Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika (itihAsa-purAtattvanuM eka mAtra gujarAtI mAsika) Adya taMtrI sva. mAnasaMgajI bAraDa - taMtrImaMDaLa | DaoN. nAgajIbhAI bhaTTI, DaoN. bhAratIbahena zelata, pro. subhASa brahmabhaTTa vi.saM.2054 : bhAdaravo varSa : 38 muM, aMka : 12 sana 1998 : sapTembara nRvarAha, kadavAra For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( graMtha samIkSA bAja kheDAvALa sarvasaMgraha' saMpA. ramaNalAla ja. jozI, prakAzaka : koTaDIA phAunDezana C/o. kAntilAla koTaDIA, 'vidyAvihAra', azokanagara pAse, relve sTezana pAchaLa, naDiyAda-387001, mArca, 1998, pR. 643. bAja kheDAvALa sarvasaMgraha' atyAra sudhI pragaTa thayelA sarvasaMgrahomAM alaga tarI Ave che. anya sarva saMgrahonI tulanAmAM eka ja jJAtino A prathama aitihAsika AdhArabhUta mAhitIprada graMtha che. anya jJAtinA vAcakane tulanAtmaka jJAna ke potAnI jJAtinuM saMzodhana karavAnI preraNA maLe tevuM bhagIratha kArya thayuM che. eka ja jJAtinI vigata pracUra mAhitI meLavIne ekaThI karI, tenuM saMkalana karavuM te ghaNo ja samaya, zrama ane sahakAra mAgI le che. A graMthanA saMkalanakAra ane saMpAdaka mu. zrI ramaNalAla jayazaMkara joSInI bAja' najara, jhINavaTa ane coksAI sAthe emanI vidyA pratyenI prIti ane saMzodhana tarIkenI UMDI ane AgavI sUjha dAda mAgI le che. sAthe ATalA daLadAra graMthanA prakAzananuM kArya pAra pADI samagra samAjane A sarvasaMgraha dvArA jJAtinuM sthAna, svarUpa ane vikAsakramathI jANa karAvavA badala koTaDIA phAunDezananA ceramena zrI kAntibhAIne khUba khUba abhinaMdana. A sarvasaMgraha kula 11 vibhAgamAM vaheMcAyelo che. dareka vibhAgamAM viSaya pramANe prakaraNo pADavAmAM AvyA che. samagra graMthanuM avalokana karIe to temAM kheDAvALa jJAtinI utpatti, itihAsa, sthaLAMtaro tathA vyavasAyonI mAhitI sAthe bAja kheDAvALonA gotro, kuLadevI, aTako, vasavATanA gAmonI zAstrIya ane aitihAsika vigato samAvavAmAM AvI che. ahIM aTakonI utpati ane tenA itihAsa sAthe kuLa paraMparAo, rUDhio ane rItarivAjono vibhAga che. te uparAMta upakhaMDamAM jaI vaselA kheDAvALa brAhmaNo, khyAtanAma bhUdevo ane satIono itihAsa noMdhapAtra che. ahIM lokasAhitya-lalitasAhitya kevuM vikasyuM che te batAvyuM che. A graMthamAM bAja kheDAvALonA rUDhigata udgAro, mAnasika ane sAmAjika paristhitino khyAla ApI, jJAtijanonI rASTrabhaktino paricaya Apyo che. vibhAga 10 'umareThano sArAMza garabo'no paricaya che. jemAM umareThanuM prAcIna nagara ane tenA saMpradAyonuM zabdacitra ApyuM che. vibhAga 11mAM 'umareThano itihAsa' Apyo che. jemAM bhUtapUrva mahAnubhAvo vize, poLo tenA abhilekho, vAva-kUvA, maMdiro, satIonI derIo vagerenuM varNana umareThanA sthAnika itihAsane ApaNI samakSa khullo karI batAvyo che. sAthe umareThanI prAcInatA, aitihAsika kramamAM sthAna ane paradezI musApharonI noMdho, tathA AsapAsanA sthaLonI vigato ApelI che. Ama samagra rIte eka ja jJAti vizeno A saMpUrNa saMgraha banI rahyo che. gujarAtamAM ane upakhaMDomAM vasatA bAja kheDAvALa jJAti mATe gaurava levA uparAMta gharamAM hAthavago rAkhavA jevo A sarvasaMgraha itihAsa temaja saMzodhanamAM rasa dharAvanAra mATe AdhArabhUta graMtha banI raheze evo mAro vizvAsa che. - Ara. TI. sAvaliyA For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sva. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa TrasTI-maMDaLa varSa 38 muM ] DaoN. ke. kA. zAstrI, DaoN. cinubhAI nAyaka, DaoN. nAgajIbhAI bhaTTI, DaoN. bhAratIbahena zelata, pro. subhASa brahmabhaTTa pathika bhAdaravo saM. 2054 : sapTembara, 1998 anukrama dezanI paristhiti ane rASTrabhaktinAM gIto vIra sAvarakara paMcamahAla jillAnA svAtaMtrya sainika zrI vAmanarAva mukAdamanuM svAtaMtrya saMgrAmamAM pradAna pIpAvAva baMdara : aitihAsika pariprekSyamAM eka abhyAsa aitihAsika dRSTie borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnAM sthaLanAmo kacchI rahanasahana meLApaka sUcanA pathika pratyeka aMgrejI mahinAnI 15mI tArIkhe prasiddha thAya che. pachInA 15 divasamAM aMka na maLe to sthAnika posTa oNphisamAM lekhita phariyAda karavI ane nakala amane mokalavI. [ aMka 12 pathika sarvopayogI vicArabhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. jIvanane UrdhvagAmI banAvatAM abhyAsapUrNa ane ziSTa maulika lakhANone svIkAravAmAM Ave che. prasiddha thaI gayelI kRtine pharI prasiddha karavA mATe na mokalavAnI 1 8 DaoN. priyabALA zAha DaoN. Ara. TI. sAvaliyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DaoN. mahebUba desAI 12| lekhakoe kALajI rAkhavI. kRti sArA akSare zAhIthI ane kAgaLanI eka ja bAjue lakhelI prA. pArula e. satAziyA 15 hovI joIe. kRtimAM koI anya bhASAnAM avataraNa mUkyAM hoya to prA. mAlAbhAI me. paramAra pramoda jeThI DaoN. caMdrakAnta mohanalAla pAThaka vizeSa noMdha pathikano AgAmI dIpotsavI aMka navembaranI 15mI tArIkhe pragaTa thaze. je oNkTobara-navembarano joDIyo aMka haze. jenI sau grAhakamitroe noMdha levI. AgAmI aMka purAtattva vizeSAMka tarIke pragaTa karavAnuM vicAryuM che. je lekho sthApatya, zilpa ane purAtattva viSayaka haze teno ja dIpotsavAMkamAM samAveza karavAmAM Avaze. tasvIro paNa AvakArya che. pathikanA sau svajanone dIpAvalIparvanI zubhakAmanA. vArSika lavAjama rU. 35/- pAMtrIsa H chUTaka nakalanA rU.4-50 TapAla kharca sAthe AjIvana sahAyakanA rU. 401/ lavAjama mATe ma.o. yA benka DrAphTa pathika kAryAlaya'nA nAmano kaDhAvI mokalavo. 19 23 25 For Private and Personal Use Only eno gujarAtI tarajUmo Apavo jarUrI che. kRtimAMnA vicAronI javAbadArI lekhakanI raheze. pathikamAM prasiddha thatI kRtionA vicAro-abhiprAyo sAthe taMtrI sahamata che ema na samajavuM. asvIkRta kRti pAchI meLavavA jarUrI TikiTo AvI haze to tarata parata karAze. namUnAnA aMkanI nakala mATe 5-00nI TikiTo mokalavI. ma.o.DrAphaTa-patro mATe lakho : pathika kAryAlaya Co. bho. je. vidyAbhavana, Azrama roDa, amadAvAda-380009 e sthaLe mokalo. pathika kAryAlaya vatI mudraka prakAzaka : pro. subhASa brahmabhaTTa, C\o. bho. je. vidyAbhavana, eca. ke. kaoNlejanA kempasamAM, Azrama roDa, amadAvAda-9 mudraNasthAna : kriSnA grAphiksa, 966, nAraNapurA jUnA gAma, amadAvAda-380013 * phona H 7484393 . tA. 15-9-98
