Book Title: Vishwama Dikshanu Sthan ane teno Upayog
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249200/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tenA upayoga [17] dIkSA eTale mAtra dharmadIkSA eTalA ja artha nathI, tenA aneka prakAre che. zAstradIkSA eTale zAstra bhaNavA mATe dIkSA levI. zaadIkSA eTale jUnA vakhatamAM dhanurvedanI ane va! bIje bI samaye bIjA zastronI tAlIma meLavavA dIkSA levI te. yajJadIkSA paNa che ane tene yajJa karanAra yajamAna ane tenI patnI svIkAre che. rAjyadIkSA paNa che. gAdIe AvanAra gAdIe AvyAthI mAMDI, tyAM sudhI rAjyasUtreA hAthamAM rAkhe tyAM sudhI te e dIkSAmAM badhAyelA che. viroSa zuM? vivAhanI paNa dIkSA che. vivAhanAM umedavAra vavarane paNa e dIkSA levI paDe che. kalpita ka Adhunika nathI; ene bahu ja bhagavAna mahAvIra pahelAM hArA varSothI e badhI dIkSA ane hajI paNa eka athavA bInha rUpe cAle ja che, dharmadIkSA e adhI dIkSAethI judI che. kAMI dIkSA kRtihAsa che. cAlatI AvI che,. A badhI jUnA dIkSA eTale bhekha levA, sanyAsa ke phakIrI dhAraNa karavI. bhekha eTale amuka khAsa uddeza mATe kuTuMba ane samAjanAM, ane ghaNIvAra to deza sudhdhAMnAM, baMdhane paNa DhIlAM karavAM paDe che, ane kAI kAI vAra cheDavAM paNa paDe che. svIkArela uddezane sAdhavAmAM je adhatA ADe AvatAM hoya te badhAne cheDavAM e ja lekhane aya che. Aje paNa keLavaNI meLavavA che.karAone peAtAnA kuTuMbakabIlAnAM adhanA cheDI orDiMga, kaoNleja ane ghaNIvAra paradezanAM vidyAlayAnAM baMdhano svIkAravAM paDe che. uddezanI jeTalI maryAdA teTale ja dIkSAne phALa. tethI vidyAdIkSA khAra ke paMdara varSa lagI paNa cAle ane pachI vidyA siddha thaye pAchA ghera avAya, jUnI Dhabe rahevAya. zrIjI dIkSAenA samayeA paNa mukarara che. e rIte vivAhadIkSAnA avazeSa eTalo rahyo che ke phakta lagnane divase vavara amuka vrata Acare ane eTaluM baMdhana svIkAre. A badhI dIkSAone samayanI maryAdA eTalA mATe che ke te dIkSAonA uddeza amuka vakhatamAM sAdhI levAnI dhAraNA pahelethI ja rAkhavAmAM AvelI hoya che, paNa dharmadIkSAnI bAbatamAM vastusthiti judI che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tenA upayAga [ 35. dharmadIkSAnA uddeza jIvananI zuddhei che, ane jIvananI zuddhi kayAre siddha thAya ane pUrNa zuddhi kayAre prApta thAya e kAMI nakkI nathI. tethI dharmadIkSA paratve samayanI maryAdA mukarara nathI. kALamaryAdAnI bAbatamAM e vAta jovAnI rahe cheH eka to dharmadIkSA kalAre eTale kaI uMmare levI ane bIjI vAta e che ke enI pUrNAhuti keTale varSe thAya? zarUAta karavAnI bAbatamAM eka mata nathI. krizciyana dharmamAM Umana thAlika saMpradAya nAnI uMmaranAM che. nAnI uMmaranAM bALakAne dIkSA ApI devAmAM mAnatA ane hajI paNa ema kvacit kvacit manAya che. islAma dharmamAM eTaluM ja baMdhana che ke fArInA umedavAra upara kAInA nivaoNhanI javAbadArI na hAya to te game te uMmare paNa phakIrI dhAraNa karI zake che. ane kAI vaDIlonI ke khIjA tevAnI sevA karavAnI javAbadArI hraya te game teTalI meTI uMmare paNa e javAbadArImAMthI chaTakI karI levAnI chUTa nathI. A dezanA jIvita traNa jUnA sapradAyomAMthI pahelAM brAhmaNa sauMpradAyane laI AgaLa cAlIe. emAM AzramavyavasthA hAvAthI ahI carcAtI dharmadIkSA, jene sanyAsAzrama kahI zakAya te, DhaLatI uMmare ja levAnI paravAnagI che. pahelAM pIsa varSa brahmacaryAzramamAM ya, pachInAM teTalAM varSa gRhasthAzramamAM jAya, lagabhaga pacAsa varSe vAnaprastha thavAnA vakhata Ave ane cheka chellI jiMdagImAM ja taddana ( pUrNa ) sanyAsa athavA te paramahaMsa pada levAnuM vidhAna che. caturAzramadharmI brAhmaNa sapradAyamAM bAlyAvasthAmAM ke juvAnImAM sanyAsa nathI levAte - koI e nathI lIdhe athavA tevuM vidhAna nathI evuM kAI na samaje; paNa e sthiti e sa MpradAyamAM mAtra apavAdarUpa hoI sarvasAmAnya nathI. sAmAnya vidhAna to umaranA chellA bhAgamAM ja pUrNa saMnyAsanu che, tyAre anAzramadharma athavA te! ekAzramadharmI auddha ane jaina sapradAyamAM tethI UlaTu che. emAM pUrNasanyAsa kahe, athavA brahmacaya kahA, e eka ja Azramane Adarza che ane gRhasthAzrama ke tyAra pachInI vacalI sthiti e apavAdarUpa che. tethI bauddha ane jaina saMpra dAyamAM mukhya bhAra sanyAsa upara ApavAmAM Ave che, ane brAhmaNa sapradAyamAM e bhAra pahelAM to gRhasthAzrama upara