Aatma Dhyan

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 76

ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਭੋਜਨ ਨਾ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹਨ। ਸਾਤਵਿਕ ਭੋਜਨ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। ਸਾਤਵਿਕ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਉਚਿੱਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਜੀਵਨ ਤੱਤਵਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਰਤੀਆਂ ਸਮ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਤਮ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸਾਤਵਿਕ ਭੋਜਨ ਸਹਿਯੋਗੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਤਾਮਸਿਕ ਭੋਜਨ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਵੀ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਯੋਗ ਨਹੀਂ। ਬਾਸੀ ਭੋਜਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੁਸਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮੰਦ ਬੁੱਧੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਸ ਦਾ ਭੋਜਨ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਉੱਲਟ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਸੁਭਾਅ ਪੱਖੋਂ ਸਾਕਾਹਾਰੀ ਹੈ, ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਜੀਵ, ਸ਼ੇਰ, ਚੀਤਾ, ਕੁੱਤਾ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਚੱਟ ਕੇ ਪੀਂਦੇ ਹਨ, ਗਾਂ, ਮੱਝ, ਮਨੁੱਖ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਚੱਟ ਕੇ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ ਸਗੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪੀਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਜੀਵ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਨਹੀਂ ਪੀ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਤੱਥ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸੁਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਸ਼ੂ ਸੁਭਾਵ ਪੱਖੋਂ ਤਾਮਸਿਕ ਵਿਰਤੀ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਖਾਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਮਸਿਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਸ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ ਆਲਸੀ ਅਤੇ ਦੁਰਬੁੱਧੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਹਿੰਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਤੇ ਵੀ ਮਾਸਾਹਾਰ ਛੱਡਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਇੱਕ ਜੀਵ ਦੂਸਰੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਖਾਵੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਪੱਖੋਂ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਖਾ ਲੈਣਾ ਪਸ਼ੂ ਵਿਰਤੀ ਹੈ। ਸੱਚ ਵਿੱਚ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਹੈ ਉਹ ਅਪਣੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਭੁੱਖ ਬੁਝਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਖਾ ਸਕਦਾ। ਰਾਜਸਿਕ ਭੋਜਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਉਤੇਜਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਚੰਗੇ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਲਈ ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੈ ਹੀ, ਹੋਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਤਾਮਸਿਕ ਭੋਜਨ ਵੀ ਛੱਡਣ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਆਤਮ ਧਿਆਨ
64