Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayantagirinA pUrva prakAzita abhilekhe viSe madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka tIrtharAja ujajayantagiri para judA judA srotAmAM prakAzita keTalAka mahattvapUrNa abhilekhAnuM thavuM ghaTe teTaluM mUlyAMkana thayuM nathI. tenAM kAraNe mAM mULa lekhonI daSapUrNa vAcanAo, saMpAdaka ane saMkalanakAromAMthI keTalAkanA jaina sAhitya ane aitihAsika paraMparAonA jJAnane abhAva, ane gaSaNuM calAvavAne badale kevaLa emane jarUrI lAgyuM teTalA pramANamAM ane upalaka dRSTie samajAyuM te pramANe, anuvAda vA bhAvArtha ApI saMtoSa paDavAnI vRtti heya tema lAge che. ahIM AthI naveka jeTalA vizeSa mahattva dharAvatAM abhilekhanI, zakaya hatuM tyAM punarvAcanA karI, vizeSa anveSaNa sahita vicAraNA karIzuM. sthApanA-miti dharAvatA A lekhane zrI che. ma. atri prakAzamAM lAvyA che. atyaMta TUMkA evA A traNa paMktimAM karAyela lekhanuM varSa saM. 1194/I.sa. 1138nuM che; ane giranAragiri para adyAvadhi prApta lekhamAM kadAca sauthI prAcIna che. kALanI daSTie te caulukyAdhIpa jayasiMhadeva siddharAjanA saurASTra para sthapAI cUkela zAsana aMtargata Ave che. lekha A pramANe che: sa 1194 varSe Tha. thehAsuta Tha. jasayogasya / / Thakakura jayoga (yazaga) koNa hatA, zuM hatA, ane kayA kAraNasara A lekha ketara paDayo che te jaNAvyuM nathI. lekha solaMkIyugamAM maLe che tevA, prAcIna pALiyA paddhatinA prastaraphalaka para karela che. lekhanA uparanA bhAgamAM, takatImAM, azvArUDha puruSanI AkRti pUrNabhAskamAM uThAvelI che? (citra 1). nIce bAjumAM chatradhara emanA mastakane chatrachAyA karI rahele darzAvyuM che. lekhamAM je ke kahyuM nathI, te paNa A khAMbhI saM. 1194mAM Thakakura jaganA saMbhavatayA giri nAragiri para thayela Akarimaka yA anya kAraNasara maraNa (ke salalekhanAthI prApta karela maraNa?) upalakSe jina nemIzvaranA maMdiranI AsapAsamAM kayAMka kheDI haze tevuM anumAna thaI zake. Thakakara saMjJA dharAvatA jasoga e yuganA keI jaina rAja puruSa haze; paNa temanA viSe upalabdha srotomAMthI prakAza labhya banato nathI. A lekhanI vAcanA bajesa-kajhinsa dvArA apAyelI che. prastuta lekha neminAtha jinAlayanI jagatInA uttara pratelI-dvAranI AMtarabhittinA eka pASANa para aMkita hatA; paNa sAMprata kALe samArakAma daramiyAna tyAM rahelA lekho dharAvatA paththaro astavyasta thayA che, jenA pariNAme Aje te A mahattvapUrNa lekha gAyaba thaye che, AthI mULa bajesa-kajhinse ApelI vAcanA para AdhAra rAkhavo paDyo che. lekhamAM keTaleka sthaLe kayAMka kyAMka khAlAM che temAM zakya hatuM teTalA sAdhAra - satarka (corasa kauMsamAM) pUraNuM karI, lekhanA tAtparyane spaSTa karavA prayatna karyo cheupalabdha pATha A pramANe che:
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. saM. 1244no prabhAnanda sUrino smRtilekha ( vartamAnamAM jUnAgar3ha myUjiyama ) tAraghara PAnanA sAmoTAdAsa nibAra AR.. dAyArAma maramaranApAlana 1. saM. 1194nA smRtilekha yukta pAliyAmAM ( vartamAnamA jUnAgar3ha myUjiyama )
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. saM. 1256no nandIzvaradvIpapaTTa, sagarAma so nonu mandira, giranAra
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka 193 .... lava UMti] sidgi para zrI nasiMghava [jyA] vinA ]i ... para jarAyatana vitasi (?)..ghAna [yenakena upAyena jAdavakulatilaka . tIrthakara zrIneminAthabAvA... navA 2 ka. vAta... *sUtra [1] vizrAma mAta... lekhana sAla batAvato bhAga te kALe naSTa thaI cUkyo haze, yA vAMcI zakAya nahIM heya. lekhane pUro artha samajavo to asaMbhavita che; paNa siddha cakrapati (siddha cakravatI) zrI jayasiMha devanuM zAsana te vakhate cAlatuM hatuM e te taddana spaSTa che. bIje mahattvane ulekha "karAyatana ( kayatana)ne che. nAgendranachIya AcArya vijayasenasUrine revaMtagirirAsu (A. I. sa. 1232) anusAra kheMgArane haNyA bAda siddharAje ahIM sajajanane soraThane daMDanAyaka banAvelo, jeNe neminAthanA purANuM maMdiranuM navanirmANa saM. 1185 I. sa. 1129mAM karAveluM. prabhAcaMdrAcAryanA prabhAvakacaritra (saM. 1344 I. sa. 1278) anusAra navanirmANa pUrve nava varSathI (eTale ke I. sa. 1120thI) soraTha deza sajajanane adhikAramAM hatA, siddharAjanA soraTha vijayanI miti itihAsamAM I. sa. 1115nI mAnI che. caudamA-paMdaramA zatakanA prabadhAmAM prastuta jinAlayanuM abhidhAna siddharAja pitR karNadeva parathI "karNavihAra" rAkheluM evuM je kathana maLe che tenuM A samakAlika abhilekha pUrNatayA samarthana karI rahe che. (3) neminAthanA maMdiranI devakulikAonI hAramALAmAM parovela uttara taraphanI pratolInI aMdaranI bhiMtamAM A lekha Aja paNa mojUda che; ene (sva.) bhagavAnalAla IndrajIe (vAyanA dIdhA sivAya) I. sa. 1120 (saM. 1166), sajajana maMtrInuM nAma dete, lekha mAnI lIdheluM ane vizeSamAM tene dakSiNa dvAramAM kaMDArela hovAnuM batAveluM. paNa A tamAma dhAraNAo brAnta che. te pachI baje sa dvArA temaja basa kajhinsa dvArA ema be vAra tenI vAcanA chapAyela che; bannemAM pAThAntara paNa che, ane pAThavAyanA paNa kyAMka kyAMka doSapUrNa che. lekhamAM AvatA munione teo oLakhI zakyA nathI; paNa (sva.) paM. lAlacandra gAMdhI dvArA tenI yathArtha spaSTatA thayelI che. chellA samArakAmamAM lekhanA bemAMthI eka paththarane kApavAmAM AvyuM che ane lekha dharAvatA patharo paNa ADAavaLA gAThavyA che. AthI vAMcavAmAM muzIbata ubhI thavA atirikta lekhanI ye paMktinA chellA traNa cAra akSara uDI gayA che. AthI amArI ane barje sAdinI vAcanA meLavIne nIce tene saMzuddha pATha ApIe chIe: zrImatsUridhanezvaraH samabhavannI zIlabha (TTAdrA) tmajaH ziSyastatpadapaMkaje madhukara krIDAkaro yo'bhavat / ziSyaH zobhitavetra nemisadane zrIcandrasUri...ta... zrImadrevatake cakAra zubhade kArya pratiSThAdikam // 1 // zrI sanAtamahAmAtya pRSTArthavihitottaraH bhe samudabhUtavazA revankAra jJanatAvita saM. 2(10) // 25. .
