________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨
શ્રી આત્માના પ્રકાશ
પ્રાપ્તિ નથી થતી ત્યાં સુધી તે દ્રથી એક સુખદાયી પદાર્થો લાગે છે, પછી જ્યારે આપણને તે વસ્તુતઃ પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે તે વસ્તુ આપણુને દુ:ખ અને સંતાપ આપનાર જણાય છે. ઇચ્છા દુઃખમય થઇ જાય છે. વિષય એને માયિક છે કે તે બુદ્ધિમાન પુરૂષને પણ ભ્રમમાં નાખી દે છે. વસ્તુતઃ એજ પુરૂષ ખુદ્ધિમાન છે કે જે એ વિષયાની માયાજાળને નષ્ટ કરી દે છે.
મનને વશ કરવા માટે એ ખાખત અત્યંત જરૂરી છે. પ્રાણનિરોધ અને સંગ ત્યાગ. સંગ ત્યાગના અ સંસારથી અલગ થઇ જવું' એમ નથી પરંતુ સંસારના વિષયેાની આસક્તિથી તથા તેની કામનાથી પ્રથમ અલગ થવું એ છે.
ઇશ્વરને મનદ્વારા જોવા જોઇએ. ઇશ્વર એવા મનદ્વારા જોઈ શકાય છે કે જે મેક્ષના ચાર ઉપાયેાથી યુક્ત હાય છે, જે શમ, ક્રમ, ચમ, નિયમના અભ્યાસદ્વારા શુદ્ધ અને સૂક્ષ્મ થઇ ગયુ હોય છે, જે ચેાગ્ય ગુરૂના ઉપદેશથી યુક્ત હાય છે તથા જે શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસનમાં મગ્ન થયેલુ હાય છે.
મનમાં વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થવાથી દિવ્ય જ્ઞાનનું પ્રથમ પગથીયું પ્રાપ્ત થાય છે.
મનની ખરી શાંતિ બહારથી નથી આવતી, પરંતુ જ્યારે મન વશ થાય છે અને તેનુ ચિંતન રાકાય છે ત્યારે તે તેવા મનમાં ઉત્પન્ન થાય છે. વાસનાઓ અને ઇચ્છાએ રોકવામાં ઘણા જ પરિશ્રમ કરવા પડશે. ત્યારે જ તમારી ક્રિયાત્મક પ્રકૃતિ વશીભૂત થશે, તમને વિશ્રામ મળશે અને તમારા વિચાર શાંત થઇ જશે. સત્ત્વગુણુથી વિભૂષિત થયેલું મન જ મનુષ્યને શાંત અને ધીર બનાવી શકે છે, પરંતુ રજોગુણથી યુક્ત મન મનુષ્યને બેચેન કરી મૂકે છે અને શાંતિથી બેસવા નથી દેતુ. મન ઉપર આહારની મુખ્ય અસર છે. એ આપણા હંમેશના અનુભવની વાત છે, મદ્ય માંસ ઉષ્ણતા ઉત્પન્ન કરે છે અને મનમાં ભાગ-વાસનાને ઉત્તેજીત કરે છે. જુદા જુદા પ્રકારના ભજન મન તેમજ મગજના જુદા જુદા ભાગેામાં જુદા જુદા પરિણામ ઉપસ્થિત કરે છે, ભારે, કિમતી, અજીણુ ઉત્પન્ન કરનાર રાક લેવાથી મનને વશ કરવાનું ઘણું અઘરૂં થઈ પડે છે. મન હમેશાં વાંદરાની માફક દોડે છે, ભટકે છે અને કુદ્યા કરે છે. દારૂથી મનમાં ભયકર ઉત્તેજના થાય છે. દારૂ પીતા રહેવાથી મન ક િપણુ વશ નથી થઈ શકતુ.
નિરતર ઇશ્વર ચિંતન કરી. મનને હમેશાં ઇશ્વર તરફ પ્રેરિત કરતા રહેવુ જોઈએ. ઇશ્વરના ચરણ કમળમાં મનને એક સુંદર રેશમી દોરીથી આંધી ઢો. એવી જ કલ્પના કરે. મનમાં કેઇ પણ સાંસારિક વિચારને ઘુસવા ન દો. મનને કોઇ પણ પ્રકારના શારીરિક કે માનસિક ભાગાના વિષયનું ચિંતન કરવા
For Private And Personal Use Only
