________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમાજ જીવનનું અધ:પતન.
પ્રત્યેક સ્થળે ઉચ્ચ જીવનના દષ્ટાંતો નિરાશાને છડી આશા અને ઉદ્યમને સ્વીકાર કરતાં દષ્ટિગોચર થાય છે.
ખાસ કરીને વર્તમાન કાળે વ્યકિતગત ભેગપૃહાનું પ્રમાણ વધી જવાથી તેમજ પરસ્પર કલેશનું વાતાવરણ વધવાથી સમાજ જીવન નષ્ટ થતું આવે છે. અત્યારે મનુષ્ય ખાનપાન–વસ્ત્રાભૂષણે તથા ગાડી ઘોડા વિગેરે બાહ્યાડંબરને ચમત્કાર બતાવી પિતાની મહત્ત્વતા જાહેર કરે છે. આથી શ્રીમંત અને શ્રીમંતોમાંજ એવી મહત્ત્વાકાંક્ષાને લીધે વૈર વિરોધે છુપી રીતે ઉભા થાય છે. પરિણામ એ આવે છે કે શ્રીમંતેમાં ભેગની બહુલતા વધી જવાની સાથે જેઓ અશકત હોય છે તેઓને પણ પિતાની કીર્તિની રક્ષા માટે તેમની પાછળ પાછળ તણાવું પડે છે. મૂળ કારણ એ છે કે આપણા સમાજનું બંધારણ દેશકાળ પરિસ્થિતિને આશ્રીને હજી બદલાવા પામ્યું નથી. સાધારણ જન સમૂડના માજશેખે અને જરૂરીઆતે વધી પડી છે.
જે સમાજમાં વિલાસપ્રિયતા પ્રવેશ કરે છે તે સમાજનું કલ્યાણ દૂર જતું જાય છે. જીવનયાત્રા સરલ બનાવવાને પૂર્વપુરૂષ જેવું જીવન ગાળતા હતા તે નષ્ટ પ્રાય થઈ ગયું છે, જરૂરીઆતાને ઓછી કરી મેજ શોખના આડંબરો તજી જે સમાજ પિતાની આસપાસના મનુષ્યને તેવું શિક્ષણ આપ્યાં કરે છે તે સમાજ હમેશાં ઉચ્ચ દશાને પામતે જાય છે. મુસલમાન રાજા એના વખતમાં “નવાબી વિલાસ” જે અત્યારે પણ મોજ શેખના જીવડાંઓને દષ્ટાંત તરીકે યાદ આપવામાં આવે છે, તે સમયે પણ જૈન સમાજને કાંઈ પણ ધકકો લાગ્યું નથી–અસર થઈ ન. હતી; તેનું કારણ દેશનું ધન દેશમાં જ રહેતું; તેથી આર્થિક સ્થિતિમાં કાંઈ ઘટાડો થતું નહિ. સમાજ વ્યવહાર અત્યારની પરિસ્થિતિ કરતાં બહુ વિશાળ હોવા છતાં ખંડિત થતો નહિ. તેમજ ધન ઉપાર્જનની ચિંતાઓએ અત્યારના જેવી મનુષ્યમાં વ્યાકુળતા વધારી મૂકી નહોતી. ધનને અત્યારે જેમ એક પ્રબળ સાધન ગણવામાં આવે છે તેમ તે કાળે ધમની સવોત્તમ સાધનોમાં ગણના થતી હતી.
વિલાસે, મોજશે અને અગ્ય ઉડાઉ પણાને લીધે “સામાજીક દુઃખ હદ ઉપરાંત વધી ગયા છે. પૂર્વકાળે દ્રવ્ય સામાન્ય જન સમાજના હિત અર્થે વપરાતું તે દ્રવ્ય આજે વ્યક્તિગત ભેગ તૃષ્ણને ઉત્તેજન આપવા પાછળ ખરચાય છે. આનું પરિણામ એ આવ્યું છે કે ભેગવિલાસના જે સ્થાને છે તે બહારથી સમૃદ્ધિશાળી બન્યા છે, સમાજ વધારે શ્રીમંત થવાની ગર્જના થઈ રહી છે. પણ વાસ્તવિક રીતે જીવન વ્યવહાર તપાસવામાં આવશે તે અંદરની ચિંતાઓ અગ્નિની માફક સળગી રહેલી જોવામાં આવશે. કેમકે એક તરફ દેવું ચૂકવવાની ચિંતાએ,
For Private And Personal Use Only