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ ujjayantagirinA pUrva prakAzita abhilekhA viSe AmAM pahelI vAta tA e che ke sajjana matrInuM temAM nAma ja nathI. tyAM sadgagAtamahAmAtya" ja vaMcAya che. khIjI vAta e che ke tyAM lekhanuM varSa saM. 1176 nahI. pazu 1276 jevuM vaheMcAyeluM; paNa zrIcandrasUrinI samaya-maryAdA jotAM tyAM trIjo aMka kAM tA zUnya (1206) ke bahu bahu tA ekatA aMka (1216) have ghaTe.11 7" aMka, kaiAranAra salATe bhramavaza vA pramAdavaza kAryAM lAge che, Ama lekha I. sa. 1150 athavA I. sa. 1160nA DhAvA ghaTe. zrIyandrasUrinI dhaNika sAhityika racanAe upalabdha che. AcArya pada pUrve temanuM nAma 'pA devagaNi' hatuM. ane temanI kRtio saM.1169/I. sa. 1113thI laI sa`.1228/I. sa. 1170 sudhInA gALAmAM maLe che,2 prastuta kRtio parathI spaSTa che ke temane muniva'za prasiddha candrakulanA AmlAyamAM hatA; ane tyAM temaNe potAnI je guru paramparA ApI che te giranAranA zilAlekha muja maLI rahe che. tadanusAra emanI gurvAvila A pramANe mate che 194 candrakala zIlabhadrasUrI dhanezvarasUri zrIcandrasUri AbU-delavADAnI vimalavasahImAM devakulikA kramAMka 14nI bhiMta je lekhA kaDArelA che temAM saM. 1206 I. sa. 1150nA maMtrI pRthvIpAlanA samuddAra sambandha je abhilekha Arela che tyAM saMdha sahita zIlabhadrasUrinI (ziSya-paramparA)mAM thayela zrI candrasUrine zrIzIhamadrasUrILAM sidhyeH zrIzvandrasUrimiH / evA prArabhamAM ullekha che.13 A zrIcandrasUri te giranAranA abhilekhavALA zIlabhadrasUri prazisya zrIcandrasUrithI abhinna jaNAya che. AnUnI tItha yAtrA miti--I. sa. 1150--ne lakSamAM laIe tA emanA dvArA giranAra para thayela pratiSThAdika kAryo ane emanA giranAranA lekhanI miti I. sa. 1160 hAvAnI sabhAvanA balavattara khate che. lekha kumArapALanA samayanA che teTaluM cokkasa, saGagAta mahAmAtya" kANu hatA temanA viSe upalabdha srotAmAMthI kaI ja mAhitI maLI zakatI nathI. (4) neminAtha madirathI pAchaLa kathita uttara taraphanA pratAlI dvAramAM eka anya prAcIna lekha paNa kaMDArela che, 14 jenI apabhraSTa bhASAne kAraNe temaja temAM nirdezita sthaLa temaja vAstu paribhASA na samajI zakavAne lIdhe tenuM adhaTana ThIka rIte karavAmAM AvyuM nathI. e lekhanI tapAsa karatAM enI paNa tyAMnA khIjA lekheAnI mAphaka ja durdazA thayelI jovA maLI. AthI banne se karelI vAcanA sAthe vamAne khUzna ja khaDita thayela lekhanI amArI vAcanA meLavI nimnAnusAra pATha rajU karIe chIe: saMvata 1216 varSe caitra zudi 8 vAvadyeha zrImadujjayantatIrthe jagatI samasta devakulikAsatka chAjA kuvAlisaMviraNa saMghavi Tha. sAlavAhaNa pratipatyA sU. jasahaDa (Tha. pu. 1) sAvadevena pripUrtatA // tathA 3. maratabhuta 5. paMkiti] sAztrALana nAmarisiyA (?nAmoriyA) ttiH kArita [bha]Aga catvAri biMvIkRta kuMDa karmA taratadadhiSThAtrI zrI aMbikAdevI pratimA devakulikA ca niSNAhitA //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka 15 bhASA vibhraSTa hovA chatAM artha te samajAya che jaH "saMvata 1215 (I. sa. 1159)nA caitra zudi AThamane ravivAra(nA dine) (agheDa) ujajayantatIrtha (neminAthanA mandira)nI jagatI (52) badhI ja devakulikAo(nuM bAMdhakAma) chAgha ('chAja', chajajA), kapotAli (kuvAli', kevALa) ane saMvaraNa ('saMviraNuM', sAmaraNa) sameta saMghavi (saMdhapati) Thakakura zAlivAhana ("sAlavAhaNa')nI nigAhamAM sUtradhAra yazabhaTa (jasaDa')nA (putra) sarvadeve ("sAvadeve') pUruM karyuM. (tathA) Thakakura bharata ('bharatha')nA putra (uparyukta) Thakakura paMDita zAlivAhane ("sAlavAhaNe') nAgorajharAne pharatI cAra mUrtio sahita karela kuMDanA cheDe tenI adhiSThAtrI aMbikAdevInI pratimA devakulikA sahita nIpajavI ('nipAditA', karAvI)." mULa saMpAdaka bajesa-kajhinse te vAstunA pAribhASika zabda anuvAdamAM cheDI ja dIdhA che, ane anuvAda paNa bahudhA brAntimUlaka che.15 (sva.) muni jinavijayajIe temAM jarAtarA sudhAro karyo che, paNa teo paNa "kuvAli" ane "saMviraNa" ItyAdine artha samajI zakyA nathI. jayAre anya saMkalanakAra (sva) girajAzaMkara AcAryo baje sAdinI jUnI brAntione yathAtathA jALavI rAkhI che.1 7 lekhamAM AvatA "nAjharAne ulekha giranAra anulakSe IsvIsananA paMdaramAM zatakamAM yAtrI munio dvArA lakhAyela aneka caitya paripATImAM Ave che, 18 ane tyAM tenuM sthAna gajendrapada-kuMDa" (hAthI pagalAnA kuMDa) samIpa hatuM. prastuta lekhane paththara neminAthanA maMdiranI pUraNImAMthI nIkaLele. A nivedikA paranA lekhanI vAcanA zrI. che. ma. atrie sArtha-saTippaNa pragaTa karI che19 paNa zrI atrinA, ane ame karela vAcanA temaja arthadhaTanamAM sAruM evuM attara che. sAta paktimAM karela lekha nIce (citra "2') mujaba cheH saM[.] 1244 vaizAkha sudi 3 vAdIMdra zrIAnaMdasUriziSya zrIprabhAna dasUrayaH sapAdalakSAt sahodarasaMghaH senApati zrIdUdena saha yAtrAyAmAgacchataH suradhArAyAM surasadana yayuH / tana(ma ? bhR?) + co " senApati dUdha sAthe sapAdalasa(cAhamAnA zAkaMbharI deza)nA saMgha sahita (3jajayanagirinI) yAtrArtha Avela, vAdIndra AnandasUrinA ziSya prabhAnaMdasUri suradhArA para saM. 1244 (I. sa. 1188) vaizAkha suda trIjanA dine kALadharma pAmyA (Arasanna thayu), temanuM (A mRtyu-smAraka che ?" lekhamAM kahela prabhAnandasUri koNa hatA te vize prApta sonAmAMthI koI sUcana maLatuM nathI. lekhamAM temanA garacha vize kahevAmAM AvyuM nathI; paNa guru AnandasUri mATe "vAdIndra" vizeSaNa lagAvyuM che te jotAM to teo nAgendra ga7mAM thayelA prasiddha "vAdI AnandasUri" hevA ghaTe. Anandasarite (ane temanA satIzya amaracandrasUrine) temanI nAnI uMmaramAM paNa jabarI niyAvika vidvattA ane vAdazaktine kAraNe "vyAdhra zizuka" (amarasUrine "siMzizuka")nuM birUda jayasiMhadeva siddharAje ApeluM. prabhAnandasUrinA guru vAdIndra AnandasUrine saMbhavya samaya, ane nAgendragarIya vAdI AnandasUrinI samayasthiti jotAM e baMne AcAryo abhinna jaNAya che. pramAnandasUrinI maraNatithi (I. sa. 1188)- caulukya bhImadeva dvitIya - nA zAsanakALa aMtargata Ave che. je "suradhArA" sthAna para prabhAnandasUri (kadAca vRddhAvasthA, giranArane Akare caDhAva, ane ethI thAkane
