________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
૮૬
આવાં અનેક ઉદાહરણે આપી શકાય કે જેમાં જરા પરિશ્રમ કરીને અને મહાન મુશ્કેલીઓ સહન કરીને આશ્ચર્યકારક ઉન્નતિ કરવામાં આવી હોય છે. છત્રપતિ મહારાજા શીવાજીને જ દાખલો લઈએ. તેમના પૂર્વજ દરિદ્ર અને બીજાના સેવક હતા, પરંતુ શીવાજીએ નિરંતર પરિશ્રમ કરીને અને કઠિનતાએ સહન કરીને છેવટે એક મહાન સામ્રાજ્યની સ્થાપના કરી. નેપોલીયન બોનાપાર્ટ કઠિનતાઓ સહન કરતાં કરતાં એક સાધારણ સૈનિકમાંથી વધીને આખા યુરોપને સ્વામી બની ગયે. સુપ્રસિદ્ધ મહાત્મા ટેસ્ટોયને મહાત્મા બન્યા પહેલાં પચાસ વર્ષ સુધી મોટી વિપત્તિઓની સામે થવું પડયું હતું. ઉત્તરીય ભારતની રાજનૈતિક તેમજ ધાર્મિક અવસ્થામાં વિલક્ષણ પરિવર્તન કરીને તેને એક નવું રૂપ આપનાર ગુરૂ ગોવિંદસિંહને પોતાના ઉદ્દેશ્યની સિદ્ધિને અર્થે કાંઈ ઓછી કઠિનતાઓ સહેવી પડી હતી. એ રીતે અન્ય સર્વ મહાપુરૂષને મહાન મુશ્કેલીઓમાંથી પસાર થવું પડયું હોય છે. જે તેઓનું જીવન કઠિનતાએથી પૂર્ણ નહોત અને તેએાએ એ કઠિનતાઓને હમેશાં તુચ્છ સમજીને આગળ વધવાનું શરૂ ન રાખ્યું હોત તો તેઓ કદિ પણ મહામાપદ સુધી પહોંચી ન શકત. એમજ સંસારમાં તેઓને કોઈ જાણત પણ નહિ. એટલા માટે જ એક વિદ્વાનને કહેવું પડયું છે કે
મને જણાય છે કે કઠિનતાઓ સહેવી એજ મહત્વપૂર્ણ જીવનનું રહસ્ય છે.” રાજર્ષિ ભહરિજીએ ઉત્તમ પુરૂષનું લક્ષણ બતાવતાં કહ્યું છે કે – प्रारभ्यते न खलु विघ्नभयेन नीचैः, प्रारभ्य विघ्नविहिता विरमंति मध्याः। विघ्नै पुनः पुनरपि प्रतिहन्यमानाः, प्रारब्धमुत्तमजना न परित्यजन्ति ॥
અર્થાત હલકા લેકે વિનયથી કેઈ કાર્ય આરંભ જ કરતા નથી, મધ્યમ લેકે આરંભ તે કરે છે, પરંતુ વિન આવતાં આરંભેલું કાર્ય વચમાં જ તજી દે છે, પરંતુ જે લોકે ઉત્તમ હોય છે તેઓ વિને આવે તો પણ આરંભ કરેલું કાર્ય કદિ છેડતા જ નથી.
મનુષ્ય હમેશાં સફલ–મનોરથીજ બને છે એમ માનવું ભૂલ ભરેલું છે. સફલા મનેરથી થવા માટે પહેલાં તે વિફલ–અનેરથી થવું આવશ્યક અને અનિવાર્ય છે. વિફલતાનો અનુભવ જ મનુષ્યને સફલ-મનોરથ થવાને ગ્ય બનાવે છે. વિફલતાઓ મનુષ્યને તેના દોષ અને ત્રુટિઓ બતાવે છે, તેને વિચારપૂર્વક નવા નવા ઉપાય યોજવાને સમર્થ બનાવે છે, આત્મસંયમ તથા આત્મનિર્ભરતા શીખવે છે. વારંવાર ઠોકર ખાઈને જ મનુષ્ય પૂર્ણતાને પામે છે. આપણી આસપાસ જ જોઈએ તો જણાશે કે જે લોકોએ પોતાનાં જીવનમાં જેટલી વધારે ઠોકર ખાધી હોય છે તે તેટલા વધારે નિપુણ અને કર્તવ્યપરાયણ બન્યા હોય છે. કર્તવ્યાકર્તવ્યનું પુરેપુરું જ્ઞાન ઠેકો ખાવાથી જ થાય છે.
For Private And Personal Use Only
