________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ.
૧૮૯
આપણું સંસ્કાર સારા હશે તે આપણા વિચાર અને ઈચ્છાઓ સારા જ હશે. ચાલીશ વર્ષની અવસ્થા સુધી દુષ્કર્મ કર્યું હોય તે તે પછી હવે પણ દાન, જપ, તપ, દમ, સ્વાધ્યાય. ધ્યાન, દીનસેવા કરવાની શરૂઆત કરે. બીજા જન્મમાં એ સારા સંસ્કારે તમને અધિક ધાર્મિક કર્મ કરવામાં પ્રવૃત્ત કરશે. તેઓ સારી ઈચ્છાઓ અને સારા વિચારે ઉત્પન્ન કરશે.
अपि चेत्सुदुराचासे भजते मामन्यभाक् ।
साधुरेव स मन्तव्यः सम्यग्व्यवस्थितो हि सः ।। અત્યંત પાપી મનુષ્ય પણ અનન્ય ભાવથી મારી ભકિત કરે છે તે તેને સાધુ સમજવું જોઈએ, કેમકે તેણે સમ્યગ નિશ્ચય કર્યો છે.
જે મન આસકિત, મેહ, ઈર્ષા, કામવાસના, સ્વાર્થ અને દેધમુકત હોય છે તે જ સતત ઈશ્વરનું સ્મરણ કરી શકે છે.
મન ઘણી જ સહેલાઈથી સાંસારિક વિષયનું ચિંતન કરે છે. તે એનો સ્વભાવ છે. માનસિક શકિત તે તરફ ઘણી જ સહેલાઈથી પ્રવાહિત બને છે. માનસિક શકિત જુના સાંસારિક વિચારોના સુંદર માગે ઘણી જ સહેલાઈથી વહે છે તેથી ઈશ્વર ચિંતન તેને ઘણું જ કિલષ્ટ લાગે છે. વ્યવહારમાં ફસાયેલા સાંસારિક પુરૂષને માટે તે તે એક પર્વતસ્થ ક્રિયા છે. ઈશ્વરચિંતન એક મહાન માનસિક ભ્રમ લાગે છે. એ ગંગા નદીમાં પ્રવાહથી વિમુખ હી હાંકવા જેવું કઠિન છે. સતત પ્રયત્ન અને ત્યાગદ્વારા એ ઈચ્છાઓને ઈશ્વર તરફ પ્રવાહિત થવા યોગ્ય બનાવી શકાય છે. જે સાંસારિક વિપત્તિઓ અને સંકટથી બચવા ચહાતા હે તે એ સિવાય બીજો કેઈ ઉપાય જ નથી. - આસકિત વગર પણ આકર્ષણ થઈ શકે છે આપણે એક સુંદર વસ્તુ, ગુલાબનું પુલ તથા રમણી જોઇને આકર્ષિત થઈ શકીએ છીએ, પરંતુ એ આવશ્યક નથી કે આપણે ગુલાબના ફુલ અથવા રમણી ઉપર આસકત થવું જોઈએ. આસકિત તો અધિકાર અને ભેગ ઉપરાંત આવે છે.
ખરાબ વિચારે દબાવવામાં ઈચ્છાશક્તિનો વ્યય થાય છે, અને ઘણે જ થાક લાગે છે. નિગ્રહના નિયમ પ્રતિપક્ષ ભાવનાના નિયમે કરતાં વધારે કઠિન હોય છે. જ્યાં કામવાસનાના વિચાર ઉઠે ત્યાં પવિત્રતાના વિચારને સ્થાન આપ. ધાર્મિક પુસ્તકને પાઠ શરૂ કરો. કેઈ વાજીંત્ર લઈને ઈશ્વરનું ભજન શરૂ કરે, જેથી અશુદ્ધ વિચાર લુપ્ત થઈ જશે. જ્યારે દ્વેષ થાય ત્યારે પ્રેમના વિચાર ઉપસ્થિત કરે, જેને તમે હૈષ કરતા હો તેના સદગુણનું ચિંતન કરે, તેના ઉદાર કૃત્યેનું વારંવાર સ્મરણ કરો. તેને સારે સત્કાર કરે. તેની સાથે નમ્ર શબ્દોમાં
For Private And Personal Use Only
