Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizrAsa nI pariyo voga keksa Jain Education Intematonal For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijJAna-adhyAtma Code da : Adhunika naja mAha guhA maM prave za pino bA pAna jha yajJa prakAzananuM vividha sAhitya vinobA vADmaya paviSTa 50 07/ - anarthakAraNa OM upaniSadono abhyAsa A bhakti-darzana Atmadarzana jIvananuM kAvya che. jAnyuArI vinobA-amRtabiMdu viSNusahasrAma vinobA gItAI ciMtanikA + bApa sAra bA sRSTi sAthe mANasano nAto sAhitya Parece ||vaamRt // FO paropajIvAnAma rAgaTyUna je ra For Personal & Private Use Only saLagatA vana [14] dhyAna ane prArthanA navA phUlanI mAna gItA-pravacano DAko bhAratIya saMskRti
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsano paMDicero vulphagAMga jhekasa thaze yajJa prakAzana bhUmiputra hajharAtapAgA vaDodarA 390 001. For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ VIKASANA KHANDIYERO - IN Gujarati By Kanti Shah Presentation in nutshell - Wolfgang Sachs's "The Archaelogy of the Development Idea' 10 rUpiyA prata : 1000 kula prata : 1500 prathama AvRtti : phebruArI 2005 kula be punarmudraNa : eprila 2008 thI * navembara 2009 trIju punarmudraNa: me 2014 prata : 1000 prakAzaka pArula dAMDIkara yajJa prakAzana samiti, hiMgaLAja mAtAnI vADImAM, hujarAtapAgA, vaDodarA-390001. phona : 0265-2437957 , mudraka javanikA prinTarsa, kArelIbAga, vaDodarA-390018. For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanA yugano mRtyulekhA 'vikAsa' zabda Aje vedavAkya jevo banI gayo che. tenI sAme harapheya na uccArAya. e to Adhunika pavitra gAya che. tenI badaboI ke avamAnanA kadApi sAMkhI na levAya. paraMtu vikAsanA AvA fundamentalism - rUDhicusta kaTTaravAda sAme avAja uThAvanArA je keTalAka agraNI vicArako che, temAMnA vulphagAMga jhekasa eka che. teo jarmanInA che. barlina yunivarsiTImAM rahyA. amerikAnI penasilaveniyA yunivarsiTImAM mulAkAtI prAdhyApaka tarIke gayA. romathI nIkaLatA DevalapamenTa' sAmayikanA saMpAdaka rahyA. vikAsa aMge navesarathI vicAranArA lekhakono emaNe saMpAdita karela nibaMdhasaMgrahaDevelopment Dictionary (vikAsano zabdakoza) jANIto che. thoDA varasa pahelAM eka seminAra mATe teo bhArata AvyA hatA. tyAre emaNe mArmika rIte kaheluM ke AjanA vikAsanA khyAlo upara mAtra thoDA lIlA lapeDA lagAvI devAthI kAma nahIM sare, Aje tAtI jarUra che -lIlA hariyALA ciMtananI, navI kUMpaLo phUTe evA navA mAnasanI (not a bit of green varnish, but greening of the mind). - vulphagAMganuM mAnavuM che ke bIjA vizvayuddha bAda zarU thayela vikAsanA yugano aMta AvI rahyo che ane have teno mRtyulekha lakhavAnI ghaDI pAkI cUkI che. emanI eka nAnakaDI pustikA - "The Archaelogy of the Development Idea' (vikAsanA khyAlanuM purAtattva-saMzodhana) ahIM gujarAtImAM utArI che. prastuta pustikAnuM vAMcana ApaNA ciMtanane navapallavita karavAmAM temaja lokamAnasane navesarathI keLavavAmAM upayogI thaze. - kAnti zAha For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ a nukrama 1. vikAsanAM khaMDiyero ............... 2. garIbInI zodha .................... 3. TekanolojInI jAduI mAyAjALa................. 15 4. vividhatAnuM gaLuM rUMdhatI A sabhyatA ! .... 20 5. vizvabajAra ke saMskRtinuM saMgamatIrtha............ 23 6. vikAsanuM uThamaNuM .. ........ 26 For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanAM khaMDiyero khaMDiyerono pAyo kATamAlanA DhaganA Dhaga nIce daTAyelo paDyo hoya che. purAtattvavido khodI-khodIne e jIrNazIrNa thaI gayela ImAratanAM purANAM tathyo bahAra lAvavA mathe che - tenA pAyAmAM zuM hatuM, tenA AdhAro kyA ne kevA hatA ? vicAro, mAnyatAo, khyAlo paNa kyAreka AvAM khaMDiyeromAM palaTAI jatA hoya che. ane tyAre varasono ane kayAreka to saikAono kATamAla khaseDIne te vicAra ke khyAlanA udbhavanI ane tenA itihAsanI bhALa kADhavI paDatI hoya che. mane lAge che ke 'vikAsa' aMgenA khyAlo paNa Aje AvA khaMDiyera rUpa banI gayA che. ApaNA jamAnAnA A sauthI moTA taraMga ke divAsvapnanuM purAtattva saMzodhana karavAnI have tAtI jarUra che. jethI ApaNane khabara paDe ke e nirlajja ane dhRSTa yuganA A jarIpurANA smArakanI bhItara ne pAyAmAM zuM paDeluM hatuM. - 20 jAnyuArI 1949no e divasa. amerikAnI koMgresa sAme bolatAM pramukha Tumene te divase moTA bhAganI duniyAne avikasita ke ardhavikasita jAhera karI dIdhI ! teNe potAnI A durdazAmAMthI UgaravA mATe "vikAsanA ArAdhya devanI upAsanA karavAnI. tenA sivAya bIjo koI Aro-ugAro nathI. pramukhazrIe kahI dIdhuM ke "vadhu ne vadhu utpAdana e ja samRddhinI ane zAMtinI cAvI che.' - ' A mATeno Adarza amerikAe pUro pADyo che. amerikA audyogika ane vaijJAnika vikAsanI Toce pahoMcyuM che. svArthane udAratAnAM vAghA paherAvIne amerikana pramukhe A durdazAmAM sabaDatA lokone audyogika utkarSa temaja UMcuM For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanadhoraNa AMbavAmAM madada karavA mATe aneka Tekanikala sahAyanA kAryakramanI jAherAta karI. saMsthAnavAdanA divasomAM briTana ane phrAMsa potAnAM saMsthAnonI prajA pratye sAMskRtika kartavya anubhavatA. pote sabhya ne susaMskRta banyA che ane have bAkInI duniyAne e navI sabhyatA tarapha dorI javAnI che. briTiza sAmrAjyanA vahIvaTadAra lorDa lugArDa bevaDA mizanano siddhAMta pratipAdita karyo hato - A saMsthAnomAMthI ApaNe Arthika lAbha to jarUra meLavavAno che, paNa te sivAya A kALI prajAone sabhyatAnA eka uccatara stare laI javAnI ApaNI sauthI moTI javAbadArI che. saMsthAno tyAM sudhI kAco mAla pUro pADavAnAM sthAnako hatAM. bIjA mahAyuddha pachI ja AkhI duniyA eka Arthika akhADAmAM ke medAnamAM pheravAI gaI. saMsthAnoe paNa e medAnamAM UtaravAnuM ane Arthika spardhAmAM sAmela thaIne AgaLa nIkaLI gayelA audyogika dezone AMbI javAnA. pramukha Tramane sIsoTI mArI ane A doTa zarU thaI. duniyA AkhI sAme have mAtra eka ja mizana - "Arthika vikAsa." jagata tarapha jovAnI dRSTi samULI palaTAI gaI. "Arthika vikAsa' eka mAtra sarvocca dhyeya banyuM. koI paNa deza keTalo sabhya che, tenuM eka mAtra mApa tenuM utpAdananuM stara keTaluM che te parathI nIkaLI zake. 'vikAsa' e ja mukhya sAdhya. kevaLa mAlasAmAna ja nahIM, paNa loko temaja AkhA ne AkhA samAja paNa vikAsa sAdhavA mATenAM sAdhana mAtra. A duniyAmAM vividha prajAo che, emanI vividha saMskRtio che, emanI apAra vaividhya dharAvatI aparaMpAra jIvana-paddhatio che, e badhuM ja have bhulAvI devAmAM AvyuM. badhA ja pragatinA patha para che, ane te patha para keTalA AgaLa ke pAchaLa che, te pazcimanA audyogika moDela sAthe sarakhAmaNI karIne ja nakkI karI zakAya. amerikAne AvA navA vizva-darzananI jarUra hatI. bIjA mahAyuddhane aMte agAunI sAmrAjyavAdI duniyA veraNacheraNa thaI cUkI hatI. sauthI baLavAna rASTra tarIke amerikA AgaLa AvyuM hatuM. havenI vizvasattA amerikA hatuM. 'vikAsa'nI kalpanAe amerikAne je joItuM hatuM, te pUruM pADyuM. duniyA AkhI rAjakIya rIte bhale svataMtra thaI jAya, svAyatta thaI jAya. dezo ne pradezo For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara agAunA jevuM sAmrAjyavAdI varcasva have na khape. navAM navAM rASTro rAjakIya rIte svataMtra thaI jAya. teo Arthika vikAsanI doTamAM sAmela thaze eTale to game tema karIne amerikAnA varcasva heThaLa AvavAnAM ja che ne ! 