Yashodhar Charitra

Author(s): Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/036505/1

Page #1
3022 हिमा परमोधर्म यशोधर चरित्र સંસ્કૃત ગદ્યાત્મક ચરિત્રનું ભાષાંતર કરનાર મોતીચંદ વિ. ગીરધર કાપડીઆ, સર્વ બાર્ય ધમાનું મૂળ અહિંસા જ છે, પ્રગટ કરવા, શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા. - ભાવનગર સંવત 1860 સને 1804. * હિંસાના શ્રવણ માત્રથી પણ અર્થ થાય દુઃખાય છે, બીજી આવૃત્તિ ( સર્વ હક સ્વાધન.) * ભાવનગર થી વિદ્યા વિજય” પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં શાહ પુરાત્તમ ગીગાભાઈએ છાપ્યું. ( કીંમત આઠ આના.) સર્વ ધર્મ કયા ધર્મની વાડ રૂપ છે, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S... Jun Gun Aaradhak Trust

Page #2
* - ખ - અબ પત્રિકા * U મા .. . 1 - મુરખી અમરચંદ વિ. ઘેલાભાઈ સેક્રેટરી–જૈનધર્મ પ્રસારક સભા : જન વર્ગ પ્રત્યે આપને અખલિત પ્રેમ, ઊગતા વિઘાથીઓને અભ્યાસમાં મદદ કરવાની ઊલટ, તેમને આગળ વધેલા જોવાની શુભ ઈચ્છા, ધર્મ ઉપર અત્યંત રાગ, જૈનધર્મ પ્રસારક સભાના દરેક કાર્યમાં તન, મન, અને ધનથી પ્રયાસ, અને મારી ઉપર અપ્રતિમ સ્નેહ તેથી આકર્ષાઈ આ યશોધર ચરિત્રનું ભાષાંતર આપને અર્પણ કરું છું, તે આપ સ્વીકારશે.. . ભાષાંતર કર્તા. - - - - -- T' * ,* * *'""'""'" 3. * * છે' ઝ જ ક ક પ અ - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #3
: : 1 I ! - ' ' S બીજી આવૃત્તિની પતાવના. આહિત્રિમાં પહેલી મિઠ ન છપાવી હતી. તેમાંથી કેટલીક નકલને લાભ જૈન વર્ગ લીધે હતે. શિવાય સિંલકે રહેલી નકલ ચિત્રશુદી..મે અમારી ઓફીસમાં વિનાશ થવાથી તેમજ અહિંસા ધર્મની પુષ્ટિમાં આ ચરિત્ર ઘણું જ ઉપયોગી-હેવાને લીધે ફરી પીવામાં આવેલ છેજૈન બંધુઓને તેમજ અન્ય આર્ય બંધુઓને ખરીદ કરવા યોગ્ય છે. આ બીજી આવૃતિમાં પહેલી આવૃત્તિ કરતા સુધરે કરવામાં આવ્યું છે, ટુંકામાં આ ચરિત્ર અત્યંત રસીક તેમજ અસર કારક છે. ચિત્ર પ્રાપ્તિ શી જિન પ્રસારક સભા સં. 16. 5. . ભાવનગર : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #4
- - - - પ્રસ્તાવના.. કે - કથાનુગથી બહુ લાભ થાય છે એ વાત નિર્વિવાદ છે. સર્વે વિદ્યાવાન તેમજ વિદ્યાના સંસ્કારથી રહત, બાળ તેમજ વૃદ્ધ સ્ત્રીઓ તથા પુરૂષ સ્થાઓમાં સારી રીતે આનંદ લઈ શકે છે. કોઈ વિષય મન પર ઠસાવવો હેય તે દાખલા પૂર્વક જે તે કહેવામાં આવે ત્યારે મનપર ખરખરી અસર કરે છે ઓ વિષમાં આપણા પૂર્વાચ ના આપણે અત્યંત આભારી છીએ જ્યારે તેઓએ ઉપયોગથી જાણ્યું કે લોકો દ્વવ્યાનુગ ગણિતગ વિગેરે શીખતા નથી, ત્યારે ધર્મના જુદાં જુદાં વિસમકથાઓ સાથે જોડી.નાં ' ગધમાં છે પદ્યમાં લખી ગયાં. આમ થવાથી આતાને અથવા વાં. ચનારને મળ વિષય ઉપર પ્રીતિ થાય છે. અને તેના મનપર તે સજજડ અસર કરે છે, અને તેથી ચત્રિ લખનાર, વાંચનાર અને સાંભળનાર સર્વનો ઉદેશે પાર પડે છે. રસિકે થોઓ જ્યારે વિદ્યાનેને હાથે લખાચેલી હોય છે ત્યારે તે વાંચયાતિ સાંભળવામાં એ રસ પડે છે તે સંપૂર્ણ ન થાય ત્યાં સુધી બીજું કાર્ય સુજતું નથી. જેઓ ધર્મચર્ચા, આપદેશ વિગેરેમાંધામામોમાં ખોયછે. તે પણ કથએપરસેથી સાંભળે છે . . . . : અમાન ધીસે પણ મજબૂત ઉપદેશ આપે છે. ઇચ્છા અને આદરથી સાંભળેલી કક્ષાએ કવચિત જ મન પર અસર કર્યા વૃર ,, હે છે. જેનાચાર્યોએ સત ધ પદ્યમાં અને આધુનિક સમયે. રોસ વિગેરેમાં કથાઓ થી તે દ્વારા જે ઉપદે યા છે તેની અસર ઘણી દ્રઢ થાય છે. ' 1 - ==ાઈ P.P. Ac. Gunratnasuri M u n Gun Aaradhak Trust

Page #5
બા અંશોધ ચરિત્રમાં મુખ્ય વિષય અહિંસાને છે. મૂળપ્રપ થતાં મુનિરાજ શ્રી હરિભદ્રસુરિએ સમરાદિત્ય ચરિત્રમાં યુવા પે પ્રાતમાં રચ્યો છે. તેજ કથા અતિ વિદ્વતાથી 116 વર્ષ પહેલાં શીક્ષમાકલ્યાણ સનિએ સંસ્કૃત મઘમાં રચી છે, જેનું આ માવતર કર્યું છે. બr પાણીપ એ સર્વ આ ધર્મેનું મૂળ સિધાંત છે, અને કુદરતી રીતે કોઇપણ જીવને વધ અથવા મૃત્યુ સાંભળી જનો ની લાગણી વિશેષ ખાય છે, તેથી પાંજરાપોળ વિગેરે મહત કાર્યો માં જનવ વધારા પુતે ભાગ લે છે. જેમાં હિંસામાં આસક્ત હોય છે તેના પરિણામ હમેશાં નિર્વસજ રહે છે અને તેથી તેના આત્માને ઘણી હાની થાય છે. ભોપાધ્યાય શ્રીમવિજ થજી કહે છે કે - ' . . . એને જોર જે હવા, પાન પ્રમત્ત, " . નરક અતિથિ તે નુપ હવારે જેમ સબૂમ બહાદત્તર પ્રાણી છે - છન વાણી પર પિત્ત રાય વિકન્યા ક્ષમાર, પરથા જસાય; : - તે ઘણી હવે, હિંસા નામે બલાય પ્રાણી છે પણ . . . . . . . . પ્રણય માપથ્યાતસઝાય] (હિના)ના જોથી જે માણી શબાની અને પ્રમત્ત (પબાઈ) થાય છે તેઓ એ અને બહારની જેમ નરના અતિથિ થાય છે તે હિંના નાશને ઉપાય છે વિવેક રાજાની ---------.P.P. ACGunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #6
| * - * * પુત્રો મને જે પરણાવે-પરણે તે તે ક્ષમાના બળથી હિસામે બક્ષા દૂર થઈ જાય.” * . . ? શ્રાવકે સવાવસા યા તે અવશ્ય પાળવી જોઈએ તે આ પ્રમાણે- " શ્રાવક નિરપરાધી સંસછવને કારણ વિના સંક૯પીને હણે નહીં " હિંસાના વિષય ઉપર આ ચરિત્રમાં એટલું બધું લખવામાં આવ્યું છે કે પ્રસ્તાવનામાં તે વિષય ઉપર લખવાની જરૂર રહેતી નથી. ગ્રંથકર્તાએ આ ચરિત્રમાં અહિંસાના વિવધને એક સારી રીતે ચર્ચા છે કે કોઈપણ વાંચનારનું મન તે વાંચતાં આ થયાવિ રહે નહિ. મુખ્ય કથા સુરેંદ્રન અથવા થશાધરની છે. તેને માતાના આગ્રહથી દ્રઢ મન છતાં લેટના કકડાને વાત કરવાથી તિર્યંચના આંઠ ભાવ કરવા પડે છે, અને અસહ્ય દુખ સહન કરવાં પડે છે. કથા પ્રસંગમાં આ ભાગ લાગને અત્યંત આદ્ધ કરે તે છે. આ મુખ્ય વિષય સાથે બીજે ઘણું પ્રકારનો વૈરાગ્યમય ઉપદેશ અને દ્રષ્ટાંત મૂર્યા છે. અતિ વિકતાથી મુનિ કાળ કોટવાળને એમ સિદ્ધ કરી આપે છે કે સર્વે પાપ હિંસામાં જ સમાયેલા છે અને જરાપણ હિંસા અત્યંત ખદાયક પરિણામ લાવે છે. બીજે પ્રસંગે છરની ઉપિત્ત વિગેરેને સવાલ કંકામાં પણ સારી રીતે સ્પષ્ટ કર્યો છે. ધિર્મકાર્યમાં જરાપણ પ્રમાદ કરે તે કેટલી બધી હાની કરે છે તે વિષયણાં સરકારનું દ્રષ્ટાંત અતિ અસરકારક છે. માત્ર એક બે દિવસનું લંબાણ કરવાથી તે દીક્ષા લઈ શકતા નથી, માટે પ્રતિ જ છેy i waa . એ વાકયને અનુસાર જે જે કાર્ય કરવા તે બાર વિલબે કરવાં આવા આવા ઘણા પ્રસંગો આ --------- - -- - -- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #7
| (8) - પરિમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા છે. કર્તાની વિદ્વત્તા ગ્રંથ વાંચવાથી પ્રકા- શિત થઈ શકે તેમ હોવાથી અહીં વિશેષ લખવાની આવશ્યકતા નથી. : - - ભાષાંતર કરવામાં આ માટે પ્રથમ પ્રયાસ હેવાથી તેમાં ઘણી ભો રહી હશે તે સુધારીને વાંચવાની વિકજને પ્રત્યે નમ્ર ભાવથી પાચના કરું છું, અને મારા મુરબ્બી કુંવરજી આણંદજીએ મને આ કાર્યમાં અમુલ્ય મદદ કરી છે, તે માટે તેમને ઉપકાર માનું છું. છેવટે લક્ષ પૂર્વક ગ્રંથ વાંચવાની સર્વે જૈનબંધુઓને આવશ્યકતા “ચવીને પ્રસ્તાવના બંધારું છું. : ' ભાવનગર, ' મોતીચંદ વિ ગીરધરલાલ : આવાટ કૃષ્ણ પામી... * છે. * 14.1855 4 : : ' ' , ભાષાંતર કર્તા. જ' છે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #8
nHIRPANWAR teamAMRAERealSAAMANENTra ffarestautammanasionistonTER TAINMENT MRRHEMARKSHOPomphome RTRAISI - - - - - श्री परमात्मने नमः श्री यशोधर चरित्र. सकलसुरनरेंद्रश्रेणिसंमेव्यमानासमजाने किल यस्माद्विश्वलोकव्यवस्था / . हिमवतइबरम्या स्वर्गसिंधुर्युगादौ, म जयतु जगदा? नाभिसूनुर्जिनेशः॥१॥ હિમવંત પર્વતમાંથી જેમ રમણિય સ્વર્ગ ગંગા નીકએલી છે તેમ-સકળ દેવતાઓના ઈદ્ર અને ચક્રવર્તિનાં સમાહથી સેવાતા એવા જે જિનેશ્વરથી યુગની આદીમાં આ વિશ્વની વ્યસ્વથા ઉત્પન્ન થયેલી છે, એવા તે નાભિરાજાના પુત્ર જગત પૂજ્ય શ્રી ઋષભ જિનેશ્વર જ્યવંતા यी 1. निखिलजनपदस्थं येन गर्भस्थितेनाप्रमितनिजमहिनाऽजन्यनातंनिरस्तं / उपकनमतिरक्तस्तीर्थकद्भक्तिभाजः, स भवनु मम शांनिर्दुष्टकोपशायै // 2 // ગર્ભને વિષે રહ્યા છતાં પણ જેમણે પિતાના અમિત . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #9
મહિમાથી સર્વ દેશનાં ઉત્પાત સમૂહ દૂર કર્યા છે અને ઉપકાર કરવાની બુદ્ધિમાં જે રાગવાળા છે એવા શ્રી શાંતિનાથ, તીર્થકરની ભક્તિ કરવાની ઈચ્છાવાળા અને દુષ્ટ કર્મની શાંતિ માટે થાઓ 29 . विजंस दुर्वारमनंगवीरं, जगाम योगींद्रशिरोमणिलं / यः शैशवादेव. कृपापरीतं, तमीश्वरं नेमिजिनं नमामि // 3 // જેઓએ બાળપણથી જ દુર વીર કામદેવને જીતીને યોગોને વિષે શિરોમણિની પદવી મેળવી છે એવાકૃપાળુ નેમિનાથને હું નમસ્કાર કરું છું 3 यदीय संपर्कयशादनुत्तरं, . . बभूव तीर्थ किल काशीजाह्नवी / ___ सुपार्श्व पार्थाधिपतिः पुनातु माम् // 4 // - જેમના સંબંધથી જ કાશી અને જાહનવી (ગંગા) નું અનુત્તર તીર્થ ઉત્પન્ન થયેલું છે. અને જેઓ (આદેયનામ કમેથી) સર્વ તી કરોમાં ઉત્તમ છે. એવા દેવાધિદેવ, પાવે યક્ષ સહિત શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન; મને પવિત્ર કરે, 4, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #10
. (3) योनिष्टदुष्टेष्वपि शिष्टभावात् , सुदृष्टिरासीत्स्वगुणैर्विशिष्टः / / स वर्धमानो मम वर्धमान , प्रयच्छतु स्वच्छमनुच्छबोधम् // 5 // જે અનિષ્ટ કરનારા દુષ્ટની ઉપર. પણ પિતાના શિષ્ટ ભાવથી સુદ્રષ્ટિવાળા છે અને જે પોતાના ગુણે કરી વિશિષ્ટ છે, એવા શ્રી વર્ધમાન સ્વામી મને વૃદ્ધિ પારે એવા સ્વચ્છ અને અતુલ બેઘ આપે છે, जिनेंद्रचंद्राननपरसंभवा , स्याद्वादमार्गाश्रयिणी, सरस्वती। मंदीय चित्ते निरवप्रवृत्तिनी , करोतु संवासमुदारमात्मनः॥ 6 // * જિનેં ચંદ્રના મુખ કંમળથી ઉત્પન્ન થયેલી અને સ્યાદ્વાદ માને આશ્રય કરનારી જીનવાણું નિર્દોષ કૃત્તિવાળા મારા ચિત્તમાં પિતાને ઉદાર નિવાસ કરે છે प्रसादतः श्रीनिधि सद्गुरुणां, ... विशुद्धवैराग्यकरं मनोझं। समीक्ष्य राजर्षि यशोधरस्य , वक्ष्ये चरित्रं सुतसं पवित्रम् // 7 // --- - - - - - - - - - - - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #11
જે સદગુરૂ જ્ઞાન તેજના ભંડાર છે તે ગુરૂના પ્રસાદથી વિશદ્ધ, વિરાગ્યને ઉત્પન્ન કરનાર, મનોજ્ઞ અને અતિ પવિત્ર એવું યશોધર રાજર્ષિનું ચરિત્ર સમ્યમ્ વિચારપૂર્વક કહીશ. - શ્રી હરિભદ્ર સૂરીએ આ ગ્રંથ પ્રાકૃતમાં રચેલ છે અને બીજા આચાર્ય સંસ્કૃત પદ્યમાં રચેલ છે, પણ તે વિષમ હેવાથી તેને બરાબર અર્થ સમજી શકાતું નથી; માટે હું સર્વે સમજી શકે તેવું સંસ્કૃત ગદ્યબંધ એ રાજ ર્ષિનું ચરિત્ર લખું છું, આ અપાર સંસાર સમુદ્રમાં ભવ્ય પ્રાણીઓએ, ઘણી મુશ્કેલીથી પણ પ્રાપ્ત થવું દુર્લભ એવું મનુષ્યપણું, સુકળમાં ઉત્પત્તિ, સારી ઇંદ્રિય અને સમ્યક દર્શનરૂપી પ્રવહણને પામીને, નિઃશેષ કર્મને છેદ કરવા માટે હંમેશાં ત્રણ જગતમાં રહેલાં સર્વ પ્રાણુઓ ઉપર અસાધારણ ઉપકાર કરવાની રૂચિવાળા શ્રી નિંદ્ર ભગવાને ઉપદેશેલાં સત્કર્મ કરવાને પ્રયત્ન કરવો જોઇએ, પરંતુ એક ક્ષણ પણ પ્રમાદને આશ્રય કરવા ન જોઈએ, કદાચ કર્મયોગે હમેશાં અપ્રમત્ત પણે ધર્માચરણ કરવા શક્તિ ન હોય તો અઠ્ઠાઈ વિગેરે પર્વના અવસરે તે અવશ્ય અપ્રમત્તપણે ધર્મ કરવા જોઈ એ, અને જીવહિંસા વિગેરે બને તેટલાં પા૫સ્થાનક તજવાં જોઈએ; તેમાં કેટલીક અઠ્ઠાઈ શાશ્વતી છે, તથા કેટલીક અશાશ્વતી છે, તે આ પ્રમાણે : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #12
(5) - એક અઠ્ઠાઈ ચિત્ર માસમાં અને બીજી આ માસ માં એમ બે શાશ્વતી છે, તે વખતે સર્વ દે નંદીશ્વર દ્વિીપની યાત્રા કરે છે, અને મનુષ્યો તથા વિદ્યારે પતાને સ્થાનકે યાત્રા કરે છે. તે સિવાય ત્રણ ચોમાસીની ત્રણ અઠાઈ અને એક પર્યુષણની અહાઇ એ ચાર અઠાઈ અને તીર્થંકરના જન્મ, દિક્ષા, કેવળ અને નિર્વાણની અઠાઇઓ અશાશ્વતી છે, કારણ કે તીર્થંકરનાં તે તે કલ્યાણક હેય ત્યારે જ તે થાય છે. એ અઠ્ઠાઈઓમાં છે ઘણું દેવ. તાઓના પરિવાર સહિત નંદિશ્વરદ્વીપ જઈને આઠ દીવસ સુધી શાશ્વતી જનપ્રતિમાની સ્નાત્ર પૂજા વિગેરે જુદા જુદા છે : પ્રકારની ભક્તિ કરીને પોતાનો જન્મ સફળ કરે છે. તે મને દશે ચિત્ર અને આસો માસની અહાઓમાં કેટલાએક ગાઢ મિથ્યાત્વથી ઘેરાએલા, અશુદ્ધ અંત:કરણવાળા, દુદ્ધિ દુર્ગતિમાં જવાવાળા, ગાડરીયા પ્રવાહની પડે. વનારા, મૂઢ અને પાપ કરીને પુન્યનું ફળ ઈચ્છતા એવા પ્રાણીઓ દુખ થતંરનું આરાધાન કરવા તત્પર થઈને બકરા, પાડા વિગેરે પ્રાણીઓને વધ કરવા ઈચ્છે છે. કહ્યું છે તુણાતિરિવાર્ય સુપિકા પુનરપિતુઃ - ગળધરીન રોજાનથતિ પોસંછન ? बध्नाति ततो बहुविधमन्यत्पुनरपि नवं सुबहुकर्म / तेनाथ पच्यने पुनरमेरमिं प्रविश्यैव // 2 // * . . -- -- . . . . . . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #13
* * : તાત્પર્ય-દુઃખને દૂર કરવા તથા સુખને મેળવવા માટે હથી ઘેરાએલા પ્રાણીઓ પ્રાણુ વધાદિક પાપમાં પ્રવર્તે છે; પણ તેથી તે ઉલટાં તેઓ બહુ પ્રકારનાં નવાં * કમ બાંધે છે અને અગ્નિમાં પ્રવેશ કરીને અગ્નિ વડે 2. ધાય છે (નારકીમાં ઉષ્ણવેદના પામે છે.) સમ્યગ દશને કરી. જેમની શુદ્ધબુદ્ધિ થઈ છે એવા - ભવ્ય પ્રાણીઓએ આ હિંસાનાં ફળને દેખાડનારૂં, યશેઘર નૃપતિનું આઠ અથવા દસ ભવનું ચારિત્ર સાંભળીને મનથી પણ હિંસા ન કરવી–ન ઇચ્છવી–અને સવ પ્રા. ઓ તરફ કરૂણ બુદ્ધિ રાખવી; કેઇને પણ અબાધા ન - ઉપજાવવી. પરંતુ એકાગ્ર મનથી અહિત સિદ્ધ, આચાર્ય, * ઉપદયાય, સાધુ, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને પરૂપ પરમ તત્ત્વની આરાધના કરવી. તેથી કરીને આ લોકમાં અને ' પરલોકમાં ઈચ્છીત વસ્તુ અને છેવટે પરમાનંદ પદ (મોક્ષ)ની પ્રાપ્તિ થાય છે. સુધર્મ સ્વામીની પરંપરાથી ચાલ્યું આવતું, પવિત્ર, પ્રાણઘાતરૂપ કુમતિ લતાને છેદ કરનારું, અને ઉત્કૃષ્ટ એવું યશોધર નુપનું ચરિત્ર કહું છું તે ભવ્ય પ્રાણુઓએ પ્રમાદ તજી, સાવધાન થઈને સાંભળવું: , જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં વિવિધ સંપત્તિથી વિભૂષિત મગધ દેશમાં શ્રેષ્ઠ રાજપુર નામનું નગર છે. ત્યાં ગાક મિથ્યાત્વથી મહમતિવાળો, દુષ્ટ પરિણતિવાળે, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.

Page #14
ટ (7) પાંચે ઈદ્રિયના વિષય ભેગવવામાં આસક્ત, કલર મતને ભક્ત મારિદત્ત નામે રાજા છે. તે અનાદિ ભવથી બાંધેલાં મિથ્યાત્વના ઉદયથી મહા કુમાર પડેલ હેવાને લીધે ત્રણ જગતના ઇશ્વર શ્રી જિનેશ્વરને સ્વને પણ જા તે નથી, મહા મિથ્યાદ્રષ્ટિ અને અતિ દુષ્ટ ચંડમારી નામની વ્યંતરી તે રાજાની કુળદેવી છે. તે નગર પાસે દક્ષિણ દિશામાં તે દેવીનું મેટું મંદીર છે. તે દેવીનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે:–જ્યાં ભેંશનાં શીંગડાના તોરણે કરી દીધાં છે, ભારંડ પક્ષિનાં ઇંડાં કળશ સ્થાને મૂક્યાં છે, એક મોટું હાડકું (ધ્વજ) દંડ સ્થાનકે ઊભું કરેલું છે, (જ્યાં) વાધનાં પુછડાંઓની ધજાએ કરેલી છે, ગજચર્મને ચંદ્ર બાંધેલો છે, ગાજદંતના થાંભલા મૂકી દીધા છે, જેનું આંગણું કેડીએવડે જડેલું છે, શંખના ચૂર્ણ વડે ધોળેલું છે અને રૂધીરવડે વાતું કરેલું છે, જ્યાં અનેક છના દાંત તથા જીહા પુષ્પ પલ્લવને સ્થાનકે છે; એવા પ્રકારનાં ભયંકર મંદિરમાં ચંડિકાની વિરૂપ આકૃતિ વાળી મૂર્તિ છે. તેના એક હાથમાં કર્તરિકા છે, અને બીજા હાથમાં ભયંકર સુદુગર છે; તેની કુવા જેવી લાંબી ડેક છે, દીર્ધ દાંત છે અને રાતાં વર્તુળાકાર ચક્ષુ છે. ટૂંકામાં તેનું રૂપ એવું ભયંકર છે કે બીકણું માણસ તો તેને જોતાં જ મહાભય પામી જાય છે, તે દેવીને તેના ભકત હમેશાં અતિ દુર્ગન્ધિ અદિ 1 શકિત 2 નાની તરવાર. 3 ગોળ, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #15
Resome. . (8) - રાથી નવરાવે છે અને અર્ક, ધતુરે ને કણવીર વિગેરે તુચ્છ યુપથી પૂજન કરે છે. - એક દિવસ અભક્ષ્ય ખાનારા, મદિરા પીનારા અને * ઉન્મા સંચરનારા તે દેવીના ભક્ત કૈલ લોકોએ મારિ દત્ત રાજા પાસે આવીને કહયું કે “હે રાજન! તમે કેલ - લેકના મંડન છે, દુએ છતાથ એવા શત્રુના લકરને તમે કાપી નાખનારા છે, પિતાના તેજે કરી સૂર્ય જેવા છે, તો તમારે દેશની શાંતિ માટે મોટા આડંબરથી દે. વીનું પૂજન કરવું જોઈએ. રાજાએ તે દુષ્ટના આવાં . વચન માનીને હિંસાથી ભરપૂર એવે તે દેવીને પૂજન આ ઉત્સવ શરૂ કરાવ્યો, તે દેવીના પૂજનને નવ દિવસ આવ્યું ત્યારે રૂધિર પાન કરનારી, માંસ ભક્ષણ કરનારી - અને અનાચારમાં આસક્ત એવી બહ ડાકીની શાકીની - પ્રમુખ ત્યાં આવીને નાચવા લાગી, અને કેમ વિડંબિત, 'દુષ્ટ અંત:કરણવાળા તે કેલ લેકેએ પણ ત્યાં આવીને ચેક પૂર્યો. એવા પ્રકારનો ઉત્સવ થઈ રહ્યો છે તે વખતે . રાજાએ દેવી પૂજનમાં ઉત્સુક થઈ સર્વ દિશામાં સેવકેને - એકલી જળચર, સ્થળચર અને ખેચરનાં એક લાખ મિ'શુભ મંગાવ્યાં–તે આ પ્રમાણે, शफरकच्छपदईरराजिला, मकररोहितमीनजलौकमः / दशपदाजलवायस पुतरा, परिसमादधिरेजलचारिणः // 1 જે. . . . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #16
(8) હરિરાથવિંગ, રા રાષ્ટ્રમાણમતિન ! વારસાન પૂણા, જીરા રાતાપિતા शुकचकोररथांगकपिंजला, कुररकाककपोतकलापिनः / कृकरहंसबकाकवाकरः प्रगुणितामिथुनानिविहंगमा // માછલાં, કચબા, દેડકા, પાણીના સાપ, મગરમચ્છ, રહિત (રાતી માછલી), મત્સ્ય, જળમાં રહેનારદશપદ, જળકુકડા અને પુતરા વિગેરે જળચરોને એકઠા કર્યા. તથા હિરણ, શંબર (એક જાતિનું હરણ, સાબર) ડુકર, ચિત્રા, સસલાં, સલ્લભ, ગધેડા, હાથી, કાકીડા, શીયાળીઆ,વાનરા, દર વિગેરે સેંકડો સ્થળચર એકઠાં કર્યા; તથા પિપટ, ચકે, રથાંગ (ચક્રવાક), તેતર, કુકર (નદીકિનારે રહેતું પક્ષી, કાગડા, કબુતરે, માર, કુકર (તેતર જેવાં , હંસ, બગલા, કવાકુ વિગેરે પક્ષીઓનાં જોડલાં મારવા માટે તૈયાર કર્યો. . ઉપર પ્રમાણેનાં સર્વ જ મરણના ભયથી કરૂણસ્વરવાળી દયભેદક ચીસ પાડતા હતા, તેથી તે ગ્રહ ભૂમિ નરકભૂમિની પેઠે ભયંકર થઈ ગઈ હતી. આટલા થી પણ સંતોષ ન પામતાં કોલ લેકએ રાજાને ઉકેરવાથી તે દુષ્ટ રાજાએ પોતાના સેવકને બોલાવી કહ્યું હે સેવકે સાંભળે; જ્યાં સુધી બહુ ગુણવાળું, લક્ષણેપત, સોળ વર્ષની ઉમરનું અને કેમળ શરીરવાળું ચી P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust --- -- --- --=