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dezanI paristhiti ane rASTrabhaktinAM gIto - DaoN. priyabALA zAha eka samaya evo hato ke jyAre briTIza sarakAra chApAnAM copAniyAne dArUgoLA samAna gaNIne japta karatI. chApanArane sajA thatI. AvI sAmagrI gerakAyade gaNAtI. gerakAyade thayelI sAmagrI gharamAM ke hAthamAM rAkhI zakAtI nahIM. hAthamAM hoya to dharapakaDa ke lAThI khAvAnI taiyArI rAkhavI paDatI ane gharamAM hoya to jamI Ave ane pakaDAya to daMDa thAya, sajA thAya ane jelanI havA khAvAno vAro Ave. gAMdhIjIe AjhAdI mATe ApelI preraNA ane te vakhatanA AMdolano, teno juvALa, AbAlavRddha saune raMgI rahyo hato. e prajA tarIkenuM kauvata Aje nathI, paraMtu te kauvatano khyAla Ave te mATe tyAranA ArasI jevA rASTrabhaktinA gItomAMnA keTalAMkanuM smaraNa karIe : ame lIdhI svarAjanI nokarI re, kema besI rahevAya.. e to che mohanadAsa zeThanI re, kema besI rahevAya... bhAratakA ziratAja hamArA, eka laMgoTIvAlA hai, jJAna, dhyAna aura zaktise, jo ahiMsaka yuddha nikAlA hai... * * * * * porabaMdarano gAMdhI vANiyo re... enuM sUkuM zarIra jANe lAkaDI re... mAMhe jorAvara che jIva evAM gAMdhI gujarAte utaryA re... I.sa. 1915mAM mahAtmA gAMdhIe AphrikAthI bhArata AvIne svAtaMtrya saMgrAmanI hAkala karI. temanI rAhabarI heThaLa AjhAdInI laData daramyAna bAraDolI satyAgraha, mIThAno kAyado toDavA dAMDIkUca, dharAsaNAno satyAgraha, dArUnA pIThAnuM pikeTIMga, videzI kApaDanI hoLI, bhArata-choDo(kvITa-inDiyA) saMgrAma vagerenA aitihAsika adhyAyo lakhAyA che. tenA mATe rASTrabhaktinAM gIto lakhAyAM che. rASTrIya zAyara jhaveracaMda meghANI jevAM meghAvI kavio, jayaMtibhAI AcArya, kapilaprasAda dave, umAzaMkara jozI, sneharazmi, phUlacaMda zAha, tribhuvana vyAsa vagere keTalAMye nAmI-anAmI kavioe A samayamAM rASTrabhaktino dhodha kAvyorUpe vahevaDAvyo hato. temAM te samayanI dezanI prajAne AjhAdI mATenI khumArI ane balidAnanI bhAvanA kevI hatI te pratibiMbita thAya che. prabhAtapherI ane saraghasomAM gavAtAM gIto svAtaMtryanA jAgelA juvALane darekanA dilamAM soMsaro praveza karAvIne khaLabhaLATa macAvI detAM, dilanA tAra jhaSNajhaNAvI detAM. temAMnA keTalAMka gItonI jhAMkhI karIe : talI nathI paNa tIra che, chAtI viMdhe sarakAranI bolo birAdAra jorase inkilAba jhIMdAbAda. takalI taNAM e tAramAM, bAjI phanA sarakAranI... carakhA calA calAke leMge svarAja leMge carakhA hi topa baneMge, takalI bane hai barachI ' gole ke sata ke hama leMge svarAja leMge... * nivRtta AcArya, mAtuzrI vIrabAImA mahilA koleja, rAjakoTa pathika - sapTembara-1998 - 1 For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paradezIo ApaNA dezamAM AvyAM ane ApaNA dezane nIcovavA lAgyAM te mATenuM gIta-- paradezI bhUkhyA TopIvALAnAM ToLAM utaryA utariyA kAMI AthamaNe ovAra re.. * e to che uMdaraDA, phUMkI phUMkIne phole AthI Agho videzI pheriyA re.. mArA rAMdhaNiyAM abhaDAya re... mArA dharmanAM dhAma abhaDAya re... mArAM ardhabhUkhyAM A bhAMDaraDAM re.... bhANe bhojanIyAM dhULa thAya re..... duniyAbharamAM mAtA ane vatanano prema sauthI vahAlo hoya che. 'jananI janmabhUmizca svargAdapi gariyasi', Aje paNa 'vaMdemAtaram' ke 'janagaNamana' gAtAM ApaNA lokonA manamAM anero AnaMda Ave che. bhAratano dhvaja ApaNo triraMgo pharakAvavA mATe jhaMDAvaMdana (vijayI vizva triraMgA pyArA) vakhate julmanA ko2DA sahana karavA paDatAM. rASTragIta ane rASTradhvaja baMne vagara svAtaMtryanI laData daramyAna koIpaNa nAnI ke moTI sabhA adhUrI lekhAtI. Aje paNa keTalIka sabhAomAM 'janagaNamana' na gavAya to kAMIka adhUruM lAgyA vagara rahetuM nathI; rASTragIta ane rASTradhvaja mana sAthe ja jaDAI gayAM che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1921nI sAlamAM hiMdane AjhAda karavA mATe rASTrapitA mahAtmA gAMdhIe anekavAra loko pAsethI phaMDaphALA ugharAvyA hatA. te vakhate temanI Tahela eka karoDa rUpiyAnA phALAnI hatI. AvaDI moTI rakama lokoe svecchApUrvaka ApIne bApunI jhoLI chalakAvI dIdhI hatI. gAMdhIjIne mana harijana kalyANanuM kAma AjhAdInI laData jeTaluM ja mahattvanuM hatuM. harijana kalyANa mATe phALo ugharAvavAnI gAMdhIjInI rIta anokhI hatI, potAnA hastAkSara ApavA mATe ochAmAM ocho rUpiyA pAMcano phALo letA. nAnI moTI sabhAne aMte loko temanA hastAkSara levA paDApaDI karatA. saunI pAsethI phALo laIne gAMdhIjI hastAkSara ApatA, hastAkSara levAmAM koIpaNa bAkI rahe nahIM tenI khAtarI karIne gAMdhIjI sabhAsthaLa choDatAM. A rIte phALAnI rakamathI thelIo chalakAI jatI. gAMdhIjI dezanI lagabhaga agiyAra lipimAM potAnA hastAkSara karatAM. sIdhI ane saraLa bhASAmAM sAmAnya mAnavI samajI zake ane temanAmAM laDatanA taNakhAno tikhAro pragaTe evAM gIto racavAno samaya AvI pahoMcyo hato. sAdo ane zauryabharI bhASAnAM gIto lalakAratAM, prabhAta pherIo tenAthI guMjI uThatI, Avo, ApaNe evAM keTalAMka gItonI jhalaka joIe ame lIdhI pratijJA pALazuM re, bhale kAyAnA kaTakA thAya...ame nahi namaze nahi namaze nizAna bhUmi bhAratanuM bhAratanI e dharma dhvajAnuM sAcavazuM sanmAna-bhUmi bhAratanuM pathika 7 sapTembara-1998 - 2 For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nahi haThaze nahi haThaze bahAduro pAchAM nahi haThaze. * DaMko vAgyo zUrA sainika jAgajo re jAgajo re, kAyara bhAgajo re...DaMko * * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ye zira jAve to jAve, paNa AjhAdI ghara Ave. ye jAna phanA ho jAve, paNa AjhAdI ghara Ave. AvAM keTalAMka gIto zurAtana bharyA yAda karI zakIzuM. A eka eka gItamAM topanA goLA jeTalI tAkAta bharelI che. lokonI tAkAta, AjhAdI mATenI tamannA, aMgrejo sAthe laDI levAno jusso ane nirdhAra, balidAnanI uccatama bhAvanA A gAMdhIgIto-rASTragItomAM vyakta thAya che. A gIto zerIo gajAvatI. prabhAtapherI hoya ke saraghasa hajAro naranArIo jorazorathI adbhUta tAkAtathI gAtAM. keTalIkavAra sabhAomAM paNa A gIto gavAtA. jethI prajAne zUrAtana caDhatuM. te vakhate anyAya, julma, zetAnI saltanatano pratikAra e vIratvanA AbhUSaNa rUpa gaNAtAM. comera AjhAdIno Ataza prajvalita thayo hato. batrIsa lakSaNA yuvAnoe sarvasvanuM balidAna ApyuM hatuM, jelo ubharAI gaI hatI tyAre sarakAranI khaphagI vahorI levAmAM prajAjano dhanyatA anubhavatA. te nIcenI paMktiomAM pratibiMbita thAya che. kaphanako bAMdhakara sarase, karo kalyANa bhAratakA karo balidAna lAkhoMkA, rahe aramAna bhAratakA gulAmI choDado mIlakara, karo sanmAna bhAratakA dareka yuvAna strI-puruSa mATe je gIta lalakArAtuM te dareka yuvAna bhAratIyane sainika banAvavAnI hAkala karatuM ane te temano dharma gaNAto, juo juvAno o hindanA, sainika banIne cAlo, yuvatIo o hindanI, kesarIA karIne cAlo... saMtAno o hindunAM, sau marda banIne mahAlo... A samagra gItamAM A to AkharI yuddha che mATe koIe gharamAM saMtAvuM zobhe nahi; AvA keTalAMye yuvA jAgRtinAM gIto gavAtAM tenI cetanAe to nAnA bALakothI mAMDIne yuvAno ane vRddho pachI te strIo hoya ke puruSo badhAMne sarakhI rIte hacamacAvI mUkyAM che. A jamAno koI ora hato. jeNe tene mANyo hoya tene ja samajAya. 