'vikAsa' nAmanuM eka sarasa sAdhana hAthamAM AvI gayuM. tene lIdhe eka bAju to amerikA rASTrIya svataMtratAnA sauthI moTA puraskartA tarIkenI potAnI chApa UbhI karI zakyuM, ane tenI sAthosAtha bIjI bAju potAnuM eka navA prakAranuM vizva-varcasva sthApI zakyuM. A eka navo saMsthAnavAda-virodhI sAmrAjyavAda hato ! navAM rASTronA badhA ja netAoe jANe-ajANe amerikAnI A bhUmikA svIkArI lIdhI. naheruthI laIne aMkramA ane nAsarathI laIne sukarNa, badhAe ja potAnAM rASTro 'avikasita' che evI amerikAnI vyAkhyA svIkArI lIdhI ane te anusAra ja potAnI AMtarika nItio ghaDI. bhAratIya netA naherue (ahIM noMdhavuM joIe ke gAMdhInI viruddha) 1949mAM kahyuM : ''AmAM koI vAdano savAla nathI. sAmyavAda hoya ke samAjavAda hoya ke mUDIvAda hoya. mukhya savAla Aje Ama janatAnuM jIvanadhoraNa vadhAravAno che.'' eTale Arthika vikAsa rAjyanuM mukhya dhyeya banyo. basa, game tema karIne utpAdana vadhAro, utpAdana vadhAro ! A rIte duniyA eka Arthika akhADAmAM pheravAI gaI, ane te pazcimanA dezone bahu ja mAphka AvI gayuM. navodita rASTro emanI sAthe Arthika spardhAmAM AvI UbhAM. badhI jAtanI spardhAmAM thAya che tema AmAM paNa dhaMdhAdArI kociMganuM eka AkhuM mALakhuM UbhuM thaI gayuM. spardhAmAM UbhavuM hoya, to te mATenI tAlIma levI paDe ne ! bIjuM badhuM ja gauNa banI gayuM. A navI doTamAM kema AgaLa avAya, e ja ekamAtra lakSya rahyuM, Arthika vikAsanA nAme bIjA badhAno ja bhoga levAyo. paraMparAo, mUlyo, mAnyatAo, sAmAjika rUDhi-rivAjo, samAjanuM AkhuMye pota --badhAnuM ja dhovANa thatuM gayuM. Arthika vikAsa mATenuM Ayojana ja sarvesarvA banI rahyuM. te mATenA niSNAto duniyA AkhI para chavAI gayA. vikAsanI emanI rUparekhA moTebhAge amerikAnI jIvanapaddhatine anusaranArI hatI. A rUparekhA mujaba AkhA ne AkhA samAjonuM navesarathI ghaDatara thavA mAMDyuM. 7 For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu sAThano dAyako pUro thavAmAM hato, tyAM sudhImAM to A navI ImAratomAM ghaNI moTI ne UMDI tirADo dekhAvA mAMDI. jemAM besumAra baNagAM phUMkavAmAM AvelAM te vikAsanI kalpanAno svapnamahela to retInA pAyA upara caNAyo. hato, ema jaNAyuM. vikAsanI eka pachI eka yojanAo hAtha dharAyA chatAM, kharekhara to vikAsa thato nathI, ema svIkAravuM paDyuM. dhana-dolata ane vaibhavavilAsanA ochAyAmAM ja gIrabI ne kaMgAliyata vadhatI jatI jaNAI. vRddhinI sAthosAtha bekArIye vadhatI gaI. polAdanAM kArakhAnAM vadhArye rAkhavAthI anAjanI achatamAM kazo pharaka paDato na jaNAyo. eTaluM to dIvA jevuM spaSTa thaI gayuM ke Arthika vRddhinI sAthosAtha sAmAjika pragati paNa thAya che, te narI kapola kalpanA ja hatI. 1973mAM vizva benkanA pramukha robarTa mekanAmarAe tyAranI paristhitino nicoDa rajU karatAM kahyuM : "chellA dAyakAmAM utpAdana abhUtapUrva rIte vadhyuM. paraMtu prajAnA 40% upalA varganA loko ja badhI AvakanA 75 TakA ohiyAM karI gayA." pramukha sumenanA vikAsanA kAryakramanI ghora niSphaLatAno A ekarAra hato. paraMtu tenI sAthe ja mekanAmarAe vikAsanI navI vyuharacanA rajU karI grAmINa vikAsa ane nAnA kheDUtono vikAsa. eTale ke vikAsano khyAla kAMI choDI devAno nathI, tenuM kSetra vistAravAnuM che. evI ja rIte sitteranA ane eMzInA dAyakAomAM bekArI, viSamatA, sAmAjika anyAya, paryAvaraNa vagere bAbato tIvra samasyA rUpa banatI gaI ane tene mATe chUTAchavAyA upAyo zodhAtA gayA. Ama, vikAsanI vAta sAva arthahIna banatI gaI, vikAsane badale tenAthI sAva viparIta ja banatuM cAlyuM. prazno vikaTa banatA gayA. tenA upAyo mATe jAtajAtanI mathAmaNo thatI rahI. paryAvaraNanA rakSaNanI samasyA atyaMta gaMbhIra banatI gaI. vikAsane badale paryAvaraNane kema bacAvavuM, te moTI samasyA thaI paDI. Arthika kSetre arAjakatA vyApI gaI. Arthika vikAsanA khyAlanA lIrAcIrA thaI gayA. Aje have 'vikAsa' zabda potAno artha gumAvI beTho che. te evo goLa-goLa zabda banI gayo che ke teno kazo cokkasa artha rahyo nathI. ane For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatAM tenA vinA cAlatuM nathI. "vikAsane to kema choDI zakAya ? vikAsa' Aje sAva khokhalo zabda banI gayo che. ane chatAM hajI tenI bhAre ANa pravarte che. vikAsanA nAme tame koI paNa kSetramAM tamAruM dhAryuM karI zako. 'vikAsa' kahetAM ja eka doTanI kalpanA najara sAme Ave che. keTalAka AgaLa nIkaLI gayA che, tene AMbI javAnA che. gujarAtanA ke jhAMjhIbAranA ke anya evA loko ema anubhave che ke ame pAchaLa rahI gayA chIe, ame avikasita chIe. koIne evo khyAla nathI Avato ke vikAsano A mApadaMDa ja khoTo che. jene A audyogika dezoe vikAsa mAnI lIdho che, tenA karatAM sAva judI jIvanazailI paNa hoI zake, ane tethI potAnA kapALe "avikasita'nuM lebala lagADI devAno InkAra karavAno dareka mANasane adhikAra che. ame tamArI e doTamAM chIe ja nahIM. tame koNa amane "avikasita' TheravI denArA ? gAMdhIe A ja kahyuM. mekisakonA krAMtikArI emiliyAno jhapATAe paNa A ja kahyuM. pachAta ane vikasita, paraMparAgata ane Adhunika evA lebalo Aje hAsyAspada banI gayA che. A kahevAtA vikasita dezomAMye evo avAja UThavA lAgyo che ke ApaNe sAva khoTI dizAmAM to nathI doDI rahyA ne? A doTa ApaNane koI UMDI atala gartAmAM to nathI dhakelI rahIne ? jamInamAM jhera jhera phelAI gayuM che ane pRthvInuM uSNatAmAna vadhI javAthI AvanArI Aphato mAthe toLAI rahI che ! tyAre kayA moDhe "vikAsanI vAta karavI ? pramukha TumenanI vikAsanI kalpanA veraNacheraNa thaI cUkI che, kema ke te to atala gartA bhaNI ja dorI rahI che. . * vikAsano khyAla ekavAra bhavya ImAratanI kalpanA UbhI karIne duniyAbharamAM bhAre utsAha prerato hato. Aje te ImAratamAM tirADo paDI gaI che ane AkhIye ImArata kaDaDabhUsa thaIne tUTI paDe evo khataro mAthe toLAI rahyo che. tenA kATamALamAMthI rasto kADhavo paNa ati muzkela thaI paDavAno che. For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ - garIbInI zodha vAta che 1958nI. mekisakomAM bhayaMkara bhUkaMpa thayelo. tyAra bAda eka mahine mAre tyAM javAnuM thayuM hatuM. tyAM atyaMta bhUkaMpagrasta evA TepiTo vistAramAM huM Akho divasa pharyo. lagabhaga khaMDiyera thaI gayelo e sAva sAmAnya lokono vistAra. meM tyAM mAtra bhaMgAra ne hatAzA, gaMdakI ne kohavATa ja jovA maLaze evI kalpanA karelI. paraMtu meM najaronajara je joyuM, teNe mane vicAra karato karI mUkyo. tyAM meM magarUrI joI, svAbhimAna joyuM, ekamekane madada karavAnI samUha-bhAvanA joI, jomavaMtI navanirmANanI pravRtti joI, ane pharI beThuM thatuM arthataMtra ne samAjajIvana joyuM. tema chatAM koNa jANe kema divasanA aMte mAre moDhethI ema nIkaLI gayuM ke "A badhuM to ThIka, paNa A loko hajI atizaya garIba che." paraMtu A sAMbhaLatAMveta mArI sAtheno bhAI ekadama makkamapaNe bolI UThyo : "nA, ame garIba loko nathI, ame TepiTana chIe." kevI lapaDAka ! kevo Thapako ! mane thayuM mArAthI AvuM ene cUbhI jAya evuM kema bolAI gayuM ? mAre kabUla karavuM paDyuM ke sAva ajANatAM ja AjanI vikAsanI philasUphInA prabhAvamAM AvI jaIne mArAthI Ama bolAI gayuM ! - Aje ApaNe je "garIbInI vAta karIe chIe, tenI jAgatika stare zodha bIjA vizvayuddha pachI thaI che. 1940 pahelAM evI garIbIno koI mukhya muddo nahoto. 