________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તેવુ નથીજ. કેમકે કુદરતમાં એ બન્ને તત્વાનું યુગપત અસ્તિત્વ અનિવાર્ય અને આવશ્યક પણ છે. પરંતુ જે દેશ, સમાજ કે જ્ઞાતિમાં પાપના પ્રતિરોધ કરવા જેટલી પુણ્યની શક્તિ સદા જાગૃત નથી, અને પાપીએ હંમેશાં ભય અને સાચથી રહેતા નથી, તે સમાજ, દેશ કે જ્ઞાતિમાં ધર્મ નથી. તે મંડળ ભલે ગમે તેટલુ મહાન હેાય પણ તે ધર્મ-મંડળ તેા નથીજ, જે સમાજમાં પુણ્યાત્માઓને ઉચ્ચ સ્થાન મળે છે, અને તેમના પ્રત્યે સમાન અને આદરભાવથી જોવાય છે. તેજ સમાજમાં ચારિત્ર છે, ધર્મ છે, પ્રાણ છે. જે સમાજમાં દુરાત્માએ છાતી ફુલાવીને નિ:સ ંકોચે, ઉવ દૃષ્ટિથી, છાતી ફુલાવીને ચાલી શકે છે, અને છતાં તેમને સામાજીક અવગણનાની ભીતિ રાખવી પડતી નથી, તે સમાજમાં ચારિત્ર્ય નથી. તેને પ્રાણ, તેના ધમ નષ્ટ થયેા માનવા ચેાગ્ય છે.
સમાજ સંબધે જેમ ઉપરાંત કના સત્ય છે, તેમ વ્યક્તિ પરત્વે પણુ તેમજ છે. મનુષ્ય માત્રમાં પુણ્યભાવેા અને પાપવાસનાએ, સાધુ અને અસાધુભાવા, ધ અને અધર્મની વૃત્તિએ નિરતર હાયજ છે. એ ઉભયના હૂઁદ અને ધાત-પ્રતિધાતમાં થઈનેજ આત્માને તેના ઉર્ધ્વગામીપથ શેાધવાના છે, એ મને ભાવેા પગલે પગલે તેના સમક્ષ આવી ઉભા રહે છે, અને ઉભયભાવા પેાતાના સ્વીકાર અને બીજાના અસ્વીકાર માટે આપણા અંતરાત્મા આગળ આગ્રહ કરે છે. આવા પ્રસંગેામાં જે આત્માએ મંગળ અને ઉચ્ચભાવાના સ્વિકાર કરે છે, અને હીન અને પાપભાવાને પ્રભુ મહાવીર, માફ્ક “ મારી સામેથી ચાલ્યે જા ” એમ કહેવાની તાકાત દર્શાવે છે, તેવા મહાભાગ્ય મનુષ્યાનેજ ચારિત્ર્ય છે એમ કહી શકાય. તેમનેજ ધ જીવન પ્રાપ્ત થયું છે એમ ગણાય. પરંતુ જેમને સાધુતા પ્રત્યે કાઇ જાતની સવિશેષ સ્પૃહા નથી, અને તેનાથી વિરાધી ભાવા સામે તિરસ્કાર નથી, તેને નથી ચારિત્ર કે નથી ધ-જીવન.
પ્રભુ મહાવીર, વગેરેના પાપઉપરના વિજયમાંથી એક બીજું સુંદર રહસ્ય ઉપલબ્ધ થાય છે. જ્યારે તેએ પ્રલેાલનને વશ ન થતાં પેાતાના નિશ્ચયમાં અડગ રહ્યા, ત્યારે તેમના ઉપર દેવાની પુષ્પવૃષ્ટિ થયેલી, અગર દેવાના દુભિ નિનાદ થએલા, અગર તેમણે ધન્ય ધન્ય શબ્દને ધ્વનિ કરેલા, અને તે મહાપુરૂષાના જીવ નભર દાસ થઇને દેવેા રહેલા હતા એમ શાસ્ત્રો કહે છે. આ પ્રસંગમાં એક ગભીર ઉપદેશ આપણા માટે રહેલા છે. તે એ કે જ્યારે મનુષ્ય પાપ અને અધર્મી સામેના યુદ્ધમાં દઢ પ્રતિજ્ઞાવાળા રહે છે અને પોતાના સદ્ગુણમાં અચળપણે સ્થીર રહે છે, ત્યારે દેવતાએ તેને અવશ્ય સહાય કરે છે. અ૫માં આખી કુદરત, આખું વિશ્વ, તેની સહાય કરવા લાગી જાય છે. મનુષ્ય જ્યારે સત્ થવાની
For Private And Personal Use Only
