Book Title: Pruthvi ke Akar evam Bhraman ke Vishay me Samikshtmak Prashnavali
Author(s): Abhaysagar
Publisher: Jambudwip Nirman Yojna
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035208/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ch.bJITNhIk Illlebic lege sAhena, lApanagara. A phona : 0278-2425322 3004841 AM YWW WAND parvata Adhunika vaijJAnika dhAraNAoM ko samIkSA prastuta karane vAlI praznAvalI 5 Shree Sudharmaswami Ganbhandar-Umara. Surat naragyantonandar.com W anaswami Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvI ke AkAra evaM bhramaNa ke viSaya meM, samIkSAtmaka praznAvAnI yadasti satyaM kila bhAsamAnaM, tadeva nityaM hRdi nazcakAstu / -: nibandhaka :pUjya upAdhyAya zrIdharmasAgarajI ma. caragopAsaka muni zrIabhayasAgarajI mahArAja -: sampAdaka :paM0 rudradeva tripAThI sAhityasAMkhyayogAcArya ema0 e0 (saMskRta-hindI), bI0 eDa, sAhityaratnAdi, saMcAlaka-sAhitya-saMvardhana-saMsthAna, mandasaura ma0pra0 -:prakAzaka : pUnamacanda pAnAcanda zAha kAryavAhaka-jambUdvIpa-nirmANa-yojanA, kapar3avaMja (gujarAta) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama saMskaraNa vIra nirvANa saMvat 2463 vikrama saMvat 2024 mUlya-pacAsa paise vizeSa sUcanA yaha viSaya samIkSAtmaka dRSTi se vicArane : yogya hai, ataH kisI bhI prakAra ke pUrvAgraha athavA ! mAnyatA ke prAveza meM na Ate hue taTastha dRSTi se vimarza karane ke liye pratyeka vidvAn ko bhAvabhInA AmantraNa hai| mudrakapaM0 puruSottamadAsa kaTAre, harIhara ilaikTrika mazIna presa, kaMsakhAra bAjAra, mthuraa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya vartamAna samaya meM vijJAna dvArA pradatta anekAneka bhautika suvidhAoM kI cakAcauMdha se sarvasAdhAraNa jana-jIvana AmUla-cUla prabhAvita pratIta hotA hai / jAgatika sukhoM kI AMdhI meM uttarottara pratispardhA karatA huA Aja kA mAnava dhIre-dhIre hamAre RSi-praNIta uttamottama sArabhUta dharmagranthoM ke prati bhI zithila zraddhA vAlA banatA jA rahA hai / __ bhAratIya Astika jagat ko apane dharmazAstroM meM varNita bhUgola-sambandhI vicAroM ke prati niSThA sthira rakhane ke liye aise avasara para eka mahattvapUrNa udbodhana kI pUrNa AvazyakatA hai, anyathA yaha hrasanazIla pravRtti kramazaH nimnastara para pahu~catI hI jAyagI tathA Izvara na kare ki vaha dina bhI dekhanA par3e ki jaba svarga, naraka, puNya-pApa, AtmA-paramAtmA Adi sabhI nirarthaka kalpanAmAtra kahane laga jA~ya ! isa viSama paristhiti ko dhyAna meM rakhakara gata solaha varSoM se paramapUjya upAdhyAya zrIdharmasAgarajI mahArAja ke caraNopAsaka pUjya gaNivarya zrIabhayasAgarajI mahArAja ne svadeza evaM videza ke bhaugolika-vijJAna kA adhyayana-anuzIlana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArambha kiyA aura satata parizIlana ke pariNAma svarUpa aneka aise tathya DhU~r3ha nikAle ki jisase 'pRthvI ke AkAra, bhramaNa, gurutvAkarSaNa, candra kI paraprakAzitA' jaise viSayoM para Adhunika vaijJAnikoM kI mAnyatAoM ke mUla meM sthita ' bhrAntadhAraNAe~, kalpanAe~, tathA prapUrNatAe~' pratyakSa prasphuTita hone lagIM / aise sArapUrNa vicAroM ko bhUgola vettAoM ke samakSa upasthita karane aura etadviSayaka manISiyoM ke upAdeya vicAroM ko jAnane ke liye aneka manISiyoM ne munivarya se prArthanAe~ kIM, aura unhoMne apanI sAdhanA meM nirantara saMlagna rahate hue bhI lokopakAra kI dRSTi se apane vicAroM ko lipibaddha karane kI kRpA kI / yaha vicAra paramparA viSaya kI gambhIratA evaM vizAlatA ke kAraNa aneka rUpoM meM vibhakta ho, yaha svAbhAvika hI hai / maiMne munizrI ke nikaTa baiThakara unake vicAroM, tarkoM aura uttarapratyuttaroM ko samajhA hai tathA tadanusAra hI unheM saMkalita kara prastuta pustikA ke rUpa meM upasthita kiyA hai / vizvAsa hai vijJa pAThaka isakA sAvadhAna - mastiSka se parizIlana kareMge tathA isa viSaya para apane vicAroM se hameM avagata karAne kI anukampA kareMge / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat - rudradeva tripAThI www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyA pRthvI gola hai ? Adhunika vaijJAnika dhAraNAoM kI samIkSA prastuta karanevAlI praznAvalI 1. pRthvo gola hai, isakA tarka sammata pramANa kyA hai ? 2. pRthvI Upara-nIce do bhAgoM meM ( uttarI-dakSiNI dhra va pradeza meM ) capaTI hai, yaha kisa prakAra nizcita huA ? 3. pRthvI se sUrya 6 // karor3a mIla dUra hai, yaha kaise nizcita kiyA? 4. 1 sekaNDa meM 1 lAkha 86 hajAra mola prakAza kI gati hai, yaha kaise nizcita huprA ? 5. "tAre sabase adhika dUra haiM", "ye sabhI tAre hamAre sUrya ke samAna hI prakAzita haiM", tArAmoM meM se katipaya tArAmoM kA prakAza to aba taka hamArI pRthvI para mAyA hI nahIM" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA "eka aisA bhI tArA hai ki jisake prakAza ko yahA~ Ane meM 134 prakAza varSa lgeNge|" ye sabhI mAnyatAeM kisa prakAra sthira kI gaI haiM ? athavA kevala kalpanA hI AdhAra hai? 6. candra prakAzita kyoM hai ? usakA prakAza zotala kyoM hai ? tathA yaha kisa prakAra pAyA ? isa sambandha meM naijJAnikoM kI dhAraNA kyA hai ? 3. kahA jAtA hai ki-"hamArI pRthvI bhI candra ke samAna ho prakAzita hai", dUsare grahoM se yaha pRthvI candramA ke jesI camakatI dikhatI hai", tathA "isa prakAra ke phoTo bho prakAzita hue haiM ?" yaha saba kaise sambhava mAnA jAtA hai ? kyA dUsare grahoM se pRthvI kI camakatI huI dekha sakane kI bAta yathArtha hai ? aura pRthvI kA prakAza kisa taraha sambhava hai ? 8. zukla evaM kRSNapakSoM meM candramA kI kalAnoM meM nyUnAdhikatA kyoM hotI hai ? 6. grISmakAla aura zItakAla kisa prakAra hote haiM ? 10. pRthvI se sUrya 13 / / lAkha gunA bar3A mAnA jAtA hai, to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 3 ) pRthvI para cAroM ora prakAza phailanA caahiye| jaise ki 1000 keNDala ke valva ke sAmane rAI ke dAne athavA suI rakha deM to usa para sargatra prakAza phaila jAtA hai, taba pRthvI ke golArddha meM gADha andhakAra kyoM hai ? 11. uttara-dakSiNa dhrava se kyA tAtparya hai ? kyA kisI ne vahA~ jAkara nirNaya kiyA hai athavA kevala kalpanA-mAtra hai ? basa 'saMsAra kA anta AgayA; aba Age kucha nahIM hai" kyA sacamuca dhra va-pradeza hamArI pRthvI kA carama bindu 12. pRthvI se candramA 21 // lAkha mIla dUrI para hai isakA nApa kaise kiyA ? 