Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આત્માનંદ પ્રકાશ,
૨૫૦
હૃદય ઉપર આરૂઢ થતું જ નથી. આથી શું બને છે કે જેઓ કુલપરંપરાથી સંઘ કે જ્ઞાતિના અગ્રેસર હોય, તેવાએ કદિ કોઈ સ્વાર્થ ભરેલા કારણને લઈને સંઘ કે જ્ઞાતિના હિતકારક કોઈ વિષયની વિરૂદ્ધ મતવાળા બન્યા હોય, તેવાઓની મદદમાં તેવા લેક ઉતેજક બને છે. સંઘની સત્તાના લેભથી બીજા અસરાની અઘટિત ખુશામત કરવા તેઓ આગળ પડે છે અને તેથી સંધના આશ્રિત જનને ઘણું હાનિકારક થઈ પડે છે. પછી તેવા સત્તાને લોભી પુરૂષે પિતાને મદદરૂપ થાય, એવા હેતુથી સંઘના -જ્ઞાતિના અગ્રેસરે તેમને પિતાના હથીયારરૂપ બનાવે છે. જે ઘણી વખત આપણે જોઈએ છીએ. આથી આ ત્રીજે દેષ આપણgઉન્નતિમાં મહાન અંતરાયરૂપ થાય છે તેને દૂર કરવા માટે પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે.
ચોથે દેષ કપટબલથી કીર્તિ મેળવવાની ઇચ્છા છે. આ દેષની પ્રબળતા ઘણું સેહેર અને ગામડામાં વિશેષ જોવામાં આવે છે. સંઘ અથવા જ્ઞાતિના કે કોઈ ધર્મના કાર્યમાં કીર્તિ મેળવવાને સર્વને પ્રયાસ હોય છે. કીર્તિની અપેક્ષા રાખ્યા શિવાય કાર્ય કરવું જોઈએ ” એ નીતિનું અને ધર્મનું મહાનું સૂત્ર તે એક તરફ રહ્ય, પણું પ્રપંચના બળથી છેટી કીર્તિ મેળવવાને લોભ રાખ. એ અધમ કય ગણાય છે. કેટલાએક મનુષ્યને આડુ અવળું સમજાવી-દેરી કાત્તિના ભાજન પિત થવાની ઈચ્છા રાખે છે. કદિ હૃદયમાં તેવી ઈચ્છા રાખી માત્ર ભાવના ભાવ તા હોય તે ઠીક, પણ તેવી વ્યર્થ કીર્તિ મેળવવા માટે અનેક જાતના પ્રપંચની જાળ પાથરે છે અને તે જાળની અંદર ભેળા હદયના અનેક મનુષ્યને કસાવી દે છે. આ પ્રવૃત્તિ ઉન્નતિના પ્રકાશમાં અંધકારરૂપ બને છે તેને માટે એક ઈંગ્લીશ વિદ્વાન સંક્ષેપમાં લખે છે કે –
જે મનુષ્યજાતિના હિતને નાશ કરીને કોતિ મેળવવા ઇચ્છે છે, તે એક રાક્ષસ છે. પણ મનુષ્ય નથી. તેમજ ખરી કીર્તિ આ પ્રકારે પ્રાપ્ત કરી શકાતી નથી. કીર્તિ એ સગુણના પ્રકાશ કરતાં કાંઈ બીજું અધિક નથી. ક્ષમા અને શુભેચ્છા, એ કીર્તિની જન્મ ભૂમિ છે. જેટલી અપ્રમાણિક રીતે કીતિ શોધવામાં આવે છે. તેટલા પ્રમાણમાં કીર્તિને માટે તેની ન્યૂન યોગ્યતા ગણાય છે ”
ઈગ્લીશ વિદ્વાનના આ વાક્ય અક્ષરશઃ સત્ય છે. તેથી પ્રપંચના બળથી કીતિ મે. |ળવવાની ઈચ્છાને દોષ સર્વથા ત્યાજ્ય-અનાદરણીય છે. તે જેને પ્રજાની ઉન્નતિના શિખરને તોડનાર થઈ પડે છે. એ દેષકો દૂષિત થયેલા અગ્રગણ્ય જન સં. ઘના મહાનું સામર્થ્યને તેડી પાડે છે.
પાંચમે દેષ લેભનું રક્ષણ કરી સ્પર્ધા કરવાની અભિલાષા છે. એ દોષ હાલ કેટલાએક રથળે અગ્રેસરેના હૃદયમાંજ વ્યાપી ગયો છે. કેટલાકએક કાર્યોમાં સ્પધાં દોષ રૂપ છતાં ગુણરૂપ ગણાય છે, તેથી સ્પર્ધાના મુખ્ય બે