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 ujajayantagirinA pUrva prakAzita abhilekhe viSe kAraNe, ke pachI saMthAro karIne) devaloka pAmelA te saMbhavataH hAlanuM gaumukhI gaMgAvALuM sthAna, ke pachI kadAca hAthI pagalAM pAse kuMDamAM paDatI jaladhArAnuM sthaLa haze. hAla saMgrAma sonInA kahevAtA maMdiranA maMDapamAM mUkAyela (paNa mULe neminAthanI bhamatImAM haze te) naMdIzvara-dvIpanA pada (citra 3) paranA lekhanI vAcanA te ThIka che paNa ene artha kaI ja samajyu heya ema lAgatuM nathI! mULa lekha dattAtreya bAlakRSNa DisakaLakare saMpAdita karela. 25 ne te pachI (sva.) AcAryanA saMkalanamAM te sthAna pAme 22 zrI atrie paNa tene ullekha karyo che.23 lekha paTTanA uparanA bhAgamAM be khUNAmAM kotarAyela che. DAbI bAjune khUNe khaMDita thatAM cAreka paMktionA prAraMbhanA akSaro naSTa thayA che. chatAM ekaMdare lekhanI mukhya vAta samajavAmAM kaThaNAI naDatI nathI. kAraNa vinAnI kaThaNAI te lekhane artha cheTI rIte ghaTAvavAne kAraNe UbhI thaI che; eTaluM ja nahIM, lekha para vizvAsa na rAkhI zakAya te paNa abhiprAya vyakta thayA che, jenuM nirasana ahIM AgaLanI carcAmAM thaze. lekha A pramANe che: [svastiH saMvat ] 1256 varSe jyeSTha sudi 13 zukra / / vim[i] [mAtra] reva zrImAtrAva vara' | sumulA[]+++sakase caMdramAM rUva zA kumArapAladevasya cauluGgyAnvayabhAsvataH / pratApa iva dhaure(ye ?ya) sacakrAvahanodyamaH // 2 // sa dNddnaaykottNssttyutro'bhydaa(hvH)| jinapraNitasaddhama pArAvAranizAkaraH // 3 // janAzAbhUtarAjInAM vasaMtastatsuto'jani / ghAto. varatapA[o] THkrama vibhUSitaH IIkA, naMdIzvara varadvIpa jaina biMbAnyalaMkarat / janakazreyase soyaM jagaddeva prabodhataH / / 5 / / zrIcandrasUrisacchiSya zrIjinezvarasadguroH / vaimaH zirve TrIpa ghare rASThitaH iddA dvIpoya naMdatAM taavdujjytaa| girau / jagatyAmuditto yAvatsUryacaMdramasAvimau // 7 // lekhAbe paddhasthApanAnI miti [saM.] 1256 (I. sa. 1200) jeTha sudI 13ne zukravAranI ApI che. pachI 7 kalekamAM kArApakanI vaMzAvali tathA pratiSThApaka AcAryanI gurnAvali ApI che: yathAH "zrImali anvayamAM zrImALI jJAti mAM) (sarovarane vize ) prakAzamAna candramA samo, ane lakatha vaMzanA Aditya samAna "kumAra pALadevanA' (zAsana cakrane dhAraNa karI vahana karavAmAM tapura e AmAdeva' nAmane daMDanAyaka thayo. tene jina praNita sadharma rUpI candra samAna "abhayada nAmaka putra thayuM. tene rAjalamIthI vibhUSita (janatAzAbhUtarAjInAM ) vasanta samo "vasaMtapAla"
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka nAmane putra thayo. teNe jagadeva'nA anurodhathI pitA (vasantapAla)nA zreya mATe (bAvana) jinabiMba yukta meTA naMdIzvara dvIpa(ne paTTa) karAvyo. "zrIcandrasUrinA ziSya "jinezvara(sUri)' jenA sadguru che te devendrasUrie A AnaMdakArI vA mAMgalika (naMdIzvara) dvIpa(pa)nI pratiSThA "ujajayanta" nAmanA parvata" para karI, je sUrya-candra prakAze tyAM sudhI jagatIne udita karato rahe." paTTane kArApaka kumArapAlanA keI devAta nAmaka zrImAlakulanA daMDanAyakane pautra vasantapAla che. kumArapAlanA jaina daMDanAyakomAM devAnta nAmadhArI be zrImALI daMDanAyake hatA : eka to udayana maMtrIne putra AdmabhaTa kiMvA Amradeva, jeNe bhRgukacchamAM suvikRta munisuvrata jinanA maMdirane punaruddhAra karI navuM baMdhAyuM; bIjo te mahattama caNiga suta AMbAka, jeNe kumArapALanI AjJAthI giranAra para caDavAnI pAjA karAvI. A AMbAka uphe Abhradevane, ane tenA dvArA karAvela "padyA" ne, ulekha siddharAja tema ja kumArapALanI sabhAnA mahAkavi zrIpAlanA putra kavivara sidhapAle racelI kaI prazastimAMthI semaprabhAcAryanA jinadharmapratibaMdha (saM. 124/I. sa. 1185)mAM temanA giranAra pAja-saMbaMdhInA vivaraNamAM TAMkyA che. somaprabhAcAryane kathana anusAra kumArapALe rANigaputra (Amra)ne "surASTrAdhipati' (soraThane daMDanAyaka) banAvI prastuta kAryAthe mokalaze. vijaya senasUrinA revaMtagiri rAsamAM paNa kumArapALe AMbAkane soraThane daMDanAyaka banAvIne mokalelo ane teNe tyAM pAna karAvI evuM kathana che. pachInA lekhaka tapAga2chIya jinamaMDananA "kumArapAla caritra" (saM. 1492/I. sa. 1436)mAM paNa e ja pramANe noMdhAyeluM che;24 ane svaya AMbAkane paNa saM. 1222 ane saM. 1223 (I. sa. 1166-67)nA tatkabadhdha laghu abhilekhe giranAra para ja che.25 amane to lAge che ke giranAra tIrthamAM nandIzvara zrI papaDha karAvanAra vasatapAlane pitAmaha "daMDanAyaka - deva anya keI nahIM paNa rANiga suta mahattama AMbAka aparanAma daMDanAyaka Amadeva ja hovo ghaTe. giranAra sa the saMbaMdha ene hatA, lATanA daMDanAyaka ane udayana maMtrInA putra Agnadevane nahIM, paTTa-kArApaka vasantapAlanuM vaMzavRkSa A pramANe nipajI zake che? zrImAlavaza (mahattama rANiga] daMDanAyaka [Amadeva (mAma AMbAka) abhayada visatapAla pratiSThApaka AcArya devendrasUrine (je temaNe pote A lekhane chaMdobaddha musaddo taiyAra karyo heya te) sArI saMskRta kAvya-racanA karatAM AvaDatI hatI tevI pratitI thatI nathI ! lekhamAM emaNe pitAnA gaccha vize kazuM kahyuM nathI; paNa gurnAvali nIce mujaba ApI che, jenA parathI emanA ga7nI oLakha karavA prayatna karIzuM.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 padmadeva devendrasUri (sa'. 1256 I. sa. 1200) "zrIcandra" nAma dharAvatA aneka sUrilA thaI gayA che; ane "jinezvara" nAmadhArI paNu traNacAra AcAryaM jANumAM che; jayAre devendra abhidhAnaka rAjagacchIya tema ja tapAgacchIya ItyAdi mutie paNa eTalA ja suvizruta che, paNa 'zrIcandra' sAthe jenA ziSyanuM nAma jinezvara" hoya tevI eka ja kramAvila ANumAM che; te rAjagacchIya prabhAyandrasUrinA prabhAvakacaratra (sa. 1334/i. sa. 1278)nI prAnta prazastimAM maLe che. prazastinI gurvAli tA lAMbI che; temAM prabhAyandrAcArya nA trIjA pUrva ja jinezvara ane ceAthA zrIcandrasUri kahyA che. (tyAM jinezvara pachI keTalAka samaya mATe temanA gurubaMdhue padmadeva ane jinadatta paNu AcArya pade rahyA haze tevA bhAsa thAya che.) eka anya sahAyakartA muddo e che ke zrIcandrasUrinA gurubandhu vAdandra dhasUrine samaya lagabhaga I.sa. 11201180nA arasAne che. Ama naMdIzvara-paTTunA pratiSThApaka devendrasUrinI samaya sthiti jotAM temanuM sthAna prastuta rAjagucchamAM hAvuM ghaTe ane te nIce mujaba hoI zake : ujayantagirinA pUrva prakAzita abhilekhA viSe jinadatta zrIcandrasUri jinezvarasUri rAjagaccha zrIcandrasUri jinezvarasUri devendrasUri (sa'. 1256/I.sa. 1200, nandIzvaraddIpa-paTTa) pUrNa bhadrasUri candraprabhasUri 1 prabhAcandrAcAya (saM. 1334/I.sa. 1278) nandIzvara paTTanA kArApakanA maMtrI vaza temaja pratiSThApaka AcAryanA gaccha saMbaMdhI niSNu ya thaI jatAM lekha saMbadha mukhya gaveSaNA tA pUrI thAya che : paNa pUnA lekhakAnA A abhilekha paranA matavyA viSe ahIM joi javuM jarUrI che. (sva.) girAzaMkara AcAryanuM kathana (kaMIka aMze DisakaLakaranA a MgrejIneA tarajUmA yathArtha rUpeNu na karavAne kAraNe) aneka dRSTie kaDhazuM banyuM che jemake prasiddha giranAranI TekarI upara saMgrAma sonInA maMdirathI vAyavyamAM nandIzvaranI mUrtinA geAkhalAnI banne bAjue A lekha kAtarela che,"26 giranArane "TekarI'' bhAgye ja kahI zakAya; ane tyAM nandIzvaranI mUrti' (zivanA nandInuM puruSAkAra svarUpa) nahIM paNa "nandIzvara-ddIpa" padma abhipreta che! ane lekha gAkhalAnI banne bAjue nahIM paNu paTTanA uparanA mate khUNe kaMDArelA che. ane padma gUDhamaDapamAM che! DisakaLakare ke AyAye lekhanI aMdaranI vastunuM yantravat Alekhana karavA sivAya kAI ja vicAraNA calAvI nathI. bIjI bAju zrI atrinuM kahevuM che ke "It refers to Kumarapala in 1200 A,D. when Bhimadeva II was ruling over Gujarat, Shri G. V, Ach.