________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪ર
શ્રી માત્માન દ મકા. લાગે ! સુષ્ટિસંહારના અભાવે નિષ્ક્રિયતા રહેતેમજ અને સુખદુ:ખ દેખાય છે તેથી એનામાં રાગદ્વેષ પણ સિદ્ધ થાય ! જે એ જ તર્ક હોય કે જેવું કૃત્ય એવું સુખ દુખ તો પછી કર્તાનું શું પરાક્રમ ? ત્યારે નિશ્ચિત થયું કે, સ્વપુર્ણય પાપ જ સુખ દુઃખના હેતુઓ છે. જે જી બ્રહ્માંશ હોય તે બ્રહ્માંશ સરખા હોવાથી તે સર્વે સરખા હોય. જયારે જીવે સુખી દુ:ખી ઈત્યાદિ બહુ પ્રકારના દેખાય છે ત્યારે તે ભેદનો કરનાર બ્રહ્મથી કોઈ અન્ય નિશ્ચય હોવા જોઈએ. જે જી બ્રહ્મથી ભિન્ન હોય અને સુખદુ:ખને કર્તા બ્રહ્મ હાય, તે જે હેતુથી બ્રહ્મ સુખ દુઃખ કરે છે તે હેતુ (પુણ્યપાપ ) નો કરો પણ તે (બ્રહ્મ) જ હાય બ્રહ્મને નિરંજન, નિત્ય, અમૂત અને અયિ કહીને ફરીથી તેને જ કર્તા, સંહર્તા અને રાગદ્વેષાદિનું પાત્ર કહેવું એ પરસ્પર વિરૂદ્ધ હોવાથી આ જગત્ ભિન્ન છે એવું મુનિઓએ વિચાર્યું અને તેથી જ સંસાર સ્થિત મુનિ મુકિત માટે પરબ્રહ્મનું ધ્યાન કરે છે.
# જે કંઈ ઈશ્વરની ( વિષ્ણુની માયાને જગની રચનામાં હેતુભૂત કહે છે તેમને વિચારવાનું કે, ઈશ્વર માયામાં આશ્રિત છે. માયા જડ હોવાથી પોતાની મેળે આશ્રય લેવાને સમર્થ નથી. ઈશ્વર બ્રહ્મરૂપ હોવાથી જાણતા છતાં માયાને આશ્રય લે નહિ, કારણ કે ચેતન પરન્ન હોય તો જ જડને આશ્રય લે. વળી વિચારવાનું કે, ઈશ્વર માયાને એક વખતે પ્રેરે છે કે દરેક જીવપ્રતિ પૃથક પૃથક પ્રેરે છે ? જે માયાને એકી વખતેજ પ્રેરવામાં આવતી હોય તો તેની એકરૂપતાને લીધે ત્રણે લેક એકરૂપ સર્વ સુખમયી અથવા સર્વ દુઃખમયી થાય, ભિન્નરૂપ ન થાય. જે માયાને દરેક જીવપ્રતિ પૃથક પૃથક પ્રેરવામાં આવતી હોય તો તે માયાને અનંતતા પ્રાપ્ત થાય જેથી માયા અનેક પ્રકારની થાય અને જીવ પણ ભિન્નરૂપ થાય “એમ હૈ” એવું કદી કહેવામાં આવે તે પણ માયા જડ છે તે શું કરી શકે ? ઈશ્વરની શક્તિથી માયા બધું કરવાને સમર્થ હોય તે ઈશ્વર જ સુખદુ:ખને દાતા હે ! વારૂ, એ ઈશ્વરને શે અપરાધ કર્યો છે કે તે દરેક જીવ પ્રતિ એવી માયાને પ્રેરે નિરપરાધ જીવોને જે એ પ્રકારે દુ:ખાદિ દે તે ઈશ્વર શેનો ? જે ઈશ્વરનું ધ્યાન કરતા નથી તે ઈશ્વરના અપરાધી હોવાથી ઈશ્વર તેમને દુઃખ કરતો હોય ને જે ઈશ્વરની સેવા કરે છે તેમને એ સુખની શ્રેણિ આપતો હોય તે જે એવી પ્રતિક્રિયા કરે તે ઇશ્વર તો રાગી છેષી ગણાય ! “ એમ હો. ” એવું કદી કથન થાય તે જે ઈશ્વરને નિંદતો નથી તેમ વંદતો પણ નથી તેની શી ગતિ ? લોકમાં જીવો ત્રણ પ્રકારના છે. સેવક, અસેવક અને મધ્યસ્થ. જ્યારે પહેલા બે પ્રકારના જીની ગતિ છે ત્યારે
* વિષ્ણતા માયાથી જગતની રચનાદ થાય છે-વૈષ્ણવમત.
For Private And Personal Use Only
