________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. કરે અને તેમની ક્ષુધા પ્રત્યે જે દ્રષ્ટિથી આપણે જોઈએ છીએ તેજ પ્રકારે જ્ઞાનીજને પિતાના સ્થળ સૂકમ કરણથી ભિન્નત્વ અનુભવનારાઓ–પોતાના શરીરની હાજતો અને તેની માગણીઓ પ્રત્યે જુવે છે. તમારી ગાય ભૂખી હોય તે જેમ તમે પોતે ભૂખ્યા હોવાનું તમે માનતા નથી તેમ જ્ઞાનીજનેને ભૂખ લાગે ત્યારે પોતે ભૂખ્યા હોય એમ માનતા નથી, પણ શરીર ભૂખ્યું છે અને ગાય કે ઘોડાની માફક પોષણ માટે બુમ મારે છે, એમ અનુભવે છે. તફાવત સમજ્યા ? જે લાગણીઓ સ્થળ શરીર સાથે સંબંધ ધરાવે છે તે સાથે તમારું એકત્વ નથી. ભૂખ કે તરસ “હું” ને નહી પણ શરીરને લાગી છે, એમ જ્ઞાનીજને માને છે. તેઓ એમ કહે છે કે “આ મારી હાજરી, આ મારો પગ, આ મારું માથું છે પરંતુ તે એવા અર્થમાં કે તે તેમના હથિઆરે છે, તેના ઉપર તેમને કબજો ભોગવટે છે અને નહી કે તેઓ પોતે જ તેના હથિઆરે છે. જ્યારે જ્યારે તેમને એવી લાગણીઓ થાય છે, ત્યારે તેમનું સ્વાભાવિક ભાન એમજ હોય છે કે એ મને નથી પણ મને આગંતુક પ્રકારે પ્રાપ્ત થએલી છે, અને તેના ઉપર મારે સંભાળ અને કાળજી રાખવી એ મારી ફરજ છે. તેના અંતઃકરણના ઊંડાણમાં એ ભાન સતત જાગ્રત હોય છે કે “હું” એ આ બધી સામગ્રી અને શરીરજન્ય લાગણીઓથી નિરાળુ છે. “હું” તેના વિના પણ રહી શકે તેમ છે. આ ભાન સિદ્ધ કરવું એ આત્મ સાક્ષાત્કારનું પહેલું પગથીયું છે.
હવે આગળ વધતા પહેલા તમે તમારી શરીરજન્ય વૃતિઓ ઉપર જરા નજર ફેરવી જાઓ. તમે એનું માનસ-ચિત્ર ખડું કરે અને તમારા અંતઃકરણના અંતસ્તમ પ્રદેશમાં એ ભાન અંકિત કરે કે એ પ્રકારની શારીરિક વૃતિઓ મારા વિકાસક્રમની આ ભૂમિકાએ આવશ્યક છે માટે જ પ્રાપ્ત થયેલી છે, અને તે કે રીતે મારા સ્વરૂપને વાસ્તવીક વિભાગ નથી; જેમ જેમ મારી ઉર્ધ્વગતિ થતી જશે તેમ તેમ હું તેને છ વસ્ત્રની માફક છેડત ચાલવાનો છું. આ પ્રકારે મને મય ચિત્ર ઉપર દષ્ટિ ઠરાવવાથી અને એકાગ્રપણે તેના ઉપર ચિંતવન કરવાથી એ ભાન દઢપણે અંકિત થઈ તમારા જીવન સાથે તેને નિત્ય સંબધ થશે.
જ્યારે તમે આ પ્રકારની વૃતિઓને તમારાથી વેગળી જોઈ શકે છે, અને તમે તટસ્થ ભાવે તેની ગતિ, વેગ કે પ્રવૃતિના દષ્ટ બની શકે છે ત્યારે તમે સ્વા. ભાવીક રીતે જ તેને અનાત્મ કેટીમાં દાખલ કરી શકે છે. હવે તમે વસ્તુ માત્રને બે વિભાગમાં વિભક્ત કરેલી હોય છે (૧) “હું” અને (૨) “હું” સિવાયનું સર્વ કાંઈ, ઉપરોક્ત શરીરજન્ય વૃતિઓને “હું” થી અતિરિકત વર્ગમાં તમે દાખલ કરવા શકિતમાન બન્યા છે. જેમ આ માસીક એ તમે નથી અને તમારા “હું” સાથે તેને કશો જ સબંધ નથી, તેમ તમારી સુધા, તૃષા, શાતા, અશાતા આદિ એ તમારા “હું” થી તદ્દન નિરાળા છે. અને તમારા વર્તમાન વિકાસની
For Private And Personal Use Only