1930mAM 'svataMtratAnI mIThAza' medhANIbhAIe racyuM temAMthI parAdhInane badale svAdhIna zabda saMbhaLAtA je sukhanI ghaDI chalakAI jAya ane muktinuM bhAna thaI Ave tevo to te gItano umaLako che- tArA nAmamAM o svataMtratA, mIThI A zI vatsalatA bharI muDadAM masANethI jAgatAM evI zabdamAM zI sudhA bharI ! ene kAne zabda paDyo tuM svAdhIna, zI aho sukhanI ghaDI ! ene bhAna mukti taNuM thayuM pathika 7 sapTembara-1998 03 For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org enuM dainya kyAM TapakI gayuM ! enuM dila gulAba jhulI rahyuM ? have joIe 1929mAM raceluM meghANIbhAInuM gIta, dezanI dazA varNavatuM karUNAmaya gAna "kavi, tane kema game ? dharatIne peTe pagale pagale, mUDI dhAna vinA nAnAM bALa jhare, prabhuhIna AkAzethI Aga jhare." ahorAta karoDa garIbonA prANa dhanikone hAtha rame, tyAre hAya re hAya kavi ! tane pRthvI ane pANI taNAM zeNe gIta game ?' * satyAgrahanA prathama saMgrAma (1970)mAM zrI meghANI para pAyA vagaranA Aropasara mukardamo cAlelo tyAre temane be varSanI sajA karanAra mejisTreTa mI. isANInI dhaMdhukA khAtenI adAlatamAM temanI anujJAthI gAyeluM gIta 'chellI prArthanA'...... hajAro varSanI jUnI amArI vedanAo nathI jANyuM amAre paMtha zI Aphata paDI che. khabara che eTalI ke mAtanI hAkala paDI che, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIve mA mAvaDI, e kAja maravAnI ghaDI che. phikara zI jyAM lagI, tAro amo para AMkhaDI che ? * toDazuM toDazuM toDazuM re ame mIThAno kAyado toDazuM.... * gAMdhIjInI dAMDIkUcano jusso ane mIThuM pakavavAnI tatparatA te to Aje AMkha AgaLa najare paDe che. cormara mAnava maherAmaNa umaTyo che, te vakhate gavAtAM gItone cAlo ApaNe yAda karIe : dAMDI taNA, kinAre mohana mIThuM pakAve, mohana mIThuM pakAve, sainika sau pakAve... eksone cAra yoddhA, bApune saMga cAle, satyAgrahI pakAve, sarakAra te jhUMTAve.... zI mohinI mohanamAM koraTa vakIlo choDe, zALA juvAno choDe sarakArI sAtha choDI, loko mIThuM pakAve zI mohinI mIThAmAM zI mohinI mohanamAM rahe lAja dezanI jayAM, duniyA mIThuM pakAve... jelamAM javAnI hAkala paNa paDatI, jela ubharAvI devI, briTIza sarakAranA TAMTiyA hacamacAvI nAMkhavA mATe gavAtAM gItomAMnuM eka prabhAtiyuM pathika 7 sapTembara-1998 4 4 For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir he jAga satyAgrahI, uTha utAvaLo tuja vinA jelamAM koNa jAze... he jAga0 deza jagADavA, cetanA lAvavA tuja vinA mokhare koNa thAze.... he jAgao videzI kApaDanI hoLI thatI, videzI kApaDanI dukAne pikeTIMga thatAM, jeNe te hoLI joI hoya tene to Aje paNa A citAra AMkha samakSa khaDo thAya che. juo mune lAgI lagana pikeTIMga taNI dila mAruM vaLyuM pikeTIMga bhaNI... mune, paradezI kApaDa vecAye barachI vAge chAtI mahIM... ane mahAtmA gAMdhIjIe goLamejI pariSadamAM hAjara thavAnI nA vAIsaroyane lakhI mokalI te parathI emanI manovedanA AlekhatAM kAvyo 1931mAM meghANIbhAIe racyA. gAMdhIjI goLamejI pariSadamAM jatAM aTakyA tyAre lakheluM kAvya "aMtaranI Aha"-. vaLI jAo re vAMNa videza taNAM ! mAre haiye to koDa hatAya ghaNAM sArI sRSTinAM saMta samAgamanAM goLamejI pariSadamAM jatI veLA - "chello kaToro " chello kaToro jherano A, pI jajo bApu !" ane mAtA tAro beTaDo Ave, AzAhIna eklo Ave. A kAvya 1931mAM gAMdhIjI hatAza haiye goLamejImAMthI pAchA pharyA te arasAmAM lakhAyuM hatuM. A kAvya vAMcIne gAMdhIjIe kaheluM ke "mArI sthitinuM AmAM je varNana thayuM che te taddana sAcuM che." uparAMta 1933mAM "chellI salAma' so so re salAmuM mArAM bhAMDuDAMne de jo re... briTIza mahAsacivanA komI cukAdA sAme gAMdhIjIe caroDA jelamAM anazana vrata lIdhuM tyAre raceluM. rASTrIya caLavaLa ahiMsaka laDavAnI ane sAme pakSe jAlIma hathiyAradhArI sarakAra. 198nA prAraMbhamAM kavi kahe che poro re Avyo. ho saMto pApano dharatI mAMge che bhoga... ane, kevAM kevAM samarAMgaNamAM roLAyA tenuM dravyadrAvaka varNana "koIno lADakavAyo'mAM jaNAya che. jyAre A kAvya meghANIbhAIe gAyuM tyAre sArI ye sabhAnA zrotAonA AMkhamAMthI azrunI dhArA vahI rahI hatI. A kAvya racavAnuM kAraNa rANapuranI sarakArI hospiTalamAM ghavAyelA sainikonuM eka jhuMDa AvatAM ane temAMnA eka vize nAmo nizAna ke vigata nahIM maLatA meghANIbhAInuM hRdaya dravI uThyuM hatuM ane temaNe koIno lADakavAyo'nA zirSaka nIce eka pathika - sapTembara-1998 : 5 For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra gIta dilane DolAvI detuM pragaTa karyuM www.kobatirth.org ane chelle rakta TapakatI so so jhoLI samarAMgaNathI Ave kesaravaraNI samara sevikA komala se'ja bichAve ghAyala maratAM maratAM re mAtanI AjhAdI gAve... 1930mAM kArAvAsamAM sainika trivikramanA zabanuM darzana karatAM sphureluM gIta 'mRtyuno garabo'- videzI sarakArane javAnI ghaDI AvI gaI che ane teoe dezane je nukazAna karyuM te parathI kavi kahe che tArAM vAge nagArAM have motanA re hajI cetI le o sarakAra...tArAM vAge... tAro sattAnA ukhaDe mULiyAM re hajI caitI le o sarakAra... tArAM vAge..... * AvAM preraNAM ane jusso ApatAM kaiMka gIto judI judI rASTrIya caLavaLa daramyAna racAyAM che. zahidIne varelA vinoda kinArIvALA mATe 1942mAM zrI umAzaMkara jozIe raceluM ane saraghasa tathA prabhAtapherImAM gavAtuM gIta briTIza sarakAranI akaLAmaNa vyakta kare che Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir goro Avyo, banI ghurAyo sAthe lazkara lAyojI, kinArIvALA dudhamala lAlA doDI Agama Ayo jI... Ave che re Ave che, svarAjya svaro Ave che... teno jayanAda gaganamAM gAje che, svarAjya svaro Ave che.. A rIte svarAjya Ave, tene lAvanAro ahiMsA, satyanA tapathI raMgAyelo tenA hathiyAro takalI, reMTiyo, te jANe Izvarano dUta banIne Avyo, tene mATe paNa AratI, dhUna, stavano racAyAM. eka mUThI hADakAnA mAnavInI apAra zaktimAM daivI guNo zrI rAmaprasAda davee racelI AratImAM che te joIe : "jaya deva, jaya deva, jaya gAMdhI, gAMdhI rAyA, jaya gAMdhI rAyA, khArdInA uddhAraka, dAridra haranArA... jaya deva... have zrI dulerAya paMDyAe racelI dhUna... raghupati rAghava rAjA rAma, bolo bApukI jaya, vIra vallabhakI jaya bolo bhArata maiyAkI jaya jaya jaya mahAtmA gAMdhInuM pavitra nAma, satya ahiMsA pAmo tamAma.... raghupati pathika - sapTembara-1998 0 6 For Private and Personal Use Only raghupati
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaya bole nahi thAze kAma, sainika thaI zobhAve nAma.... raghupati kavi zAyadA e raceluM gIta. evo koNa che ? zastro vinA saMgrAma para caDanAra, evo koNa che? kAyA sutaranA tArathI laDanAra, evo koNa che? OM (oma) ke allAho akabaramAM nathI kAMI bhinnatAM ekatAnI bhAvanA bharanAra evo koNa che ? deva paNa nija deva samajIne utAre AratI devanA paNa devano avatAra, evo koNa che? paNa dezanI naukA utAre pAra, evo koNa che? A rIte dezanA khUNe khUNe.... dezanA vAtAvaraNamAM guMjatA thayelA rAjadroha dareka bhAratInA dilamAM eka navI khAsa jagADI. e khAsa hatI AjhAdInI. dezane svataMtratAnuM ane gulAmane AjhAdInuM bhAna thayuM. jhaMDA ajara amara re'je vadha vadha AkAze jAje. saMdarbhagraMtho : 1. jhaveracaMda meghANI kRta "yugavaMdanA" 2. jhaveracaMda meghANI kRta 'siMdhuDo' 3. kapilaprasAda ma. dave kRta "rASTrano raNanAda pathika * sapTembara-1998 - 7 For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vIra sAvarakara DaoN. Ara. TI. sAvaliyA* koi na jo dIkaro - dIkarIonI saMkhyA vadhAravI ane ghara vasAvavuM e ja saMsAra kahevAto hoya to Avo saMsAra cakalIo paNa vasAve che paNa jo parivArano artha mAnava parivAra hoya no tane