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bheAjaka 199 arya has correctly drawn the attention of readers to this inconsistency. This inscription too cannot be relied upon 27 AmAM dhyAnamAM rAkhavA jevuM pahelu tathya e che ke lekhanI miti 1200 che tenI nA nahIM, paNa lekhamAM kumArapAlanuM nAma ApyuM che te paTTa kArApaka vasantapAlanA pitAmaha daMDanAyaka [Azra]devanA sanda'mAM che, lekhanA samayanA sanda mAM, ke kArApaka vasantapAlanA sandarbhamAM nahIM, khIjI vAta e che ke zrI atri kahe che. tevI tA kAI "aprastutatA" tarapha AcArya nirdeza nathI karyAM. emaNe te eTaluM ja kahyuM che ke "lekha vi. saM. 1256nA eTale bhIma. rAjAnA samayanA che paNa tenu nAma lekhamAM ApyuM nathI."28 evA tA bhAratamAM ane gujarAtamAM aneka lekhA - seMkaDA - che jemAM pravata mAna zAsanakartAnuM nAma dIdhuM na heAya. te muddAnuM cakAsaNImAM kAI ja mahattva nathI.29 gujarAtanA eka maMtrI vaza saMbaMdha A lekha navuM ajavALu` pAtharatA hAI mUlyavAna che. (7) zrI atrie giranArathI prApta thayelA navIna lekhAmAM eka vAghelA samayane - sa. 1299 (I. sa. 1243)nA-tejapALa maMtrInA kALane eka abhilekha prakaTa kareleA.30 mULa abhilekha jovAne avakAza prApta na thayA hovA chatAM prastuta lekhanI vAcanA keTalAka sudhArA sAthe, ane tenI vigatAnA kharA artha sAthe saMprati lekhanA prathama lekhake eka vistRta carcAtmaka lekha lakhyA hatA.31 tyAra bAda sana 1977mAM A lekhanA banne lekhaaAe e lekhanI pratyakSa vAcanA karI, temAM zrI atrinI vAcanAomAM je je sudhArA agAu sUcavelA te sau sAcA TharavA uparAMta keTalAMka khAlAMe ane anya khAmI paNu dUra karI zakAI. lekhanI sAcI ane zakaya hatI teTalI vAcanA have ahIM rajU karIe chIe : [paM.1) saMvata 1299 phAgu sudi 3 zrI ujayaMtamahAtIrthe [ pa 2] mahAmAtya zrIvastupAlabihAre mahaM zrItejapAla Ade[ pa . 3] zena sAH peDhA lAhaDena zrIneminAthabiMba patakaM ca kAritaM [4] pratiSThita zrIvijayaseNasUribhiH // zrIzatru jayamahA[pa. 5] [tI] zrIAdinAthabiMbaM devakulikA DaDakalasAdi sahitA [pa M.6]...vatI - maha zrIvastupAlakArita zrIsAcauradevakule [17]...zrImahAvIciva vAta ja zrIbavuMvApaje mAmA[p.8] tya zrItejapAlakArita zrIneminAtha caityajagatyAM devakuli[9] kA. 2 biMba 6 saparigarA zrIjAbAlipure zrIpArasvanAthadeva cai[pra.10] tyajagatyAM devakulikA zrIriSabhanAthabiMba vIjApure zrI ne[pra.11] [minAtha ] biMba' devakulikA DaDakalasAdisahitA [va.22] zrIvalhAranapura [vAstavya va] duriyA sAduM, ne [F,22] [mas].. ..sATTu, veDhA sA. [F*, 9]. [[*]. .. DaghaNesvara laghu ..mat
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ujjayagirinA pUrva prakAzita abhilekho viSe abhilekha vastupALa-tejapALanA samakAlika varahuDiyA kuTu'e giranAra para (ane anyatra karela) sukRtAnI (kaMIka aMze apabhraSTa bhASAmAM) naiAMdha le che. sa Mprati lekhanA prathama lekhakanA mULa lekhamAM tenI pUrepUrI ane sAdhAra carcA thaI cUkI hoI, tene pUrNatayA bahAla rAkhavAnI noMdha sivAya ahIM vizeSa kahevu... anAvazyaka che. 200 (8) udayana maMtrInA dvitIya putra Thakkura cAhaDanA putra padmasiMhanA (cAra paikInA) be putrA, mahattama sAmatasiMha tathA mahAmAtya salakSaNusiMhe, ujjayantagiri para saM.1305 (I.sa. 1249)mAM pitR zreyArthe pArzvanAthanuM bibu bharAvyAne lekha dharAvatu patrAsaNu va mAne vastupAlavihAramAM garbha - gRhamAM mUlanAyaka mallinAthanI pratimAnI gAdI rUpe bahu pAchaLanA samaye sthApI devAmAM AvyuM che. kAMTelAnA prastuta mahattama sAmaMtasiMhanA sa'.1320 I.sa. 1264nA lekha anusAra temaNe raivatAcala (giranAra) para neminAthanA prAsAdanA uparanA bhAge pArzvanAthanA biMbavALA prAsAda karAvyA je ullekha chekara te jotAM prastuta sa,1305ne carcA heThaLane, giranArane lekha te pArzvanAtha-prAsAdanA mULanAyakanI pratimAnA ja asalI lekha mAnavAnA rahe che. A mULa lekhaka A pramANe che: 1 // 1 // saMvata 1305 varSe vaiSAkha zudi 3 zanau zrIpatta vAstavya zrImAlajJAtIya Tha. cAhaDa suta maha[] padmasiMha putra Tha. pRthivIdevI aMgaja [ mahaNA] nuja maha. zrI sAma tasiMha || tathA mahAmAtya zrI salakhaNasiMhAbhyAM zrI pArzvanAthabiMba pitroH zreyase'tra kArita [] tato bRhadgacche zrIpradyumnasUripaTodharaNazrImAnadevasUriziSya zrIjayonada [ sUribhiH ] pratitrita" [1] zumAM mavatu II A sivAya kadAca A ja mandiranA mULa haze tevA, pippalagacchanA dhanezvarasUrinA ziSya vijayasiMhasUri viracita prazasti dharAvatA, lagabhaga 27. padyovALA paNu ati kha`Dita lekhamAM paNa A parivAra saMbaMdhI, ane emanA sukRtAnI teAMdha levI keTalIka vAtA aspaSTa rUpe jaLavAI rahI che. tema ja kArApakanuM Tra kAveluM vaMzavRkSa uparanA lekhane, ane ahInI e khaDita mATI prazasti ane kAMTelAnA kuMDanAM lekhanA AdhAre nIce mujaba khate che : zrImAlakula [uddayana maMtrI] I cAhaDa I padmasiMha = pRthivIdevI 2 (mAhasiddha) mahattamasAmantasiha (sa.1320/I.sa.1264) mahAmAtyasalakSasiMha (sa....130pa/I, sa. 1249)
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhAjaka 201 (sva.) muni jinavijayajIe34 tathA sva. rAmalAla meAdIe 5 (ane kaMIka aMze mehanalAla dalicaMda dezAIe 6) uddayana maMtrInA vaMza viSe vistArapUrvaka ane upayAgI carcA karelI hAI ahIM te viSe punarukti anAvazyaka che. paNa pratiSThApaka AcArya viSe e traNe vidyAnA ja nahIM mULa saMpAdaka barjese, tema ja DisakaLakare paNu, mauna sevyuM che; tethI ahIM temane viSe kaMIka kahevA dhAyu" che, mahattama dhAMdhale karAvela ane prastuta jayAnandasUrie pratiSThita karela, neminAtha mandiranI bhamatInA nandIzvarapaTTanA sa`.1282/I.sa.1226nA lekhamAM e ja gurvAvila ApelI che.30 jayAnandasUrinA gurunA guru pradhumnasUri te ja che ke jemaNe vAdasthala nAmaka granthamAM AzApallInA udayanavihAranI pratimAai yati dvArA pratiSThita thayelI hAI apUchyuM hovAnA kharataragacchIya abhiprAya sAme bacAva kareleA. pradyumnasUri bRhadgacchIya suvizruta vAdIndradevasUrinA ziSya mahendrasUrinA ziSya hatA. ane AzApallInA udayanavihAra sAthe sAMkaLAyelA heAya tema lAge che. kadAca te ja kAraNusara uddacana mantrInA prapautrAne paNa pradyumnasUrinI ziSyazAkhA prati paramparAgata bhaktibhAva ane anurAga rahyAM hAya, jene kAraNe prastuta zAkhAnA jayAnandasUrie giranAra paranI sAmatasiha-salakSalyusi'hu dvArA kArita pArzvanAthanA mandiranI pratiSThAvidhi sampanna karI haiAya. giranAranA A parivAranA khaDita prazasti lekhamAM vaLI pratiSThA karAvanAra AcArya rUpe jayAnandasUrinA paTTadhara devasUrinuM nAma che. kadAca A prazastilekha pArzvanAtha jinAlayane badale giranAra para uddayana matrI parivAre karAvela kAI khIjA ma`diranA upalakSamAM hAya. sAhityika temaja abhilekhIya pramANeAnA AdhAre giranAra paranA saMbaMdha kartA bRhadgIya pratiSThApaka AcAryonI gurjali nIce mujaba bane che bRhadagaccha (vAdIndra devasUri) (mahendrasUri) | pradyumnasUri I mAnadevasUri jayAnandasUri (sa`.1282/I.sa.1226; sa`.1305/I. sa.1249) (dvitIya) devasUri (lekhanI miti naSTa) (9) tIrthAdhipati naimIzvaranA maMdira-samudAyanA dakSiNu dvAra samIpanI pazcima taraphanI deharInI bhiMtamAM lagAvela A kha`Dita lekhanI prathama vAcanA bannesa kajhinsa,38 ane pharIne DisakaLaka269 dvArA thayelI che. lekha cUDAsamA samaya, rAja mahIpAladevanA samayane che; jo prastuta rAjA mahi 26
