________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અધ્યાત્મ અનનિરૂપણ પ્રાર.
૧૭ છે. ચોથી દર્શન ઈન્દ્રિય (આંખ) જેમને વધારેમાં હોય છે તે ભમરાદિ ચતુરિન્દ્રય છે. જેમને પાંચમી શ્રવણ ઈન્દ્રિય (કાન) સહિત ઉપલી ચાર ઈન્દ્રિયો હોય છે તે દેવ, મનુષ્ય, નારક અને પશુ પક્ષી અભ્ય, સર્પ, નકુલ, વગેરે તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય જાતિના છે.
વનસ્પતિ રૂપે વર્તતા જીવોમાં બે પ્રકાર છે. ફલ છાલ, કાષ્ઠ, મુલ, પત્ર અને બીજ રૂપી જે વનસ્પતિના એક એક શરીરમાં એક જીવ હોય છે તે પ્રત્યેક વનસ્પતિ છે. જેમનાં શિર, સાંધા અને ગાંઠે ગુપ્ત હોય છે અથવા જેમના સરખા ભાગ થઈ શકે છે અથવા જે તંતુ રહિત હોય છે અથવા જે છેદાયા છતાં ઉગે છે એવી, કાંદા, અંકુરા, આદુ, હળદર, ગાજર, ગળો, કુમારપાઠું ઇત્યાદિ જે વનસ્પતિની એક એક કાયા-(શરીર) માં અનંત જીવો હોય છે તે અનંતકાય અથવા સાધારણ વનસ્પતિ છે. એમને નિગદ એવી પણ સંજ્ઞા છે.
પૃથ્વીકાય, અપકાય, તેજસ્કાય, વાયુકાય અને નિગોદ (સાધારણ વનસ્પતિકાય ) એ દરેકના સૂક્ષ્મ અને બાદર ( સ્કૂલ) એવા બે ભેદ છે. તેમાં જે સૂક્ષમ છે તે સર્વ લોકાકાશમાં વ્યાપી રહેલા છે, પણ ચમચક્ષુથી જોઈ શકાતા નથી. બાદર પૃવીકાય, અપકાય, તેજસૂકાય અને વાયુકાયના અસંખ્ય શરીરનું અને બાદર નિગેદના અનંત શરીરેનું ભેગું પિંડજ ચર્મચક્ષુથી જોઇ શકાય છે, પણ પ્રત્યેક વનસ્પતિના એકાદિ સંખ્યાત અથવા અસંખ્યાત શરીરનું પિંડ નજરે પડી શકે છે. કેવળજ્ઞાની સર્વ જીવને જોઈ શકે છે.
જીવ કરતાં કર્મ અનંતગુણ. છો કરતાં કર્મો અનંત ગુણ છે તે સર્વ લોકાકાશમાં વ્યાપીને રહેલાં છે. વધારે શું ? જીવના એક એક પ્રદેશમાં શુભાશુભ કર્મની અનંતી વર્ગશુઓ (સમુહો) રહેલી છે, જે સર્વજ્ઞથી જોઈ શકાય છે.
જેમ ખાણુમાં રન સુવર્ણ ઈત્યાદી મૃત્તિકાથી વ્યાપ્ત (આચ્છાદિત ) હોય છે તેમ સંસારી જીવો સર્વ કાકાશમાં નિરંતર રહેલા કર્મોથી આવૃત ( આચ્છાદિત) હોય છે.
ભિન્ન જાતિ-(સ્વભાવ અથવા સત્તા) વાળાં કર્મોને અને આત્માને યોગ કેવી રીતે થયો? જીવ અને કમને અનાદિ સંબંધ અને જીવનું કર્મથી મુકત થવું.
જેવી રીતે ખાણમાં પથ્થર-(મૃત્તિકા ?)ને અને તેમાં રહેલા સેનાને + નિરંજન, નિરાકાર નિર્ગુણ અને નિષ્ક્રિય જગતના કર્તા પરમેશ્વરમાં સગુણત્વ અંતર્લીન છે એટલે કે કર્તાને અને તેના સત્યાદિ ગુણેને સંબંધ અનાદિસિદ્ધ છે.-કવાદી.
For Private And Personal Use Only
