________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માના માનસીક કારણેા.
૩૬૭
ભૂમિકાએ જરૂરના હેાવાથીજ તે તમને આ કાળે ઉપલબ્ધ થએલા છે અને કાળે કરી છુટી પણ જશે એ પ્રકારના સાક્ષાત્કાર સિદ્ધ કરો.
આ શરીરજન્ય વૃતિઓથી આગળ વધતા તેથી સૂક્ષ્મ પ્રકાર માનસ વિકારી આવે છે, ક્રોધ, તિરસ્કાર, માહ, ઇર્ષ્યા, લાભ, અને એ પ્રકારના હજારો વિકા આપણા મસ્તિષ્કમાં તફાન મચાવી રહેલા હેાય છે. તમે ઘણી વાર જોઈ શકયા હશેા કે આ પ્રકારના માનસ-આવેગાને તમે તમારાથી દૂર રાખી તેના ઉપર વિચાર કરી શકેા છે, તેના પ્રેરક હેતુઓને લક્ષ્યગત કરી શકે છે, તેનું પ્રથમરણ કરી તેના સારાસારપણા ઉપર ફૈસલે પણ આપી શકે છે. આવા પ્રત્યેક આવેગ કયાંથી ઉદ્દભવે છે, કયાંથી પાછુ મેળવી વધે છે, અને કેવી રીતે તેને અ'વ આવે છે, તેનું તમે નિરીક્ષણ કરી શકેા છે, તેમજ તમારી મરજીમાં આવે ત્યારે તમારી કલ્પનાની સૃષ્ટિમાં સ્મૃતિના ખળ વડે તેને પુનઃ ઉપજાવી તેનું દર્શન કરી શકેા છે. આ અનામય આવિષ્કારને તમે ગમે ત્યારે ઉપજાવી ગમે ત્યારે વિલય ભાવને ૫માડી શકે છે. જેમ તમે તમારી પેટીમાંથી તમારી મરજી અનુસાર ચીજ કાઢી પાછુ' મરજી અનુસાર પેટીને સ્વાધિન કરી દ્યા છે, તેમ તમારા માનસિક મનુસ માંથી કોઇ સગૃહિત વસ્તુને ગમે તે વખતે તમે બહાર કાઢી, જોઇ, આનંદ અથવા ખેદ અનુભવી, પાછું પુનઃ તે મસમાં પુરી દે છે. જેમ સેનાધિપતિ પોતાના લશ્કરને પેાતાની સન્મુખ રાખી પેાતાની ઈચ્છાનુસાર તેમની પાસે ગતિ આગતિ કરાવી શકે છે તેજ પ્રમાણે તમે પણ તમારા માનસ લશ્કરીઓને મરજી પડે ત્યારે તમારા આગળ થઈને પસાર થવા દે છે! અને મરજી પડે ત્યારે તમારી માનસ કોથળીમાં તે વ્યકિતઓને એક જાદુગરની માકૅ સમાવી દો છે. વસ્તુતઃ તે મ નની મૂર્તિએ એ તમે નથી પણ તે એવું કાંઇક છે કે જેને તમે સાથે રાખીને નિર તર વિઝુરા છે, જેમ આપણા પુરાણમાં વર્ણવેલા દેવા પેાતાની વૈક્રિય લબ્ધિના બળ વડે પેાતામાંથી બેસુમાર વ્યકિતઓને બહાર કાઢી પાછી પુનઃ પાતામાં દાખલ કરી દે છે, તેમ તમે પણ તમારી માનસ વ્યક્તિઓને ગમે ત્યારે ઉપજાવી પાછી શમાવી દેવા શક્તિમાન છે, તમે હવે જોઇ શકયા હશો કે તમારા “હું ને એ બધા નલે તેમ છે. તે ન હેાય તેા તમારા સ્વરૂપને કશી જ ઈજા આવવાની નથી અથવા સ્વરૂપ હાની થવાની નથી. તેના વિના પણ તમારૂ “ હું ” તે જેવું છે તેવુ' ને તેવું જ રહેવા નિર્માયુ' છે.
66
For Private And Personal Use Only
22
તમે આ પ્રકારે આ માનસ વિકારીને તમારાથી દોઢ હાથ દૂર રાખી, તેની પરીક્ષા કરી શકે છે! અને તેની શુભાશુભતા ઉપર ન્યાય આપી શકે છે. એજ અતાવી આપે છે કે તમે તે વિકારા નથી. ઉપર જણાવ્યું તેમ વસ્તુના એ પ્રકાર છે. (૧) તમે કે જે તમારાથી બીજી તમામ વસ્તુઓને ચચક્ષુ અથવા મનેાચક્ષુથી જોઈ તેના ઉપર વિચાર ચલાવી શકે છે, અને (૨) પરીક્ષા અથવા વિચારને