13. vAstava meM gurutvAkarSaNa kyA hai ? 14. nIhArikA-ulkAmoM ke sambandha meM vijJAna ne jo kucha dhAraNAeM nizcita kI haiM una sabake pIche sabala pramANa kyA hai ? 15. dUsare grahoM meM bhI jIvasRSTi hone kI bAta amerikana vaijJAnikoM ne vyakta ko hai, to isa sambandha meM khAsa koI mahattva kI bAta sahAyabhUta hai kyA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyA pRthvI ghUmatI hai ? pRthvI bhramaNa ke sambandha meM vicAra prastuta karane vAlI praznAvalI 1 - pRthvI ghUmatI hai, isakA kyA pramAraNa hai ? 2-- yadi pRthvI ghUmatI hai, to pRthvI para sthita sabhI vastueM titara-bitara kyoM nahIM ho jAtIM ? 3 - - samudra kA pAnI, choTe-bar3e makAna, vizAlakAya parvata aura aneka prakAra kI jIvasRSTi ye saba pRthvI ulaTI hotI hai taba ulaTa-pulaTa kyoM nahIM ho jAte ? 4 - pRthvI kI bhramaraNakakSA aNDAkAra - lambagola kyoM hai ? 5-- aNDAkAra paribhramaNa kI maryAdA kA niyantraNa kauna karatA hai ? aura aisA kisaliye hotA hai ? 6 - - nirAdhAra AkAza meM pRthvI kisa prakAra raha sakatI hai ? 7- - vastutaH yadi pRthvI ghUmatI hai, to use kauna ghumAtA hai ? kartA ke binA kiyA kisa taraha hotI hai ? 8- barAbara 24 ghaNTe meM pRthvI apanI dhurI para ghUmatI hI rahe aura usake sAtha hI vaha sUrya ke Asa-pAsa bhI ghUmatI rahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura ina saba ke bIca kabhI gar3abar3I na ho; sabhI yathAvat calatA rahe-yaha niyantraNa kauna karatA hai ? 6.-pathvI satata vega se ghUmatI ho, to pRthvI se prAdhAra rahita vAyuyAna athavA anya kiso sAdhana se jAkara kisI anya gthala para zIghra utara kara pahu~cA jA sakatA hai kyA ? yadi ainA ho sakatA hai to raoNkeToM ko pRthvI ke Asa-pAsa ghUmane ko kyA AvazyakatA hai ? 10-pRthvI kI dainika gati kitanI hai ? aura usakA nirNaya kisa sAdhana se kiyA gayA hai ? 11-pRthvo kI vArSika gati kitanI hai ? aura usake nirNaya kA AdhAra kyA hai ? 12-candrapA kyoM ghUmatA hai ? tayA vaha pRthvI ke Asa-pAsa kyoM ghUmatA hai ? 13-candramA apanI dhurI para ghUmatA hai athavA nahIM ? yadi nahIM ghUmatA hai, to usakA kAraNa kyA hai ? 14-candramA kI gati kA vega kitanA hai ? usake nirNaya kA AdhAra kyA hai ? 15-sUrya bhI apane samasta parivAra (grahamAlA) ke sAtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyanta vega se kisI anya bindu kI aora vegapUrvaka jA rahA hai, vaha bindu kisa prakAra jAnA gayA ? tathA isa gati kA vega kitanA aura kisa prakAra nizcita kiyA ? tathA 'apane samasta parivAra ke sAtha' isakA kyA tAtparya hai ? 16-sUrya gatizIla hai, isakA kyA pramANa hai ? 17-pRthvI 23 / / DigrI kA konA banAkara sUrya ke pAsa pAsa ghUmatI hai, yaha kaise nizcaya kiyA gayA ? 18-23 / / DigrI kA jJAna ke se hamA? isase adhika yA kama kyoM nahIM? 16-pRthvI 23 / / DigrI se adhika yA kama konA nahIM banAye aisA niyantraNa kisake AdhAra para hotA hai aura kauna karatA hai ? 