zaNagAravAmAM ApaNe saphaLa thayA ja chIe. dhAro ke potAnuM sukhI jIvana ame amArA hAthe naSTa karI nAkhyuM. paNa bhaviSyamAM hajAro gharomAM sukhanI varSA thaze, zuM tyAre amane amAruM balidAna sArthaka nahi lAge?" A zabdo che, vIra sAvarakaranA. je teoe jelamAM mulAkAte AvelI potAnI 19 varSanI patnI sAme vyakta karyA hatA. A eka kathanamAM kAMtikArIonA jIvana darzanano sAra nihita che. vIra sAvarakare potAnAM samayamAM asaMkhya yuvakone krAMtino kharo rasto dekhADayo ane samaye samaye temane mArgadarzana ApyuM. sAvarakara kavi hatA, yugadeSTA hatA, ane kAMtikArIonA pUjaya netA hatA. vIra sAvarakaranA pitA jAte kavi hatA. jyAre mAtA 'harivijaya" ane "rAma vijaya'nAme marAThI kAvyono dararoja pATha karatAM hatAM. mAtApitAnA bharapura saMskAro meLavI sAvarakare 8 varSanI vayamAM pratijJA karI ke "huM paNa eka mahAkAvya racIza." tyArabAda AMdAmAnamAM AjIvana kArAvAsanI sajA bhogavatA temaNe potAnI koTaDInI dIvAlo para gomAnsaka" nAme mahAkAvya lakhIne A pratijJA pUrI karI. nAnapaNamAM ja teoe pezvAono itihAsa 'khabara', nibaMdhamALA'mAM saMkalita mahAbhAratanA marAThI bhASAMtara "svadharma-dIpa nAmanA mAsika patranI racanAonuM adhyayana karIne kavi sAvarakare potAnI pUrvabhUmikA racI. Azare 10 varSanI vaye pUNethI pragaTa thatAM "jagata hitecchu'mAM temanI prathama kavitA chapAI. sane 1899 mAM jyAre sAvarakara mAtra 16 varSanA hatA tyAre aMgreja aphasara ane AyarsTa ne goLI mAravAnA aparAdhamAM traNeya cAphekara banyune mRtyudaMDa apAyo. A anyAyathI duHkhI kizora sAvarakare potAnI kuLadevI aSTabhujA daza zastra dhAriNI mahiSAsuramardinInI pratimAne potAnuM lohI arpita karatAM pratijJA karelI ke, "he mAtA, mAruM jIvana sarvasva, samaya,sAmarthya, saMpUrNa saMpatti tArI muktine mATe, tane pharIthI svarAjaya maMDita karavAne mATe ane vaibhava saMpanna banAvavA mATe samarpita karuM chuM. he jaganmAtA, dezanI svataMtratAne mATe sazastra krAMti dvArA zatruono saMhAra karatAM karatAM jIvananI aMtima kSaNo sudhI jUjhavAnI huM pratijJA karuM chuM." vIra sAvarakara ane emanA moTAbhAI bAbA sAvarakare "mitra-melA" nAme eka krAMtikArI daLa UbhuM karyuM hatuM. briTiza sarakAranA roleTa eNkTa anusAra emano uddezya hato ke, - "bhAratavarSanI gulAmInI beDIo toDI svataMtra karavAne mATe jarUrI ane ucita upAyothI laDAI laDavAnuM saMbhava hoya to zAMtipUrNa upAyothI, ane A upAya na cAle to daMDanIti vaDe." bAbA sAvarakare ja AgaLa jaIne taruNa-bhArata-sabhA'nI sthApanA karI. "mitra-melA'nA tattAvadhAnamAM vIra sAvarakare nAsikamAM potAnuM majabUta saMgaThana sthApita karyuM ane yuvAnoe temane potAnA ziromaNi * adhyApaka, bho. je. vidyAbhavana, eca. ke. kaoNleja kampAunDa, Azrama roDa, amadAvAda-9 pathika * sapTembara-1998 0 8 For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnyA. zivAjI utsava, gaNeza utsava, mitra milana, sahagAna vagerenA mAdhyamathI teo potAnA saMgaThanane sakriya rAkhatA hatA. jayAre svadezInI lahera cAlI tyAre teoe mitra-milananA mAdhyamathI videzI vastronI hoLI saLagAvavAno kAryakrama yojayo. sane 1901mAM meTrikanI parIkSA pAsa karI teo pUnAnI phargyusana kaoNlejamAM dAkhala thayA. ahI rejIDesI chAtrAlayamAM rahetA, tyAM temaNe vIra zivAjInI AratI racI ane potAnA sahapAThIone deza premanA pATha bhaNAvyA. teo vidyArthIone nazIlA padArthothI dUra rahevA, kaThora, anuzAsita jIvana vitAvavA ane dezanA duHkha dAridraya dUra karavA mATe taiyAra rahevA preraNA ApatA hatAM. te vakhate teo paNa kizoravayanA vidyArthI hatAM. emanA AcArya gadita thaIne emanA vize kahetA ke "eka divasa A mahAna caLavaLanuM netRtva saMbhALaze." paraMtu te samaye emanA ugra rASTravAdI vicAro joIne aMgreja-paddhatinA kaoNleja prazAsane temane kaoNlejamAMthI kADhI mUkavAmAM ja potAnI salAmatI mAnI, sAthe ja dasa rUpiyA daMDa paNa ThokI besADyo. te samaye lokamAnya tilakanA kesarI"mAM ja eTaluM sAhasa hatuM ke sAvarakaranI prazaMsA karI zake ane kaoNleja adhikArIone paDakArI zake. kaoNlejamAMthI kADhI mUkyA chatAM sAvarakara sAmAnya chokarAonI jema mAtra ghoMdhATa karIne potAnA kiMmatI samayane veDaphI nAkhavAnA pakSamAM na hatAM, eTale teo Akho divasa deza sevA karatAM ane ane rAtre jAgIne abhyAsa karatAM hatAM. jAte svAdhyAya karIne ja temaNe bI.e.nI parIkSA pAsa karI. emanA mitra-melAthI ja "abhinaya bhArata samiti'no prAdurbhAva thayo. A samitinA sadasyoe aneka krAMtikArI caLavaLonuM saMcAlana karyuM. ane tatkAlIna briTiza sarakArane hacamacAvI nAkhI hatI. reDDanuM khUna karanAra cokara banyu, jekasanane mArI nAkhanAra anaMta kAnhare, ezane mRtyunI majA cakhADanAra vaMcI adhyara, karjana vAyalIne tenA ja vatanamAM, tenA ja dezavAsIonI vacce goLIe vIMdhanAra madanalAla dhIMgaDA-A badhAno saMbaMdha A krAMtikArI daLa sAthe hato. temanA preraNA srota oksaphorDamAM saMskRta, marAThI ane gujarAtI zIkhavanAra paM. zyAmajI kRSNa varmA, je svAmI dayAnaMdanA ziSya hatA. sana 1906 mAM yuropathI prakAzita "inDiyana sozalIsTa' nAmanA patramAM 'rANApratApa ziSyavRtti ane zivAjI ziSyavRtti aMge jAherAta chapAI. sAvarakare zyAmajI kRSNa varmAne potAnI arajI mokalI ApI. sAthe sAthe lokamAnya tiLaka ane pro. parAMjapee paNa temanI bhalAmaNa karI. tethI zivAjI ziSyavRtti upara berisTara banavA 22 varSIya vIra sAvarakara laMDana pahoMcyA. temanA "abhinaya bhArata" nI sabhAo laMDanamAM paNa thatI. satata cAra varSa sudhI te laMDanamAM phrI inDiyA' nAme sakriya rahyA. emanI gatividhionI pratidhvani tyAMnA chApAomAM paNa rajU thatI hatI. kyAMya sudhI 'laMDana TAImsa'mAM temanA vize Akroza bharelA saMpAdakIya lekho paNa lakhAyA. potAnA krAMtikArI sAthIo sAthe teo moTA bhAge laMDanamAM A pratijJA doharAvatA : "bhAratavarSa svataMtra thaIne jarUra eka rASTra banaze. bhAratavarSa lokasattAtmaka banaze. bhAratamAM eka bhASA ane lipi haze. lipi nAgarI ane bhASA hindI haze. lokazAsanamAM rAjA rahe agara to rASTrae pasaMda karela pramukha, te tyAM sudhI ja sattA upara raheze, jyAM sudhI te loko vaDe cUMTAyelo haze." chelle abhinava bhArata samitinA sabhyo upara satArA, nAsika ane gvAliyara SaDayaMtranA kesa cAlyA ane nAsika SaDayaMtranA saMdarbhamAM vIra sAvarakarane paNa keda pakaDavAmAM AvyA, paNa dezane AjhAda karAvavAno temano saMkalpa hajI pUro thayo nahato. tethI teo vacce dariyAmAM kUdI paDayA ke aMgrejonI kedathI bacIne dezanuM kAma karI zake. pharI pakaDAtAM temane kALApANInI bevaDI sajA thaI eTale ke kula 50 varSa. kALA pANInI sajA meLavanAra potAnA parivAranA teo ekalAM ja vyakti na hatAM. moTAbhAI bAbA sAvarakara ane nAno bhAI DaoN. nArAyaNa sAvarakara A baMne paNa judI judI caLavaLomAM bhAga levA aMge kALApANI mokalAyA hatAM. sAvarakaranA kahyA pramANe jelamAM mane ghANI kheMcavAnuM kAma soMpAyuM. huM tela pIlato ane te khAI jatAM bIjA pathika * sapTembara-1998 - 9 For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ja koI. paNa