Atmanand Prakash Pustak 004 Ank 03

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

પરિગ્રહ પી,
પs
संतोष एव पुपम परं निधानम् " ॥ १ ॥
સર્ષ પવનનું પાન કરે છે, તથાપિ તે દુર્બલ થતા નથી. વનના હાથીઓ સુકા ઘાસથી બલવાનું થાય છે અને મુનિઓ કંદ ફલ વડેજ પિતાનો કાલ નિર્ગમન કરે છે તેથી પુરૂષને સતેષ રાખવો એજ મેટે નિધાન છે. ”
મૂછનું બીજું ફલ અવિશ્વાસ છે. કોઈપણ પદાર્થ ઉપર મૂછ થઈ હોય તે પછી તે પદાર્થને માટે હંમેશાં અવિશ્વાસ રહ્યા કરે છે. “રખે આ મારા પદાર્થને કઈ લઈ જશે અથવા કઈ કારણથી તેને નાશ થઈ જશે” આવા વિચારથી જે અવિશ્વાસ ઉદ્દભવે છે, તે અવિશ્વાસી હૃદયને મહા દુઃખનું કારણ થઈ પડે છે. અવિશ્વાસને લઈને હદયની આધિ વધતી જાય છે. અને આધિની સાથે ઉપાધિ તથા વ્યાધિ રહેલાજ હોય છે. તેથી કરીને પરિગ્રહના સંબંધથી ઉત્પન્ન થયેલા અવિશ્વાસને સર્વથા ત્યાગ કરવો જોઈએ.
મૂછનું ત્રીજું ફળ આરંભ છે. કોઈ પણ કાર્યને આરંભ કરે, એ પરિગ્રહની મૂછને લઈને થાય છે. આરંભને માટે આહંત શાસ્ત્રમાં અનેક દોષ કહેલા છે. પરિગ્રહના પ્રેમને લઈને અનેક જાતના હિંસામય આરંભ કરવામાં આવે છે. જે આરંભને લઈને માનસિક ચિંતાની વૃદ્ધિ થતી જાય છે અને એ વૃદ્ધિને લઈને દુર્થાન ઉત્પન્ન થવાથી આત્માને અધઃપાત થાય છે.
આ પ્રમાણે અસંતોષ, અવિશ્વાસ અને આરભ એ ત્રણ વસ્તુ પરિગ્રહને લઈને દુઃખદાયક છે, એમ સમજી ભવિ પ્રાણીએ પરિગ્રહની નિયંત્રણે રાખવી એટલે પરિગ્રહનું પ્રમાણ કરવું, જેથી એની પીડા વૃદ્ધિ ન પામે. કદિ કોઈ શંકા કરે કે, દુઃખનું કારણ તે મૂછાનું ફલ છે, તે પરિગ્રહની નિયંત્રણ શામાટે કરવી ? તેના ઉત્તરમાં એટલું જ કહેવાનું કે, પરિગ્રહ પણ મુછીનું કારણ હોવાથી તે મૂછાજ છે. સૂત્રકારોએ મૂછનેજ પરિગ્રહ કહેલ છે. તેને માટે તેઓ કહે છે કે, “મમતા વિનાનો