________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫
સાચી સ્વતંત્રતા, (લાગણીઓ) ના શાસનને ન સ્વીકારે-અને હરેક કાર્યો સ્થિરચિત્તે યુક્તિપૂર્વક વિચારીને કરે.
તમે પિતાને કહો કે આ ઉચિત છે કે અનુચિત છે, મારા ભાવથી તેને કઈ સંબંધ નથી, મારે શું પસંદ કરવા લાયક છે, મારે શું કરવા લાયક છે? મારા મુખથી આ વાત-શબ્દો નીકળતાં શભા આપશે કે નહિં? તેમ દરેક કાર્ય કરતાં વિચારો-મનન કરે. જે મનુષ્ય જીવન અને વ્યવહાર તેની રૂચિ અને અરૂચિને આધીન જ થયા કરે તો તે એક ગુલામ છે.
જે મનુષ્ય પક્ષપાત તથા તરફદારી કરનાર હોય છે તે કઈ ચીજને આંખે પર લગાવેલ રંગીન ચશ્માની જેમ તેના વાસ્તવિક સ્વરૂપને જોઈ શકતું નથી, પરંતુ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય તો સદા સિદ્ધાંત પર ચાલે છે અને ઇમાનદારીથી ન્યાય કરે છે.
' વિષયના દાસ–પરાધીન સદા ઈરછા કરે છે, પરંતુ તે કઈ વસ્તુને પ્રાપ્ત કરતો નથી. વિષય-વાસના તેના ઉપાસકને મેટી, પહોળી, લાંબી આશાઓ બાંધે છે, પરંતુ પર્વત ઉપરની ચીજ દેખી તે પ્રાપ્ત કરવાના ખ્યાલથી લાંબા હાથ ફેલાવનાર જેમ તે પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી તેમ વિષયવાસના પણ તેના ઉપર આશાએ બાંધનારને ઠગે છે અને ઈષ્ટ સુખ તે આદમીને કદિ પ્રાપ્ત થતું નથી. કદાચ કઈ સંચગે એક ઈચ્છા પૂરી થાય તે બીજી સામે ખડી થાય છે અને નિરંતર ઈરછા વળે જાય છે, જેથી જે મનુષ્ય સ્વતંત્રતાને સમજવા ચાહતે હોય–સ્વતંત્ર થવા માગતો હોય, તેણે વિષયવાસનાઓ તથા તૃષ્ણા-ઇચ્છાઓનો ત્યાગ કરે જોઈએ. સુખની (પુદ્ગલિક) વાસના પણ નિકૃષ્ટશ્રેણુનું બંધન છે અને તે તો દરેકને દાસપણને ગંભીરમાં ગંભીર ગઢના બંધન તરફ દોરી જાય છે, તેથી તેની ઈચ્છા પણ છોડનારને તેના કરતાં ઉત્તમ-ઉત્તમોત્તમ સુંદર વસ્તુ પ્રાપ્ત કરે છે કે જેથી આત્મિક આનંદ અને અખંડ શાંતિ પ્રાપ્ત કરે છે. સ્વતંત્ર મનુષ્ય પિતાની સ્થિતિ પર શાંતિપૂર્વક વિચાર કરે છે, નથી તે પિતાની આપત્તિઓથી ગભરાતે, નથી તે બીજાને દેષ દેતે, શિક્ષા કરતે, ઈર્ષ્યા કરતે કે વેર લેત; પરંતુ તે ન્યાયબુદ્ધિથી યુક્તિપૂર્વક દરેક વાતનું-કાર્યનું તેલન કરે છે, આગળ પાછળને વિચાર કરે છે અને પિતાની સઘળી આપદાઓમાંથી નીકળવાને માર્ગ શોધી લે છે. આપત્તિઓ આવતી વખતે ગભરાવું કે બીજાને દેષ દે, ઈર્ષા કરવી, વેર લેવું કે શિક્ષા કરવી તે તે અજ્ઞાન અને આધ્યાત્મિક અંધારાનું નિશ્ચય ચિન્હ જ છે.
બુદ્ધિમાન મનુષ્ય બીજાની ઈર્ષ્યા કરતું નથી, પરંતુ પિતાને જે પ્રાપ્ત થાય
For Private And Personal Use Only
