Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithihAni vRddhivicAra || 2 11 Jain Education Internati zrI vijayadevIyAnAM pUrNimAmAvAsyayovRddha trayodazyA eva vRddhirbhavatIti matapatrakam zrItithihAnivRddhivicAraH // atha tithivRddhihAnipraznottaraM likhyate / indravRndanataM natvA, sarvajJaM sarvadarzinam / jJAtAraM vizvatatsvAnAM, vakSye zAstrAnusArataH // 1 // kasyAstitheH kSaye jAte, kA tithiH pratipAlpate / vRddhau satyAM ca kA kAryA, tatsarvaM kathyate mayA // 2 // tatra prathamatastithilakSaNaM kathyate - AdityodayavelAyAM yA tithiH stokA'pi bhavati saiva tithistithitvena vijJeyA, paramudayaM vinA prabhUtA'pi nocyate, uktaM ca zrIsenapraznaprathamollAse - ' udayaMmi jA tihI sA pamANamiarI kIramANIe / ANAbhaMgaNavatthAmicchattavirAhaNaM pAve // 1 // iti, tasmAdaudayikyeva tithirArAdhyA, na pareti // tathA - pUrNimAmAvAsyayorvRddhau pUrvamaudayikI tithirArAdhyatvena vyavahiyamANA AsIt, kenaciduktaM zrItAtapAdAH pUrvatanI mArAdhyatvena prasAdayanti tat kimiti ?, ana uttaraM, pUrNimAmAvAsyayovRddhau audayikyeva tithirArAdhyatvena vijJeyA iti hIrapraznadvitIya prakAze proktamasti tasmAdaudayikyeva tithiraMgIkAryA, nAnyeti, tathA senapranatRtIyollAse'pi proktamasti, yathAaSTamyAditithivRddhau agretanyA ArAdhanaM kriyate, yatastaddine pratyAkhyAnavelAyAM ghaTikA dvighaTikA vA bhavati tAvatyA eva ArAdhanaM bhavati tadupari navamyAdInAM bhavanAt saMpUrNAyAstu virAdhanaM jAtaM, pUrvadine bhavanAt 1 AnandasUrIyA pUrNimAmAvAsyAvRddhau pratipadaM vavRdhire, na tu sAMpratInotthApakavat parvAparvatithyomizratAM parvadvayamizratAM parvatithervRddhi ca cakruH // 1 //
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithihAni- bRddhivicAra atha yadi pratyAkhyAnavelAyAM vilokyate tadA pUrvadine dvitayamapyasti pratyAkhyAnavelAyAM samagradine'pIti suSTu ArAdhanaM bhavati iti praznaH, atrocyate-kSaye pUrvA tithiAhyA, vRddhau jJeyA tathottarA / zrIvIrajJAnanirvANa, kArya ArAdhana lokAnugairiha // 1 // tathA-udayaMmi jA tihI sA pamANaM ityAdi zrIumAsvAtivAcaka (prabhRti) vacanapramANyAt vRddhau satyAM svalpA'pyagretanA tithiH pramANamiti / anedamuktaM-yA sUryodgamavelAyAM tithiH saiva mAnyA, naapreti| tathA hIrapraznacaturthollAse truTitatithimAzritya prazna evaM kRto'sti, tathAhi-yadA paMcamI tithistruTitA bhavati tadA tattapaH kasyAM tithau kriyate pUrNimAyAM ca truTitAyAM kutreti, atrottaraM-yadA paMcamI tithistruTitA bhavati tadA tattapaH pUrvasyAM tithau kriyate, pUrNimAyAM ca truTitAyAM trayodazIcaturdazyoH kriyate, trayodazyAM vismRtau tu pratipadyapIti pratipAditamastIti / atra vijayAnaMdasUriMgacchIyAH pratipadyapIti apizabdaM gRhItvA pUrNimAbhi-15 vRddhau pratipadvRddhiM kurvanti tanmatamapAsta, yataH pUrNimAbhivRddhau trayodazyA vRddhirjAyate, na tu pratipadaH, pataSTipanakAdau caturdazyAM pUrNimAsaMkramo dRzyate, na tu pratipadi, nanu pUrNimA caturdazyAM saMkramitA tadA bhavadbhiH catardayau kathaM na kriyete. tRtIyasthAnavartinI trayodazI