________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવ, મન અને ઇંદ્રિયોના સંલાપરૂપ કથા. કંપારી ન છૂટે ? અસંખ્ય ઉત્સર્પિણ અને અવસર્પિણી કાળ દુઃખ હેતાં હું પ્રત્યેક પૃથ્વી, જળ, અગ્નિ અને વાયુકાયામાં રહ્યો. તેમ સાધારણ અને પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયમાં અનંતકાળ હું આથડ્યો. ત્યાં મેહરી અને મિથ્યાત્વના ચગે મહાદુઃખ સહન કર્યો. ત્યાંથી અતિકષ્ટ લોકોને નિંદનીય એવા વિગતેંદ્રિયપણામાં હું આવી ચડ્યો. ત્યાં ચિરકાળ વારંવાર જન્મ મરણ કરતાં વ્યતીત કર્યો. ત્યાંથી પંચંદ્રિય તિર્યંચ જળચર, સ્થળચર અને ખેચરમાં ગયા. ત્યાં પણ શરણુરહિત થઈને મેં ભારે દુઃખો વેઠ્યાં. શસ્ત્રથી હણાયો, જાળમાં બંધન પામ્યા અને શિકારીઓએ વારંવાર મારીને મને પ્રાણરહિત કર્યો. વળી શીત, તાપ, સુધા, તૃષા, વધ, ભારવહન, શરીરેધ, બંધન, નાસિકાવેધ, અને દાહ વિગેરે તથા અંકુશ, આર, લાકડી અને ચાબુકના પ્રહારો સહન કરતાં કંઈ બાકી ન રહી. હે ઇંદ્રિ અને મન ! તમારા દુચરિત્રના પ્રભાવથી વિશદ બુદ્ધિના અભાવે તિર્યચપણામાં પરવશપણે એ પ્રમાણે હું દુ:ખ પામ્યો. વળી બળતા અગ્નિમાં સોય તપાવીને તે કોઈ સુખશીલ પુરૂષના શરીરે ભેંકે અને તેને જે દુઃખ થાય, તે કરતાં આઠગણું દુ:ખ, મળના નિધાનરૂપ ગર્ભવાસમાં મેં જોગવ્યું. તેમ જન્મ સમયે નિરૂપ યંત્રમાં દબાવાથી તો તે કરતાં પણ ભારે દુઃખ થાય છે, પણ બળહીન, તેથી રૂદન પણ કરી ન શકું અને અધિક કેટિગણું તે દુ:ખ મુખથી પણ તે વખતે હું શી રીતે કહી શકું ? વળી બાલ્યાવસ્થામાં અશુચિમાં રહેતાં હું ઉછર્યો અને દાંત આવતાં તથા કાન વિધાતી વખતે દુ:ખ થવાથી હું રૂદન કરતો રહ્યો. એ બધી વિવેકહીન અવસ્થાનો વિચાર કરતાં હૃદય કંપે છે. ખરેખર ! એ કુવેળા બહુ આકરી હતી. પછી તારૂણ્ય પામતાં મને ધન, ધામ તથા લલનાની લગની લાગી અને પોતાના હિતની દરકાર ન કરતાં હું કામવાસનાથી કલુષિત થયા. રાક્ષસ સમાન એ કામ–મેહ પિશાચ મારી પાછળ લાગ્યા, તેથી ગુણહીન અને કૃપણ શિરોમણિ મેં હરઘડી ધનનું જ ચિંતવન કર્યું. એ ધનની ધગશને લીધે મેં કુળ, શીલ હીન, કોળી અને અપ્રસન્ન સ્વામીની સેવા સ્વીકારી. તે સમયે પ્રિયજન અને અગનાનો વિયોગ સહન કર્યો, તેમ પ્રાણાંત રોગોને પણ હું સહન કરી રહ્યો. મેં મારી દુષ્ટતાને લીધે કેદખાનાના દુ:ખ-બંધન સહન ક્યોં તથા બલવંત સાથે વિરોધ કરતાં છેવટે તેની તાબેદારી વેઠવી પડી. પછી તો જરા આવી, એટલે ઇંદ્રિય બળહીન થઈ, દાંત પડી ગયા, વચન બોલતાં ખલના થવા લાગી, ચાલવાની શક્તિ ન રહી. મુખમાંથી ક્ષણે ક્ષણે લાળો વહેવા લાગી—એમ વૃદ્ધપણાના દુઃખ આવતાં હું વારંવાર ગભરાવા લાગ્યો. ત્યાંથી મરણ પામતાં ફરી જન્મ લઈને હું ક્ષણમાં સધન બની સંતુષ્ટ થયો અને નિર્ધન બનતાં દીન અને રૂ થત, ક્ષણમાં હસતો અને ક્ષણમાં રોતા, ક્ષણમાં સિદ્ધ, ક્ષણમાં બંધને, ક્ષણમાં ધીર અને ક્ષણમાં બીકણું-એમ માનવ-જન્મમાં નટની જેમ વિવિધ પ્રકારે હું નાચતો
For Private And Personal Use Only