ApavAmAM Ave che. brahmacarcyAzrama vize caturAzramadharmI ane ekAzramadharmI saMpradAyA vacce kaze| bheda ja nathI, kAraNa ke e banne phrAMDhAe brahmasthya upara ekasarakhA bhAra Ape che; paN annene matabheda gRhasthAzramamAMthI zarU thAya che. eka kahe che ke brahmacaryAzramamAM gu teTalI taiyArI karavAmAM Ave chatAM gRhathAzramanA AyAta Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ age ] darzana ane ciMtana pratyAdhAtAmAMthI ane vividha vAsanAonAM bharatIoTamAMthI pasAra thaI, tyAganI tIvra abhilASA AvyA bAda ja sanyAsAzramamAM javu e salAmatI bhareluM che. khIjo kahe che ke gRhasthAzramanA jALAmAM syA eTale nice vAI javAnA. tethI badhI zaktie tAjI ane jAgatI hoya tyAre ja saMnyAsa phaLadrupa nIvaDe. mATe brahmacaryozramamAMthI ja sIdhA sanyAsAzrama svIkAravAmAM, athavA tA brahmacarya ane saMnyAsa ane AzramanuM ekIkaraNa karavAmAM ja vananA mukhya Adarza AvI jAya che. A matabheda jamAnAjUne che ane enI rasabharI tema ja tIkhI carcAe paNa zAstromAM maLe che. AvI sthiti chatAM eTaluM teA navuM ja joI e ke bauddha ane jaina saMpradAyanI sAmAnya janatA caturAzramadharmanuM nAma ApyA sivAya paNa te dharmane jIvanamAM ta pALe ja che. e ja rIte brAhmaNu saMpradAyamAM ekAzramadhamatA svIkAra na hovA chatAM paNa e dharmone svIkAranAra vyaktinA dAkhalA maLI ja Ave che. ATalI to sanyAsanA prAraMbhanI uMmara paratve vAta thaI. have enI pUrNAhuti tarapha vaLIe. brAhmaNasanyAsa svIkAryo pachI te jIvanaparyaMta dhAraNa karavA ja paDe che; jIvananA aMta pahelAM teno aMta AvatA nathI. bauddha ane jaina saMnyAsa nAnI uMmaramAM paNa svIkAravAmAM Ave che, paNa ane vacce taphAvata che, te taphAvata e che ke, bauddha vyakti sanyAsa letI vakhate vanapatanA sanyAsa levA aMdhAyela nathI. te amuka mAsanA sanyAsa le, ane temAM rasa paDe te tenI muddata vadhAratA jAya ane kadAca AjIvana sanyAsa pALavAnI pratijJA paNa le. ane jo rasa na paDe te svIkArelI TUMkI mudata pUrNa thatAM ja te pAcho ghera gRhasthAzramamAM Ave. eTale ke bauddhasaMnyAsa e mAnasika sthiti upara avalaMbita che. saMnyAsa lenArane e bhArata sASa lAdhe te temAM AjIvana rahe ane e jIvananA niyamA sAme UbhavAnI zakti na hoya te pAchA ghera paNu kare; jyAre jainasanyAsamAM ema nathI. emAM tA ekavAra--pachI bhale pAMca ke ATha varSanI uMmare athavA te eMzI varSanI umare--saMnyAsa lIdhA. eTale te maraNanI chellI kSaNa sudhI nabhAvavA ja paDe. TUMkamAM jainadIkSA e Avana dIkSA che. emAMthI pratijJA pramANe te jIvatAM sudhImAM chaTakI zakAya ja nahi. brAhmaNu saMpradAyamAM ALa ane taruNa uMmare paramahaMsanuM vidhAna khAsa na hAvAthI emAM sanyAsa cheADI pAchA ghera bhAgavAnA dAkhalAo virala ane che; ane jyAre evA dAkhalA ane paNa che tyAre e saMnyAsa cheDI pAchA karanAranI pratiSThA e samAjamAM khAsa nathI hAtI. jaina samAjamAM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tene upayAma [ 301 bAlya ane juvAnInI avasthAmAM sudhAM-vaLI khAsa karI A ja avasthAomAM-saMnyAsa ApavAnuM kArya prazasta manAvAthI ane e kAmane vadhAre Teko apAvAthI, ekaMdara rIte saMnyAsa choDI ghera pAchA pharanArA pramANamAM vadhAre maLI Ave che. je dIkSA cheDI pAchA pharelA hoya che teonuM pAchuM samAjamAM mAnapUrvaka rahevuM ane jIvavuM lagabhaga muzkela thaI jAya che. pharI te vyakti dIkSA le to paNa eka vAra dIkSA choDyAnuM zaramiMdu kalaMka tenA kapALe ane bhaktonI khAnagI carcAmAM rahI ja jAya che. saMyama pALavAnI pitAnI azaktine lIdhe athavA te bIjA keI paNa kAraNasara je mANasa ghera pAchA phare, ane je vaivAhika jIvana gALavA mAge tene to tema karavA mATe devanI madada meLavavA jeTalI muzkelI paDe che. te game teTalo nIroga ane kamAu paNa hoya, chatAM tene koI kanyA na Ape, ApatAM - saMkocAya. vaLI ene dhaMdhA karavAmAM paNa khAsa karIne pratiSThita che ane temAM paNa khAsa karIne dhAmika jainamAM javuM ane rahevuM muzkela jevuM thaI jAya che. dakSiA cheDI gRhasthAzramamAM prAmANikapaNe AvavA IcchanAra mATe raste kAMTAvALo hovAthI AvA lokomAM jeo asAdhAraNa teja ane pratibhAvALA nathI letA teo pitAnI vAsanAonI tuSTi mATe aneka ADA rastA le che. koI sAdhuveSamAM ja rahI aneka jAtanI bhraSTatAe calAve che ane mAnapAna tema ja bhojana meLave jAya che; kaI vaLI e veSa cheDI pitAnA ISTa