nA, te telanAM eka eka TIpAMthI bhAratamAM AganI javALAo saLagI UThI hatI. AMdAmAnamAM keTalAkane phAMsI apAI. ame paNa kaSTo bhogavatAM hatAM. paNa amArA lakSyathI vicalita thayA nahi.' AMdAmAnanI selyulara jelamAM temanA gaLAmA pATiyuM laTakAveluM tenA para lakheluM hatuM ke, 'sana 1910mAM sajA ApavAmAM AvI, sana 1960mAM sajA pUrI thatAM chUTakAro thaze.' paNa vIra sAvarakaranuM kahevuM hatuM, "zuM aMgreja sarakAra bhAratamAM 50 varSa sudhI TakI paNa raheze ?" sana 1947 mAM AjhAdI maLyA pachI nAgapuranI eka jAhera sabhAmAM sAvarakare 'abhinava bhArata'nAme A gupta saMsthAnA visarjananI vidhisara jAherAta karI. 14 varSano jelavAsa ane pAMcavarSanA ajJAta vAsa pachI vIra sAvarakara pAchA AvyA, tyAre 25 ogaSTa, 1924nA divase nAsikamAM temanuM bhavya svAgata karavAmAM AvyuM. potAnA bhASaNamAM vIra sAvarakare gadgada svare kahyuM, 'tame lokoe mAruM sammAna jevI rIte karyuM che teno huM zuM javAba ApuM ? atyAre mane Azare 14 varSa pahelAMnI eka vAta yAda Ave che. mane sajA saMbhaLAvavAmAM AvI hatI. ane kedIonI gADImAM besADayo. AgaLa - pAchaLa ghoDesvArono ghero hato. mane koI ajANI jagyAe laI javAto hato. gADImAM saMkaDAza ane aMdhArU hatuM. hAthe hathakaDIo paherAvI hatI. gADI saDaka para cAlatI hatI. bahAranA mANasonI vAto saMbhaLAtI hatI, paNa huM koIne joI zakato na hato. te vakhate eka polisa aphasara jeo eka khAna sAheba hatA. emaNe gADInI bArI saheja khaseDI mane kahyuM, 'sAvarakara, tamArI hAlata upara mane dayA Ave che. tamArA jevA juvAna berisTarI karavAne badale jelamAM jAya - A vAta barAbara nathI, pelo sAme je baMgalo dekhAya che te tamArA jevA eka berisTarano che. mAtra cAra varSa vakilAta karIne eNe ATaluM dhana ane yaza meLavyAM che.' meM jvAba Apyo, khAna sAheba, Apa samajo cho ke meM kilAta karI nathI ? nA, e vAta nathI, meM eka moTo kesa hAthamAM lIdho che, te koI mANasano nathI, paraMtu mArA potAnA dezano che, ane te che, aMgrejonI gulAmImAMthI ene svataMtra karavAno." dezanI vakilAta mATe sAvarakarane ratnagiri mAM 9 mI meM, 1937 sudhI najara keda rakhAyA. tyArabAda teo chUTI zakayA hatA ke emanI priya mAtR-bhUmine be bhAgamAM vaheMcavAnI pUrI taiyArI thaI cUkI hatI. avasa2vAdI ane sattA-lobhI rAjanItino navo cahero joI emanuM hRdaya cUra cUra thaI raDI UThyuM. thAkIne chevaTe teoe hiMdu saMgaThanamAM potAnI zakti lagADI, temano apUrva utsAha joIne svAmI zraddhAnaMde kahyuM, "vIra sAvarakaramAM vedono paDagho pADanAra koI RSino AtmA avataryo che." AvI hAlatamAM paNa sAvarakare potAnI kuzaLa nirNayakSamatA vaDe sadA dezahitanuM sAdhana kareluM ane khUba ja dUragAmI nirNayo karyA-karAvyA. jemake, 22 jUna, 1940 nA divase netAjI subhASacaMdra bojhe sAvarakara sAthe maLIne jaNAvyuM ke, kalakattAmAM UbhI karelI aMgrejonI badhI mUrtio toDI nAkhavAnI temanI yojanA che. tyAre sAvarakare dUraMdezI dAkhavatA tatkAlIna emane kharo rasto sUjhADayo ane kahyuM ke, ema karIne jelamAM javAne badale aMgrejonI najara cUkAvI dezanI bahAra cAlI javuM ane jarmanI, iTAlI vagere dezomAM phasAyelA bhAratanA sainikonuM mArgadarzana karatAM saMpUrNa bhAratanI svataMtratA ghoSita karavI. temanI salAha mAnI netAjI jarmanI pahoMcyA. netAjIe 25mI jUnanA divase siMgApuranI kaithe bilDIMgamAMthI potAnuM udbodhana prasArita karatAM kahyuM hatuM : jyAre bhramita rAjanaitika vicAro ane adhUradarzitAne lIdhe pArTInA lagabhaga badhA ja netAo bhAratIya senAnAM sainikone bhADe lIdhelA TaTU kahIne badanAma karI rahyA hatA tyAre sarvaprathama vIra sAvarakare nirbhayapaNe bhAratIya yuvakone senAmAM bharatI thavA preraNA ApI hatI. sAvarakaranI preraNAthI bhAratIya senAmAM dAkhala thayelA yuvako AgaLa cAlIne ApaNI AjhAda hiMda senAnAM sipAhIo banyA." sAvarakara jevA puNyazALIonI sakhata mahenata ane ApelA balidAnonuM pariNAma che ApaNI vartamAna pathika 7 sapTembara-1998 - 10 For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AjhAdI. A vize briTiza pArlAmenTamAM rajU karelA TharAva upara carcAmAM sAkSI pUratA sAvarakarano mata hato ke, "jayAre briTiza pArlAmenTamAM A vidheyaka rajU thayuM tyAre bhArata uparathI potAnuM sAmrAjaya khaseDI levAnI vAtathI duHkhI thayelA sAmrAjyavAdI sara rvisTina carcile pUcheluM ke, "zuM A TharAva pAsa karyA sivAya bIjo koI vikalpa nathI?" javAbamAM te samayanA pradhAnamaMtrI sara klImeMTa eTalIe kahyuM ke, "bhAratane AjhAdI ApavAnuM khAsa kAraNa e che ke, tyAMnI senA have aMgrejo pratye mAtra roTI khAtara vaphAdAra rahI nathI. ane briTana pAse have eTalI tAkAta nathI ke te hiMdustAnI senAne dabAvI rAkhI zake." yAda rahe ke A sainiko netAjInA pratyakSa prabhAvamAM hatA ane temanI sAme aMgrejI senAe herAna-parezAna karelA krAMtikArIonA balidAnanI lAMbI paraMparA hatI. senAmAM sAvarakarane atUTa vizvAsa hato. mATe eka bAju jyAM dezanI yuvA peDhIo AgaLa AvIne senAmAM bharatI thavAnuM AhavAna karatAM hatA tyAM bIjIbAju dezane paramANu zakti banAvavAnA svapno paNa jotA hatAM. teo mAtra sudhAraka na hatA, paNa dareka jAtanA anyAya ane anItino virodha karatA hatA. teoe kAyama akhaMDabhAratanI vakilAta karI, hiMdu rASTranI yojanAmAM lAgyA rahyAM. vacaneza tripAThInA kahyA pramANe yAda rahe hindu zabda te evA dareka mANasa mATe lAgu karatA hatA, je bhAratamAM janmelo hoya ane mAtA tarIke mAnato hoya temaja dezanI saMskRti pratye niSThAvAna hoya.' sahyAdrinA A siMhe AjhAda bhAratamAM kyAre paNa koI padanI lAlasA rAkhI na hatI. jayAre teo zArIrika rIte azakta thaI gayA to pote ja deha tyAga karyo. raMgAyelA ziyALonI gardIthI potAnI pUjA karAvavAnI te siMhamAM kyAreya AkAMkSA na hatI. vIra sAvarakara nAnA prakAranA abhAvo vacce paNa potAne sahuthI sukhI mAnatA hatAM. te bhArata mAtAnI zAna temaja AzA che. AMdolananI pAchaLa emanI preraNA che, emanA balidAna che ane emanI jIta che. AjhAdInI rAha para mazAla laIne cAlanArA e ja che. muktinI rAha para e tIrthayAtrI che." (anusaMdhAna pR. 22nuM cAlu) upasaMhAra : borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAmAM jaMgalo ane jhADI sApha thatI haze te vakhate mAtra vasavATa sUcaka gAmo vasatA jatA hovAnI kalpanA karI zakAya. A gAmono vasavATa thayA pachI bIjA nAmo pADavAne badale lokoe potAnA nAmo vALA pura, parA ane para vasAvavAnI zarUAta karI. A prakAranA nAmomAM je mANasonA nAmo che. te jotA te mukhyatve hiMdu nAmo jaNAya che. paraMtu muslima nAmano sadaMtara abhAva nathI mAtra nAmo tathA bhASAnA abhyAsanA baLe Ama vidhAna thaI zake. paraMtu A vidhAno sthaLa tapAsa dvArA tapAsIne tathA pUrvakAlIna ke madhyakAlIna, lekho, dastAvejo vagere joIne A abhyAsamAM rahelA doSo satata sudhAratA jaIe to ja ApaNA pradezanI saMskRti, saMskAra ane itihAsano barAbara khyAla Ave. borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnAM sthaLanAmo gAmonA vasavATa upara, bhUracanA upara, vanaspati upara ane vividha aMgo upara je prakAza pADe che. tenI jhAMkhI ahIM karAvavAno prayatna karyo che. ane temAM je apUrNatA che. teno nirdeza paNa karyo che. pathika * sapTembara-1998 - 11 For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMcamahAla jillAnA svAtaMtrya sainika zrI vAmanarAva mukAdamanuM svAtaMtrya saMgrAmamAM pradAna Do. mahebUba desAI bhAratanA svAtaMtrya saMgrAmamAM gAMdhIjInI hAkalane jIvanamaMtra banAvI potAnA samagra jIvanane deza mATe homI denAra aneka ajANyA svAtaMtrya sainiko ItihAsanA paDomAM bhaMDArelA paDayA che. paNa jemano nAmollekha suddhAM ItihAsanA pAnAo para kyAMya nathI. ItihAsanI gartatAmAM ogaLI gayelA AvA ja eka svAtaMtrya sainika che. paMcamahAla jillAnA godharA zaheramAM janmelA (1885)* zrI vAmanarAva sItArAma mukAdama. zrI IndulAla yAjJike A adanA svAtaMtrya sainika no paricaya ApatA potAnI "AtmakathA'mAM lakhyuM che. okaTobara (1917)nA AraMbhamAM te jillA tarapha meM kadamo mAMDayA, varasanA AraMbhamAM gAMdhIjI sAthe mane vAmanarAva mukAdame satkArelo. tethI have meM paNa godharAnI rAjakIya pariSadane saphaLa banAvavAne temano sAtha lIdho hato. mukAdamanuM zarIra pramANamAM TUMkuM paNa bAMdhI daMDInuM hatuM. temanI jhINI AMkhomAMthI jharato Ataza ane temanI jIbhamAMthI varasatI agana parathI temanI rAjakIya ugratA saheje vartAtI, mahArASTranA asala vatanI mukAdama varasothI lokamAnya TiLakanA jIvana ane lekhomAMthI preraNA meLavIne, udAma vicAranA banelA, homarUla lIganI caLavaLathI ane AvatI rAjakIya pariSadathI temane joItI taka sAMpaDI ane jotajotAmAM temanA jillAnA udAma rAjakIya agresara banI gayA. A kArya cheka saheluM to nahotuM. khAnagI jIvanamAM vAmanarAva, maNilAla mahetAnI hAIskUlamAM zikSaka hatA. temanI Avaka cheka TUMkI hatI ane kuTuMba bahoLuM hatuM.' vAmanarAva sItArAma mukAdamano ATalo zAbdika paricaya temanI rASTrIya pravRttimAM rahelI prAraMbhIka sakriyatA vyakta kare che. vAmanarAve sau prathama homarUla lIganI pravRtti aMtargata paMcamahAla jillAmAM veTha nAbudI karavAno jAhera pracAra temanA yuvA sAthIo vakIla dalasukhabhAI zAha, vakIla puruSottamadAsa ane DaoN. mANekalAla sAthe khUba ja niSThApUrvaka karyo hato. vAmanarAve veTha viruddha caLavaLa jagAvI tyAre temAM potAnI muktino maMtra pArakhI hajAro bhIlo homarUlanI caLavaLamAM rasapUrvaka joDAyA hatA.' Ama, vAmanarAve homarUla AMdolana dvArA paMcamahAla jillAmAM pragaTAvelI jAgRti eTalI asarakAraka hatI. ke jyAre 1917nA phebruArInI 18 tArIkhe sau prathamavAra gAMdhIjI godharA AvyA tyAre temano utAro vAmanarAva mukAdamane tyAM ja hato. e pachI gujarAta rAjakIya pariSadanuM prathama adhivezana bharavAnI vicAraNA cAlI tyAre vAmanarAve ja adhivezana godharAmAM bharavAnuM nimaMtraNa gAMdhIjIne pAThavyuM hatuM. gAMdhIjIe te nimaMtraNano svIkAra karI gujarAta rAjakIya pariSadanuM prathama adhivezana godharAmAM bharyuM hatuM. vAmanarAva mukAdamanI jahematane kAraNe ja gujarAta rAjakIya pariSadanuM adhivezana ghaNI rIte svAtaMtrya saMgrAmanAM ItihAsamAM noMdhapAtra banyuM hatuM. jema ke A ja adhivezanamAM gAMdhIjIne temanI jarUriyAta mujabano reMTiyo zodhI ApanAra gaMgAbahenano vizeSa paricaya thayo hato. A aMge gAMdhIjI lakhe che : A bahenano vizeSa paricaya godharAnI pariSadamAM thayo hato. mAruM duHkha meM temanI pAse mukyuM, ne damayaMtI jema naLanI pAchaLa bhamI hatI tema ja reMTiyAnI zodhamAM bhamavAnuM paNa (pratijJA) laI mAro bhAra temaNe haLavo karyo. gujarAtamAM sArI peThe bhaTakyA pachI gAyakavADanA vIjApuramAM gaMgAbahenane reMTiyo maLyo. Ama, vAmanarAva mukAdamanA * 14,15 mArca, 1998 nA roja bhAvanagara yunivarsiTImAM maLela pazcima vibhAgIya semInAramAM rajU thayela zodhapatra. + rIDara, itihAsa bhavana, bhAvanagara yunivarsiTI, bhAvanagara-364002 pathika - sapTembara-1998 - 12 For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nimaMtraNathI godharAmAM bharAyelI gujarAta rAjakIya pariSada gAMdhIjInA mukhya racanAtmaka zastra reMTiyAnI zodha mATe paNa upayogI siddha thaI hatI. paMcamahAla jevA pachAta vistAramAM rASTrIya jAgRtine satata dhabakatI rAkhavAnuM kArya alabatta kaparuM hatuM. paNa gAMdhIjI sAthenA saMparka pachI sahakAra AMdolanamAM paNa tanatoDa mahenata dvArA vAmanarAve paMcamahAla jillAne dhamadhamato rAkhyo hato. paMcamahAla jillAnA bATIyA, luNAvADA, saMtarAmapura, jAMbughoDA ane sejalanA dezI rAjyomAM asahakAra AMdolanane prasarAvavAmAM vAmanarAve sakriya prayAso karyA hatA. godharAmAM paNa vAmanarAve potAnA sAthIo dalasukhabhAI zAha, dAktara mANekalAla, vakIla puruSottamadAsa vagerenA sahayogathI asahakAra AMdolanane sakriya rAkhyuM hatuM. videzI kApaDanI hoLI ane aMgreja sarakArane dareka kSetramAM asahakAra karavAmAM vAmanarAva agra hatA. 1922nI 8mI phebruArIe gAMdhIjIe asahakAra AMdolana mokUpha rAkhyuM. ane 10 mArca, 1922nA roja gAMdhIjInI dharapakaDa thaI. eTale paMcamahAlamAM paNa asahakAra AMdolana mulatavI rahyuM. paNa vAmanarAve temanA sAthIonA sahakArathI potAnA vistAramAM racanAtmaka pravRttio AraMbhI. A ja arasAmAM jhAlodamAM temanA sahakArathI bhIlo mATe zALA zarU thaI. bhIla sevA maMDaLanuM udghATana paNa ThakkarabApAnA haste A ja arasAmAM thayuM. 1930 mAM vAmanarAva muMbaInI dhArAsabhAnA sabhya hatA. paNa gAMdhIjInI dAMDIyAtrAno AraMbha thatAM ja vAmanarAve dhArAsabhAmAMthI rAjInAmuM ApI dIdhuM. ane gAMdhIjInA mIThA satyAgrahamAM joDAvAnI jAherAta karI, teo 15-4-1930 nA roja sacIna pAse traNa mAIlane aMtare AvelA ubhera gAme gAMdhIjIne maLyA. paMcamahAla jillo mIThA satyAgrahamAM 21-4-1930 nA roja sAmela thaI rahyo hato. eTale gAMdhIjInA AzIrvAda levA vAmanarAva gAMdhIjIne maLyA hatA. gAMdhIjI, vAmanarAva ane zrI lakSmIkAMta zrIkAMtane maLyA. ane paMcamahAlanI prajAne preraka saMdezo ApatA kahyuM, 'paMcamahAla moDuM jAge che temAMya IzvarIya saMketa haze. A yuddhamAM pahelo te chello bese ne chello e pahelo bese to navAInI vAta na gaNAya. paMcamahAlanI zaktino pAra nathI. paNa du:kha e che ke ApaNe ApaNI zaktio oLakhatA nathI. A vakhate oLakha karavAnI che. paMcamahAla karaze evI AzA che ja. gAMdhIjInA AzIrvAda pachI paMcamahAlamAM savinaya kAnUnabhaMganI laData sakriyapaNe cAlI. sthAnika uparAMta dhArAsabhA mATe paNa vAmanarAvanA netRtva nIce eka TUkaDI taiyAra thaI. ane 1930 mAM te mATe sainikonI pasaMdagI vAmanarAvanI AgevAnI taLe godharA, zaherA, kAlola, hAlola, dAhoda ane jhAlodamAM thaI. godharAnI prajAe vAmanarAvanI TUkaDIne bhavya vidAya ApI. Ama dhArAsaNAnA morace vAmanarAva potAnI TUkaDI sAthe pahoMcyA. dhArAsaNAmAM vAmanarAva ane temanI TUkaDI mIMThAnAM kAyadAno bhaMga karavA khADI para pahoMcI tyAre aMgreja polIse tene cAre bAjuthI gherI lIdhI. pachI vAmanarAvane keda karyA. ane temane DhasaDIne TUkaDImAMthI bahAra kADhayA. pachI mIThAMnA pANImAM temane dhakko mAryo. TUkaDInA anya sabhyone lAThImAra karI kADhI mUkyA pachI vAmanarAvane mAphI mAgavA, namAvavA aneka amAnavIya atyAcAro karyA. paNa vAmanarAva jarA paNa DagyA nahi. aMte temanI dharapakaDa karI. temanA para korTamAM kesa cAlyo ane temane doDha varSanI kedanI sajA karavAmAM AvI. A pachI 1932mAM punaHlaDatano AraMbha thayo. tyAre aMgreja sarakAre sakriya sainikonI yAdI mujaba vAmanarAvanI dharapakaDa karI. 1932nA mArcamAM dAhodanA mejisTreTa samakSa temano kesa cAlyo. ane temane be varSanI kedanI sajA thaI, A sajA temaNe vIsApura jelamAM pasAra karI.10 vAmanarAve mIThA satyAgraha uparAMta paMcamahAla jillAnI bhaugolika paristhitine anurUpa karelo 'malAva jaMgala satyAgraha''' temanI sUjha ane dezadAjhane vyakta kare che. aMgreja sarakAranA malAva gAmanI sImamAM AvelA ghAMsanA bIDImAM Dhorone carAvavA mUkI daI vAmanarAve e samaye je hAhAkAra macAvyo hato te to e yuganA koI mAnavIne pUcho tyAre ja pAmI zakAya. 1932 pachI vAmanarAva racanAtmaka pravRttiomAM sakriya rahyA. paNa jyAre gAMdhIjIe 1939 mAM vyaktigata pathika 7 sapTembara-1998 0 13 For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyAgraha mATe sakriya sainikone hAkala karI tyAre pAcho vAmanarAve satyAgrahanA zastrano upayoga karyo. godharAnA kAchIyAvADamAM 22-12-1939 nA roja yuddha virodhI sUtroccAra karI vAmanarAve vyaktigata satyAgraha karyo. ane dharapakaDa vahorI lIdhI. A vakhate temane eka varSanI kedanI sajA thaI. 8 ogaSTa, 194ramAM "hinda choDo laDatano AraMbha thayo. aMgreja sarakAre tenuM damana karavAnA pagalAM rUpe sthAnika agra svAtaMtrya sainikonI sau prathama dharapakaDa karavA mAMDI. jethI laData sthAnika kakSAe netAhina banI jAya ane tUTI jAya. e nAte godharAmAMthI tA. 9-8-1942 nA roja vAmanarAvanI dharapakaDa karavAmAM AvI paNa sarakAranI dhAraNA khoTI paDI. vAmanarAvanI dharapakaDa pachI paNa paMcamahAla jillAmAM ahiMsaka ane hiMsaka baMne prakAranI laDato sakriya rIte cAlI hatI. vAmanarAva ane temanA sAthIoe prajAmAM pragaTAvela jAgRtinuM te pariNAma hatuM. vAmanarAva mukAdama svAtaMtrya sainika sAthe eka acchA prajApriya sevaka paNa hatA. 1942mAM teo bhAre bahumatIthI muMbaInI dhArAsabhAmAM cUMTAyA hatA. 1947 mAM paNa muMbaI dhArAsabhAnA teo sabhya rahyA hatA. paNa sattA para TakI rahevAno temano svabhAva ne hato, eTale ja jyAre jyAre svAtaMtrya laDatanI hAkala paDI tyAre temaNe eka svAtaMtrya sainika tarIke ja laDavAnuM svIkAryuM hatuM. svAtaMtrya saMgrAmanI ekapaNa laData evI nahIM hoya jemAM vAmanarAvanuM pradAna na hoya. temaNe potAnA samagra jIvana daramiyAna pAMca vAra deza kAje jela yAtrA bhogavI hatI. chellIvAranI jelayAtrA daramiyAna to temaNe jelamAM 'zivAjI mahArAja' nAmaka prajAnI rASTrIya bhAvanAne prere tevuM pustaka paNa lakhyuM hatuM. I.sa. 1950 mAM temanuM avasAna thayuM tyAM sudhI teo eka sAcA svAtaMtrya sainika banI rahyAM hatA.18 AvA niHsvArthI, sevAbhAvI ane dezanI svAtaMtrya laDatomAM potAnuM samagra jIvana phanA karI nAMkhanAra aneka ajANyA dezabhakatothI haju ApaNo ItihAsa vaMcIta che. kharekhara to svAtaMtra saMgrAmane potAnA khabhA para vahana karanAra AvA ja ajANyA svAtaMtrya sainiko che, jemaNe gAMdhIjI, paMDita neharu, saradAra paTela ane maulAnA AjhAda jevA netAonA rASTrIya vicArone gAmanI galIo ane zaheranI saDako sudhI pahoMcADavAmAM potAnuM samagra jIvana kharcI nAkhyuM hatuM. ItihAsa saMzodhako AvA pAyAnA svAtaMtrya sainikonA pradAnanI noMdha ItihAsamAM leze kharAM ? pAdaTIpa 1. svAtaMtrya saMgrAmanA laDavaiyA, mAhitI khAtuM, gujarAta rAjya, amadAvAda, 1969, pR.269. 2. "gujarAta rAjakIya pariSada'nuM prathama adhivezana 3,4 ane 5 navembara, 1917nA roja gAMdhIjInA pramukha sthAne godharAmAM maLyuM hatuM. atre tenI taiyArIno ullekha che. 3. yAjJika IndulAla, AtmakathA bhAga-2, gUrjara graMtharatna kAryAlaya, amadAvAda, 1955,pR.18. 4. zukla, rAmacaMdra dAmodara, svAtaMtrya saMgrAmamAM paMcamahAla, dAhoda, 1986, pR. 26. 5. (a) ejana pR. 29 (ba) yAjJika IndulAla, uparyukta graMtha, pR. 318. 6. dalAla, caMdulAla (saMpAdaka), gAMdhIjInI dinavArI, pra.gujarAta rAjaya mahAtmA gAMdhI janma zatAbdi ujavaNI samiti, amadAvAda, 1970, pR. 38. 7. gAMdhI, mohanadAsa karamacaMda, satyanA prayogo, pra.navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda, 1952, pR. 418. gAMdhIjIno akSaradeha - 43, navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda, pR. 292, 293. dhArAsaNAno kALokera, pra.maMtrI, gujarAta prAMtika samiti, amadAvAda, 1930, pR.82. 10. zukala, rAmacaMdra dAmodara, uparyukta graMtha, pR. 122. 11. (a) zrIkAMta, lakSmIdAsa, paMcamahAlano jaMgala satyAgraha, gujarAta dIpotsavI aMka, 1980, mAhitI khAtuM, gujarAta rAjaya, gAMdhInagara, pR. 122. (ba) gAMdhIjIno akSaradeha - 43, pR. 292. 12. zukala, rAmacaMdra dAmodara, uparyukta graMtha, pR. 160,161. 13. svAtaMtra saMgrAmanA laDavaiyAo, pR. 269. " pathika * sapTembara-1998 - 14 For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIpAvAva baMdara : aitihAsika pariprekSyamAM eka abhyAsa prA. pArula e. sattAziyA chellA keTalAka samayathI bhAratamAM udArIkaraNano pavana phUMkAI rahyo che. pariNAme audyogika kSetre mahattvapUrNa parivartano thaI rahyA che. dezanAM vividha rAjyoe udArIkaraNanI A prakriyAne vega Apyo che. dezanA anya rAjyonI tulanAe ApaNuM gujarAta rAjya A kSetre sauthI moTI chalAMga lagAvI eka navo ja kIrtimAna hAMsala karavAnI dizAmAM AgaLa vadhI rahyuM che. gujarAtanuM pIpAvAva baMda2 traNa dariyAI beTa (1) savAibeTa (2) cAMca beTa ane (3) ziyALa beTathI saMpUrNapaNe surakSita che. jethI anekavidha kudaratI sAnukULatAo dharAve che. A baMdarane vikasAvavA mATe dAyakAothI vividha stare mAMgaNIo thaI rahI hatI. durbhAgya kendra ane rAjya sarakAranAM pUratA nANA bhaMDoLanAM abhAve A baMdarano vikAsa pAcho ThelAto jato hato. bhAratanA praveza dvAra samA muMbaI ane ApaNAM gujarAta rAjayanAM eka mAtra mahAbaMdara kaMDalA vacce AvelA pIpAvAva baMdarane jo vikasAvavAmAM AvyuM hota to pazcima bhAratanuM te sauthI moTuM baMdara banI gayuM hota. Ama thayuM hota to pIpAvAva baMdarane pazcima bhAratanA pravezadvArano darajjo kyAranoya maLI gayo hota !! cimanabhAI paTela gujarAta rAjyanA mukhya maMtrI hatA te samaye khAnagI kSetre pIpAvAva baMdarane vikasAvavA maMjUrI ApavAmAM AvI. pIpAvAva yojanA mATe gujarAta sa2kAre 1750 ekara jamIna ane 27 kilomITarano dariyA kinAro phALavyo. saurASTranA dakSiNa dariyA kAMThe AveluM amarelI jillAnAM rAjulA tAlukAmAM Avela pIpAvAva baMdara have bAramAsI baMdara tarIke AkAra dhAraNa karI rahyuM che. hAlamAM audyogika vasAhato mATe baMdara upara AdhArita evA udyogo sthApavAmAM khUba ja utsAha pravartI rahyo che. gujarAta rAjyamAM baMdara AdhArita evA karoDo rUpiyAnA udyogo AvI rahyA che. nedharalenDa sarakAra dvArA baMdaronA vikAsa mATe samajUtInA karAra anvaye navI vyuharacanA apanAvI vahANavaTA udyogane punaH dhabakato ka2vAno dRDha saMkalpa jAhera karAyo che. pIpAvAva baMdara saMyukta sAhasanAM mahAbaMdara