Atmanand Prakash Pustak 027 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

વ્યવહાર દશામાં વિચરનાર ચિત્તને બધા જોઈએ ? કદ તું એમ કહીશ કે, “ જો તમારામાં મને અનુકૂલ કરવાની શક્તિ છે તો પછી મારી પાસે આજીજી, શામાટે કરો છો ? ” તેના ઉત્તરમાં કહેવાનું કે, અમે હાલ વ્યવહાર દશામાં છીએ, તેથી તેને નિગ્રહ કરવાની પૂર્ણ સામગ્રી અમો મેળવી શકતા નથી. જે અમે વ્યવહાર દશામાં ન હાઈએ તે તારી વિશેષ ગરજ પડે નહીં. પ્રિય મિત્ર! તથાપિ તારે યાદ રાખવું કે, તારા સામર્થ્યને નિર્બલ કરવાની બધી કુંચીઓ અમારા હાથમાં આવી ગઈ છે. તારી ચંચળતાને દૂર કરવાના બધા સાધનો અમોએ હાથ કર્યા છે અને તેવા વિચારોની સાથે તને જોડવા પ્રયત્ન પણ આદર્યો છે. અમોએ વિચાર્યું છે કે, “જેમ નદીનો પ્રવાહ પર્વતમાંથી નીકળી સમુદ્રમાં જઈ મળે છે, તેમ મોહરૂપ પર્વતમાંથી આ સંસાર રૂપ સરિતા નીકળી કામરૂપ મહાસાગરમાં મળે છે. જેમાં સમુદ્રના પાણીના પરમાણુઓ આકાશમાં એકઠા થાય છે. આકાશમાં એકઠા થઈને વાદળારૂપે બંધાય છે, વાદળારૂપે બંધાઈને વરસાદ રૂપે પૃથ્વી પર પડે છે, વરસાદરૂપે પૃથ્વી પર પડી નદીના પ્રવાહ રૂપે વહે છે અને નદીના પ્રવાહરૂપે વહીને સમુદ્રમાં જઈ મળે છે, તેવી જ રીતે આ અનુકમે કમના વેગથી ચાલેલી આ સંસાર સરિતા કાળરૂપ સમુદ્રને છેવટે મળે છે. આમ હાવાથી જ્ઞાનીઓએ કાળને ફરતા ચક્રની ઉપમા આપેલી છે. આ અમારી સમજણ તારા વિપરીત વેગને અટકાવવા પૂર્ણ રીતે સમર્થ થઈ શકે તેમ છે. કદિ અમે વ્યવહાર દશામાં વત્તતા હોઈએ પણ જો તારા વેગને આ વિચારમાં લઈ જઈએ તો પછી તારું વિરૂદ્ધ સામ ચાલી શકશે નહીં, એવી અમને ખાત્રી થાય છે.
પ્રિય ચંચળ મિત્ર! વળી અમે સારી રીતે સમજીએ છીએ કે, આ સંસારમાં પ્રિય થઈ પડેલા પદાર્થોને વિયાગ કિવા નાશ અને દુઃખ ઉપજાવે છે.
જગતનો ઈતિહાસ જણાવે છે કે અનેક મહાન પુરૂષ, ચક્રવતીઓ, મહારા જાઓ, રાજાઓ, વિદ્વાને અને ડાહ્યા પુરૂષો પણ ચાલ્યા ગયા છે. કેટલાએક ડાહ્યા મનુષ્ય પણ પોતાના પ્રિય માનવીના મૃત્યુને લીધે ભારે શોક કરી ચુક્યા છે; પરંતુ એ શોકથી ગત માનવીના પુન: તેમને દર્શન થયાં નથી. નાશવંત પદાર્થોનો જ્યારે ત્યારે નાશ થયા વિના રહે જ નહીં, એમ સમજી શોક કરીને થાકેલા અસંખ્ય મનુષ્યનાં અનેક ઉદાહરણે જગતનો ઇતિહાસ આપી રહ્યો છે. જ્યારે ગત પ્રાણી કે પદાર્થો મળતાં નથી, ત્યારે આપણું તન મનને નિરર્થક શોક કરીને શા માટે નિર્બલ બનાવવા જોઈએ ? પૃથ્વી પર પ્રાણુઓ કાંઈ રોજ થોડાં જન્મતાં નથી અને કાંઈ થોડાં મરણ પામતાં નથી; જેમને આપણું જાણ્યાં અને માન્યાં તેમનું જ આપણને સુખ દુ:ખ ઉપજે છે, પરંતુ જેમને આપણાં જાણ્યા અને માન્યા તેમના સરખી જ જન્મ અને મરણની આપણુ પણ સ્થિતિ છે, તો પછી કોઈ મેટું