Page #17
તે (10) પુરૂષનું જોડું ન મળે ત્યાં સુધી અખંડ પૂજન ન થાય; માટે તમે જઈને નગરથી કે, નગર બહારથી જ્યાંથી મળે ત્યાંથી એવાં સ્ત્રી પુરૂષનું જોડલું જલદી લઈ આવો. સવે સેવકો રાજનાં આવાં વચન સાંભળીને તેવા જોડાની શોધ માટે આખા નગરમાં ભમવા લાગ્યા, . આ નગરમાં આવેલ ભયંકર બનાવ બની રહ્યું છે એવા અવસરમાં દૈવયોગથી ઘણું સાધુથી પરવારેલા, ઘણું પ્રવિણ શુભ દ્રષ્ટિવાળા, સાડાત્રણ હાથ ભૂમિ પર્યત દૃષ્ટિ રાખીને ચાલનારા, ઉપગી, પરમગી, અદ્ર“ભૂત જ્ઞાન અને તપના તેજે કરી સૂર્ય સરખા, ભવ્ય * પ્રાણીઓનાં મનરૂપ કુમુદ ને આહાદન કરવામાં 'ચંદ્ર સરખા સુદત્ત નામે ગણધર ઘણા જીવોને અકસ્માત થયેલ ઘેર ઉપરવ શાંત કરવા માટે જાણે હોય નહિ! તેમ તે નગરની બહારના ઉદ્યાનમાં ૫ધો. પોતે વિરક્ત વૃત્તિવાળા હોવાથી ઘણા સુધી, કૂળ ફુલ અને મોટાં વૃક્ષોથી શોભતા, ગુંજારવ કરતા ભ્ર- મર વિગેરે ઘણું જીવોથી ભરપૂર અને પાંચે ઇંદ્રિયને - આનંદ આપનારા તે વનમાં રહેવા ન ઈચ્છયું, પણ સર્વ સાધુઓ સાથે ત્યાંથી નજીક આવેલી નિવેદ્ય સ્મશાન ભૂમિમાં જઇને રહ્યા, અહે! જુઓ આ ઉત્તમ મુનિરા જેની વૃત્તિ ! પિતે સવે શિષ્યો સાથે સુંદર વનને તજી | દઈને સ્મશાનમાં રહ્યા! . 1 રાત્રે વિકાશી કમળ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #18
(11) એવા અવસરમાં ત્યાં સંસારીપણાના ભાઈ બહેન શિષ્ય, અને શિષ્યા, સુદત્ત ગુરૂ મહારાજની આજ્ઞા લઈને અમને પારણે આહાર લેવા નગરમાં ગયા. ત્યાં રાજના સેવકએ પણ જેવું જોઈએ તેવું સ્વરૂપ જોઈને તેઓ બંનેને ચેરની પેઠે પકડયા અને ભુજા બાંધીને રાજાની પાસે લઈ ચાલ્યા. આ બન્નેમાં, વયે બાળક છે તોપણ બુદ્ધિને ભંડાર એવો, અભયરૂચિ નામને શિષ્ય પોતાની બહેન અભયમતિને દીન મુખવાળી જોઈ પોતે ધર્મ ધારણ કરી કહેવા લાગ્યો કે “હે તપસ્વિનિ બહેન ! મોટા ભાગ્યથી આ દુષ્ટ પુરૂષવડે આપણને પીડા ઉપજે છે, આ માટે તું બીક છોડી દે, કારણ કે દુદેવ શરીરનાં ભયને . જાણતો નથી, હે બહેન મૃત્યુને ભય તજી દે. એક શ્રી વિતરાગનું સ્મરણ કર, કે જે વિતરાગના સ્મરણ માત્ર થી જ પ્રાણીની સવે વિપત્તિએ નાશ પામે છે. વળી હાલ આપણે મૃત્યુ સમય નજીક આવ્યો છે તે તે આપણે સાધી લે, અને બીજી કોઇપણ ચિંતા ન કરવી; કારણ કે પોતે જાણી શકે તેવી રીતે ભાગ્યેજ મરણ થાય છે. વળી આપણે મૃત્યુ સમય પાસે આવ્યા છેવિાથી આપણને તપનું પારણું ન થયું તે પણ સારું થયું. માત્ર ગુરૂને જણાવ્યું નથી તેથી મને ઘણે સંતાપથાય છે, કારણ કે ગુરૂ તોનિમમત્વ છે તો પણ આપણુ (મૃત્યુના) * શેકે કરીને તેમના ધ્યાન અને તપમાં ભંગ પડશે.” ess P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #19
વળી પણ વૈર્ય ધારણ કરીને પરિણામ શુદ્ધિને અર્થે તે મુનિ પોતાની બહેનને કહે છે, अहमस्मि न ते कश्चिम त्वं भवसि कापि मे // પનુ મિત્રા, પંજાનો ચેન હિન नमोस्तु गुरवे तस्मै, नमो देवाय चाहते // नमोस्तु सर्व सिद्धेभ्यो, धर्माय च नमोनमः // 2 // રાજ તે પાતા, સિદ્ધારા પાર પણ રાજ સાપ , ધર્મ શા મા છે 2 અર્થ-હું તારે કઈ નથી અને તું મારી કાંઈ નથી કેમકે પરલોકમાં જનારા પ્રાણીઓના પંથ જુદા જુદાજ હેય છે અર્થાત જુદી જુદી ગતિમાં જુદે જુદે સ્થાનકે જન્મ થાય છે. તે ગુરૂને, અહંત દેવને, સર્વ સિદ્ધને અને ધર્મને હું વારંવાર નમસ્કાર કરું છું. મારે અહંત, સિદ્ધ સાધુ અને ધર્મનું શરણ છે. ' વળી મુનિ કહે છે “હે ભગિનિ! નિરપરાધીને પીડનાર ઉપર ક્રોધ તે ઉપજે, પણ જેણે (કષાયરૂ૫) શા તજ્યાં છે એવા સાધુને તો તેપણ કરવું ન ધટે, વળી જે મારે તપતેજમય કપાત્રિ બહાર નીકળે તો જગત બળી જાય તો પણ ત ન થાય! પરંતુ હું પાપથી બીઉં છું અને ક્ષમાને જ અંગિકાર કરવા યોગ્ય P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #20
(13) જાણું છું. કહ્યું છે કે “વાજબી કેપનું કારણ છતાં કેણ બુદ્ધિમાન ક્ષમા ન કરે ? પણ જે ક્ષમા ન કરે તો એક વાર કરેલું પાપ કોઇવાર ભેગવવું પડે છે " (માટે અપરાધીની ઉપર પણ ક્ષમા કરવી.) આવી રીતે ભાઈએ સાધ્વીને અશ્વાસન આપ્યું. પછી તે સાથ્વી પિતાનાં આંસુ લુહીને ગદગદ સ્વરે બેલી હે બાંધવ! હું તારું પરાક્રમ જાણું છું, પરંતુ આ દીન બહેન ઉપર કૃપા લાવવી ધટે છે. હે ભાઈ? હું મરણના ભયથી રોતી નથી, પણ બકરા વિગેરે પશુની પેઠે આપણું મૃત્યું થશે તેથી વિખુળ થાઉં છું. વળી જે કે આપણે શેક, એહ વિગેરેને વેરી જાણીને તજ્યાં છે તે પણ તેઓ મને અનાથને વારંવાર વળગે છે તેથી હું શું કરું? પણ હવે આ વિષાદથી સર્યું ! પ્રાણીએ જે જે કર્મ બાંધ્યું હોય તે તે ભાગવવાથીજ અનુણી થવાય છે. માટે વિચાર કરતાં હવે તે મને હર્ષ થાય છે, તેથી હવે હું શોક નહિ કરું . હે યોગીં! હે બાંધવ! આવા વખતમાં તેં મને સારો બંધ કર્યો. રાજપુરૂએ પકડેલા તે ભાઈ બહેનનાં આ કરૂણાજનક વચનો સર્વ પિરવાસીએ સાંભળ્યા. એ અવસરે ત્યાં ભયંકર ઉપદ્રવ થયો. અકસ્માત ધરતિકંપ થયેક રજવડે આકાશ વ્યાપ્ત થઈ ગયું; વાયુ પણ ભય પામ્યું હોય તેમ નિશ્ચળ થઈ ગયે; સુર્ય મંડળ છે વાયુએ કરી ઘેરાયેલું હોય તેમ આકુળ વ્યાકુળ દેખાવા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #21
(14) લાયું; વૃક્ષે પણ આશ્ચર્ય પામ્યાં હોય તેમ નિશ્ચળ થઇ ગયા. આ બનાવ. જોઈને નગરવાસી સર્વ લેકે હાહાકાર કરતાં, મુખમાં આંગળી નાંખી રજાને ઉદ્દેશીને બેલવા લાગ્યા “હે દુષ્ટ ! હે પાપ ! દયાહિન! મહા. નાસ્તિક ! સ્ત્રી, વૃદ્ધ, બાળ ને પશુઓને ઘાત કરનાર! કૈલમતના ભક્ત અને પાપમાં આસકત એવા મારિદત્ત રાજા ! અમારા કમનશીબે તું રાજા થયો છે. અમે મરી જઈએ છીએ ! શું કરીએ ? કયાં જઇએ? આવાં આવાં રિલેકનાં વચન સાંભળતા તે રાજસેવકે સાધુયુગળને રાજા પાસે લઈ આવ્યા. તે સાધુના તપના પ્રભાવથી દિશા નીવિડ કાદવથી લીંપેલી હોય તેમ વિરૂપ થઈ ગઈ, કેળ યોગીઓ વારંવાર ક્ષોભ 5 - મ્યા; દુષ્ટ મંત્રીઓએ જીવિતવ્યની આશા છેડી દીધી મારિદત્ત રાજાએ પણ કરૂણા, કેતક, જડપણું અને લજા મિશ્રિત દ્રિષ્ટિથી તે મુનિ યુગળને જોઈને મનમાં વિચાર કર્યો કે આ દિયરૂપ ધારણ કરનાર મુનિ યુગળ મહા આશ્ચર્થોરી છે, મેં આવું દિવ્ય સ્વરૂપ કદી પણ જોયું નથી. અહીં તે કયાંથી આવ્યું હશે? મને તે સામાન્ય નથી લાગતું; કારણ કે આ મુનિ યુગળની શાંત અને કાંતિમાન આકૃતિ તથા રમણિક વય જોઈને મારું ઘણુ વખતનું નિદેયપણું પણ સદ્ય નાશી ગયું છે અને મનમાં મૃદુતા આવી ગઈ છે. વળી આ કુમાર સર્વ ગુણને ધરનાર જણાય છે. 1 બહુ, 2 નગરમી . . - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #22
stawienifar for his ownકામના Hit DJ My Tan, I T એ SBSTETRIETYNEWS s, swયારારો છે. (15) છે તેની આંખો વિશાળ છે, દુર્મતિના મદને મુકાવે એવાં તેનાં સ્કંધ છે; કાર્તિકેય જે બ્રહ્મચારી છે. મહા તપસ્યાને કરનાર છે અને સૂર્યના જેવા તેજથી આ સર્વને આચ્છાદન કરે છે. કદાચ આ અતુળ વિવાળે મુનિ કો૫ કરે તો નિદેવ કૈલ યોગીઓવડે કરાતે દેવી પૂજનને ઉત્સવ ઉપદિવથી ભરપૂર થઈ જાય. વળી આ સાવિ દે કે સુવર્ણના જેવા શરીરવાળી છે, શાંત અને વિશાળ આંખવાળી છે, ચંદ્ર જેવા વદનવાળી છે, મદ અને મદનથી રહિત છે, શાંત છે, દાંત છે, તો પણ અમારા મનમાં ભય ઉત્પન્ન કરે છે. * રાજા એ પ્રમાણે વિચારી આશ્ચર્ય સહિત મધુર વાણીથી બોલ્યો “તમે બને પરસ્પર સ્નેહવાળા, શરીર અને ઉમરમાં સરખા, મહા વૃતના ધારણ કરનારા, એક સ્ત્રી અને બીજે પુરૂષ, દુર્દેવે કરીને રાક્ષસ જે જે હું તેના નગરમાં આવેલા અને યમના ચાકર જેવા. મારા સેવકે વડે પકડાયેલા કાણું છે? તમારૂ સ્વરૂપ કહે, વળી બા. લ્યાવસ્થામાં આવે અઘોર તપ શા માટે આદર્યો છે? તે પણ કહે મારા મનમાં એ વાતનું બહુ કેતુક ઉત્પન્ન થાય છે. વળી તમારા બંનેનું ધૈર્ય અને લાવણ્ય જોઈને અને હૃદયમાં બહું આનંદ થાય છે. તેથી તમે બને બાંધીતપસ્વિનું નામ પણ સાંભળવા ઇચ્છું છું તમારે જરાપણ હીવું નહિ, આપ કૃપા કરીને અહીં બેસો. ' આ પ્રમાણે કહીને રાજાએ પિતાનું અર્ધઆસનું 1. કાર્તિકસ્વામી (શંકરપુત્ર.) 2 કામદેવ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #23
= == = = તેમને બેસવા આપ્યું છે કે કુસંગતિના ભયથી તેઓનું મને ત્યાં બેસવા થતું રહેતું, પણ ચારે તરફ ની દુઃખી અવસ્થા જોઈ, જીવદયાનો લાભ થવાનું કારણ જાણીને બંને ઉચિત સ્થાનકે બેઠા પછી મારિદત્ત રાજાને તેના પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કહ્યું કે “હે મહારાજ! અમારૂ નામ વિગેરે જાણવાનું તમને કેતુક થાય છે તે જોવું છે કારણ કે સામાન્ય છદ્મસ્થ પ્રાણઆ કઈ પણ વસ્તુ વયવ જાણી શકતા નથી; બીજા પુરૂષને સુખેથી રતાં. ભળીને જ જાણે છે. પણ હે રાજન ! દરેક ભલે નવી નવી નિમાં ઉત્પન્ન થતાં છવાનું નામ અને માત્ર એક હેતું નથી કે તે નિર્ધારીને નામ આપી શકાય. વળી હે રાજા! મારું નામ જાણવાથી તને શું સિદ્ધિ છે? તે ખs બિચારા જળમાં સ્થળમાં 2 આકાશમાં ફરનારા છે : મારવા માટે એ કર્યા છે તેમાં તુ કેનાં કેનાં નામ, જાણે છે? કદાચ તું લોકાચારથી પૂછતે હેય તે પણ અમે તો લેકર આચારમાં રહેલા અને રાજા અને રંકમાં સરખા મનવાળા છીએ તેથી મને તે કહેવું યોગ્ય નથી વળી તે તપસ્યા આદર્યાનું કારણ પૂછયું તો તે પણ સાંભળવાને તારે આ અવસર નથી, કારણ કે અત્યારે દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ સર્વ ધર્મ ગેછી વિરોધી છે. એક દિશામાં દુધી મદિરાથી ભરપૂર વાસણે પડયાં છે, બીજી દિશામાં માંસને ઢગલો છે, કઈ જગ્યાએ મુછ પામેલાં, બાંધેલાં અને દીન લેકચનવાળાં પ્રાણીઓ કંઠ શેષે કરીને 1 કુ. - 2 પૃથ્વી ઉપર. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #24
- જેમની જીભે તાળવે ચોંટી ગઈ છે એવાં-દુ:ખ સહન ન કરી શકવાથી પ્રાણને તજી દે છે, કઈ જગ્યાએ દેરડે બાંધેલાં, પોતાની ભાષામાં વારંવાર પ્રાર્થના કરતાં અને વિવિધ પ્રકારની વ્યથાને અનુભવ કરતાં પ્રાણુઓ દીન દ્રષ્ટિથી તારી સામું જુએ છે અને મનમાં તેને નિદે છે, હે રાજા! સર્વે સંસારી પ્રાણીઓ સુખની ઈચ્છાવાળાં અને દુ:ખના દ્વેષી હોય છે. તે તો તેને અનુભવ સિદ્ધ છે; તે પછી આ નિરપરાધીઓનાં પ્રાણ તું શા માટે લે છે? જે પ્રાણી શત્રુથી રહીત હય, યુદ્ધ કરવા સામે ન આવ્યા હાય, અને દાંતે કરી તરણું લેતો હોય તેને હણવામાં વીરત્વ નથી પણ નીચપણું જ છે. અથવા બહુ શું કહેવું? આ દુનિયામાં કેઇનું એક છત્ર રાજ્ય જણાતું નથી અને કઈ શરણુ કરવા યોગ્ય પણ જણાતું નથી; કેમકે જે કોઈ એક સજા હેયો બળવાન મૂખથી પશુ હણાય જ કેમ? વળી જે પ્રાણુઓ ધર્મને અર્થ પશુને મારે છે તે મહા મૂખે છે તે જીવવા માટે અગ્નિમાં પેસે છે; કારણ કે જીવઘાતથી કદી પણ શાંતિ થતી નથી. યદુક્ત अहो नु खलु नास्त्येव, जीवघातेन शांनिकं વઘણજ. પથ્થવ પટa૬ના " . अशांति प्राणी कृत्वा, कः स्वशांतिकामेच्छति / इभ्यानां लवणं दत्वा, किं कर्पूरं किलाप्यते // 2 // 1 બતક-: - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #25
A (18) - મોદિ ક્ષતિ પૂતાન, પૂતાનામયકર- - મ મ ત રક્ષ યાં તરવાળો છે રૂ .. - ભાવાર્થ મૂઢ વિષે બતાવેલા પથ્થથી જેમ આરોમૃતા પ્રાપ્ત થતી નથી તેમ છવઘાતથી શાંતિ થતી નથી. 1 પ્રાણીને અશાંતિ કરીને શાંતિ કેમ મેળવાય ? કેમકે વેપારીને મીડું આપીને તેના બદલામાં કપૂર કેવી રીતે લેઈ શકાય? 2. જે અભયદાન આપનાર મનુષ્ય પ્રા. ણીઓનું રક્ષણું કરે છે તેની ભવોભવમાં રક્ષા થાય છે કારણ કે જે દઈએ છીએ તેજ પાછું મેળવી શકાય છે. કે વળી હે રાજન્ કુબધરૂપી બીજમાંથી ઉત્પન્ન થયેલાં હિંસારૂપી વૃક્ષેની ફળે આ ભવમાં બહુ પ્રકારનાં રેગે, . . . . અપ આયુષ્ય, પંગુપણું, કુબડાપણું, કુર્ણિપણું, ' . અંધપણુ, કુરૂપપણું, અને પરભવે મુગતિમાં ગમન એ થાય છે. તેથી જે પ્રાણીઓ ચિંતામણિ રત્ન તુલ્ય દયા ધર્મ તજીને કાચના કટક સરખી હિંસા અંગીકાર કરે છે તેઓનું પંડીતપણું જાણ્યું ! જ્ઞાની તે તેઓને મૂર્ખ શિરિમણિ કહે છે; વળી જે પ્રાણીઓને પિશાચ દેવબુદ્ધિથી પૂજ્ય છે, જેના ગુરૂ કેલ છે, જેને ધર્મ હિંસામય છે, અને જેને મેક્ષ પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષય ભોગ છે, તે એ તો આ દુખે કરીને મળે એ મનુષ્યભવ નિરચંક ખે છે. વળી હે રાજન! સાંભળ: પૂર્વ કાળમાં કે પણ મનુષ્ય પોતાના વિદનના નાશને માટે પશુનાં P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #26
. (18) માંસથી દેવી પૂજન કરીને તેમજ ગિની સમૂહને તૃપ્ત કરીને અજરામર થયો છે ? અથવા થવાનો છે. રામ, હરિશ્ચંદ્ર, પાંડવો વિગેરે મેટા મેટા રાજા થઈ ગયા તે શું . ગિની સહુને તૃપ્ત કરવાથી તેવા થયા હતાં ? તું તારા મનમાં વિચાર કર, બમણું છોડી દે. આ દુર્બળ પ્રાણીએને તે બાંધ્યા છે અને તેઓનાં પ્રાણુનાંશથી તું પિતામાં પ્રાણુ રાખવા ઇચ્છે છે પણ તે તારૂં દુરાચારીપણું છે, પહેલાં એવા શિષ્ટાચારવાળા રાજાએ થઈ ગયા છે કે જેઓએ પરમાણુના રક્ષણ માટે પોતાના પ્રાણ પણું અને પૈણુ કર્યા છે. " * વિપરાવર્તિ ત્રાતું, સર્ષ પૂતવાદના ' . आत्मनो देहमपि हि, तुलायामध्यरोपयत् // 1 // - " શિબિ રાજાએ પારેવાને બચાવવાને માટે અને . જીભૂતવાહન રાજાએ સપને બચાવવા માટે પોતાના દેહને, પણ ત્રાજવામાં આરોપણ કર્યો, - “બહુ કહેવાથી સર્યું. હું રાજન આ સર્વ જીવે ઘાત મારી પાસે થવાનું છે પણ જીવંધાતના પાપથી હું તપસ્વિપણું પામ્યો છું, એ તારા, પ્રસને ઉત્તર છે. વળી હું નિર્દય! શાસ્ત્રમાં પણ “કુબુદ્ધિવાળા માણસે સારા માણસોથી અનાદર પામવા યોગ્ય જ છે એમ કહ્યું છે, તેથી પાષાણુ જેવા તારા હૃદયને હું રેવા નથી ઇ૨૭. કદાચ એંમ પાલક ઉપર અંદાચાર્યે ગુસ્સે થયા હતા, તેમ તારા ઉપર હુ ક્રોધે ભરાઉં તે તને પુત્ર બ. . છે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #27
. . (20) ધવ સહીત ભસ્મ કરી નાખું, તું ક્ષણ પણ જીવી શકે નહિ, પણ હું મારે આગલો ભવ સંભારીને હિંસાથી બહુજ બીઉં છું. મેં પુર્વ ભવમાં સ્વલ્પ હિંસા કરી હતી પણ તેના વિપાથી હું સાત ભવ સુધી સર્વે ઠેકાણે એથી ખંડ ખંડ થસે અને આધ્યાન કરતો ઘણેજ દુખી થયો છું. તે સાત ભવમાં જે જે અકૃત્ય, જે જે અજ્ઞાન, જે જે દુ:ખ અને જે જે મરણ મેં સહન કર્યો છે તે તે મુખેથી કહી શકાય એમ નથી; જ્ઞાનીજ તેનું સ્વરૂપ જાણી શકે એમ છે, અહે થેડી હિંસાથી પણ મારે એટલું સહન કરવું પડયું તો તું પાપી અને નિર્દય થઇને ઘણા છાનો નાશ કરે છે, ત્યારે તારી શી ગતિ થશે? તે હું જાણતા નથી. કેટલાક જ કર્મનું ફળ માં ભળીને દુષ્કર્મથી નિવર્તે છે, કેટલાક કર્મના વિપાક જોઈને વિગ્ય પામે છે, પણ કર્મનું ફળ સાક્ષાત અનુભવીને નિવર્થીિ છું. હું આ ભવમાં રાજકુળમાં ઉત્પન્ન થયો હતો અને ભેગમાં આસક્ત હતો, પરંતુ જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થવાથી પૂર્વ અનુભવેલ કર્મનો વિપાક જાણુને યુ. વાન છું તોપણ તપસ્યા કરૂં છું. મને તો પૂર્વે કરેલા જીવ ધાતનું મહા કટક ફળ પ્રાપ્ત થયું છે. હવે તું કઈ દુષ્પાયર વસ્તુ મેળવવા માટે દુક કામમાં શ્રમ કરે છે તે કહે તને બળતા અંગારાના પ્રવાહમાં અવગાહન કરતે જોઈને મને પુર્વ અનુભવ કરેલાં તીવ્ર દુખનું સ્મરણ થાય છે.' આ પ્રમાણે કહીને મુનિ મન રહ્યા એટલે રાજા પણ . 1 કડવું. 2 દુઃખે કરીને મેળવી શકાય એવી. ---.. ---------- - ----------- --- -- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #28
(21) ભયે કરીને કંપવા લાગ્યું. તે અવસરે તે રાજાના હૃદયમાંથી મહામહ ક્ષય પામવાને લીધે તેમાં પ્રાધે નિવાસ કર્યો, તેથી તે રાજા બે હાથ જોડી મસ્તક ભૂમિ પર્યત નમાવી મુનિને વીનંતિ કરવા લાગ્યો કે “હે મુનિ! આપે કહ્યું તે યથાર્થ છે. આપના વચમથી હું હર્ષ પામે છું અને જિતેંદ્ર ભાષિત ધર્મ સાંભળવા ઇચ્છું છું. તમારા પક્ષ અને હેતુથી યુક્ત, દૃષ્ટાંત અને આગમથી શેભીત, પ્રદિપરૂપ કલિકાએ દિપ્તિવંત શુદ્ધ વચનોથી હું બોધ પાખે છું. આપના શરીરની આકૃતિથીજ મેં જોયું છે કે તમે નૃપના પુત્ર છો, તો હે મુનિશ્રેષ્ઠ ! હવે મને તમારે અનુભવેલ વૃત્તાંત કહે. તમે કેવી રીતે હિંસા કરી ? " કેવી રીતે ભવમાં ભ્રમણ કર્યું ? કેવી રીતે ખરાબ મરણને પ્રાપ્ત થયા? ભવભવમાં કેમ શસ્ત્રાદિવડે ખંડના પાજ્યારે તમને કેવી રીતે જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું ? અને કેવી રીતે ધર્મ કરે? અને એક્ષ કેવી રીતે મેળવવું ? તે પણ કહે: આ રસધળું હે તપોધન ! મને વિનિતને કહે. હું હાસ્યથી પૂછતે નથી, એમ પૂછતો હેઉ તો મને એ. કવીશ વાર સે ન છે.” રાજનાં આવાં વચન સાંભળીને મુનિ બેલ્યા “હે રાજન ! તું ક્ષણમાત્રમાં વિનિત કેમ થઈ ગયો અને આ તારે મર્કટ વિરાગ્ય જણાય છે, તેથી અસ્થીર ચિત્તવાળા તારી પાસે શું કહેવું ? કારણ કે અજ્ઞાનીની પાસે વિશિષ્ટ 1 ઊંચા પ્રકારનાં P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #29
(22) ધર્મનું કથન અરણ્યરૂદન પેઠે નિરર્થક છે, કહ્યું છે હરિમરથે વંદને તાજા नभसि नियनमेते, निष्टुरा मुष्टिघाताः // પૃતવાવનુ પૂજા, વાંધવા यदविबुधजनाना, मग्रतो धर्मवादः // 1 // .. ભાવાર્થ મૂર્ખ માણસની પાસે ધર્મનું કહેવું તે જ .. ગલમાં રૂદનની જેમ ફેતરને ખાંડવાની જેમ, આકાશ માં કઠેર મુષ્ટિધાતની જેમ, મૃતકની પૂજાની જેમ અને અંધ મનુષ્યનાં મુખને મડન કરવાની જેમ નરર્થક છે. * તેટલા માટે હે રાજન ! ધર્માદિકના પ્રશ્નથી તું નિ વર્ત, અમને વૃથા શ્રમ દીધાથી તારૂં શું સરશે ? તું તારે સુખેથી ભેગ ભેગવ” આ પ્રમાણે મુનિએ કહ્યું એટલે તે રાજા ભમરની પેઠે તે મુનિના ચરણમાં પડીને ઘણુ આદર સહિત બેલ્યો “હે પ્રભુ! મારા ઉપર કરૂણું લાવીને મને શીઘ તે વૃત્તાંત કહે, વિલંબ કરે નહિ; મને બાધા બીજ આપો.” મુનિ તે વખતે સર્વે સભાને અતિ ઉત્કંડિત જોઈને તથા યોગ્ય અવસર જાણીને, રાજા વિગેરેને ધીબીજની પ્રાપ્તિને અર્થે સમુદ્રના જેવા ગંભીર અને મધુર સ્વરથી બોલ્યા- હે રાજન! જો તારે સાંભબવાની અંત:કરણ પૂર્વક ઇચ્છા છે તો બેધની પ્રાપ્તિને માટે બીજી વાતથી સર્ચ, ફકત મેં દરેક ભવમાં અનુભવ્યું છે તે ચરિત્રજ સાવધાન મનથી સાંભળ, મારા પૂર્વ ભવ આ પ્રમાણે છે. 1 જંગલમાં રેવું. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #30
(23) = મજૂરો' નો વીનો, જો કે છુટા निहत्यकुर्कुटंपैष्टं, पापाद्राजा बभूव सः॥१॥ 21 નળીઓ 2 મચ્છ 3 બોકડો પાડે 5 અને કુકડે છે આ જાતિમાં–લેટને કુકડા મારવાથી બાંધેલા પાપથી તે રાજા ઉત્પન્ન થયો. (તે એટલે યશોધર નામનો મારે જીવ સમજવો) આ મારી બહેનના પૂર્વ ભવ આ પ્રમાણે– - * શિશુના ચ, સના મણિકુટી निहत्य कुर्कुटं पैष्ट, पापान्माता बभूव सा // 1 // કુતર, સર્પ, 2 શિશુમાર, બકરી, પાડો અને કુકડીકે આ પ્રમાણે લોટના કુકડાને મારવાથી બાંધેલા પાપથી તે માતા છે ભવ પામી. (તે એટલે યશોધરની માતા ચંદ્રમતી જાણવી.) - હવે વિસ્તારથી તે વૃત્તાંત મુનિ મહારાજ કહે છે અને રાજા તથા બીજા સામંત વગ સાંભળે છે, ક ક P.P.AC. Gunratnasuri M.S. . Jun Gun Aaradhak Trust

Page #31
T (24) श्री यशोधर चरित्र. અવતી દશમાં, ધન ધાન્ય વિગેરે સમૃદ્ધિથી ભરે. * લી, મોટાં તોરણે અને થાંભલાથી શોભતાં જૈન મંદિરે થી મંડિત, નાની નાની ઘંટડીઓનાં રણકારથી સંયુક્ત પતાકાવડે વિરાજિત, અનેક કેરિધ્વજોનાં મંદિરથી ભીત ઉદ્યાન, વન, વાવ, કુવા, સરોવર, પ્રાકાર, ખાઈ કિલે અને પ્રતોલી (દાઢી) થી વિંટાએલી, સર્વ ધર્મથી યુક્ત, વિશાળ, પ્રસિદ્ધ અને પ્રાચીન ઉજજયિની નામે નગરી છે. - તે નગરીમાં વંશપરંપરાથી ઉતરી આવેલ, મહા ઉજજસ્વી, તેજસ્વી, ધેર્ય, ઓદાદી ગુણયુક્ત, શુદ્ધ કુબને, મોણ આકૃતિવાળે, ભેગમાં ઈંદ્ર સમાન, લક્ષ્મીવાન, અને નીતિવાન, અમરદત્ત રાજાનો પુત્ર સુરેંદ્રદત્ત નામે રાજા છે; તેનું બીજું નામ યશધરે છે. તેના રાજમાં સર્વ પ્રજા પ્રાયે સર્વ પ્રકારનાં ઉપકવ, ભય, રોગ, દુકાળ અને રાજપુત્રકૃત ઉપદ્રવાદિથી રાહત અને આનંદથી ભરપૂર હતી. ગાયે સ્વાદિષ્ટ અને બહુ દુધ દેતી હતી, વૃક્ષો સદા કળેલાં રહેતાં હતાં, નદીમાં પાણીની તંગી પડતી નહતી અને તે રાજાએ સર્વ શત્રુઓને હરાવેલા હેવાથી એક છત્રી પૃથ્વી કરેલી હતી. ચંદ્ર - સ્નાની પેઠે તેની કીર્જિથી આખું જગત ધોળું થયેલું હતું (એટલે તેની કીર્તિ આખી દુનિયામાં પથરાઈ ગઈ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #32
. - - : (25) હતી); વળી તે રાજાને સમુદ્રના તરંગની જેવા પવનવેગી ઘોડાની તો ગણના નહોતી; મેઘયુક્ત આકાશની જેવા અને અંજનગીરિ તુલ્ય પ્રભાવાળા મદ ઝરતા મેટા - જેથી ઘણું ભૂમિ છવાઈ ગઈ હતી. તેનું પદાતિ લશ્કર પવનની પેઠે સર્વ ઠેકાણે સંચરણ કરતું હતું અને અન્ય માણસોથી ન જઈ શકાય એવી ભૂમિ પણ જીતી લેતું હતું. એવી ઘણા પ્રકારની સમૃદ્ધિથી તે રાજા શબ્દ, રૂપ, રસ, સ્પર્શ અને ગંધ એ પંચદ્ધિના વિષયે યથાવસરે ભેગવત હતો (તે હું પંડે હતો કે અને પૂર્વ પુણ્યના ઉદયથી શ્રેષ્ઠ પદવી પામીને હું રાજા થયો હતો. તે વખતે હું એશ્વર્ય સુખમાં આસક્ત થઈ દેવત્વ સુખથી પણ નિસ્પૃહ થઈ સુખે કાળ ગમાવતો હતો. દિવસ કે રાત્રી, ઉદય કે અસ્ત કાંઈ પણ જાણ નહેાતે, મારે નયનને આનંદ દેનારી, રમણીય અંગોપાંગથી શોભીત અને સ્નેહથી ભરપૂર નયનાવતી નામની બહુ વલ્લભ પટ્ટરાણી હતી. હ ક્ષણ પણ તેણીનો વિયાગ સહન કરી શકતો નહોતો. તે રાણીની સાથે આરામમાં વિહાર, પુષ્પનું ચુંટવું, પાણીમાં ક્રિડા કરવી, હીંડોળાપર હીંચકવું, મદ્યપાન કરવું વિગેરે અનેક પ્રકારના વિલાસ કરતાં મારે ઘણે કાળ નિર્ગમન થયો. અનુક્રમે તે રાણીની કુક્ષીથી ગુણધર નામે પુત્ર થયો. આ બાળક મારા આ 1. પાળા. 2 આ પ્રમાણે મુનિ મારિદત્ત રાજા પાસે પિતાની વાત કરે છે તે જ મુનિ યાધરનો જીવ છે. 3 વાડી. કે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #33
(26) ખા કુળનો ઉદ્ધાર કરશે, એવા વિચારથી મને તેના દર્શન નથી બહુ આનંદ થયો. એવી રીતે હું પુત્ર કલત્ર મિત્ર વિગેરેમાં આસક્ત થઈ મુક્તિ પદના દેનાર વિતરાગ ભગવાનને મનથી પણ યાદ કરતો નહોતો. એક દીવસ હુ કેતુકથી તે સ્ત્રીની સાથે ગોખમાં બેઠે હતો અને તે સ્ત્રી મારા મસ્તકના કેશમાં ફુલ ગુંથતી હતી તેવામાં તે સ્ત્રીએ અર્ધ પાંડુરર રંગવાળે એક વાળ લઈને મારી પાસે મૂકે. હું પણ આ યમદૂત આવ્યો એમ વિચારીને મનમાં આશ્ચર્ય પામ્યો, અને સંસાર સાગરથી ભય પામી, વિષયજાળથી વિરક્ત થઈ વિચારવા લાગ્યો કે “અહ! આ જીવ વિષયસુખથી કદી પણ પરાડભુખ થતો નથી! ઇંધનથી જેમ અગ્નિ તૃપ્ત થતો નથી તેમ આ જીવ અનાદિ સંસ્કારવડે માની લીધેલાં સુખથી તૃપ્ત થતું નથી. વળી આ કામ ભોગ જેમ જેમ સેવાય છે તેમ તેમ જીવને તે નવા નવા લાગે છે, પણ તત્વથી તે અપૂર્વ નથી તેથી તેમાં વારંવાર પ્રવૃત્તિ કરવી તે ચવિત ચણ ન્યાયથી અયુક્ત છે. કારણ કે - . નવવા છો, મિત્રો , : दीवमो रजनी संध्या, वर्षाग्रीष्मस्तएव हि // 1 // આ લેકમાં ઘણા કાળ સુધી જીવીને પણ માણસ નવું શું જુએ છે? દીવસ, રાત, સંધ્યા, વરસાદ અને તડકે૧ શ્રી. 2 અધા ધેળ થયેલ. 3 ચાવેલું ફરીથી ચાવવું તે– ન્યાય). P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust * TI

Page #34
'થી 15 (27) એમ વારંવાર તેનું તેજ દેખે છે. અર્થાત નવું કાંઈ દેખાતો નથી.” વળી– द्वादशारमिदं चक्रं, तदेव परिवर्त्तते, भ्रमन्ति यत्र भूतानि, स्थावराणि चराणि च // 2 // .. (“ઉત્સર્પિણું અને અવલર્પિણીના મળીને ) બાર આરાનું ચક્ર તેનું તેજ વારંવાર પરાવર્તન કર્યા કરે છે. જે ચક્રમાં સર્વ પ્રાણીઓ-સ્થાવર અને ત્રાસ-ભમ્યા કરે છે.' बालस्य मातुस्तनपानकृत्यं, यूनो वधूसंगमएव तत्वं // वृद्धस्य चिंताचलचित्तवृत्ते, रहो न धर्म क्षण एक पुंसाम् // 3 // “બાળપણમાં માતાનું સ્તનપાન કરે છે, યુવાવસ્થા માં સ્ત્રી સંગને જ તત્ત્વ માને છે, અને વૃદ્ધપણમાં ચિંતા એ કરી મનવૃત્તિ ચળીત રહ્યાં કરે છે, અહો! મનુષ્ય એક ક્ષણ પણ ધર્મ કરતા નથી, ચૌવન ના રંગ, जीवितं जलदजालसन्निभं // संगमाः कपटनाटकोपमा, ઈંત સુતરતા મધ 5 | પિાવન પાણીના મોજા જેવું ચંચળ છે; જીવિત વાદળાનાં P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #35
(28) સમહની જેવું છે અને અનેક વસ્તુઓનો સંગમ કટ નાટકના જેવો છે. તેથી અહો! આ ભવરૂપી સમુદ્ર દુખે કરીને તરી શકાય એવો છે, निगृह्य केशेषु निपात्य दंतान् , बाधिर्यमादाय विधाय चांध्यं // कामान् वलादेव जरा हिनस्ति, વેર નો કુંતિ પૂર્વવ . 1 જ્યારે જરા (વૃદ્ધાવસ્થા) પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે તે આ | પ્રાણીને કેશવડે પકડીને પ્રથમ તો તેના દાંત પાડી નાંખે * છે. પછી બહેરાપણું લાવે છે, પછી અંધપણું કરે છે અને પછી બળાત્કારે કામને નાશ કરે છે; પરંતુ આ મૂઢ પ્રાણી પોતાની મેળે ઘડપણ પ્રાપ્ત થયા અગાઉ–તેને (સાંસારિક વિકારેન) મૂકતે નથી' પ્રાણુઓને પરલેક ગમન (મૃત્યુ) વગર કો અચાનકજ પ્રાપ્ત થાય છે, માટે મરણકાળ 5 હેલાં કોઇપણ પરલોકમાં કામ આવે તેવું સત્કૃત્ય (પુણ્ય) રૂ૫ ભાતું કરી રાખ્યું હોય તો સારું, કારણ કે મરણ પછી કોઇ પણ કાર્ય સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. એટલા માટે હું જલદી રાજ્ય તજી દઇ, શુદ્ધ સાધુને વેષ લઈ તપવનમાં જઈ આત્મકાર્યની સાધના કરું, કારણ કે મારા પર્વજોએ જે કે ભોગ ભોગવીને વ્રત ગ્રહણ કર્યું હતું, પણ ધળે વાળ જોઈને પછી ગ્રહણ કર્યું હતું એમ નહતું! હું તે મહા પ્રમાદી છું કે હજુ સુધી વિષયરૂપ કાદવમાં P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #36
- જો કn wikimed songs - citrifiewાજ હજણા ભ ડકડvi I/IIs&r #W DMINIHપાદન ; કk . (29) ડો છું ! માટે શુભ લક્ષણવાળા આ કુમારને પટ્ટાભિપેક કરી, ત્રણ દિવસ પછી સગાવહાલાને સંગ મૂકી ભિક્ષાચરે, વનભૂમિમાં સુનાર, સમાધિમાં લીન, જેને શત્ર અને મિત્ર સરખાં છે તે, નિરંજન, નિર્વિષયી અને નિહ થઈ તપસ્વીનો ધર્મ અંગીકાર કરી, પણ આનંદને દેવાવાળું મેંક્ષપદ મેળવવાની ઈચ્છાથી વ્રત ગ્રહ ણ કરીશ, આ પ્રમાણે મેં વિચાર કર્યો. હે રાજાને તે વખતે નયનાળી રાણી મને દિક્ષા ગ્રહણ કરવાની ઇચ્છાવાળો જોઇને દીનવદન કરી બોલી હે પ્રાણનાથ! હું ભય પામું છું હુંતપસ્વીની આપના આવા વિચાર જાણી હણાઈ ગઈ છું, હે સ્વામિ! અકસ્માત્ તમે કેમ વિરક્ત થઈ ગયા છે? હે પ્રાણપ્રિય! તમે શસ્ત્ર તજી ને વનમાં જશે ત્યારે આ અનાથ પ્રજાનું કેણ રક્ષણ કરશે? વળી હજુ આ તમારા ખોળામાં રહેલ ગુણધર કુમાર પણ બાળક છે, તેના માથા ઉપર રાજ્યને ભારે મુકીને તમે શું સુખ મેળવવા ઈચ્છો છો ? અથવા આવા સંસારને વધારનારાં મેહથી ભરપૂર વાક્યોથી તમને શા મા2 અંતરાય કરવો જોઈએ? હે રાજેદ્ર! તમે સર્વ પ્રકારના ભેગે ભેગયા છે તેથી હવે તમારું કાર્ય સાધે. હે મુક્તિ મગ ચાલનારા આપની અગ્રગામિની થઇશ, કારણ કે મારું સર્વસ્વ તમે પતિજ છો, મારે તે દિવસે રાત્રે, સુખમાં, દુ:ખમાં, ભુવનમાં, વનમાં, સ્વપમાં, અને જાગૃતાવસ્થામાં તમારૂ જ શરણ છે.. 1 મારિદત્તને મુનિ કહે છે. 2 પ્રથમ જનાર P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #37
(30) * * આ પ્રમાણે તે સ્ત્રીનાં વચન સાંભળીને શેક કરતો હું આ પ્રમાણે બોલે, “હે હરિણાક્ષિ ! તું એમ બેલ નહિ. અકસ્માત સાહસ કરે નહિ. કારણ કે તારૂં શરીર સિરીષપુષ્પ જેવું કેમળ હેવાથી તપ કરવામાં અસમર્થ છે. વનવાસ, ભૂમિશયન, ટાઢ, તડકે પવન વિગેરે સહન કરવા, ભિક્ષા માગીને આહાર કરે, ગુરૂની આજ્ઞા પાર ળવી, જીવિત પર્યત સ્નાનાદિ કરવું નહિ, લેચ કરાવે વિગેરે મુનિપાનાં મુખ્ય કૃત્ય હોવાથી ત૫ (ચારિત્ર) તરવારની ધારા તુલ્ય અતિ મુશ્કેલ છે, સુખે કરીને સાધી શકાય તેમ નથી. વળી આ ગુણધર કુમાર હજુ બાળક છે. હું સંસારતને જઇશ ત્યારે તારા વિના તે એકલે કેમ રહેશે? તેટલા માટે હે દેવી! તારે તે અહીં રહી પુત્રનું યત્નથી રક્ષણ કરવું તેજ ઉચિત છે, જેથી હું સર્વ પ્રકારે નિશ્ચિત થઈને વનવાસમાં જઈ શકું? મારાં વચન સાંભળીને તે સ્ત્રી બેલી “હે સ્વામિ! મારે તે રાજ્યનું પુત્રનું, સુખનું અને કેઈનું પ્રયોજન નથી; હું તે તમારી સાથે જ આવીશ.” ને આવી રીતે આ દેવીએ પણ મારી સાથે આવવાનું અંગીકાર કર્યું. મારું હૃદય વિષયબુદ્ધિથી વાર્જિત થયું હતું, તેથી એવાં નિર્મળ હૃદયે તે સ્ત્રી સાથે સુકૃતકાર્યની કથા કરતા હતા તેવામાં વિતાલિકે સંધ્યા અવસર થયાનું, 1 ચારણ, ભાટ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #38
(31) જણાવ્યું, ત્યારે મેં એક ઘડી સુધી પરમેષ્ટિ રતવન વિગેરે સંધ્યાવિધિ–વિધિપૂર્વક કરી, પછી કેમળ શયામાં સુતે. રાત્રી સુખનિદ્રામાં નિર્ગમન થઈ. મળસકે ખરાબ સ્વપ્ત દેખીને હું જાગ્ય અને સૂર્યોદય સમય જાણુને વિતરાગનાં સ્મરણમાં એક ચિત્તવાળે થઈ, પ્રભાતને યોગ્ય વિધિ કરી, હું સભામાં ગયે. “મેં આજ ખરાબ સ્વમ દીઠું તેનું શું ફળ થશે? અથવા તો સાધુપણું અંગીકાર કરવાને ઉદ્યમવાળા મારે દુ:સ્વપથી શું? " એવી રીતે હું વિચાર કરૂં છું એટલામાં ચંદ્રમતી અથવા યધરા નાએની મારી મા ત્યાં આવી. તેને ત્યાં આવતી જોઈને મેં વિચાર્યું કે મારી મા મારા ઉપર ઘણાજ હેતવાળી છે તે થી તે કોઈ રીતે પણ મારે મનોરથ (દીક્ષા લેવાને) સિદ્ધ થવા દેશે નહિ, પણ મારું મન દ્રઢ છે તેથી હું મારૂં ધારેલ કામ કરીશ, એ પ્રમાણે વિચારી “હે માતુશ્રી ! હું તમને નમસ્કાર કરું છું” એમ બોલી મેં તેને બેસવા ઉચિત આસન આવ્યું. આસને બેસી તેણીએ મને આશિષ દીધી– अध ते विपदो यान्नु स्फुग्नु तव संपदः। त्वं वत्स भूवि नो वाक्यै, रक्षयत्वं सदाप्नुहि // “હે વત્સ! આજ તારી આપદા દૂર થાઓ, અને તારી સંપદા વિસ્તાર પામે; અમારા વચનથી તું પૃથ્વીમાં હમેશાં અક્ષયપણું મેળવ, 2. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. . Jun Gun Aaradhak Trust

