________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનથી શું ધર્મ પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે? ખ્રિસના કરવી, પરોપકારને ત્યાગ કરે, એટલે કોઈના ઉપર ઉપકાર કરવાની બુદ્ધિનો ગંધ માત્ર પણ રાખવો નહિ, પરને નમસ્કાર પણ કરવે નહિ, અવિનિત તથા ઉદ્ધતાઈને ધારણ કરવી. પરના ગુણને દેખી બળી જઈ તેના ગુણને ભ્રષ્ટ કરવાની બુદ્ધિ સતેજ કરવી, આ સમગ્ર દેશ જેના વિષે હેય છે, તે અભિમાની કહેવાય છે. આવા દુર્ગુણને સેવનાર પ્રાણીને આ દુર્ગણે સંસારને વિષે નાખે છે, અર્થાત ઉપરના દર્શને અંગીકાર કરનાર પ્રાણીને સંસાર ચક્રવાલને વિષે પરિભ્રમણ કરવું પડે છે. માટે-માનને-જ્ઞાની મહારાજાઓએ મહા દુખમાં દુષ્ટ કહે છે, જે માટે વેગશાસ્ત્ર વિષે શ્રીમાન હેમચકસૂરી મહારાજે કહ્યું છે કે
यदुक्तं योग शास्त्रे श्री हेमचंप्रसूरिनिः विनय श्रुतशीलाना, त्रिवर्गस्य घातक,
विवेक लोचनलंपन्, मानोऽधंकरणो नृणां. ॥१॥ ભાવાર્થ–માન છે તે વિનય, શ્રત, શીયલ તેમજ ત્રિવર્ગ એટલે ધર્મ, અર્થ અને કામને ઘાત કરનારે છે. મનુષ્યના વિવેકરૂપી નેત્રેને લેપ કરી, અર્થાત્ વિવેકને નાશ કરી અંધ કહેતા આંધળાપણાને ઉત્પન્ન કરનાર છે. જે પ્રાણી માન કરે છે, તેના વિવેકરૂપી નેત્રે હણાઈ જવાથી અજ્ઞાન વૃદ્ધિ પામે છે, અને અજ્ઞાનરૂપી અંધકારના અંધારામાં આંધળો થાય છે. આશ્ચર્યની વાત તે એ છે કે કોઈ માણસ તે કર્મને ઉદયથી આંધળા–હોય છે તેથી તે બિચારા દેખી શકતા નથી, પણ માનધિ એટલે માનથી જે માણસ આંધળે ય છે તે ચક્ષથી દેખતા છતાં પણ અંધત્વપશુને પામે છે. વળી પણ કહ્યું છે કે –
થત–– जाति लान कुबैश्वर्य, बनरुप तपश्रुतैः,
कुर्वन्मदं पुनस्तानि, हीनानि लभते जनः ભાવાર્થ – જાતિ મદ, લાભ મદ, કુળમદ, ઐશ્વર્ય મદ, બસ મદ, રૂપ મદ, તપ મદ અને શ્રુત મદને કરનાર પ્રાણ હીનપણુને પામે છે. તાત્પર્ય કે જાતિ, લાભ, કુળ, એશ્વર્ય, બલ, રૂપ, તપ, શ્રત વિગેરેમાંથી કેઈપણને પામી અથવા સર્વેને પામી જે ગર્વ કરે છે તે ભવાંતરને વિષે હીનપણાને પામે છે. વળી પણ કહ્યું છે કે –
For Private And Personal Use Only