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 ujjayantagirinA pUrvaprakAzita abhilekho viSe pAladeva prathama hAya tA tA IsvIsananI caudamI zatAbdInA bIja trIna dazakanA arasAnA haze,40 paNa dvitIya mahipAladevanA samayanA hAya tA te paMdaramA zatakanA trIjA caraNanA arasAnA haze. lekhanA khaDita thayelA aMzane ahI' ame zakaya banyA teTaleA pUrA karavAnI AziSa karI che ane temAM AvatA kArApaka'nA viSayamAM gheADI carcA karI che, ||10|| vasti zrIvRtti + + + + + namaH zrIneminAthAya jJa ++ [[*2414] ||vrsse phAlguna zudi 5 gurau / zrI [ yAdavakula ] || tilaka mahArAja zrImahIpAla [deva rAjye sA. ] // vayarasIha bhAryA phAMu suta sA [0 sAliga ] ||puta sA. sAphelAM | sA. melTA melTA [phevI? [T] ||j suta rUDI gAMgI prabhRti [ zrIdharma ] nAtha melAva [:] Apti (:) | [ifer" drasUri tatpaTTe zrImunisiMha [ sUribhi: ] zrI 6] ||............cA[[S......... padaramI zatAbdInA madhyabhAganA arasAmAM racAyelI be pRthak pRthak giranAra caitya paripATImAM AvatA ullekhA parathI ame carcA heThaLanAM lekhanA khAlAM pUryAM che, jemake saM.1509/I.sa.1449 pachI turatamAM racAyelI, bRhadtapAgacchIya ratnasi'hasUri-ziSyanI caityaparipATImAM A pramANe ullekha che41 : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 usavAla sAliga melAgaridharamanAtha thApIya vara jihari, paNamisa subha pariNAma;20 ane khIjo ullekha che saMprati granthamAM AgaLa chapAyelI caityaparipATImAM: cathAra : melAsAha taNI deharII dharmanAthanAI namatAM jaII mUladuvAri thAkaNue sAhamI savAlAkhI cukIdhara; 17' zilAlekhamAM paNa kArApakAmAM sA. melA"nuM nAma che; jo ke tenA bApanuM nAma uDI gayuM che; ane tIrthaMkaranA nAmamAM --nAtha" bhAga rahyo che, AgalA bhAga nIkaLI gayA che. upara TAMkela banne sandarbhonA AdhAre, tema ja prastuta deharI mUladdAra (pratAlI) najIka, ane 'savAlakhI cokI' pAse, cAne naiminAthanA pUrva taraphanA staMbhayukta pradvAra pAse kayAMka hatI te dhyAnamAM rAkhatAM, ane lekha pazu teminAthanA maMdiranA bahAranA dakhkhaNAdA parisaramAM noMdhAyA che, emra badhI vAta vicAratAM ema lAge che ke sandarbhagata lekha esavALa vaMzanA 'sAdhu sAliMga' ane tenA putra 'sAdhumelA'e (melAgare) baMdhAvela jina dhanAthanI kulikA saMbaMdhanA che. caityaparipATIenA samayane lakSamAM letAM prastuta deharI paMdaramA zatakanA madhyabhAga pUrve baMdhAI cUkI hovI joIe. lekhamAM pratiSThApaka AcAya munisiMhasUrinA gaccha batAvyA nathI; paNu pATaNanA kanAsAnA pADAnA meATA derAsaramAM mULanAyaka zAMti nAthanA gabhArAnI sa. 1494/I.sa.1438nA lekhavALI zreyAMsanAthanI dhAtu mUtimAM pratiSThApaka rUpe siddhAntika-gacchanA munisiharinuM nAma che. amane lAge che giranAravALI upara carcita lekhanA minisaMhari A ja heAvA joIe. giranAra para sa'.1494/I.sa.1438nA arasAmAM traNeka moTAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka 20ke jinamaMdiro-kharataravasahI, kalyANatraya, ane pUrNasiMha vasatI baMdhAyelAM. te jotAM, ane mahine pAladeva (dvitIya)ne paNa e ja samaya hAI prastuta lekha saM.1484nA arasAne haze. saMbhava che ke munisiMha sUrinA gurunuM nAma zrIcandrasUri heya. (lekhamAMdra sUri bhAga avaziSTa che) kArApanuM vaMzavRkSa lekha anusAra A pramANe samajAya cheH [sA.] vayarasiMha = phAu sA. [sAliga] sA. sAIA. sA. melA (=melA devI ?)* reDI gAMgI giranAra para keTalAka anya paNa carcAspada abhilekhe che; paNa ahI' laMbANa bhaye te choDI dIdhA che. saMbhrAnti nivAraNa lekha pUrNa thaI gayA bAda giranAra paranA keTalAka abhilekhonI hasti saMbaMdhI arvAcIna jaina lekhake dvArA ajJAnapaNe phelAvAtA saMbhrama bAbatamAM ahIM dhyAna deravuM Avazyaka samajI, DIka vizeSa carcA, jaina paribhASAmAM kahIe te "cUlikA" rUpe (pariziSTa rUpe karavA dhAyuM che. AvAM bhrAnta lekhane, khAsa karIne te tIrthanAyaka neminAthanA maMdiranA upalakSamAM rahela abhilekhe saMbaMdhamAM jovA maLe che. (1) muni nityAnaMdavijayajIe zrIraivatagiri-sparzanA, zrI Atma kamala-dAna-prema-jabUsUri jaina graMthamALA maNake 47, surendranagara vi.sa. 2020 I.sa. 1964, pR. 126 tathA punaH pR. 171 para noMdha karI che, tadanvaye neminAtha bhagavAnanA raMgamaMDapanA traNa thAMbhalAo para anukrame saM. 1113 varSane neminAtha maMdira banAvyAne, saM. 113pane pratiSThA saMbaMdhu, ane I.sa. 1218mAM devAlayane samarAvyAno ulekha che. (2) muni nityAnaMdavijayathI 11 varSa pUrve paM. aMbAlAla premacaMda zAha paNa (jaina tIrtha sarva saMgraha bhAga 1, amadAvAda 1953, pR. 121 para) AvI ja vAta nedhe che; te mATe teo delaracaMda pu. baDiyAnA giranAra mAhAsyano "upadhAta" pR. 21ne (kaI bhASAmAM [hindI ?), kayAMthI, ane kayA varSamAM pustaka chapAyuM tenI noMdha karyA sivAya) havAle de che. (3) paM. aMbAlAla zAhathI cAra varSa pUrve muni nyAyavijayajI (jaina tIrthone ItihAsa, zrI cAritra smAraka graMthamAlA : pu5 38 mahesANA 1949 pR. 118)mAM lakhe che keH "raMgamaMDapamAM eka thAMbhalA para saM. 1113nA jeTha 14 dine nezvara jinAlaya karAvyA, bIja thAMbhalA para saM. 1135mAM pratiSThA karAvyA, trIjAmAM 1134mAM devAlaya samarAvyA lekha che. (jaina sAhityano saMkSipta itihAsa)." tathA emanA pR. 120 para) "raMgamaMDapanA pUrva taraphanA thAMbhalAmAM nIce pramANe lekha che. saMvata 2223 va ne mAre 24 dine zrImAnezvA ninATyAH tiH. vaLI, bIjA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 ujajayantagirinA pUrva prakAzita abhilekhe viSe sthaMbhamAM A pramANe kareluM che ke saMgha 22 rUla je pratiSThA kAritA trIjA sthaMbhamAM lakhe che ke "saM. 1335mAM maMdirane jIrNoddhAra karAvyo." () mehanalAla dalIcaMda desAI (jaina sAhityane muMbaI 1932, paricaya. pR. 145) neminAtha maMdiranA upalakSamAM nedhe che ke "eka thAMbhalA para saM. 1113nA jeTha 14 dine nezvara jinAlaya karAvyuM ne bIjA thAMbhalA para saM. 1135mAM pratiSThA karAvI, ne trIjAmAM saM. 1334mAM devAlaya samarAvyuM ema lakhe che." (5) A badhI gerasamajaNanuM mULa barjesanI