________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ આત્માન પ્રકાશ
- સંક૯૫, ઈચ્છા, રાગ, દ્વેષ, અહંકાર, મન, એ જીવાત્માના મહેલની છ ઈંટ છે. જેને લઈને જીવાત્માનું વ્યકિતત્વ નિર્માણ થાય છે. તે સાંકળની છ ગાંઠ છે. એક ઈટ અથવા એક ગાંઠને નાશ થતાં જ આખે મહેલ આખી સાંકળ નષ્ટ થઈ જાય છે.
- સિદ્ધિઓ માટે બહુ ચિંતા ન કરે. દિવ્ય ચક્ષુ અને દિવ્ય શોત્ર મળવાથી કશો લાભ નથી, કેમકે તે મળવાની અપેક્ષાએ ન મળવાથી વધારે પ્રકાશ અને શાંતિ મળે છે.
જ્ઞાની પુરૂષ એવી સિદ્ધિઓની કદિ પણ પરવા નથી કરતે, કેમકે તેનાં દૈનિક જીવનમાં તેને એ વસ્તુની કશી જરૂર નથી પડતી.
તેજ કાર્ય કરો કે જે મન કરવા નથી માગતું. મને જે કામ કરવા માગતું હોય તે કામ ન કરે. આ મન વશ કરવાને તથા ઈચ્છા શકિત વધારવાના એક માર્ગ છે. - મનને વશ કરવામાં આવે એટલે શરીર પર તે પુરેપુરે અધિકાર આવી જ જાય. શરીર તે મનની છાયા માત્ર છે. તે એક એ સંચે છે જેને મન પિતાનું લુંટવાનું સાધન ગણે છે. તમે મનને વશ કરી લ્યો એટલે શરીર તે તમારૂં ગુલામ બની જશે.
મન સઘળી ઇન્દ્રિયનું કેન્દ્ર છે, એ એક સ્થળે જ પાંચ જ્ઞાનેન્દ્રિય મળે છે. એ ઇન્દ્રિયો વગર પણ જોઈ શકે છે, સાંભળી શકે છે, સુંઘી શકે છે, સ્વાદ લઈ શકે છે અને અનુભવ લઈ શકે છે. એ પાંચે જ્ઞાનેન્દ્રિયને સમુચ્ચય છે.
પ્રાણાયામ, જપ, વિચાર તથા ભકિત દ્વારા રજ અને તમને દૂર કરે. જે મનનાં સત્વને ઢાંકી દે છે, ત્યારે જ મન ધ્યાનને યોગ્ય બની જાય છે.
જ્યારે તમે પ્રસન્ન રહેતા હો, તમારું મન સ્થિર અને એકાગ્ર રહેતું હોય ત્યારે સમજવું કે તમે ગમાં આગળ વધી રહ્યા છો અને તમારા સત્વગુણમાં અભિવૃદ્ધિ થઈ રહી છે.
રાગ-દ્વેષની ચાર અવસ્થાઓ છે. દગ્ધ, તન, વિચ્છિન્ન, ઉદાર, પહેલી બે અવસ્થાએ યોગી પુરૂષની હોય છે અને છેલ્લી, બે સાંસારિક પુરૂષની. જે યોગી અભ્યાસમાં ગુંથાયેલા હોય છે તેનામાં રાગદ્વેષના સંસ્કાર ઘણુજ પાતળા હોય છે અને અત્યંત સૂક્ષ્માવસ્થામાં રહે છે. એ તે તે બને વૃત્તિઓને વશ કર્યા કરે છે. જેઓ સાંસારિક વિષયમાં ગુંથાયલા હોય છે તેનામાં રાગદ્વેષ છુપાયેલા છતાં પુરેપુરા ફેલાયેલા રહે છે. સાંસારિક પુરૂષ રાગદ્વેષના પ્રવાહને કેવળ ગુલામ હોય છે. આકર્ષણ તથા વિકર્ષણના પ્રવાહમાં તે અહિંતહિં અથડાયા કરે છે. જે પૂર્ણ થેગી છે તેનામાં રાગદ્વેષની વૃત્તિઓ નિર્વિકલ્પ સમાધિદ્વારા દગ્ધ થઈ જાય છે અને તે બળી ગયેલા બીજની જેવા થઈ જાય છે.
For Private And Personal Use Only