kathaM vardhitA iti tvaM pRcchasi zRNu tatra uttaraM- jainaTi-13 ppaNake tAvat [parva] tithInAM vRddhireva na bhavati, nataH paramArthataH trayodazyeva vardhitA, na tu pratipabRddhirbhavati, laukikalokottarazAstrapratiSedhitattvAt,tasmAt siddhaM caitat pUrNimAvRddhI trayodazIvarddhana,cedevaM tava na rocate tadA prathamA pUrNimA parityajya dvitIyAM pUrNimAM bhaja. atha evamapi te na rocate tarhi praSTavyo'si yat caturmAsakasa Jain Education Interna l ___
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithihAnivRddhi vicAra // 3 // Jain Education Inter baMdhipUrNimAvRddhau tvaM trayodazIvRddhiM kuruSe zeSapUrNimAsu ca pratipada iti kutra zikSito'si ? yataH sarvA api amAvAsyApUrNimAditithayaH parvatvenArAdhyA eva iti yaduktaM zrIzrAddhadinakRtye 'chaNhaM tihINa majjhami kA tihI ajja vAsare' ityAdi, tAH sarvA api tithaya ArAdhyA eveti, atha ca 'cAuddasa aTTamuTThipuNNimAsiNIsu paDipunnaM' ityasya vyAkhyA. caturdazyaSTamyau pratIte, udiSTAsu mahAkalyANakasaMbaMdhitayA puNyatithitvena prakhyAtAsu, tathA paurNamAsISu ca tisRSvapi caturmAsakatithiSu ityarthaH iti sUtrakRtAMgadvitIyazrutaskandhasUtravRttau lepazrAvakAdhikAre, ityetatparvArAdhanaM caritAnuvAdarUpam, zatavAra paMcamazrAddhapratimAvAhakakArtikazreSThivat na tu vidhivAdarUpaM, tallakSaNaM punarekena kenacid yat kriyAnuSThAnamAcaritaM sa caritAnuvAdaH sarvairapi yat kriyAnuSThAnaM | kriyate sa vidhivAdaH, vidhivAdastu sarvairapi svIkartavya eva, na tu caritAnuvAda ityarthataH senaprazne kathitamasti, tasmAt tyaja kadAgrahaM kuru pUrNimAbhivRddhau dve trayodazyau, anyathA gurulopITako bhaviSyasi iti dik / tathA zrAddha vidhAvapi tithisvarUpaM yat pratipAditamasti tadapi tvaM sAvadhAnIbhUya zRNu-tithizva prAtaH pratyAkhyAnavelAyAM yA syAt sA pramANaM, sUryodayAnusAreNaiva loke'pi divasAdivyavahArAt, Ahurapi cAumyAsiyavarise pakkhiyapaMcamIsa nAyaghA / tAo tihIojAsiM udei sUro na annAo // 1 // pUA paJcakkhANaM paDikamaNaM taha ya niyamagahaNaM ca / jIe udei sUro tI tihIe u kAyavvaM // 2 // udayaMmi jA tihI sA pamANamiarIi kIramANIe / ANAbhaMgaNavatthAmicchattavirAhaNaM pAve // 3 // pArAsarasmRtAvapi AdityodayavelAyAM, yA || 3 ||
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithihAnivRddhivicAra // 4 // Jain Education Internat stokApi tithirbhavet / sA saMpUrNeti maMtavyA, prabhUtA nodayaM vinA // 1 // umAsvAtivAcakapraghoSazcaivaM zrUyatekSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA / zrIvIrajJAnanirvANaM, kArya lokAnugairiha // 1 // itizrIzrAddhavidhau pratipAditamasti, tasmAt kadAgrahaM tyaktvA yathAvadAgamAnusAreNa pUrvAcAryaparaMparayA ca pravartitavyaM, paraM | kadAgraheNa kRtvA kumArgapravartanaM na kArya, utsUtraprarUpaNenAnaMtasaMsAravRddheH tasmAt siddhaM caitat - pUrNimAbhivRddhau trayodazIvardhanaM // iti zrIpraznavicAraH saMvat 1895 varSe caitrasUda 14 dine, paM0 bhojAjIe lakhI ApI che. | zrI kharataragacche zrI pAdarAmadhye sA. kapurasAne lakhI ApI