mULa noMdha pUrI na samajavAne kAraNe upasthita thaI che. (thoDeka goTo te khuda bajese paNa vALe che !) (yal Report on Antiquities., p. 166; cf. also his Visit to Somnath, Girnar in May 1869, Reprint Varanasi 1976, p. 38.) bajesa tyAM lakhe che: "The largest temple is that of Neminatha......and bears an inscripton on one of the pillers of the mandapa, stating, that it was repaired in A.D. 1278." The temple is of very conisderable age,....." (Infra) "It bears on two of the pillars of the mandap inscriptions dated 1275, 1281, and 1278, relating to donations of wealthy Sravakas for the daily worsip of the Jina." bajesa ane kajhinsa neminAtha jinAlayanA upara kathita sAlavALA traNe lekhanI vAcanA saddabhAgye prakAzita karI che. (Revised List, pp. 352-353). tadanusAra lekhonI mitio nIce mujaba cheH () saM. 1333 varSe jeSTha vadi 14. (4) saM. 1335 varSe vizAkha zudi 8. () saM. 1339 vaSe jayeSTha sudi 8. A sivAya paddezAlAnA sTamsa para paNa eka lekha che. (4) saM. 1334 vizASa vadi 8. Adhunika jana lekhake jene saM. 1113 varSane jeTha mAsa 14ne lekha mAnI beThA che te uparyukta saM. 1333ne jayeSTha vadi 14ne ja lekha che! temAM nemIzvara jinAlaya karAvyAnI vAta hevAne badale kharataragacchIya jinaprabodhasUrinA upadezathI uccApurInA zrAvakoe neminAthanI pUjadi athe karelAM dhana-dAnane ullekha che ! vaLI je lekhane teo saM. 1135ne ghaTADe che te vastutayA saM. 133pane che, ane te paNa pratiSThAne badale dhavalakaka (dhoLakA)nA zrAvaka bihaNe neminAthanI pUjAthe kaMI dAna ApyuM haze tenI noMdha leto (khaMDita) lekha che. jene saM. 1134mAM maMdira samArAvyAne lekha mAnyo che te saM. 1334ne, dakSiNa taraphanI hAranI devakulikAnI paTTazAlAnA dakSiNa praveza pAsenA staMbha para che, ane e ati khaMDita lekhamAM dAnanI ja hakIkata abhipreta che, punarAdhAra nahIM. asalamAM jyAM maMdira ja sajajana maMtrI dvArA saM. 1185 I.sa. 1129mAM navesarathI banyuM che tyAM saM. 1113, saM. 1134 ane saM. 1135nA lekhe hovAnI vAtane sthAna che? e ja pramANe I.sa. 1218mAM jIrNoddhAra thayAnI galata vAtane AdhAra tA bajese saMbhramathI I. sa. 1278mAM jIrNodhAranI je vAta lakhI che tene vizeSa vibhrama, ane tyAM trIjA aMkane viparyAsa mAtra che! I.sa. 1278/saM. 1334)nA lekhamAM upara kahI gayA tema jIrNodhdhAranI vAta ja nathI !
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bheAjaka 205 karnala ToDathI cAlatI AvatI eka khIjI mahAna bhramaNA te saM. 1215 caitra zudi 8nAM roja paMDita devasena-sauMdhanA AdezathI jUnA maMdirA kADhI nAkhI tene sthAne navAM karAvyAnI vAta, jeneA pahelA bhAga khaje sa banyA,43 ane banne sa pachInA keTalAye lekhake gatAnugata anusaryAM! saM. 1215 caitravida 8 ne (neminAthanI uttara-pratAlImAM) lekha che khare; paNa temAM jUnA madirA kADhI nAkhI navA karyAnI vAta nathI; tyAM teminAthane pharatI devakulikAonAM bAMdhakAma pUrAM thayAnI hakIkata noMdhAyelI che. e kALe tyAM khAjumAM rahela saM. 12(7o 0 ?)6nA zrIcandrasUrivALA lekhamAM raivataka" "devacaMDa" (devaca'da, devacandra, devasena nahIM) ane pratiSThiAki kAryAnI vAtA kahI che. e jotAM amane lAge che ke karnala ToDa je jaina yutine sAthe laI gayelA tene kAM tA jUnI lipi pUrI vAMcatA AvaDatI nahIM hAya, yA tA eNe je vAtacItamAM kaI kahyuM haze te ToDa pUruM samajyA paNa nahIM heAya; ane ema khoTI rIte samajI kheThela, be paDakheApaDakha rahela zilAlekhanI vigatAne temaNe vicitra rIte bheLavI mArI che. "sa, 1215 caitra vada 8" ane "paDita' zabdo (paMDita sAlavAhaNu parathI) eka lekhamAMthI lIdhA; te bIjA zilAlekhanA devacaMdane devasena banAvI saGagAta mahAmAtya"nA "sagAta"te badale "saMdha" vAMcI bahu' ekamekamAM jema dhaTayu. tema joDI dIdhu! te devakulikA batAvyAnI sAdI vAta jUnAMne kADhI navAM maMdirA banAvyAMnI vAta banI gaI ! TaoNDanA AvA bIjA saMbhramate, sa. 1339/I.sa. 1283 jyeSTha sudi 10nA roja raivatAcalanA jUnAM diza kADhI navAM thayAnI vAtane, bannesa sAcI mAnIne cAle che;44 pazu saM. 1339nA lekha jyeSTha sudi nA che, 10tA nahI; ane te dAna prasaMganA che te viSe ahIM upara carcA thaI cUkI che. neminAthanA parisaramAM punarudhdhAra ke IIdhAra sambaddha eka paNa lekha vAstavika rIte teAMdhAyA nathI, ane che paNa nahI'. giranAra paranA abhilekhomAM sAlakI-vAghelA kALanI samApti sudhInA vastutaH keTalA, kaI sAlanA che te ahIM tAlikAmAM sa`kSipta rUpe rajU karIe chIe; tenA sandarbha thI lAMbA cAlela sabhramAnuM nivAraNa thaI zakaze. va sa'. 1194 (11 naSTa) sa. 1215 vigata The. jasayeAganI khAMbhI siddhacakravatI jayasiMha devanA zAsana kALanA ThaMkura (5.) sAlavAhaSNutA neminAthanI devakulikAonuM kAma pUrNa thayA bAbatanA lekha sidhdharAjayuga vartamAna sthAna jUnAgaDha myujhIyama eka kALe teminAtha jinAlayanI uttara pratAlImAM (hAla gAyaba) kumArapAlayuga neminAthanI uttara pratAlImAM (hAla astavyasta ane nukazAna pAmela hAlatamAM) saMpAdaka/saMklanakAra che.ma. atri; pharIte madhusUdana DhAMkI ane lamaNu bheAjaka, khare sa ane kajhinsa; sa'kalana jitavijaya, AcAya; punavacanA DhAMkI ane bheAjaka, khaje sa, tathA khaje sa ane kajhinsa; sa`kalana jinavijaya, AcAya; punarvAcanA DhAMkI ane bhAjaka,
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 sa'. 12 (7?0?1) (varSa` naSTa) sa. 12232 sa, 1223 sa. 1236 sa. 1244 saM. 1256 sa. 1275 sa. 1276 sa. 1287 sa. 1298 .. .. 33 39 33 zrIcandrasUrinA aDagacchIya vijayasiMhasUri viracita khaDita prazasti; kumArapALanu" nAma traNa sthAne Ave che. mahattama AMbAkane 19 zrI zvetAmbara jainamunine smaraNu staMbhaH ati khaDita prabhAta dasUrinI nirdeSikA daMDanAyaka (Amra)devanA pautra vasantapAla kArita nadIzvaradIpa-paTTanA lekha kuMjarApadrIya gucchanA zAMtisUrinA lekha maDuttama dhAMdhala kArita nandIzvaradIpa-paTTu parA lekha vastupAla prazasti 39 d. 39 ,, bhImadeva (dvitIya)ne samaya dakSiNa kahevAtA saMpratirAjAnA gUDhama'DapanI cekIneA stambha jUnAgaDha myujhiyama 33 , ujjayantagirinA pUrvaprakAzita abhilekhA viSe 33 giranAra para khamrutarIkhANunA 19 hAla sagarAma sAnInA kahevAtA madiranA maDapamAM. neminAtha jinAlayanA gUDhama DapamAM gumAstAnA madiramAM, ati dhasAyela vAghelA yuga neminAtha maMdiranI pazcima taraphanI bhamatI. vastupAla vihAra ..:: . lakSmaNa bhAjaka, barjesa ane kajhinsa. .. madhusUdana DhAMkI ane lakSmaNa bhAjaka atri; punarvAcanA DhAMkI ane bhAjaka DIsakaLaphara; sa`kalana AcAya; punarvAcanA DhAMkI ane bheAjaka mAda. dezAI dvArA ullikhita paNu adyAvadhi aprakAzita DhAMkI ane bhAjaka .. sArAbhAI navAba (apUrNa vAcanA); punarvAcanA DhAMkI ane bhAjaka ane jeMsa, barjesa kajhinsa; sa`kalana jinavijaya, AcAya, muti puNyavijayajI45 32 dr ,, .