pAtrane laI game tyAM gupacupa chaTakI jAya che. koI khulI rIte vidhavAlagna kare che athavA te bIjI ja rIte kyAMIka lagnagAMTha bAMdhe che. ekaMdara rIte jotAM dIkSA choDanAranI samAjamAM pratiSThA na hovAthI evI vyaktionI zakti samAjanA koI paNa kAma mATe cogya rIte nathI kharcAtI. je tevI vyaktio bIjA samAjamAM dAkhala na thaI heya ane khUba zaktisaMpanna hoya teya samAja temane buddhipUrvaka phAyado uThAvI zakatA nathI. bauddha saMpradAyamAM ema che ja nahi. emAM te meTA moTA rAjAo, vaibhavazALIo ane badhA gRhastho meTe bhAge eka vAra bhikhu jIvana gALIne paNa pAchA duniyAdArImAM paDelA hoya che ane temanuM mAnapAna UlaTuM vadheluM hoya che. tethI ja te e saMpradAyamAM bhikhupada cheDI ghera AvanAra pitAnA jIvanane mATe agara te samAjane mATe zAparUpa nathI nIvaDa; UlaTuM tenI badhI ja zaktio samAjanA kAmamAM Ave che. dIkSAtyAga pachInI A sthiti AjanA viSaya para khAsa dhyAnamAM rakhAvI joIe. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 ] darzana ane ciMtana je viSaya jaNane ja "vizvamAM dIkSAnuM sthAna" e rAkhela che, chatAM AjanA prasaMga pramANe te enI carcA parimita ja che. eTale jaina dharmamAM dIkSAnuM sthAna e ja AjanI carcAnI mukhya nema che. jenadIkSAne mukhya uddeza athavA te enI anivArya zarata eka ja che ane te jIvanazuhinI. jIvana zuddha karavuM eTale jIvana zuM che, tene samAja ane vizva sAthe zuM saMbaMdha che te vicAravuM, ane e vicAra karyA pachI je je vAsanAo, ane maLe tema ja saMkucitatA pitAne jaNAI hoya te badhAne jIvanamAMthI kADhI nAkhavI athavA te e kADhI nAkhavAno prayatna sevA. jainadIkSA lenAra samAja, lAka ke dezanA koI paNa kAmane kAM na kare? vyAvahArika ke pAramArthika manAtA koI paNa kAmane kAM na kare ? chatAM eTalI enI zarata anivArya rIte rahelI ja che ke teNe vanarAdinuM ja mukhya lakSa rAkhavuM ane jIvanazuddhine hAthamAM rAkhIne ja pravRtti karavI. dIkSAno vicAra karatI. vakhate je enA A mULa uddezane dhyAnamAM rAkhIe to AgaLanI carcAmAM bahu ja saraLatA thaze. ja eka jamAne evo hato ke jyAre jAti paratve jemAM dIkSAnI takarAra hatA, ane te takarAra kAMI jevItevI nahi paNa bhAremAM bhAre hatI. enA banne pakSakAre sAmasAmA mahAbhAratanA kaurava-pAMva sainikenI peThe bhUtabaddha goThavAyA hatA. enI pAchaLa seMkaDo paMDite ane tyAgI vidvAna rekAtA, zakti kharcatA ane pitAnA pakSanI satyatA sthApavA khAtara rAjasabhAmAM jatA ane rAjyAzrama tema ja te bIje Azraya, bIjI koI rIte nahi te, chevaTe maMtra, yaMtra, taMtra, vazIkaraNa, jyotiSa ane vaidakanI bramaNa dvArA paNa, meLavatA. vaLI strI dIkSA na ja laI zake ane e puruSanI peThe ja saMpUrNa paNe laI zake eTale ja dIkSAparatve A jhaghaDe na hatuM, paNa bIjA aneka jhavala hatA. dIDita vyakita morapIMcha rAkhe, gRha rAkhe, balA pIMcha rAkhe ke unanuM tevuM kAMI sAdhana rAkhe; vaLI dIti vyakti kapaDAM na pahere agara pahere, ane pahere te dhoLAM pahere ke pILAM, vaLI e kapaDAM kadI ve ja nahi ke ve paNa khara; vaLI e kapaDAM keTalAM ane kevaDAM rAkhe-A vize, paNa matabhedo hatA, takarAre hatI, pakSApakSI hatI ane vidvAne pitApitAne pakSa sthApavA zAstrArtho karatA ane graMtha lakhatA. tyAre chApAMti na hatAM, paNa tADapatra ane kAgaLa upara lakhAtuM khUba. phakta e takarAranAM zAstro. judAM tAravIe te eka moTo Dhagale thAya. Aje kolejomAM ane khAnagI, vidyAlayomAM e graMtha zIkhavavAmAM Ave che, paNa e zIkhanArane emAM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tene upayoga [ 363 bhUtakALanAM ta ane dalIlanAM maDadAM caravAmAM vizeSa rasa nathI Avato.. teo je tarasika ane bhASAlAlityanA rasika hoya te pitAnA vaDavAonI prazaMsA karI phulAI jAya che, ane jo ItihAsausika heya te bhUtakALanA pitAnA pUrvajoe AvI AvI kSaka bAbatamAM kharcela asAdhAraNa buddhi ane kImatI jIvananuM smaraNuM karI bhUtakALanI pAmaratA upara mAtra hase che, paNa thA upara caDelA ane saMskRta-prAkRta bhASAne veza paherelA. tema ja zAstranuM suMdara nAma dhAraNuM karelA A kSaka kalahane nisAra jonAra Ajane taruNavarga athavA te keTaleka bUDha varga vaLI dIkSAnI eka bIjI mahanImAM paDyo che. e mehanI eTale uMmaranI ane saMmatipUrvaka dIkSA levA na levAnI. atyAranAM chApAMone ane tenA vAMcanArAone bhUtakALanA dIlAparatve strIne adhikAra hevA