che. // tathA / 13 | 14 | 0 )) e triNi tithi purI chataha jau loka caudasi dIvAlI karai tau terasicaudasino chaTha kavau, je mATai zrImahAvIranuM nirvANakalyANaka lokanai anusAri karavuM kahiuM chaha zrAddhavidhimAMhi / kSaye pUrvA, tithiH kAryA vRddhau kAryA tathottarA / zrImahAvIranirvANaM jJeyaM lokAnugairiha // 1 // itizrItithihAnivRddhivicAraH // 4 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithihAni vRddhivicAra bhASAMtara AcArya mahArAja zrIvijayadevasUrijInA chavAlAoe punamanI vRddhie terasanI vRddhine mATe karelA granthanuM bhASAntara nIce pramANe che. indrane samudAya jene namaskAra kare che, je sarvajJa ane sarvadarzI che; je jagatanA sama tanA jANanArA che evA jInezvarane namaskAra karIne zAsane anusAre kaMIka kahuM chuM. ane kayI tithine kSaya thayA chatAM kayI tithinuM pAlana karavuM joie. ane kaI tithinI vRddhi thayA chatAM kaI tithi karavI? badhI vAta huM kahuM chuM. ra temAM pahelAM parvatithinuM lakSaNa kahevAya che--sUryanA udayavakhate je tithi paNa hoya teja tithi tithipaNe jANavI, paNa udaya vagaranI ghaNI hoya to paNa tene tithi tarIke kahevI nahi. zrInapraznanA pahelA ullAsamAM kahyuM che ke-udayamAM je tithi hoya te tithi pramANa gaNavI udaya sivAyanI tithi jo karAya te AjJAbhaMga 1 anavasthA 2 mithyAtva 3 ane virAdhanA 4 ne pAme che teTalA mATe udayavALI tithija ArAdhanA karavI paNa bIjI nahiM tevI ja rIte punama ane amAvAsyAnI vRddhimAM pahelAM audayika (bIjA divasanA udayavALI) tithi ArAdhavA lAyakapaNe vyavahAra hate. paNa keke kahyuM ke zrIpUjyajI mahArAja pahelI tithine ArAdhavA lAyaka gaNe che, te zuM karavuM ? A praznanA uttaramAM jaNAvyuM che ke mA ane amAvAsyAnI vRddhi hoya te audathikI ( eTale bIjI tithija) ArAdhavI ema jANavuM. evI rIte zrIharipraznanA bIjA prakAzamAM kaheluM che, teTalA mATe udayavALI tithija aMgIkAra karavI, paNa bIjI nahi. tevIja rIte senazvanA trIjA ullAsamAM kaheluM che. te AvI rIte ke aSTamyAdi tithi vadhI hoya te bIjI tithinuM ArAdhana thAya che, paNa te divase pazcammANanI vakhata te tithi ghaDI be ghaDI hoya che, ane tethI teTalIja ArAdhanA thAya kemake tenI pachI nema Adi tithi thaI jAya che, paNa pahelA divase saMpUrNa tithinuM te viravana thAya che, kemake te tithi saMpUNa pahele dahADe heya che kadAca paM khAnI vakhate dekhavA jaIe te pahele dahADe cakhANanI vakhate paNa hoya che ane Akho divasa paNa hoya che. tethI ka Jain Education Inter
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithihAnivRddhivicAra 11 & 11 Jain Education Internat anne vAnAM hoya che, ane teja kAraNathI sArU ArAdhana thAya che. AvA ziSye prazna karyAM. tenA uttara deche ke kSayamAM pahelAnI tithi levI ane vRddhimAM bIjI tatha levI. zrImahAvIramahArAjanA jJAnanarvANa mahAtsava tA ahiyAM leAkane anusAre karavA unu temaja udayane viSe je tithi heAya te pramANa karavI. tyAdika umAsvAti vAcaka(Adi)nA vacananI prAmANikatAthI vRddhi hAya tyAre thADI paNa bIjIja tithi pramANa gaNavI. A uparathI A nakkI