1948-49nA arasAmAM vizva benkanA zarU-zarUnA ahevAlomAM A prazna AvI rIte rajU thayo : "yunonA AMkaDA ema kahI jAya che ke 1947mAM amerikAmAM mAthAdITha sarerAza Avaka 1400 Dolara karatAM vadhAre hatI. bIjA 14 AgaLa vadhelA dezomAM te 400 thI 900 Dolara jeTalI hatI. paraMtu duniyAnI 10. For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDadhA karatAMye vadhAre vastInI mAthAdITha Avaka 100 Dolara karatAMye ochI, ane keTalAkanI to ghaNI badhI ochI hatI. A AMkaDA ja kahI jAya che ke vikAsanI keTalI badhI tAtI jarUra che. eTaluM ja nahIM, vikAsa mATe keTalI badhI pracaMDa saMbhAvanA che. avikasita dezomAM lokonuM jIvanadhoraNa UMcuM lAvavAnI tAtI jarUra che." tyAra bAda doDha-be dAyakA sudhI garIbIno A rIte mAthAdITha AvakanA saMdarbhamAM ja ullekha thato rahyo, ane temAM mukhya muddo e hato ke amerikAnA dhoraNa karatAM te bahu ja ochI hatI. sAmAjika zreSThatvane paNa AnI sAthe joDI devAmAM AvyuM. Arthika AvakanuM pramANa jyAM vadhAre tyAM samAja zreSTha, A rIte garIbI AvakanA AMkaDAnI sarakhAmaNI sAthe saMkaLAI gaI. eTale A bhAtIgaLa duniyAnI eka saraLa oLakha UbhI thaI. mekisakonA jhepoTeka, uttara AphrikAnA surega ane bhAratanA rAjasthAnI vacce bhale pAra vinAnI vividhatA hoya, paNa te badhAne 'garIba'nA eka ja vargamAM besADI daI zakAyA, ane dhanavAna dezonI sarakhAmaNImAM e badhAne taddana pachAta TheravI devAyA. A rIte "garIba'nA A navA mApadaMDano upayoga AkhI ne AkhI prajAne amuka lebala coMTADI devA mATe karAyo. e prajAnI potAnI tAsIra zI che ke e prajAnAM Adarza aramAna kevAM che, te kazuM jovAnuM nahIM, paNa Arthika AvakanI daSTie tenuM sthAna zuM che, te ja mahattvanuM thaI paDyuM. agAu saMsthAnavAdI tucchakArano bhAva hato, tenI jagyAe have Arthika tucchakAra ne avajJAno bhAva Avyo. te uparAMta, Ane lIdhe A pachAta manAtI prajAnA jIvanamAM game tevI dakhala karavAnuM vAjabI gaNAvI zakAyuM. tenI Arthika Avaka ochI hoya, to te eka samasyA che, ane teno ukela eka ja che -Arthika vikAsa." garIbInuM kAraNa kadAca e prajAnuM thaI rahela damana ne zoSaNa paNa hoI zake, ane to zoSaNamAMthI mukti e kharo upAya che. paraMtu te tarapha kazuM dhyAna ja ApavAnuM nahIM! athavA to prajA vadhu ne vadhunI doTamAM sAmela hovAne badale paryAptanI saMskRtine varelI hoya ane tene lIdhe tenI Arthika Avaka ochI hoya. paraMtu te tathyanIye upekSA karavAmAM AvI ! athavA pachI te prajA potAnI sAdhanasAmagrI ane zakti mAtra Arthika dhyeya pAchaLa jotarI devAne badale anya kSetromAM 11 For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prayojavA mAgatI hoya ane tene lIdhe paNa tenI Arthika Avaka ochI hoya. paraMtu te tarapha paNa AMkha ADA kAna karavAmAM AvyA ! nahIM, bIjuM kazuM ja jovAnuM nahIM. audyogika dezo ja AmAM duniyA AkhIno Adarza. e dezoe je kAMI karyuM, te ja bIjA badhA dezoe paNa karavAnuM. garIbI eTale kharIda-zaktino abhAva, ane te Arthika vRddhi sAdhIne sadaMtara dUra karavAno. Ama, garIbI dUra karavAne nAme AkhA ne AkhA samAjone paisAnI mAyAjALanA arthataMtramAM ghasaDI javAyA. eka naitika jehAdanA jevI AnI pracaMDa jhuMbeza calAvAI. bhalA, tenI sAme koNa avAja uThAvI zake ? paraMtu 1970nA arasAmAM jyAre e vAstavikatAno InakAra karavAnuM azakya thaI paDyuM ke 'Arthika vikAsa'nI A jhuMbeza moTA bhAganA lokone uccatara jIvana-dhoraNa meLavI ApavAmAM sAva niSphaLa nIvaDI che; tyAre 'garIbI'nI navI vyAkhyA karavAnuM jarUrI thaI paDyuM. vizvabeMkanA pramukha mekanAmarAe 1973mAM kahyuM : "A saikAnA aMta sudhImAM garIbIne nestanAbUda karavA ApaNe mathavuM joIe. teno artha e ke A badhA dezomAMthI poSaNanI kamIne ane nirakSaratAne dUra karavI, bALa-maraNanuM pramANa ghaTADavuM ane AyuSyanI maryAdA vikasita dezo jeTalI UMcI karI devI.' A rIte mAthAdITha AvakanI vAta choDIne garIbI mATe A navo mApadaMDa zarU karavAmAM Avyo. tene lIdhe vikAsanuM DIma DIma cAlu rahI zakayuM. mANasanI A prAthamika jarUriyAtonI pUrti mATe Arthika vikAsanI atyAra sudhInI jhuMbeza lokonuM jIvana sudhAravAmAM niSphaLa nIvaDI che e vAta bhulAvI dIdhI ane vikAsanI te jhuMbezane vadhu tIvratAthI AgaLa vadhArI. Arthika vRddhinI vAta vadhu jorazorathI pratipAdita thaI. garIba dezo jyAM sudhI tavaMgara dezo jevI Arthika vRddhi nathI sAdhatA tyAM sudhI pachAta che. paraMtu garIba ane tavaMgara jevA dvaMdvAtmaka bhAgalA pADI devAthI kharuM satya hAthamAM AvatuM nathI. darekanI jIvanadRSTimAM ane jIvavAnI paddhatimAM pAra vinAnI vividhatA che. dareka prajAnI potAnI AgavI saMskRti che. A vaividhya ane sAMskRtika saMdarbhone bhUlI jaIne mAtra Arthika mApadaMDathI koIne garIba ke pachAta TheravI devAnuM taddana khoTuM che. sAdAI, akiMcanatA ne abhAva vacceno pharaka vivekapUrvaka samajavAnI jarUra che. 12 For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAduM ne saMyamI jIvana e kAMI garIba ke pachAta jIvana nathI. ochI jarUriyAtavALuM sAduM jIvana e to saMgharAkhorInI ghelachAthI mukta evI badhI saMskRtionuM eka mukhya lakSaNa che. temAM rojabarojanI jIvananI jarUriyAto moTe bhAge svAvalaMbananA dhoraNe meLavI levAya che ane bahu ochI cIjavastu bajAramAMthI kharIdAya che. loko pAse ghaNI ochI gharavakharI hoya. paiso emanA jIvanamAM bahu ja gauNa bhAga bhajavato hoya. tene badale khetaro, nadIo, jaMgalo vagereno sAmAnya rIte badhA ja mukta upayoga karI zakatA hoya. darekane ghaNI sevAo samUhamAM vinA mUlya maLI rahetI hoya. uparAMta, moTI bacata mukhyatve ghareNAM, bhavya makAno ane lagnavarA vagerenI ujavaNI pAchaLa na kharcAtI hoya. mekisakonA eka paraMparAgata gAmaDAmAM koI potAnA mATe paiso ke milakata bheLI kare, to teno sAmAjika bahiSkAra thato, ane samAja mATe kAMI ne kAMI sArAM kAmo karavA pAchaLa paiso kharace, to tenI pratiSThA maLatI. e saMskRtinI AgavI jIvanapaddhati hatI. AvA samAjane tame garIba kaI rIte kahI zako ? ' kaMgAliyata janme che, AvA samAjanI jIvanapaddhati temaja paraMparAomAM khalela pahoMcADavAthI. paisA upara AdhAra rAkhyA vinA jIvavA mATe mANasane jirUra paDe che, sAmUhika saMbaMdhonI tathA jamIna, jaMgalo ane jaLAzayonI. mANasa pAsethI jevuM tame e badhuM jhUMTavI lo cho ke mANasa kaMgAla banI jAya che. kheDUta, mAladhArIo, AdivAsIo vagerene tame emanI jamIna, gocara, jaMgalomAMthI hAMkI kADho cho eTale teo kaMgAliyatanA zikAra bane che. abhAvagrastatA janme che, garIbInA AdhunikIkaraNamAMthI. te sauthI vadhu sparze che, paisAnA arthataMtramAM phasAI gayelA majUrone ane grAhakone. emanI kharIdazakti eTalI badhI ochI thaI jAya che ke teo bAjue pheMkAI jAya che. teo saMpUrNapaNe bajAranAM paribaLone AdhIna thaI jAya che. paiso ja temAM mukhya bhAga bhajave che. svabaLe potAnA prayatnathI potAne joItuM badhuM meLavavAnI emanI zakti dhIre dhIre kSINa thatI jAya che. paNa bIjI bAju, ucca varganA samAjanuM joIjoIne emanI IcchAo besumAra vadhatI jAya che. sUDI vacce - sopArI jevI emanI sthiti che. zakita kSINa ane IcchAo anaMta - Adhunika garIbInuM A eka mukhya lakSaNa che. temAM cIjavastuono satata 13 For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAva anubhavAto rahe che. cIjavastu AdhArita garIbInA A khyAla upara ja vikAsanI A AkhI ImArata racAyelI che. eTale Aja sudhI ema ja kahevAtuM AvyuM che ke AvI garIbI' e . mukhya samasyA che ane Arthika vRddhi e teno ekamAtra upAya che. jarUriyAto besumAra vadhAratA rahevAmAMthI A garIbI janme che, evuM svIkAravA hajI teo taiyAra nathI. vikAsa pAchaLa emaNe lokone doDAvyA, ane tema karIne emane kaMgAliyatanA ane satata abhAvagrastatAnA zikAra banAvI mUkyA. sAdA ne saMyamI jIvananI paraMparAvALI vividha saMskRtione emaNe raphedaphe karI nAkhI. kema ke emaNe je vikAsanI kalpanA najara sAme rAkhI che, te vikAsanI saMskRti sAdAI