________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મૈત્રી ભાવનાને અનુક્રમે થતો વિકાસ-વિસ્તાર ૧૪ મિત્રી ભાવનાનો અનુક્રમે થતો વિકાસ-વિસ્તાર.
( સદગુણાનુરાગી મુનિશ્રી કપૂરવિજયજી મ. ) Charity begins at Home મૈત્રીભાવની ખરી શરૂઆત પિતાના ઘરથી થવા પામે છે, અને તે પ્રેમભાવથી સાધી શકાય છે. જેના દીલમાં સાચે પ્રેમ જાગે છે તે ભાઈ–બહેને ગમે તેવી સ્થિતિમાં ઘરમાંના અન્ય કુટુંબી જનને અનેક રીતે સંતોષી શકે છે. એટલે એ પ્રેમી ભાઈ-બહેનના કુશળ વર્તનથી ઘરમાંના સહુ કોઈ રાજી–પ્રસન્ન રહે છે, તેથી તેમને ઉત્સાહ વધત જાય છે. અનુક્રમે તેવા પ્રેમને વિસ્તાર કુટુંબ, જ્ઞાતિ, દેશ સમાજ પ્રત્યે અધિકાધિક કરતાં અને તેમાં સુમધુર ફળ-પરિણામ મળતાં વસુધૈવ કુટુમ્બકમ્ એવી વિશ્વભાવના તેમનામાં પ્રગટે છે. એમ પૂર્વ મહાપુરૂષનાં તેમજ વર્તમાન કેઈ વિરલ મહાત્માઓના સુચરિત્ર ઉપરથી જોઈ-જાણી-સમજી શકાય છે.
शिवमस्तु सर्व जगतः परहितनिरता भवन्तु भूतगणाः । दोषाः प्रयान्तु नाशं, सर्वत्र सुखी भवन्तु लोकाः ।।
સર્વ જગતના જીવનું કલ્યાણ-મંગળ થાવ ! સર્વ જીવ પરોપકાર રસિક બને ! અહંતા મમતા કહે કે રાગ દ્વેષ મહાદિક દેછે જેને લઈને જી અનેક પાપાચરણ કરતા રહે છે તેમને લેપ થાવ ! અને સમ સર્વત્ર સહુ કોઈ સુખી થાવ !એવી ઉદાર ભાવના વિશ્વભાવનાનું જ પરિણામ લાગે છે. તેમજ “સર્વ કઈ છે સુખી થાવ ! સર્વે કેઈ નિરોગી થાવ ! સર્વે કઈ મંગળને પામે, કોઈ પણ દુઃખ ન પામો અથવા દુઃખના કારણરૂપ પાપાચરણથી ડરતા રહે ! આવી આવી ઉદ ર ભાવનાઓ તથાવિધ શુદ્ધ-નિઃસ્વાર્થ વિશ્વભાવનાવાળા હદયમાંથી જાગવા પામે છે. એવી હૃદયસ્પર્શ ભાવનાભર્યા વચનોને મર્મ વિચારી આપણે આપણી ક્ષુદ્ર સ્વાર્થ બુદ્ધિને તજતાં શિખવું અને નિજ ઘરેથી મૈત્રી ભાવનાનો આદર કરી અનુકમે તેને વિસ્તાર કરતાં રહી યાવત્ આપણામાં વિશ્વભાવના પ્રગટે એમ કરવું ઘટે. ઈતિશમ્
મૈત્રીભાવનાનો સ્વીકાર કરવાયુક્ત છે. અન્યના કોપને ક્ષમા-સમતા ગુણથી જીતવો, દુષ્ટ-દુર્જનને સજજનતાથી જીત, સૂમ-કૃપણને દાનગુણે જીતવો અને અસત્યને સત્યથી જીતવું. તેવી રીતે અન્ય પ્રત્યેના વૈરભાવને મિત્રી ભાવથી જીતી શકાય, એટલે નિર્વતા આદરવાથી વૈર વિરોધ આપોઆપ શમી જાય. એ રીતે શત્રુ પણ જીતાઈ જાય છે અને શાન્તિ પ્રસરે છે. સંસાર ભ્રમણ કરતાં જીવે દરેક જીવની સાથે માબાપ, ભાઈ-બહેન, પુત્ર પુત્રી અને સ્ત્રી પ્રમુખ અનેક જાતના સંબંધો અનંતીવાર બાંધ્યા છે. આવા પૂર્વલા સંબંધી ને શત્રુ- વૈરી લેખવા એ કેવળ અયુકત છે.
For Private And Personal Use Only
