Atmanand Prakash Pustak 029 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
OOOOOOOOOOOOOOOOOOO છે અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા.
(ઐતિહાસિક દષ્ટિએ.) OOOOOOOOOOOOOOOOOOO
( ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૯૪ થી શરૂ. ). ત્યાંથી વિહાર કરી અમે સિંહપુરી–સારનાથ આવ્યા. બનારસથી ૪ માઇલ થાય છે. અહીં શ્રેયાંસનાથ પ્રભુનાં ચાર કલ્યાણક વન, જન્મ, દીક્ષા, અને કેવળજ્ઞાન થયેલાં છે. સિંહપુરીના સ્થાને અત્યારે હિરાપુર-હિરાવનપુર ગામ છે સામાન્ય રીતે ઠીક છે સિંહપુરીનું શ્વેતાંબર જૈન મંદિર ગામથી ૧ માઈલ દૂર જંગલમાં છે ત્યાં આંબાવાયું છે. સ્થાન એકાંત ધ્યાન કરવા લાયક છે. એક સુંદર ધર્મશાળા છે. મંદિરના મધ્ય ભાગમાં એક સુંદર જીનમંદિર છે જેમાં શ્રેયાંસનાથ પ્રભુની ભવ્ય મૂર્તિ બિરાજમાન છે તેની સામે સમવસરણના આકારનું મંદિર છે જે શ્રેયાંસનાથ પ્રભુના કેવલજ્ઞાન કલ્યાણકનું ભાન કરાવે છે. તેમાં પ્રભુની ૪ ચરણપાદુકા છે. અગ્નિખૂણામાં ઉપરના ભાગમાં નાનું મંદિર છે જેમાં અધિષ્ઠાયક દેવની મૂર્તિ સ્થાપિત છે. નૈઋત્ય ખુણામાં શ્રી શ્રેયાંસનાથ પ્રભુની સુતેલ માતાને ચિદ સ્વને જૂએ છે તે આરસનાં કોતરેલાં છે, વાયવ્ય ખુણામાં જન્મકલ્યાણકની સ્થાપના છે અને ઈશાન ખુણામાં પ્રભુના દીક્ષા કલ્યાણકની સ્થાપના છે, સુંદર અશોક વૃક્ષ આરસનું બનાવેલ છે. તે નીચે પ્રભુ દીક્ષા લે છે તે દેખાય છે. નીચેની છત્રીમાં પ્રભુના ગર્ભકલ્યાણની સ્થાપના છે અને એક છત્રીમાં મેરૂ પર્વતને આકાર, ઈન્દ્રાદિનું આવાગમન અને પ્રભુને ન્હવણ આદિ સૂચક આરસનું બનાવેલ છે. તેમજ એક છત્રીમાં શ્રી શ્રેયાંસનાથ પ્રભુની સુંદર પાદુકાઓ વિરાજમાન છે. એક બાજુ તિર્થોદ્ધારક ચતિવર્ય શ્રી કુસલાજી મહારાજની ભવ્ય મૂર્તિ બિરાજમાન છે. કહે છે કે બનારસમાં બ્રાહ્મણના પરિબળને લીધે જૈન મંદિરની વ્યવસ્થા બરાબર નહોતી, તે વખતે યતિવર્ય શ્રી કુમલાજી મહારાજે જગ્યા મેળવી જૈનોના મંદિરો આદિ વધા, જુનું મંદિર એક હતું તેને ઉદ્ધાર કરાવ્યું અને પછી ધીમે ધીમે મંદિર વધતાં ગયાં. તેમણે ભેલપુર, ભયિની અને સિંહપુરી આદિમાં જીર્ણોદ્ધાર કરાવી ટકાવી રાખ્યાં, તેમની મૂર્તિ અહીં છે. ( સમેતશિખર તિર્થમાળામાં વિજયસાગરજી ઉપર પ્રમાણે લખે છે).
અહીંથી -ના માઈલ દૂર બુદ્ધદેવનો મોટો સ્તુપ છે. કહે છે કે તેઓ અહીં આવ્યા ત્યારે બ્રાહ્મણોએ તેમને વિરોધ કર્યો હતો; પરન્તુ પાછળથી