Page #39
(3) * ત્યાર પછી મારે તેની સાથે કેટલીક વાતચીત થઈ. તે દરમ્યાન હું બોલ્યો “માતા આજ મેં એક સ્વપ્ત દીઠું છે, તે બેલીશુ દી છે. તે મને કહે,” મે જવાબ આછે " તુંથી ઘણું વિપરીત છે આજ રાતના છેલ્લા ભાગમાં સૂર્યોદય પહેલા મેં સ્વમમાં જોયું કે હું મોટા મહેલને સીએ મેળે મનેજ્ઞ સિંહાસન પર બેઠે છું ત્યાંથી તમે અને અકસ્માત પછાડે છે અથડાતા અથડાતે પહેલે માળ પડ્યોઆરી પછી તમે પણ પડતાં પડતાં ભેંયતળીએ આવ્યા તેની પાસે આટલું સાચું બેલી એન . મારી માએ ફરીથી પૂછયું, “પછી શું થયું?' ત્યારે મારા કાર્યની સિદ્ધિ માટે મન કલ્પિત આ પ્રમાણે બોલ્યા “હે માતા ! ત્યાંથી ઊઠીને કેશને લેચ કરી, મુનિ વેશ ધારણ કરી, વેત વસ્ત્ર પહેરી, ફરી પાછો હું સાતમે માળ ચડશે. હે માતા ! હવે તે પ્રકારનું વ્રત લઇ (જો કે તે વ્રત દુ:ખે ધારણ કરી શકાય તેવું અને દુર્જય છે તે પણ તે સ્વમ સાચું કરવા ઇચ્છું છું. આવા પ્રકારનું મારું વચન સાંભળીને મારી માતા પોકાર કરી ડાબો પગ ભાંય ઉપર પછાડી બોલી “હ પુત્ર ! કુળદેવ. તા તારૂં દુઃખ દૂર કરે. વળી વ્રત ગ્રહણ કરવાવડે પ્ર નું પ્રતિકાર કરવા ઇચ્છે છે, તેને વિશેષ કરીને અમ ગળ છે, તેટલા માટે સર્વ જાતિના પ્રાણુઓનાં યુગળ મંગાવી તેમનું કાળિકાને બળીદાન આપી શાંતિકર્મ કર, આવાં EUR તેનાં વચન સાંભળીને કાનમાં આંગળી નાંખી હું બે - - - - -- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #40
(33) કે આવું પાપ શાંત થાઓ. હે માતા ફરીથી એ પ્રમાણે બાલશે નહિ. કારણકે જેને રૂમમાં પણ છવ વાત કરવાની ના પાડે છે; આ પ્રમાણે વિપક તેપ ણ તેણીએ બહુ અગ્રહ ફેલાતા હું , મારૂ મૃત્યુ થાય તે ભલ પણ કર્યો હું કરીશ બા િત્યારે મારી મા કરૂણ બેફીકાવાસ તું પણ જ્યારે મારૂં માનતે ને જ્યારે નૌણ . એ પ્રમાછે બેલતી બેવતા તે મા પક્ષમાં અ ભ્યારે મેં ગુસાથી આત્મઘાત કરવાની ના પા ઉપર તરવાર મ્યાનમાંથી કાઢીને મૂત્રમાજિઈને સામંત, મંત્રી, ઇડીદાર વિગેરે હાહરવ કરતાં ઉઠયાં અને મારી પાસેથી તરવાર લઈ દૂર મૂકી. “હે પુત્ર! તારૂં માતવત્સલપણું જોયું! બહુ સારે વિનયવાળે જણાય છે. આ પ્રમાણે કડવાં વચનથી મને ઠપકો આપતી વળી મારી માતા બોલી “હે વત્સ! તું વિરક્ત થઈ જીવાત ન ઈચ્છતો હે તોપણ અત્યારે જે કઈ પક્ષીને શબ્દ તું સાંભળી તેવું લોટનું પક્ષી કરીને તારે દેવી પાસે હણવું. હું એટલું માગું છું, આટલું મારે વેચન તું માન, તે વખતે તેના અત્યાગ્રહથી અને અ૯પ દોષવાળું કાર્ય હેવાથી મેં તે વચન અંગીકાર કર્યું : તે સમયે દૂરથી બેલતાં કુકડાને શબ્દ અમે સાંભજે. મારી માએ તરતજ લેટને કુકડે બનાવ્યું. તેની ચાંચ તથા ચરણ-હળદરે કરી રંગ્યાં લાક્ષના રંગના પાણીનું રૂધિર પૂ. ગેરુથી શતી શિખા કરી અને P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #41
ફ્રાંચને ચંચિત કર્યો. દુકામાં તને એવો કર્યો કે જાણે જીવતા કુકડે ચક્ષુથી જેતે હેય એવા શે બધા લાગ્યો. પછી મારી માતાની પ્રેરણાથી હું મ. ‘દન, તેલ સ્નાન વિગેરેથી શરીર પવિત્ર કરી, રાતાં વા ધારણ કરી કાલિકાનાં ભુવનમાં ગયો. તેના ભક્તની પેઠે પુષ્પ ધૂપ, ગંધ, ચંદન, વિલેપન વિગેરેથી કાલિકાની પૂ"જા કરી પછી જ્યારે અનેક વાજી ને શબ્દ થવા લાગ્યો ત્યારે મ્યાનમાંથી તરવાર કાઢીને મેં તે કુકડાને હો. પછી મારી ચંમતી માતાએ દેવની શેષ નિમિત્તે તેનું ભક્ષણ કરાવવાની ઇચ્છાથી સિદ્ધકર્મ નામના રસઈઆને તે કુકડે આવે. તેણે પણ માંસની જેમજ તેને રહ્યો. જમવાને અવસરે મારી માતાએ દેવની પ્રસાદી તરીકે તે માંસ મને પીરસ્યું. મેં જે કે તે લોટ હતો તે પણ તેમાં માંસની કલ્પના કરેલી હોવાથી તે ખાવાની ના પાડી. જ્યારે તેણે અત્યાગ્રહ કર્યો ત્યારે હું બે , “હે " માતા! માંસ, વીયે અને રૂધિરથી નિષ્પન્ન થયેલ હોવાથી તે ઘણું અપવિત્ર છે, તેથી મને તે રુચતું નથી. હું કોઈ ગીધ કે શીયાળ નથી કે જેથી માંસ ખાવા તત્પર થઉં. મને તે માંસ દેખવાથી જ ઉલટી થાય છે. “માં” શબ્દને અન્વય સાંભળ 256 માળે ર મ માધ્યતિ : : "' નામાના અતઃ II. - 1 બલિદાન દીધા પછી રહેલ વસ્તુ ફra કે સરકાર અને P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #42
in his-135' ના Numi in w | નriam' ' હું જેનું ભક્ષણ કરું છું તેજ મારું ભક્ષણ કરશે એ કલે. ' એ શબ્દમાં જ કહેતાં “તે મેં કહેતાં અને ભક્ષણ કરશે, એવો અર્થ થવાથી મિષને અવય જ વશે માંસ એમ કર્યો છે... . . : એવી રીતે મેં બહુ કહું તો પણ મારું વચન નહીં માનીને તે અકારણ વેરિણી મારી માતાએ મને હાથાવતું રેકી, બહુજ હસૂતાં હસતાં મારા મેઢામાં તે માંસ નાં ખ્યું અને પિતાના મનમાં બહુજ ખુશી થઈ. પછી હું જમીને તાંબૂલ, ચંદન, વિલેપન અને માલ્યથી સુક્ત થિયા. સોનાના દંડવાળા ચાર વિંઝાતે સતે તે દીવસ નિર્ગમન કરી સાંજે પરમેષ્ટિ નમસ્કારનું સ્મરણ વિગેરે વિધિ કરીને જ્યારે તેને પ્રથમ પ્રહર વ્યતીત થયાં ત્યારે મારી સ્ત્રીના અંત:પુરમાં ગયે. મારી સ્ત્રીએ મારે જાણે સત્કાર કર્યો, તેની સાથે સુખવાત કરતો કરતો હું શય્યામાં બેઠો, અને તે સ્ત્રીને કહ્યું કે “હે કાંતા! આવતીકાલે ગુણધર કુમારને રાજ્યાભિષેક ઉત્સવ છે અને પરમ દીવસે મારે અમ લે છે, તેથી કાલે કામ બહુ હેવાથી સવારે વહેલા ઉઠવું પડશે કે આપણે અત્યારે વહેલા સુઈ જવું જોઇએ તે વખતે સ્ત્રીએ બરાબર હેકરે દેવથી તેને પણ સુવાની ઈચ્છાવાળી જાણીને હું ઉંધી ગયેલની કે મન ધારણ કરી સુઈ રહ્યા 'મારે લેવાની બાસં ઇચછા હોવાથી આw, 1 ફુલની માળા. . . . . . . . . . . ' --- - - --- - 2 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #43
હિત ચિતવત ચિંતવતે હું જરા પણ હલતો ચાલતો ન હતો, બેલ ન હતો અને તેને સ્પર્શ પણ કરતા ન હતે. તે વખતે તે નયનાવતી રાણી આંખ મીંચેલા એવા મને ઉઘેલો જાણીને પલંગમાંથી ઉઠી અને બીજી તરફ જવા ચાલી.. ત્યારે મેં વિચાર્યું કે આવા ગાઢ અંધારામાં મધ્ય રાત્રે આ સી ક્યાં જતી હશે? વ્રત ગ્રહણ બહુજ દુષ્કર છે તેથી આ સ્ત્રીનું ચિત્ત ચકિત થયું હશે, અથવા તે હવે પછી થનારે મારો વિરહ વિચારીને તેના શેકશી તે કદી આત્મઘાત કરવા જતી હશે, એમ વિચારી હાથમાં ખર્ક લઇ તેને વિચાર જાણવા માટે પ્રશ્નપણે હું તેની પછવાડે ચાલ્યો * આગળ ચાલતાં તે સ્ત્રીને નમ્ર મુખવાળી થઇ ઉ. ઘી ગયેલા અને વારંવાર ગુસ્સે થતા અંત:પુરના રક્ષક કજને મીઠાં વચનવડે વારંવાર જગાડતી મેં જઈ! ત્યારે મેં મારા મનમાં ધાર્યું કે, તે મારા માટે કોઇ પ્રાત:કન્ય આને કહેતી હશે! તે વખતે તે કુજ યામિકે તે સ્ત્રીને કહ્યું રે દાસી! આજે માડી કેમ આવી?” એમ સાંભકી.મેં વિચાર્યું કે આ કુબજ આમ બોલે છે તેથી શુ આ સ્ત્રી અહીં હમેશાં આવતી હશે? કેમકે અર્થોપત્તિ - : 1 કુશઠા. ; 2: સવાર કરી રાખવાનું કામ. : 3 પેહેરેગીર. - 4 એક જાતનું પ્રમાણ જે વડે અમિત રહેલ હકીકત સમજી શકાય. જ છે. એક અર્થ ઉપરથી બીજી હા આ પ્રમાણથી સમજી શકાય છે. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #44
- (17) વડે પક્ષ વાતની પણ પ્રતીતિ થાય છે. અથવા સી ચરિત્રની ગતિ વિષમ છે નહિતે આ દવમાં બળેલા, વૃક્ષના કુંઠા જેવો કાળે કરૂપ અને અધમ સેવક પિતાના સ્વામીની રાણીને “વાસી’ એમ કહીને બોલાવી શકે? વળી હુ એમ માનું છું કે આખા જગતના લોકોને હણવા ઇચ્છતા સર્પની દાઢનું ઝેર, યમની જી હાં, અને વિષનાં અંકુરા મેળવીને દુષ્ટ સ્ત્રીઓ રચી છે; કારણ કે કામાંધ થયેલી સ્ત્રી પ્રતિષ્ઠાનો તો વિચારજ કરતી ન થી; તેમજ સજજનપણને, દાનને, ગેરવને અને પેતાના તથા પારકા હિતને ગણતી નથી, તેથીજ ચંદ્રની લેખા જેવી કુટિલ, સંધ્યાની પેઠે ક્ષણ રાગવાળી (જેમ સંધ્યા ને રાગ થોડો વખત રહે છે તેમ સોને રાગ થોડો વખત જ રહે છે) અને નદીની પેઠે નીચ ગતિવાળી સ્ત્રી છે. તેને સપુરૂષોએ ત્યાજ્ય કહી છે અને શાસ્ત્રમાં તેની નિંદા કરી છે, પણ કદાચ આ જડ કુબડે ઉધમાંથી ઉઠેલ હેવાથી મને લીધે દેવી નહિ ઓળખીને સામાન્ય પ્રકારે - આમ અરબંધ એલતે હશે. જાણી જોઇને નહિ બેલ હેય, કારણ કે જે ઓળખે તો રાજપુત્રી અને મારી પરાણીની તે ચાકરની જેમ કેમ અવગણના કરે? * હું આ પ્રમાણે વિચાર કરું છું એટલામાં તે સુ જે તે દેવીને (તેને) ચોટલો પકડીને લાકડી વડે ખૂબ મારી, તાપણું તે દીન વદનવાળી થઇ તેને નમતી નમતી - 1 દાવાનળ. . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #45
IT છેલ્લી કહે સ્વામી! હે પ્રાણવલ્લભ! હું શું કરું? કેમકે હે પરાધિન છું તેથી તમે પ્રસન્ન થાઓ અને મારે આ એક અપરાધ મા કરે,ફરીથી હું અપરાધ નહિ કરું ? શશીન એવા વચનથી જ્યારે તેને કેપ શાંત, છે ત્યારે તે બન્નેએ ભૂમિ ઉપર કેલિ અને કાગની પડે ગાઢ આલિંગન યુક્ત, સંગ કર્યો. આવું મારે ઘરનું સ્વરૂપ મારી પિતાની નજરે જોઈને મેં હોઠ કરડતાં રડતાં અને વાંરવાર નિશ્વાસ મૂકતાં મ્યાનમાંથી તરવાર બહાર કાઢી, હાથમાં ધારણ કરી મનમાં વિચાર્યું કે, હું પહેલવહેલાં તો આ સ્વામી દ્રહ કરનાર પુરૂષા ધમકુજને મારી નાંખું, કે આ પાપી કલંકી કુલટા ચીને મારી નાંખું? એ પ્રમાણે વિચારતાં વળી મારા મનમાં વિચાર આવ્યો કે આવું અનાર્ય, વિરૂદ્ધ કર્મ કરીને જીવાત વિગેરે પાપથી હું શા માટે પરભવ મલીન કરે છે અને શા માટે સ્વાર્થ ભ્રષ્ટ થઉં? વળી જે ખગે મહા ભયંકર સંગ્રામમાં શત્રુઓના હસ્તિસમૂહમાં કંભસ્થળો-ભેદીને ભૂમિ તિ વડે વ્યાપ્ત કરી છે, તે. ખ આ દુષ્ટ નારી અને કુબડાનું માથું કાપવામાં લજજા પામે છે! તેથી આ વિચારથી સર્યું. પરંતુ આ લેકમાં શ્રીએ સ્વભાવથી જ સવે વિકારને ભંડાર અને મહા દેથી દૂષિત છે એમ પ્રત્યક્ષ જોયું. કહ્યું છે– अनृतं साहसं मागा मूर्खत्वमतिलोभना / 9 નિરંજન રામના 1 || P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #46
સT ક્રિકેટ -- -- -- -- - ...... ... - - (39) - અસત્ય, સાહસ, માયા૫ટ, મૂર્ખાઈ, અતિ લોભીક પણું, અપવિત્રતા અને નિર્દયપણે એટલા દોષ એમાં : કુદરતી રીતેજ રહેલાં છે. ' ' . . : - આ સ્ત્રી પોતાની મેળેજ કરેલ દુષ્ટ કર્મનું ફળ વશે. જેમ મલિન ભૂમિંની છાંયાને લીધે નિર્મળ ચંદ્ર પણું લાંછન પામે છે તેમ એને દુરાચાર પ્રગટ કરવાથી તે ખરાબ અચારવાળી માતાને લીધે મારે ગુણધર કરી લેકમાં હલકાઈ પામશે, એ બાબતની અને મનમાં બહુ શિકાર થાય છે. જે મેં આ કલકી સ્ત્રીને આ દુરાચાર . જાણ ન હતતો મારું મન જે તેની ઉપરનાં મેહુથી બંધાયેલું હતું તે કેમ શિથિલ થાત? તેથી વિચારી જતાં. આ કામ સારંજ થયું છે! કારણ કે તેથી કરીને નેહથી શુન્ય થયેલું મારું દિક્ષા લેવાનું મન આ સીને પણ સેહેલથી લઈ શકશે. પછી હે રાજન! હું આ પ્રમાણે, મનમાં વિચારતો મારા વાંસગ્રહમાં આવી વિસ્મયથી નિશ્ચળ થઈ શયામાં સુતો અને તરતજ ઉંધ આવી ગઈ. સવારમાં બદલેક વડે સ્તુતિ કરાતો હું જલદીથી, ઉઠીને સભામાં આવ્યો અને સર્વ પિરવાસીઓ સાથે એક શ્રી ઝદ્ધિથી પુત્રને રાજ્યાભિષેક કર્યો. તે વખતે સંધિવા, સ્ત્રીઓએ મંગળ ગીતો ગાયાં; બ્રહાણેએ આશિષ દીધી, બંદીજનોએ પ્રાર્થના કરી, નાખ્યાં, વેણુ ભૂકંગ? 1 વાંસળી.. 2 હેલ. " P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #47
(40) -ઝરી અને બેરીને ધ્વનિ પ્રતિધ્વનિ સાથે થશે. દીન લોકેને દાન દીધું, ચેરેને કેદખાનામાંથી છોડી મૂકયા; અને સર્વ દિશાઓમાંથી સામંત રાજાઓનાં ભેટણ આવ્યાં. આ પ્રમાણે પુત્રને રાજ્યપ્રદાન ઉત્સવ કરવાથી મારા આત્માને મેં “કૃતકૃત્ય માન્ય, મધ્યાહુ સમયે આનંદથી જ્ઞાતિવર્ગ સહિત ભેજન માટે હું ભેજન મંડપમાં આવ્યા.. તે વખતે તે કુલટા સીએ મનમાં વિચાર કર્યો કે, . સવારના પહોરમાં મારા પતિ જરૂર ચારિત્ર લેશે અને જે હું તેની પછવાડે નહિ જાઉ તે લેકે મને હસશે, પણ આ કજનો સ્નેહ મારાથી પ્રાણત્યાગે પણ તજાય તેમ નથી. માટે બીજો ઉપાય શું કરવા ચિંતવો જોઈએ? આજે જ મારે આ રાજાને જરૂર હણો, જેથી મારાં સર્વ ધાછિતાર્થ સિદ્ધિ પામે, જો કે આ રાજાએ મારું કાંઈ પણ બગાડવું નથી, તેથી તેને મારે તે અયુક્ત છે; વળી જે પુરૂષ નિર્દોષ છે, ઘણાનો ઈશ્વર છે અને જે ધર્મ કરધીમાં ઉત્સુક થયેલ છે તેનું અમંગળ કવાથી જરૂર દુર્ગતિ થાય છે, તોપણ આ કુજને સ્નેહ અને આ વિષયો જો અત્યારે તજી દઈશું તો પછી રૂમમાં પણ મળવા દુર્લભ છે, તેથી મારે આ અકૃત્ય પણ કરવું જોઈએ. " સર્વ બંધુ વળે ભજન કર્યા પછી મેં ભજન કરવા માંડ્યું ત્યારે નયનાળીની દાસી બહુજ સુંદર અને P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #48
ww.nક ww.r" sri r[ જી ! (41) ઘણી મહેનતથી તૈયાર કરેલાં વડાં લાવી અને હું સ્વામી! આ તમારી સ્ત્રીએ તમારે માટે બનાવેલાં મનેહર વડાં ખાઓ એમ બેલી તેણે તે મારા ભાણુમાં મૂક્યાં. તે વખતે જે મોર, ચકેર અને કુકડા મારી પાસે હતાં તે એ વિષ મિશ્રિત અન્ન જોઇ રૂદન કરવા માંડયું. પણ મારા સમજવામાં ન આવવાથી મેં ભવિતવ્યતાને યોગે તે વિષ મિશ્રિત વડાં ખાઈ જળવડે મુખશુદ્ધિ કરી. પછી પાન સેપારી વિગેરે હાથમાં લઈ ઊંચે આસને બેઠે, ત્યારે તે દુષ્ટ સ્રાએ દીધેલું ઝેર મારા શરીરમાં પ્રસરવા માંડ્યું. તે ધણુ ભયંકર પરિણામવાળા કાળકુટ ઝેરથી ભાણવડે શત્રુઓની જેમ મારી સાતે ધાતુઓ ભેદ પામી ગઇ. શરદ ઋતુમાં મોરનાં પીછાની જેમ મારા રામ નિર્મળ થઇ ચારે તરફ ખરવા માંડયાં. સવારના પવનથી કપલ ડાળીઓની કળિની જેમ મારાં દાંત શિથિળ બં ધવાળાં થઈ પડવા લાગ્યા. ગ્રીષ્મ ઋતુમાં ગરમીથી કેત.. કીના અંકુરાની જેમ મારા નખ વિષથી ફાટીને કાળાં થઇ ગયાં તે વિષજવરથી આર્ત મારા સર્વ અવયવે બળતાં હોય તેમ સિસ્કાર શબ્દ કરવા લાગ્યા. મારી જીભ જડ થઈ ગઈ. મારા કાન બહેરા થઇ ગયા અને અંધામના પટલથી આંખે અંછાદિત થઈ ગઈ. તે વખતે હું મોટા કારાગ્રહમાં પડેલા બંદીવાનનીયે, ઇચ્છા હતી તે પણ સર્વે ઇકીએ રંધાયેલ હોવાથી, બાલ વાને દેખવાને કે સાંભળવાને શકિતવાન થયો નહિ. અને ... P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #49
= * * * * * * -------- - -- ---- - - - - - s જેનાં કેશ છુટા ફરફડે છે, એ હું મુખમાંથી લાળ, પાડતા સહુ સિંહાસન પરથી નીચે ઢળી પડયા. તે વખતે ચારી પાસે હતા તે સેવકે ભય પામીને “હા દેવ! આ શું થઇ ગયું? એમ બોલ્યા પણ જીભ જડ થઇ ગઇ હતી તેથી હું કાંઈપણ બેલી શ નહિ. તે વખતે પ્રવિણ છડીદાર વિષ વિકાર જાણીને દુઃખથી પિકાર કરતો આ પ્રમાણે ઊંચે સ્વરે બોલ્યો “હે કુમાર! હે મંત્રી! હે સેવકે! અત્યારે માલવેર મહારાજ વિષથી પીડિત છે તેથી તમે સત્વર વિદ્ય મંત્રવાળાઓ વિગેરેને બોલાવી લાવિ. કારણ કે અત્યારે મણિ મંત્ર ઔષધિ વિગેરેને અવાકરે છે કે જેથી કરીને તત્કાળ મહારાજનું ઝેર ઉતરી જાય છડીદારનાં આવાં વચન સાંભળી અમારા નશીબ કુટયાં,’ એમ બેલતાં સવે સગાવહાલાઓ અને નેકર સમૂહથી હું ઘેરાઈ ગયા 1. " અહે! આ વિદ્યાને બોલાવે છે. વિગેરે ઠીક થતું નથી' એમ મનમાં શંકા રાખી ખેલના પામતી અને જેનાં વ શરીરપરથી પડી જાય છે એવી તે નયનાવળી , પણી ત્યાં આવી, અને પોતાના હાથથી છાતી કુટતી દીન, વદનવાળી થઈ મારા ઉપર પડી; પછી મારા હાં. ઉપર પોતાનાં માથાનાં કેશછુટાં કરીને ગળે વળગી અને. બાહુ રૂદન કરતી તે. દુષ્ટ સ્ત્રીએ મારે ગળે એવી રીતે અંગુઠો દાબી દીધો કે જેથી પાસે રહેલ કેઇએ પણ તે જિયું નહિ. તે સીએમણે પાસ દીધે ત્યારે મેં જે અને * P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #50
- - - - - noreprocવા. ગ = 5s અ ડ ડીજીe Bhese image wiewams ::Rabar TET - sp:: સારા પ્રકાર (43) વાય દુખ-અનુભવ્યું તે મારે આત્મા અને કેવળી. ભગવાન જ જાણુ શકે. બીજા કેઇને તેને ખ્યાલ પણ આવી શકે નહિ તે વખતે ક્રોધથી અંધ અને મેહથી વિહળ થઇ આર્તધ્યાનમાં મેં કાળ કર્યો . મારી દિક્ષા લેવાની તે ઉજ્વળ ભાવના, તે સંતોષ તે બુદ્ધિ, અને તે મને રથ સર્વ રાષ્ટ્રનાં રેવાની પેઠે વૃથા થઈ ગયા. દુર્જય અંતરાય કર્મના ઉદયથી એવા ઉજવળ વિચારને પુરાત્રણ દીવસ ન થયા ત્યાંતો અકસ્માત મારૂં મૃત્યુ થયું અને માતાના કહેવા પ્રમાણે તે દુ:સ્વપ્રને હિંસારૂપ પ્રતિકાર કરવાથી મને તરત જ ફળ પ્રાપ્ત થયું. મારી ચંદ્ધમતી માતા અને મરણ પામેલો જોઇને બહુજ દાલગીર થઈ જેથી તે જ વખતે બહ શાકથી તેણીનું હૃદય ચીરઇ ગયું, ચક્ષુવડે જણે જેતી હોય તેમ તેના ચક્ષુ ઉધાડાંજ રહી ગયાં, હાથ છાતી ઉપર રહી ગયો અને એવી રીતે ? તેણીએ પણ પ્રાણ મૂકી દીધા, ' . . . . . . . વાંચનારે! યંધરને પ્રથમ ભાવ પૂર્ણ થશે. જે માતા ઉપર તેનો અપૂર્વ રાગ હતો તે જ માતા તેને સંસાર વધારનારી થઈ; અને જે સ્ત્રી ઉપર અત્યંત મહ હતે. વળી પ્રત્યક્ષ દેખવા છતાં પણ છેવટ સુધી જે સ્ત્રીનું દુરાચરણ ભાવવાની. તેણે ના પાડી હતી તે જ સ્ત્રીએ તેને ઝેર. દી અને પાછળથી બચાવ થવાને કાંઇક ક રહેવાથી ગળ ચી દીધીસંસારમાં સંબંધીઓને આહવે કુરીમ, છે તેને સહજ ખ્યાલ આ ઉપરથી આવી શકશે. માટે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #51
-- - - -- મેહમાંન મુંઝાતાં અંતઃકરણમાં વિચાર કરી સ્વજન વર્ગ ઉપરના રોગથી મુક્ત થવા પ્રયન કરશે. વળી એક નજીવી હિસાથી યશેધર અને તેની માતાને કેટલું સહન કરવું પડે છે તેને આ કથાના હવે પછીના ભાગ પરથી ખ્યાલ કરી હિનાથી જેમ બને તેમનિવર્તવા યત્ન કરશે इति श्रीमद्यशोधर चरित्रे नॅपस्य जनन्याश्च વય મરદ : હવે તે મુનિ મારિદત્ત રાજા પાસે બીજા ભાવનું સ્વરૂપ કહે છે “હે નરેંદ્ર! હું યશેઘર અને તે ચંદ્રમતી , માતા લોટમાં પક્ષીને મારવાના પ્રભાવથી તિર્થક નિમાં ઉત્પન્ન થયાં. ત્યાં હું પક્ષી થયો અને તે સ્થળચર જાતિ માં ઉત્પન્ન થઈ. કારણ કે “કરનારને અને કરાવનારને ઘણું કરીને કર્મવિપાક સરખે થાય છે. યદુi–. स्वयं मज्जति दुःशीलो मज्जयत्यपरानपि / તરજાળ સમાપ્ત થાજો મથીનt', “સમુદ્ર તરવા માટે જેમ લેહમય વહાણ તેમાં બેસનારને બુડાડે છે અને પોતે પણ બુડે છે તેમ દુરાચારી મનુષ્ય આ સંસારરૂપી મુદ્રમાં પિતે બુડે છે અને બીજાને પણ બુડાડે છે “હું હિમાલય પર્વતની નજીકમાં આવેલા પુલિંદગીરિ પર્વતના વનમાં એક ઢલની કુક્ષિમાં ઉત્પન્ન થયે ત્યાં વર્તુળ અંડક (ગોળ ઈંડાનાં) સંસ્થા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #52
*rn e r ... : - - - - hes wify songs TWITTD hrs : . (5) નવાળો હું જઠરાગ્નિથી પાકતો હતો. પરંતુ તે આકાશમાં ઉડતી હતી અને પૃથ્વી પર પડતી હતી તેથી તેની કુખમાં આધાત લાગવાથી હું બહુ પીડિત થતો હતો; અનુકએ જન્મ પામ્યા પછી લીલી ડેકવાળો અને માથે . શિખાવાળે હું સંસ્કારથી જ તે જાતિના આચાર શિ ખીને માર થયો. * મારા નાનપણમાં કેઈપાપી શીકારીએ મારી માને મારી નાખીપાં નહિં આવેલી હોવાથી ચીચિયારી પાડતા. એવા મને તેણે પકડે. વાટકમાં રહેનાર કેયાલે પ્રસ્થ પ્રમાણુ શકતુર વડે મને વેચાતો લીધે ઉકરડામાં રહેલ છવડાઓના: આહારથી પોષાતું મારું શરીર થોડા વખતમાં પુષ્ટ થયું. મારી પીઠ ઉપર જુદા જુદા રંગને , મણિનાં કિરણ જેવો રમણીય પીછાંને ગુચ્છો થયો. એક દિવસ કેકૃપાલે અને નાટયવિદ્યામાં નિપુણ મૃદુ સ્વરવાળા અને દર્શનીય જોઇને મારા આગલા ભવના પુત્ર ગુણધર કુમારને ભેટ કરી કહ્યું. જે મારી ચંદ્રમતી માતા હતી તે મરીને કરાટ દેશમાં ધાન્યપુર નગરમાં એક કુતરીને પટે કુતરા પણે જન્મી, તે કુતરે વાંકા પૂછાવાળે, કૃશ ઉદરવાળો, પી. ળા રંગને, તીર્ણ નખવાળે અને પવનથી પણ વેગવાળે થયે એક દીવસ તે નગરના સ્વામીએ તે કુતરાને સુંદર . . 1: માપ (લગભગ બશેર). : :. 2. સાથે ? : : : : : P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.