20-padi pRthvI sacamuca ho vega se ghUmatI ho, to vAyu kA vega kitanA adhika rahegA aura vaha bhI pazcima se pUrva kI ora hI rahanA caahiye| 21-candramA apanI dhurI para ghUmatA hai aura pRthvI bhI apanI dhurI para ghUmatI hai to candramA kA eka hI bhAga sadA kyoM dikhAI detA hai ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OkkkkkkkkkkkO bhUgola tathA bhUbhramaNa ke siddhAntoM ke sambandha meM mAmika vicAraNA * ***** ** 1-yadi pRthvI gola ho, to pAnI sadA mamatala bhUmi para ho rahatA hai, U~co nIcI jamIna para se to pAnI baha jAtA hai, to samudroM kA pAnI pratyeka bhAga meM kisa prakAra Tika sakatA hai ? 2-yadi pRthvI gola ho, to pRthvI kI pradakSiNA Aja taka jitanI huI hai aura abhI jo raoNkeToM ke dvArA bhI yAtrAeM huI haiM ve saba pUrva se pazicama kI ora hI kyoM hotI haiM ? 3-yadi pRthvI gola ho, toviSuvavRtta rekhA aura uttara dhra va para hokara amerikA meM dakSiNa dhra va meM hote hue puna: viSuvavRtta rekhA para pAyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA sakatA hai kyA ? aisI pravAsa yAtrA visI ne kI hai kyA ? 4-yadi pRthvI gola ho, to di0 30-8-1605 ke dina jo saryagrahaNa huA thA vaha pazcima, uttaro aphrikA, prAisaleNDa utarI eziyA. sAiberiyA tathA briTiza amerikA ke sampUrNa bhAgoM meM dikhAI diyA thA; to amerikA aura eziyA meM eka sAtha sUryagrahaNa honA kase sambhava hai ? kyoMki donoM deza vastutaH pRthvI ke gole kI apekSA se viruddha dizA meM hai / 5-yadi pRthvI gola ho to uttara dhrava ke samAna dakSiNa dhra va kI ora bhI sanAtana hima zreNiyoM kI U~cAI eka samAna honI cAhie. kintu vastuta: ve samAna haiM nahIM / kyoMki dakSiNa amerikA meM 16000 phuTa UcI hima zreNiyAM haiM, jaba ki uttara amerikA meM hima zreNiyoM kI UMcAI ghaTate-ghaTate 2000 phuTa tathA prAge to 400 phuTa hI UMcI hima-zreNiyA~ milatI haiM isakA kyA kAraNa hai ? 6-yadi pRthvI gola ho to uttara dhrava kI ora 200 mola ke gherAva meM jaisI vanaspati milatI hai vaisI hI dakSiNI dhruva meM kyoM nahIM milatI ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) 7-yadi pRthvI gola ho, to uttara dhruva kI ora jo grona neNDa, prAisaleNDa, sAibe rayA Adi zItakaTibandha ke nikaTa vAle pradeza haiM unameM to AlU, jau aura cane Adi kI upaja hotI hai kintu dakSiNa dhrava kI ora to 70 prakSAMza para koI sacetana prANI hI nahIM milatA, aisA kyoM ? 8-yadi pRthvI gola ho, to uttara dhra va ko pora jisa akSAMza para jitane samaya taka uSa:kAla ( sUryodaya se pUrvavartI prakAza ) rahatA hai, dakSiNa dhruva kI ora usI akSAMza para utane hI samaya uSaHkAla rahanA cAhiye, kintu vaha nahIM rahatA hai| kyoMki uttara meM 40 akSAMza para sthita philADelphiyA meM 60 miniTa arthAt eka ghaNTe kA sUryodaya se pUrva prakAza hotA hai aura viSuvavRtta rekhA para 15 miniTa aura dakSiNa meM 40 akSAMza para sthita melaborna prAsTreliyA Adi meM sUryodaya se pUrva kevala 5 miniTa hI prakAza hotA hai, aisA kyoM hotA hai ? ha-yadi pRthvI gola ho, to pAdarI phAdara jonsaTana dakSiNa akSAMzoM kI apanI sAhasika yAtrA ke varNana meM likhate haiM ki--"yahA~ uSaHkAla kevala pAMca yA chaH miniTa kA hI hotA hai / isaliye sUrya kSitija Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) para