na hovAnA amuka cihna rAkhavA - rAkhavAnA jUnA jhaghaDAo nirasa lAge che kharA. paNa emanI parApUrvathI jhaghaDA mATe TevAyelI dhULa vRtti pAchI no jhaghaDe bhAgI ja le che. tethI ja te A uMmare paratvene ane saMmati paratvene majhedAra jhaghaDe Ubhe the che ane te vikase ja jAya che, mAtra chApAMomAM A vaDe maryAdita na rahetAM rAjadarabAre sudhdhAM pahoMcyA che. jUnA vakhatamAM rAjadarabAra mAtra bane pakSone carcA karavAnuM sthAna hatuM, ane hArajItane nikAla vAdInI kuzaLatA uparathI AvI jate; paNa AjanA rAjadarabAra judo che. emAM tame caDe. eTale banne pakSakArAnI buddhinI vAta ja nathI rahetI. pakSanI satyatA athavA pakSakAra vAdInI buddhimattA paisAnI kothaLI ADe bAI jAya che. eTale je vadhAre nANuM kharce te chata kharIdI zake. rAjataMtrane A vyakti svataMtratA viSayaka guNa bhale buddhimAna ane rAjyakartAo mATe lAbhadAyaka che, paNa jaina samAja jevA buhu ane gulAma samAja mATe te e guNa nAzakAraka ja nIvaDato jAya che. atyAre be pakSo che. banne dakSAmAM to mAne ja che. dIkSAnuM svarUpa ane dIkSAnA niyama vize banemAM kaI khAsa matabheda nathI. baMneno matabheda . dIkSAnI zarUAta paratve che. eka kahe che ke bhalene ATha ke nava varSanuM bALaka heya te paNa jIvanaparyaMtanI jaina dIkSA laI zake. ane evAM bALake. umedavAra maLI Ave te game te rIte teone dIkSA ApavI e yogya che. tema ja te kahe che ke seLa ke aDhAra varSe pahoMcele taruNa koInI paravAnagI lIdhA sivAya, mAbApa ke pati patnIne pUchyA sivAya, temanI hA sivAya paNa. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3}s ] darzona ane ciMtana dIkSA laI zake ane tevA taruNe maLI Ave. te dIkSA ApavI ja joI e. ghaNIvAra tA A pakSa khALa umedavArA na hoya tA tevA umedavArane kRtrima rIte UbhA karI temane zire dhamamukuTa paherAvavAno prayatna kare che. khIje pakSa kahe che ke bALakane to dIkSA na ja ApavI joI e, ane taruNane dIkSA ApavI hoya te! enA vAlI-vArasadAra ane khAsa lAgatA vaLagatA tema ja sthAnika sadhI paravAnagI sivAya te ApavI ce!gya nathI. banne pakSakArAnI potapeAtAnI phlIle che, ane dhaNIvAra e mAhaka paNa keTalAkane lAge che. pahelA padma, khALa ane taruNuvayamAM dIkSita thaI samAjamAM pratiSTita thaI gayela, ane kAMIka sAruM kAma karI nAmanA kADhI gayela heAya evI keTalIka jUnI sAdhu-vyaktionAM nAmeA potAnA pakSanI puSTimAM Toke che. bIjo pakSa kAcI uMmare athavA asaMmatithI apAyela dIkSAnAM mAThAM pariNAme peAtAnA pakSanI puSTimAM TAMka che, ane taddana bhraSTa thayela ke zithila thayela vyaktionAM nAmA paNa kAIka vAra sUcave che. paNa e bannemAMthI eke pakSa joI e tevI sAcI ane pUrI yAdI taiyAra karI sake sAme nathI mUkate. banne pakSakA bhale potapAtAnA pakSanI puSTi thAya eTaluM ja AgaLadhare hatAM, jo e anne sAcA ane dhaiyazALI hAya tA vastusthiti te temaNe jANavI ja ane raju karavI ja joi e. vastusthiti A pramANe jANI ane rajU karI zakAya H eka yAdI dareka sAdhue rAkhavI joI e, jemAM temanI pAse dIkSA lenAranI uMmara, nAmahAma ane dIkSA levAnI tArIkha vagere badhu noMdhAya, ane bIjI tarak peAtAnI pAse dIkSA lenAramAMthI koI chaTakI jAya to te paNa prAmANikapaNe kArapUrvaka noMdhavAmAM Ave, badhA ja sAdhuo potAnI AvI yAdI eka ANu dajI kalyANujI jevI peDhIne athavA eka patramAM mokalI Ape. A yAdIe uparathI dara varSe, dara pAMca varSe ane dara daza varSe eka pariNAma tAravI zakAze ke eka daradIkSA lenAra keTalA ane cheDanAra keTalA. vaLI lenAra-choDanAranuM parimANa uMmara paratve keTaluM, tema ja levAnAM ane cheDavAnAM, khAsa karIne choDavAnAM kAraNAnI sarakhAmaNI. A yAdImAMnI dara sA vyaktimAMthI sArI pAMca ja vyaktio laI bhale khALadIkSAnA pakSapAtI peAtAnA pakSanI puSTi kare, ane e yAdImAMthI patita ke zithila e zA vyaktine laI bhale bIjA pakSanA anugAmIo potAnA pakSanI puSTi kare; tema chatAM anne pakSo eka dara rIte dIkSAnA ane tenAM zubha pariNAmanA sarakhI rIte himAyatI hAvAthI teone dIkSA cheDavAnAM kAraNA paratve khAsuM jANavAnuM maLaro, ane uMmara tema ja vaDIleAnI saMmati paratvenI nakAranuM mULa asalamAM kathAM che te te prAmANikapaNe jANI zakaze. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tenA upayoga [ 365 bhale banne pakSe cAlu rahe, chatAM te ekasarakhI rIte je sAdhujIvanamAM pavitratA jovA iMtejAra che te pavitratA lAvavA mATe tene A yAdImAM noMdhAyelAM dIkSA cheDavAnAM kAraNo uparathI dhaNuM ja agatyanuM jANavAnuM maLaze ane karavAnuM sUjhaze, khALa ane asaMmata dIkSAnA pakSapAtIe kAMI kAI dIkSA cheDI jAya athavA vaDI jAya ema te chatA ja nathI. eTale tene mATe te AvI yAdI sAcI rIte na karavI e temanA pakSanI hAra jevuM, athavA temanA pakSa mATe lAccheda karanAra che. khIjA vidhI pakSe paNa chevaTe A takarAramAM na UtaratAM amuka varSonI dIkSA lenAra ane cheDanAranI vigatavAra tema ja prAmANika yAdI taiyAra karavI joIe. e yAdI nAmeAnI saMkhyAmAM bhale adhUrI hA, paNa hakIkatamAM jarAya khoTI na hevI joIe. kadAca A yAdI emanA pakSanI puSTimAM upakAraka na paNa thAya, chatAM bALadIkSAnA pakSapAtIo mATe te te yAdI bhAre ja upakAraka nIvaDaze, ane te Akhare bALa tema ja asauMmata dIkSAnA virodhanuM mULa sama kAMI ane kAMI vicAraNA karazeja. vaLI, kadAca teo A yAdIne he ake tepaNa lokamata temane enA vicAra karavAnI pharaja pADaze. eTale eka pakSa eyAra sArI nIvaDela vyaktinAM nAme AgaLa mUkIne khALa ane asamata dIkSAnuM je samana kare che, ane khIjo pakSa je tenI goLagoLa ane vigata vinAnI khAmI gAI teno virodha kare che, tene badale bannenuM labiMdu mULa kAraNo tarapha jaze, ane ekaMdara rIte kAMika sAcI ja sudhAraNA thaze. dIkSA devA na devAnA matabheda paratve jarA UMDA na UtarIe te carcAne anyAya thavA saMbhava che. dIkSA devAnI tarapheNano vaga game tema karI, game te sthitimAM dIkSA ApI devAnI himAyata karatI vakhate bhagavAna mahAvIre bALakAne je dIkSA ApI hatI, tema ja tyAra pachInA va, caMdra ane yazovijayajI jevAoe khALadIkSAne pariNAme je mahAnubhAvatA meLavI hatI, tenA sAcA ane manorajaka dAkhalA TAMke che, vaLI bIjo sAmenA pakSa tevA dAkhalAo svIkAryA chatAM, dIkSAnI jarUriyAta ane mahattA mAnyA chatAM, atyAre dIkSA na ApavAnI josabhera himAyata kare che. to pachI ApaNane vhevAnu prApta thAya che ke A vivAdane mULa muddo te o che jyAre saheja karIe chIe tyAre e vivAdanA mULa muddo nathI rahetA. te muddo e che ke bhagavAnanA Aje mukAya che kharA, paNa e bALadIkSA ApatI te vAtAvaraNa Aje che ke nahi, ane AjanI sthitino abhyAsa ApaNI najare AvyA vinA samayanA ALadIkSAnA dAkhalA je vAtAvaraNamAM amodha phaLa Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] darzana ane ciMtana nathI te! lAvavAnA prayatna thAya che ke nahi. enI vAta bALadIkSAnA himAyatI karatA ja nathI. bhagavAna bALakane, taruNAne, kanyAone, taruNIone, navavivAhita daMpatIone dIkSA ApatA. niskoca ApatA; paNa jema teo AvI dIkSA ApatA tema tee pAtAnI jvAbadArI vadhAre samajatA, eTale temanI pAse ane temanI AjubAju comera mAtra tapanuM ja vAtAvaraNa rahetuM. e vAtAvaraNamAM mAtra dehadamana nahi, paNa sUkSma citano cAlatAM, alaukika dhyAnA dharAtAM. rAtadivasanA ATha pahAramAMthI eka paheAra bAda karI, bAkInA sAte paheAranA sAdhucaryAnA kAryakrama vicAraNA, dhyAna ane manAnigrahI tapamAM 8 AThavAyelA rahetA. e vAtAvaraNa eTaluM badhu sAttvikatAmAM UDu, jijJA sAmAM vizALa ane tapamAM gaMbhIra rahetuM ke temAM bhAra (AsurI vRtti)ne pesatAM bhAre muzkelI paDatI. kSudra bAbatonI takarArA, kazuM navuM jANavAnI bedarakArI, ane puruSArtha na karavAnI AtmahatyA, tema ja bIka ane pAmaratAnI chAyA, je Aje yAgIjjananA vAtAvaraNamAM che, te jo te vakhate hetu te! te vakhate paNa evI dIkSAne vizadha jarUra thAta, athavA te vakhate paNa AjanI peThe dIkSAe vagevAta ane niSphaLa jAta. dIkSAnA pakSapAtIonI mukhya tema game tyAMthI game tene pakaDI ke meLavIne dIkSA ApI devAnI hoya, te karatAM pahelI ane mukhya krUraja te bhagavAnanA e samayanuM vAtAvaraNa lAvavAnI che. te dIkSAnA pakSapAtIo e tamaya vAtAvaraNa lAvavA leza paNa mathatA na hoya, athavA tyAra pachInA jamAnAnuM paNa kAMIka sAttvika abhyAsamaya ane phabyuzIla vAtAvaSNu atyAre UbhuM karavA mathatA na hoya, ane nAtra dIkSA ApavAnI pAchaLa ja gAMDA thaI jAya te samajavu joI e ka teo yAte ja dIkSA ApyA chatAM dIkSAno pAse camacAvI rahyo che, ane potAnA pakSa upara mULamAMthI ja kuThArAdhAta karI rahyA che.. jo te pAtAnI AjubAjunA vAtAvaraNa tarapha ane pote je vAtAvaraNamAM rahe che ane Uchare che te tarapha saheja paNa AMkha ughADIne joze to temane jaNAyA vinA nahi rahe ke atyAre dIkSA