ne saMyamane bhUMsI nAkhIne ja khaDI thaI zake. ane tethI kaMgAliyata ane cIjavastunI gulAmI dvArA tenI kImata cUkavavI ja paDe. : Aje have cAra-pAMca dAyakAnA anubhava parathI yathArtha bodhapATha grahaNa karavAnI jarUra nathI ? garIbIne je nAbUda karavI haze, to "vadhu ane hajI vadhu' -nA pAyA para nahIM, paNa svAvalaMbana ane paryAptatAnA pAyA para ja navaracanA karavI paDaze. Arthika vRddhinI bAbatamAM sAvadhAnIthI vivekapUrvaka kAma levuM, e garIbInI nAbUdI mATeno sauthI mahattvano upAya che. - mane lAge che ke TepiTonA mArA e mitre A tathya AtmasAt kareluM hatuM, jyAre eNe potAne "garIba' gaNavAno dharAra InakAra karI dIdho. e enA svamAnano savAla hato, mAnava-gauravano savAla hato. e potAnI TepiTo saMskRtinI sAdAI, saMyama ane paryAptatAnI paraMparAne vaLagI rahevA mAgato hato. kema ke ene kadAca bhAna hatuM ke tenA vinA to pote paisAnI kadIye tRpta na thAya evI bhUkhano ane sadAyanI abhAvagrastatAno ja zikAra banI jaze. 14 For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ TekanolojInI jAduI mAyAjALa samAjanuM ghaDatara be sAva judA judA siddhAMto para thaI zake. kAM to temAM mANasa-mANasa vacceno saMbaMdha mahattvano gaNAya, kAM to pachI temAM mANasa ane vastuo vaccenA saMbaMdhane mukhya gaNAya. jo mANasa-mANasa vaccenA saMbaMdhane mukhya mAnIne cAlIe, to badhAM lekhAM-jokhAM paDozIo ke sagAMsaMbaMdhIo, pUrvajo ke zraddheya devI-devatAonA saMdarbhamAM karavAmAM Avaze. paraMtu tame jo mANasanA bhautika cIjavastuo sAthenA saMbaMdhane kendramAM rAkhIne cAlazo, to Akhoye saMdarbha badalAI jaze. pachI badhI bAbatonuM mUlya tenAthI tame keTalI vadhu cIjavastu meLavI zako cho ane keTalI vadhu cIjavastunA mAlika banI zako cho, te parathI AMkatA tame thaI jazo. Adhunika jamAnAnA badhA vicAro ne aramAno Aje mukhyatve milakta, utpAdana ane vitaraNanI AsapAsa ja pheraphudaraDI pharatA thaI gayA che, tenuM mukhya kAraNa e che ke teNe mANasamANasa vaccenA saMbaMdhane sAva gauNa gaNIne mANasa ane vastu vaccenA saMbaMdhane ja mukhya mAnyo che. Adhunika jamAno vastupUjaka jamAno che, ane TekanolojIno upayoga A vastupUjAnI dhanyatA darzAvatA eka vidhi samAna banI gayo che. A savAla mukhyatve tame jIvana pratye ane jagata pratye kaI daSTithI juo cho, teno che. avikasita gaNAtA dezo bIjA vizvayuddha pachI ja, ane khAsa karIne jyArathI vikAsano yuga zarU thayo tyArathI ja A vastuprAdhAnyavALI jIvanadaSTinA sakaMjA heThaLa AvatA gayA ane mAtra bhautikavAdI dRSTikoNathI ja emanA tarapha javAnuM thayuM. potAnI badhI ja bhautika ne bauddhika zaktio cIjavastunA vadhArA pAchaLa jotarI denArA vikasita dezone AdarzarUpa mAnI levAmAM AvyA. tenAthI prerAIne ja vikAsanI badhI vyuharacanAo goThavavAmAM 15 For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI. e daSTie jotAM to eziyA, AphrikA, leTina amerikAnA badhA ja , avikasita gaNAtA dezomAM upayogI cIjavastuono asahya abhAva jaNAyo. eTale te dUra karavAnI jehAda upADAI. Ano eka mAtra upAya gaNAyo, TekanolojI. e ja "pragatinuM vAhana che ane tenAthI ja acUka vikAsa sAdhI zakAya. eTale vadhu ne vadhu TekanolojI joIe, AdhunikamAM Adhunika TekanolojI joIe. te sivAya koI ArougAro nathI. Tumene A badhA bicArA pachAta rahI gayelA dezone vaijJAnika ane Tekanikala sahAya pUrI pADavAnI vAta karelI tyArathI laIne AjanI bAyo-Tekanika ane saMdezAvyavahAranI TekanolojInI vAta sudhI A ja mAnasa kAma karI rahyuM che. paraMtu atyaMta lokapriya thaI paDelA A TekanolojInA siddhAMta pAchaLa eka atyaMta anarthakArI bhrama kAma karI rahyo che. ane te e ke Adhunika TekanolojI e bIjuM kAMI nahIM paNa ojAranI bAbatamAM mANase sAdhelI abhUtapUrva pragati che, koI paNa ojAranA jevI ja A TekanolojI paNa taddana nirdoSa che. jema ke hathoDI eka ojAra che. tamAre vAparavuM hoya to vAparo, nahIM to nahIM. paraMtu vAparazo to nakarA hAtha vaDe jeTaluM karI zakazo, tenA karatAM hathoDInA upayogathI ghaNuM vadhAre karI zakazo. hathoDI mANasanI sevA mATe taiyAra ja che. basa, TekanolojInuM svarUpa paNa AvuM ja che. e to tamArI zakti vadhArI mUke che. tenAthI sAruM karavuM ke kharAba karavuM, e tamArA hAthanI vAta che. TekanolojI AvI nirdoSa ane nirupadravakArI che, evI mAnyatA rUDha thaI gaI che. " paraMtu A bahu moTo bhrama che. vAstavikatA e che ke Adhunika TekanolojI ekalI nathI AvatI, te potAnI sAthe sabhyatAnuM eka moDela laIne Ave che, eka AkhuM mALakhuM laIne Ave che. Trojana horsanI jema e tamArA killAmAM ghUsI jAya che ane killAnI aMdarathI kabajo laI le che. trIjA vizvanA badhA dezo mATe Adhunika TekanolojI AvI rIte emanA samAjamAM pesI jaIne aMdarathI kabajo jamAvavAnuM mAdhyama banI. eka IlekaTrIka mikasarano dAkhalo lo. baTana dAbo ane jozabaMdha pharaphara karatuM ane jarIka dhUNatuM e tamane ghaDIka vAramAM phaLano rasa kADhI Apaze. For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka adbhuta sAdhana! nahIM ? upara Tapake lAge che to evuM ja. paNa jarIka vAyara juo ane dIvAlamAMnuM plaga juo to khyAlamAM Avaze ke A nAnakaDuM mikasara Akhare to rASTravyApI, are, jagatavyApI mALakhAno eka gharagaththu bhAga che. tene mATe vIjaLI jAIe, mAIlonA mAIlo sudhI laMbAyelAM lokhaMDanAM doraDAM joIe, vidyuta mathako joIe, tyAM TarbAIna calAvavA jaLa-prapAto joIe, tene mATe baMdho joIe ane A badhuM supere calAvavA Ijanero ne AyojanakAro ne nANAMkIya niSNAto vagere vagerenI moTI phoja joIe. ane e badhAne UbhA karavA pAchI yunivarsiTIo joIe ne vahIvaTI taMtro joIe ne audyogika mALakhuM joIe ane kadAca A badhuM jALavavA mATe lazkara paNa joIe. eka nAnakaDuM mikasara calAvavA A badhuM joIe. tenA vinA e cAlI zake nahIM ane ghaDIkavAramAM tamane rasa kADhI ApI zake nahIM. tAtparya ke eka mikasara sAthe A badhuM ja joDAyeluM che. mANasa plagamAM vAyara joDIne baTana dAbe che, tyAre te mAtra eka ojAra ja nathI vAparato. te to eka masamoTA taMtra sAthe potAnI jAtane joDe che. ane e taMtra mANasanA samAjanuM svarUpa nakkI kare che. sAmAnya ojAra vAparavuM ane Adhunika TekanolojI vAparavI, te be vacce Avo pAyAno pharaka che. Adhunika TeknolojI vAparavI eTale ApaNA AkhAye samAjanI navaracanA karavI. Adhunika TekanolojI upara Tapake bhale nirdoSa ne nirupadravI lAgatI hoya, te tamArA AkhAye jIvanane sparze che, navo ghATa Ape che. te ApaNane madadarUpa thAya che ane ApaNI mahenata bacAve che, paNa sAthe te ApaNane potAnA DhAMcAmAM DhALatI jAya che. mANasa te vAparato nathI, TekanolojI mANasane vAparatI thaI jAya che. mANasa tenA hAthanI kaThapUtaLI banI jAya che. - Adhunika TekanolojIe UbhuM kareluM koI paNa sAdhana mANasa mATe mAtra hAthavATako banIne rahI jatuM nathI, e to mANasane eka navI ja saMskRtimAM DhALavAnI apAra zakti dharAve che. e mANasanuM mAnasa ghaDe che. jIvana pratyeno abhigama ne jagata pratyenuM valaNa badalAvI nAkhe che. e tamArI Urmio ane lAgaNIoneya potAno sAMskRtika opa Ape che. e mAtra ojAra nathI, jIvanadaSTi che. mANasanA mAnasa upara e evI ghIsIo pADI de che, jene bhUMsavI agharI che. For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Adhunika TekanolojI jarUra tamane romAMcita ne uttejita karI mUke che. tame moTarakAramAM beThA cho. jarIka paga dAbo cho ane kAra pUrapATa doDe che. DrAIvara enI potAnI zakti karatAM kAMI keTalAye gaNI vadhAre zaktino anubhava kare che. nAnakaDI kriyA ane tenuM pracaMDa