pahu~cA ki hama zIghra hI rAtri ke liye sArI vyavasthA kara lete haiM, kyoMki yahA~ to sUrya asta hote hI tatkAla andhakAra pUrNa rAtri prArambha ho jAtI hai / " isakI saMgati kisa prakAra hogI ? / kyoMki uttara aura dakSiNa ke samAna akSAMzoM para upa:kAla aura sandhyAkAla samAna rahane cAhiye / 10-yadi pRthvI gola ho, to kepTana je0 rAsa0 I0 sa0 1838 meM kepTana phaziyara ke sAtha dakSiNa ko prora aTalANTika sarkala meM jahA~taka jAyA jAya vahA~ taka gayA aura vahA~ ke parvatoM ko UMcAI 10000 se 13000 phuTa taka kI nApI / vahAM unheM 450 phuTa se lekara 1000 phuTa taka kI U~cAI vAlI pakkI barpha kI dIvAla milI jisake Upara kA bhAga samatala thA, usa para gaDDhA athavA darAra jasA kucha nahIM thaa| usa dIvAla para ve bar3e utmAha ke sAtha saMzodhanaanveSaNa ke dhyeya se satata calA rahe aura isa prakAra ve cAra varSa taka cale, 40000 mola ko yAtrA ko, kintu usa dIvAla kA anta nahIM pAyA / aimA kisa prakAra huA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyoMki dakSiNa meM isa prakSAMza para pRthvI kI paridhi kevala 10700 mola kI hI hai, aura kahIM mor3a lie binA usI jagaha para AjAne kI bAta vaijJAnika karate haiM isake anusAra ve vahIM ke vahIM vApasa kyoM nahIM pA sake ? unheM cAra varSa bAda bhI thaka kara vApasa lauTanA par3A; aisA kyoM humA ? tathA dakSiNa ke isa bhAga kI paridhi 10700 mIla kI kisa prakAra huI ? 40000 mIla taka to ve cale taba bhI anta nahIM pAyA aura thaka kara vApasa lauTa Aye, taba vastutaH pRthvI kA dakSiNa ko prora kA bhAga bahuta caur3A hai yaha mAnanA pdd'egaa| 11-yadi pRthvI gola ho, to karka rekhA ( viSuvavRtta se 23 / aMza uttara meM ) kA eka aMza=40 mola kA mAnA jAtA hai. jaba ki makara rekhA (viSuvavRtta se 23 / / aza dakSiNa meM ) kA eka aMza prayaH 75 mola kA hotA hai aura jaise 2 dakSiNa kI pora jAte haiM jaise hI vaha caur3A hotA jAtA hai| dakSiNa kI ora eka aMza=103 mola taka kA ginatI se batalAyA hai| aisA kaise ho sakatA hai ? 12-yadi pRththo gola ho, to uttara dhruva ke sAhasI yAtriyoM ke pravAsa varaNa ke anusAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) "uttara dhra va kI pora 100 pauNDa vajana bhI bahuta kaThinAI ke sAtha uThAyA jA sakatA hai" aisA vidita hotA hai / jaba ki dakSi ga dhra va ke anveSakoM ke zabdoM se to 'dakSiNI dhra va kI ora 300 se 400 pauNDa vajana saralatA se uThAyA jA sakatA hai" aisA jJAta hotA hai / yaha antara kisa AdhAra para hotA hai ? 13-yadi pRthvI gola ho, to bhUmadhya sAgara lAla sAgara se kevala 6 iMca hI U~cA honA cAhiye / 14-yadi pRthvI gola ghUmatI ho, to 25800 mIla ke vyAsa vAlI pRthvI 24 ghaNTe meM apanA dainika paribhramaNa pUrA karane ke liye 1 ghaNTe meM 1080 mIla kI tejI se daur3atI rahatI hai to eka ghaNTe ke 1000 mIla kI teja gati vAlI pRthvI para samasta carAcara prANI pIra padArthoM se bharapUra maura bar3e bar3e pavaMta, samudra evaM nadiyoM vAlA sArA saMsAra kisa taraha vyavasthita raha sakatA hai ? 