lenArAo gujAre kAM na Ave, paNa temane dIkSA ApavAmAM bhAre jokhamadArI che. khAsa pharIne ALa, taruNA ane yuvaka patIne dIkSA ApavAmAM tA bhAre tekhama che ja. eka ja vastu je eka vAtAvaraNamAM sahelI ane che te ja khIjA ane virodha vAtAvaraNamAM asAdhya ane muzkela thAya che. ApaNe jANIe chIe ke Aje kanyA ane kumArane sAthe zikSaNa ApavAnA kAyaDA kaiTale muzkela che. A muzkelInuM kAraNa zuM che Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tenA upayoga [ 317 zikSakA, zikSaNasthAnA ate zikSaNanA viSaye e ja e gUcanuM kAraNa che. jo zikSakA sAcA RSi hAya. zikSakanA viSayo vanaspI DrAya ane tenAM sthAne paNa mAhuka na hoya tA sahazikSaNanA kaThaNa dekhAtA kAyaDA jAnA AzrameAnA jamAnAnI peThe Aje paNa sahelA lAge, ' e ja nyAye eka vAtAraNamAM je dIkSA sahelAIthI saphaLa thaI zakatI te ja dIkSA AjanA taddana vidhI vAtAvaraNamAM, bhAre prayatna hatAM, saphaLa anAvavI lagabhaga azakaya thaI gaI che. manuSyanuM zarIra, tenuM mana ane enA vicAra e badhu vAtAvaraNanuM sthULa ane sUkSma rUpa ja che. AjanA tyAgIonA vAtAvaraNamAM jaI ApaNe joIe te ApaNane jovA zuM maLe ? phakta eka vAra ane te paNa trIje paheAre AhAra levAne badale, Aje sUryanA udyathI ata sudhImAM rasane driyane kaTALeA Ave eTalIvAra ane evI vAnI levAtI jovAya che. jANe keme karI vakhata jatA ja na hoya tema vise kalAkAnA kalAko sudhI nihAdevI satkArAtI jovAya che. amuke te kayu ane amuke peluM karyuM, meM A kayu ane peluM karyuM", amuka AvA che ane pelA tevA che.e ja Ajana mukhya svAdhyAya che. bAra aganuM sthAna agiyAre lIdhuM ane agiyAranuM sthAna AjanA vAtAvaraNamAM chApAMoe-khAsa karI khaMDanamaMDananAM ane ekabIjAne utArI pADanArAM chApAMoe--lIdheluM che. posTa, pArsala ane bIjI tevI jarUriyAtanI cIjonA DhagalAo taLe murkhA, samaya ane tyAga evAM kkhAI gayelAM dekhAya che ke te mAthuM ja UMcakI zakatAM nathI. jijJAsAnuM vaheNa ekabIjAnA virodhI vaganA doSonI zodhamAM vahe che. jagatamAM zuM navuM ane che, zuM temAMthI ApaNe meLavavA jevuM che, kayAM baLo ApaNe pheMkI devA jevAM che, ane kayAM baLo pacAvyA sivAya Aje tyAgane phlu kANu che, ApaNe kAMthI kayAM AvyA chIe, ane kayAM besIne zuM karI rahyA chIe, AjanA mahAna puruSo ane satA kANu che, temanI mahattA ane satapaNAnAM zAM kAraNo che, Aje je mahAna vidvAno ane vicAra gaNAya che ane jete ApaNe pote paNa tevA mAnIe chIe te zA kAraNe e badhuM jevA jANavAnI ane vicAravAnI dizA ! AjanA tyAgI vAtAvaraNamAM lagabhaga "dha thaI gayA jevI che. AjanA kAI sAdhu duniyAmAM sauthI mahAna gaNAtA ane hajArA mAIlathI jene jovA, jenI sAthe vAtacIta karavA, hajAro mANasA, lAkho rUpiyA kharce karI Ave che evA sAbaramatInA sata pAse jaI zake evu vAtAvaraNa che kharuM? maLavAnI, carcA karavAnI ane kAMIka meLavavAnI athavA ApavAnI vRttivALo Ajane kAI sAdhu gAMdhIjI, naheru ke paTelanA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 ] darzana ane ciMtana taMbUmAM javAnI hiMmata kare evuM vAtAvaraNa che kharuM ? UMcAmAM UMcA gaNAtA prophesarene tyAM IcchA chatAM zIkhavA mATe Ajano koI AcArya ke paMnyAsa jaI zakaze khare? jIvananI sAdhanAmAM puSkaLa UMDANa keLavela zrI araviMda sAthe pitAnI ja carcAmAM rahI be divasa gALavA IcchanAra jaina sAdhu pAcho AjanA jaina vAtAvaraNamAM nirbhaya rahI zakaze khare ? gharUne pIThe, vilAsanAM bhAvamAM ane mUkhamInA bajAramAM javAne AjanuM vAtAvaraNa jeTalA pramANamAM sAdhuone zake che teTalA jakharekhara teTalA ja pramANamAM-AjanuM vAtAvaraNa jaina sAdhuone chUTathI jagatanAM khullAM vidyAlayomAM abhyAsa karavA jatAM, jagatanA mahAna puruSo sAthe maLavAhaLavA ane khAsa karI temane sahavAsa karavA jatAM ane pitAnA iSTa viSayamAM asAdhAraNa vidvattA dharAvanAra prephesaranA pAsamAM besI temane ghera zIkhavA jatAM roke che, e vAta jenAthI bhAgye ja ajANI che. " kevaLa hakIkata raju karavA khAtara mAtra madhyastha dRSTithI ( laMbANa ane nindAne je koI AkSepa kare te tenI paravA na karIne paNa) thoDAka anubhavo TAMkuM evA anubhava bIjAne paNa haze ja. 