Page #53
રાધને ગેરી ભેટ તરીકે તેજ ગુણધર કુમાર પાસે મોકલ્યા " ' તે સ્થાન અને મોર એકજ દીવસે ઉજજયિનીમાં આવ્યાં તેને સભામાં બેઠેલ રાજાની સન્મુખ લાવવામાં આવ્યાં. તે સ્થાન અને મેરને જોઈને પૂર્વ ભવના સંબ. ' ધંથી તે માળવેશ્વરના નયનકમળ વિસ્વરૂ થયાં, દેહૈ રૈએમ થયું, અને મનમાં બહુ જ ખુશી થયે તેથી. જે પુરૂષ તેમને ત્યાં લાવ્યાં હતાં તેઓને વસ સુવર્ણના ઇનામ આપી. રાજાએ વીદાઈ પછી અમને કંઠી વિગેરે 'ભષણ કરાવ્યાં ને તે પોતાની દ્રષ્ટિથી જરા પણ આંધા જવા નહિ, કુતાશની શુશ્રષા માટે “અકાડમયુર નામના અશ્વ પાળને આજ્ઞા કરી, અને એને પક્ષના પાળનારને સાંખ્યો. તેઓએ અમારી સારસંભાળ કરવા માંડી, એવી રીતે અમે મા અને પુત્ર સારું રક્ષણ પામતા બીજે ભવે પણ હે આવ્યાં. . .' . કેટલીક વખત ગયા પછી એક દિવસ લુકથી (ાર) નાચતા નાચતા અને પાંખો ફફડાવતો. ધવળ ગ્રહના : રત્નમય પક્ષિને રહેવાને સ્થાને ચડી ગયો. ત્યાં અતળું રીઓના મંજીરા વિગેરેથી યુક્ત, વરસાદથી ભરેલ વાદ. બની જે ધીર, નાટ્યશાળામાંથી ઉકેલ મૃદંગધ્વનિ સાંભળીને ખુશીથી હું પણ નાચવા લાગ્યા. આમ તેમ હું કરતા હતા એવામાં મેં ગેખના કાણામાં દ્રષ્ટિ કરીને જોયું તે ચિત્રશાળામાં વરની સાથે ભેગે ભેગવતી હોય તેમ કબજની સાથે ભોગ ભાગવતી પરશેવાથી શ્વાસ શરીર P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #54
વાળી અને જેના કેશ વિકી થઇ ગયેલા છે એવી નથન વળી રાણીને જોઇ, " તે વખતે હું તેને જોઈને આશ્ચર્ય પામ્ય, અમે કે જગ્યાએ આ બંનેને જોયા છે એમ વિચારતાં વિચાર મને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. તેથી મેં પોતે અનુભવેલું પૂર્વભવનું સ્વરૂપ જાણ્યું એટલે કેપે કરીને હું ઉઠે અને મારા શરીરનાં પ્રમાણથી અધિક વિસ્તરેલ વીર રસથી આકેશવડે શબ્દ કરતો હું ત્યાં દેડો. ત્યાં જઈ ચાંચના પ્રહારથી નખના તાડનથી તથા પબના આઘાતથી તે પરિણને મારવા લાગ્યા. આ પ્રમાણે મે તેઓના - ગામાં અંતરાય કરવાથી તેઓએ મને સાગવાથી છુટાં પડેલાં આભરણે વડે ખૂબ સા. જેથી હું વિકળ થઇ ગયો, શરીર બંધાઈ ગયું, શ્વાસને રિધ થઈ ગયે અને ગબડતો ગબડતે દાદરાને રસ્તે પહેલે માળ આવ્યા, ત્યાં ગુણધર કુમાર પાસાથી રમતો હતો. મારી પછવાડે દોડો દેડ! આ ગરીબ બિચારાને ગ્રહણ કરે! પ્રહણ કરે એવા નયનાવતીની દાસીમાં શબ્દા રાંભળાય તેનાં આ સ્પષ્ટાચેવાળાં. વચન સાંભળીને ત્યાં રહેલ * * 1 છુટા-છુટા.... . . . . . . . . . . . . * 2 જેને જાતિસ્મરણ ન થાય છે. તે મનુષ્ય પોતાનાં પૂર્વ ભવ પ્રત્યક્ષ દેખે છે. આ પાંચમા આરામાં ખૂલે તે જ્ઞાન ઉત્પન્ન થતું નથી અ ને મતિજ્ઞાન ભેદ છે. કે - .... P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #55
(48) મહાબળી નામના- ધાને સ્વામિ ભક્તિથી ઉઠીને મને - કેથી પકડયો. ય: : स्वामिभक्ताश्च शूराश्च दीसकार्येषु सोधमाः / .प्रकृत्या मारमेयानां जातिः पातकीनी मता // 1 // કુતરાએ સ્વામિભક્ત, કૃશ અને દીપ્ત કાર્યમાં ઉદ્યમવાળા હોય છે તો પણ તેઓની જાતિ, પ્રકૃતિથી જ પાતકી છે. . . . . લોકેએ ઘણું હાક મારી પણ જ્યારે કુતરાએ મને મૂકી દીધે નહિ ત્યારે રાજાએ કેધથી વિચાર કર્યા વગર . મને મૂકાવવા માટે સોનાની સોગઠી તે કુતરાને મારી એટ. લે કુતરાએ મને મૂકી દીધે, પણ હું મુખમાંથી લેહી વમન કરતા ચેષ્ટા વગરને થઈને ભૂમિપર પડયો. કુતરાને - અંગે પણ મર્મપ્રહારથી વિકળ થઈ ગયાં અને આંખ ભ.મવા માંડી તેથી તે પણ ભૂમિ ઉપર પડયે, એવી રીતે તે ભવાંતરના માતાપિતાને અંત્યાવસ્થા પ્રાપ્ત થયેલા જોઈ ગુણધર કુમાર બોટ (પૂર્વ ભવના સંબંધની ગુણધર કુમારને ખબર નથી.) “હે મનેવલ્લભ મોર! હે પ્રાણપ્રિયંધાન!ત્રને તમારૂં મરણ માતપિતાના મરણ જેવુંદુસહ લાગે છે; હે મયૂર! આજ તારા વિના મૃદંગને વનિ મેધનીમવાની જેમ નિર્વિવાદ થઈ ગયો હોય એમ લાગે છે, તથા શ્વાન શુક આકર્ષણના મંત્રની જેમ તું પરલોક P.P. Ac. Cunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #56
-ribbling warmers of this e ntry : III IIIM0NTITATION TIT ' fiell-rifન Saa (49) ગયો તેથી મારી મૃગયા' ની રમત મૂળથી નાશ પામી છે. વળી હે મયૂર અને શ્વાન ! તમે બંને મારા અકારણું બંધુ થયા હતા જેથી અનુણી એવા તમારા બંનેનું કલ્યાણું થાઓ, તથા હે પુરોહિત, અમાત્ય અને સેવકે! આ બને ચંદન, અગર અને કપૂરથી માતપિતાના દેહની જેમ અગ્નિ સંસ્કાર કરે. તથા પહેલાં જેમ પિતા અને માતાને નિમિત્તે દાન દીધું હતું તેવી રીતે આ બંનેની દુર્ગતિને નાશ કરવા માટે દાન પણ આપે, - તેનાં આવાં વચન સાંભળીને જે કે કંઠ સુધી પ્રાણ આવ્યાં હતાં, તેપણું મેં વિચાર્યું કે " આ ગુણધર કુમાર માવીત્રની જેમ અમારી સદ્ગતિને માટે દાન આપે છે, પણ હું તો થાનથી ભક્ષાયેલ તિર્યંચ ગતિમાં ભણું છું ! મારી કાંઈ માનુષી ભાષા નથી જેથી સ્વહિત બોલું? એ વી રીતે દીનતાથી વિચાર કરતાં મારા પ્રાણ ઉડી ગયાં. હે રાજન ! હિંસાના પ્રસાદથી થયેલ આ મયુર ધાનનું પ્રથમ ભવાંતરનું સ્વરૂપ જાણવું. કારણ કે " આ અપાર સંસાર રૂપી નાટકમાં રહેલાં છો પોતાનાં કરેલ કર્મથી નાના પ્રકારના વેશ ધારણ કરે છે.. . इति श्री यशोधरनरेंद्रस्य तन्मातुश्च द्वितीयोभवः . હે રાજન! બીકણુ માણસને સાંભળવાથી પણ ભય 1 શીકાર. છે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #57
(50) ઉત્પન્ન કરે એવે અમારે ત્રીજે ભવ સાંભળ, હ મોરના શરીરમાંથી નીકળીને સુવેલ પવૅતની પશ્ચિમ દિશામાં શમી, કરીર અને ખદીર વિગેરે ઘણુ વૃક્ષે થી ભરેલું ગીધ, ગોમાયુ, સર્પ, કેળ, ગેધા, સિંહ, શાર્દુલ 2 વિગેરે દષ્ટ પ્રાણી સંકીર્ણ, દાવાનળની જવાળાના ધુમાડાથી અંધારાવાળી સર્વ દિશાવાળું, પીળી જમીનવાળું, ચમના દાંતની જેવા વક્ર અને તીક્ષ્ણ અણીવાળા વજી જેવા અંકરાથી અને કાંટાથી પૂર્ણ, અતિ ભયાનક અને જેમાં પ્રવેશ કરવા કહજ મુશ્કેલ છે એવું એક વન છે તે વન માં એક નળની કુખમાં હું ગભેપણે ઉત્પન્ન થયે, * ત્યાં કુંભીપાકની પેઠે ગર્ભની અગ્નિથી મારે અક. બેજ જન્મ થયો, તે વખતે સુવાવડથી દીન થયેલા અને સુધારી પીડિત તે નળણું ( મારી માતા ) નું દૂધ જેમ ઝીપ ઋતુમાં ભારત દેશમાં પાર્ટી સુકાઈ જાય તેમ ક્ષીણ થઈ ગયું. તીર્થંલ ને બાળપણમાં જે જીવન ઉ પાય છે તે પણ મારા માઠા દેવે હણું નાંખ્યો ! તેથી મને બહુજ તીવ્ર ભુખ લાગવાથી ખાવાને માટે ભમતાં ભમ તાં ભૂમિ ઉપર રહેલાં જંતુઓ મેં ખાવા માંડયાં, તેવા દુષ્ટ આહારથી મારું શરીર પુષ્ટ થઈ ગયું, મારી મા છવ શ્વાન મરણ પામીને એજ દુ:પ્રવેશ્ય વનમાં સર્ષપણે ઉત્પન્ન થયો, ચપલ જહાવા, મહેદી અને ચણેકી જેવી રાની આંખોવાળે, ભ્રમર સમૂહ જેવો 1 સાય.. - 1 - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #58
(51) કાળે પ્રત્યક્ષ કાળપાસ સરખ, વિપુલ કુણાવાળ કટીંલ. ગતિવાળે તે સદખાવમાંજ ઘણે ભયંકર હતો, એક દિવસ મેં, પર્વતમાંથી નીકળતી નદીના તટપર દેડકા ખા વાને તૈયાર થયેલા તે સને દીઠે. કર્મ એગે મારૂં ચિત્ત પાંધ થઈ ગયું, અને કાર્યના પરિણામને વિચાર કં વગર તે સપૅને મેં પૂછડેથી પકડશે. તે સાપ પણ પાછું વાળીને જોયું અને મારા મુખ ઉપર ભયંકર દંશ દીધો. પછી બંને પરપ૨ દાંતના પ્રહારથી અને બીજા મહક પ્રહારથી જર્જરીત થઈ ગયાં. આવી રીતે અમે બન્ને રમહંકારથી કંપતાં હતાં તેવામાં મેં પહેલાં કાદ પણ હિ જોયેલા જરુષ જાતિના કેઈક પ્રાણીએ આવીને મને જલદીથી પકડ, અને તેણે ચડચડ કરીને માં ચામડું ચીરી નાંખવા માંડયું. ત્રટત્રટ કરતાં મારી નસો તડતું, કટકટ કરતાં હાડકાનાં કટકા કરતું, અને ઘૂંટડે ઘૂંટડે મા૩ લોહી પીતુ, અનેક પ્રકારની વ્યથા ઉપરતું તે પ્રાણી અને ખાવા લાગ્યું. તે વખતે ભય પામવા આ• માએ આ કલેવર છોડી દીધું અને પ્રહારો જજેરીભૂત શરીરવાળે તે સપ પણ જમીન ઉપર આંછેતેં મરણ પામ્યો; હ રાજન ! જેણે જે કર્મ ક હાય છે તે તેનેજ ઉદયમાં આવે છે; બીજાને ઉદયમાં આ- * વતું નથી, અર્થાત જે ખાય છે તેને જ તૃપ્તિ થાય છે, એ - ક ખાય અને બીજાને તઢિ થાય એ બને જ નહિ. બાળ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #59
'પેરે) તલા ભવમાં મયૂર રૂપમાં મને હણતાં ધાનને રાજાએ માકરી નાખે તેવી રીતે આ ભવમાં સર્પ રૂપમાં તેને હણ લાં મને અકાળે કાળ પ્રાપ્ત થયો છે રાજા! હિંસાથી પ્રાપ્ત થયેલ આ અમારે નકુળ અને સર્પનો બીજો ભવ સંપૂર્ણ થયે. , इति श्री यशोधरनरेंद्रस्य तन्मातुश्च तृतीयोभवः : - હે રાજન! હવે મારે ત્રીજો ભવ સાંભળ, દુષ્કર્મ થી હવે સ્થળચર મટીને જળચર થયે. ઉજજયિની નગરીની પાસે ક્ષિપ્રા નામે મોટી નદી છે, તે નદી ચંચછે.. તરંગ રૂપી હાથીથી જાણે નૃત્ય કરતી હોય, ઉજવળ મેજાના સમૂહથી જાણે હસતી હેય, ચે તરત હું ફરતાં મોથી જાણે જેતી હોય અને પાણીના ધ્વનિથી જાણે બોલતી હોય એમ દેખાતી હતી. કલહંસ, સારસ વિગેરે પક્ષીઓથી વણાયેલી તે નદી પવિત્ર અને શીતળ પાણીથી લેકેના શ્રમને દૂર કરતી હતી. તેના તટ ઉપર ઘાટાં પત્રવાળા નેતરનાં વન હતાં અને નીએ ઉજવળ અને સુંદર રેતી હતી. માળવાની સ્ત્રીઓ જતન કરતી વખતે પોતાના સ્તન, જઘન અને શરીરથી તેના શાંત પાણીને હર્ષભર સ્પર્શ કરતી હતી, તેમના - ધરપરનું ચંદન અને વિલેપન તેમાં બેવાતું તેથી ગંગા'ની જેમ તે નદી ધવળ થઇ હતી, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #60
53) - તે નદીમાં કર્મ વશથી માછલ્લીની કુખમાં હું રેહતે નામની માસ્ય જાતિમાં ઉત્પન્ન થયે, મારું સ્વરૂપ અંડજ' જેવું હતું, બે પાંખે ચુક્ત હતા, મારે વર્ણ રાતો હતો, તેમજ હું સ્વજાતિનું માંસ ખાનાર, કામગમાં લંપટ અને મહાપાપી હતી. તે જગ્યાએ તન્મયતા લગાવીને મેહમાં પડેલ, પૂર્વ ભવનું સ્વરૂપ ભૂલી ગયેલે, નદીમાં આમ તેમ અવગાહન કરતો અને લેકને જયાથી ખેરના સ્તંભનો ભ્રમ ઉત્પન્ન કરતે હું કેટલાક કાળ પર્યત સ્વેચ્છાથી ત્યાં રહે. મારી માતાને જીવ પણ સર્પના ભવથી કાળ કરીને તે મહા નદીમાં જળચર જાતિમાં એક લાખ તસુવાળા માટે ગ્રાહ થયે. એક દીવસ તે ગ્રાહે મને રાતું માટલું જોઇને પોતાની તંતુ જાળ વિસ્તારી તેમાં રૂંધી દીધે તે વખતે મદથી ઉદ્ધત અને ચપળ ગતિવાળી નયનાંવળી રાણીની દાસીઓ તેજ નદીને કાંઠે સ્નાન કરવા માટે આવી, તેમાં એક ચિલાતી નામે ચંચળ દાસી હતી તેણે જલદી વસ કાઢીને મારી પડખે ડૂબકી મારી, જેથી તે ગ્રાહે કેપથી રતાં નયન કરી મને મૂકી દીધો અને તે દાસીને વળગ્યું. તેથી “મને પકડી છે! મને પકડી છે! લોકે! દાડા દે! મને આ દુષ્ટ જતુથી મૂકા મૂકો 5 એમ રાડો પાડતી દાસીને પાસે ઉભેલા પુરૂએ બહારથી પકડી રાખી એટલે તેજ વખતે માછીઓએ સર્વ તરફ 1 ઇંડાંમાંથી ઉત્પન્ન થયેલાં.. . . . . . . . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #61
(54) જાળ.વિસ્તારીને તે મૈત્ર શરીરવાળા ગ્રાહ જતુને કાંઠે ખેંચી કાઢો અને કાપવાના હથિયાર, પથ્થર, કુહાડા અને લાડી વિગેરેથી પ્રહાર કરી અનેક પ્રકારની કદર્થના કરી તેને મારી નાંખ્યો, હુતો તે નદીના કાંઠા ઉપર લીલના જથ્થામાં મગ્ન થયો અને જાણે પલંગ ઉપર બેઠે હેઉં એમ નિર્ભયપણે રહેવા લાગ્યું. કેટલેક કાળ ગયા પછી કેઈ પાપી મા છીએએ જળમાં જાળ નાંખીને મને જીવતો પકડો. " આ મહામસ્ય છે એમ જાણી તેઓએ સંતુષ્ટ થઈ કોઈ કાર્ય પ્રસંગે ગુણધર રાજા પાસે મને ભેટ કર્યો. તે રાજા માતાની આજ્ઞા પાળનાર, વિવેકી અને વિનયી હોવાથી તેણે નયનાવણી દેવીને કહ્યું “હે માતા તાત છે અને વૃદ્ધ માતાને ઉદ્દેશીને આ રાતામસ્યનાં પૂછડાંનો ભાગ બ્રા. હૃણને દેજે, બાકીને આપણે માટે રંધાવજો. તેણે પણ એમજ કરીશ” એમ કહી દાસી વર્ગને હૂકમ આપ્યો. : દાસીઓએ કહુડાવડે મારૂં પ્રબળ પુછ કાપી નાં. ખ્યું. પછી મારા શરીરને હીંગ, સેંધવ વિગેરે લગાડીને હળદરનું પાણું સીંચ્યું, અને છરક ચૂર્ણથી ચચીને સુંદ૨. ઘીથી ભરપૂર તપેલીમાં સેઇઆએ મને રા. તે વ ખતે મારા અાત્માએ નરકમાય દારૂણ દુઃખ અનુભવ્યું, તોપણ દુષ્ટકર્મથી બંધાએલ હોય તેમ તેણે એકાએક કાયા 1 યશોધર. 2 મધરા-યશોધરની. ભા. 3 જીરૂં . P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #62
તજ ન દીધી (મરી ન ગયે) તે વખતે મેં વિચાર્યું કે અહે મહા કષ્ટ છે! કર્મની કૃતિ મહા વિષમ છે! દેવથી હણાયેલાં અને અગ્નિમાં પકડાયેલાં મારું પાકું પાકું માંસ કાપી કાપીને પુત્ર હાર્ષિત થઈને ખાય છે. વ. ની જેના શ્રેયને માટે મારું પુછડું (બ્રાહ્મણને) આપ્યું તે હું જ તેને પિતા છું. આવી રીતે આર્તધ્યાનમાં લીન થઈ, ધર્મપરાડ મુખપણે તે તીવ્ર વેદનાથી મહા દુઃખી થઈ કાળ ધર્મ પામ્યો, તેવી રીતે હે રાજન! હિંસાના વિપાક ભેગવતાં મારે ત્રીજે ભવાંતર થયે.. इति श्री यशोधर चरित्रे नृपजनन्याश्चतुर्थोभवः . . . હે રાજન! ત્યાંથી મરીને હું જ્યાં ઉત્પન્ન થયા તે સાંભળ. મારા પૂર્વ ભવની માતા જે ગ્રાહપણું પામી હું તી તે જ્યારે દુરકર્મ કરતાં અને અન્ય વઢતાં મચ્છીએથી વિનાશ પામી ત્યારે તે ઉજર્જયિનીની સમીપે આ વેલાં ગામમાં બકરી થઈ. હું પણ કર્મ વશથી તેના ગ માં ઉત્પન્ન થયાં અનુક્રમે પ્રસવ પામે એટલે હું બે શીંગડાં, રાતી આંખે, સપ્તપર્ણ વૃક્ષની જેવા કાનવાળે, તૃણ ખાનારે, દાઢી મુછવાળે અને ગદગદ સ્વરે બોલના બકરે થયો. એક દિવસ વનમાં વિષયાકાંક્ષી થઈને તેજ મારી માટે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #63
---- ------- - - * * * * * :- '* T - રામ * (56) તા સાથે ભેગા ભેગવવા લાગ્યા, યુથાધિપે મને જે એ લે અભિમાની અને પાપી યુથાધિપે રતિશ્રાંતર એવા મને મર્મ સ્થાનમાં પ્રહાર કર્યો, જેથી તે જ વખતે હું મૃત્યુ પાઓ અને કર્મ વશથી તેજ મારી માતા (બકરી) ની કંક્ષીમાં મારા પિતાનાજ વીર્યમાં પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો! અહા! કર્મની વિચિત્રતા કેવી છે! જે મારી માત હતી તે જ મારી સ્ત્રી થઈ! અને તે સીજ પાછી મારી માતા થઇ! મારે પિતા કેઈ ન થયો, હું પોતેજ મારે પિતા થયે ! એવી રીતે મારી મેળે ઉત્પન્ન થયેલ હું તેણીના ગર્ભમાં રહ્યા. ગર્ભના ભારથી મારી માતા મંદ ગતિવાળી થઇ. એક દિવસ ધનુષને પણ૫ર ચઢાવી ગુણધર રાજા મૃગયા માટે બહાર ગયો હતો, પણ કે જીવની પ્રાપ્તિ નહિ થવાથી વન વિહાર નિષ્ફળ થવાને લીધે ખિન્ન થઈ પાછો આવતો હતો તેવામાં રસ્તામાં મારી માતાને મંદમંદ ચાલતી જોઇને તેણે પોતાના બાણ વડે તેને વીધી; તેના ગાઢ પ્રહારથી તે પૃથ્વી પર પડી. કાર્ય સિદ્ધિ થયેલ જાણું તે પતિ જલદી ત્યાં આવ્યું અને તે અને સંગ જોઇને પિતાના સેવકને તેનું પેટ ચીરવા આદેશ આપે, એવી રીતે તેના ઉદરથી બહાર નીક. જેલા અને રમણીય જોઇને રાજાએ પોતાની સાથે લીધો અને મને ઉછેરવા સેવકેને સોંપે તે પ્રમાણે વધતાં ... ભરવાડ. 2 વિષય ભેગથી થાકેલા. ***; ***' %Ahક્રમ મમમમમ મમ * * * * * * *, ***# રામામુક, છ, મન + + + P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #64
1. ના, નાથામણ . જાણકારnબાપન કરા- hiddTT ="l; lilli nahકરો ! wwww Wait firefign Vi ટ 9 IT (57) વધતા હું પુષ્ટ શરીરવાળે થયો અને રાજાના ગૃહમાં રહેવા લાગ્યો, એક દીવસ તે ગુણધર રાજાએ મૃગયાયને માકે પંદર પાડાને મારી નાખીને તેનાં માંસ પિંડથી કુળ દેવતાનું પૂજન કર્યું. તેના કંઠનું માંસ પૂજન કરવનારા બ્રાહ્મણને માટે રંધાવ્યું. મારો ઉચ્છિષ્ટથી ધાન્યની વિશુદ્ધિ માટે રાજાની આજ્ઞાથી રસોઈએ અને સવતીગૃહ માં લઈ ગયો. ત્યાં મેં પૂર્વે નહિ સુધેલું અને નહિ ખાધેલું એવું માંસનું ભજન કર્યું. બકરાનું મુખ ધ્યક છે એમ વેદાક્તિ હોવાથી આહાણેએ મને આચમન દઇને મે સુંઘેલુ સર્વે ખાધું. ભેજન લીધા પછી તે સર્વે બ્રાહ્મણે પંક્તિ કરી બેઠા અને રાજા આશિર્વાદ લેવાને ઉત્સુક થઈ તેઓને નમસ્કાર કરવાને ત્યાં આવ્યા. જેમણે ઘણા પ્રકારની શરીરની શોભા કરી છે એવી અંત:પુરીથી તેને યુક્ત જોઇને હું ઘણુંજ મોહકળ થઈ ગયો. તે વખતે એકાગ્રતાથી તે એને જોતાં મને મારે પૂર્વ જન્મ સાંભી (જાતિ સ્મરણ જ્ઞાન થયું ) એટલે મે સ જાણ્યું, અને વિસ્મયથી સ્તબ્ધ થઈ મેં મારા સર્વે રાજકીને જોયું . 1 શીકાર કરવામાં સફળ થવું તે. 2 એ હું. 3 સે. 4 પવિત્ર. 5 જુઓ પૃષ્ઠ 47. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #65
- ~ (58) રાજાએ બ્રાહ્મણે નમીને કહ્યું કે આ બ્રાહ્મણની પંક્તિ મારા પિતાના હિતને માટે થાઓ; આ પંક્તિ માકરી કુળ દેવીની ભક્તિ માટે થાઓ; એવી રીતે રાજાએ કહ્યું ત્યારે બ્રાહ્મણે બોલ્યા “હે રાજન! તારે જય થાઓ, જય થાઓ! તારૂં હમેશાં કલ્યાણ થાઓ ! તારા પિતૃઓ બ્રિજ શરીરમાં સંક્રમીને વેચ્છાથી પિંડ ગ્રહણ કરી ચંદ્ર લોકને પામે.” * તેઓનું આવું વચન સાંભળીને મેં મનમાં વિચાર ક. યા કે “અ! હું મદ ભાગ્યવાળે છું. મારી આશા બધી ભંગ થયેલી છે, કારણ કે મારે પુત્ર ગુણધર મારે માટે આપે છે પણ દુર્ભાગ્યનાં દોષથી હુ દુ:ખી જશું. હે પુત્ર! તારૂં દીધેલું કાંઈ ન પહોંચતું નથી, આ સવે. દ્વિજ લેકે વેચ્છાથી ભલે મને પિત લોક પામવાનું કહે પણ હું તો કર્મના ઉદયથી બકરે છું અને આ સર્વે મેટિ કુક્ષીવાળાને ખવરાવવાથી હું કંઈ સ્વર્ગ પામું એમ નથી. એવી રીતે હું વિચાર કરૂં છું એટલામાં તે રાજાએ ત્રણવાર પ્રદક્ષિણા કરી, સુવર્ણ દક્ષણ આપી, નમસ્કાર કરીને તેઓને વિસર્જન કર્યા. તે વખતે આ રે જ્ય મારૂં છે, આ રાજ્ય વર્ગ મારે છે, આ હાથી ઘોડાએ મારાં છે, આ ધરે મારાં છે, એમ વારંવાર " મારૂં મારૂં” એમ હું બોલતો હતો પણ મારી ભાષા ન સમજવાથી કે તે સાંભળતું નહતું, - - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #66
તો પછી -- (59) ' ભજન વખતે સર્વે અંત:પુરની રાણીઓ ત્યાં આવી હતી. મારા વિયોગથી તેઓનું શરીર કૃશ થઈ ગયું હતું. અને તેઓએ પરપુરૂષને સ્પર્શ તો હતો. મારી પૂર્વ ભવની સ્ત્રીઓને જોઈને મેં પરણાની પેઠે વિચાર્યું કે આ બધી રાણુંઓમાં આ રાજાની માતા અને મારા પા, લેનારી નયનાવની અહીં કેમ દેખાતી નથી ? તેને આવા પ્રકારનાં કાર્યમાં અને પુત્રના મહત્સવમાં તો ભાકરે ઉદ્યમ છે, માત્ર ધર્મ કાર્યમાં જ પ્રમાદ છે. પણ અત્યારે અહીં ન દેખાવાથી એમ જણાય છે કે તે માંદી હશે અથવા મરી ગઈ હશે, બેમાંથી એક જરૂર બન્યું હોવું જેઈએ, કારણ કે નહિતો પ્રિયપુત્રના કામમાં શા માટે ન આવે? અથવા તો ન આવવાનું કારણ સમજાયું પ્રાણવલ્લભ કુજને પૂછતાં તેને આટલો વિલંબ થયો હશે, માટે ક્ષણવારમાં તે અહીં આવવી જોઈએ. આવી રીતે હું વિચારતો હતો તેવામાં ત્યાં આવતી બે દાસીઓ વચ્ચે આ પ્રમાણે વાતચીત થતી મેં સાંભળી: પહેલી–હે સખી! આજે રાજાની આજ્ઞાથી કાંઈ ઘાત કર્યો છે? બીજી આજે પાડાંઓને મારી, દેવીને બલિદાન આયું છે, પહેલી–એ પ્રમાણે છે ત્યારે રાજ્યગ્રહમાંથી ઘણી તીવ્ર દુર્ગધ શેની આવે છે? મારેલ જંતુની આવી દુધ હેય નહિ, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #67
- - - બીજી–પ્રેમમંજુષા! આ દુર્ગધ ભરેલ પાડાઓની અથવા બીજા કેઇની નથી, આતે માત્ર નયનાબી દેવીના શરીરની જ દુંગધ છે કારણ કે તેને રોહિત મ સ્યના પુછોદરનાં માંસને વારંવાર આહાર કરવાથી અને તેનું અજીર્ણ થવાથી આખે શરીરે કષ્ટ રેગ થયો છે તેને ઝરેલાં પરૂની ગંધને પ્રવાહમય દુર્ગધ સિંધુ આ મને રાજગૃહમાં અવગાહન કરે છે, પહેલી–પ્રબલ આહાર કરવાથી અજીર્ણ અને કુષ્ટ રેગની ઉત્પત્તિ થઈ એમ બેલ નહિ, કારણ કે તે પાપિણને કઠોર પાષાણના ભક્ષણથી પણ કાંઈ વિકાર થાય તેમ નથી; પણ તે દુષ્ટ આચારવાળીએ ઉત્તમ ગુણેથી યુક્ત યશોધર રાજાને જે વિષ દીધું તેનું આ પ્રત્યક્ષ ફળ જાણવું! કારણ કે “અતી ઉગ્ર પુણ્ય પાપનું શુભાશુભ ફળ આ ભવમાં જ પ્રાપ્ત થાય છે. વળી તે સખિ! બળવાન, ધર્મવાન, તે (રાણું) ના ઉપર રક્ત, બહુ લેકેશ્વર અને સરલ સ્વભાવવાળા સ્વામી ઉપર તે સ્ત્રીએ ન દે. ખી શકાય તેવું કુકર્મ આચર્યું. આવું કુકર્મ તે કઇ તિહેંચ પણ આચરે નહિ, કહ્યું છે एणं हरिण्यपिहिशानि बकं बलाका, कोकं विना नहि पिवत्युदकं रथांगी। नारी नरंतु विनिहंति ततस्तुदस्मा, देवविधान्न भवतः पशवो वरं ते // P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #68
નિt TallyWT કોના 'TIMD[SIR/MADIY, પીણા Un હરિણું હરણનું રક્ષણ કરે છે, બગલી બગલાનું 2. ક્ષણ કરે છે, અને ચક્રવાકી ચકવાકને વિરહે પાણી પણ પીતી નથી; પણ નારીતા નરને મારી નાંખે છે; માટે એવા માણસે કરતાં તે તે પશુઓ પણ સારાં છે.' વળી હે સંખિ!' આતો તે પાપિણનાં દુષ્કર્મનું સ્વ૫ ફળ ઉત્પન્ન થયું છે પણ મહા ફળ અહિંથી મરશું પામીને નર્ક પ્રાપ્તિ રૂપ થશે, પણ આપણે શા માટે પરનિંદા કરવી જોઈએ? કેમકે પાપી જીવની વાર્તા કેરવાથી પણ પ્રાયશ્ચિત લાગે છે. માટે હે સખિ! ચાલ, ચાલ! એ કુષ્ટિનીનાં કુષ્ટિપથમાંથી આપણે બહાર જે(ઈએ, કદાચ આપણને તેનાં અને ઔષધ ચળવાની આજ્ઞા કરશે તે ગલિત શરીરવાળી એ કુષ્ટિનીનાં સંસગ દેષથી આ સંચરણ રેગ આપણને પણ વળગશે. - તે સાંભળી બીજી દાસી બોલી “હે સખિ! ભય - પામ નહિ, એ કલંકિનીને મેઢે ધૂળ પડી. “જે પાંપ કરે છે તેજ લોપાય છે? તેટલા માટે ધીમી ધીમી ચાલ, તે દૂર રહીને જુએ છે ? એ પ્રમાણે બોલતી તે બન્ને દાસીઓ ત્યાંથી નીકળી ગઈ. , તે વખતે હે રાજન! નયનાળીને એવો વૃત્તાંત સાંભળીને હું તેને જોવાન આતુર થયે, અને રાજ મંદિ ૨માં આમ તેમ ભમતાં ભમતાં એક ખુણામાં મેં તેને 1. ચેપી (contagious). P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #69
શાક્ષાત જોઈ. તેને જોઈને મને લજા તથા ઉદાસી થઇ અને વિચારવા લાગ્યા કે મૂળ રૂપથી વિપરીત રૂપનેપા મેલી મારી આ નયનાળી સ્ત્રી જન્માંતર પામી હેય તેવી દેખાય છે. મિષ્ટ પદાર્થની જેમ તે અતિ દુ ધી હોવાથી આખીઓના સમૂહથી વિંટાએલી છે જેથી . અત્યારે સોગન ખાવાથી પણ તે પર્વની નાનાવાળી જ છે - એમ કોઈ માને તેમ નથી, એનાં ચ યુગલ જાણે ક્રોધ પામેલા હોય તેમ રાતાં થઈ ગયાં છે અને મળવા, ળ છે; કર અને ચરણની આંગળીઓ ગળી ગયેલી છે; નાક જાણે શ્રમથી મુખે લાગેલું-બેસી ગયેલું-- ય એમ દેખાય છે, તેના શરીરની દુર્ગધ દશ દિશાઓમાં પ્રસરે છે; દરેક મરાયમાંથી નિરંતર પુષ્કળ પરૂ વહે છે; પહેલા આ સ્ત્રીની વાણી કોકિલના સ્વરને જીતનારી હતી તે જ વાણું હવે સાંભળનાર મનુષ્યને પરિહાસને હેતુ થઈ. પડી છે; અહો કર્મની પરિણતિ ઘણીજ વિષમ છે; કારણ કે જે સ્ત્રી અગાઉ સહજ માત્ર જોવાયાથી પણ મહા પુરૂષનાં હદયને હરી લેતી હતી તેજ સ્ત્રીને હમણા જેઈ વિષચી માણસે સંભારે તે તેઓનાં હદયને સુગ ચડાવે છે. જે મુખ, નયન અને નિતંબ ની શોભા અગાઉ હતી તે હવે લેશ પણ દેખાતી નથી. - આવો આ (નયનાળી)ના અતિ ઉચ્ચ અને દુ:ખી જીવીત• ને ધિક્કાર છે, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #70
(63) આ પ્રમાણે વિચાર કરતે અને થુથુકાર કરતા હું ખ વાંકું કરીને ત્યાંજ ઉભા રહ્યા તે વખતે રાજાએ પાડા વિગેરેનાં માંસને ખાતાં ખાતાં રસોઈ કરનાને કહ્યું કે “અરે! આતો એકલું ખાવું ગમતું નથી, માટે કઈ બીજી જાતનું માસ જલદી લાવ તે વખતે તેણે (રઈ કરનારે) વિચાર કર્યો કે “આ રાજા ચંડ પ્રતિજ્ઞાવાળે છે, અને તેને જોઈએ તેવું અહિ કોઈ પણ નથી, માટે વિલંબ કરવાથી સ. આ ક્ષુધાંધ. રાજાને જમવાને અવસર થઈ ગયો છે તેથી આ બકા વડેજ કાર્ય સાથું” એ પ્રમાણે વિચાર કરીને તે રેસેઈઆએ મારી ડાબી બાજુ ભાગ છે અને ક્ષણવારમાં જવળતાં અંગા ઉપર મૂકી પકવી દીધો. પછી તે માંસ ભુંજીને રાજાને પીરસ્યું, રાજાએ તેમાંથી થોડું નયનાવળીને આપ્યું, કેટલુંક પાસેના આસન પર બેઠેલા વસંબંધીને આપ્યું અને કેટલુંક પિતે ખાધું. હું સવતાં રૂધિરથી આ, દુર્ધર શરીરને ધારણ કરતે રસેઇઆએ કેાઈ પ્રજન પડયે ફરીને વધ કરવા માટે રાખેલ, નિરાશ, નિરહંકારી, નિર્વિનોદી, ઉદ્યમહીન, જે મને તેમ પડી રહેલે. જે મળી આવે તેનું ભજન કરતો પ્રહારના વિસ્તારથી ઉત્પન્ન થયેલા સ્વસંવેદ્ય મહાદુઃખ ને અનું અવતં ત્યાં ભૂતળ ઉપરજ પડી રહ્યું. તે વખતે એક બીજો બનાવ બન્યો તે હે મારિદત્ત રાજા સાંભળ, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #71
- મારી માતા જે યુથાધિપને ત્યાં બકરી થઈ હતી અને જ્યારે હું તેના ગર્ભમાં હતો ત્યારે જે મારા ભારથી મંદ ગમનવાળી થઈ હતી, અને જેને મૃગયાથી પાછા વળેલા ગુણધર રાજાએ હણી હતી, તે બકરી તે વખતે મરણ પામીને કલીંગ દેશમાં રાતી આંખવાળા. તીર્ણ થંગાગવાળો દુદ્દત, વશ ન કરી શકાય છે અને સ્થૂળ શરીરવાળા માટે પાડે થઈ. ઘણે ભાર વહન કરાવાથી લોકોને તે અત્યંત ઉપભેગનું કારણ થયો હતો, પણું તેિવા પ્રકારની પુષ્ટતા દુખના અનુભવ માટે થાય છે. - दुःखसंवेदनधयैव, प्राकृतानांहि पुष्टता। हावीसकानां विपुला, विडंबायविदग्धता // - જેમ નાની પુષ્કળ હુંશીઆરી વિડંબના માટે ચાય છે તેમ સાધારણ જનની પિષ્ટતા દુ:ખનાં દવા માટે. જ થાય છે. ' એક દીવસ તે પા વેપારીઓને બહુ ભારે માલ ઉપાડીને નશીબ પગે ઉજજયિનીમાં આજે ઘણે પંથે કર્યાથી અને ગ્રીષ્મ cતુના મહા તાપથી ભ્રમીત થઈને તેણે નગરની બહાર આવેલી ક્ષિપ્રા નદીમાં પ્રવેશ કર્યો. ખળ પુરૂષ જેમ મહા કવિનાં કાવ્યને ડાળી નાખે તેમ 1 શીંગડાની અણીવાળ. 2 જાની, દુખે કરીને વશ કરી શકાય તેવે. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #72
નદીના સરસ સ્વાદિષ્ટ અને નિર્મળ જળને રળીને તેણે મલીન કરી નાંખ્યું; જેમ દુર્જન મનુષ્યો માન રહેનારા સપુરૂની પ્રતિષ્ઠાને દુવાક્ય વડે નાશ પમાડે તેમ શુગના પ્રહારથી તેની મોટી ભેખડ પાડી નાંખી અને જેમ પણ પુરૂષ વિલાસી સ્ત્રીઓના કટાક્ષ ક્ષેપને નિષ્ફળ કરે તેમ તેણે નદીના હમ જેવા શીતળ અને નિર્મળ તરંગાને નિષ્ફળ કર્યા. આવી રીતે તે પાડ કીનારાપર ઉગેલી છે ને ચાવો ચાવતો અને યંત્રમાં નાખેલ પથરની જેમ આ મ તેમ ફરતો ક્રિડા કરતા હતા. ટુંકામાં તે પશુ આસન્ન મૃત્યુની જેમ નિર્ભય થઈને પ્રવર્તતો હતો. કેમકે એલવાઈ જનાર દીવો છેવટના સમયમાં વધારે ચળકે છે. તે અવસરે ક્ષિપ્રા નદીમાં નવરાવવા માટે આણેલે અશ્વશાળાના ભૂષણ જેવો, સવે લક્ષણથી સંપૂર્ણ રાવે અવયવથી સુંદર અને રાજાને પરમવલભ અ% કિશોર તેણે જે તેને જોઈને પાડાના જાતિ સવભાવથી; તેને વિરજવર પ્રાપ્ત થયો અને પોતાનાં અંગને કંપાવવા લાગ્યો, सहज कृत्रिमंचेति द्विधावैरं प्रचक्षते / સર નિર્વિરોજ ત્રિ પાંતર II : વિર બે પ્રકારના છે–કુદરતી અને કૃત્રિમ–કુદરતી વૈર * વગર કારણે ઉત્પન્ન થાય છે અને કૃત્રિમ વિર કારણ પામીને ઉત્પન્ન થાય છે, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #73
- ક :- -: यकीसरयो रजवानरयो नकुळोरगयोः करिकेसरिणीवृषदेशविनायकवाहनयोः सहज भुवित्रैरमिहथितम् // અશ્વ અને મહિષને, બકરી અને વાનરને, નાળ અને કે સપને, હાથો અને સિંહને, તથા બિલાડી અને ઉદરને એ જગતમાં-સ્વભાવિક વિર પ્રસિદ્ધ છે; બ્રાહ્મણ અને મુ• નિને, પાડોશી. પાડોશીને; પિતરાઈ ભાઈઓને અને બે શેકેને સ્વભાવિક વૈર હોય છે. - કત્રિમ વિંર ઘણું કરીને ઘણું દેવષથી અને કારણતર - થી ઉત્પન્ન થાય છે, જે વેર રામ અને રાવણને, સુભૂમ અને ભાવને કૃષ્ણ અને કંસને અને કૈ રવ અને પાંડવોને થયું હતું . . - ઉપર જણાવેલા સ્વભાવિક વિરથી ઉત્પન્ન થયેલા કોપથી લાંબા બરાડા પાડતે, વિકરાળ આકૃતિવાળે તે | પાડે પ્રચંડ ખરીથી જાણે ભૂમંડળને ખંડતે હેય તેમ તે - રાજાના અને હણવા માટે તેના તરકડ અને તીર્ણ તરવાર જેવાં શીંગડાંથી એકાએક તેના હૃદયમાં પ્રહાર કર્યો, તે દુસહ પ્રહારથી તરતજ તે અશ્વનું હદય ટી ગયું અને તેમાંથી પલાંશ કુસુમ જેવું રાતું રૂધિર વહેવા માંડયું. . તે વખતે તે અવે પણ પ્રહારથી પીડિત થઈ ક્રોધથી રે મહિષને દતે કરી વ્યથા કરી, તેથી પાડાને અત્યંત ધ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #74
શ અને અશ્વને પાડી દઇને પિતાની . ખરી વડે ચીરી નાં અશ્વિને મરેલે જાણીને અશ્વારે વિષાદ પામ્યા અને દરેક પગલે ખલના પામતાં તેઓએ તરતજ રાજા પાસે જઈને તે વૃત્તાંત નિવેદન કર્યો. ગુણધર રાજા તે સાંભળીને ઘણેજ ગુસ્સે થયા, કેપ થી તેના હોઠ ધ્રુજવા લાગ્યા અને તરત જ તે પાડાને બાંધી લાવવાની સેવાકેને આજ્ઞા કરી; સિદ્ધકર્મ નામના પાપી આને આજ્ઞા કરી કે તારે તે પાડાને જીવતાજ - છે, જેથી તે દુબુદ્ધિ પિતાના અપરાધનું ફળ પ્રત્યક્ષ પામે.. ન ધણા રાજ સેવકોએ મહા શ્રમવડે તે મહિષને ગાઢ બંધને બાંધ્યો અને રાજ મંદિરમાં લાવ્યા. રસોઈએ રાજાની આજ્ઞાથી જમીનપર ચારે દિશામાં ખીલીઓ નાંખી અને તેમાં સાંકળ બાંધી તે પાંડાને તબુની પડે ચારે પગ વડે પકડીને એવી રીતે બાંધે કે છેલા વૃક્ષની જેમ તે ચાલવાને, મારવાને, કુદવાને અથવા કાંઈ પણ કરવાને શક્તિવાન થાય નહિ, તેની આસપાસ તકાળ એટલે બધો અગ્નિ સળગાવ્યો કે જેથી લોકો દૂર ખસી ગયા તે પાડાનું શરીર તીવ્ર અગ્નિદાહથી શાષિત થઈ ગયું અને મુખ ઉધાડીને બે ગાઉ સુધી સંભળાય તેવી પ્રચંડ ચીસો પાડવા લાગે, પાસે ઉભેલા નિર્દય મનુષ્ય મર! મારા વિગેરે શબ્દો વારંવાર ઊંચ સ્વરે બોલતા હતા અને અન્ય P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #75
છુ - - = ક કે છે * વધને અપરાધ વારંવાર સંભારી આપીને પરમાધાબકે ની પેઠે તેને વારંવારલાકડીથી મારતા હતા. અગ્નિના સખત તાપથી તે મહિષનાં કંઠ, તાળવું, જીભ અને હેઠ સુકાઈ ગયાં અને પાણી પીવાની ઈચ્છા થઈ ત્યારે તેને રસેએ . સુંઠ, મરચાં, પીપર અને સીંધવ વગેરેનું તપાવેલું પાણી ( પાયું, તેથી થયેલા અતિસાર વડે તેના અધદ્વારથી– તરડાં રૂપ યંત્ર જાળમાંથી-સર્વે મળ નીકળી ગયો. આવી રીતે તે સેઇએ મહિષને શુદ્ધ કર્યા, (પવિત્ર કર્યો છે અને સસ્કારીત કર્યો, તેથી તે નિર્બળ થઇ ગયો અને દાવાનળ જેવી દુસહ અગ્નિ સહન કરીને છેવટે મૃત્યુને આણનારી * મૂછ પામે. તેને શુંછને તે માંસ સિદ્ધકર્મએ રાજાની : પાસે ઘણું - રાજા માંસ છેદી છેદીને ખાતાં મારા ર દુષ્કર્મથી પ્રેરિત થઈ બેલ્યો " આ માંસ અને રુચતું નથી, બીજું માંસ લાવે. 'કુર રાજાનાં આવાં વચન સાંભળી તે રસઈઓએ તરતજ પોતાની ઉકાપાત ? જેવી કુર અભિપ્રાય સૂચવનારી દ્રષ્ટિ મારા ઉપર નાંખી. મારા પર દ્રષ્ટિ પડતાં જ - મને ખાતરી થઈ કે મૃત્યુ નજીક આવ્યું છે. તેથી “હા ! 1. નારકામાં “પરમાધાર્મિક જાતિના દેવતા છે, જેઓ નારકીના જીવોને દુઃખ આપવામાંજ આનંદ માને છે. ' ' 2. મુનિ કહે છે–આ વખતે તે બકરાના ભાવમાં હતો. 3. અગ્નિ-વીજળી. રહી કરી P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #76
હું શું કરું? મારી શી ગતિ થશે ! હે પુત્ર! મને બચાવ બચાવ, એવા વચને ઘેર્યથી પણ અવ્યકતપણે બેલવા લાગ્યો. આખરે મારૂં ધેર્ય ગયું, સર્વ નાડી સકેચાઈ ગઈ, અસ્થિબંધન શિથિલ થઈ ગયાં, ત્રણ ભુવન મને શૂન્ય લાગવા માંડયાં, સર્વ ઈદ્રિય પરાક્રમ નષ્ટ થઈ ગયું અને પ્રાણુ કઠે આવી રહ્યા. આવી સ્થિતિએ પહોંચેલા મને તે રસોઈઆએ ગળેથી પકડીને, તે બળતા પાડા સન્મુખ લાવી ચીરી નાંખ્યો અને મારું માંસ રાંધીને મMધેશ્વર, સન્મુખ મૂકયું આવી રીતે સુરેંદ્રદત્ત અથવા યશેધરને જીવ બકરે અને ચંદ્રમતીને જીવ પાડો એક ચિતામાં. હેમાયાં! રસોઈઆવડે રંધાયાં! ભવાંતરના પુત્રવડે અનેક પ્રકારની વિડંબના પામ્યા અને મહા ભાગ્યહીન થઈ ક્રિોધથી પ્રાણ મૂકો. એ પ્રમાણે સરખા કાર્ય કરતા દહન, તાડમ, તન, ખંડન વિગેરે બડું પ્રકારનાં દુ:ખ સહન કરતાં આગલા ભવના માતા અને પુત્રનું સમકાળે મૃત્યુ થયું. આ અમારે હિંસાને વિપાક જોગવતાં પાંચમાં ભવાંતર થયે હે રાજન ! આવી રીતે કર્મ વશથી અમારી પેઠે ચાર ગતિરૂપ ચાર રસ્તાવાળા આ સંસાર નગરમાં - મતાં, કમને વશ પડેલા પાણીમાં દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવની વ્યવસ્થાથી કદી પણ વિશ્રાંતિ પામતા નથી, પરંતુ રત્નત્રય (જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર-આત્મિક ગુણ) નહિ પામીને, નિરંતરે દુઃખ પામી, પરાધીન થઈને એને P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #77
= કડકડક = (6) રાત લાખ છવાયોનિમાં વારંવાર જન્મ મરણના કલેશને અનુભવે છે. જે લઘુ કેમ જીવો છે તે તો સિદ્ધ, બુદ્ધ, શાંત, કલ્યાણકારી, અનાદિ અનંત, અજરામર (જેને વૃદ્ધાવસ્થા તથા મરણનું મહા દુખ નથી તે), અનેક, એક અવ્યકત, ઇશ્વર,નિત્ય અને સર્વજ્ઞ પરમાત્માને જાણીને તેની શુદ્ધ મનથી સેવા કરે છે; તેવા ઉત્તમ પ્રા. એને જન્માદિક કલેશ રહેતો નથી. ' આવા પ્રકારના બનાવોથી હું મહા દુ:ખથી વ્યાસ તિવેગ એનિમાં વારંવાર ભઑ, હું હાથમાં દીવો લઈને કુવામાં પડે! કલ્પવૃક્ષ નીચે બેઠાં છતાં સુધાથી પીડિત રહ્યા અને મલયાચળ પર બેસીને દુર્ગધી અને દુર્ભગ રહે. વળી આ પાપીને દરેક ભવમાં પૂર્વ ભવનું સ્મરણ થયું પણ જાણે તેને અભ્યાસ મૂકી દીધો હોય તેમ ધર્મ, ધ્યાન કદી કર્યુંજ નહિ; વળી કષાયવિષવલ્લી તુલ્ય ચિંતા એ કરી પણ રાગદ્વેષથી વ્યાપ્ત હેવાથી વૈરાગ્ય ચિંતવ્યો નહિં; મનુષ્ય ભવમાં જે નિર્મળ ચારિત્ર પામી શકાય છે તે મને હતભાગ્યને પ્રાપ્ત થયું નહિ, પશુપણામાં પણ જે ધર્મધ્યાને જાગૃત થયું હોત તો વિડંબના રૂપી નિશાચર કેમ મને ઘેરત? પણ કર્મ ઈ ધનને બાળવામાં વન્દુિ * 1 મલયાચળ પર ચંદનનાં વૃક્ષો ઉગે છે તેથી તે હમેશા સુગધી રહે છે, 2 કપાય રૂ૫ રની વેલડી. - - * . . * * - * * '**. 3 ‘ચાર,•• * * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust તિ

Page #78
- - - - - - - 1 () તુલ્ય ધર્મધ્યાનના અભાવથી શત્રુભૂત કમેં જેમ જેમ આદેશ કયો તેમ તેમ મેં કહ્યું. કર્મની વિચિત્રતા કહી શકાય તેવી નથી. તું જે કે હે રાજેદ્ર ! કમ વડે લાધવ પામેલા મારૂં (અવંતીના સ્વામીનું) કેડી : ફૂલ્ય મૂલ્ય થયું. કર્મકુર વડે કપાસની જેમ આકાશમાં ફેકાય, પક્ષિરૂપ ભયે અને અનેક મરણે પ્રાપ્ત થયાં, તેજ કર્મએ દીન, હીન, ભુખ્યા અને વનવાસી એવા મને મારવા માટે કાલકૂટ ઝેરને કવલ આ પ્રથમ ભવમાં), ધાપદપણમાં સુકમલ (મયુર) શરીર આપયું, અને વળી તેજ કમાવડે જેવી ન ગમે એવી લીલમાં ઉત્પન્ન થયો(રેહતો તે જ કમાથી ધીવરવડે બંધનમાં નખાશે અને ધીરેએ શજોને અર્પણ કર્યો, જ્યાં મેં નરક જેવું તીવ્ર - દુખ સહન કર્યું. વળી નટાચાર્ય (સુત્રધાર) જેવા તે કામ એ મારા મહે પાસે દ્વિતીય 57 જેવી દાઢી બનાવી પુરૂષાર્થને વિસ્તાર કર્યો (બકરે) બહું શું કહેવું? તે - દુષ્ટ કમીએ પુરૂષાર્થને નાશ કરવા જે જે ન કહી શકાય. અને ન સાંભળી શકાય એવું કર્યું. તેવું કેઈને પણ ન થાઓ! ક્રોધ પામીને લેકે જેમ શત્રુ પર અવાચ્ય વચને બેલે છે તેમ તે દુબેએ મને ખરાબ લગાડ્યું, પણ હું તે વરીના ગુણ ગ્રહણ કરવાથી કૃતજ્ઞ થાઉં છું એટલે હું તે જો કે તેઓએ મને ખરાબ લગાડયું પણ તે ભુલી તેઓની 1 હલકાઈ. 2 - અલંકારીક ભાષામાં વધારના સર્વ ભવેનું દિગ્દર્શન કરાવ્યું. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S: Jun Gun Aaradhak Trust

