________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનવ ચારિયનું મુખ્ય ઉપાદાન તેમનામાં પાપ સામે લડવાની પ્રચંડ શક્તિ હતી. પ્રભનેને લાત મારી પોતાના સંક૯૫માં અડગ રહેવાની તાકાત હતી. નિર્બળતા અને કાયરતાના આ યુગમાં આ મહાપુરૂષોના જીવનના ઉપરોક્ત પ્રસંગોની આપણને ખાસ ઉપયોગીતા છે અને આપણું ચારિત્રમાં તે એક અતિ આવશ્યક તત્વ પુરું પાડે તેમ હોઈ આ સ્થળે તેનું વિવરણ કરીશું.
મનુષ્યના સંબંધે એક “ચારિત્ર્ય” નામની વસ્તુ હોવાનું આપણે ઘણીવાર વાંચ્યું અને સાંભળ્યું છે, તે કયા તત્વોનું બનેલું છે તે સંબંધે ઘણું ઘણું લેખકે અને બુદ્ધિમાનોએ અનેક સંભાવનાઓ ઉપજાવી છે. પરંતુ આપણા ચરિત્રનું મુખ્ય ઉપાદાન શું એમ મને પુછવામાં આવે તો હું એકજ ઉત્તર આપું કે–પાપ સામે લડવાની શકિત” છે. આપણે ઘણીવાર એવા સજજનેના સંબંધમાં આવીએ છીએ કે જેઓ અત્યંત સદગુણી, ભલા, નમ્ર સાધુતા સંપન્ન, સર્વનું મંગળ ઈચ્છવાવાળા, કમળ ભવના, કાન ગુણોવાળા હોય છે. તેઓ મરતાને મેર કહેતા નથી, પાપથી સે ગાઉ છેટે ઉભા રહે છે. કોઈને અન્યાય થતે દેખી આંખમાંથી ચોધાર આંસુ વરસાવે છે, પરંતુ તેમનામાં પાપ સામે બાથ ભીડવાની શક્તિ હોતી નથી. પાપની સામે લાલ આંખ કરી એમ નથી કહી શકતો કે-“જા, પાપ, મારી ચક્ષુ આગળથી દૂર થા.” એ પ્રકારની દઢ પ્રતિજ્ઞાવાળા વાક બેલવા જેટલે તેમનામાં પ્રતાપ હેતો નથી. આ પ્રકારના ભલા માણસો જ્યાંસુધી પાપના પ્રભનેના સંબંધમાં આવ્યા નથી હોતા, ત્યાંસુધી પવિત્ર રહી શકે છે. જ્યાં સુધી લાલચે સામે લડવાનું નથી પ્રાપ્ત થયું, ત્યાંસુધી તેમના સદ્દગુણે નભે છે. પરંતુ પ્રલોભન સાથે ભેટે થતા તેઓ પહેલાજ મેર તુટી પડે છે. અને અગ્નિ આગળ જેમ મણ ઓગળી જાય તેમ તેમની સાધુતા ગળી જાય છે. આનું કારણ એટલું જ કે માનવ-ચરિત્ર કાંઈ એકલા મંગળભાની સમષ્ટિ નથી, એકલા નિર્બળ, શાંત ગુણાને સમુહ નથી, પણ તે સાથે પાપ સામે લડવાની તાકાદ પણ હેવી જોઈએ. અને તેમ હોય તેજ તેને ખરા અર્થમાં ચરિત્ર કહી શકાય.
મનુષ્યને ઘડીને મજબુત બનાવવા માટે કુદરતમાં બે પ્રકારના પરસ્પર વિરોધી તોની ગોઠવણ લેવામાં આવે છે. દષ્ટાંત સ્વરૂપ, આપણે શરીરને બળશાળી બનાવવા માટે પુષ્ટીકર આહાર લઈએ છીએ. અને પરિપાક ક્રિયા દ્વારા તેને દેહના ધાતુરૂપે પરિણામીયે છીયે. તેજ રીતે બીજી બાજુએ આપણને કુદરતની વિરોધી શકિતઓ સામે પણ નિરંતર લડવાનું હોય છે, હાલવા ચાલવામાં તાપ, ઠંડી, અને વરસાદ સામે ટકર છલવામાં આપણું બળ ઘસાઈ જાય છે. પરંતુ જે ઘસારો થાય છે તે આપણે અન્નથી મળેલી શક્તિ કરતાં સહેજ ઓછો હોય છે, તેથી આપણું શરીર નભે છે, અને વિરોધી શકિતઓ સામે લડીને બળવાન બની શકે છે.
For Private And Personal Use Only