'yaMgaIDiyA' vAMcavAnI te yatA na hovAthI tenI vAta jatI karIe, paNuM 'navajIvana'ne le. je navajIvanane vAMcavA hajAre mANasa talase ane jeno viSaya jANavA moTAmoTA dhArmika ane vidvAne paNa utsuka rahe te navajIvanane aDatAM ane pitAnA maMDaLamAM lAvatAM dhANa AcAryo ane sAmAnya sAdhuo Dare che. koI utAvaLiyA sAdhue navajIvana hAthamAM lIdhuM hoya te ene joI enI pAsenA bIjA lAlacoLa thaI jAya che. eka vidvAna gaNAtA sAdhunA ziSya mane kahyuM ke mane vAMcavAnI te khUba ja IcchA thAya che, paNa iSTa mAsika ane bIje patro maMgAvuM te mArA guru bahu ja nArAja thaI jAya che. eka prasiddha AcArye eka vAra mane kahyuM ke gAMdhIjIne maLavuM kema zakya bane ? meM kahyuM cAle atyAre ja. temaNe nanna chatAM bhIru dhvanithI kahyuM ke alabatta, temanI pAse javAmAM te aDacaNa nathI, mane aMgata vadhe ja nathI, paNa leke zuM dhAre ? eka bIjA jANatA AcAryane tevI ja IcchA thaI tyAre ADakatarI rIte gAMdhIjIne pitAnI pAse ANavA goThavaNa karI. bIjA keTalAya sAdhuo prAmANikapaNe ema ja mAne che ke hA, e sArA mANasa che, paNa kAMI sAcA tyAgI na sAdhu jevA kahevAya ? seMkaDe sAdhuo ane sAdhvIe amadAvAda ane muMbaImAM rahe che. gAMdhIjI paNa tyAM najIkamAM hoya che, chatAM jANe yAgI levo e kaI evo gune che ke pachI teo gAMdhIjI ke bIjA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnuM sthAna ane tenA upayoga [ 36 tevA puruSanI pAse athavA tenI sabhAmAM jaI ne kaze ja sAttvika kALA pazu laI ke ApI na zake? je tyAgIe dharmasthAnarUpa manAtA potAnA upAzrayeTamAM mukaddamAnI peravI kare, saMsArIne paNa zaramAve evI khaTapaTezamAM vakhata gALe, taddana nivRtti ane tyAgane upadeza I pAchA pATathI nIce UtarI pote ja kathAkUthalImAM paDI jAya, te tyAgIonA caraNamAM esanAra pelA bALadIkSitA jAgeajANe e vAtAvaraNamAMthI zuM zIkhe ene kAI vicAra kare che kharuM? temanI sAme zabdagata Adarza game te hA, paNa dRzya ane jAgatA Adaza atyAre hAya che e kAI jue che kharuM ? jene pote vidvAna mAnatA hoya evA AcAya ke sAdhu pAse temanAthI judA gacchanA AcAya ke sAdhu icchA chatAM bhaNavA jaI zake eTalI udAratA AjanA vAtAvaraNamAM che kharI ? potAnI vAta bAjue mUkeA tAya peAtAnA ziSyA sudhdhAMne khIna judA guccha ke sabADAnA vidvAna sAdhu pAse zIkhavA mekale evuM Aje vAtAvaraNa che kharuM? sAdhunI vAta javA de, paNa eka sAdhunA rAkhela paDiMta pAse bIjA sAdhunA ziSya chUTathI bhaNavA jaI zake che kharA ? eka mahAna manAtA surinA tArkika paDite sAMjane vakhate purAtattvama MdiramAM AvIne kahyuM hatuM ke ghaNA divasa thayAM AvavAnI IcchA to hatI, paNa jarA mahArAjaLano bhaya hato. e ja sUrIzvaranA bIjA sAhityazAstrI pati mArA mitrane maLyA pachI kahyuM ke huM tamArI pAse Avyo chuM e vAta mahArASTra jANavA na pAme.' huM kabUluM chuM ke A mAruM vana sane ekasarakhu` lAgu nathI paDatuM, paNa A uparathI huM eTaluM ja kahevA mAguM chuM' ke AjanuM ApaNuM tyAgI-vAtAvaraNa keTaluM saMkucita, keTaluM bIkaNa ane keTaluM jijJAsAzUnya jevuM thaI gayuM che. eka bAju bhagavAna mahAvIranA samayanuM tamaya vAtAvaraNa nathI, ane khIjI bAju Aje duniyAmAM tathA ApaNA ja dezamAM bIjI jagyAe maLI zake che tevuM ucca vAtAvaraNa paNa ApaNA dIkSitA sAme nathI. evI sthitimAM game teTalI mahenata karyAM chatAM paNu khALa ane taruNudIkSA ja nahi paNa AdheDa ane vrudIkSA sudhdhAM iSTa phaLa kevI rIte ApI zake ene vicAra kAi kare che kharuM? huM dhAruM chuM ke te AjanA vAtAvaraNa ane pUrvakAlIna vAtAvaraNane sarakhAvI dIkSA ApavA na ApavAne vicAra karavAmAM Ave ! jhaghaDA rahe nahi. kAM to dIkSApakSapAtIone peAtAnuM saMkucita vAtAvaraNa vizALa karavAnI pharaja paDe ane kAM te dIkSAno 24 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ] darzana ane ciMtana Agraha ja hoDavA paDe. je mAtAe sika Mdara, nepoliyana, pratApa ke zivAjI jevA parAkramI jagatane ApavA hoya te mAtAe saMyama keLave ja chUTako che, athavA evI bheTa dharavAnI mahattvAkAMkSA cheADe ja Take che. ApaNA guruva bALadIkSA bhArata jo samAja, rASTra ke jagatane kAMI ane kAMI ApavA ja mAgatA hAya te teNe pAtAnA jIvanamAM asAdhAraNa tyAga, vizALa jJAna ane cittanI vyApaka udAratA keLave ja chUTA che; ane te mATe temane AjanuM vAtAvaraNa badachyA vinA cAlI zake tema ja nathI. eTale jhaghaDe dIkSA ApavA na ApavAne nathI, paNa atyAranA kSudra vAtAvaraNane alavA na khAvAnA che. meDhethI ema te kahevAya ja niha ke amArI paristhiti ane amAruM vAtAvaraNa keTaluM kSullaka che ( joke sahu manamAM te jANe ja che), eTale bahArathI dIkSA ApavAnI vAta