Page #79
(72) ગુણ ગ્રહણ કરું છું. તે કર્મના પ્રસાદથી બ્રહ્માના વા. હનનું પદ લીધું, અને તેનાજ પ્રસાદથી મેં વારંવાર મારા પુત્રાદિકનું ઉદર પૂર્ણ કર્યું, તથા વિવિધ પ્રકારનાં અપૂર્વ દુખ સહન કર્યો. અહે! પિષ્ટમય કુકડાને હણવાથી આવાં અધેર દુસહન કરવાં પડયાં. इति श्री यशोधर चरित्रे नृपजनन्योः पंचमषष्ठौ भवौ. --- -- હે રાજન! આવા પ્રકારનાં દુઃખ દેતાં છતાં પણ તે ' કના મનોરથ પૂર્ણ થયાં નહિ, ત્યાર પછી તેઓએ અ- છે. મારૂં જે વિગેપન કર્યું તે સાંભળો. પૂર્વે અમે એક લોટ ને કુકડે હર્યો હતો તેથી અમે કુકડાપણું પામ્યા અને મયુર ધાનાદિકના ભવતો વધારામાં ગયા, આ કુકડાના ભવનું સ્વરૂપ સાંભળો. મારી પ્રથમ ભવની રાજધાની ( ઉજજયિની) ની સમીપે એક ચંડાળાને પાડે છે, તે . પાડે ખોપરી અને ધડથી વિકીર્ણ છે, દુધથી ભરેલું , છે, અપવિત્ર છે, અને રંધાતા માંસના ધુમાડાએ કરી આકાશને ત્યાં સુખરૂં કરી નાખ્યું છે. તેમાં ચામડાંને ધંધો, કરનાર માતા લોકો વસે છે, વધને માટે લાવેલા પણ બહુ વિધાર્યું થઈ ગયેલાં બહું અનેક પ્રકારના પશુ પક્ષીએ, 1. મેર - રાજા ગુણ ગણવે છે. . 2. વિગોવવું હેરાન કરવું તે. 3, ચમાર, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #80
(73) : તેમાં ફર્યા કરે છે, અર્કના દૂધથી દરેક વ્યગ્ર છે, બાળકે હસ્તમાં શીંગડાં લઈને ફરે છે, તથા રૂદન કરતાં બકરાએનો છેદ કરવામાં દયા વગરના પારાધીઓ તેમાં આંટા મારે છે; સર્વ સાધુ જનને તે અસેવ્યજ છે, અને સર્વ દેહીને પણ તજવાયેગ્ય છે. ધુમ્રપ્રભા નામની નરક પૃથ્વીને જાણે પડછેદે હેય તે તે લાગે છે. તે પાડામાં મારેલા હરણના રૂધીરથી રક્ત ઉમરામાં ચાંડાળ સ્ત્રીઓ વાઘણની માફક ચેષ્ટા કરે છે. . આવા દુષ્ટ અને પ્રચંડ ચંડાળલતામાં અમે બન્ને (મા અને દિકરો) એકજ કુકડીની કક્ષીમાં ગભણે ઉત્પન્ન થયાં. તે કુકડી પોતાના શરીરની પુષ્ટિ માટે કરેડા કીડા ખાય છે, અને પોતાના પ્રાણની જેમ અમારૂં રક્ષણ કરે . છે. બહાર આવવાના સમય પહેલાં કઈ તરૂણ માંજરે તેને પંજાવડે પ્રહાર કર્યો. તેથી તે ભય બ્રાંત થઇને, કંપતા શરીરે રડવા લાગી અને તે વખતે તેણે બે ઇંડાં મૂકી દીધાં. . આવી રીતે નીકળેલાં ઈંડાં ઉકરડામાં પડયાં. તે છતાં ઉપર કે માતંગીએ (ચાંડાળણું) ઘરમાંથી સમાજૈન કરીને ધુળ નાંખી. તે ધુળથી આચ્છાદિત થઇ, રજના ઢગલા રૂપી દરમાં રહેલાં અને સૂર્યના તાપથી તપતાં તે ઈંડાં જાણે ગર્ભમાં હોય તેમ ત્યાં રહ્યાં; પછી પૂર્ણ કાળે સ્વયમેવ ફુટી ગયાં અને અમે બંને તેમાંથી બહાર નીક 1 ઝાડુ કાઢીને. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #81
હી. અમે બાળક હતા તોપણ શિણના સમૂહ જેવા ઉજળ, આકાશચારી, ચરણરુપી આયુધવાળા, સ્વજાતિનું પોષણ કવામાં તત્પર, યુદ્ધ કરવાની બુદ્ધિમાં સ્થિર ચિત્તવાળા અને કાળને જાણનાર જેમ દરેક પ્રહરે બેલતાં હતાં. . આ દશા પામેલા અમે હમેશાં કીડાનું ભક્ષણ કરતાં હતાં. પહે! માંસ ભક્ષણથી અમે નિર્ધચપણું પામ્યા અને તિર્યચપણમાં જે જે કર્યો તે ભેગવવાને માટે પણ નિર્ધચ થયાં ! તિર્થી અવસ્થા પામીને દુર્ગતિમાં પડનારા જીવ તે ભવમાં પાપકર્મ આચરે છે અને તેથી પાછા પશુજ થાય છે. એવી રીતે કર્મના દુયપણાથી અને જેના પ્રમાદીપણુથી આ શૃંખલવત સંબંધને પાર આવતો નથી." અમે બંને કુટ (કુકડા) પણામાં દુરસ્ત કષ્ટ સમુદ્રમાં પડેલાં હતાં અને પાપ વ્યાપાર કરતાં હતાં. આવી રીતે અમારે કેટલાક કાળ વ્યતિપે. એક દિવસ મૃગયા (શીકાર ) માં પ્રવીણ, ચર્મ વસ્ત્ર ધારણ કરનાર અને વિરૂપનેવાળ અણુહલ નામના માન્મત્ત માતંગપુને સદ્ભાગ્યના યોગથી અમારી ઉપર દ્રષ્ટિ કરી અમને ઉછે. અનુક્રમે વન પામ્યાં તેણે ઇનામનાં દ્રવ્યની ઇચ્છાથી કાળદંડનમના કેટવાળને અર્પણ કર્યા તે કેટવાળે અમને રાજાને દેખાડયાં, અમને બન્નેને જોઈને તે ગુણધર રાજાએ સ્મિત હાસ્ય યુકત કહ્યું કે મેં કદી 1 કદરૂપા. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #82
પણ કર્પરjજ અને ચંકિરણ સદશ ઉજ્વળ પક્ષી યુગળ જોયું નથી. આ પક્ષી યુગળ મારા નેત્રકુમુદકળી પર અમૃત ધારાનું સચન કરે છે. તેથી હું જ્યાં જ્યાં જાઉ ત્યાં ત્યાં તારે આ પક્ષી યુગળને સાથે લેતાં આવવું. શાની આવી આજ્ઞાથી તે કાળદંડ અતઃપુરમાં, ગૃહમાં, ઉદ્યાનમાં અને મૃગયા વખતે પણ જ્યાં જ્યાં રાજા જતા ત્યાં ત્યાં અમને સાથે લઈ જતો હતો.' એવામાં પ્રવાસી મનુષ્યની ઉત્સુક સ્ત્રીઓના મનરથ સાધવામાં તત્પર, કેડિલાના વચન માધુર્યને શિક્ષા ગુરૂ અને શૃંગાર રસમય વસંત સમજ નજીક આવ્યો, રાજા અંત:પુર પરિવાર યુક્ત વનરાજીના રમ્ય કુસુમની સંપદા . જેવાને નગરની બહાર નીકળો, વિચિત્ર પુષ્પની ગધવાળા તે વનમાં રાજા વારાંગનાઓ સાથે સ્વેચ્છાથી વિહાર કરવા લાગ્યા. તાલ, તમાલ, હિંતાલ, શાળ, બિલી, કદંબ, જાંબુ, નીંબ, કરી, કણવીર, વાનીર,પુનાગનાગ, નારંગી, નાગકેસર, પ્રિયાલું, પીલું, પીનસ, ખાખરે, પાટલ, કેતકી, કંદ, માગરે વિગેરે વૃક્ષેથી અને વાસંતી કમળ, મલ્લિકા અને સહકાર વિગેરે પુષ્પ અને . મંજરીઓની સમૃદ્ધિવાળા વિવિધ વૃક્ષોથી વિરાજીત તે વનરાજીએ ગુણધર રાજાના ચિત્તતે અત્યંત રંજન કર્યું, 1. કેર 2. કણેર, 3. નેતર 4. ફળ 5. સેપારી 6. પીપળે 7. કેસર P.P.Ac. Gunratnasuri M.S.Jun Gun Aaradhak Trust

Page #83
b y :-*** * *---* - ** * * * *... -,' * * કમ - (76) . કેતુક પ્રિય ભૂપતિ સુગંધી પુપનું એકત્ર કરવું, પુષ્પ માંળાનું ગુંથવું, હીંડોળાપર હીંચકવું વિગેરે વિવિધ પ્રકારની ક્રીડા કરતા. સ્વેચ્છાથી ચિરકાળ ત્યાં વિચર્યો, શ્રાંત થયો ત્યારે આનંદથી નંદિ વૃક્ષની વેદિકાપર બેઠો. સેવકેએ મધુર, મનોહર, સુગંધી, રસયુક્ત, ઉજવળ ફળે. તથા પુપે અહમહમિકા યુકત રાજા પાસે ધર્યા રાજાએ અનેક મિત્રોની સાથે અશન, ૨પાન, ખાદ્ય, 4 અને સ્વાદ્ય . વિગેરે આહાર કર્યો. પછી મિથુનાભિલાષી થવાથી તેણે ઉદ્યાનમાં બંધાવેલ પ્રસાદમાં સ્ત્રી સહીન પ્રવેશ ક અને જયવાળી દેવી સાથે કામ કીડા કરવા લાગ્યો, દાસીએ તાંબુલ, તાલવૃંત, (પંખા) ચંદન અને કુસુમથી રાજાને કામમાં વિશેષ સજજ કરવા લાગી, અને રાજા મદદય વડે અતિ ઉન્મત થયો.. . કામાસકત રાજા ક્રીડા કરે છે તે દરમ્યાન અમને લઈને કાળડ ત્યાં આવ્યો. રાજાને મૈથુન વ્યાપારમાં પ્રવલ જાણી, સેવાયોગ્ય અવસર ન જણાવાથી તે વનમાં ભમવા લાગ્યું. વનમાં છથી આમ તેમ ફરતાં ફરતાં તેણે શશિપ્રભ નામના આચાર્યને જોયા, મુનિને એકાંતે . . હું પહેલે, હું પહેલે—એમ બતાવવું તે.. 2. ખેવનું (એ ઈ ). 4. પીવાનું પાણી વિગેરે ).. 3. ખાવા મેગ્ય વસ્તુ ( પકુવાદિત). * 5 મુખવાસ (સે.૫રી, એલચી વિગેરે ).. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #84
શાલ વૃક્ષ નીચે કાત્સર્ગ ઉભેલા, સ્થિર, મહાવાન, સંતુષ્ટ અને તપસ્વી જોઇને તે કરવા વિચાર કર્યો કે આ કઈ દ્રિય, શ્વેતાંબર પગી, વૈરાગ્યનું પ્રધાનપણું બતાવનારી સુકા ધારણ કરતા અને તપસ્યા કરતા અહી આવેલા જણાય છે તેટલા માટે તેની પાસે પણ થોડીવાર બેસીને સાંભળું કે આના ધર્મનું શાસન કેવું છે? આ પ્રમાણે વિચાર કરી તેણે મુનિને મસ્તક વડે દ્રવ્યથી નમફાર કરો, કારણ કે રાજ સેવકો ઘણું કરીને માણવૃત્તિ થી ઘણાજ વિનિત હેય છે.. અવસરના જાણ મુનિએ પણ મન મૂકી દીધું અને તેને આશીષ આપવા વડ ખુશી કરીને તેની સાથે ધર્મષ્ટિ * કરવા લાગ્યા. ઘડો વખત વ્યતીત થયા પછી કાળ: યુનિને પૂછયું કે “હે ભગવન! મને સ્વધર્મ કહે,” તેની આવી બહિસુંખ વાણીથી તેને મિથ્યાત્વી: જે જાણીને મુનિ તેને અનુસરતી ભાષામાં બોલ્યા કે હે રાજ! તું મને સ્વધર્મ કહે એમ કહે છે, તેથી શું તું એમ સમજે છે કે દુનિઓમાં અનેક ધર્મ છે રાજ સભામાં બેસનાર! તને પણ એવે મતિમ છે જેથી તું એમ પુછે છે સાંભળ! પરમાર્થેથી તો આ જગતમાં એક જ ધર્મ છે. જિન ધર્મ કોઇપણ નથી, આ ધર્મ આવો, આ ધર્મ તાર, આ ધર્મ માર, એમ વિભાગ કરીને લોકોએ ધર્મના સેકડો કટકા કરી નાંખ્યા છે. આ સર્વ આજ્ઞાને થયેલું છે એમ સમજવું. - -- ---- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #85
કારણ કે અર્વ આગામે ! ઘણું કરીને તત્વને જ અનુસરે છે. જેમ સરલ અથવા કુટિલ ગમે તેવા માર્ગથી ગંગાનું પાણી છેવટે સમુદ્રમાં જ જાય છે, તેમ વેષ અને ભાષામાં ફેર કહેવા છતાં સર્વ લોંગીઓને તવ તે એક જ છે. જેમ કાળી, - શેરી, રાતી વગેરે ગાયનું દૂધ તો દેવું અને સ્વાદિષ્ટ ' હોય છે તેમ પરિણમે સર્વ સદશ્ય છે. તેટલા માટે હું રાજ વશી પરમાર્થ દ્રષ્ટિથી જોઈએ તો વિદ્યા, વેષ, ભાષા જન્મ ફળ કે પરાક્રમથી કોઈ સિદ્ધ થતું નથી પણ શુભ અશુભ કૃત્યથી જ જીવ ધામક કે પાતકી થાય છે, જે પ્રાણી સભ્ય કિવને અંગીકાર કરીને અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય સુશીલ અને પરિગ્રહાદિ વૃત સમય પ્રકારે પાળે છે, તેને જ ધામક જાણવા. - બજેમ ચક્ષુવાળે પુરૂષજ સારૂ નઠારૂ જઇ શકે છે તેમ સમ્પાદ્રષ્ટિ છવજ તત્વથી ધર્મ અને અધએને જાણે છે. મને તેનાથી વિપરિત મિથ્યાદ્રષ્ટિ તો અધર્મને ધર્મ માનતાં સંસારાટવીમાં અનતકાળ સુધી ભમ્યાં કરે છે, કારણ કે સુબુદ્ધિએ કરેલ દુકૃત્ય પણુ દુ:ખદાયક થાય છે... . ... दुष्कृतं सुकृते प्रीत्या कृतमप्यमुख दिशेत : पुष्णदामधिया स्पृष्यों न कि दशनि पन्नगः / / धर्मस्य दुरितस्यायि पर्यंते महदंतर। .. र अन्यदेव फलं. यस्मा न्माकंद पिचुमंदयोः // ... છે. . શા. 2 - ચેરી ન કરવી...... ! P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #86
કે ભાવાર્થ ખરાબ કૃત્ય છે કે સુકૃત્યની બુદ્ધિધી ) હાય તાપણુ દુખને જ ઉત્પન્ન કરે છે. શું પુષ્પમાળની બુ દ્વિએ સ્પર્શ કરેલ સર્પ પણ નથી કરતી. ધર્મનું અને પાપનું પતે (ફલ પ્રાપ્તિ સમયે) મહેતું અંતર છે, જેમ લી. બડાના અને આંબાના ફળ સ્વાદમાં બહુજ અંતરવાળા છે. : : - “આગમના અભિપ્રાયને નહિ જાણનારા મિથ્યાદ્રષ્ટિ એ પુણ્ય અર્થે પાપ જ કરે છે તે આવી રીતે કૌળે મંદ , બુદ્ધિથી અભક્ષ્ય ભેક્ષણ ધર્મબુદ્ધિ કરે છે; બ્રાહ્મણે વિ. વિધજીની. હિંસાપૂર્વક યજ્ઞો કરે છે; ભીલે જંગલમાં દાવાનળ દે છે કેટલાક માટી વિગેરેથી સ્ના, ગેદાન, સંધ્યા પંચાગ્નિસાધન, ઝાડની સેવા, બળદને વિવાહ (લીલ પરણાવવી) વિગેરે તત્વથી અધર્મને પણ ધર્મમાની કરે છે. માથમાંસના ભક્ષણમાં અને માતંગી માં આશક્ત કળ લેકેનું તે સ્વૈચ્છની પેઠે નામ લેવું તે પણ સારે માણસને ઉચિત નથી. આવી રીતે દુર્મતિઓ પોતપોતાના શિાસ્ત્રને આશ્રય લઇને કુકર્મ આચરે છે. પણ અંતરંગ દ્રષ્ટિ. થી રહિત અને બહારને રંગ જેવાવાળા લેકે શાસન અભિપ્રાય જાણતા નથી; પરમાર્થને સન્માર્ગ એક જુદાજ છે જે મુઢ પ્રાણુઓને અંગન્ય છે. ' ' . ' “સંસાસ્માં આશક્ત એવા કોળ લેકેને એકાકાર, સિદ્ધપણુરૂપ અને અગમ્ય પરમપદની શી રીતે ખબર 1. સંસારી મનુષ્યને અને ખસુસ કરીને 10 દ્રષ્ટિને વિચાર નહિ કરનાર મનુષ્યને મેક્ષના અનંત સુખની કલ્પના થઈ શકે નહિ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #87
પs? કારણ કે તેઓ કાળથી ભર્યા છે અને કળાથી પથ . છે. મુખે મનુષ્યએ પંચાશિ, યજ્ઞ અને સ્નાન વિગેરે લાક્ષણિક" શબ્દોને વાચકવમાં * જોડી દીધા છે. હે દેવા. વપ્રીય! તત્વદ્રષ્ટિથી વિચાર કરતાં સંસારને અધિકાર કયાં? અને જ્ઞાનરૂપી દી કયાં? તે બન્ને વચ્ચે વિષ છે અને અમૃતની જેમ મહેટો અંતર છે. વળી આ આખું જગત જ્ઞાનરૂપી નિકા ન પામવાથી હીપને તજી દઈને અવિદ્યારૂપી કાદવમાં મગ્ન થઈ હમેશાં વિષાદ પામે છે, હું કેટવાળ: આખા જમતમાં પથરાયેલા મિથ્યાત્વરૂપી - અંધકારના સૂર્ય, ચંદ્ર, વિદ્યુત, દીવ, અગ્નિ અને ચંદ્રમણિ વિગેરે કંઈ પણ પ્રકાશ વાળી વસ્તુથી નાશ કરી શકાય તેમ નથી, માત્ર જ્ઞાન જ તેને પરાભવ કરવાને શક્તિમાન છે, કાળાંડ! તે તે માત્ર સ્વધર્મનું સ્વરૂપ પૂછયું હતું . * પણ તો તારી પાસે સર્વ ધર્મનું સ્વરૂપ કહ્યું છે. તે : લક્ષ્યમાં રાખજે, વળી જે મનુષ્ય તત્વને જાણ કરૂણાયુક્ત, પ્રિયવદ, નિસ્પૃહી, પવિત્ર અને અકિંચન જોય છે 1. સાંકેતીક શબ્દો. 2. મૂળ અર્થમાં આ શબ્દો સંકેતના છે અને મળ નથી તેથી તેને અર્થે ખેટ કર્યો છે. . , સબેધન-ઇને નામથી ન બેલા હોય તે આ રૂપ વપરાય છે. *, * 5. મધુર બોલનાર. . * * 5. દ્રવ્ય વિનાનો.. * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #88
--- - કમર સંન્મ - SM - E. (81) તેજ લેકમાં ધામીક કહેવાય છે. આ તમારા સર્વેને પ્રાચિન કાળથી ચાલ્યો આવતો ધર્મ છે. 1 ) આ ઉપદેશ સાંભળીને કાળદંડ આશ્ચર્ય પામ્ય, જરા હસીને તેણે મુનિને કહ્યું કે “હે ભગવન! તત્વથી હું તમને ગાય જેવા મુખવાળા વાધ જાણું છું. તમારી વાણી અત્યંત ગંભીર છે કારણ કે તમે અને ધર્મ માર્ગને કહેવા ઈછતાં “સ મતે એકમતવાળા જ છે એમ બતાવ્યું ? સ્વજન પેઠે ખરી હકીકત બહાર પાડી; અને મને નિરૂત્તર કર્યો. પરધર્મ દુર કરવા સાથે વિરોધ ન બતાવ્ય તેટલા માટે હે મુનિપુંગવ! સર્વને હિતકારક અને સ્વસંબંધ યુક્ત વચન બોલવાને વાગીશ્વર (વાચસ્પતિ) પણ તમે પોતેજ છો, હે ભગવન !ઘણું અંધકારથી આચ્છાદિત કમળના સમૂહને વિકસ્વર કરવામાં સૂર્ય સદૃશ તમારે મુગ્ધ . બુદ્ધિવાળા લાકેને ઉપદેશ આપવામાં અત્યંત શ્રેષ્ઠ ઉદ્યમ છે. હે ઉત્તમ! મેં પણ નિશ્ચય કર્યો છે કે જે આપ કહે છે તેમજ હેવું જોઈએ—અન્યથા હોયજ નહિં પુરાતનકાળથી ધર્મ અને અધર્મ એકજ જાતના કહેવાતા આવે છે તેમાં કાંઈ બહુ ભેદ નથી. શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે - - 1. મુનિએ સુક્ષ્મ દ્રષ્ટિથી અને નિષ્પક્ષપાતપણે ધર્મનું સ્વરૂપે કહ્યું છે અને તેમાં કોઈ રીતે તેણે નિંદા કરી નથી. આ સ્વરૂ૫ તદન જૈનને મળતું છે, પણ બીજ મનુષ્યના મગજમાં વાત કેમ ઉતારવી તેને આ ધણેજ ઉપગી દાખલે છે. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #89
. .. :: अहिंसामचलोवीरः सत्यं राजा युधिष्ठिरः / अस्तेयं मुनि वाल्मीकि ब्रह्मचर्यं च नारदः // 1 // त्यागं विदेहभूपालः पालयामास इवानिति / ते स्वर्गमपवर्गच लेभिरे पुरुषोत्तमा अहिंसा सत्यमस्तेयं मुशिलमपरिग्रहं / - पंचांग एष लोकाना माघारो धर्म पादपः // 3 // ते येपि च महासत्वा निःसंगा मौनिनः स्थिराः शीर्णपर्ण फलाहारा समाधौ मग्नचेतसः // 4 // : समानाः शत्रुमित्रेषु पदमात्र महास्पृशः। परोपकारप्रवणा निरग्निशरणा सदा . // 5 // अनेनैव हि धर्मेण शाश्वतेन महौजसा / .आसेविरे ध्रुवं सिद्धं कोटि संख्या महर्षयः // ... जीवघातो मृषादत्तं पारदार्य परिग्रहः / / : - पंचेंद्रियाणि पापस्य मिथ्यात्वं प्राणपंचकं // 7 // हिंसया नहुषो राजा असत्येन वसुनृपः। चौर्येण कुंडलो नागः पारदार्यण रावणः // 8 // गजा परिग्रहेणैव कष्ट लेभे महत्तरं / ..निमोषिता गुणा सर्वे एभिरेवापरोपिहि // 9 // P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #90
- = == === = ----- કatri : Ke જ જ દુર કરી દEXEL Fારા પગપાળા બrti , Slash (83). ભાવાર્થ-અચળવી અહિંસા ધર્મ, યુધિષ્ઠિરે સત્ય ધર્મ, વામીક મુનિએ અચર્ય ધર્મ, નારદે બ્રહ્મચર્ય ધર્મ, . અને જનક વિદેહીએ ત્યાગ ધર્મ સમ્યમ્ પ્રકારે પા ન્યો અને તેથી તે પુરૂષ સ્વર્ગ અને મેક્ષ પામ્યા, અહિંસા, સત્ય, અચાર્ય, સુશળ અને અપરિગ્રહઆ પાંચ અંગ ધર્મ વૃક્ષના આધારભૂત છે. મહાસત્વ વાળ (મહર્ષિઓ, નિઃસંગ, માને ધારણ કરનાર, સ્થિર મન વાળા, સુકાયેલાં અને ખરી પડેલાં પાંદડાં અનૈ ફળનેિ આહાર કરનાર, જેએનું ચિત્ત સંમાધિમાં મગ્ન છે એવા શત્રુ અને મિત્ર ઉપર સમાન દ્રષ્ટિવાળા, પારા માત્રથી જ પૃથ્વીને સ્પર્શ કરનાર, પરે૫કાર કરવામાં તત્પર, અગ્નિનું શરણુ નહિ ઈચ્છનારા એવા કરડે માર્ષિઓએ આ ( ઉપર કહેલા-અહિંસા વગેરે) શાધતા અને મહાતેજસ્વી ધર્મને જઆદરીને ધ્રુવ (નિશ્ચલ) એક્ષ સુખ સંળડ્યું છે. જીવઘાત, મૃષાવાદ, અદત્તાદાન્ટ (ચોરી), પરંદારાનું સેવાન અને પરિગ્રહ એ પાપરૂપ શરીરની પાંચ ઇન્દ્રિય છે અને મિથ્યાવરૂપ દેહના એ પાંચ પ્રાણુ છે. હિંસાથી નહુષરાજા,અસત્યથી વસુરાજા, ચોરીથી કુડઈ, નાગ, પરદા સેવનની ઈચ્છાથી રાવણ અને પરિગ્રહથી અન્ય રાજાએ મોટા કષ્ટને પામ્યા અને તે રાજાઓના બાકીના ગુણે પણ તેથી નિઃશેષ થઈ ગયા. - આ શબ્દના બે અર્થ છે. (1) મહાવીર સ્વામી-ચાવીશમણે તીર્થંકર અચવા (2) વિ. પહેલા નામને વધારે સભંવ છે. ' P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #91
- - - ---- : Kતેટલા માટે હે મુનિ ધરે ! આજે મારે સારે દિવસ ઉો, જેથી કરીને આપ મહાત્માનું મને દર્શન થયું, આપની સાથે ઘ ગેષ્ટિથી મારું મન પાપ કર્મથી અત્યંત વિરકત થઈ ગયું છે, તેથી આજથી હવે હું કુળ માગત હિંસા શિવાય બીજા સર્વ પાપ આચરીશ નહિ, અમારા કુળમાં દેવી પૂજન પ્રાણઘાતથીજ થાય છે, અને તે મારાથી તજી શકાય તેમ નથી, કારણ કે હું ક્ષત્રિય કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલ છું, ગૃહસ્થ છું, અને રાજાને આધીન છું. આપની જેમ હું સ્વતંત્ર નથી, તેથી માત્ર એક જીવહિંસા વિના હું બીજું પાપ નહિ કરું કાળદંડ આ પ્રમાણે કહીને જયારે ભાન રહે ત્યારે શશિપ્રભ મુનિ બોલ્યા કે “કાળદંડ! હું તને પૂછું છું કે તેં શું પાપ તર્યું ? જળમાં ડૂબેલો માણસ શું ના ન કહેવાય? જમેલ માણસ શું ઉપવાસ (તે દીવસેજ) કરી શકે ? તેમ શું હિંસક પ્રાણુ અપાપી હોઈ શકે ? * વળી હે દેવાનું પ્રિય ! જે તું હિંસા મૂકતા નથી તો તારે બીજા પાપને ત્યાગ કરવાથી શું ? હિંસક પ્રાણુને ધર્મને સંભવ જ નથી ચૂકત. ,हिंसकस्य कुतो धर्म, कामुकस्य कुतःश्रुतं दोभिकस्य कुतःसत्य, तृष्णार्जस्य कुतो रतिः। विना जीवदयामेका; संपूर्णावयवोऽपि सन् .. વિકાસશોપ, શરીરનામા - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #92
ભાવાર્થ-હિંસકને ધર્મ કયાંથી, વિષયી પુરૂષને ઘીનું સાંભળવું ક્યાંથી, દાંભિકને સત્ય ક્યાંથી અને લેભે પીડતને સુખક્યાંથી ? એક જીવદયા શિવાય સર્વ અવયવ વાળ ધર્મ ચેતના શિવાયના શરીર જેવો છે. 8 જેમ શાક વિગેરે સર્વે પદાર્થ દુધપાકની શોભા માટે છે તેમ બાકીના બીજા ત ( વ્રતો ) દયાના પરિકર ( કુટુંબ ) ભૂત છે, જેમ કે મૃષા ભાષણથી પ્રાણીઓ પીડાય છે તેટલા માટે તત્ત્વત અસત્ય ન બોલવું તે અહિંસાજ છે; જે પ્રાણીના દ્રવ્યની ચોરી થાય છે તે પ્રાણી દુ:ખી થઈ રૂવે છે, આકંદ કરે છે અને કદાચ મરી પણ જાય છે, તેટલા માટે અદત્તાદાનનું વર્જન " તે પણતત્વથી અહિંસાજ છે; પૈથુન સેવવાથી નિમાં ઉત્પન્ન થયેલા બહુ ત્રસજીવોનો વિનાશ થાય છે તેથી બ્રહ્મચર્ય પાળવું તે પણ અહિંસાજ છે; આ શિવાય પરિગ્રહવિરમણ રે રાત્રિભેજન નિવૃત્તિ વિગેરે વ્રત પાળવાં વડે અહિંસા જ પળાય છે; તે અહિંસા અંગીકાર ન કરવાથી (હિંસા કરવાથી ) તને કર્યો ધર્મ થશે? સર્વ ગુણે દયામાંજલીન થઈ રહ્યા છે - तरंगा एव पाथोधौ, निश्वासा एव मारुते / तारका इव मार्तंडे, दयायां लिंपरे गुणाः। 1. ત્યાગ. 2. પૈસા-મિલક્તનું પ્રમાણ કરવું. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #93
' જેમ તરગે સમુદ્રમાં, શ્વાસે શ્વાસ પવનમાં અને તારાઓ સૂર્યમાં લીન થઇ જાય છે તેમ સર્વે ગુણે દયામાં લીન થઈ જાય છે, . વળી હે કાળદંડ ! જે તું પરંપરાથી ઉતરેલી હિં સાને મૂકતો નથી, સ્વીકારે છે, ત્યારે પિતૃના રોગને તું કેમ સ્વીકારતો નથી ? પરંપરાથી ઉતરી આવેલ દારિદ્રને જે તજી દેવાય છે તે હિંસાને તજતાં તે શુ ગળે વલાગે છે? વળી ગાધિપુત્ર વિશ્વામિત્ર 'ષિ થયા તો તેને ક્ષત્રિીઓએ શું નિષેધ કર્યો ? તેવીજ રીતે આત્મહિત કરતાં કઈ પણ માણસને કઈ વારી શકતું નથી. શું હિંસકના કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલ હિંસક જ થાય? આ હિંસક થાયજ નહિ? આંધળાને પુત્ર આંધળેજ થાય? તેને હું વિચાર કર. વળી નિરપરાધી જીવોના ઘાતથીદવીનું પૂજન થાય એ ઉપદેશ કેણે આપે? આ ઉપદેશ આપનાર માટે વિરી સમજ, છવધાતથી દેવી તેમજ મનુષ્ય કઈ પણ તુષ્ટમાન થતું જ નથી. સર્વ દે અને દેવએ અહિંસાથી જ ખુશી થાય છે, વળી તારી કુળદેવી તો મહેશ્વર ની પત્ની છે. જે! રૂદ્ર (શંકર) ના પ્રાસા 1 કાન્યકુન્જના રાજા બાધીના પુત્ર વિશ્વામિત્ર પંડે ક્ષત્રિય પુત્ર હતા તે પણ તપસ્યા કરીને રાજર્ષિ ઋષિ, મહર્ષિ અને છેવટે બ્રહ્મર્ષિની પદવી મેળવી. આ દાખલાવી મુનિ ઠસાવે છે કે ક્ષત્રિય. પણ કુળક્રમાગત ધર્મ તછ આત્મહિત આચરી શકે. 2. શંકર, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #94
= = = = == == = (87) દમાં તે છવધાતની વાતો પણ થતી નથી, અને તેની ચીનું મઘમાંસથી તર્પણ થાય છે એવી ધર્મ વિરોધી દેવીએ તો બહુ સારી પતિવ્રતા જણાય છે! તથા સવિંsgયંગાત્ (આખું જગત વિષ્ણુથી વ્યાપ્ત છે) ઈત્યાદિ વાકયથી શીવ ભક્ત અને વિષ્ણુ ભક્તોએ અહંસાનેજ વિસ્તાર કર્યો છે; તેટલા માટે અહિંસાજ સર્વ માન્ય છે. વરદાન દેનારી સરસ્વતી અને લક્ષ્મી વગેરે લોક પ્રસિદ્ધ રવીએ તે સામ્ય છે, અને વધપ્રિય ડાકિની, શાકિની અને રાક્ષસીઓ તે પ્રાયે કુત્સિત દેવીએ છે. કાળદંડ! તારે દેવી પૂજનનું શું કામ છે? ભાગ્ય વગર દેવી પણ ફળ આપતી નથી. . फलन्ति भागधेयानि, निमित्तं देवतादयः / * નિપુથા વતિ ન સર, વેરીમિક સાધારણ - નશીબજ ફળે છે–દેવતા વિગેરે નિમિત્ત માત્ર છે. પુણ્ય વગરના ઘણા સાધકને શું દેવીએ નથી જ્યા ? તેટલા માટે બુદ્ધિમાન્ પુરૂએ અન્ય દેવોને તજી દઈને મનમાં ચિંતવેલા સર્વ અર્થ આપનાર, સર્વ દેવતાથી અધિક, પરમાત્મા, ભિન્ન અને શુદ્ધ સ્વરૂપ વાળા એવા 1 શાંતમૂર્તિ. 2. - સાધારણ, હલકી. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #95
II || (48). આત્માને જ સાધ, જેથી અનુક્રમે પરમાનંદ સંપદા પ્રગટ થાય, - “સ્વાધીન, શાશ્વત, વ્યાપક, સર્વજ્ઞ અને સર્વ કામદાર એવો આરાધિત આત્મા જે કરી શકે તે કરોડ દેવતા Nણ કરી શકે નહિ. દુષ્ટ અને સ્વભાવથી મુખે પ્રાણીઓ છળ ગ્રહણ કરનારા કુર દેવતાઓને સાધે છે, પણ શુદ્ધ આત્માને સાધતા નથી; વળી લાકે પુત્ર કલત્રની વાંછાથી પણ દેવતાનું આરાધન કરે છે, પરંતુ તેઓ જા. ણતા નથી કે કેટલા પુત્રોએ અને કેટલી સ્ત્રીઓએ પિતા અને પતિ વિગેરેનો નાશ કર્યો નથી. જેઓએ મહેશ્વરદત વિગેરેની કથા સાંભળી નથી તે અજ્ઞાનીઓને પુત્ર કલત્રાદિ ઉપર મોહ ગાઢ રહે છે. તે મહેશ્વરદત્તની કથા આ પ્રમાણે તામ્રલીમી નગરીમાં મહેશ્વરદત્ત નામનો લક્ષ્મી વાળ સાર્થવાહ હતો; તેનો પિતા “સમુદ્ર નામનો હતો જે લક્ષ્મી સંચય કરવામાં અતિ આસક્ત હતા અને તેની સાતા “બહુલા " નામની હતી, દ્રવ્ય સંચય કરવામાં યસની તે પિતા મરીને તેજ દેશમાં પાડો થયે. પતિ ના મરણથી આર્ત ધ્યાનમાં દગ્ધ એવી તેની માતા પણ મરીને જ તેજ નગરમાં કૂતરી થઈ. મહેશ્વરને અદ્દભૂત રૂપ સૌભાગ્યને ધરનારી “ગાંગીલા નામની પત્ની હ 1. મેક્ષ લક્ષ્મી. 2. ઈચ્છાને પૂરનાર. - - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #96
. (9) તી. જેમ મહેશ્વરને ગારી (શંકરને પાર્વતી) તેમ તેને તે હતી. કેટલાક દીવસ પછી સ્વભાવથી ચંચળ અને સાસુ સસરા વગરની તે ગાંગીલા ઘરમાં એકલી હોવાથી સ્વચ્છ ચારી થઈ, અને પોતાના પતિને છેતરીને પર પુરૂષ સાથે રમવા લાગી. “એકલી સ્ત્રીનું સતીત્વ કેટલા વખત સુધી તે એક દિવસ પર પુરૂષ સાથે તે રમતી હતી તેવામાં મહેશ્વરદત્ત અકસ્માત ઘેર આવ્યો. તેને આવેલ જેઈને તે ફલટા અને જાર, વીખરાયેલા કેશવાળા, સુરત પ્રયાસથી અને મહેશ્વરદત્તના ભયથી કંપતી જધાવાળા, ભયયુકત નેત્રવાળા, ઉત્તરીય વસ્ત્ર ( ઓઢવાનું વસ્ત્ર ) વગરના, લગભગ નગ્ન અને પગલે પગલે ખલના પામતા, ભયવડે ઉપદ્રવીત થઈ ગયા. મહેશ્વરદત્ત આ બનાવ જોઈને કેધાયમાન થઈ ગયો. તેણે જાદુગરની પેઠે તે જારને પકડો અને ચોટલીથી પકડીને માંત્રિક જેમ પકડેલા ભૂતને મારે તેમ તેને હાથ વડે ખૂબ માર્યા, જેમ કુંભાર માટીને છુંદે તેમ પાદપ્રહારથી તેને છુંઘ, ઘરમાં પેઠેલા કૂતરાની જેમ તેને લાકડી વડે માર્યો; હંકામાં તેને ઘણુ પ્રહારથી ક્ષણ વારમાં મૃતપ્રાય કરી નાંખ્યો. કારણ કે મનસ્વી પુરૂષને જેટલા જાર ઉપર કેપ થાય છે તેટલે ચેર ઉપર થતો નથી. યમના બંધુની જેવા રૂટમાન થયેલા મહેશ્વરદત્તે અધમુ કરી નાંખેલો તે જા૨ મહામુકેલીથી છુટયો અને થડે છેજઈ વિચારવા લાગ્યું કે અહે મને ધિક્કાર ! P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #97
છે, કે મેં આવું મહું નિંદ્ય કર્મ આચર્યું ! મારૂં અકાર્ય ઈચ્છિત આપનાર તીર્થની પેઠે મને સઘ ફળ્યું-એટલે કે મારા મરણને માટે તે થયું - આમ વિચારતે તે જાર તુ રત ત્યાં મરણ પામીને પ્રથમ પતે ભેગવેલી ગાંગીલાની કુખમાં પોતાના જ વીર્યમાં પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો ગાંગિલાએ સંપૂર્ણ કાળે પુત્રને જન્મ આપો; મહેશ્વરદત્ત જારથી ઉત્પન્ન થયેલા પુત્રને પણ પિતાના પુત્રની જેમ માન વિવિધ પ્રકારનીક્રિડા કરાવવા લાગ્ય, પોતે પ્રત્યક્ષ દેખેલે પોતાની સ્ત્રીને કુલટાપણાને દોષ પુત્ર પ્રીતિ થી ભૂલી ગયા અને પુત્રનું ધાત્રીની જેમ પાલન કરવા લાગ્યો. દિન પ્રતિદિન વૃદ્ધિ પામતા અને દાઢી મૂછ ખેંચતા તે બાળકને, જેમ કૃપણ મનુષ્ય ધનને હંમેશા છાતી આ ગળ ધરી રાખે તેમ, હદય આગળ ધરી રાખવા લાગે એક દિવસ પિતાનો મરણ દીવસ (સંવત્સરી આબે, ત્યારે માંસની ઇચ્છાથી પોતાના પિતાના જીવ પાડાને જ તેણે ખરીદ કર્યો અને શ્રાદ્ધમાં પોતાના હાથે જ તેનો વધ કર્યું. પછી હર્ષથી તેનું માંસ ખાતે ખાતો ખેળામાં રહેલ પુત્રને પણ તે ખવરાવવા લાગ્યો. તે અવસરે તેની મા (જે કૂતરી થઈ હતી તે,) પણ માંસ ખાવાની ઇચ્છાથી ત્યાં આવી. મહેશ્વરદત્તે તેના તરફ માંસ તથા હાડકાં ફેંક્યાં, કૂતરી ભત્તરના હાડકા ચાવતી ચાવતી જેમ પવનથી પ્રેરિત ધુમાડાની શીખા નાચે તેમ પૂછડું નચાવવા લાગી. P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #98
આ અવસરે મહેશ્વરદત્તને ઘેર માસક્ષપણને પારણે કે મુનિ આવ્યા. મુનિ જ્ઞાનવાન હોવાથી મહેશ્વરદત્તનો સર્વ વૃત્તાંત જાણી વિચાર કરવા લાગ્યા " હે ! ધિક્કાર છે આ અજ્ઞાનને ! આ પુરૂષ પિતાનું માંસ ખાય છે ! અને ખોળામાં પોતાના શત્રુન ધારણ કરી રાખ્યો છે ! વળી આ પાસે ઉભેલી કૂતરી ખુશી થઈને પોતાના (ગત ભવના) પતિના માંસ યુકત હાડકાં ચાવે છે! અહા ! આ સંસાર આવા પ્રકાર છે. આ પ્રમાણે વિચાર કરીને મુનિ તેના ગ્રહથી તત્કાળ બહાર નીકળ્યા; તેને જોઈને મહેશ્વરદત્ત દોડયો અને પાસે જઈ વંદન કરી હે ભગવન ! ભિક્ષા લીધા વિના આપ મારા હથી. કેમ પાછા ફર્યો ? હું તમારે અભકત નથી (ભક્ત છું), વળી મેં તમારી અવજ્ઞા પણ કરી નથી. આપના દર્શનથી હું અત્યંત હર્પીત થયે છું, માટે ભિક્ષા લઈને પધારે. મુનિએ જાબ આપે “માંસ ભક્ષણ કરનારને ઘેરથી હું આહાર લેતો નથી, તેથી હું અહીંથી ભીક્ષા નહિ લઉં. વળી મને તારા ઘરનું સ્વરૂપ જેવાથી ઘણેજ સવેગ ? ઉત્પન્ન થયે છે મહેશ્વરદત્તે તેનું કારણ પૂછવા થી મુનિએ તેની પાસે પાડાની, કુતરીની અને પુત્રની કથા જેમ બની હતી તેમ કહી સંભળાવી. મહેધરાતે આ બાબતની ખાત્રી શી? ? એમ પૂછવાથી મુનિએ 1. એક માસના ઉપવાસ. 2. વિરાગ્ય * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust.