pariNAma. A je behisAba pariNAma jovA maLe che, te mANasane sattAno ne svataMtratAno ullAsita karI mUkato anubhava karAve che. moTarakAra hoya ke vimAna hoya, Teliphona hoya ke kaoNpyuTara hoya, Adhunika TekanolojI mANasane tenI daihika temaja sthaLa-kALanI maryAdAomAMthI mukta karavAnI kSamatA dharAve che. Ane lIdhe mANasanI AkAMkSAo ane aramAnone chuTTo dora maLyo che. A Tekanolojikala sabhyatAno lAbha jemane maLI rahyo che, eTalA thoDAka mANaso pUratuM ja A maryAdita rahetuM nathI, paraMtu bAjue UbhA rahIne A AtazabAjI visphArita najare nihALI rahela bahu moTo janasamUha AvAM amaryAda aramAno sevato thaI gayo che. ' te ApaNe jAdunA khelo joIe chIe. temAM jAta jAtanI jAduI karAmato joIne daMga thaI jaIe chIe. dazya kSetra ane adazya kSetra seLabheLa thaI gayAM hoya che. dazya kSetranI mAmUlI kriyAmAMthI adazya kSetranAM daMga karI mUkatAM pariNAmo dekhADAya che. AvuM ja kAMIka Adhunika TekanolojInI bAbatamAMye bane che, moTarakAramAM tame ekasIlareTara upara jarIka paga dAbIne adazya kSetramAMnI besumAra zakti hAthavagI karI zako cho. ekAeka gatinI mAnI na zakAya eTalI zakti tamArA hAthamAM AvI jAya che. tenI kArya-kAraNa zRMkhalA to tamArA pratyakSa anubhavanI kSitijanI bahAra kyAMya agocaramAM rahe che. tame najara sAme sTeja upara jAduI karAmato juo cho, paNa tenI pAchaLa raheluM gaMjAvara yaMtra-taMtra to tamArI najara bahAra paradA pAchaLa ja rahI jAya che. kArya ane kAraNa vacceno A viccheda, kriyA ane pariNAma vaccenI A khAI, TekanolojInI avanavI karAmato pAchaLa rahelA samAjavyApI mALakhAnI A adazyatA -Aje TekanolojI jAduI bhUrakI nAkhIne, khAsa karIne trIjA vizvanA dezomAM ATalA badhA mANasone maMtramugdha karI rahI che, tenI pAchaLanuM mukhya kAraNa A che. moTarakAranI gatizakti tenA DrAIvarane Aje uttejita karI zake che, kAraNa ke tene mATe joItA pracaMDa khaTATopa (audyogika 18 ' For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ mALakhuM, rastAo, pArkiMga mATenI jagyA, vagere) vize athavA tenA pariNAmo (ghoMghATa, pradUSaNa, pRthvInuM vadhatuM tApamAna, vagere) vize te bekhabara che. TekanolojInI tAtkAlika camaka-damaka mANasane AMjI nAkhe che. paraMtu samAja AnI keTalI bhAre kImata cUkavI rahyo che, teno ene khyAla Avato nathI. AnAM je duSpariNAmo Ave che, TekanolojIne lIdhe je jAta jAtanI samasyAo UbhI thAya che, tene pahoMcI vaLavA pAchaLa samAjanAM besumAra samaya-zakita kharacAya che. paraMtu A badhuM lokone dekhAtuM nathI. te adazya kSetramAM ja rahe che. Ama, AjanI TekanolojI pradhAna sabhyatAnuM AkarSaNa amuka daSTibhrama upara, najarabaMdI upara AdhArita che. ane tethI tenI kALI bAju lokonI najare caDhatI nathI. cAlIsa varasanAvikAse Aje bhAre vicitra evI paraspara virodhI paristhiti UbhI karI dIdhI che. eka bAju, pragatinuM vAhana gaNAtI evI TekanolojInI jAduI mAyAjALa lokamAnasa upara jabbara bhUrakI nAkhI che. eTale bahu badhA dezo Adhunika TekanolojI mATe havAtiyAM nAkhI rahyA che. to bIjI bAju, A kahevAtI pragatimAM bhAre moTo aMtarAya Ubho thayo che. AvI Adhunika TekanolojI mATenAM duniyA AkhInAM aramAna kyAreya pUrAM thaI zake tema nathI. duniyAmAM eTalI sAdhana-saMpatti nathI. Ane mATe jarUrI evuM AkhuM audyogika mALakhuM badhA dezomAM UbhuM thaI zake tema nathI. vaLI, ATekanolojIe paryAvaraNanI bhayaMkara kaTokaTI UbhI karI dIdhI che, jene lIdhe mAnavajAtinuM temaja pRthvI rUpI grahanuM astitva sudhdhAM jokhamamAM AvI paDyuM che. aramAno ane vAstaviktA vacce Avo bhAre moTo aMtarAya Ubho thaI gayo che. vikAsa pAmI rahelA dezonuM bhAvi AvI paraspara virodhI paristhiti vacce bhIMsAI rahyuM che. 19 For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tra vividhatAnuM gaLuM rUMghatI A sabhyatA ! "jo hiMdustAna aMgrejI prajAnI nakala kare, to hiMdustAna pAyamAla thaI jAya.'' -jyAre pote hajI dakSiNa AphrikA hatA, tyAre TheTha 1909mAM mohanadAsa karamacaMda gAMdhIe potAnI pAkI mAnyatA vyakata karI hatI; ane tyAra bAda 40 varasa sudhI svarAjyanI laData daramyAna emanI A mAnyatA evI ne evI dRDha rahI hatI. laData to e jItyA, paNa mULa hetu bara Avyo nahIM, jevuM svarAjya maLyuM, tevuM ja hiMdustAna gAMdhInI mAnyatAthI sAva viruddha dizAmAM cAlyuM. gAMdhI aMgrejone bhAratamAMthI kADhavA mAgatA hatA, ke jethI bhArata vadhu 'bhAratIya' banI zake. jyAre bIjI bAju naherune mana to svarAjya eTale bhAratane vadhu ne vadhu 'pazcimI Dhabe Adhunika' banAvI devAno moTo avasara ! baMne netAonAM valaNa sAva sAmasAmA cheDAnAM hatAM. chelle chelle lagabhaga eka dAyakA sudhI baMne vacce cAlelo patravyavahAra A vAtane sAva dIvA jevI spaSTa karI de che. hatyArAnI goLIe baMne vaccenA vivAdane jAheramAM AvatAM rokyo. Adhunika sabhyatAnAM yaMtro, enjino, kArakhAnAMo gAMdhIne muddala AkarSI zakyAM nahotAM. kema ke e joI zakyA hatA ke A sabhyatA sAme koI kahetAM koI umadA dhyeya che ja nahIM. e to mAtra paDI che mANasane zArIrika zrama ochAmAM ocho karavo paDe ane bhautika sukhasagavaDa tene vadhumAM vadhu maLI zake, evA eka mAtra dhyeya pAchaLa. gAMdhIne to thAya ke mANasa jevo mANasa kAMI AvI rIte bhautika sukha-sagavaDa pAchaLa khuvAra thaI jAya ? A kAMI ucca jIvanano AdhAra banI zake ? adhiSThAna banI zake ? tenA karatAM to bhAratIya saMskRtie hajAro varasathI mANasa sAme vadhu umadA Adarzo nathI mUkyA ? 20 For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene badale gAMdhIe to hiMdu paraMparA mujabanI AdhyAtmika jIvanazailI upara AdhArita samAjaracanA upara bhAra mUkyo. emanA svarAjyamAM aMgreja DhabanA udyogIkaraNa mATe koI sthAna nahotuM. emaNe bhAratanAM lAkho gAmaDAMonA punaruddhAranI vAta karI. bhAratanI grAmasaMskRtinuM navasarjana e gAMdhIne mana kharI pragatinI nizAnI hatI. iMglenDamAM udyogIkaraNa sAthe saMkaLAyelAM je keTalAMka mUlyo ne mApadaMDo rUDha thaI gayelAM, teno to svataMtra bhArate virodha karavAno hato. bhArate tenI nakala karavAnI nahotI. bhAratIya saMskRtine anurUpa jaNAya eTalI ja vastuo emanI pAsethI bhArate svIkAravAnI hatI. paraMtu naheru sAva juduM mAnatA. pazcimanI siddhiothI teo aMjAyelA hatA. eTale navodita bhArata e siddhione jaladImAM jaladI anusaravA lAge ema teo IcchatA. emane to utAvaLa hatI ke pazcimanI arthavyavasthAne AMbI bhArata jhaTa haraNaphALa bhare. bahu pahelethI ja emane ema lAgatuM ke gAMdhInuM darzana taddana avAstavika' che. mUDIvAdanAM dUSaNo naheru paNa kADhavA mAgatA hatA, paNa utpAdana-paddhati vageremAM to tenI ja nakala karavA teo talapApaDa hatA. naheru pote paNa pazcimI sabhyatAnI jema evA bhramamAM hatA ke Arthika vikAsa ja mukhya che tathA arthataMtranuM samAja upara varcasva che, samAjanuM arthataMtra upara nahIM. pazcimI sabhyatAmAM arthataMtranAM AMdhaLAM paribaLonI bolabAlA rahI. Akho samAja bajAramAM palaTAI gayo. bajAranI harIphAI sAme bIjuM badhuM gauNa banI gayuM. chellA cAra-pAMca dAyakAnI aMdara trIjA vizvanA dezo paNa A bajAru arthataMtranA sakaMjAmAM AvatA gayA. sAdAIne saMyamayukta jIvanazailInI emanI paraMparA tUTatI cAlI. jUnA mAnava-saMbaMdho gauNa lekhAtA gayA. sAmUhika bhAvanA ochI thatI gaI. svAvalaMbI arthavyavasthA bhUMsAtI gaI. samAjamAM sva-nirbhara lokone badale pagAradAra nokaro ane grAhakonI saMkhyA ja badhe vadhavA lAgI. vikAsanA navA arthataMtramAM teo ja vadhAre baMdhabesatA thaI zake tema hatA. pRthvInA uttara goLArdhanA dezonI