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka 207 miti vihina vastupAla ane lalitA- vastupAla vihAra bajesa; saMkalana jinavijaya devInI mULe ArAdhaka mUrtinA gokhalA para vastupAla ane sokhu bajesa; saMkalana jinavijaya devInI ArAdhaka mUrtinA gokhalA para vastupAla ane lalitA bajesa devInI mUti bAbatane bhArapaTTa para lekha vastupAla ane sonu bajesa devInI mUrtinA bhArapaTTa parane lekha saM. 1289 TUMkI vastupAla prazasti rAjala vejala guphAnI banne sa; bajesa ane kajhInsa; pUrva tarapha saMkalana jinavijaya, AcArya, muni puNyavijayajI khabutarI khANa barjesa ane kajhInsa; saMkalana (ati khaMDita jinavijaya saM. 1290 mahattama dhAMdhalane (sammata neminAthathI uttara DhAMkI ane bhejaka zikhara pada)ne taraphanI bhamatI saM. 1299 varaDiyA kuTuMbane jUnAgaDha myujhIyama atri, punarvAcanA DhAMkI; punaprazasti lekha (mULa vastupAla- vacanA DhAMkI tathA bhejaka vihAramAM) saM. 1305 udayana maMtrI vaMzaja vastupAla vihAra bajesa ane kajhinsa, DisakaLa sAmaMtasiMha ane mahA- garbhagRhamAM hAla kara; saMkalana jinavijaya, mAtya salakSaNasiMhane mallinAtha-mUlanAyaka AcArya, vizeSa carcA DhAMkI mUlanAyaka pArzvanAthane nIcenI gAdI rUpe ane bhejaka pabAsaNane lekhA [saMbhavataH uparyukta parivAranI giranAra (mULa pAzva bajesa ane kajhinsa: saMkalana saM. 1305] moTI (paNu atikhaMDita nAthanA maMdiramAM ) tathA carcA jinavijaya; punaprazasti) vacanA DisakaLakara. saM. 1319 apUrNa ane khaMDita giranAra DisakaLakara saM. 1330 arjunadeva vAghelAnA neminAtha jinAlaya DisakaLakara; saMkalana AcArya samaya sUtradhAra haripAla- gUDhamaMDapa ne pradatta adhikAra sabaMdhI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 sa, 1333 sa. 1334 sa, 1335 dAna samadhI wr "3 ujjayantagirinA pUrvaprakAzita abhilekhA viSe bannesa kajhinsa; sakalana jinavijaya DhAMkI ane bhAjaka ,, neminAtha maMdiranA padmazAlA stambha para neminAtha jinAlaya sa. 1339 neminAtha jinAlaya 39 A tAlikAmAM jANamAM che te tamAma lekhAne kAlakramAnusAra gaNatrImAM laI lIdhA che. te hisAbe siddharAja - kumArapALa samaya pUrvenA eka paNa lekha adyAvadhi prApta nathI thayA. (sAhityanA tema pratimAnA alabatta prAcInatara evA dhaNAM pramANe che), ane vAghelAyuganI samApti bAdanA dhaNuAkharA lekha cUDAsamA yuganA, chellA rAjA rA'mAMDilaka sudhInA kALanA che; te pachI kAI kAI mughala, ane tyArabAda briTiza (yA navAkhI) yuganA che. digambara sampradAyanA thADAka lekhe jovA maLyA che, paNa te sau 15mI temaja 17mI zatAbdI ane bAdanA che. jyAre eka paNa brAhmaNIya sampradAyane anulakSatA abhilekha adyApipayanta maLyA nathI, ke parvata para brAhmaNIya madirA hevAnAM sAhityika ke purAtattvanAM pramANeA upasthita nathI, prApta thayAM nathI. (giranAra paranA tamAma sAhityika ullekha -- Agamika, jaita-paurANika, tIthanIrUpaNAtmaka - sAhitya (kalpo, tI.mALA, caityaparipATIe, rAse, vivAhalA, ityAdinA) ane stotro, stavana ityAdi--nA tema ja upalabdha abhilekhe, devAlaya nirmANA, yAtrA-viSayaka ane sallekhanA AdinA ullekheAnA pari prekSyamAM, ane mULa srotAne sAMgeApAMga udbhakita karavA sAthenI zilpa - sthApatyanI vistRta carcA prathama lekhakanA sacitra "mahAtIrthaM ujyantagiri"mAM AvanAra ha|I ahI. AthI vizeSa kahevAnA AyAsa karyAM nathI. bannesa kajhinsa; sa`kalana jita vijaya pAdaTIpA ane sandarbho 1. juo giranAranA traNu aprasiddha zilAlekhe" svAdhyAya, pu. 5, aMka 2, pR. 204210. 2. zrI atri lekha A pramANe vAMce che (2) maM 2221 (6) va. (2) 3. veddA (strI) putta (2) 3. nasanA tra (?)T // 3. Cf.C.M. Atri "A collection of Some Jain Stone Emages from Mount Girnar", Bulletin of the Museum and Picture Gallery, Baroda, Vol. XX1, Baroda 1968, Pl. XLIII, Fig. 3. 4. atri prastuta rAjapuruSanI smAraka pratimAne gujarAtI dAnezvarI"nI dAtAmUti' ghaTAve che (pR. 204). paNu dAtAmUrti (eTale ke ArAdhaka mUrti)ne madhyakAlina pazcima bhAratamAM prAyaH aMjalihastamAM vA mAlAdhara rUpe rajU karavAnI prathA hatI. 4. Revised List of the Antiquarian Remains in Bombay Presidency, Vol. VIII, P. 356, No, 17.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka 209 A lekha prAcIna jaina lekha saMgraha (bhAga bIjo) (saMgrA-saMpA. jinavijaya), pravartaka zrI kAMtivijaya jaina itihAsamALA puSpa chaThu, jaina AtmAnanda sabhA-bhAvanagara, bhAvanagara 1921, aMtargata pR. 73 para lekhAMka 62 rUpe saMkalita karyo che; paNa uparyukta ane graMtha Aje duprAya banyA heI ahIM tenuM keTalAka khUTatA zabdo sAthenuM punarmudraNa upayegI nIvaDaze. 1. ikkArasayasahIu pacAsIya vacchari / nemibhuvaNu udhdhariu sAjaNi narasehari // 9 // al C.D. Dalal, Pracina-Garjara Kavyasamgraha Part 1, Gaekwad's Oriental Series, No. 13, First ed., Baroda 1920; Reprint 1978, p. 4; tathA mu. puNyavijaya sUri, saMtavIrtidoDhicaDhiAra varaghupatti saMba, siMghI jaina granthamAlA [pranyAMka 5], muMbaI 1961, pR. 101, 6. Ed. James M. Campbell, Gazetteer of the Bombay Presidency, Vol. 1, Pt. 1, "History of Gujarat" Bombay 1896, P. 177. L. Report on the Antiquities of Kathiawad aud Kacch (1874-75), Arch aeological Survey of Western India, Reprint, Varanasi 1971, p. 167. 6. Revised List., Ins. No. 14, p. 355. 10. "siddharAja ane jene," aitihAsika lekha-saMgraha, zrI sayAjI sAhityamALA, puSpa 335, vaDodarA, 1963, pR. 119-120. ejana. 12 ejana tathA mehanalAla dalicaMda dezAI, jaina sAhityane saMkSipta itihAsa, muMbaI 1932, pR. 243-244. 13. juo muni jayantavijaya, zrI abuMda-prAcIna-jaina-lekhasaMdoha (AbU-bhAga-bI, zrI vijayadharmasUri jaina graMthamALA, pR. 40, ujajaina vi.saM. 1994 (I. saM. 1938), lekhAMka 72, pR. 39; tathA paM. kalyANavijayajI gaNi. 98. Cf Burgess, Report on Antiquities., p. 167. And Burgess & Cousens, Revised List. p. 356. 15. ejana. 16, kAvIna, "avalokana" pR. 80. 17. gujarAtanA aitihAsika lekha, (bhAga raja), zrI phArbasa gujarAtI sabhA granthAvali 15, muMbaI 1935, pR. 51. 18. bahApApachIya ratnAkarasUrinI paraMparAnA jayatilakasUrinI saMprati graMthamAM AgaLa prakAzita, IsvIsananA caudamA zatakanA prAraMbhanI "giranAra catya pravADI" (saM. sva. agaracaMda nAhaTA ane madhusUdana DhAMkI)mAM 24mI kaDImAM nIce mujaba ullekha che? nAgarI jhiri Agali kuMDa ja gayaMdamaI pakSAlau piMDa ja IMdramaMDapa se aMgo-24 A ullekha uparathI spaSTa che ke bajese jenI "nAgajari siriyA" evI vAcanA karI che te 26