Page #99
યમાં દાટેલ ભંડાર સંબંધી હકીકત કૂતરીને પુછવાનું કહ્યું. એ વખતે કૂતરીને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું, તેથી દા. ટેલ નિધાનનું સ્થાન ખણવા લાગી, તે સ્થાનકે નિધાન નીકળેલું જેઈન મહેશ્વરદત્તને ખાત્રી થઈ એટલે તેણે સં સારથી “ઉદ્વિગ્ન થઈ પોતાની સર્વે લક્ષ્મીનો સુપાત્રમાં વ્યય કરીને દિક્ષા ગ્રહણ કરી.” આ પ્રમાણે મહેશ્વરદત્તની કથા મુનિએ કાળદંડ પાસે કડી અને પછી કહ્યું કે જેઓએ આ વૃત્તાંત સાંભળ્યું નથી તેઓ પુત્ર કલત્રમાં આસક્ત રહે છે, અને તેની પ્રાપ્તિ માટે અનેક કાર્યો કરે છે, તથા દુષ્ટ દેવેની આરાધના કરે છે; તત્વજ્ઞાનીઓ કદાપિ પણ એમ કરતા નથી, જીવદયા માટે તો ઉલટા પુત્ર કલત્ર વિગેરેનો ત્યાગ કરે છે. જેમકે - उग्रसेनस्य तन, देवो जीवदयापरः / अरिष्टनेमिस्तत्याज, प्रियां राजीमतीमपि। गर्भणीघातजात, पातकानांतशांतये तत्याज राजगजेंद्रो, हरिश्चंद्रो महिमिति / અરિષ્ટનેમિ ભગવાને ( આ ચાવીશના બાવીશમાં તીર્થકર અને કૃષ્ણ વાસુદેવના ભાઈએ ) જીવદયા તત્પર થઇને ઉગ્રસેનની દીકરી ( અને પિતાની થવાની સ્ત્રી) 1. ખરચ કર. ક (જિઈએ) આવવાના P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust*

Page #100
(3) રાજી મતીનો પણ ત્યાગ કર્યો. રાજરાજેદ્ર હરિશ્ચંદ્ર રાજાએ ગભણી સ્ત્રીને વાત કરવાથી બંધાયેલા પાપની શાંતિને માટે પૃથ્વીનો ત્યાગ કર્યો. - “હે મહાભાગ ! હું ક્ષત્રીય છું ? એમ જાણુનેજ તું હીંસાને મૂકીદે, કારણ કે નિરપરાધી પ્રાણીઓને તે ધીવર મારે છે, પણ ક્ષત્રિીએ તે મારે જ નહિ; વળી આ હીંસાતો કાળરાત્રીની જેમ વેતરણી 2 નદીની જેમ તથા કિપાકનીક લતાની જેમ મહાદુઃખની દેનારી છે. હીંસા બિભત્સ અને ભયાનક રસ યુક્ત રોદ્ર રસજ છે, હીંસાથી મલીન ચિત્તવાળા કંસ વિગેરે કેટલાક બળવાને પુરૂષ આપદાને પામ્યા છે તેને તે વિચાર કર ! વળી જેમ વિષ પોતે તો મારી નાંખે છે એટલું જ નહિ પણ તેની ગંધ પણું દુ:ખ દે છે; તેમ હીંસા તો દુ:ખ દેજ પણ તેનો લેશ પણ અત્યંત દુ:ખ દે છે, ' વળી કેળા વતી કે મિત્રાનંદ પ્રમુખ જેવો હીંસાથી પણ 1. માછીમાર, 2. નરમાં રૂધીર તથા માંસની ભ રેલી નદી છે. 3. એક જાતના ફળ છે, જે દેખાવમાં બહુ સુંદરને સ્વાદીષ્ટ છે, પણ ખાધાથી મરણ નીપજાવે છે, 4. શંખ રાજાની સ્ત્રી–તેનું વિસ્તારથી ચરિત્ર અમારી છપાવેલી “ચરિતાવળી ભાગ 1 લા” માં આપેલું છે તે જુઓ, . 5. અમરદત્તને મિત્ર તેનું ચરિત્ર જેનધર્મ પ્રકાશના પુસ્તક 6 માં આપેલું છે તે જુઓ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #101
દુસ્તર દુ:ખ સમુદ્ર પામ્યા અને દ્રઢ પ્રહારી, ચિલાતી પુત્ર વિગેરે મહાપાપીઓ હતા પણ સદ્ગુરૂને સંયોગ - છે ત્યારે હીંસા તજી દઇને પરમાનંદ પદને પામ્ય કી * કાળદંડ ! તું પણ મહામહ રૂપી પાડાને હણને નિજ ચિત વૃત્તિ નામની અંતર્દેવીને હમેશાં પ્રસન્ન કરે. નિરપરાધી પશુને હણવાથી તેને શું લાભ છે ? તેમજ બીજા અનર્થના હેતુ દેવતાઓને સેવવાથી પણ શું લાભ છે? વળી જે તુ મહાઉપદ્રવમય જીવઘત નહી તજી તે પછી પરિણામે આ કુકઢના યુગળ જેવી તારી પણ ગતી થશે” કાળદરે આશ્ચર્ય પામી. મુનિને પૂછછું કે હું સ્વામી આ બંને કેણુ છે અને પહેલાં એમણે શું કર્યું હતું કે, ને ? ત્યારે મુનિએ પિષ્ટમયે કુકડાને હંયા વિગેરે અમારે વૃત્તાંત મૂળથી માંડીને તેની પાસે કો-હું રાજા હતા, અમે બને મા અને પુત્ર હતા અને મારું કાળકુટના પ્રયોગથી મૃત્યુ થયું હતું ત્યાર પછી અમે મયુરને શ્વાન, નળને સર્ષ, મત્સ્ય ને ગ્રાહ, બકરા ને ઢા, મેંઢો અને પાડો, અને છેવટે બને કકડા થયા એ પ્રમાણે સર્વ ભવનું સ્વરૂપ મુનિએ કહ્યું, તે સાંભળીને અને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. અમે બને મુનિના પગમાં પડયા. તે વખતે કાળદડે અમને આરડતા, ચકિત થયેલા બ્રાંત કપતા, મુનિના પગમાં લોટતા અને પૂર્વભવસભરતા જોયા, તેથી તે બોલ્યો " હે રાજન રેવદત્ત ! તું કેમ આવી દશા રાણાવાદ , Cr... મારી માતા P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #102
પાપે? માલવભૂપાળ અને ઇતુલ્ય સંપત્તિવાળે તું કયાં અને કુકડાને જન્મ કયાં? અહંભવિતવ્યતાની પ્રબળતા ! અહે સ્વામી! તમારી આવી દશા જોઈને મારું મન બહુજ દુભાય છે, પરંતુ હે મહારાજ ! તું વિષાદ પામી નહિ, તું રૂદન બંધકાર. કારણ કે આ સંસાર સાર વગર ને છે, અને ખરેખર તારા પુત્ર, મિત્ર, કલત્ર અને સંબંધી બંધવ જેવા મુનિએ કહ્યા તેવાજ હજુ છે, ફકત તુંજ એક બદલાઈ ગયો છે. માટે હવે જે વસ્તુની તારે ઈચ્છા હેય તે વસ્તુની આજ્ઞા કરી જેથી હું લાવી દઉં, હું તારી કૃપાને પાત્ર કાળદંડ નામે સેવક છું. હે દેવ! માથાની સંજ્ઞાથી તું મારી વાણુનો અંગીકાર કરે છે પણ હું તારી વાણી સમજી શકતું નથી. આચાર્યે કાળદંડને કહ્યું " આયુમન ! આ કુકડા અણુશણની યાચના કરે છે. અંતર્મુહૂર્તમાં બનેનું મૃત્યુ થશે; પરલોકમાં જતાં બન્નેને ધર્મરૂપી ભાતું બંધાવવું છે. આ પ્રમાણે કહી મુનિએ તેઓને અણુ શણુ કરાવ્યું અને ચાર શરણુ ' કરાવ્યા. કાલદંડ આશ્ચર્ય પામતો હતો કે બન્ને નિરેગીનું મૃત્યુ કેમ થશે? તે વખતે મુનિએ કરાવેલી પાપસ્થાનકની નિવૃતિમાં 3 એવો શબ્દ બોલવા માટે તેઓ ( કકડા ) એ ખોંખાર માર્યો તે ગુણધર રાજાએ સાંભળ્યો. ' 1. અરિહંતનું શરણુ, સિદ્ધનું શરણુ, સાધુ (મહાત્મા) નું શરણ અને શુદ્ધ ધર્મનું શરણ એ ચાર શરણ છે. } P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #103
(96) તે વખતે એકાંતમાં બેઠેલા રાજાએ જયાવતી દેવીને પ્રીતિપુર્વક કહ્યું કે “દેવી ! જે તારા મનમાં આશ્ચર્ય છે તો મારૂં શબ્દધિપણું જે” એમ કહી રાજાએ સર્ષના શરીર જેવું ભયંકર, ક્રુર અવાજ કરતું, અને વજદંડ જેવું કર્કશ ધનુષ્ય હાથમાં ગ્રહણ કરીને તેના ઉપર પોતાના નામથી અંકિત, લેહમય બાણ ચડાવ્યું, આ વખતે ગુરૂ દિવ્ય દ્રષ્ટિથી બોલ્યા “હે કાળદંડ બન્નેનું મૃત્યુ જલદી આવે છે, માટે આકુળવ્યાકુળ થયેલા કુકડાઓનું તું રક્ષણ કર, કેટપાળ તરવાર કાઢીને સંર્વ દિશામાં જેવા લાગ્યો. તે વખતે રાજાએ બાણ મૂકહ્યું, એટલે હુંકાર સ્વરથી ભયંકર, તીક્ષ્ણ અને અણુવાળું નાણું (અમાસ) અજ્ઞાન છે પણ અમારી પાસે આવી, અમારું શરીર ભેદી, પ્રાણ હરી લઈને જરા આઘે જઈ પૃથ્વી પેસી ગયું, હે રાજન! પ્રથમ ભવમાં મેં જે સ્વમ જોયું હતું જે હું મારી મા વડે પાડી દેવાય તો ધવલગ્રહથી છ ભૂમિ નીચે પડ અને મારી મા પણ દોડતી સતી ત્યાં આવી તે સ્વનું, સાક્ષાત્ ફળ અનુભવ્યું ! આવી રીતે અમારે તિર્યંચ ગતિમાં છઠઠે ભવ થયે, इति श्री यशोधरचरित्रे नृपजनन्यो सप्तमो भवः 1. આ ખરાબ કૃત્યમાં મારી માએ પ્રેરણું કરી, મેં કૃત્ય કરવું, તેથી હું છ ભવ રખડાં અને સાથે મારી માતાને રખડવું પડયું એ ઉપય છે. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #104
(97) આ અદ્દભુત, ભયાનક, રિદ્રિ, વીર, બીભત્સ, શાંત અને કરૂણુ રસને અનુકુળ બનાવ જોઈને કાળદંડના લેચન ઉત્ક્રાન્ત થઈ ગયા, તેમજ ચંચળ, ભિન્ન, ખિન્ન અને પ્રશ્ન થવા સાથે તેમાંથી અશ્રુપ્રવાહ 1 ચાલુ થયો, કાળદંડ મંદ થઈ ગયા, અશ્રુ રૂપજળ વરસાવ્યું અને રોમાંચિત થયે; શેક કરતાં કરતાં મસ્તક ધુણાવવા લાગ્યા અને વ્યાકુળ થઇ ગયો, આ વખતે તે આ પ્રમાણે બે “મેં આ શું ઇદ્ર જાળ જોયું કે મેં આ સ્વપનું સ્વરૂપ અનુભવ્યું ? આ શું થઈ ગયું? મહા માઠું તે એ થયું કે આ જાતિ સ્મરણ પામેલા બન્ને કુકડાઓ અકસ્માત મરણ પામ્યા! ' વળી આવા સુક્ષ્મ પાપને આ કુકડાઓને મહા ભયંકર વિપાક થયો તો જન્મથી પાપ રૂપી કાદવમાં મને મારી શી ગતિ થશે? નિરપરાધી જીવોને ઘાત કરવાથી મેં મારા માત્માને કર્મથી ભારે કર્યો છે. ભુજબળથી ગવત રાજાએ મૂકેલાં બાણના પ્રયોગથી મરણ પામીને આગળ પડેલા રૂધીર માંસ વસા થી યુક્ત બંને પક્ષિઓનાં આંતરડાં મહા , દુગચ્છા ઉપ્તન્ન કરે છે; તેજ પ્રમાણે સર્વ જીવોનાં શરીરને બાંધો બહારથી દેખાવમાં સુંદર લાગે છે પરંતુ અંદરથી આવો અશુચિથી ભરેલું છે ! અહા ! અજ્ઞાની પુરૂષ 1 આંસુની ધાર. * 2. ચરબી. - AA : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #105
(98) આવા મળ મુત્રના ધર, રોગના નિવાસસ્થાન અને નાશ . વંત શરીરને નિમિતે કરડે ભવના કારણરૂપ-કરડે ભવમાં ભ્રમણ કરાવનાર પાપ આચરે છે. " * આ પ્રમાણે પશ્ચાત્તાપ કરતાં કાળદડે નૃપ અને નૂપ જનનીના દુ:ખ માટે અને તેઓના વિયોગ માટે શોક કરી મુનિને કહ્યું કે " હે મુનીશ્વર ! હે શરણ્ય ! તમે જ હવે મારા શરણુ ભૂત થાઓ, સંસારથી ભય પામી જીવ વધથી હું નિવત્યો છું. હું આપને વારંવાર નામકાર કરું છું. પૂર્વ ભવના કેાઈ મહા સુકૃત્યના ઉદયથી આપ જેવા પરમ મુનીશ્વરનો મને મેળાપ થયો છે. આપના જેવા અકિચન 1 અને તત્વના જાણ મહાત્માએ મારી જેવા પરિચય વિનાના અને ધર્મથી પરાડમુખ જડ મનુષ્યોને ધર્મ પમાડે છે, તેમાં કરૂણુજ કારણભૂત છે. માટે કરૂણું લાવી આ સેવકને દુસ્તર ભવસમુદ્રથી તારે, " મુનિ બાલ્યા " હે દેવાનુપ્રિય ! શુદ્ધ આત્મધર્મ અંગીકાર કરે જેથી શિપણે તારી ઇષ્ટ સિદ્ધિ થાય, આવાં વચન સાંભળી કાળદડે સમકિત મૂળ બારવ્રત ગુરૂ 1. કંચન–સેનાના (પરિગ્રહણમાત્રના ત્યાગી. - 2. શ્રાવકના બારવ્રત નીચે પ્રમાણે છે. 1 સ્થળપ્રાણાતિપાત વિરમણત. ( સ્થળ હિંસાને ત્યાગ. ) 2 સ્થળમૃષાવાદ વિરમણવ્રત ( સ્થળ અસત્યને ત્યાગ ) 3 સ્થળ અદત્તાદાન વિરમણકૃત (સ્થળ ચોરીને ત્યાગ) 4 સ્વદારાસતપ (પરસ્ત્રીને ત્યાગ 5 પરિગ્રહનું પ્રમાણ 6 દિ૫રિમાણુવ્રત ( દશ દિશામાં જશે અણ લાવી અપ્રિય P.P. Ac. Gunratnasuri Mus.Gun Aaradhak Trust .

Page #106
રાજ સમીપે લીધો અને તેજ દીવસથી પરંમ શ્રમણોપાસક થયે, . હે મારિદત્ત રાજા! આમને પૂર્વ ભવના પિતા તથા માતામહીને (મેટી માને) મારીને તે ગુણધર રાજા આ નંદથી જયાવળી દેવી સાથે ભેગ ભેગવવા લાગ્યો. અને તે અભિલાષા યુક્ત દેવીના ઉદરમાં પોતાના વિયેનું સ્થાપન કર્યું. સંગ સમાપ્ત થયા પછી પણ તે દેવીનું લાલિત્યજોઈને કામેચ્છા જાગૃત થવાથી શયામાંથી ઉઠતી દેવીને તેણે ફરી ફરીવાર આલિંગન દીધું. ગાઢ સભાગથી તે દેવી શિથિલ થઈ ગઈ. અને લચને ભમવા માંડયા.' તેજ વખતે અમે બંને છ સ્ત્રી અને પુરૂષ પણું ધારણ કરી પુત્ર વધૂની કુક્ષિમાં ઉત્પન્ન થયાં, દેવી બને ગર્ભનું પાલન કરવા લાગી. માલવેધરે સીમંતાદિક માંગલિક * સંસ્કાર સ્નેહ પૂર્વક કર્યો. તે રવીને શુભ ગર્ભના પ્રભાવથી ઉત્તમ દેહદ થવા. લાગ્યાં; જેવાકે અભયદાન દેવું, સર્વજીને પિતાની સદશ આવવાનું પ્રમાણ ) છ ગોપભેગનું પ્રમાણ અને રાત્રીજન વિગેરે અભક્ષ તથા કર્મદાનોને ત્યાગ. 8 અનર્થ દંડ વિરમણ 8 સામાચિકવ્રત 10 દેશાવગાસિકવ્રત 11 પૈષધ વ્રત 12 અતિથિ સંવભાગ ( સાધુને વહેરાવવું તથા સ્વામી ભાઇનું વાત્સલ્ય કરવું) આ બારે વૃત જેને હોય તેને “બારવ્રત ધારી શ્રાવક " કહે છે. - સાધુની ભક્તિ કરનાર શ્રાવક 2. સાંદર્ય. P.P. Ac. Gunratnasuri M.Sun Gun Aaradhak Trust

Page #107
(100) માનવા વિગેરે. તે દેવીએ કારાગૃહમાંથી કેદીઓને, બંધન માંથી મૃગને અને પાંજરામાંથી પક્ષીઓને છોડી મૂકાવ્યાં. ' તથા પોતાના દેશમાં સર્વ જળાશયોમાં તથા વનમાં શૈનિકકર્મ , મત્સ્ય બંધનની જાળ અને પાસલા નાંખવાને નિષેધ કર્યો, તે રાણી જીવ દયા પાળવામાં ઉસુક થઈને વૃક્ષભંગ, વિષનું વેચવું વિગેરેમાં બને તેટલો નિષેધ કરવા લાગી. તે દેવીએ ધુતમાં પણ મારી એ શબ્દ બંધ કરાવ્યો અને કસ્તુરી, ગેરચના, હંસતુલિકા અને એર પિચ્છનું છત્ર વિગેરે જીવના અંગથી ઉત્પન્ન થયેલી વસ્તુઓ પણું તેણે વાપરવી બંધ કરી. રાજા તેને વારંવાર દેહદ પૂછતો હતો તેથી એક દી. વસ રાણુએ મૃગયામાંથી નિવર્તવા કહ્યું. રાજાએ તે અભિપ્રાય જાણીને રાણુનું વચન અંગીકાર કર્યું. કારણ કે રાજા તેનું વચન ઉલધી શકતે નહ; અને રાણીની સ્તુતિ કરતો હતે. ગર્ભ ધારણ પછી તે પાણી નિરંતર દાન દે છે, દેવ પૂજન કરે છે, ગુરૂ સેવા કરે છે, રાજાને સંતોષે છે; અતિ 1. પારાધીનું કામ. . - 2. સેગઠાબાજીમાં સોગઠીને ઉડાડવી તેને મારી " કહેવામાં . આવે છે. આ શબ્દ બંધ કરાવ્ય કારણ કે તે મૃત્યુ સૂચક છે. આ કલાકાર આuFા ઈ - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #108
(101) નિદ્રા, અતિ શીત, અતિ ઉષ્ણુ અને અતિ મૃદુધસ્તુને ત્યાગ કરે છે. અતિ કડવી અને તીખી વસ્તુઓ કૌમાર વિદ્યામાં નિપુણ વેએ ના પાડવાથી રાણુ ખાતી નથી. આવી રીતે ગર્ભનું પાલન કરતાં અનુક્રમે શુભ છે. ળાએ સંપૂર્ણ લક્ષણથી યુક્ત પુત્ર અને પુત્રીને તેણે જન્મ આપે. આખા નગરમાં ફૂલ પાથરી દીધાં, પતાકાઓ ચડાવી દીધી, અને બંદિજને માંગલિક શબ્દ બોલવા લાગ્યા. રાજ ભુવન ઘણા મનુષ્યોથી ભરપૂર થઈ ગયું અને સધવા સ્ત્રીએ ગીત ગાવા લાગી, જે દાસીએ રાજા પાસે પુત્ર પુત્રીના જન્મની વધામણી દીધી, તેને રાજાએ વાંછા કરતાં પણ અધિક દ્રવ્ય આપ્યું . - ધાવડે અમે ઉછેરાયાં. અમે કઈ દીવસ જુદાં પડતાં નહિ, દડા વિગેરેની રમત સાથે રમતા હતા, અમારી મા જયાવાળી દેવી અમને મિષ્ટ વચનથી નિરંતર બેલાવતી હતી. ગુણધર રાજા અમને ખોળામાં બેસાડી પિતાના મુખમાંથી તંબેળ દેતા હો, અને પ્રિય આલાપથી બેલાવતો હતો, અમે અમારા પુત્રને તાત તાત” અને પુત્ર વધુને મા મા " એમ કહી બોલાવતા હતા. યોગ્ય ઉમરે અમને વિનદી, અપ્રમાદી અને પ્રસિદ્ધ ઉપાધ્યાય પાસે ભ ૧.Pપિચીunratnasuri M.BIn Gun Aaradhak Trust

Page #109
(12) હાવા મકયાં અને તેની પાસેથી અમે સર્વે કળાનો અભ્યાસ કર્યો. અનુક્રમે કિડા નદીના પૂર જેવું બાળ૦ ઉલધીને ક્રિડાં વન જેવું વન પામ્યાં. | સર્વે લેકે મને શરીરના સદશપણાથી સુરેંદ્રદત્ત જે અને મારી બહેનને ચંદ્રમતી જેવી જોઇને અત્યંત આનંદ પામ્યાં. રાજા મારા વૈવરાજ્યાભિષેક માટે અને મારી બહેનના સ્વયંવર મંડપ માટે મનમાં ત્વરા કરતો હતો. બીજી વખત પણ મનુષ્યપણું પામીને તે રાજા ( મારા અગાઉના પુત્ર ) ના પુત્રત્વ પામેલા એવા અમા રા બન્નેનાં પરમ આનંદ રામય દીવસે ક્ષણની જેમ જવા લાગ્યા, . . ? આવી રીતે બહુ વર્ષ જવા પછી એકદા તે માલ ગુણધર રાજાને ફરીવાર મૃગયા કરવાની દુર્મતિ થઇ; મૃગયા કરવા જતાં આ પ્રમાણે દુર્ગાન કરવા લાગ્યો. હવે રાજ્યભાર તજીને સર્વ પરિગ્રહ પ્રસંગથી મુક્ત થઈ હર્ષ પૂર્વક અને શીઘપણે સર્વે થાપોને હણું નાખીશ; વળી રાત્રે અને દીવસે વિચારીને ટાઢ, તડકો અને પવન ની વેદનાને નહિ ગણકારતાં સુવાની ઈચ્છા થશે ત્યારે વૃક્ષના મૂળ પાસે નિદ્રા લઈશ અને જાગૃત થઈને ફરીથી ધનુષ બાણ ધારણ કરી અપ્રમાદ પણ પૂર્વ પોષિત વિષયોનું અનેક વાર પરિવર્તન કરીશ.” આવા દુષ્ટ વિચારે કરતો મૃગયાશીલ રાજા મૃગને શોધતો શોધતે, કંઠમાં = = = == = P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #110
|| (103) ધનુષ રાખીને, વેગવાન અપર આરૂઢ થઈ માલગંગા (સિમા) નદીને કાંઠે આમ તેમ ભમવા લાગ્યા. જેમ પિશાચે ભેરવની પછવાડે જાય છે તેમ શ્વાન સહીત શીકારીએ અને પારાધીએ તેની પછવાડે ચાલ્યા. અત્યંત ત્વરાથી દોડતો તેને અશ્વ જાણે આકાશમાં ચાલ તે હેય નહિ તેમ દેખાતો હતો; તે અશ્વ અને રાજા એક મહાવનમાં પિઠા. આ વનમાં એક વૃક્ષનાં મૂળ પાસે બે ઠેલા, મેહરૂ૫ અંધકારને નાશ કરવામાં સૂર્ય સમાન મુનિને જોયા; પરંતુ જેમ જવાસાને વર્ષાઋતુ અને ઘુવડને સૂર્ય ગમતો નથી તેમ તે રાજાને આ મુનિદર્શન બીલકુલ. રૂપું નહિ, એટલું જ નહિ પણ મૃગયા માટે જતાં શુકન માંજ આ મુડે, મળધારી અને પાપી મળવાથી અપશુકન થયું એમ ધારી તે પાપી રાજાએ આંખની અસારત કરી, ને તે મુનીશ્વર ઉપર ઘણું શિકારી કૂતાં મૂક્યાં. . તોફાની પવન જેમ વૃક્ષને ઉડાડી નાંખે છે તેમ હમણ આ કૂતરા મુનિને પાડી નાંખશે એમ વિચારતો અને ખુશી થતો તે રાજા પરિણામ જોવા માટે દૂર ઊભે રહ્યા ધનુષમાંથી બાણ મૂકે તેમ હુંકાર સહીત મૂકેલા તે દુરા તમા કૂતરાએ મુનિ તરફ દોડયા પણ તેની નજીક પહોંચ્યાં એટલે તે રાજર્ષિએ જાણે આણ દીધી હોય તેમ તેની છાયાને પણ ઉલંધી શક્યાં નહિ, તે પછી બળતા અંગ્નિ અને પ્રચંડ સૂર્યને જેમ ન અડી શકાય તેમ તે મુનિને P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #111
(14) અડવાને તે તે કૂતરાએ સમર્થ કયાંથી થાય ! પરંતુ તેની સામી દ્રષ્ટિ પણ કરી શક્યાં નહિ. ઉલટાં તે તિર્યંચ પ્રાણીઓ તે મુનિની ત્રણવાર પ્રદિક્ષણ કરીને કાન હલાવતાં, પૂછડી હલાવતાં, અને ભૂમિ પર લેટતા મુનિને પ્રણામ કરી પાસે જમીન પર બેઠા. . આવું અદ્રષ્ટ 2 સ્વરૂપ જોઈને રાજાને અત્યંત આશ્ચર્ય થયું અને વિચારવા લાગ્યો કે આતો મહા આશ્ચર્ય દે. ખાય છે ! આ કૂતરાએ મુનિને કયાંથી ઓળખી શકે ? જરૂર આ મુનિએ કૂતરાઓને સ્તંભન કરી દીધા - જડી દીધા - ખીલી લીધા જણાય છે, નહિ તો તેમને મારવાનું મૂકીને મુનિ સમીપ દક્ષ 3 શિષ્યની પેઠે કેમ બેસે ! અને થવા તે આ મુનિ પાસે વાચાથી અગોચર સિદ્ધિજણાય છે જેના પ્રતાપથી કૂતરાઓને પણ આ બોધ ઉત્પન્ન થયે વળી મુનિ જો કે ભિક્ષુક છે તે પણ ભુપાળ જેવા છે; શાંત છે તે પણ મોટા સુભટ જેવા છે; ખરાબ વસ્ત્ર વાળા છે તો પણ સુભગ છે, તથા દર્શન કરવાને યોગ્ય છે; વળી સવે કુતરાઓ પણ સુલક્ષણ અને પુણ્યવંત જણાય છે; તેઓ જે કે તિછે તે પણ આ મુનિ તરફ આટલી પ્રીતિ બ. 1 પોતાનું કુદરતી વૈર ભૂલી જઈ મહાત્મા પાસે આવા પ્રકારનું વર્તન થાય છે તે જો કે આશ્ચર્ય ઉપજાવે છે પણ યુતિથી સમજી શકાય તેવું છે. - 2 કદી નહી જોયેલું. 3 ચતુર. 4 રાજા. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #112
(15) તાવે છે. કૃપા રહીત એવા મે સુરેદત્તને પુત્ર હોવા છતાં આ મુનિ ઉપર વેરવૃત્તિ બતાવી તેથી હું અત્યંત પાપી મારે રાજ્ય વૈિભવ વૃથા છે. અહે! આવા દુષ્ટ ચેષ્ટિત વાળા હું આંખ છતાં પણ અંધ છું, પાંચ ઈદ્રિય વાળે છું પણ પાષાણ જે છું તથા મનુષ્ય છતાં શિયાળ છું.” “વળી પારધી પણ મનુષ્યને હણતા નથી, મલેચ્છ પણ નિરપરાધી જીવને ઘણું કરીને હણતા નથી તે રે દુષ્ટ જીવ! તે આ મનુષ્યને શીકાર કેમ આરંભ્યો ? વળી જેને અડકવાથી પણ સુતક લાગે તેવા કુતરાને કોઈ પણ મનુષ્ય મનુષ્ય ઉપર મૂકે છે? નથી મૂકતા, છતાં તેં તે તે અકાયં પણ કઈ ! જે કે આ ધાનેએ મુનિને ઉપસર્ગ ન કર્યો પરંતુ તેં તો અભિપ્રાયના પ્રતિકુળપણથી મુનિને માર્યાજ. જે કાર્ય સાધારણ મનુષ્ય ઉપર પણ કરવું અને ગ્ય છે તે તેં આ મહાઉત્તમ મુનિ ઉપર કર્યું. તેટલા માટે અરે જીવ ! તારી શી ગતિ થશે ? વળી જે આ મુનિ કેપે તો પોતાના તપે તેજ વડે ત્રણ લેકને બાળી નાંખે તો તેમની પાસે હું તે શી ગણત્રીમાં ? પણ અહે ધન્ય છે મુનિની ક્ષમાને ! જેઓ આવા શક્તિવાન છતાં પણ મર્ખ શિરોમણી અને અપરાધી એવા મારા ઉપર જરાપણ કેપ કરતા નથી, એવા મહાત્માઓ વડેજ આ લેકવ્યવસ્થાને નિહ થતા જણાય છે; યદુકન यद्वहंति न मार्तडो, न क्षुभ्यति यदब्दयः / / यश्च शक्तास्तितिक्षत, तेनेदंवर्तते जगत् // P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #113
(10) : સૂર્ય બાળી નાંખતો નથી, સમુ ક્ષેભ પામતો નથી અને શક્તિમાન પ્રાણીઓ પણ ક્ષમા કરે છે તેથી જ આ જગત ચાલે છે. અત્યારે જે કે હું સ્વલ્પ પરિવાર યુક્ત છું, છત્ર ચામર વિગેરે આડંબર રહિત છું તો પણ આ મુનિ મને જ્ઞાનથી રાજા તરીકે જાણે છે તથા મારા અવિનય પણ જાણે છે તેથી આજે મારે “રાજા ' શબ્દ નિરર્થક થયે છે, વળી હું એમની પાસે જઇને મારું મુખ પણ બતાવી શકું તેમ નથી. તેમજ મુનિને પ્રસન્ન કર્યા સિવાય આ સ્થાનેથી જવું પણ યોગ્ય નથી. મારે હવે શું કરવું તે સમજાતું નથી. મારું ચરિત્ર અતિ પાપ યુક્ત છે. પણ મારે આવી ચિંતા ક્યાં સુધી કરવી ? મારે આ મુનિનું જ શરણ કરવું જોઈએ. હે મુનીંદ્ર ! તમે ત્રણ જગતના પૂજ્ય છે, હું આપને દાસાનુદાસ છું. મારા પર પ્રસન્ન થાઓ; મારા પાપનું નિવારણ કરો. આ પ્રસંગે મુનિચરણ સેવના૨ તાત અત્યંત યાદ આવે છે. આવા મહાત્મા એની સેવા વિના દુસરે ભવ સમૃદ્ધ તરવા અતિ દુર્લભ છે, માટે મારે આ મુનીંદ્રનું જ શરણ કરવું ઉચિત છે. " આવા પશ્ચાતાપવડે આકળ વ્યાકી રાજા વિચાર કરે છે તેવામાં અહદત્ત નામે પ્રખ્યવાન શ્રાવક તે મુનિને વંદન કરવા માટે ત્યાં આવ્યો. રાજા તેને આવતો જોઈને વધારે લજજા પામે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun: Aaradhak Trust

Page #114
(10e શ્રાવક પણ રાજા પાસે ગયો અને રાજાને પ્રણામ કરી મધુર વાણુ વડે આ સર્વેનું કારણ પૂછયું. રાજાએ પશ્ચાતાપથી સર્વ સ્વરૂપ આત્મનિંદા સાથે કહ્યું. અહંદુ રાજા ને ધર્મ પરાયણ કરવા અવસર જાણું મધુર વાણુથી કહ્યું કે રાજન્ ! તમે શા માટે ખેદ પામે છો ? તમે નરેંદો અને પાંચમા કપાળ છે. આપની જીભ આમ લાઘ. વયુક્ત કઈ પ્રસ ગે જોઈ નથી, તો આપ અત્યારે આવાં દીન વચન કેમ બેસે છે ? રાજન! ગુરૂને ઉપસી કરનાર અને પછી પશ્ચાતાપ કરનાર તમે સાધારણ મનુષ્ય માફક આત્મનિંદા કેમ કરે છે ? કારણ કે કર્તવ્યનો વિનાશ થાય તો શેક કરવો ઉચિત છે પણ તમારે તો હજુ કાંઈ વિનાશ પામ્યું નથી. કારણ કે આપતો સાહસીક, વિનચી અને વિકી હેવાથી મુનિને પ્રસન્ન કરવાને સમર્થ છે અને આ મુનિ પણ શાંત, દાંત, કૃપાળુ અને જીવ પાળક છે તો તે ના પ્રસન્ન થવાની બાબતમાં શંકા બિલકુલ આણશે. નહિ; કારણ કે આ મુનિ પરબ્રહ્મમાં લીન મનમાળા છે, અને તેમાં તન્મયતા પામેલા હોવાથી તમારે કિંચિતપણુ પરાભવ કરનારા નથી. કહ્યું છે– दत्तेषु दान शौण्डाना, मिभ्यानामजिनेषु च / योगिनां चोपसर्गेषु, कियत्सु कियती स्मृतिः // ભાવા–દાન દેવામાં ઉદાર માણસને દાનની, } વેપારીને કમાણીની, અને યોગીને ઉપસર્ગની કેટલા વખત P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust - -- -- - -

