Atmanand Prakash Pustak 006 Ank 06

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 3

ગ્રહસ્થ ધર્મ
૧૨૩ વિવેચનઃ બુદ્ધિમાન પુરૂષે કઈ પણ કાર્યને વિષે પ્રવૃત્ત થયા પહેલાં, પિતામાં કેટલું સામર્થ્ય છે અને કેટલું ( સામર્થ્ય) નથી તેને સારી પેઠે વિચાર કરો. કારણ કે પોતાના સામર્થ્ય વિરૂદ્ધ આરંભ કરનારને ક્ષયજ થાય છે. કહ્યું છે કે,
कः कालः कानि मित्राणि को व्ययागमौ । कचाहं का च मे शक्ति रिति चिन्त्यं मुहुर्मुहुः ।। કાળ કે છે, મિત્ર કેણ છે, દેશ કર્યો છે, મારે ખરચ કેટલે છે ને આવક કેટલી છે, હું કોણ છું, મારી શક્તિ કેટલી છે, એવો વારંવાર વિચાર કર્યા કરે. तथा अनुबंधे प्रयत्न इति ॥
અર્થઃ વળી અનુબંધને વિષે પ્રયત્ન કરવો.
વિવેચનઃ ધર્મર્થકામની ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ રૂપ જે અનુબંધ તેને વિષે પ્રયત્ન કરો. કારણ કે અનુબંધ રહિત એવાં જે કાર્યો તે કંઈ વંથાસ્ત્રીની પેઠે કંઈ ગૌરવપણાને પામતા નથી. तथा कालोचितापेक्षेति ।।
અર્થઃ વળી કાળને ઉચિત (ગ્ય) ( વસ્તુ ) ને વિચાર કરે.
વિવેચનઃ અમુક વરતુ અમુક કાળે ત્યાગ કરવી યોગ્ય છે, અને અમુકકાળે ચડુણ કરવી એગ્ય છે એને સંપુર્ણપણે વિચાર કરીને પછી એ વસ્તુ એ કાળે ગ્રહણ કરવી એગ્ય છે. કારણ કે એવી દાક્ષિણ્યનાથી સર્વ સંપત્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. કહ્યું છે કે— यः काकिणीमप्ययथप्रपन्नामन्वेषते निष्लसहस्रतुल्याम् । कालेन कोटिष्वपि मुक्तहस्तस्तस्यानुवन्धं न जहाति लक्ष्मीः।।