________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૮
આત્માનંદ પ્રકાશ, nanaman
પકત પ્રકારે વિચાર અને વાણી સાથે આચારનું અસાધારણ અંતર મનઃસંયમને અભાવ અને ગ્ય વિચાર સંકલનાની શયતા ને આભારી છે. આવા હેતુથી માનસ મંદિરમાં શુદ્ધ વિચારોને સત્કાર થ ઇએ. અશુદ્ધ વિચારે રૂપ પિશાને આવતાં મદિર ના દ્વાર બંધ કરવા જોઈએ. જે જે વિચાર કરવામાં આવે તે તે વિચારેને માનસ સંસ્કાર સાથે મેળવી દઈ વણી દેવા જોઈએ. આમ થવાથી ધીમે ધીમે મને બળ જવલંત થાય છે. અને માનસરોવરમાં શુદ્ધ વિચારે જીવન્તપણે તરવા માંડે છે. વિચારોને પ્રતિ સમય જીવન્ત રાખવાથી તે વિચારો જળવાઈ રહે છે અને તેને સદાને માટે જાળવી રાખવાને મનઃસંયમની પૂર્ણ આવશ્યકતા છે. મનઃસંયમના અભાવે વિચારોની પ્રગતિ કુંઠિત થઈ વક્રગતિમાં ચાલવા માંડે છે એટલું જ નહિ પરંતુ આંતર શરીરને હચમચાવી અશ્વસ્થાનું સામ્રાજ્ય કરી દે છે.
ઉત્તમ પંકિતમાં ગણુતા કવિ કાલિદાસ, ભવભૂતિ, દંડી વિગેરે જનસમૂહની સમક્ષ પોતાના પાંડિત્યને માટે શુભ વિચારે ઉત્પન્ન કરાવનારા હોવા છતાં તેમના ખાનગી જીવનમાં સદેષ માલૂમ પડેલા છે. કવિ સુંદરદાસ કે જેની વૈરાગ્ય રસથી છલકાતી કવિતા વાંચી એક નૃપતિએ સંન્યાસ ગ્રહણ કરી લીધે, તેજ નૃપતિ એ જ્યારે તેના આવાસમાં તેને સ્ત્રી સાથે શૃંગાર ગૃહમાં તેને જે ત્યારે અમચંદ અંતર સમજવામાં આવ્યું છે.
હવભાવસિદ્ધ નિયમ પ્રમાણે જેવા વિચારે તેવા આચારની પ્રતિમાનું સ્વરૂપ બંધાય છે. કેઈપણ સાકાર સ્વરૂપના અવલબન વગર કાર્ય સિદ્ધિ નથી એ સિદ્ધાંત વિદ્વજનાએ માન્ય કરેલ છે. વિચારે જેટલે અંશે જવલંત હેય તેટલે અંશે તેમની પ્રતિમા (આચાર) ઉજવલ હોય છે. પરંતુ તે વિચારને સંસ્કાર રૂપ પાષાણુ સાથે ઘડવાની જરૂર રહેલી છે, તેજ પ્રતિમા ઘાઈને તૈયાર થાય છે. વિચારોનું લક્ષ્ય આચારમાં લીન થવા પછી વિચારોનું વંધ્યત્વ ટળી જાય છે. જેમ જ્ઞાન તેના ફળ રૂપે વિ
For Private And Personal Use Only
