________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનદ પ્રાપ્તિના મા
૪૧
પરંતુ દેહને એટલે અંશે કષ્ટ આપવાની જરૂર નથી કે તેની શક્તિ ચાલી જાય ત્યાંસુધી વ્રત તપાદિક કરવા. ઘણીવાર નિહ તે પિરણામ એવું આવે છે કે દેહને શુદ્ધ કરવા જતાં સ્વભાવ અગડી જાય છે-ચીડીએ મની જાય છે. એટલે એક ખાખતમાં લાભ કરવા જતાં ખીજી મામતમાં ગેરલાભ થાય છે. પરિણામ એ આવે છે કે આપણે હતા ત્યાંના ત્યાં રહીએ છીએ. સંયમને માટે વ્રત તપાદિકની જરૂર છે. તે આપણે આપણી ખાતર કરવાના છે. પણ અત્યારે તા ઘણે અ ંશે દેખાદેખીથી થાય છે. દષ્ટિમિંદુ જુદુ હાય છે. વ્રત, તપ કે ઉપવાસ અમુક નિયત કરેલે સમયે કરવા તેના કરતાં જ્યારે તેને એમ લાગે કે કરવાની જરૂર છે ત્યારે પણ કરવા એમાં આનંદ રહેલા છે. એમ કરવાથી માનવી સજ્ઞાન પાતાના દૈહિક જીવન પર નજર રાખી શકે છે.
દેહને શુદ્ધ અને મજબુત રાખવા માટે દરરાજ વ્યાયામ-કસરત કરવાની જરૂર છે. આજે આપણે એમજ સમજી બેઠા છીએ કે કસરત માત્ર ખાલકાએ કરવાની છે. અને મેટાએએ નહિ! પણ તેમાં પણ આપણી ભૂલ છે. જેટલી જરૂ રિયાત કસરત કરવાની ખાલકને છે, તેટલીજ જરૂરિયાત મોટા માણસને પણ છે. શરીરના વિકાસ માટે, શરીરની શુદ્ધિ માટે નિયમિત વ્યાયામની જરૂર છે. નિયમિત વ્યાયામ કરવાથી શરીર હલકું ફૂલ જેવું રહે છે. કાર્ય શીઘ્ર બને છે. શરીરમાંથી પ્રમાદ ચાલ્યેા જાય છે. દરરેાજ માત્ર પાંચ દશ મિનિટ નિયમિત કસરત થાય છે તેા બહુજ આનંદ રહે છે. કસરત કરવા બહાર જવાની જરૂર નથી. ઘરમાં જ્યાં સારી રીતે પવન આવતા હોય ત્યાં ઉભા રહી કસરત કરવાની છે. ખાસ કરીને દીઘ શ્વાસ લેવાની ટેવ પાડવાની જરૂર છે. અમુક સંખ્યામાં પ્રાણાયામ જો માનવી નિયમસર દરરાજ કરે છે તેા તેનુ શરીર ભાગ્યેજ બગડે છે. પ્રાણાયામ કરવાની ટેવ વિદ્યાર્થી અવસ્થામાં પાડવાથી બહુ ફાયદાકારક નિવડે છે.
અંતે દેહના ઉપયાગ, માત્ર પૈસેા પેદા કરવામાં, કરવાના નથી. આપણે જે પૈસા-દ્રવ્ય-ધન કમાઇએ છીએ તે વ્યાજબી રીતે, ન્યાયની રીતે, ચાગ્ય રીતે કમાઇએ છીએ કે નહિ, તે જોવાનુ છે. અન્યના ગળાં કરી પ્રાપ્ત કરેલા દ્રવ્યના અન્નથી પેાષાએલ દેહ સુકૃત્ય કરી શકતા નથી. અને તેથી પ્રાચીન કાળમાં મહાન પુરૂષાએ અર્થ શોચની ખાખત પર બહુ ભાર મુકયા છે. આજે આપણે તે ખામતને હસી કાઢીએ છીએ! પણ આપણા તે હસવાની પાછળ શેતાનના ખડખડાટ પણ સંભળાય છે. શેતાન ખુશી થાય છે કે આ માનવી કેવા મૂર્ખ અને છે? આપણે મૂર્ખ બનીએ છીએ અને વળી હસીએ છીએ. આ ખાબતની ગંભીરતા પર ઘણાએ ધ્યાન દેતાં નથી, પણ જ્યારે દેહ વ્યાધિ ગ્રસ્ત થાય છે, જ્યારે અનેક રાગથી ઘેરાઇ જાય છે, ત્યારે ચિંતા થાયછે, ત્યારે આ શૈાચની મહત્તા સમજાય છે,
For Private And Personal Use Only