thayuM ke--je sUrya udaya thavAnI vakhate tithi hoya teja mAnavI, bIjI nahiM. temaja zrI hIrapraznanA cothA prakAzamAM chuTelI tithine AzracIne AvI rItanA prazna karelA che. te prazna jaNAve che-jyAre pAMcamanI tithinA Aya hAya tyAre tenuM tapa kaI tithie karavu? ane punamano kSaya heAya tyAre tenuM tapa kayAre karavu ? AvA prarananA uttaramAM jaNAvyuM che ke jyAre pAMcamanI tithinA kSaya hoya tyAre tenu N tapa tenI pahelAMnI tithimAM karavu ane punamano kSaya heya tyAre terasa ane caudase karavu, ane terase bhUlI javAya teA paDave paNa karavu. AvI rIte nirUpaNa karelu che. A jagApara vijayAnantasUrinA gacchavALA pave paNa ema kahyuM teno paNa zabda lane punama vadhe tyAre paDavAnI vRddhi karAve che te mata khATA che ema nakkI thayu. kemake punama vadhe tyAre terasanI vRddhi thAya, paNa paDavAnI vRddhi na thAya. TIppaNI vigeremAM caudazamAM punamano sakrama hoya che, paNa paDavAmAM hoto nathI. zaMkA kare che ke jyAre punama caudazamAM saMkramI che to pachI tame be caudazA kema karatA nathI ? punamanI vRddhi hoya tyAre tene trIje sthAne rahelI evI teraza kema vadhAro che, evI rIte jo tuM pUche che to tenA uttara sAMbhala-ke jainaTIpaNAmAM pahelAM tA -dhinI 3) patithinI vRddhija na hoya. tethI paramAthI terasaja vadhelI gaNavI, paNa paDavAnI vRddhi na thAya. lokika ane lokottara ema banne zAstrathI tenA niSedha che mATe, A uparathI ATalI vAta sidhdha thaI ke punamanI vRddhi hoya tyAre terasanI vRddhi karavI. jo ema tane na rUce te pahelI punamane cheDIne bIjI punama rAkha. kadAca ema paNa tane na ruca tA ame tane pUchIe chIe ke cAmAsA saMbaMdhI punameAnI vRddhimAM tuM terasanI vRddhi kare che, ane bAkInI punamAnI vRddhimAM paDavAnI vRddhi kare che, Avu kayAM zIkhelA che? kemake badhI paNa amAvAsyA ane punaHmAdika tithie pa paNe bhASAMtara // 6 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * tithihAnivRddhivicAra | 7 | bhASAMtara |.7 che. ArAdhavA lAyakaja che, je mATe zrAddhadinaka satramAM kahyuM che ke - tithiomAMthI Aja kaI tithi che! ItyAdika pAThathI sarve paNa tithio ArAdhavA lAyaka che, vaLI caudaza akuma ityAdika sUtranI vyAkhyA AvI rIte che- caudaza ane AThama te prasiddhaja che. uSTi eTale mahAkalyANaka saMbaMdhI hovAne lIdhe pavitratithi tarIke prasiddha thayelI tithine viSe temaja punama eTale traNe paNa cAmAsI tithiomAM (saMpUrNa pauSadhavrata lepazrAvaka karate hatA.) evI rIte sUyagaDAMga sUtranA bIjAgrutaskaMdhanA sUtranI TIkAmAM lepazrAvakanA adhikAramAM che. A traNa punamanuM) parvanuM ArAdhana caritAnuvAda rUpa che. e vakhata zrAvakanI pratimAne vahenArA kArtAika zreSThInI paDe e jANavuM. parantu (traNeja punamanuM Adhina) vidhivAdarUpa nathI. caritAnuvAda ane vidhivAdanuM lakSaNa karAya che ke je kriyAnuM anuSThAna kei ekeja kareluM hoya te caritAnuvAda, ane je kriyAnuM anuSThAna badhAthI karAya te vidhivA, ane vidhivAda te. badhAe paNa aMgIkAra kare ja jAIe. caritAnuvAdane badhAe aMgIkAra kare e niyama nathI. A vAta arthathI