15-yadi pRthvI ghUmatI ho, to nyUyArka se cikAgo 1000 mola dUrI para hai. to nyUyArka se balUna athavA vAyuyAna meM baiThakara Upara nirAdhAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAza meM sthira raha kara 1 ghaNTe bAda utarane se kyA cikAgo pahuMcA jA sakatA hai ? kyoM ki pRthvI eka ghaNTe meM 1000 mIla ghUmatI hai to cikAgo AjAnA cAhiye / kyA aisA honA sambhava hai ? 16-yadi pRthvI ghUmatI ho, to bandUka kI golI chor3ate samaya eka miniTa meM to pRthvI 16 mIla ghUma jAsI hai to nizAnA lagAte samaya kyA pRthvI kI isa gati ko dhyAna meM rakhA jAtA hai ? pRthvI ghUmatI nahIM haiM aisA jAnane vAle bhI bandUka se apanA nizAnA ThIka taraha se lagA dete haiM, yaha kaise ho sakatA hai ? 17-yadi pRthvI gola ho, to loka posTara se roceTara taka kI 60 mIla lambI airika nahara kI golAI kA mor3a 610 phuTa aura donoM kinAroM kI apekSA bIca kI U~cAI 256 phuTa kI honI cAhiye kintu vaisA hai nahIM, to yaha kyoM ? 18-yadi pRthvI gola ho, tosveja nahara ke donoM ora samudra hai to bhI usakI sapATI samAna kyoM hai ? donoM ora ke kinAroM kI apekSA bIca kA bhAga (pRthvI gola ho to) 1666 phuTa U~cA honA caahiye| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) 16 - yadi pRthvI gola ho, to-- "dUra se Ate hue sTImara ke Upara kA bhAga dikhAI detA hai, jaise- jaise sTImara pAsa AtA hai vaise hI sTImara kA bhAga adhikAdhika dikhane lagatA hai" yaha bAta vaijJAnikoM ne prasArita kI hai / kintu vAstavikatA yaha hai ki kisI ne Aja taka aisA prayoga bhI kiyA hai ? kyoMkijisa sthAna se binA kisI yantra kI sahAyatA ke sTImara ke Upara kA hI bhAga dikhAI dene kI bAta kahI jAtI hai, usI sthAna se durbIna ( Teliskopa) dvArA pUrA sTImara dikhatA hai, to kyA durbIna kA kA~ca pRthvI ko golAI kA haTA sakatA hai ? , usa sthAna se kemare dvArA phoTo bhI liye gaye haiM kintu jisa sthAna se binA kisI yantra kI sahAyatA ke sTImara ke Upara kA hI bhAga dikhAI dene kI bAta kahI jAtI hai / usa sthAna se liye gaye phoTo meM sArA sTomara citrita huA hai to kyA kemare kA lensa pRthvI kI golAI ko dUra haTA sakatA hai ? isameM vAstavikatA kyA hai ? 20- yadi pRthvI gola ho, to bhUmadhya rekhA se nIce vAle bhAga meM jAne vAle athavA rahane vAle ko dhruva tArA kisa taraha dikhAI detA hai ? dakSiNa www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) meM 30 akSAMza taka dhra va tArA dikhAI detA hai yaha kisa prakAra hotA hai ? 21-yadi pRthvI gola ho, to uttara dhra va aura dakSiNa dhra va kI ora arthAt pArkaTikaaTalAMTika sarkala meM tIna mAha kI rAta aura tIna mAha ke dina hone cAhiye kintu hote nahIM haiN| vAziMgaTana ke vyUro oNpha nevigezana dvArA prakAzita nauTikala elamainaka pacAMga meM dikhAyA gayA hai ki dakSiNa ke 70 akSAMza para sthita zeTarleNDa TApU para sabase bar3A dina 16 ghaNTe 53 miniTa kA hotA hai / jaba ki uttara ke 70 akSAMza para sthita naoNrve-haimaraphAsTa meM tIna mAha kA sabase bar3A dina hotA hai|'' yaha parivartana kaise sambhava hai ? 