Page #115
જાફરાર (108) સુધી સ્મૃતિ રહે? અર્થાત તેઓ તેને યાદ રાખતા નથી. તેટલા માટે તમે આસંકલ્પ રૂપી શલ્યને તજી દો. | નળરાજાને 1 જેમ પૂર્વ ભવમાં મુનિ ઉપર પ્રતિકુળ કિયા | થઈ હતી તેમ તમારા જેવા પુરૂષને આવા ભાવ કદાચિત દિવયોગથી જ થાય છે, માટે હવે તે પૃથ્વી પાળ! જલદી ચાલે, કાળ ક્ષેપ તજી,ભક્તિ યોગ્ય વેશ ધારણ કરી વાંકીગ્રીવાવાળા આ અશ્વને તજી, ભગવત ચરણ સમીપ આવી, નમસ્કાર કરીને આપને ભવ સફળ કરે; ભગવાનના ચરણની રજથી તમારા શરીરને ધુલિધુસર કરે અને શુભ ભાવથી , પવિત્ર કરે; મન, વચન અને કાયાની શુદ્ધિ સહિત માત્ર આ ભગવાનના ચરણ કમળનેજ ભજે ; આવા મુનિની ભક્તિ પરમાર્થથી તે પોતાને સ્વાર્થ સાધવા માટેજ છે-કહ્યું છે. या भक्तिःसर्वमाधूनां, वस्तुतःस्वार्थ एव सः। तैलक्षेपो हि दीपानां, गृहस्यैवप्रकाशकः // જેમ દીવામાં તેલ પૂરવું તે ગૃહના પ્રકાશ માટે છે, તેમ સાધુઓની ભક્તિ કરવી તે વસ્તુત: તો સ્વાર્થ જ છે. વળી હે ભૂપાળ! પ્રયાસ વગર તમને આ મુનિનું દર્શન થયું તેથી આપ મહા ભાગ્યવાન છે, કારણ કે . જુઓ અમારૂં છપાવેલ નળ દમયંતી ચરિત્ર . 2. વાંકી ડોકવાળા. 3. ધુળવાળુ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #116
(100). મહાનિધાન પેઠે સાધુની પ્રાપ્તિ જેમ તેમ થતી નથી, ભલે ભવે દુ:ખ દેનાર આ મૃગયાને આરંભ ક્યાં અને હમેશા પરમાનંદનું કારણ એવું આ મુનિનું દર્શન કયાં? તમને તે ઉકરડા ખેરતાં મરકત મણિ પ્રાપ્ત થયું છે. માટીમય ગુરૂની મૂર્તિને પૂજ્ય બુદ્ધિવડે આરાધવાથી એકલવ્ય જેવાં પામશે પણ વાંછિતને પામ્યા છે તો તમે તો આ ત્રિકાળ જ્ઞાનીને સેવીને આ જન્મનાં ઉપાર્જન કરેલાં પાપનો નાશ કરે ? “વળી આ મુનિ સંસારી પણામાં કલિંગ દેશના સ્વામી અમરદત્ત રાજાના પુત્ર સુદત્ત નામે રાજેન્દ્ર હતા. શાસ્ત્રોકત નીતિથી પ્રજાનું પાલન કરતા હતા પણ દંડ નીતિ તેને અત્યંત અનિષ્ટ લાગતી હતી, તેથી તે રાજા રાજ્ય ધર્મનું ફરપણું વિચારીને તથા કૃતકર્મની ભેટ કતવ્યતા ઘારીને અને જગતનું અસ્થિરપણું જાણુને વિરકત પણે રહેવા લાગ્યા. પરિણામે આત્મ સાધન કરવામાં ઉદ્યમ થત થઇ રાજ્યથી પરાગમુખ થઈને પિતાના પુત્ર આનંદ, શક્તિને રાજ્ય આપ્યું, અને પોતે સુધમાં નામના આચાર્ય પાસે દિક્ષા લીધી. અતિશય તપસ્યા કરતાં કરતાં તેમને. * 1 એક લવ્ય ભીલ હતે. દેણાચાર્ય તેને ભણાવવાની ના પા ડવાથી તેણે માટીની દેણાચાર્યની મૂર્તિ બનાવી ગુરૂ બુદ્ધિથી તેની પૂજા કરી, જેથી તેણે અર્જન કરતાં પણ વિશેષ ધનુર્વિદ્યા સ|પાદન કરી. ( જુઓ પાંડવ ચરિત્ર ), ' , ' ' * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #117
- - - - - - - - - - - (11) મોટા મોટા અતિશયો પ્રગટ થયા છે; તેના પ્રભાવથી આ મુનિને સુધા, તૃષા, ટાઢ, તડકે અને પવન વિગેરે દુસહ . ઉપર પણ આક્રમણ કરી શકતા નથી, એમના શરીર નો મળ કપૂર જે સુગંધી છે, કે વૃદ્ધિ ન પામે તેવા છે, (જેવડા છે તેવડાજ રહેવાના છે) મયુરે પીછાં વિસ્તારીને | (કળા પૂરીને ) આ મુનિના મસ્તક ઉપર છાયા કરે છે; હસ્તીઓ સુંઢમાં જળ ભરીને તેમની પાસેને જમીનને ! ભાગ સચે છે; વાયુ પુષ્પનો સમૂહ લાવીને પાથરે છે; સિંહ વિગેરે ધાપદો સેવકેની જેમ સેવે છે; કીનરીએ ગીત ગાય છે; લેક સ્થાને સ્થાને ભક્તિ કરવાને રુચિવાળા થાય છે; આ મુનીંદ્ર જ્યાં જ્યાં વિચરે છે ત્યાં ઈતિ, ભય, દુકાળ, ડમર, નિરોધ, અગ્નિ અને દુર્વયુ પ્રમુખના ઉપદ્રવ પ્રગટ થતા નથી અને વિવિધ રોગથી પીડિત રોગીએ આ મુનિનાં ચરણ ઉદકને પીને જલદી રેગોને દૂર કરી નાંખે છે ! તેટલા માટે આ મુનિનું દર્શન માટામાં મોટું શુકન અને મંગળ છે. વળી આ લબ્ધિના રત્નાકર (લબ્ધિથી ભરેલા) મુનિને પ્રભાવ આ જગ્યાએ જ જુએ–જે વૃક્ષની છાયા નીચે મુનિ ઉભા રહ્યા છે તે વૃક્ષની છાયા હજુ સુધી પણું આધી જતી નથી, અને આ પાસે રહેલાં વૃક્ષો અકાળે પણ ફળેલા છે. તેમજ જે પ્રદેશમાં એ મુનીશ્વર ઉભા રહે. લા છે તે પ્રદેશ કે શન્ય છે. તો પણ સવેલેકને સેવ્ય હાય, તે લાગે છે. તમને પિતાને પણ અનુભવથી સિદ્ધ થયું છે કે 1 એક પ્રકારના ઉપદ્રવ. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #118
(11) અહીં આવ્યા પછી આપને રેમથા છે, અને અત:કરણ માં બહુજ લજજા, પશ્ચાતાપ, ત્રાસ અને સુજનતા ઉપજ થઈ છે વળી સ્વકૃત ઉપસર્ગ માટે તમને પોતાને જ શેચ થાય છે. આ પ્રભુ પરપીડાએ પીડિત થઈને મનમાં દુ:ખ થાય છે માટે બીજા સંકલ્પ વિકલ્પ છોડી અને પિતાનું કાર્ય સાધો. 5 આવા મહા વિનયયુક્ત અહંદરનાં વચન સાંભળીને ગુણધરરાજા લજજા પામતો હતો તોપણ ભય તજીને તે શ્રાવ કની પાછળ પાછળ મુનિ સમીપે ચાલ્યો, અને મુનિનાં ચરણકમળને નમન કરીને ભક્તિથી આ પ્રમાણે બોલે, હે સ્વામી ! મહાત્માપુરૂષોને આ સહજ સ્વભાવ છે કે પાપી પુરૂષ જે અપરાધ કરે છે તેને તેઓ સહન કરે છે. કદિપણુ તેના પર દ્વેષ કરતા નથી, તેટલા માટે છે ભગવાન ! મારા સર્વે અપરાધ ક્ષમા કરે, અને મારા પર પ્રસન્ન થાઓ. અથવા તે હે પ્રભુ ! તમે કોઈના પર પ્રસન્ન થતા નથી, તેમજ વિષાદ પણ પામતા નથી; તમારે સ્તુતિની કે નિંદાની ગણના નથી, પ્રાણુઓના વિનય કે અવિનય તમારા મનને સ્પર્શતા નથી, તેટલા માટે આપની પ્રત્યે જે કંઈ સારું. અથવા નરસું કરે છે તે કરનારર્નજ થાયછે ( તમને તે સર્વ સરખુંજ છે ); તમે તે એકત્ર અસ્થિર છે ( એક સ્થાને રહેતા નથી ), છતાં સયંમ પગમાં સ્થિરત૨ છે; સર્વત્ર નિર્મમત્વ છે, છતાં પ્રાણ 1. રોમાંચ ઉભાં થવાં તે. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #119
- ઉપર દયા રાખે છે; સર્વથા નિર્ભય છે તોપણ ભવના ભીરૂ છે; ટૂંકામાં તમારા સર્વે ભા અંતરે વિષચીજ છે; જે પાપરૂપી વેરીવડે આ ચરાચર જગત પીડાય છે તે વિરીઓને તમે લીલામાત્રમાં જીતી લીધા છે. વળી જે રસ્તે ચાલવાની પણ ત્રણ જગતના પ્રાણીઓની શક્તિ નથી તે રસતે તમે ઓળંગી ગયા છે,નિર્ભય અને સર્વ પ્રાણીઓને નિરંતર અભયદાન દેનારા તમારા નામની તુયતા સુરતરૂ સુરમણિ અને કામકુંભ પણ પામી શકતા નથી. તેટલા માટે તમારે તે કાંઇક અચિંત્ય મહિમા છે ! વળી જેમ કાંચનગિરિ ભયંકર પવનનાં મોટાં પ્રહાર ખમે છે તેમ તમે મારા દુર્જનના સર્વ અપરાધની ક્ષમા .. કરે; કેમકે જેમ લેય ઉપરથી ખસી પડનારની ભેાય છે ઉપરજ ગતિ થાય છે (ભૂમિ ઉપરજ પડે છે )તેમ તમે " ગુસ્સે થાઓ ત્યારે તમે પોતેજ ગતિ છે અર્થાત તે વખત તમારી પાસેજ ક્ષમા યાચવી શક્તિ છે, તેટલા માટે હે ધમકી વીર ! ધર્મ રહિત અને શરણે આવેલા એવા મારૂં અને સનું રક્ષણ કરે છે લગવન! જો કે દરિટી અને પતિ. ઉપર તમારી વૃત્તિ સરખી છે તે પણ હું રાજા છું તેમ જ ણીને મને કાઈક માન દેવું જોઇએ. >> . 1. કલ્પવૃક્ષ. ) 2. ચિંતામણી (આ બને વાંછિત આપે છે. - * P.P. Ac. Gunratnasuri M.Sun Gun Aaradhak Trust

Page #120
(13) આ પ્રમાણે વારંવાર બોલતા રાજાને સર્વ પરિવારે અને અહંદુ વાળે તેપણ તે અટક નહિ, ત્યારે તે રાજર્ષિએ શરીરે કંપતા અને અશ્રુ વર્ષાવતા તે રાજાને કહ્યું " હે રાજન ! તને સ્વાગત છે! તું અહીં એસ, અહીં બેસવાથી સદ્ધર્મની રૂચિવડે તું વિજયી થઈશ. હવે તું પ્રણામ કષ્ટ અને પશ્ચાતાપ મિશ્રિત વચનને વિસ્તાર બંધ કરી કારણકે મારા મનમાં લેશ માત્ર પણ રોષ નથી; તેથી તે અને શા માટે પ્રસન્ન કરે છે ? પુત્ર જન્મ વિના પુત્રને નામે સવ કરવો કેમ ઘટે? વળી વારંવાર પ્રણામ કરીને તું મને પ્રસન્ન કરવા ધારે છે; પણ તેથી તું ઉલટું મારૂં સધીપણું પ્રગટ કરવા ઉદ્યમ કરે છે. તેથી હવે વારંવાર પ્રણમન બંધ કર, તું મારા દર્શન માત્રથી શાંત થયો અને તેથી તું મારે ધર્માધિકારી થયે જેથી તેં તો મારા ઉપર ઉપકાર કર્યો છે. વળી તુ સુરેંદ્રદત્તને પુત્ર હોવાથી તારામાં પૂજ્ય તરફ નમ્ર પણું ઉચિત છે. અને રાજાને બહુ માન આપે? એમનું કેમ ? કેમકે તું સામાન્ય મનુષ્ય નથી પરંતુ ગિતા છે, અને તેટલા માટે તું અમારે માનનીય છે: મરે સર્વ જીવ ઉપર સમભાવ છે, છતાં તારા પર વધારે પ્રસન્ન થાછું, હે પુરૂષ શ્રેષ્ઠ! તારા વાંસા પર મેં હાથ મૂક્યા છે માટે તુ ઉઠ અને તારી મરજી આવે તે સંશયો પૂછ, જરા પણ વિશાદ પામીશ નહિ. શ્રી જિનેશ્વર તારૂં ભવદુખથી રક્ષણ કરે! * મુનિએ કપાપૂર્વક આ પ્રમાણે કહ્યું એટલે રાજા પ્રસન્ન થઈને બોલ્યો, “ભગવન! પાપી જાણીને મારે આપે અને P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust - નાકરાવાના રાજા & Tદરાder તાજમહેક

Page #121
: 6 (ાટક પ પર આકરા પ્રહાર - - - - 1 - (114) નાદર ન કર્યો, માની જાણુંને મારે તિરસ્કાર ન કર્યો, વિ. | રાધક જાણીને મારા પર દ્વેષ ન કર્યો, મૂર્ખ એમ કહીને મારી નિંદા ન કરી નિર્લજ કહીને મારી નિર્ભના ને કરી, પરંતુ ઉલ મારાપર અનુગ્રહ કર્યો; તેથી તત્વ દ્રષ્ટિ વાળા આપ મહાત્માને મારા પર ઘણે પક્ષપાત જણાય છે, વળી મારા પિતા સુરેદ્રદત્ત જે.કે પરલોક પામ્યા છે તોપણ હજુ તે જીવતા હોય એમ જણાય છે કારણ કે આપ જેવા મહાત્માએ તેમની આવી પ્રશંસા કરે છે. હે મુનીં! આજે સર્વ પાપને હરનારી, કલ્યાણ કરનારી અને અત્યંત પ્રશ સનીય તમારી આશિષએ મારા સર્વ સંતાપ દૂર કરી નાંખ્યા છે. . .' ' . . . '"“વળી સ્વામી! તમે મને સંશય છેદ કરવાનો આ દેશ આ તે યુક્ત છે, પરંતુ થોડા પણ જ્ઞાન વાળા પુરૂષ હેય તે અજ્ઞાન સંશયને પૂછે, પણ મારા જેવા સર્વે અજ્ઞાનમય પ્રાણી છે સંદેહ દૂર કરે ? તોપણ હમણુ મને આપના દશનથી બંધ થશે છે, તેથી પૂછું છું કે હે ભગવન! આ જગતું કૅનાથી ઉન્ન થાય છે? કેમ ચાલે છે અને કેમ નાશ પામે છે? વળી ધર્મજ્ઞ એવા મારા માતાપિતા કઈ ગતિમાં ગયા છે? મારી આ સંશયને છેદ કરો. જન્મથી પાપીવાથી હું મારા આત્માની ગતિ તો પૂછતેજ નથી." " ઉપગવાન રાજાએ આ પ્રમાણે પૂછયું ત્યારે તત્વજ્ઞ (ધર્માચાર્ય બેધ્યારાજન! ધર્મ દેશના આપતા ભગવાન ITI ના HTAT ઉનાટક P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #122
. .. . .. .. ... (114) અનેકની પાસેથી જે પ્રમાણે મેં સાંભળ્યું છે, તે પ્રમાણે તારી પાસે હું આ જગતની પ્રવૃતિ કહું છું. વળી દ્રષ્ટિવાદ અધ્યયનના જાણવાથી શ્રુત કેળી પણાને. લીધે સર્વ જીવોની ગતિ તથા આગતિને પણ હું જાણું છું. હવે ये प्रथम पत्नी त्ति सां :- ... / .. आगंतवर्जितःश्रीमान् व्यक्ताव्यक्त चिरंतनः। एकोनेकःपुगणोस्ति पुरुषापरमेश्वरः .. // 1 // रागद्वेषोद्भवैस्तैस्तैः कर्मभिः सोयमावृतः। आवेद्यालिगितः सूने जगति त्रीणि चेतनः // 2 // ततः प्रकृतयस्तास्ताः विचित्राः सर्वकर्मणाम् / . तिष्ठन्तिमनुवर्तन्ते चतुर्गतिस्तु सर्वथा // 3 // कचित्काले नु संहृत्य निःशेष कर्मसंचयं / . . . ! कृत्वा योग निरोधं च संसाराद्धिनिवर्तते // 4 // तनो जन्मजरामृत्यु वर्जिती निर्मलोऽचलः। लोकाग्रगो निराबाधः स्वस्वरूपेऽवतिष्टति : // 5 // सर्वोगांधश्च संहारो माक्षि इत्यभिधीयते / / ..." यतो न पुनरावृति निंदैकपद च यत् // 6 // જૈિન આગમમાં મુખ્ય બાર અંગ છે, તેમાં બારમું અંગ द्रटिया नामे-2, 59 - म छे युछ माना अगिया ग व त ......... - P.P. Ac. Gunratnasuri M:S. Jun Gun. Aaradhak Trust

Page #123
રાજદીક " કાયદોહા = = ... -- (116) - વતના હૈ દાિિત તન્ના અર્વાધીરાજ પરમારના વાશિત | 7 | આ છે ભાવાર્થ આદિ અને અતથી રહિત, શ્રીમાન (જ્ઞાને દર્શન ચારિત્રરૂપી લક્ષ્મીવાન) કાંઈક વ્યકત, કાંઇક અભ્ય ત, ચિરકાળી, એક અને અનેક સ્વરૂપવાળા પુરાણપુર છે જે છે તે જ પરમેશ્વર છે. રાગદ્વેષથી ઉત્પન્ન થયેલા કમી વડેતે ચેતન અવરાયેલો હોય છે, ત્યાં સુધી અજ્ઞાને પણી ત્રણ જગતને ઉત્પન્ન કરે છે, એટલે અજ્ઞાનવ વો ત્રણ જગત માં ભમ્યા કરે છે) 2. સર્વ કર્મની તો વિચિત્ર પ્રકૃતિઓ હમેશાં તેની સાથે રહે છે અને ચારે ગતિમાં તેની સાથે જાય છે. 3. એવો આમાં કવચિતકાળ 'નિઃશેષ કર્મનાં સમૂહને સંહરીને અને ગટર ને રે કે રીન સંસારથી નિવર્તિ છે. 4. ત્યાર પછી તે જન્મ, જ અને મૃત્યુથી વાર્જિત, નિર્મલ અને અચળ થાય છે. લાક છે અરે જાય છે, અને નિરાધાધ પણે સ્વસ્વરૂપમાં રમણ કરે છે, 5, જયાં. સર્વ ઉપાધિનો વિનાશ છે, જ્યાંથી પુનરા વૃત્તિ નથી અને જે પરમાનંદ એકજ સ્થાન છે. તેને ક્યાક્ષ કહે છે, 6 અખંડ ધ્યાનમાં ધીર એવા ગીએ, આ કાયામાં રહીને પણ નાના દેહમાં હું સહં એક ચાંન કરતા કરતા. પરમાત્મવ્યવસ્થિત થાય છે, અથાણું પરમાત્મપદને પામે છે, 7.", 1 . આત્મા 2. મન, વચન, કાગ (પતિ) === =aa રાજ ir Sws P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust - *'+=t-tryik v

Page #124
(17) આ માત્મા–યમ, નીયમ, આસન, પ્રાણાયામ, પ્રત્યાહાર, ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિરૂપે અષ્ટાંગયોગના અને ત્યંત અભ્યાસથી પરમાત્માપણું પામે છે. આ સર્વ તત્વ.. જ્ઞાનને સાવ તારી પાસે કહ્યો છે તે એ શાના ના વિસ્તાર છે. . . . . : - * * વળી તે તારા માતા પિતાની ગતિ પૂછી તે. પણ સાંભળ. દિક્ષા ગ્રહણ કરવાને ઉસુક થયેલા તમારા પિતા નયનાળીએ આપેલાં ઝેરથી મૃત્યુ પામ્યા; ત્યાર પછી તેની માતા ચંદ્રમતી પણ તેના માહથી તરત મૃત્યુ પામી, અને આર્તધ્યાન વશ થઈને તેઓ અને ભવાંતરસાં અનુક્રમે મયૂર અને શ્વાન પણું પામ્યાં ત્યાં બહુ ખરાબ રીતે સરક ષ પામીને સુવેલ પર્વતના વનમાં નળ અને સર્વે થયાં ત્યાં પરસ્પર પ્રહારથી સરીને સિમા નદીમાં લેહલત મસ્યા અને હજાર દાઢાવાળાગાહ થયાં. ત્યાં દાસીનું ક્ષણ કરવા માટે ધીવર (માછીએ)એ ગ્રાહકદાર્થના કરી મારી નાખ્યો અને તારા પિતાના જીવ મને તો તે તારા પિંતાજ કલ્યાણ માટે કયે, અર્થાત બ્રાહ્મણને - જનમાં આપે. પછી માતા અંજ થઈ અને, રોજ તેને પુત્ર થયો, ત્યાં તે બકરાને પાતાની માતા સાથે વિષય સેવતે જોઈને યુથાધિશે. મારી નાંખ્ય, મરીને તેજ, અજાની કુખમાં પિતાનાજ વિર્યમાં તે ઉપ્ત થશે. મૃગ. . યામાંથી પાછા આવતા તે અજાને હણી અને તેની કેખમાંથી નીકળેલા અનીસભવ નામના બકરાને લઈને . : P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #125
* ; જારી સારા (18) વ સ્વસ્થાને ચાલ્યા...તારી માને જીવ મરીને મહીષ થશે જેણે સંસા, અશ્વ, વિનાશ કર્યો ત્યાર પછી તેને અહીષ અને. મેષનું #જન કર્યું. બીજાલવમાં બને કકડા શંયા ત્યાં પણ કાળકના હાથમાં રહેલા તેઓને તે શબ્દવેધી બાણ વડે હણ્યા આ પ્રમાણે આટલા ભવોમાં બહ પ્રકારની વિટંબના અનુભવીને હાલ તે પિતા અને પિતાઅહીનાં છ લઘુકમ થઈને તારા પુત્ર અને પુત્રીપણું પામ્યા છે. " . ' . ' ' - તે આ પ્રમાણે તે શુરૂ મહારાજા: વચને સાંભળીને તા.બપતિ કો તેનું શરીર પરસેવાથી ભીંજાઈ ગયું અને હાડાવડે છે લા વૃક્ષની જેમ એકદમ પૃથ્વી પર પડય; પિતાને આ ભવથી સિદ્ધ એવા ગુરૂમહરાજનાં વચન ત્યાનથી ચિતતાક સમયે નહિ, તેથી તેને સેલિબધશિથિલ થઈ ગયા અને બ્રાન્ત, ચપળ અને મીચાએલી આંખવાળે તે રાજા છ પામવાથી અચેતનપાયખાવા લાઓ બનાવ જોઈને નજીક રહેલા સેવકે છાતી કુટીને રેવા અને પાકાર પાડવા મડી ગયા, : “પાણે પાણી ! પવન પવન! આસન આસન! લાવે! લા! છત્ર છત્ર ! તડકો તડકો!'. આવા શબ્દો સંભ્રાંતપણે મ તેમ દોડતા સેવકના મુખમાંથી નીક ળવા લાગ્યા, મેટે કેળાહળ થયો; અહદત્ત અને કાળદંડ પણુ આ શું થયું તે વિચારવા લાગ્યા અને મુનીંદ્રની આંખે પણ જળબિંદુથી ભરાઈ ગઈ, પછી તે રાજાને શીતયાણુથી, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #126
(11) આવએ કરીને માંએલા પવનથી, અને શીતળ ઉપચારેથી સેવકોએ સ્વસ્થ કર્યો એટલે માળવાને રોજ ચેતના પાયે ( શુદ્ધિમાં આવ્યા ) પરંતુ પોતે કરેલાં અન્યના સ્મરણથી તેને હર્દયમાં અહં જ દુખ થશું તેથી પોતાના શરીરના સેંકડો કટકા કરી તે અનિમાં બાકી નાંખવાની ઇચ્છા કરી, પાસે ઉભેલા ઍનિ એહંત અને બીજા મનુષ્યોને ન જોતાં માત્ર રોષવાળી આંખોથી પૃથ્વીનેજ જેવા લાગ્યા. પોતે કરેલા પાપ ન ટાળી શકાય તેવાં ધારીને અને મહેવાની ઈચછા કરીને તે રાજાએ પતાનાં પાપનું પ્રાયશ્ચિત પણ ગુરૂને પૂછયું નહિ. : - કે આ બનાવ જોઈને શાની મુદત્તાચાર્ય બાલ્યાં હે વત્સ ! આત્મહી! તારા આવા સાહસને ધિરાર પડે! આ પ્રશથી જુદે રસ્તે તારે એક પગ પણે મૂકવો યુક્ત નથી, કારણ કે જે મા તુ જવા છે તે નારકનો માગે છે. યદુi– * રોમપાત્ર છે રાન્ના. તક દવા છે. જો રાત , . શેક, લોભ, ભય, ક્રોધ, અથવા બીજા કેઈપણ કારણથી જે પ્રાણી પિતાને વધુ (આપધાત) કરે છે તેને પરલેક શુદ્ધ થતા નથી. . . . - ' 'જિનેએ પરજીવની હિંસાનું અને તાલી હિંસા (આપઘાત) નું સરખું જ પાપ કહ્યું છે, તેટલા માટે આમ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #127
ક - - - - (20) ઘાતમી ઇચ્છા તજી અને સર્વ કલેશને નાશ કરનારી પરમેશ્વરી દિક્ષાને તુ ગ્રહણ કરો જેથી તું સકળ આનંદન આપનારી સિદ્ધિને પામીશ વળી જે તુ તારા આત્માપર કરવા છે તે તમારા શત્રુ વડે પણ ન થાઓ. હું અહીં તો ની હત્યા કૅરાવવા નથી આ પરંતુ પાપ કાર્યોથી મૂકાવી સસમાં જોડવા આછું; હું પાસે હોવા છતાં તારે અસુર મૃત્યુ ન થાઓ.. . . . . .. : આવા ગુરૂ મહારાજનાં વચને સાંભળીને રાજાએ . ફરીથી પૂછ્યું કે ગુરરાજીમારી જેવા અગ્યની દિક્ષા લેવા વડે શુદ્ધિ કેમQશે?-મુનિએ જવાબ આપ્યો કે રાજ! નિકપણે સકામ નિર્જ 4 કરનાર ધર્મને આચરીને તારા અંતઃકરણના શાક રૂપી શલ્યને દૂર, કર મુનિરાજનાં આવાં વચનથી રાજાને આશા બંધણું; તેથી સંતોષ પામેલા રાજાએ પ્રવૃજ્યા ગ્રહણ કરવાને ઉત્સુક થઈને પાસે ઉભેલા સેવકને અમને બાલાવવાને મોકલ્યા, આ વૃત્તાંત સાંભળીને બાળથી વૃદ્ધ પર્યત સર્વ નગર વાસીઓ દુઃખી થઈને અમારી સાથે ઉદ્યાનમાં આવ્યાં અંતઃપૂરની સ્ત્રીઓ, શ્રેણી, સાયૅવાહ, સામંત અને મંત્રી એ સર્વે વાહન વગર ત્યાં દેડતા આવી પહોંચ્યા. તે 1. ખરાબ 2. મન પૂર્વક પૂર્વ પાપને ખપાવવા તે સકામ નિરા કહેવાય છે. * - - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #128
(12) વખત તે વને સર્વ લેકેથી.વ્યાસ થઈ ગયું. હું મારી દત્ત તે વખતે અમારા પિતા ગુણધરને મુલિતા પગમાં પડેલા જોઈને રાજા હશે કે કઈ જ હશે? એમ અને અને સવેને સંશય થયાં, અને સર્વ આશ્ચર્ય પામવા લાગ્યા. તે વખતે નગરના સલેકે સાથે રાજા પાસે જઈને અમે પૂછયું “મહારાજ ! આપને શરીરે જરાપણું આધિ વ્યાધિ જણાતી નથી, તાપણ દાઢ વગરના સર્ષની જેમ અને ભાંગેલા જંતુશળવાળા હાથીની જેમ તમે ઉત્સાહતનં. કેમ દીનદશાને પામ્યાં છે ? રાહુએ ઘેરેલા. ચંદ્રબિંબની. પડે તમારૂં મુખ છાયાવાળું કેમ દેખાય છે ? આ શાક સંતાપને બતાવનાર અગ્રુધારાને પ્રવાહ કેમ દેખાય છે ?. સ્વામી પિતાશ્રી ! આપ અમારી પાસે જલદી કહી ઘેર કેમકે અમે સર્વે આપના પર જીવનાર છઇયે. અમે સર્વે અત્યંત વિહળ થઈને પડાઇએ છીએ. ". . * * * * ‘રાજાએ ઉત્તર આપ્યો કે “અહો પુત્ર ! મંત્રી પ્રમુખપિાર વાસીઓ! તમે શા માટે પૂછો છે? હું દુરાત્મા તરફ તમે શા માટે પક્ષપાત રાખે છે. આપણું કુળમાં આવા આવા સાર' બનાવો બન્યા છે ! મારા માતા અને પિતા માંસ ખાનાર હે ગુણુંધર કુમાર છું, અથવા જેવી માતા તેવાં જ પુત્રો થાય છે. પહેલીકને ખારે છે. - 1. દૈત્યને કરવા 5 કનિષ્ઠ બનાવે 2. એક જાતનો વેલો–પીંડળ-તે બહુજ મારે હેય. છે. * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust ના *