thAya che, . vizvamAM dIkSAnuM sthAna zuM che e praznanA uttara vAtAvaraNamAM che. jo tyAgIone rahevA, vicAravA, zIkhavA, kAma karavA ane AkhI dinacaryA gAThavavAnuM vAtAvaraNa udAtta hoya to vIsa varSanA, daza varSanA ane pAMca varSanA sudhdhAMne dIkSAmAM sthAna che; ane jo vAtAvaraNa edI tathA khIkaNu hAya tA temAM sATha ke eMzI varSanA muddo dIkSA laI ne kAMI ukALavAnA nathI, e vAta tyAgIonI saphaLatA-niSphaLatAnA itihAsa ApaNane jaNAve che. jagata AkhAmAM, ane khAsa karI ApaNA dezamAM ane samAjamAM, te tyAgInI bhAre jarUra che. sevA mATe jhaMkhanAra Apadmata loko ane prANIono pAra nathI. sevA odhyA jaDatA nathI. tyAre pachI dIkSAnA vidha kevI rIte hoI zake ? vidha te dIkSA lenAramAM jyAre sevakapaNuM maTI sevA levApaNuM vadhI jAya che tyAre ja Ubhe . thAya che. eTale dIkSAnA pakSapAtIe jo potAnA virodhIonuM moDhuM prAmANikapUNe ane ha Mmezane mATe baMdha ja karavA mAgatA hAya, ane peAtAnA pakSane kharIdelA nahi paNa sAce ja vijaya mAgatA hoya teA, temanI ja e che ke teo dIkSAne sevAnuM sAdhana banAve. kAI ema na kahe ane na samaje ke sevA sAthe dIkSAnA zo saMbaMdha? jo dIkSAne mULa uddeza zuddhijIvanamAM haraze ane te mATenA satata prayatna haze te dIkSAne sevA sAthe karaze virodha ja nathI; ane jo e mULa uddeza vanamAM nahi hAya, athavA te mATenI tAlAvelI paNa nahi hAya tA tevI dIkSA jema khIjAnI sevA nahi sAdhe, tema dIkSA lenAranI paNa sevA nahi sAdhe e niHzaMka che. eTale jema humezAM C Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvamAM dIkSAnu sthAna ane tenA upayoga [ 31 anatuM AvyuM che tema Aje paNa sevA levA yogya varga mATeA hovAthI sAcI dIkSAnI sauthI vadhAremAM vadhAre upayeAgitA che. dIkSAnA pakSapAtIe jo A vastu samavAmAM ekarasa thaI jAya teA hArA mAbApa potAnAM be bALakamAMthI ochAmAM echuM eka te sAdhune caraNe bhAvapUrvaka dharyAM vinA nahi rahe. Aje chAtrAlayomAM ane vidyAlayAmAM bALaka UbharAya che, temane mATe pUratI jagyAe nathI. mAbApo peAtAnA bALakane teve sthaLe mUkavA talase che ane peAtAnA bALakane nItimAna tathA vidvAna jovA bhAre tanamanATa dharAve che. evI sthitimAM dIkSA ApanAra guruvaga jo potAnI pAse apAra jJAnanuM, udAtta nItinuM ane jIvatA cAritranuM vAtAvaraNa UbhuM kare te jema gRhasthAne vagara paise ane vagara mahenate potAnAM bALakAne tAlIma ApavAnI taka maLe, tema guruvanI paNa celAnI bhUkha bhAMge, paraMtu AjanA dIkSAnI tarapheNa karanAre ane tenA jhaghaDA pAchaLa muddhi ane dhana kharcanArA gRhasthavarga paNa ema cokhkhu mAne che ke ApaNAM bALako mATe sAdhu pAse rahevuM salAmatIvALuM ke lAbhadAyaka nathI. jo tene guruvanA vAtAvaraNamAM vizALa ane sAcAM jJAna dekhAtAM hoya, akRtrima nIti dekhAtI hoya to tee bIjAnA nahi tA potAnA ane vadhAre nahi te eka eka bALakane khAsa karIne pAtAnA mAnItA gurune caraNe kAM na dhare? AnA uttara zA che e vicAravAmAM Ave te Aje dIkSAnI upayogitA zI che enu bhAna thAya. je vastu vadhAre pramANamAM ane vadhAre vakhata sudhI athavA te vadhAre UMDANathI jagatane upayogI hoya te ja TakI ane jIvita rahI zake che. eTale ApaNe dIkSAne TakAvI tema ja sajIva rAkhavI hoya to ApaNA dharma ene upayeAgI banAvavAno che. enI upayegitAnI cAvI janasamAja ane lokanI sevAmAM, temane mATe khapI javAmAM ane satata aMtarmukha rahevAmAM che. jo a Mta vana vikasita thAya ane sevAmAga vistare te kAI paNa vakhate na hoya te karatAM paNa vadhAre Aje dIkSAnI upayAgitA che. AkhuM vizva ja sAcI dIkSA upara TarkI ane sukhI rahI zake. A carcA mAtra doSadazana mATe nathI, paNa vastusthiti rajU karI AjanuM tyAgI vAtAvaraNa punaHvidhAna mAgI rahyuM che e darzAvavA pUratI che. have Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372] darzana ane ciMtana punarvidhAnane prazna Ave che. paNa je dIkSAnI sAmAnya himAyata karanAra banne pakSakAre, khAsa karI guruo, A vastu samajI le to temanI vicAraNamAMthI punarvidhAnanuM bekhuM UbhuM thaze ane kadAca teo mAgaze te punarvidhAna para bahArathI paNa teone preraNA maLI Avaze. ApaNe jANIe chIe ke je vastu meLavavAnI utkaTa jhaMkhanA hoya che te vastu maLyA vinA kadI rahetI nathI. tethI punarvidhAna kevuM hovuM joIe e bhAga jANune ja choDI dau chuM. e eka svataMtra bhASaNane viSaya che. --paryuSaNa parvanA vyAkhyAne, 1930.