mAphaka dakSiNa goLArdhanA dezo upara paNa bajAru arthataMtranuM mojuM have pharI vaLyuM che. ItihAse bhAre moTo kUdako mAryo che. ane tema chatAM e vastu vadhu ne vadhu spaSTa thatI jAya che ke ApaNA 21 For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhA upara ApattinAM vAdaLo gherAI rahyAM che. Aje arthataMtre chevaTe jyAre duniyA AkhI upara potAnuM varcasva prasthApita karI dIdhuM che, tyAre ja duniyAmAM cAre kora sAmAjika arAjakatA ane paryAvaraNIya vinAzanI sthiti paNa mAjhA , mUkI rahI che. samAjamAM anya mUlyo ane mApadaMDo karatAM mAtra arthataMtranAM paribaLonI ja bolabAlA svIkArI levAthI zuM pariNAma Ave, tenuM bihAmaNuM citra have ApaNI AMkha sAme chatuM thaI rahyuM che. mAnava-samAjo bhAre kaphoDI sthitimAM mukAI gayA che. teo A rAkSasanuM zaraNuM svIkArI zake tema nathI, tema chatAM tenA sakaMjAmAMthIye chUTI zakatA nathI. kharuM jotAM, A bajAruM arthataMtre duniyA AkhI upara potAnuM varcasva jamAvatAM-jamAvatAM potAnA vikalpone kacaDI nAkhyA che. AvI vighAtaka arthavyavasthAne badale mANasa mATe temaja kudarata mATe vinAzaka na hoya evI anya vaikalpika vyavasthAone A bajAru arthataMtranA rAkSase adhamUI karI nAkhI che. - akarAMtiyApaNuM ane saMgharAkhorInI vighAtaka vRtti-pravRttinA kedI banyA vinA mANaso kaI rIte saMskArI ne manohara jIvana jIvI zake, te ApaNe zodhavAnuM che. te mATe poSaka evI navI arthavyavasthAo ApaNe UbhI karavAnI che. A aitihAsika paDakArane pahoMcI vaLavAnI sarjanAtmaka zakti kadAca trIjA vizvanA dezomAM vizeSa che. bIjuM kAMI nahIM toye A dezomAM hajI evA ghaNA loko maLI rahe che, jeo AjanA karatAM bhinna evI jIvanazailIne yAda kare che, jemAM paiso ja sarvasva nahoto. 22 For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 5 vizvabajAra ke saMskRtinuM saMgamatIrtha AjanI pazcimI sabhyatAe vividhatAnuM gaLuM ghUMTI nAkhyuM che. duniyA AkhImAM eka ja sabhyatA joIe, ane te pazcimI sabhyatA, kema ke te sarvazreSTha che. temAMthI bhinna je kAMI che te asaMskArI che, avikasita che, duniyAnI ekatA mATe jokhamarUpa che. te badhAno 'vikAsa' karIne duniyAmAM badhe pazcimI sabhyatAnI ANa phelAvavI che. eTale ke duniyAnI ekatA sAdhavI eTale duniyAnuM pazcimIkaraNa karI nAkhavuM, badhI ja vividhatAne bhUMsI nAkhI cAre kora pazcimI sabhyatA phelAvI devI. duniyAmAM to keTalI badhI vividhatA che ! kahe che ke A pRthvI para atyAre 5100 bolI bolAya che. temAMnI 99 TakA eziyA, AphrikA, pesiphika ne amerikAmAM uddabhavI che. eka Tako bolIo ja yuropamAM che. nAIjIriyAmAM gaNatarI karI to 400 bolIo che ane bhAratamAM 168ra bolIo calaNamAM che. madhya amerikAmAM ra60 bolIo che. bolIonI A vividhatA saMskRtionI vividhatA sUcave che. bhinna bhinna AhAra-vihAra, bhinna bhinna rItarivAja, bhinna .bhinna jIvanazailI. jema bolIo bhUMsAtI jAya che tema saMskRtionI vividhatA paNa bhUMsAtI jAya che. pazcimI sabhyatA duniyA AkhImAM potAnI saMskRti phelAvI devA mAge che. Aje ApaNane kadAca navAI lAge, paNa yunonA sthApako temaja vikAsanI nItinA ghaDavaiyAo, ema mAnIne cAlelA ke bajAranuM jAgatIkaraNa thaI jaze tenAthI vizvazAMtinI khAtarI maLaze. pachI hiMsAne badale vepAra-vyavahAranI bhAvanA cArekora phelAze, dArUgoLAnI vinAzaka zaktine badale utpAdaka zaktinI bolabAlA thaze. zastrAstranI harIphAIne badale badhAM rASTro bajAranI zAMta harIphAImAM 23 For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDaze. bIjA vizvayuddha pachI vizva-vyavasthAnI kalpanA eka vizva bajAra rUpe karavAmAM AvelI. - Ane bhoLapaNa kaho, bhramakaho ke chetarAmaNI kaho. mUDIvAdane sAmrAjyavAda - jANe duniyAmAM kyAreya Avyo ja nahoto ! jo ke yuropanA sahiyArA bajAre A tarkane kAMIka aMze sAco pADyo che, tenI nA kahI zakAya tema nathI. yuddha karIne videzI bhUmi upara kabajo meLavavA karatAM naphAkhorIthI prerAIne videzI bajAra kabaje karavAnuM valaNa Aje dekhAya che. ane tema chatAM bahurASTrIya kaMpanIo ane jAgatika benkonA A jamAnAmAM ApaNe zuM vizvazAMti tarapha Daga mAMDI rahyA chIe ? vizva bajAra tarapha eka vAra rAjakIya tAnAzAhImAMthI chUTavAnA eka upAya tarIke jovAtuM. Aje vizva bajAra pote eka jabaro tAnAzAha banI beThuM che, jenI ANa heThaLa garIba ne tavaMgara baMne rASTro dhrujI rahyAM che. AMtararASTrIya bajAramAM ApaNe pAchaLa paDI jaIzuM to pheMkAI jaIzuM, evA bhaya heThaLa badhA jIvI rahyA che. bajAranI gaLAkApa harIphAImAM badhA paDyA che. tene lIdhe garIba rASTro pote ja potAnuM zoSaNa vadhArI rahyAM che. potAnI nikAsa vadhAravA teo potAnuM badhuM ja A harIphAImAM homI rahyAM che. audyogika dezo paNa veDaphATabharyA upabhogane poSatI vadhu ne vadhu utpAdana karatA javAnI vighAtaka ghelachAnA zikAra banelA che. badhA ja eka evI jALamAM phasAI gayA che, koI chuTakAro dekhAto nathI. AmAM koNa svataMtra che ? koNa svAyatta che ? koNa potAno svataMtra nirNaya karI zake tema che ? koNa potAnI AgavI rIte jIvI zake tema che ? darekano nirNaya anyonA nirNaya upara AdhArita che. bajAra kabaje karavA sAmevALo je pagalAM bhare tenA pratyAghAta rUpe ja tamAre paNa pagalAM bharavAM paDe che. tame tamArI AgavI koI sarjanAtmaka jIvanazailI sAcavI zako nahIM. ghara AMgaNe tenI game teTalI achata hoya chatAM tame tamArI khetapedAzonI nikAsaryA vinA rahI zako nahIM. vadhAre ne vadhAre UMcI TekanolojInI ghoDadoDamAMthI tame bAkAta rahI zako nahIM. pote potAnI marajI mujaba potAnuM bhAvi ghaDI zake evo eka paNa deza Aje duniyAmAM bhAgye ja zodhyo jaDaze. amerikA bhAratanI sarakhAmaNImAM 24. For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUra vadhAre svataMtratA anubhavI zake che. ane tema chatAM te paNa jApAna taraphathI harIphAInuM besumAra dabANa anubhavI rahyuM che. A harIphAImAM zuM jItanAra ke zuM hAranAra, baMne mATe vizva bajAranI bhIMsa dhRtarASTranI bhIMsa samAna banI rahI che. vizva ekatAnuM svarUpa Aje bhAvAtmakane badale abhAvAtmaka vizeSa jaNAya che. vizvabaMdhutvanI ke vizvanIDamanI bhAvanAthI badhA nikaTa AvI rahyA hoya, ema jhAjhuM dekhAtuM nathI. tene badale nirupAye badhAe sAthe rahevuM paDe che, mAtra potAnA vize ja nahIM, AkhI duniyA vize vicAravuM paDe che. tema karyA vinA chUTako nathI, kema ke badhAnAM hita ekabIjA sAthe gUMthAI gayAM che. A pRthvI paranI bhautika sAdhanasaMpatti amaryAda nathI. eTale badhAe sAthe maLIne vivekapUrvaka teno upayoga karavAno che, paryAvaraNIya samasyAonAye jAgatika upAya ja karavA paDe tema che. IcchIe ke na IcchIe, badhA eka ja jahAjamAM bheLA thaI gayA chIe. tarIzuM to sAthe tarIzuM, DUbIzuM to sAthe DUbIzuM. pazcimanI sabhyatAe mAnavajAtine Aje AvI sthitimAM lAvI mUkI che. vividhatAmAM ekatA sAdhavAne badale athavA sarjanAtmaka jIvanazailIonuM vaividhya jALavIne temanI vacce ekarAgitA sAdhavAne badale duniyA AkhIne eka sAthe bAMdhI rAkhavA mATe tenuM pazcimIkaraNa karI nAkhavAnI huMphAda e himAlaya jevaDI moTI bhUla hatI. pariNAme ekatvano AzIrvAda yaMtravat bIbAMDhALitAnA khatarAmAM palaTAI gayo. mAnavajAtinuM ekatva ghaNA vadhAre bhAvAtmaka hetuo para racAvuM joIe. ApaNuM "eka vizva' anekavidha saMskRtionA saMgamatIrtha samuM banI rahevuM joIe. tene badale AjanuM vizvabajAra tene sAva UlaTI dizAmAM pazcimI sabhyatAnA vighAtaka DhAMcAmAM ghasaDI jaI rahyuM che. " - 25 For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ s vikAsanuM uThamaNuM hirelITasa nAmano eka philasUpha thaI gayo. pazcimanA dezomAM tenAM je - te keTalAMka uddharaNo avAranavAra vaparAya che, temAMnAM be uddharaNo joIe. hirekalITase A duniyAmAM nitya kazuM nathI, badhuM Ave che ne jAya che, ema darzAvavA kahyuM : "All things flow -nothing abides" (badhuM ja pravAhI che, vahetuM rahe che, kazuM TakatuM nathI, kAyama rahetuM nathI). tema chatAM ItihAsa hamezAM maMda maMda ane zAMtithI vaheto raheto nathI, paNa kyAreka ghoDApUranI jema ekAeka UchaLato AgaLa vadhI jAya che. ApaNA astitvanuM A tathya paNa ujAgara karI devA hireklITase bIjuM sUtra ApyuM : "War is the mother for all things" (yuddha badhI vastuonI jananI che). ahIM yuddha eTale mAtra sazastra laDAI ja abhipreta nahotI, paNa be virodho vacceno saMgharSa abhipreta hato, ane sAmAnya rIte evA saMgharSamAMthI navuM navuM janmatuM hoya che, ema tene kahevuM hatuM. paraMtu sAthe sAthe loko sAmAnya rIte AmAMthI je artha kADhe che, temAMye ghaNuM tathya che ke yuddha ghaNI vAra ItihAsane ekadama jhaDapathI AgaLa vadhArI de che, ghaTanAone tenI parAkASThAe pahoMcADI de che ane tamArI sAme sAva navo daSTikoNa kholI Ape che temaja vastune sAva navA pariprekSyamAM mUkI Ape che. mane ema lAge che ke kuvaitanA saMdarbhamAM khelAI gayelA chellA pADI yuddha eka yuga upara paDado pADI dIdho che. e yuga pUro thayo, ke jemAM audyogika daSTie vikAsa pAmelA uttara goLArdhanA dezo ane dakSiNa goLArdhanA dezo vacceno saMbaMdha "vikAsanA saMdarbhamAM vicArI zakAto hato. tenI jagyAe eka bIjA 2 6 For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ navA yugano AraMbha thaI rahyo che, jemAM A dakSiNa goLArdhanA dezo sAthe uttarano saMbaMdha mukhyatve 'salAmatI'nI dRSTie ja vicArAze. khADI yuddhe eka mahattvanI vAstavikatA dIvA jevI spaSTa karI dIdhI che : ati dhanavAna dezo ane anya dezo vacce TekanolojInI dRSTie eka bhayaMkara moTI khAI paDI gaI che, je baMnene sAva be judI judI duniyAmAM vaheMcI nAkhe che. juo, A bIbhatsa AMkaDAo zuM kahI jAya che ?-- A khADI yuddhamAM eka bAju mAtra 115 amerikana sainiko marAyA, jyAre bIjI bAju eka lAkha IrAkIono khAtamo bolAvI devAyo. eTale ke eka sAme hajAranuM pramANa AvyuM. mAtra eka amerikana marAyo, tenI sAme hajAra irAkI marAyA. - A abhUtapUrva che. agAunA koI yuddhamAM AvuM kadI banyuM nathI. irAke amAnuSI prayAsa karIne potAne pagathI mAthA sudhI zastrAstrothI susajja kareluM. tema chatAM te kAMI na karI zakyuM. tenA lazkarano ghANa nIkaLI gayo, kAraNa ke TeknolojInI dRSTie irAka hajI sItteranA dAyakAnA stare hatuM. saddAma husenanI hAra game teTalI icchavA yogya hatI, tema chatAM A hAra vikasita dezo keTalA badhA A dizAmAM jhaDapathI AgaLa vadhI gayA che ane trIjA vizvanA dezo keTalA badhA zaktihIna ane asahAya che tenI pratIka che. Aje have eka na game tevI vAstavikatAno svIkAra karI lIdhA vinA chUTako nathI. duniyAnA badhA dezo eka ja mArga upara kUca karI rahyA che, ema mAnIne cAlavuM e bIjA vizva yuddhathI Aja sudhI ApaNe sevela eka mRgajaLavat bhrAMti hatI. A eka Arthika harIphAI che, jemAM koI thoDuM AgaLa che ane koI thoDuM pAchaLa -ema Aje have kahI zakAya tema nathI. Aje vAstavikatA e che ke uttara goLArdhanA dezonA AMtararASTrIya mahA-arthataMtra ane dakSiNa goLArdhanA dezonA rAMka arthataMtra vacce AsamAna jamInanuM aMtara paDI gayuM che. e divaso have jatA rahyA, jyAre uttaranA dezo dakSiNanA dezonA kAcA mAla, khetI-viSayaka pedAzo ane sastI majUrI upara nirbhara hatA. TekanolojInI dRSTie AgaLa vadheluM arthataMtra A badhAnA vikalpo to bahu sahelAIthI meLavI zake tema che. eTale uttarane have dakSiNanI jarUra nathI. uttaranA A vikasita audyogika dezo bAkInI duniyAnI kazI sADAbArI rAkhyA vinA potAnI jAhojalAlI bhogavI zake tema che. duniyA have mUDIvAda ane sAmyavAda vacce vaheMcAyelI 27 For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. elvina Tophalara kahe che tema have to eka bAju ati jhaDapI arthataMtro che ane bIjI bAju ati maMda arthataMtro. khADI yuddha ema spaSTa batAvI ApyuM che ke "vikAsanA mArge koIka thoDuM AgaLa ane koIka thoDuM pAchaLa -mAtra e rIte ja duniyA Aje vaheMcAyelI nathI. duniyA to AjanA tabakke vahecAyelI che, vaizvika staranI raMgabhedanI nItithI. - pramukha Tumene jyAre vikAsanI jhuMbeza zarU karI tyAre abhigama e hato , ke trIjA vizvanA samAja garIba jarUra che paNa temanAmAM vikAsanI bhAre guMjAza che. teo hajI taruNa' che ane emano hajI "ughADa thaI rahyo che.' temanuM bhAvi to ghaNuM ujajavaLa che. vikAsanA mULa vicAramAM ja Avo AzAvAda abhipreta hato. paraMtu A AzAvAda Aje dhULadhANI thaI gayo che. Aje have koI ujajavaLa bhAvinI vAta karatuM nathI. bhAvi to have bihAmaNuM bhAse che, ane dakSiNa goLArdha have jAtajAtanI kaTokaTInuM udbhavasthAna banI raheze evI AzaMkA sevAya che. raMgabhedanI dRSTie vibhAjita duniyAmAM dakSiNa goLArdhanA dezo tarapha AzAnI nahIM, avizvAsa ane zaMkAnI najare jovAya che. Aje emane sahAya karavAnI che, te paNa tyAMnI visphoTaka paristhitine aMkuzamAM rAkhavA pUratI ja. trIjA vizvanA dezo have jokhamabharyo vistAra che. chApAM ane Telivijhana roje roja kahI rahyAM che ke ahIM jokhamo ja jokhamo che : hiMsA bhaDakI rahI che, mAThyiAnI bolabAlA che, rogacALo phATI nIkaLe che, jamIno verAna raNamAM palaTAI rahI che, vAdavivAdo mAjhA mUkI rahyA che ane cArekora vastI-visphoTa thaI rahyo che. uttara goLArdha paNa khatarAthI khAlI nathI. paradezIo AvIne ahIM kAyama mATe vasI jAya che, teno moTo khataro che. pRthvInuM uSNatAmAna vadhI rahyuM che. tenI ciMtA che. Draga-sevana ane Dragano vepAra taddana niraMkuza banI rahyo che. AtaMkavAda amaryAdapaNe phelAI rahyo che. bAkInI duniyAne emaNe aMdhazraddhAmAM sabaDatI mAnI, pachAta ane asaMskArI mAnI ane have garIba ne kaMgALa mAnI. Aje have bAkInI duniyAnI A garIbI ne kaMgAliyata ja emane potAnA vaibhava mATe jokhamarUpa jaNAya che. 28 For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA saMjogomAM 'vikAsa'no khyAla teno AzAjanaka artha gumAvato jAya che. dhIredhIre tenI jagyAe 'salAmatI'no khyAla sthAna jamAvato jAya che --alabatta, uttara goLArdhanI dRSTie salAmatI. vikAsanA nAme cAlatI evI ghaNI yojanAo jovA maLe che, jemAM amuka dezane pragatine paMthe AgaLa vadhAravAne badale tene koI ne koI kaTokaTImAMthI ugArI levAno khyAla mukhya hoya che, ane teTalAthI ja saMtoSa mAnI levo paDe che. eka vakhata evo hato ke pAchaLa rahI gayelA dezoe uttara goLArdhanA audyogika dezone 'AMbI javAnA che' -evI vAta mukhya hatI. Aje kayAMka saMkaTathI gherAI na javAya, e vastu ja najara sAme che. AMtararASTrIya stare carcA-vicAraNAno viSaya ja have badalAI rahyo che. agAu jAgatika pariSadomAM e bAbatanI carcA mukhya rahetI ke duniyAnI Arthika vRddhimAM dakSiNa goLArdhanA dezoneye kaI rIte vadhu ne vadhu sAmela karI zakAya. Aje jAgatika pariSadono mukhya viSaya e che ke AvI vRddhinA atirekane aMkuzamAM zI rIte rAkhI zakAya. sarakAro badhI ciMtita che ke bAyosphiyarane thatI hAni kema rokavI, sAgaronuM thatuM pradUSaNa kema aTakAvavuM, ojhona paTamAM paDela gAbaDuM kema pUravuM, pRthvInuM vadhI rahela tApamAna kema ghaTADavuM. Aje cArekora puchAI e rahyuM che ke vAtAvaraNamAM choDAtA kArbana DAyokasAIDa ane kArbana monokasAIDanuM pramANa ghaTADI zakAya tema che ke nahIM, ane keTalA samayamAM ? UbhI thayela paryAvaraNIya samasyAothI thatA nukasAna mATe koNa keTaluM vaLatara mAgI zake ? AMtararASTrIya vATAghATo Aje saMpattinI vaheMcaNIne badale jokhamonI vaheMcaNI upara kendrita thaI che. Ane lIdhe uttaranA dezonI bhUmikAmAMye pharaka paDI gayo che. Trumenane gaurava hatuM ke amerikA sagIra gaNAya evI prajAonA vAlI banIne sAmrAjyavAdanI daSTie potAnuM prabhutva sthApavAne badale duniyA AkhInI samRddhi sAdhavA mathaze. A hetuthI ja 'sahAya' ane 'sahayoga' mATenI vizva saMsthAo UbhI karavAmAM AvelI. paraMtu AjanA jAgatika raMgabhedanA vAtAvaraNamAM have AmAMnuM bhAgye ja kazuM bacyuM che. Aje uttaranA dezone ciMtA potAnI salAmatInI peThI che. dakSiNanA dezonuM patana thAya tenI asara potAne na pahoMce evuM karavA teo 29 For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ mathI rahyA che. atyAra pachI uttara goLArdhanA ati vikasita dezo evo dAvo karatA rahevAnA ke jAgatika vyavasthA paDI na bhAMge te jovAnI amArI pharaja che, eTale badho dora amArA hAthamAM rahevo joIe. vizva polIsa' ane 'jAgatika salAmatI daLa'nI vAto have havAmAM che. A salAmatI daLamAM ghaNAM rASTronA sainiko haze. te daLa yuropI saMgha, nATo, yuno ke bIjA game tenA nejA heThaLa kAma kare. AmAM mukhya vAta e che ke have uttaranA dezonA hAthamAM eka lazkarI mAdhyama paNa Avaze ane tenI mAraphata nAnA ane madhyama staranAM yuddho mukhyatve dakSiNa goLArdhanA dezonI bhUmi upara laDAze. A badhuM uttaranA dezonA sva-rakSaNa ane sva-salAmatInA nAme karavAmAM Avaze. alabatta, kyAMka kudaratI Aphata AvI paDI to lokone bacAvavA bAMglAdezamAM ane kurdistAnamAM paNa A lazkarI daLone mokalAze. IkolojInI daSTie kayAMka Ata UbhI thaI toye A daLo harita ToLAMo sAthe kAme lAgI jaze. loko AjathI jAgatika staranI paryAvaraNIya kaTokaTI' ane IkolojI viSayaka salAmatInI. bhASAmAM vAta karatA thaI gayA che. "IkolojI eka vAra lokonAM manamAM navAM mUlyo preravA mATeno maMtra banelo, te Aje salAmatI mATenI eka samasyA rUpa banI rahyo che. dUra-dUranA dezo upara najara rAkhavA khAsa upagraho choDavAmAM Ave che. kharuM kahIe to te paryAvaraNIya jAsUso che. vaizvika salAmatInA nAme Aje game te pagalAne yogya TheravI zakAya tema che -jema ke bagadAdanA saramukhatyArane jera karavA AkhI duniyAnA samAjane ekamata karI devAyA hatA. dhanavAna dezo game tevA saMkaTakALamAM tatkALa pagaluM bharI zakAya te mATe potAnAM rAjadvArI, dAna-sahAya rUpe paropakArI temaja lazkarI sAdhano vadhAratA jAya che. kyAMya jokhama UbhuM thayuM ke tarata DAmI zakAya. paraMtu jyAM nyAya nathI, tyAM zAMti kadApi na saMbhave. duniyA AkhIno nyAyapUrNa samatola vikAsa thAya, e vAta to have sadaMtara bhulAI gaI che. tyAre zAMti kyAMthI pravarte ? Aje vikAsa nahIM, salAmatI dhruvatAraka banI che. AmAMye sattAnA ghamaMDanI gaMdha Ave che. vikAsanA khyAlo Aje have khaMDiyera rUpa banI gayA che. 30 For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANasamAM jojanavA UDe adhUpa evA mANasane kADhavAne bahAra hoya koI mAInA pUta - pUrAvid thAya tatpara taiyAra thAya tatpara taiyAra thAya tatpara taiyAra..... moheMjo daDo ne haDappA soMsaravI sadIomAM mANasanAM mULa sAgaranAM jhaLahaLatAM motIne ojasathI siMcAyAM mANasanAM kuLa Aja have paththaranA Dhera nIce kALamiMDha tALAmAM mANasanAM mUla * paDatA melIne badhA lekha-zilAlekha ane pALiyAnA paththara asavAra mANasane kADhavAne bahAra. Abha UMcA AvAso-avakAze phALa badhe mANasanI gUMthelI jALa pote potAne Aja evo bhUlyo ke nathI mANasane mANasanI bhALa ho...toDo A pahADa ane khodo pAtALa karo paththaranA tharanA ulALa mANasane kADhavAne bahAra....... mANasane Apo eno pAcho ItihAsa enA dhasamasatA hAsa enA lIlAchamma zvAsa enA korA vizvAsa enA Adima AvAsa enA haMsonI hAra enA AMsu codhAra ' enA cokhUTa vizvAsa............... mANasane kADhavAne bahAra............ 12........ ******** 31 For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ nArAyaNa desAI yajJa prakAzananuM vAMcavuM game tevuM sAhitya samakAlIna vizva pravAhono paricaya karAvatAM pustako zANo samAja eNrika phroma 60 AzAnI krAMti erika phoma bhUlyA tyAMthI pharI gaNIe phiTajopha kAprA trIjuM mojuM elavina Tophalara vikAsanAM khaMDiyero vulphagAMga jheksa 10 jIvananuM sarvAgI vijJAna I.epha.zumAkhara 25 sarvodaya vicAradhArAne paripuSTa karatAM anya prakAzano sarvodayanA 100 varasa kAnti zAha 500 'hiMda svarAja' : eka adhyayana kAnti zAha 100 jigaranA cIrA (hiMdanA bhAgalA ane gAMdhIjI) 120 saradAra sarovara:prakriyA, pariNAma, vizleSaNa ane sUcano rajanI dave 60 * vaizvikIkaraNanAM vaheNa ane vamaLa : mArI najare saM. uttama paramAra 300 cothA vAMdarAnuM ciMtana rohita zukla 50 ciMtanano cabUtaro rohita zukla 160 Arthika vRddhinI bhrAmaka bhavyatA rohita zukla 40 virala arthazAstrI : gAMdhIjI DaoN. umA caturvedI 100 hiTalaranI caDatI ane paDatI yazavanta mahetA dariyA kinArAnA prazno paMkti joga vasuMdharAnuM vaheluM saMtAna DaoNo bhamagarA gokuLamAM TahukyA mora naMdinI jozI A paNa amerikA che, dosto ! baTuka vorA 50 vinobA-vADmayI vijJAna-adhyAtma 50 veda : Adhunika najare ahiMsAnI khoja 80 upaniSadono abhyAsa gAMdhI : jevA joyA-jANyA vinobAe 50 mahAguhAmAM praveza laphaMgA paisAnuM anarthakAraNa kurAna-sAra sAhitya 40 khrista dharma-sAra zikSaNa vicAra 40 samaNa sui (jaina-dharmasAra) sUrya upAsanA 25 gItA-pravacano sRSTi sAthe mANasano nAto 15 bhAratIya saMskRti 15. 15 uparokta temaja anya sAhitya mATe saMparka yajJa prakAzana, hiMgaLAja mAtAnI vADI, hujarAtapAgA, vaDodarA-390 001. phona : 0265-2437957 For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA prakAzananuM vividha sAhitya sarvodayanAM baO0 cogsa vAMdasUrNa ciMtatop | gItA - upaniSada - vinelA || nakSalavAda ane sarvodaya zrI araviMdanuM adhyAtmadarzana mANalI aao haMgAto mRtyudaMDa- eka vijJAna- adhyAya ane AvatIkAlanuM dhi bahmAMDa darzana ke mA cazavanta mahetA volo kriko AzArita ,gIto, bhajano, uR gIto | vagereno saMgraha vasuMdharAnuM veTheluM saMtAna, HiEyI tyAMthI pharI gaNIo ApaNA umAro zrI puruSa davene gs $ $ $# # # rerI T smiNono madhapUDo viNelA phUla - (40 TUMkI vArtA) bhAga 1 thI 18: harizcaMdra (vaNelAM phUla ? vINelAM phUla -4 vINelAM phUla -ty vINelAM phUla -1ra bragelAM 1 - 17 For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'vikAsa' kahetAM ja eka doTanI kalpanA najara sAme Ave che. keTalAka AgaLa nIkaLI gayA che, tene AMbI javAnA che. ame pAchaLa rahI gayA chIe, ame avikasita chIe. koIne evo khyAla nathI Avato ke vikAsano A mApadaMDa ja khoTo che. jene A audyogika dezoe vikAsa mAnI lIdho che, tenA karatAM sAva judI jIvanazailI paNa hoI zake, ane tethI potAnA kapALe "avikasita'nuM lebala lagADI devAno inkAra karavAno dareka mANasane adhikAra che. ame tamArI e doTamAM chIe ja nahIM, tame koNa amane 'avikasita' TheravI denArA ? gAMdhIe A ja kahyuM. A kahevAtA vikasita dezomAMye evo avAja UThavA lAgyo che ke, ApaNe sAva khoTI dizAmAM to nathI doDI rahyA ne ?' A doTa ApaNane UMDI atala gartAmAM to nathI dhakelI rahI ne ? Aje have vikAsanI kalpanA veraNacheraNa thaI cUkI che. vikAsane badale tenAthI sAva viparIta ja banatuM cAlyuM che. 'vikAsa' zabda potAno artha gumAvI beTho che. 'vikAsa' Aje sAva khokhalo zabda banI gayo che. 'vikAsa' aMgenA khyAlo Aje khaMDiyera rUpa banI gayA che. | 0 vugAMDa jhekasa vibha DTe dasa rUpiyAnI Jain Ede AvaraNa : rohita paTela lAlAjI javuM.