Page #129
(122) Ellis a ra ri કદાપિ પણ મધુર કેળા જેવું ફળ આજ મહિ, જેણે પિ તના પ્રાણાધાર પતિને હું તેને પુત્ર પિતધાતક કેમ ને થાય? મેં મહાવેરીની જેમ વારંવાર પિતાને હણ્યા ! હે લોકે! હું પિધાતક છે, પાપી છે, ચંડાળ છે, તેમ છતાં પૃથ્વી મને કેમ ન ગળી ગઇ ? કાળસર્પ બને કેમ ડ નહિ? વજવડે મારા મસ્તકમાં પ્રહાર કેમ થયા નહિ? મારા સેંકડો કટકા કેમ ન થઇ ગયા વમય અને મને હાકષ્ટ આપતાં પણ ન કરે તેવા ઝેરના કીડાની જેમ સે કડા ઘરપાપ કરતાં છતાં પણ મારું વિહાર કેમ ન થયું ? હવે દિવ્ય કરવાથી પણ મારી શુદ્ધિ થવાની નથી. આવા પાપીને તમે ચિરંજીવ ? એમ શા માટે કહે છે ? અહો વૃદ્ધ પુરૂ ! તમે અહીં બેસે, તમારી પ્રત્યે આ કમ મને યુક્ત નથી. હે જી ! તમે અહીંથી દૂર જા, તમે મને મોહ પમાડવા આવી છે ? પણ નરકમાં જતાં મારૂં તમે રક્ષણ કરી શકે તેમ નથી, હવે તે મને મૃત્યુના ભયથી દર કરીને શરણ આપનાર આ સુદત્તાચાર્ય સ્વામી મને મળ્યા છે તેથી મને ભેગષ્ણાથી સર્યું તમારું કથાણું થાઓ ! હવે તમે અહીં (નગરમાં ), રહેનાર છે અને હું અહીં (મુનિ ચરણમાં ) રહેનાર છું; મારાથી મદના મોહવડે તમારે જે કાંઈ અપરાધ થયો હોય તે તમારે મામા કર. રિલેકે! આ મારી પ્રણામાંજલિ 1. બાપને મારનાર. 2. દસ પ્રકારની ઉગ્રતાઓ પસાર થનાર નિરહી ગણને હતે. = = - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #130
(123) છે. વળી હું લોકે! તમે મને દરિદ્ર ( ગરીબ )કે દુખી જાણુશો નહિ, હરતા-સર્વથી સુખી છું, કારણ કે આ પાપી છતાં પણ કૃપા કરવાંમાં તત્પર આ ભગવાન હજુપણ મારે સ્વીકાર કરે છે. - રાજાએ આ પ્રમાણે કહ્યું ત્યારે અમને બન્નેને અંત:કરશુમાં ચિંતા થઈ. તથા શું હું સુરેંદ્રદત્ત ? શું હું ચમતી ? એમ અમારા બન્નેનાં મન ધ્યાન ધારાવડે આ કત થઇ ગયા અને બન્ને મૂછ પામ્યા. તત્કાળ વેચ્છાએ સ્વપ્નમાં જીવે તેમ અને આદર્શ માં પ્રતિબિંબની જેમ અમે અમારું પૂર્વભવનું સર્વ સ્વરૂપ દીઠું; એ પ્રમાણે પ્રત્યક્ષ દેખવાથી અમે ત્રણે એક બીજા સામું જોવાને શક્તિવાન થયા નહિ, જેથી સુગુરૂના પાદરાળને આલિંગન કરીને અમે ત્રણે દાયમાં આ સર્વ જગરૂ૫ ઈજાળને વિચાર કરવા લાગ્યા. તે વખતે અમારા ત્રણેને બદલાયલા મહાને રંગ, શરીર કપન, હઠનું ચાલન, ગાત્રના લગ, અશ્રપાત અને દીનવચન યુક્ત વિલાપ વિગેરે વિકારે જોઇને લાકે બહુ દુઃખ પામ્યા અને મુંઝાઈ ગયા. તે વખતે પક્ષીઓની ચાંચ મુદ્રિત થઈ ગઈ, હરિણ વિગેરે પશુઓએ વણ ગ્રહણ કરવું બંધ કર્યું અને વાંદરા વિગેરેએ વૃક્ષની શાખાનું હલાવવું પણ મૂકી દીધુ વિનયવાળા વિજયકર્મ નામના ભાણેજને રાજ્ય આપી 1. કાચ. 2. સ્થીર થઈ ગઈ; ચિતવત P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #131
-= - . : : : --- --: (124) ચલ પરીપણી અને મહેસવું કરી, દીન તથા સુપાત્રને યાચિતદાન આપી સર્વ પાપની શાંતિ માટે પાંચ હજાર રાજા અને બીજા સ્વજનની સાથે અમે ત્રણેએ સર્વ વિરતિ ચારિત્ર અંગીકાર કર્યું. . . . . . ' ધર્મોપદેશ કરવાની ઈચ્છાવાળા અએ અને બીજા માણએ નર્થનાવીને ઉપદેશ સેવા તે મહાત્મા મુનિને પ્રાર્થના કરી. ત્યારે તે મુનિએ કહ્યું કે, એ દુરચરણ: શ્રીએ ત્રીજા નરકનું આયુષ્ય બાંધ્યું છે; તેથી ઉષરભૂમિની જેમ તે ધર્મ બીજને પાત્ર નથી અને એટલા માટે જ તે સવથા ત્યાજ્ય છે. ? * (વાંચનારને સ્મરણ આપવું જરૂરનું છે કે આ પ્રમાણે મુનિ મારિદત્ત રાજા પાસે વાત કરે છે. ) અમે સર્વે મહાત્મા સુદત્તાચાર્યના ચરણની સેવા કરતાં વિયાવચ્ચ કરવામાં તત્પર રહેતાં, પરિસિહે સહન કરતાં, સિદ્ધાંતના અધ્યયનમાં આદર રાખતાં, આચાર્યોના પ્રભાવથી ઉપસર્ગ દૂર કરતાં, તે દેશ તજીને પૃથ્વી ઉપર વિ. ચરતા હતા. હે મારિદત્ત ! તે પ્રમાણે વિહાર કરતા રાજપુરના સ્વામી અને સુધર્મ સ્વામીના શિષ્ય મુદત્તાચાર્ય ચ. રણ કમળ વડે પૃથ્વીને પાવન કરતાં કરતાં, ગુણધર - જર્ષિ તેના અમે બંને પુત્ર તથા પુત્રી અને બીજા બહુ 3. એક ગામમાં આવેલા સર્વ દેરાસરના પૂજ્ય ભક્તિ દશન વિગેરે. . . 1, ખાર. * - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #132
(15) શિષ્યો સહીત હમણા જ આ નગરમાં આવ્યા છે, તે સુદત્તાચાર્ય મુની ઉપશમથી અને સાભાગ્યથી કંદર્પ (કામદેવ) ને જીત્યા છે. સર્વ ધમાંથી પ્રાણીએ તેના દર્શન કરવા ઈછે છે, રાગદ્વેષને તો તેમણે પ્રલય પમાડી દીધાં છે. દેવે પણ તે મુનિને ભક્તિભાવથી નમસ્કાર કરે છે, અભવ્ય અને દુર્ભવ્ય રતાં ઘણું કરીને તેમનાથી દૂર જ રહે છે. તે મહામાનું મન શત્રુ કે મિત્ર૫ર, સસાર કે એક્ષપર, અને તૃણ. . કે મણિપ૨ નિરંતર સરખું જ છે. સર્વે ગુણે તે મુનિરાજમાં એકઠા મળેલ છે. " આવા ત્રણ જગતમાં વિખ્યાત અને જેમનું દર્શન દુર્લભ છે એવા તે મુનિએ તમારા નગરની સમીપે નિવાસ કર્યો છે. તેમણે અમને અઠ્ઠમતપના પારણુ માટે નગરમાં જવા આદેશ આપે તેથી અમે મધુકરીવૃતિને અર્થ નગરમાં પિસતાં હતાં તેવામાં જ બળાત્કારે તારા સેવક.અમને પકડીને તારી પાસે લાવ્યા છે. હે રાજા ! તેં જે ધર્મનું સ્વરૂપ અને ભવની પરંપરા પૂછી તે મેં આઠ ભવ સુધીની તારી પાસે સર્વે કહી છે. હે રાજો ! સંસારનું સર્વ સ્વરૂપ આવું જાણજે, : ; ; આ પ્રમાણે અભયરૂચિ મુનિએ માલવનરેંદ્રની મૂ૧. મોક્ષ જવાની યોગ્યતા વગરના છો. . . ." 2. ઘણે( અનંત) કાળે મેલ જવાની યોગ્યતાવાળા જી. 3. ભમર પુષ્પ ઉપર બેસીને તેને રસ ચાખે પણ તે પુષ્પને પીડા ન ઉપજાવે તેવી રીતે ભિક્ષાવૃતિ કરવી તે મધુકરીતિ, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #133
:::-.. _ _..-- --- -- (16) ળથી ઉત્તિ કહી, ત્યારે મારિદત્ત રાજા પિતાના અકાર્યન સ્મરણથી અકસ્માત મૂછ પામીને સુવર્ણમય સિંહાસનથી અમિપરંઢળી પડયો. તે વખતે આખી રસભા ચિંતામાં મન થઇ અને ચિત્રમાં આ ખેલી હોય તેમ સ્તબ્ધ બની ગઈ, મુનિએ તેને “વ્યાકુળ થામાં વ્યાકુળથામાં ' એવા વચને કહ્યાં; તે સાંભળીને વિëળ રાજા નિસાસા મક શ્રમરૂપ જળને વરસાવતો અપૂર્વ કલંકી પણાના દુ:ખથી આકુળ વ્યાકુળ થઇને અંગભંગ યુકત, હાહારવ કરે અને ધીર છતાં પણ બીકણની દશાને અનુભવતા અઠ યુક્ત નેત્ર ખોલ્યો અહે આતો મને મેણું દુખ ઉપજ થયું અથવા તો દેવને મનેરઃ દુસહ જણાય નહિ તો જેઓનું અરમનસેંકડોમનેથ વડે અહી થવું જોઇએ તેમને આવી રીતે સમાગમ કેમ થાય છે અને ને. અવિનય કરતાં મેં કેવું અકાર્ય કર્યું. જેની અધમ કોલલેકેએ મલીન બુદ્ધિ કરી નાંખી છે એવા મને ધિકંકાર છે !: આ રાંભામાં હું ઉંચું માથું કેમ કરી શકીશ? કારણ કે તે ગુણધર મુનિત મારી બેનનામતિ (બનેવી ) થાય છે, અને જયાવળી દેવી તે મારી એને થાય છે અને આ શ્રીમાન અભયરૂચિ અને અભયમતિ મારા ભાણેજ થાય છે. . . . . . . . ' હે અભયરૂચિ ! અહિં આવ, અહિં આવ! મને આલિંગન કર (ભેટ), અથવા “આલિંગનની વાત છે જુએ છે, હું તારા ચરણમારા મસ્તકપ * P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #134
insistedદktw અરજદારી કરી (17) શ; મને તારા મામાને સંસાર સમુદ્રમાં ડુબતાં આલબેન આપ ' . . . . . . . . . હે પુવતિ અભયમતિ! હે બાળ તપસ્વિનિ ! હું તને દૂરથી જ પ્રણામ કરું છું. હે કરૂણા સમુદ્ર ભગવાન! આ મામા ઉપર કૃપા કરી એવા પ્રસન્ન થાઓ કે જેવી હ મારે સકળ પાપરૂપ કાદવને ધોઈને તમારા અંગને પર્શ કરવાને ગ્ય થાઉં..? * “હે સેવકે! પાપી કેલ લકે કયાં ગયા? તેઓનાં મસ્તક વડે જલદી આ પૃથ્વીને ભરી. અથવા અભયરૂચિ મુની છતાં તે વાત ઉચિત નથી, પરંતુ સધળા કે લેકેને દેશ બહાર કાઢી મૂકે. તથા યોગિની વિગેરે દુરાચારી સ્ત્રીઓને ચારકોધન ની આજ્ઞા કરે એટલે હિંસક યોગિનીઓની મૂર્તિને આ મંદિરમાંથી બહાર નાંખી તથા મંદિરના વાસણને લાકડાથી ભાંગી નાંખે. મારા દેશમાં આજ પછી કઈ દિવસે પણ જીવઘાત ન થાય તેમ કરો આ મૃગે ખુશીથી વનમાં ચરો, પક્ષિઓ પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણે આકાશમાં ઉડે, જળચર જીવોને જે સ્થાનકેથી લાવ્યા છે તે સ્થાનકે નિ બાળપણે મૂકી આવે. 2 - - ' ' . . . ' : રાજાની આ પ્રમાણે આજ્ઞાથી મંત્રી વિગેરેએ 1-કે. 2. કેદખાનામાંથી કેદીઓને છેડી દેવાની. * பாபாரை P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #135
(128), થાપાને તત્કાળ બંધનથી મુક્ત કરી દીધા, પક્ષિઓને પા જરામાંથી બહાર કાઢયાં અને મત્સ્ય વિગેરે જળચરને જળયુકત પ્રદેશમાં યત્નથી મૂક્યાં. સર્વે જીવે બંધનથી મુક્ત થઈને નિર્ભયપણે પોતપોતાના સ્થાનકે જવા માટે ઉત્સુક થઈ દિશામાં ચાલ્યા ગયા, અને પક્ષિઓ પણ મધુર ધ્વનિથી ગાતાં ગાતાં આકાશમાં પાંઓને ફફડાવતાં જવાં લાગ્યાં. તે વખતે પૃથ્વીએ સુખેથી ઉછુસ લીધે, સર્વે દિશાએ ઉજળી થઈ, જીવલેક નિર્ભય થઇને આ ત્યંત હર્ષથી ભરપૂર થયે, પવન શીતળ અને સુગંધી થઈ ધીમે ધીમે વાવા લાગ્યો, પ્રાણુંના રક્ષણ મય કેળાહળને કિલકિલ શબ્દ થવા લાગ્યો. - આ વખતે એકાએક આકાશમાંથી પૃથ્વી પર વિવિધ પ્રકારનાં કલ્પવૃક્ષના પુષ્પોની વૃષ્ટિ થઈ, અને સિદ્ધદેવાગનાઓ આકાશમાં “જયજય deg શબ્દ બોલતી અને દેવતાની કૃદ્ધિ બતાવતી વિવિધ વિમાન સાથે દેખાવા લાગી. તે સધળી નિરૂપમ રૂપ, વેષ અને સિભાગ્ય યુકત, કમળ જેવી સુકોમળ વ્યંતરીના મધ્ય ભાગમાં, અદ્ભૂતરૂપ અને વેશધરનારી તેમજ વિવિધ ભૂષણથી ભૂષિત શરીર વાળી ચંડમારી નામની દવી પ્રગટ થઇ. અભય રૂચિમુનિને ઈ જરા લજજા પામી; પ્રથમ મારીદત્ત રાજ સાથે બેલી મારિદત્ત આટલા વખત સુધી તેં શું કાર્ય કશું? મોક્ષ સુખાદિકની ઈચ્છાથી મહા કુરનિશાચર *** * = ' ' , P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #136
(129) દેવીઓને આરાધવા માટે સ્થળચર વિગેરે બહુજીની તે હિંસા કરી, પણ પ્રત્યક્ષ થઈને કદી પણ મેં જીવવધે આદેશ આપ્યો નથી! વળી મોક્ષ દેવાને અમે તે કયાંથી સમર્થ હઈએ? અમારા કરતાં તો સુશીલ ગૃહસ્થની સ્ત્રીએ સારી! આતે ધૂર્તને ઉચિત એ માટે ઉપદેશ તને શ હતો તેનું આ ભયંકર પરિણામ છે. આજતો કર્ણવિવરમાં અમૃતધારા તુલ્ય અને અતિ રમણિય અભયરૂચિ મુનિની વાણી સાંભળીને મોક્ષ માર્ગને સમ્યગ્ન પ્રકારે જાણી હ પરમાનંદને પામી છું. કયાં અમારે વિકારને ઉત્પન્ન કરનારો ઉપદેશ અને કયાં આ મદન વિગેરે સર્વ વિકારોને નિવારણ કરનાર આ મુનિને ઉપદેશ વિષ અને અમૃતની જેમ તેઓ વચ્ચે બહુજ અંતર છે.” આ પ્રમાણે રાજાને કહી પછી તે મુનિ પ્રત્યે બોલી . 8 હે ભગવાન યોગીશ્વર અભયરૂચિ ! હું તમને દૂરથી પ્રણામ કરું છું; તમને નમસ્કાર છે, કારણ કે તમારા પ્રસાદથીજ પશુવધ માટે મળેલા આ સર્વ લેકે પ્રતિબંધ પામ્યા; અને દુર્બદ્ધિવડે જેનું દદય રૂંધાયેલું છે એવી હું પણ પ્રતિબંધ પામી. હે મારિદત્ત રાજા ! આ સર્વ લેકે ધર્મ તત્પર થયા, કૈલ વિગેરે દુર્મતિઓને તારા દેશમાંથી હાંકી મૂક્યા અને ભગવાન સુરતમુનિ તારી ભૂમિમાં પધાર્યા તેથી હું તને વર દઉં છું કે “તું સર્વે લક્ષ્મીવાળાએને શિરે મણિ થઇને શત્ર સાથે લડવામાં વિજય મેળવ, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #137
- (130) પ્રજાને પ્રીતિપાત્ર થા, અને તું રાજ્ય કરે ત્યાં સુધી તારા દેશમાં અગ્નિ વિગેરેને ઉપદ્રવ ન થાઓ. >> - આ પ્રમાણે અભયરૂચિએ પ્રવર્તાવેલી જીવદયાના પ્રભાવથી સર્વે કપાળ પ્રસન્ન થયા, અને આનંદ કરવા લાગ્યા. વળી યથાવસરે મેઘવરસો અને પાપનો નાશ થાઓ” એમ બોલતાં સર્વે દેવતાઓ હર્ષ સહિત પિતપતાને સ્થાનકે ગયા, તે વખતે આશ્ચર્યયુક્ત, કુશાશ્વપરાડ સુખ અને વગર વિલંબે શ્રાવક ધર્મ અંગિકાર કરવાને ઇચ્છનારા તે મારિદત્ત રાજાને અભયરૂચિ મુનિ સુદત્તાચાર્ય માસે લઈ ગયા, . રાજાએ ત્યાં જઈને યુગપ્રધાન ગુરૂને નમસ્કાર કર્યો, અને તુષ્ટમાન થઈને ગુરૂના વચનથી શ્રાવક ધર્મ અંગીકાર કે, ગુણધર રાજર્ષિએ તેને હિત શિક્ષા સંભળાવી અને જયાવતી રાણી પિતાના વડીલ ભાઈના નેહથી તેને ત્યાં ગઈ, : સુદત્તાચાર્ય રાજાના અત્યંત આગ્રહથી કેટલાક દીવસ ત્યાં રહી, પારણાના ઉત્સવને દીવસે ગ્રહસ્થાનાં ઘરે પવિત્ર કરી અને પિતાના સદુપદેશથી ઘણું ભવ્ય જીવને પ્રતિબોધ આપી બીજી જગ્યાએ વિહાર કરી ગયા. બહુકાળે પ્રબોધ પામેલું અને જ્ઞાન લહેરથી શુદ્ધ થયેલું મારિદત્ત રાજાનું મન નિરંતર જીવાજીવાદિક નવ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #138
(13) તત્વના વિચારમાં આસક્ત થયું; સાધુ સાથે મૈત્રી ભાવ વૃદ્ધિ પામે; પિતાને જે પ્રિય છે તે ગુરૂને આપવા તે ઈચ્છતો હતો; પણ સાધુને તે જે વિશુદ્ધ અશનાદિ હોય તેજ રૂચતાં હતાં, તેમાં રાજપિંડ નહિ ગ્રહણ કરનારા સા. દુઓને વહરાવવા માટે સાધમકીની જેમ જયાવાળી રા"ણીને પ્રેરી, અને પોતે રત્નકંબળાદિક ઉત્તમ વસ્તુઓ અને તિલાશીને મુનિનું પૂજન કરવા લાગ્યા; રેગી સાધુની સારી રીતે વિયાવચ્ચ કરવા લાગ્ય, જિનેંદ્રભક્તિયુકત ગાયનેના કરનારને તે કલ્પવૃક્ષની જેમ ઈષ્ટ ફળનો દેના થઈ પડયે; અને જૈન મતથી વિરૂદ્ધ વાદીઓને પોતાની બુદ્ધિના બળથી જ વિવિધ યુક્તિવડે જીતીને રાજ સભામાં ગુરૂના ઉપદેશનું માહાસ્ય વધારવા લાગે; વળી ઊંચા મેરૂ પર્વતના શીખર જેવા ઉન્નત જેનમંદીરેથી અને સુખડ, હિંદીર ર અને પુંડરીક કમળ જેવી ઉજ્વળ કીર્તિથી આખા મહીમંડળને ભરી દીધું. આ પ્રમાણે ધર્મ કાર્ય કરતે શ્રી મહેતને હૃદયમાં ધારણ કરતો અને દાન યોગ્ય પુરૂષને ઈછીત દાન આપતે તે રાજા સુખે સુખે રાજ્ય પાળવા લાગે, - હવે તે ગુણધર રાજર્ષિ, અભયરૂચિ સાધુ અને અ. ભયમતિ સાધવી ક્ષમા, આર્જવ, માર્દવ વિગેરે યતિ ધર્મથી 1. સાધુ રાજાના ઘરનું કાંઈ પણ લેતા નથી. 2. દરિયાનાં ફીણ P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #139
(132) યુકત, સંતોષથી શોભતા, કષાય અને આશ્રવથી રહિત, ત્રણ ગુપ્તિ ને ધારણ કરતા, પાંચ ઈદ્રિયોને જીતતા અને સત્ર નિસ્પૃહપણે વર્તતા અત્યંત તપસ્યા કરતા હતા; અને મન, વચન અને કાયાને એકાગ્ર કરવા વડે શરીરમાં રહેલા પાન અપાન વિગેરે વાયુને રૂંધવાથી “પ્રાણાયામ ને સાધતા હતા. પ્રાણાયામ કરવાથી સેવક જેમ સ્વામીપણાને પામે તેમ દયાનાર પુરૂષ ( ધ્યાતા) દયેયપણાને પામે છે. ( એટલે જેનું તે પુરૂષ દેથાન કરતો હોય તે “દયેય ? કહેવાય છે અને તે પુરૂષ ધ્યાતા કહેવાય છે; તે થાતા ધ્યાનારૂઢ થઈ આત્મસંયમ કરવાથી પેય પદને પામે છે.). તે ત્રણે ( બે મુનિઓ અને એક સાધ્વી ) ચામ. ખાણુ, નગર, દ્રણમુખ અને મંડપને વિષે વિચરતા, મન શુદ્ધિવડે અહીતળને પવિત્ર કરતા, સદેશનારૂપી વહાણવડ અનેક ભવ્યને અપાર સંસાર સમુદ્રમાંથી તારતા,તેમજ જંગલ અને ઘર, સુખ અને દુઃખ, મિત્ર અને શત્ર, સેન તથા પથ્થર સર્વે ઉપર, સમભાવ રાખતા સુખેથી સંયમ પાળવા લાગ્યા. વળી તે ક્ષમાની છે અને કપાસમુદ્ર સાધુએ ઉપસાદિક તપને અંતે નવાનવા અભિગ્રહથી જગતને પુણ્ય પ્રાપ્તિનું કારણ એવું પારણું કરવા લાગ્યા એ પ્રમાણે કેટલાક કાળ ગયા પછી જેને વૈરાગ એજ ધન છે એવા તે મુની દ્રાએ પોતાના આયુષ્યને અંત 1. મન, વચન અને કાયાના વેગને વશ રાખવા તે ગુણિ. 2. સમા રુપી નવાળો. પાળવા ઉપરાજિકારણ અને વિ. | | \ | ક P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #140
(133) નજીક જાણીને, ચાર પ્રકારના આહારના પચ્ચખાણું કરીને પાદપપગમન અનશન અંગીકાર કર્યું અને આ પ્રમાણે આરાધના કરી; “શ્રી ઋષભાદિક સર્વે તીર્થકરે, પુંડરિક વિગેરે ગણધરે અને કેવળજ્ઞાનીએ કહેલે ધર્મ અમારે ભવ ભવમાં શરણ ભૂત થાઓ; તે થેકરે કહેલાં છ પ્રકારના જીવોને અમે ખમાવીએ છીએ, તેઓ અમને ક્ષમા કરે; અમારા મન, વચન અને કાયાથી કરેલાં પાપ મિથ્યા થાઓ; આ સંસારમાં અમારું કઈ નથી, અમે કોઈના નથી અને શ્રી જિનેશ્વરનાં ચરણનું શરણ કરનારા અમારે કયારે પણ દીનતા નથી. વળી અમે ભવે ભવમાં જે અઢાર પાપસ્થાનક સેવ્યાં હોય તે સર્વે ખમાવીએ છીએ અને તજી દઈએ છીએ; તથા બહું યત્નથી પાળેલું, અનેક આહાથી પોષેલું અને દેશનું ઘર એવું આ શરીર પણ અમે તજી દઈએ છીએ, >> * આ પ્રમાણે આરાધના કરીને તે સર્વેએ અણુસણ કર્યું, અને એક માસ પર્યત અણસણ (ઉપવાસ) આરા. ધી. મહાધ્યાનમાં લીન થઈ, પરમેષ્ઠી નમસ્કારને થાતાં (નવકાર મંત્રનું સ્મરણ કરતાં), ઉત્તરોત્તર ગુણસ્થાનપર 1, ઝાડ કે ઝાડની ડાળ છુટી પડેલ જેમ જમીન પર પડી રહે, હાલે ચાલે પણ નહિ, તેમ રહેવું તે. * 2. પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ અને ત્રસ (બેઈદ્રિય, તેજકિય, ચરિંદ્રિય, મનુષ્ય, પદિયતિચિ, નારકી અને દેવતા). P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #141
- ન - (134) આરેહણ કરતાં, શુકલધ્યાન રૂપી અગ્નિવડે ઘાતી કર્મને બાળીને સકલ લેાક અને અલકને પ્રકાશનારૂં કેવળજ્ઞાન પાગ્યાં, અને તરત જ અઘાતિ કર્મને 2 પણ ક્ષય કરીને શાશ્વત આનંદથી પૂર્ણ અને જન્મજાથી રહીત અવ્યાબાધ સુખ (મેક્ષ) ને પામ્યાં, * * * इति श्री यशोधर चरित्रे नृपजनन्योरष्टमो भवः આ ચરિત્ર શ્રી માણિક્યસુરીએ બનાવેલા પદ્યબંધ ચરિત્રને અનુસાર મેં લખ્યું છે, પણ પરમ પુજ્ય શ્રી હરિ. ભદ્રસુરીએ રચેલા શ્રીસમરાદિત્યના ચરિત્રની અંતર્ગત યશોધર રાજાનું ચરિત્ર પ્રાકૃત ભાષામાં છે, તેમાં તેઓ આઠમા ભાવમાં યશેરને જીવ મોક્ષે ગયે એમ કહેતા નથી, પરંતુ બીજા બે ભવ વધારે કહે છે, તે ચરિત્રને અનુસારે તે છેલ્લા બે ભવ પણ અહીં લખીએ છીએ, ત્યાર પછી અભયરૂચિ સાધુ અને અભયમતી સાધ્વી ૧કર્મ આઠ છે. તેમાં ચાર ( જ્ઞાનાવરણય, દર્શનાવરણય, મેહનીય અને અંતરાય ) ઘાતિકર્મ છે અને તેને ક્ષય થવાથી કેવળ : જ્ઞાન થાય છે. 2. ચાર કર્મ અઘાતિ છે. વેદની, નામ, ગોત્ર અને આયુષ્ય; તેનો ક્ષય થવાથી મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે. મેક્ષ એટલે સર્વ કર્મથી મૂકાવું તે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #142
(35) શુદ્ધ ચારિત્રને પાળી સિદ્ધાંતમાં બતાવેલી વિધિ પ્રમાણે (અનશન-આરાધના પૂર્વક ) કાળ કરીને સહસ્ત્રાર ના- મને આઠમા દેવલોકમાં દેવપણે ઉપન્ન થયાં. દેવતાનું આયુષ્ય ભેગાવી દેવલોકથી અવીને અભયરૂચિને જીવ કેશલદેશમાં અયોધ્યા નગરીમાં વિનયંધર રાજાની લક્ષ્મીમતી નામની પટ્ટરાણુની કુક્ષિમાં પુત્રપણે ઉન્ન થયે અને અનુક્રમે જન્મ પામ્યો. પિતાએ તેનું યશોધર નામ રાખ્યું અભયમતીને જીવ દેવલોકથી ચ્યવીને પાટલીપુત્ર નગરમાં ઈશાનસેન રાજાની રાણી વિજયદેવીની કુક્ષિમાં પુત્રીપણે ઉત્પન્ન થયો. અનુક્રમે ગર્ભકાળ સંપૂર્ણ થયે તે જન્મ પામી. તેનું વિનયમતિ નામ પાડયું. અને દેહને વધવા સાથે કલાકિશલ્યમાં પણ વૃદ્ધિ પામ્યા. ઇચ્છિત વર વરવા ઇચ્છનારી વિનયમતીને તેના પિતાએ થશેધર તરફ . મોકલાવી. આ ખબર સાંભળીને યશોધર દદયમાં બહુજ ખુશી થયો. તે ઘણું પરિવારથી પરવરેલી વિનયમતી અધ્યામાં આવી. રાજાએ બહુ માનપૂર્વક રહેવા આવાસ આપે નગરની બહાર લગ્નમહોત્સવ કરવાનો નિરધાર કર્યો અને વિવાહને દીવસ. પણ મુકરર કર્યો, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #143
* = = = = = = (136) વિવાહને દિવસ આવ્યો. યશોધર અને વિનયમતીના મને અત્યંત આનંદમાં હતા. તે દિવસે યશેધર બેટી વિભુતિથી વિનયમતીને પરણવા તૈિયારી કરવા લાગ્યો કે : મંગળ વાજિંત્રો વાગવા લાગ્યા; ગણિકાઓ નાચવા લાગી; મંગળ પાઠકો માંગળીક ઉચ્ચાવા લાગ્યાં; અને સધવા સ્ત્રીઓ મંગળ ગીતો ગાવા લાગી, શેધર રાજા ધવળ હસ્તી ઉપર બેસીને નગરની સ્ત્રીઓથી વારંવાર જોવાતો રાજ્ય રસ્તે ચાલ્યો જાય છે, તેવામાં તેનું દક્ષિણ નિયન કરયું, તેથી તેને હર્ષ ઉપ્તન્ન થયે અને વિચાર્યું કે આ કામ ઘણા હર્ષ પૂર્વક ઉતાવળે કરવું યોગ્ય છે. * તેજ વખતે કલ્યાણ શ્રેણીના આંગણામાં ગોચરી લેવા આવેલા એક સાધુને તેણે જોયા. તે સાધુને જોઈને તેને એકાએક સંભ્રમ ઉત્પન્ન થયા અને સાધુપણાના પૂર્વ અભ્યાસથી, કર્મપરિણતિની વિચિત્રતાથી અને તે મુનિના અમેઘ 1 દર્શનથી તરત જ તેને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું; તે વખતે ગજેના સ્કંધ ઉપરથી તે ઢળી પડયો. એને પડતાં પડતાં રાજભદ્ર નામના વિચક્ષણ મહાવતે પકડી રાખ્યો - “આ શું થયું એમ વિચાર કરતાં રાજભકે સેવા વાગતાં બંધ પાડયાં. તે વખતે અવિષાદિ છતાં પણ ખેદ ચુકત ચિત્તવાળા યાધરના પિતા ત્યાં આવ્યા. અને સો 1. સફળ. . 2. શક ન પામે તેવા.. - - - - - - - -- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #144
- - - - ટિકાકીનાકારક મારફત (137) પારી તાંબુળની નિશાથી મૂછત થયે હશે એમ વિચારી ચંદનના પાણીથી તેને સિંગે એટલે કુમારને ચેતના પ્રાપ્ત થઈ, નેત્રો ઉઘડયાં, આસન ઉપર સ્થિત થયો, પણ ચિત્ત સંસાર સાગરથી વિરક્ત થઈ ગયું. પિતાએ પૂછ્યું પુત્ર! તને શું થયું છે ?? યશોધરે કહ્યું “સંસારને વિલાસ અતિ દારૂણ છે, પિતાએ કહ્યું “પુત્ર ! શું આ સંસારચિંતાનો અવસર છે? 2 પુત્રે જવાબ આપો “પિતાજી ! તે મોટી કથા છે, સંક્ષેપમાં કહી શકાય તેમ નથી, તેટલા માટે આપ એક જગ્યાએ બેસો, માતૃ વગે, પ્રધાન અને મુખ્ય નગર વાસીયોને બોલાવે એટલે હું સંસારચિંતાનું કારણ આપને કહું.' . પછી રાજાએ રાજ્યમાર્ગમાં આવેલી સભામાં બેસી ને માતૃવર્ગ, પ્રધાન અને નગરવાસીઓને લાવ્યાં. તેઓ સર્વ આવીને ઉચિત સ્થાનકે બેઠાં; અને પિતાએ આ સર્વ શું છે એમ પૂછવાથી યશધરે કહેવા માંડયું કે “મોહ થી અજ્ઞાની પ્રાણુઓ આ સંસાર નિર્ગુણ છે એમ જાણતા નથી, તેના સ્વરૂપ વિષે વિચાર કરતા નથી, અહિત કાર્યમાં પ્રવર્તે, અને આગામી કાળને જોતા નથી તેમજ વિચારતા પણ નથી; જન્મ, જરા, મરણ, રોગ, શેક, પ્રિય વિયોગ વિગેરે વિકારો આ સંસારમાં રસુર અને અસુર સને સાધારણ છે. થોડા પ્રમાદનો પણ વિપાક બહુ દારૂણ છે. જુએ! લેટના કુકડાને વધ પણ કેવા દુ:ખમય જ કરતills1 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #145
(138) પરિણમ્યો.” આ પ્રમાણે કહ્યા પછી યશોધરે સુરેંદ્રદત્તને ભવથી માંડીને જાતિ સ્મરણ થયા પર્વત પોતાના સર્વ ભવ કહી બતાવ્યા. તે વૃતાંત સાંભળીને “ન કરવા યોગ્ય આચરણને આ દારૂણુ વિપાક છે? એમ બેલતો રાજા, તેની માતા અને બીજા ઘણા લેકે સંવેગ પામ્યા. કુમાર બે કે “હે તાત! અકાળે આચરણનું આવું દારૂણું પરિણામ જેઇને સંસારરૂપી બંદીખાનામાંથી મારૂં ચિત્ત વિરકત થયું છે, અને જીવવચનનો પ્રતિબંધ પ્રગટ થયો છે; માટે મને વિરકત થવાને રજા આપે, આપના પસાયથી મારું મનુષ્યપણું હું સફળ કરીશ.” તે વખતે અનાદિ ભાવથી બાંધેલા મેહદષથી તે રાજાએ ઉત્તર કાળને વિચાર કર્યા વગર કહ્યું “હે પુત્ર ! તારી પ્રાર્થનાને ભંગજ તારી મનુષ્યપણાની સફળતા કરે છે, તેટલા માટે પ્રથમ તે ઈશાનસેન રાજાની પુત્રી પરણે, પછી મારી પેઠે પ્રજાનું પરિપાલન કરીને મેટા પુષ્યને સંચય કરો >> - તે વખતે કુમારે જવાબ આપે કે “હે પિતાશ્રી ! મેં આપને પ્રથમથી જ કહ્યું છે કે મારું ચિત્ત સંસાર કારગૃહથી વિરકત થઈ ગયું છે. તેથી સ્ત્રી પરણવાથી મારે સી. રાજા–સ્ત્રીને પરણવાથી કાંઈ દોષ છે? કમાર-સ્ત્રીને ગ્રહણ કરવી તેજ એવા પ્રકારનો વ્યાધિ છે કે જેનું એષધજ નથી, કારણ કે તે (સી) મેહd P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #146
(13) ઘર, પતિને નાશ કરનાર, ચિત્ત વ્યાક્ષેપની સભા, શાંતિ ની શત્રુ, મદનનું (કામદેવનું) ભુવન, શુદ્ધ ધ્યાનની વેરી, દુ:ખની ઉત્પત્તિ ભૂમિ, સુખની વિનાશક અને મહાપાપની આવાસ ભૂત હોવાથી તેને અંગીકાર કરીને પાંજરામાં, રહેલા સિંહની પેઠે સમર્થ છતાં પણ પ્રાણીઓ મનુષ્યભવ પામ્યા છતાં પરલોકના સાધનમાં સીદાય છે (કરી. શકતાં નથી ). હે પિતાજી ! રન જડેલા સેનાના થાળ વડે વિષ્ટાને શોધવા જેવા વિષયો છે, માટે તેનું સેવન કરવું યોગ્ય નથી. જીન વચનના બોધની સંગતિ, મનુષ્યપણું અને કર્મ ભૂમિ તે અચિંત્ય ચિંતામણી રત્ન જેવા છે અને ચરણ અનુષ્ઠાન : પરમપદ 2 નું સાધન છે; તેટલા માટે બીજા ક્રેકટના વિક છેડી દે, અને સકળ દુખનો છેદ કરનારી પ્રવૃજ્યા તે લેવાની મને રજા આપે. પુત્રનાં આવાં ચગ્ય વચનો સાંભળીને અશ્રુભરી આં એ પિતાએ કહ્યું કે “કુમાર ! સર્વ તે પ્રમાણે જ છેપરંતુ પર માથું કહેતાં છતાં પણ સ્નેહથી કાયર મારા હૃદયને તું પીડા ઉત્પન્ન કરે છે. કુમારે કહ્યું પરમાર્થે નાહ જોનારા સ્ને હથી સ, કરણ કે એ અપરમાથક સ્નેહજ સંસારનું કારણ છે. ' રાજાએ કહ્યું “ઈશાનસેન રાજાની પુત્રી ખેદ પામશે” કુમારે કહ્યું “એ કાંઈ મોટ' કારણ નથી, વળી આપ આ 1, ચારિત્ર. 2. મેલ, 3. દિક્ષા. . - P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #147
. = - = --- == - - ===-- ----- -- - - - - C enલાવ્યાખ્યા, પા. (140) ' ધૃતાંત તેની પાસે પણ નિવેદન કરે, જેથી કદાચ તે પણ આ વૃત્તાંત સાંભળીને પ્રતિબોધ પામશે.” રાજાએ વિચા૨ કરી શંખવર્ધન નામે પુરોહિતને બોલાવી કહ્યું " આ સવે વૃત્તાંત રાજપુત્રીને જણાવે અને પછી તેને પૂછો કે અમે આવી સ્થિતિમાં આવી પડયા છીએ તેથી હવે અમારે શું કરવું ? " શંખવધન તરતજ ત્યાં ગયા અને થોડા વખતમાં પાછા આવી કહેવા લાગ્યું, હે મહારાજ ! કુમારના મનોરથ સિદ્ધિ પામ્યા; હું અહીંથી રાજપુત્રી પાસે ગયે; મહારાજાને પુરોહિત જાણીને પ્રતિહારે મને બહુમાનથી પ્રવેશ કરાવ્યા; રાજ પુત્રીએ સત્કાર કર્યો અને બેસવા આસન આપ્યું. મેં કહ્યું–રાજપુત્રી ! મારે તમને કાંઈક કહેવું છે, રાજપુત્રી–આર્ય ! ખુશીથી બેલે. પુરોહિત–હું જે કહું તે તમારે સાવધાન થઈને સાં ભળવું, એવી તમારા ભર્તાની આશા છે. તે વખતે તરત જ તે આસન પરથી ઉતરી અને “જેમ ગુરૂ (ભનાર ) ની આજ્ઞા હેાય તેમ ? એ પ્રમાણે બેલી, હાથ જોડી રામે બેડી. તે વખતે મેં કહ્યું " કંધારી ! અહીં આવતા કુમારને સાધુદર્શનથી જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું, તેથી તેને પિતાના નવ ભવનું સ્મરણ કર્યું અને તે જેમ તેણે livમeshસરલ વોટool, છ. 22 : છે.fillify - >; = = = P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #148
કાનજs staT time WITY (141) કહ્યા તેમ તમે સાંભળે. આજ ક્ષેત્રમાં વિશાળ નામની નગરો છે, ત્યાં અમરદત્ત નામનો રાજા હતો, આ ભવથી નવમેભવે હું સુરેંદ્રદત્ત નામને તેનો પુત્ર હતો. મારી માતા વધરા હતી અને નયનાળી નામની મારે સ્ત્રી હતી, આટલું બોલ્યો તેવામાં તે રાજપુત્રી મુંઝાઇ ગઈ અને તેથી સર્વ પરિવાર આકુળ વ્યાકુળ થઈ ગયે. આ બનાવ જેઈન હું ખેદ પામ્યો અને તેના પર ચંદનનું પાણું સીંચમું. કેટલીક વારે તે ચેતના પામી ત્યારે મેં પૂછયું “રાજપુત્રી ! આ શું થયું ? રાજપુત્રી –સંસારની વિચિત્રતા ! પુરોહિત–કેવી રીતે વિચિત્રતા? રાજપુત્રી–તે ભવમાં કુમારની માતા યશેધરી હતી તે હુંજ હતી. ( આ પ્રમાણે કહી રાજપુત્રીએ મને યશેધરના કહેવા પ્રમાણે સર્વ પૂર્વ ભવન વૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યું. પછી મેં કહ્યું કે " આ બનાવથી કુમારનું ચિત્ત ભવરૂપ કારાગૃહથી વિરક્ત થઈ ગયું છે અને તે દિક્ષા લેવા ઈચ્છે છે, તેટલા માટે મહારાજે કહેવરાવ્યું છે કે હવે અમારે શું કરવું?” રાજપુત્રીએ કહ્યું “મહારાજને આ પ્રમાણે કહે કે. હે તાત! સંસારને સ્વભાવ આવો છે! તેને જાણવાથી P.P. Ac. Gunratrasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #149
EM { . - - I] (14) ' કોણ બુદ્ધિમાનને વિરાગ્ય થતો નથી? તેટલા માટે સ્વપ્ન * માત્ર વિભ્રમ જેવા પ્રતિબંધથી સર્ચ. કુમારને ઇચિત કરવા છે અને મને પણ દિક્ષા લેવાની રજા આપે, કારણ કે મારૂં ચિત્ત પણ ભવચારકથી વિરક્ત થયું છે.' આ પ્રમાણે હકીકત પુરોહિતે રાજા પાસે કહી સંભળાવી. તે સાંભળીને રાજા પણ સંસારની માયા અને ઈજાળપણું જાણું સંવેગ પામ્યો. પછી કહેવા લાગ્યો હે પુત્ર! તું મારે પુત્ર નથી પણ મને ધર્મમાં નિયોજવાથી તું મારે ગુરૂ છે, તે હવે અમારે પણ આ સંસાર ના કલેશથી સર્યું. હું પણ તારી સાથે જ દિક્ષા લઈશ, ? રાજાનાં આવાં વચન સાંભળી રાણું બોલી “આર્ય પત્ર! તમારી વાત યોગ્ય છે. આ નટના પડા જેવા અશાથતા જીવ લેકના પ્રતિબંધથી શું ? - કમાર યશોધરે કહ્યું- દેવાનુપ્રિય ! જેમ સુખ ઉપજે તેમ કરે, પણ ધર્મકાર્યમાં વિલંબ કરશે નહિ.” પછી રાજાએ મહાદાન દીધું, સર્વ અહંતના ચોમાં પૂજા રચાવી, સ્વજન સંબંધીને માન સન્માન આયા અને યશવર્ધન નામના પોતાના નાના પુત્રને ગાદીએ બેસાડ પછી રાજાએ, યશોધર કુમારે, રાજાની રાણુએ, ઇશાનસેન રાજાની પુત્રી વિનયમતીએ, પ્રધાન અને કેટલાક નગરવાસીઓએ ઇંદ્રિભૂતિ ગુરૂની પાસે પ્રવૃન્યા અંગીકાર કરી અને સર્વેએ લાંબા વખત સુધી સાધુ ધર્મની પ્રતિપાલના * 1 સાર ભ્રમણરૂપ બંદીખાનું. - = = - = - - = = = - = == P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #150
a: નાકમળ છorld Malik (143) કરી. કેટલાક કાળ વિત્યા પછી અનેક સાધુઓથી પરવેલા થશેાધર મુનીશ્વર ગામેગામ વિહાર કરતાં સુસુમપુર પાસેના સિદ્ધાર્થ નામના ઉદ્યાનમાં અશોક વૃક્ષ નિચે નિરવદ્ય ભૂમિએ રસર્યા. સમરાદિત્યને જીવ મૂળ ભવથી ચેાથે ભવે તેજ ગામમાં વૈશ્રવણ શેઠને ઘરે પુત્રપણે ઉન્ન થયે હતો. તેનું નામ ધનદેવ હતું, તે પોતાના પ્રિયમિત્રો સહિત ફરતો કરતો ત્યાં આવ્યો, મુનિદર્શનથી તેને અત્યંત પ્રમોદ થયો; સર્વે મુનિને તેણે વંદન કર્યું. મુનિએ તેને ધર્મ લાભ આપે, તે વખતે લાવણ્યથી યુક્ત. તારૂણયથી સંયુક્ત અને સંપૂર્ણ સાધુગુણથી અલંકૃત એવા તે યશોધર મુનીંદ્રને જોઈને ધનદેવ બોલો “હે સ્વામિન ! તમારે સંસાર પર ખેદ થવાનું શું કારણ છે કે જેથી તમે આ ભેગ ભેગવવા . યોગ્ય અવસ્થામાં પગ ગ્રહણ કર્યા છે. ?" ત્યારે થશેધર મુનિએ પોતાના પૂર્વ ભવનું સર્વ સ્વરૂપ કહી સંભળાવ્યું; તે સાંભળીને ધનદેવ સંસારથી વિરકત થયો અને યશાધર મુનિ પાસે દિક્ષા લીધી. પછી સર્વ સાધુઓએ અન્યત્ર વિહાર કર્યો. આ પ્રમાણે યશોધર મુનિ ભૂતળપર વિહાર કરી, ઘણું ભવ્ય જીવોને પ્રતિબોધ આપી, અનુક્રમે કેવળ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને મુક્તિપદને પામ્યા. બીજા પણ કેટલાક સાધુ અને સાધ્વીઓ મેક્ષે ગયા અને કેટલાક સુર લેકે ગયા. . : . दति श्री यशोधरचारित्रे नृपजनन्यो नवम भव युतो રર મા t P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #151
- - - (144) વાંચનાર ગૃહસ્થ ! ભવ્ય પ્રાણીઓ! આ પ્રમાણે 2૧૯મત્ર હિંસાના અતિ તિવ્ર ફળને સૂચવનાર થશર નરેંકને દશ ભવને સંબંધ સાવધાન મનથી સાંભળીને તેના અર્થને વિચાર કરવો, અને તે અને દિયમાં ધારણ કરીને પ્રમાદ અને કષાયને તજી દઈ સ્વલ્પ પણ હિંસા ન કરવી, શ્રી જિનેએ અહિંસા જ મુખ્ય ધર્મ છે એમ કહ્યું છે. અસત્ય, ચોરી, મથુન, અને પરિગ્રહનો પણ હિંસામાં અં. તર્ભાવ હેવાથી અસત્ય વિગેરેની નિવૃત્તિ કરવી તે પણ તત્વ થી તે અહિંસા જ જાણવી. યદુનંइक चिय इथ्य वयं, निदि जिणवरहिं सोहि पाणाइवाय विरमण मवसेसातस्स ररकहा // “સર્વ જિનેશ્વરોએ પ્રાણાતિપાત (જીવહિંસા) ત્યારે એકજ વ્રત કહ્યું છે. બીજા બધા વ્રતે તેના રક્ષણને અર્થ કહ્યા છે, " . . * તેટલા માટે સર્વ પ્રકારે હિંસાને તજીને શ્રીમાન,અહંત સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સસાધુ, દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને ત૫. એ નવ પદનું એકાગ્ર મનથી અને શુદ્ધ વિધિથી દયાન કરવું, જેથી કરીને ભવરૂપ તાપની જલદીથી શાતિ થઇ જશે અને પરમાનંદ પદની પ્રાપ્તિ થશે. એ પ્રમાણે શ્રી સદગુરૂને ઉપદેશ છે, P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #152
(145) श्रीमत्तीर्थपति जगत्रयमतः श्री वर्धमान प्रभु, जीयात्तत्पदपंकजैक मधुकृत् श्रीमत्सुधर्मा गुरुः / . . तत्संतान समुद्वा युगवरा देवद्धिं मुख्यास्ततः . . पज्य श्री हरिभद्रमूरि मणभृद्वर्या गणाऽधीश्वराः // 1 // सज्ज्ञानाद्भुत वर्धमान सुगुरुश्वारित्रिणामग्रणी, ... ) श्रीमत्सूरि जिनेश्वरः सुविदितः श्रीजैनचंद्रस्ततः। संविज्ञाभयदेवसूरि मुनिराद् श्रीमज्जिनाद्वल्लभः पूज्य श्री जिनदत्तमूरि गणभृत्सुख्या मुद्रिास्ततः।।२।। सूरींद्राः सुतरां जिनादिकुशल श्रीजैनभद्रादयस्ते सर्वेपि जयंत्वमी ध्रुवयुग प्राधान्यमाविभ्रतः येपां सर्वहितैषिणां सुमनसा सद्वासुधा स्वादतो, मादृग्मोहविर्छितोपि झटिति प्राप्तःप्रबोधांकुरम् // 3 // ત્રણ જગતને માનનીક શ્રીમાન વર્ધમાન પ્રભુ જયવંતા વર્તે છે, તેમના પદ કમળમાં મધુકર જેવા સુધર્મો સ્વા મી, તેમની પછી દેવર્ધિગણિ ક્ષમાશ્રમણ વિગેરે યુગપ્રધાને થયા, અને પૂજ્ય હરિભદ્રસુરિ વિગેરે ગણને ચલાવનારા અને ગણના અધીશ્વર થયા. આગામી કાળે ચારિત્રીઆ એમાં અગ્રણી અને અદ્દભુત જ્ઞાન ધરનારા વર્ધમાન નામના -= न् zreen- - . . . :-- : Jun P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #153
(146 શરુ થયા, તેમના પછી જિનેશ્વર સુરી અને તેમના પછી જનચંદ્ર, સંવિજ્ઞ અભયદેવસૂરિ, જિનવલભસુરિ, જિનદતસવી,જિનકુશળસુરિ, જિનભદ્રસુરિ,એમ અનુક્રમે થયા. આ સર્વે યુગપ્રધાને જયવંતા વે તૈ; સર્વે લેકના હિતને કરનારા અને શુદ્ધમનવાળા તેઓની વાણી રૂપી અમૃતના સ્વાદથી મારા જેવા મેહથી મૂછ પામેલા પ્રાણી પણ તરતજ પ્રબોધ રૂપી અંકુરને પામે છે.” अपि च यन्मादृशोपि गुढो महतां गुणवर्णनोद्यतो भवति, तत्र ज्ञानदयानिधि गुरु प्रसादो हि सद् हेतुः // 4 // મારા જેવે મૂઢ, મહાત્મા પુરૂષોને ગુણનું વર્ણન કરવાને ઉદ્યમવંત થાય છે, તેનું કારણ જ્ઞાન અને દયાના ભંડાર ગુરૂને પ્રસાદજ છે. वर्षे नंद कृशानु सिद्धि वसुधा संख्ये नभस्ये सिते पक्षे पावन पंचमी मुदिवसे श्री जैसलाद्रौ पुरे / . . श्रीमछाजिनलाभ सूरि, गणभृत्तुल्य प्रतापोटुरे कांते श्रीजिनचंद्र सूरि मुनिपे धर्मशतां विभ्रति // 5 // मूरि श्रीजिनभक्ति भक्ति निरताः श्रीप्रीतितः सागरा स्तच्छिष्यामृतधर्म वाचकवराः संति स्वधर्मादराः। . तत्पादांबुजरेणुराप्तवचन स्मताःविपश्चित् क्षमा- . कल्याणः कृतवान् मुदे सुमनसामेतच्चरितं स्फुटं // 6 // - --- P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #154
(147 શ્રીજિનલાભસુરિ અતુલ્ય પ્રતાપવાન થયા, અને જિન ચદ્રસુરિ ધર્મશતાને ધારણ કરનારા થયા, તેમના શિષ્ય ભક્તિમાન જિનભકિતસૂરિ થયા, તેમના શિષ્ય પ્રીતિસાગર થયા ધર્મમાં આદરવાળા તેમના શિષ્ય અમૃત ધર્મનામે વાચક થયા, તેમના પદ કમળની રજ જે આત વચનને સ્મરણમાં રાખનાર અને અવિદ્વાન ક્ષમા કલ્યાણ નામના મુનિએ વિદ્વાનને પ્રસન્ન કરવા માટે આ ચરિત્ર જેસલમીર નગરમાં સંવત 1839 ના ભાદ્રપદ શુદી પાંચમે રચ્યું.” उत्सूत्रमिहयटुक्तं मोहात्तदुरितमस्तु मे मिथ्या यद्वापिपुण्यमस्मात्तुष्यनु सकलोपि तेन जनः // 7 // આમાં ભૂલથી મહુવડે જે કાંઇ ઉસૂત્ર લખાણું હેય તે મારૂં દુરિત મિથ્યા થાઓ, અને આ વડે જે કાંઈ પુણ્ય ઉસન્ન થયું હોય તેથી સર્વે લેકે તુષ્યમાન થાઓ, groogvoegegee 1 इति श्री परमपवित्र यशोधर नरेंद्र चरित्रम्. સમાપ્ત. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust