________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૪
શ્રી આમાનદ પ્રકાશ
દાંપત્ય એક હલકી કીંમતમાં અંકાય છે. રાંધવું, દળવું, ખાંડવું વગેરે ગૃહકર્મને માટેજ ગૃહિણની આવશ્યકતા છે, એમ કઈ માને છે, કે પ્રજોત્પત્તિ માટેજ તેને ઉપયોગ ગણે છે, કઈ ઘરના ઘરેણા તથા સુંદર વસ્ત્રોનો ઉપયોગ કરવા માટે જ તેની જરૂરીઆત સમજે છે, કેઈ ગૃહરક્ષા કરવા માટે સુંદરીને સદુપયોગ ગણે છે, અને કોઈક તે પ્રેમને અનુભવ કરી સંસારમાં સ્વર્ગ ભોગવવા માટેજ તેની આવશ્યકતા માને છે. આવી રીતે અમૂલ્ય અને દિવ્ય દાપત્યની ઉપગિતા અનેક રીતે માનવામાં આવે છે, પરંતુ તેને ખરી દિવ્ય મહિમા કેઈના જાણવામાં આવતું નથી. આથી કરીને સાંપ્રત કાળનું જૈન દાંપત્ય અધમ દશાને પામતું જાય છે. જૈન ગૃહ સંસારનું સ્વરૂપ વિપરીત ભાવને પામતું જાય છે, આનું કારણ ખરી કેળવણનો અભાવ છે. હાલ જે કેળવણીને પવન વાય છે, તેથી કન્યાઓને કેળવણું આપવા માટે જેન વર્ગમાં કોઈ કોઈ સ્થળે ઉત્સુકતા દેખાય છે, પણ તે કેળવણીના બાહ્ય રંગની ઉત્સુકતા છે, અંતરંગ કેળવણું તે અપાતી જ નથી; અને તેવા સત્ય કેળવણીના ધોરણે પણ હજુ પ્રજા મેળવી શકી નથી.
જૈન પ્રાચીન ઈતિહાસમાં શ્રાવિકા શિક્ષાના જે સૂત્ર વાંચવામાં આવે છે, તે ત્રાને આધારે જૈન શ્રી કેળવણીને પાયે રચા જોઈએ. તે સૂત્રામાં જૈન સંસારનું બંધારણ ઉગ્ર બનાવવાના તત્ત્વ દર્શાવ્યા છે. સ્ત્રી અને પુરૂષથી જે દાંપત્ય થાય છે, તેની અંદર બંનેનું શારીરિક તથા માનસિક બળનું પૂર્ણ રૂપ ઘડાય છે. જે જૈન દાંપત્યમાં સારી રીતે દેખાઈ આવતું હતું તે સમયે જેન સંસારમાં આવેલી શ્રાવિકાનું માનસિક અને શારીરિક બળ એટલું ઉચ્ચ હતું કે તે શ્રાવિકા કેવળ ગૃહ કર્મ માટે અને સર્વને પોષણ આપનાર આહાદાકારક પ્રેમવૃત્તિની દેવી રૂપ દેખાતી હતી. આજે પરંપરાથી તપાસે તે તેજ કૂલમાં ઉત્પન્ન થયેલી શ્રાવિકાની કેવી સ્થિતિ છે? પ્રત્યેક શ્રાવક કુટુંબમાં કેવળ સ્વાર્થના પ્રવાહમાં તણાતી અને પિતાના પતિ તરફ પૂજ્ય ભાવને ભૂલી જતી શ્રાવિકાઓ નજરે પડે છે. એક તરફ ક્ષણે ક્ષણે પતિઓને પજવતી જૈન પત્નીઓને લઈને કંટાળી ગયેલા અને બીજી તરફ વેપાર ધંધાના ધક્કા ખાઈ નબળા પડી ગયેલા શ્રાવકોની કેવી દશા છે તેને ચિતાર ઘણે ક્યદ્રાવક થઈ પડ્યો છે. આવા જેન દાંપત્યને લઈને શ્રાવક સંસારનું યંત્ર કેવળ વિકળ થઈ ગયેલું જણાય છે. ગૃહસ્થાવાસની નીતિ પ્રમાણે ગૃહધર્મને પક્ષે સ્ત્રીનું જોર મુખ્ય હોવું જોઈએ અને બાહા ધર્મ પક્ષે પુરૂષનું જોર મુખ્ય જોઈએ પરંતુ સાંપ્રતકાળ એ નિયમની મર્યાદા તુટી ગઈ છે. ઘણે સ્થળે તો ગૃહધર્મ અને બાહ્યધર્મ ઉભય પક્ષનો ભાગ કેવળ પુરૂષના શિર પર આવી પડે છે. વળી કઈ કઈ ગૃહાવાસમાં પણ “પત્ની કુપા ” એ ન્યાય પ્રવર્તે છે. જે સ્ત્રી બહકાર્ય માં મંત્રી તરીકે ગણાએલી છે તે સ્ત્રી પુરૂષના બાહ્ય કાર્યમાં
For Private And Personal Use Only