senakharanamAM kahelI che. mATe kadAhane choDI de ane punamanI vRddhie be teraza kara. nahiMtara tuM gurUne lepanAra ane Thaga thaIza. e saMkSepathI kahyuM. temaja zrAddhavidhimAM paNa tithinA svarUpanuM jema nirupaNa kareluM che te paNa tuM sAvadhAna thaine sAMbhala- * * * * savAre parakhANanI vakhate je tithi hoya te pramANa gaNavI, kemake lekamAM paNa sUryanA udayane anusAre divasavigerene vyavahAra thAya che, valI pUrva RSioe kaheluM paNa che ke mAsI, saMvacharI, pakakhI, pAMcama, ane AThamamAM te tithio gaNavI ke jemAM sUryane udaya hoya, paNa sUrya udaya vagaranI te tithio na levI ! pUjA paccakhANa pratikramaNa temaja niyamaprahaNa je tithimAM sUrya udaya thAya te tithie karavuM joierA udayane viSe je tithi hoya te pramANa karavI je bIjI tithi karavAmAM Ave te AjJAbhaMga 1 anavasthA 2 mithyAtva 3 ane virAdhanA 4 pAme cheDA pArAsaraskRtimAM paNa kahyuM che ke sUryanA udayanI vakhate je DIpaNa tithi heya te saMpUrNa che ema jANavuM, paNa udaya vagaranI ghaNI hoya te paNa te saMpUrNa na jANavI. 5. Jain Education Intema - For Private & Personal use only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAMtara tithihAnivRddhivicAra te 8 . umAsvAti vAcakane praSi te ema saMbhaLAya che ke--kSayamAM pahelAnI tithi karavI ane vRddhimAM bIjI vidhi karavI, ane zrIvIjJAnanirvANane mahatsava ahiM lokane anusAre kare. e rIte zrAddhavidhimAM nirUpaNa kareluM che. mATe kadAgrahane choDIne Agamane anusAre babara kara ane pUrvAcAryonI paraMparA pramANe pravRtti rAkha, paNa kadApraha karIne kumArganuM pravartana karIza mAM. usUtraprarUpaNAthI anaMta saMsAranI vRddhi dhAtha che mATe, tethI e siddha thayuM ke punama vadhe tyAre terasa vadhAravI, AvI rIte zrIpraznavicAra sapUNa thaye saM. 1895 varSe caitra sudI 14 ne divase paMDita bhAie A prata lakhI ApI che. kharataragacchamAM pAdarA gAmamAM zA kapurazAhane lakhI ApI che. temaja terasa cadaza ane amAvAsyA e traNe tithio purI hoya te paNa jo leka codaze divAlI kare te terasacadazane cha kare, kAraNa ke zrI mahAvIrabhagavAnanuM nirvANa kalyANaka lekane anusAre karavuM kahyuM che. zrI zrAddhavidhimAM kSayamAM pahelI tithi ane vRddhimAM bIjI levI, ane zrImahAvIranuM nirvANa lekane anusAre karavuM ema kahyuM che. kakakakakakaka tra A praznavicArane vAMcanAre manuSya zAstra ane parasparAne mAnate ho te punamanI vRddhie jarUra terasanI vRddhi karaze, ane e hisAbe bhAdaravA suda pAMcamanI vRddhie bhAdaravA suda trIjanI ja vRddhi karavI te yaMgya kare che, ane tethI gurUvAranI saMvaRcharI A vakhate karanArA zAstra ane paraMparAne ArAdhanArA che. - mAlavAdezAntagata ratnapurIya zrIrUSabhadeva kezarImalajI nAmanI tAMbara saMsthA taraphathI jAmanagaramAM zrIjainabhAskarodaya presamAM menejara bAlacaMda hIrAlAle chAkhyuM. jo "mane mu' vRtI 11 pado " nAtha' *nAvavA' . sudhAroH- page rIvanoda ' AmaMjUrIyA ' sidhyofert kUitare che caturthe prAnta " ' tatra "rA' Jain Education Intema ? For Private & Personal use only Kl