________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન દાંપત્ય.
૩૧૩
ચતુર્વિધ સંઘની ગણનામાં ગણતી શ્રાવિકા જૈન સંતતિનું ઉચ્ચ ક્ષેત્ર છે. તે ક્ષેત્રમાંથી કેવા કેવા નરરત્ન ઉત્પન્ન થાય છે, તે કઈ કઈ વાર જનસમાજના જોવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં પણ સ્ત્રીતત્વની પૂરેપૂરી અગત્ય સંસારની યાત્રામાં સમજાય છે. સંસારના યાત્રાહુઓ અમદા તત્વના પ્રભાવને સારી રીતે સમજી શકે છે. જૈન ધર્મની વ્યવહારિક સંહિતામાં શ્રાવક સંસારનું શુદ્ધ સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કરનારાઓ લખે છે કે, “સંસારમાં મોટામાં મોટું પ્રલોભન સ્ત્રીઓ છે. સંસારમાં ઉત્તમમાં ઉત્તમ સ્થાનને શોભાવનાર, સોંદર્ય, શાંતિ અને સુખની અધિષ્ઠાત્રીઓ સ્ત્રીઓ છે. ગૃહસ્થાવાસ રૂપી ભયંકર અરણ્યમાં ભટકતા સંસારીઓને શેય, ધૈર્ય, સ્નેહ, સુખ અને સંતોષ એ બધાને ઉત્પન્ન કરી સ્ત્રીઓ તેમને વિશ્રાંતિ રૂપ બને છે. આવા ઉપયોગી બ્રીતત્વ તરફ જૈન પ્રજા માટી ઉપેક્ષા ધરાવે છે, તેનું પરિણામ કેવું નઠારું આવવાનું, તેને ખ્યાલ આવી શકતા નથી.
પ્રાચીન શ્રાવિકાઓના ચરિ તરફ કોઈનું લક્ષ જતું નથી. જે તે તરફ લક્ષ આપવામાં આવે તે તેમના હૃદયમંદિરમાં શ્રાવિકાતત્વના પ્રકાશનું પ્રતિબિંબ પડયા વગર રહેશે નહીં. જેન ગૃહિણીઓની સુઘડતાના અનેક દષ્ટાંત મલી આવે છે. એક ચરિત્રમાં એવો પ્રસંગ છે કે, કોઈ માણસને શ્રાવકનું ઘર શોધવું હતું, ત્યારે તેને કઈ વિદ્વાને શ્રાવકના ગૃહની એંધાણીઓ બતાવી છે. જેમાં લખ્યું છે કે, “જે ઘરના આંગણામાં સ્વચ્છતા રહેલી હોય, તેની ચારે તરફ પવિત્રતા પ્રસરી રહેલી હોય, જે આનંદ અને શાંતિનું પરમ ધામ બનેલું હોય જ્યાં નવકારમંત્રના ધ્વનિઓ થતા હોય અને જે સ્વજન અને સર્વજનને સંતેષ રૂપ બનાવનારું હોય તે શ્રાવકનું ઘર સમજી લેવું.” સાંપ્રતકાલે એ ચિન્હોમાંથી કેટલા ચિન્હ શ્રાવક ઘરમાં દેખવામાં આવે છે તે વાચકે વિચાર કરવાનું છે. હાલમાં તે જોઈએ છીએ તે ઘરના આંગણામાં ગંદકીની પ્રતિષ્ઠા કરેલી દેખાય છે. માખીઓ અને મત્સરની મેટી સેનાએ ચારે તરફ બણબણતી માલમ પડે છે. ગૃહસામગ્રીના પદાર્થો અવ્યવસ્થિત, ગંદા અને રખડતા જોવામાં આવે છે, નવકાર ધ્વનિને બદલે કલહ-કંકાશના ધ્વનિ સંભળાય છે, અને તે અજ્ઞાન સ્ત્રીઓના હૃદયમાં કેળવણીના સંસ્કાર ન હોવાથી તેમાંથી આનંદ તથા સુખને બદલે કલહ, દુ:ખ અને કંકાશજ ઉત્પન્ન થયેલા દેખાય છે.
સંસારના સર્વ સંબંધનું શિરોબિંદુ સ્ત્રી પુરૂષને સંબંધ એજ છે. અને તે સંબંધ વિષે જેટલા જેટલા કુતર્ક કે ગેરસમજવાળા વિચાર મનમાં ઉત્પન્ન થાય છે, તેટલું તેટલું દુઃખ પેદા થયા વિના રહેતું નથી. આજ કાલ લોકે પિતાપિતાના વિચાર પ્રમાણે એ દાંપત્યના સંબંધની કીંમત કહે છે. અને તેમને સુખ પણ
એ કીંમતના પ્રમાણમાં મળે છે. પ્રાચીન જૈન ગૃહસ્થાવાસીઓ એ દાંપત્યની મોટી દિમત આકતા હતા અને તેને સ્વર્ગ સમાન માનતા હતા. સાંપ્રતકાલે એજ
For Private And Personal Use Only
