________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
તે પ્રમાણે આપણું આંતરસૃષ્ટિ સંબંધે પણ સમજવાનું છે. આપણે સાધુ સમાગમ, શાસ્ત્ર શ્રવણ, અને તેવાજ અન્ય પ્રકારથી ઉચ્ચ મંગળ ભાવની શક્તિ મેળવીએ છીએ, અને તેને પાપ સામે લડવામાં ન વાપરીએ તો તે પ્રાપ્ત કરેલી ઉપ ભાવનાઓની શક્તિની કશીજ કીસ્મત નથી. કુદરતે આપણી આસપાસ સાધુતાના ઉપકરણે અને પાપની સાથે સંગ્રામ કરવાના પ્રસંગો ગોઠવી દીધા છે. જેમ સ્થળ સૃષ્ટિમાં આપણે તાપ, ઠંડી અને વર્ષો સામે નભી ન શકીએ, તે જીવી શકીએ નહી. તેજ પ્રકારે આંતરસૃષ્ટિમાં જે આપણે પાપ સાથેના સંગ્રામમાં વિજયી ન થઈએ તો આપણું ચારિ ક્ષણવાર પણ નભે નહી. અને ચારિત્ર્યવિનાની આધ્યાત્મિકતા એ માત્ર ભ્રાન્તિ છે.
એ ઉપરથી જોઈ શકાય છે કે ખરા ચરિત્ર–ગઠન માટે બે વસ્તુની જરૂર છે. એક તરફથી ઉચ્ચ, મંગળ, સાધુતા–પૂર્ણ ભાવોની પ્રાપ્તિ અને બીજી તરફથી પાપ, અસાધુતા, અનિષ્ટને અસ્વિકાર, ધર્મ પ્રત્યે પ્રેમ, અધર્મ પ્રત્યે વિષ. અર્થાત્ પાપ સામે લડી તેને પરાભવ કરવાની શક્તિ. જે લોકે ધર્મ, સાધુતા અને મંગળ વાવ તરફ આદરભાવ ધરાવે છે, પરંતુ તેનાથી વિરોધી તત્વ પ્રત્યે વિરાત્ર ભાવવાળા હોતા નથી, અર્થાત્ તેમની સામે થવાને શક્તિ ધરાવતા નથી. તેઓ શરીરે સુંદર, સુકુમાર અને રૂપકડા હોવા છતાં સહેજ ઠંડી કે ગરમીના સંબંધથી માંદા પડી જનારા સુકમળ મનુષ્ય જેવા છે. આવા સાધુઓની સાધુતા અને ધર્મવાનો ધર્મ લાંબે કાળ નભી શક્તો નથી. જ્યાં સુધી તેમને બહારના પ્રલોભનોરૂપી તાપ શીતને સબંધ પ્રાપ્ત થયેલ નથી ત્યાં સુધી જ તેમના ઉચ્ચ ભાવે કાયમ છે.
એક દષ્ટાંત દ્વારા આ હકીકત અધિક સ્પષ્ટ કરીશું. લેડ કર્ઝન જ્યારે આ દેશમાં વાઈસરોય હતા, તે વખતે એક સભા સમક્ષ તેમણે એવા ભાવનું કથન ઉ. ચ્ચારેલું કે આ દેશના લોકો અસત્યભાષી છે. આ કટુક્તિથી આપણે સ્વજાતિ પ્રેમને તે વખતે પ્રબળ આઘાત લાગ્યો હતો. આખો દેશ તે વખતે પોકારી ઉઠ્યો હતો કે “હિંદ પ્રત્યે કેટલો અન્યાય ! કેવું અવિચારી કથન! આ દેશમાં લાખો નરનારીઓ એવા છે કે જેમણે જીવનભરમાં અસત્ય વાક્ય ઉચ્ચાયું નથી. કોઈ વાર બેટી સાક્ષી પુરી નથી. જીવન મરણને કે સર્વસ્વ વિનાશને પ્રસંગ હોવા છતાં પણ કરેલા કામને અસ્વિકાર કરેલા નથી. અગર આપેલ વચનનું પાલન કરવામાં પાછા હઠ્યા નથી. લોર્ડ કર્ઝન સાહેબને કદાચ પિતાના કથન માટે પશ્વાતાપ થયે હશે. આર્યા વર્તની પ્રાચીન સંસ્કૃતિ અને આધ્યાત્મિકતા તેમને યાદ આવતાં તેમણે પોતાનું વાક્ય પાછું ખેંચી લેવાનો વિચાર પણ કદાચ કર્યો હશે. પરંતુ તેમના વાકય સામે દેશે ઉઠાવેલા પ્રતિરોધ સામે કદાચ તેઓ સાહેબે એમ પુછયું હતું કે “વારૂ, ભલે તમે કદાચ અસત્યાનુરાગમાં હીન નહીં છે. પરંતુ તમારા સમાજમાં શું એવા માણસે ઉચ સ્થાન નથી લાગવતા કે જેઓ મિથ્યાવાદી, પ્રવંચક, લુચા, પારકી થાપણ
For Private And Personal Use Only