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 ujjayantagirinA pUrvaprakAzita abhilekhA viSe asalamAM 'nAgarika jhiriyA" hovuM joie. (ame te sudhArA lekha aMta`ta sUcavyA che.) paMdaramA zatakanA madhyabhAganI tapAgacchIya ratnasiMha sUri-ziSyanI giranAratI mAlA a Mtargata paNa A pramANe ullekha cheH iMdramaMDapa gajapada siSThiraSa nAgameAjhira kuMDa jihAM jita tihAM karuM seva suNI sakhi. 19 (saM. vijayadhama sUri, prAcIna tIthamALA-saMgraha bhAga 1 le, bhAvanagara sa. 1978 (I.sa. 1922), pR. 36.) tathA tapAgacchIya munisuMdara sUri-ziSya hemahaMsa gaNunI giranAraaityaparipATI (A. sa. 1515/A. I.sa. 1459)mAM nIce mujaba ullekha che nAgamAra jhiri iMdramaMDapa pekhie ANuM / / joIe kuMDa gaIMdamu e chatrasilA tasu haiThi 28 (sa. 5'Dita becaradAsa jIvarAja dezI, purAtattva, 1-3, eprila 1923, pR. 296), 19. giranAranA0" pR. 204-205. 20. zrI atrie jhura jasayeAgavALA lekhanuM citra tA pragaTa karyu che (Cf A collectiono, pl. XLIII, Fig. 3), paNa A smaraNa-stambhanuM citra prakAzita nathI karyuM. 21. Poona Orientalist,Vol I, No. 4, p.45. 22. gujarAtanA atihAsika lekhA, bhAga 3jo, puravaNInA lekhA" (157 I), muMbaI 1942, pR. 191-192. 23. A collection.' p.57. 24. muni zrI jinavijayajI A khadhA srotAmAMthI mULa sandarbheC TAMkayA cheH jue ! prIna, avalokana' pR.81-83, 25. Revised list., Ins. 27 and 30, p. 359; ane prAcIna, lekhAMka 50-51, pR. 70; tathA avalAkana'' pR. 81-83, 26. gujarAtanA, bhAga 3jo, pR. 191. 27. A collection,' p. 57. 28, AcAya rR. 191. ra9. lekhamAM alabat tithi vAra ane khristyAnda mAsa-tArikhamAM pharka che te taraph alabata DisakaLakare ane emane anusarIne AyAyajIe dhyAna doryu" che paNu lekha banAvaTI nathI. 30, giranAranA.", pR. 205, ane te paranuM vivecana pR. 206-208, 31. giranAranA eka navaprasiddha prazasti-lekha para daSTipAta," svAdhyAya pu. 8, aMka 4, pR. 469-489. 32. jue "arjunadevanA kAMTelAnA zilAlekha," gujarAtanA., bhAga 3o, pR. 204-207 sandarbhakartA bleka A pramANe cheH tathA drApIna. "avalokana" pR. 86 raivatAjalacUlai ca zrIneminilayAyataH prAMzuprasAda prasthApifba pArzvajinezatuH // 10 // 33. Revised list, No. 23, p. 358; prAcIna., lekhAMka 53, pR.71 tathA avalAkana" pR. -
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40, madhusUdana DhAMkI-lakSmaNa bhejaka 21 84-96; D.B. Diskalkar, Inscriptions of Kathiawad; (Reprinted from new Indian Antiquary, No. -[ (1938-41) Bombay, p. 691; gujarAtanA bhAga 3, lekhAMka naM. 210, pR. 42; 34. prAcIna pR. 84-96. 35. "maMtrI udayana ane tene vaMza" sva. rAmalAla cunIlAla modI lekhasaMgraha bhAga-2, amadAvAda 1965, pR. 100-119. 36. jaina sAhityano saMkSipta itihAsa, muMbaI 1932, pR. 268-271 tathA pR. 402-403. 37. juo graMthamAM AgaLane amAre lekha "ujAtagirinA keTalAka aprakaTa ukIrNa lekhe," lekhAMka 2. 38. Revised List, Mus, No. 11, pp. 353-354. 36. Diskalkar, Inscriptions., No. 30, p. 736. A bAbatamAM DisakaLakaranuM Ama mAnavuM che : I think the King Mahipata in this inscription is probably the first of the three." (Ibid.) He dates the first to V.S. 1364-87 (A.D. 1308-31), the second to v.s. 1452-56 (A.D. 13961400), and the third to V.S. 1506-27 (A.D. 1450-71). paNa vimalanAtha jinAlayanI pratiSThA samaye (I. sa. 1453mAM) maMDalika (dvitIya)zAsana cAlatuM hatuM, ane A maMDilakane pitA mahipAladeva (dvitIya) hato tema prastuta jinAlayanA kArApanI prazastine AdhAre siddha che, tenuM zuM ? 41. saM. vijayadharmasUri, prAcIna tIthamALA saMgraha, bhAga 1, bhAvanagara saM. 1978 (I.sa. 1922), pR. 36. kara. A granthamAM prakAzita saMghavI zavarAjavALI caya-paripATI. (saM. madhusUdana DhAMkI, vidhAtrI vorA). lekhamAM sA. meDhA pachI punaH meDhA zabda che. e nAma enI bhAryAnuM "melAdevI" rUpa hoI zake. ahIM AvI kalpanA karavA mATe e yuganA be samAnara dAkhalAo TAMkIzuM. vi. saM. 1455 (I.sa. 1399)mAM zrImALI "meliga" zrAvake pArzvanAthacaritanI pratilipI karI che, tenI prazastimAM tenI patnInuM nAma "melAdevI" ApyuM che. (juo, muni jinavijaya, sanapustawAzakita prada, siMdhI jaina granthamAlA, muMbaI 1943, prathayAMka 44, pR. 45.) bIjo dAkhalo paNa prastuta saMkalanamAM pR. 148 para kramAMka 394mAM noMdhAyo che. saM 1492 (I.sa. 1436)mAM AvazyakabaDavRttinI nakala karAvanAra rAjamaMtrI sajajanapAlanI mAtAnuM nAma "melA de" ApyuM che. 83. Report on Antiquities., p. 169. 45. saMtaziroDhicAhe vatRpAddharAjetaraMgraha, siMcI jaina graMthamAlA, maLyAMka 5. muMbaI 1961. A granthamAM vastupAla ane parivAra sambaddha ekAda be nAnA apavAda choDatAM tamAma lekho samAvI levAmAM AvyA che. RNa svIkAra American Institute of Indian Studies, Varanasi Center 2314 QH or lor. nyathI ahIM sadarbhagata traNe citro prakaTa karavAmAM Ave che. 44. Ibid. WWW.jainelibrary.org