22-yadi pRthvI gola ho, to dakSiNa ke ArkaTika pradezoM meM pistaula kI sAdhAraNa AvAja bhI topa kI AvAja ke samAna gUMjatI hai aura bar3I caTTAneM TUTane kI AvAja to pralayakArI nAda se bhI bhayaGkara hotI hai / parantu uttara ke ArkaTika pradezoM meM aisA nahIM hotA hai| vahA~ to kepTana hole ke zabdoM meM 'bandUka kI AvAja bhI 30 phuTa dUrI se prAge bar3I kaThinAI se sunAI detI hai|" aisA kaise hotA hogA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23-yadi pRthvI gola ho, to kepTana mile ne apano sAhasika yAtrA meM likhA hai ki-- "pArkaTika pradeza meM 40 mIla se adhika sAdhAraNa manuSya kI dRSTi nahIM pahu~catI, kintu uttara dhruva kI yAtrA karane vAle sAhasika to" 150 se 200 mIla taka saralatA se dekha sakate haiM, aisA batalAte haiM / aisA kyoM hotA hai ? 24-yadi pRthvI gola ho, to hAraparsa vIkalI ( amerikana sAptAhika patra) di0 2010-1934 meM batAyA gayA hai ki--" uttara meM koloreDo ilekzana pemAuTa DanakampraMgI se (183 mIla dUra ) mAunTa elana taka heliyogrApha (pAlizavAle kAMca ) kI sahAyatA se samAcAra bheje|" yaha kisa prakAra huprA ? kyoMki 183 mIla meM pathvI kI golAI 22306 phuTa kI U~cI prAr3I Ae to heliyogrApha se samAcAra kaise bheje gaye ? 25-yadi pRthvI gola ho, to iMgliza cenAla meM sthita sTImara kI chata-Upara ke bhAga se phrAMsa aura briTena ke donoM kinAroM para sthita dIpastambha spaSTa dikhAI dete haiM / yaha kase ? pRthvI kI golAI pAr3a meM kyoM nahIM AtI ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvI ke AkAra Adi samasta viSayoM ko zAstrIya dRSTi se samajhane ke liye nimnalikhita prAcIna jaina graMthoM kA anuzIlana upAdeya hai* zrIjambUdvIpa-prajJapti * zrIsUryaprajJapti * zrIcandraprajJapti zrIbRhat kSetra samAsa * zrIlaghu kSetra samAsa * zrIbRhat saMgrahaNI * zrIkSetra loka prakAza * zrIkAla loka prakAza * zrImaNDala-prakaraNa * zrIjambUdvIpa samAsa * zrIjambUdvIpa sAgara prajJapti * zrIjambUdvIpa-saMgrahaNI * zrItattvArtha sUtra * zrItattvArtha sUtra zloka vArtika prAdi / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvI ke AkAra prAdi samasta viSayoM ko Adhunika dRSTi se samajhane ke liye nimnalikhita granthoM kA anuzIlana hitAvaha hai1-vana haNDraTa prUphas deTa di artha ija naoNTa e globa (le0 amerikA ke vidvAna-viliyama kArpenTara ) 2-maoNDarna sAinsa eNDa jaina philAsaphI 3-pI0 ela0 jyogrophI bhA0 1-2-3-4 4-jaina darzana aura Adhunika vijJAna 5-bhUgola-bhramaNa-mImAMsA 6-vizva racanA prabandha 7-jaina bhUgola ( mahattvapUrNa prAmANika grantha ) 8-jaina khagola ( mahattvapUrNa prAmANika grantha ) ha-jaina bhUgola kI vizAlakAya prastAvanA 10-pRthvI sthira prakAza 11-di iNDolaoNjikala megajIna julAya-agasta 1946 12-san De nyUja Apha iNDiyA 2-5-1948 13-ahiMsA vANI, vizAla bhArata, dharmayuga prAdi ke prakIrNa aMka --X-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjambUdvIpa-nirmANa-yojanA [ sakSipta paricaya ] ( 'pRthvI gola nahIM hai, evaM vaha ghUmatI bhI nahIM hai' isa bAta ko vijJAna evaM zAstroM ke akATya pramANoM se siddha karane kA apUrva prayAsa ) vartamAna bhUgola sambandhI dhAraNAoM ke bala para navayugIna zikSitavarga ke mAnasa meM svarga, naraka, puNya-pApa evaM prAtmavAda Adi bAtoM ke prati zraddhA zithila hotI jA rahI hai tathA 'pRthvI gola hai, pRthvI ghUmatI hai, bhArata aura amerikA ke bIca sUrya ke udayAsta kA antara, dhruva-pradeza meM chaH chaH mAsa ke rAta-dina, candraloka meM sputanikoM ko pahu~ca, maMgala, aura zukra ke pravAsa kI yojanA' Adi prAdhunika vaijJAnikoM kI kalpanAtIta bAtoM ke AdhAra para "jaina zAstroM kI bAteM korI kalpanA haiN|" aisA kutarka upasthita ho rahA hai| ___ isa mithyAbhrama ko dUra karane tathA zAsana, dharma aura zAstroM ke prati saccI zraddhA sthira karane ke liye parama pUjya prAgamoddhAraka dhyAnastha svargata prAcArya zrImAnanda sAgarajI mahA0 sA0 ke paTTadhara pUjya gacchAdhipati prAcArya zrImAriNakya sAgarajI mahA0 sA0 ke maMgala AzIrvAda evaM utsAha pUrNa preraNA ko pAkara kapar3avaMja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zrIsaMgha ne siddhagiri pAlItANA (saurASTra) meM eka jambUdvIpa mandira ke nirmANa kI yojanA taiyAra kI hai / jisameM zAstrIya nApa se eka lAkha yojana vAle isa jambUdvIpa kI racanA sarvasAdhAraNa ke samajhane yogya phuTa aura iMca ke skela se 160 160 phuTa kI prakRti meM hogI, jisake dvArA sUrya candra Adi kI gati evaM pRthvIko vartamAna paristhiti kA sahI citraraNa dikhAkara prayogAtmaka rUpa se prAja ke visaMvAdI bhaugolika praznoM kA buddhigamya sahI nirAkaraNa prastuta kiyA jAyagA / isa mandira ke liye zrIsiddhagiri pAlItAraNA meM talahaTI ke pAsa 27 hajAra gaja vizAla bhUmi (plATa ) savA lAkha rupaye kI lAgata se kharIdane kA maMgala kArya vi0 saM0 2023 kI zrAvaNa zuklA 10 guruvAra ko kiyA jA cukA hai / zrataH bhAratIya tattvajJAna kI pratiSThA bar3hAne vAle isa pavitra kArya meM pratyeka AryasaMskRti premI janatA ko sahayoga dene kA sAdara nimantraNa hai / nivedaka pUnamacanda pAnAcanda zAha kAryavAhaka - zrIjambUdvIpa-nirmANa-yojanA kapar3avaMja, ji0 kher3A ( gujarAta ) www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alcohilo vartamAna vijJAna kI bAtoM ke evaM zAstrIya bAtoM ke tara -kI dizA meM preraka ra 1. bhUgola-vijJAna-samIkSA- (prAcIna IMIRE vicA 2. soco aura samajho-(pRthvI ke gola AkAra evaM bhramaNa ke bAre meM ___vijJAna dvArA prastuta katipaya tarkoM kA buddhigamya nirAkaraNa) 3. kyA pRthvI kA prAkAra gola hai? - (vijJAna kI kasauTI para Avazyaka vizleSaNa) 4. pRthvI ko gatiH eka samasyA 5. praznAvalI hindI-(pRthvI ke AkAra evaM bhramaNa ke viSaya meM) 6. praznAvalI-gujarAtI ( 7. praznAvalI-aMgrejI ( 8. zue kharU ho? (gujarAtI) (bhaugolika tathyoM (!) ke bAre meM parisaMvAda) 8. kauna kyA kahatA hai ? bhAga-1-2 (pRthvI kI gati aura AkAra Adi ke bAre meM labdha pratiSTha bhAratIya evaM pAzcAtya vidvAnoM kA saMkalana) isa viSaya ke adhika vimarza ke liye nIce likhe pate para patra vyavahAra kareM pUjya munirAja zrI abhayasAgara jI mahArAja pustaka prAptisthAna c/o paM0 ratilAlajI dozI seTha pUnamacandra pAnAcandra zAha dilIpa novelTI sTorsa kAryavAhaka jambUdvIpa nirmANa yojanA po0 oN0 mahesANA dalAla vAr3A, po0 kapaDavaMja ji0 ahamadAbAda ji0 kher3A (gujarAta) AvaraNa mudraka-trilokI nAtha mItala, agravAla presa, mathurA (gujarAta) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com