banavAnI dizAmAM agresara banI rahyuM che. A yojanA mATe atyAra sudhImAM lagabhaga 175 karoDa uparAMta rUpiyAnuM rokANa thayuM che. AvatA pAMca varSamAM 600 karoDa rUpiyAnuM kula mUDI rokANa karavAnuM Ayojana vicArAyuM che. Ama pIpAvAva baMdara have rojagAra ane ughamanuM tIrthadhAma bane che. ahiMthI saurASTranI vikAsayAtrAno eka navo ja adhyAya zarU thayo che. tyAre A baMdarano aitihAsika pariprekSyamAM abhyAsa karavA che agatyano banI rahe che. pIpAvAva baMdara aitihAsika pariprekSyamAM = samagra gujarAtano lagabhaga 1600 kilomITara jeTalo vizALa sAgarakAMTho e samagra bhAratamAM gujarAtane maLela mahAmUlI IzvarIya deNa che. A sAgara kAMThAe gujarAtanuM vahANavaTuM paraMparA svarUpe vikasyuM che. emAMya kAThiyAvADa - saurASTranI sAgara kIrtio to ati prAcIna che. cheka vaidika ane purANa kALathI pazcima hiMdanAM sAgara kAMThAnuM mahattva ane tenuM svAtaMtrya kAyamane mATe jaLavAI rahyuM che. aitihAsika kALanI vAta karIe to valabhI, cAlukya, * tA. 28-29 mArca, 1998 daramiyAna 'saurASTra-kaccha itihAsa pariSada'nA jUnAgaDha khAte yojAyela 11mA jJAna satramAM rajU karavAmAM Avela saMzodhana lekha. + vyAkhyAtA, itihAsa vibhAga, sAkariyA mahilA kaoNleja, boTAda pathika 7 sapTembara-1998 0 15 For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir solaMkI, vAghelA, musalamAna ane tyArabAda kaMpanI ane briTiza zAsanakALamAM paNa A kinArA para AvelA baMdaro naukAsainya ane deza-dezAvaranAM vyApArI mathako hatAM. je purANo bhAgavatakALanA sAhitya, TolemI, kosamosa ane periplasa temaja mirAta-e-sikaMdarI ane mirAta-e-ahamadInAM ullekho tathA varNano parathI spaSTa thAya che. aMgrejonA kAThiyAvADa Agamana sudhI ahIMno baMdarI vyApAra khUba ja samRddha hato. 19 mI sadInA bIjA dAyakAmAM, I.sa. 1818 mAM muMbaInA baMdaranI khIlavaNI zarU thaI ane tenA vikAsa mATe akhatyAra karavAmAM Avela nIti-rItione lIdhe A svadezI hunnaranI avanatinA bIja vavAyA. muMbaInAM samRddhi yajJamAM balI tarIke bhAvanagara sahitanAM kAThiyAvADanA saghaLA baMdarone homI devAmAM AvyA. bhAvanagara rAjyane kudarate vizALa dariyAkAMTho bakyo che. je lagabhaga 120 kilomITara vistAramAM patharAyela che. je ghaNI jagyAe nAnI moTI khADIo (creeks) mAM vaheMcAyelo che. jemake bhAlamAM Avela sonarAinI khADI, bhAvanagara zaheranI pAse Avela bhAvanagaranI khADI, taLAjA pAse Avela sulatAnapuranI khADI A traNa khaDIo khaMbhAtanA akhAtamAM che. jyAre mahuvA pAse Avela katapuranI khADI, pIpAvAva ke porTa AlbarTa vikaTara pAse Avela cAMcanI khADI - A be khADIo arabI samudramAM che. bhAvanagara rAjyamAM (1) bhAvanagara (2) mahuvA (3) taLAjA (4) pIpAvAva ke porTa AlbarTa vikaTara (5) kathIvadara (6)suMdarAi ane (ka) sulatAnapura vagere baMdaro AvelA che. jemAM eka samaye bhAvanagara baMdarano mAla samagra kAThiyAvADAmAM temaja gujarAtamAM ane muMbaI jevA baMdaroe puSkaLa pramANamAM jato hato. AjhAdI pUrvenA jUnA bhAvanagara rAjyanAM mahuvA paragaNAmAM Avela pIpAvAva baMdara 20 DIgrI 58 aMza uttara akSAMza tathA 71 DIgrI 33 pUrva rekhAMza para AveluM che. saMta kabIranA samakAlIna evA saurASTranA mahAna saMta pIpAbhagata gujarAta bahArathI AvelA nAnA rajavADAnA eka rAjavI hatA. A pIpAjuM mahArAjano janma I.sa. 1300 mAM rAjasthAnanA bADamera jillAnA gaDha mAMgaroLa khAte thayo hato. mAyalo bhaktithI raMgAI gayela. jagadguru rAmAnaMdAcAryanA e ziSya hatA. pIpAjIe emanA 7 mA patnI sItAdevI sAthe maLIne dIkSA lIdhI hatI. pIpA pApa na kIjIe so punya barAbara hoI pIpAbhagatanI A paMktio Aje 600 varSa pachI paNa lokajAe ramatI rahI che. pIpAjA A sthaLe temanA patnI sItAdevI sAthe AvIne rahyA. pIpA bhagatanA nAma parathI itihAsanA pAne noMdhAyela pIpAvAva Aje amarelI jillAmAM che. paNa AjhAdI pUrve te jUnA bhAvanagara rAjayamAM hatuM. dariyAnA khullA kinArA upara agrabhAge AveluM "cAMcanAmanuM gAma che. e dariyAmAMthI je khADI nIkaLe che tene "cAMca baMdaranI khADI" athavA "moTo pATa' kahevAmAM Ave che. ghaNAM varSo sudhI rAjulAnAM vepArIo e baMdare vepAra karatAM hatAM. paraMtu emanI sthiti nabaLI hovAthI e baMdara samRddha na hatuM.10 . - I.sa. 1842-43 nI sAlamAM jApharAbAda rAjayanAM zAsaka sIdIe pIpAvAva baMdara baMdha thAya tevA prayAso karyA ane bhAvanagara rAjaya sAthe takarAra UbhI karI, paraMtu poliTIkala ejanTa karnala leMge I.sa. 1857-58 mAM potAnA madadanIza mejara zorTane A takarAranI tapAsa soMpI ane Akhare I.sa. 1858 mAM bhAvanagara rAjyanI tarapheNamAM teno nikAla Avyo. I.sa. 1853-54 nI sAlamAM junAgaDha rAjaya sAthe paNa pIpAvAva baMdara aMge takarAra UbhI thaI. sAlIpurAvAone AdhAre bhAvanagaranAM dIvAna gaMgA ojhAe junAgaDha rAjayanI takarAranuM geravyAjabIpaNuM madadanIza poliTIkala ejanTa mejara zorTa sAhebane siddha karI khAyuM. AthI pIpAvAvanuM baMdara bhAvanagara rAjayanI satAmAM kAyama rahyuM. 11 bhAvanagara rAjayanA dAvAno nikAla karavA mATe briTIza sarakAre bharucanA kalekaTara zrI sI. je. kevisane nimyA hatA. teoe jayAre A pIpAvAva baMdaranI moTA pATanI khADI joI tyAre temaNe potAno abhiprAya ApatA jaNAvyuM pathika sapTembara-1998 - 16 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hatuM ke "A moTApATanI cAMcanI khADI ghaNI ja vakhANavA lAyaka che. temAM moTI AgaboTo paNa, AvI zake tema che. tethI A jagyA sudhI relve karavAmAM Ave to madhya hiMdustAna sudhIno vepAra pIpAvAva baMdare AvI zake. eTaluM ja nahIM paNa AgaboTo parabhArI vilAyata jaI zake evI sagavaDavALuM A baMdara che. tethI khoTApATanI khADI upara tamAre jarUra navuM zahera AbAda karI vepAranI vRddhi thAya ema karavuM joIe." A pIpAvAva baMdara bhAvanagarathI 130 kilomITara, mahavAthI 45 kilomITara ane jApharAbAdathI 19 kilomITaranA aMtare AveluM che. A baMdaranI kudaratI racanA adbhuta che. moTApATanI khADI upara Avela baMdara cha poinTa cAra kilomITarathI ATha kilomITara lAMbI ane eka kilomITara pahoLI cAMcanI bhuzirathIra rakSita che. ahIM samudramAM Avela cAMca, ziyALa beTa ane savAI TApune kAraNe A baMdaranuM bAru dariyAI jhaMjhAvato sAme surakSita rahe che. ahIM khullA samudramAM kAyama oTanA samaye paNa pANI UMDuM rahe che. jUnA bhAvanagara rAjaye anya baMdaronI sAthe pIpAvAva baMdaranA vikAsanI yojanA karI hatI. A pIpAvAva baMdara bhAvanagara rAjayanAM bAhoza Ijanera prokaTara simsa bAMdhyuM hatuM. te samayanAM dIvAna zrI gaMgA ojhAe A baMdaranA 'vikAsa ane pragati mATe vahIvaTadAra, nyAyAdhIza, phojadAra, thANedAra vagerenI kacerIo mATe "rAjagaDha' nAmanuM bhavya makAna, dharmazALA, pANInI TAMkI, davAkhAnuM, eka varkazopa, saDaka, relve, posTa ophisa, tAra ophisa, modIkhAnAnI sagavaDatA vagerenI suvidhAo UbhI karI mahattvapUrNa pagalA bharyA hatAM. I.sa. 1890 nA mArca mahinAmAM nAmadAra kaisare hiMda mahArANI sAhebanA pautra zAhanIdA nAmadAra prinsa AlbarTa vikaTara bhAvanagara padhAryA te vakhate temanA varadahaste A baMdarane ughADavAnI vidhi moTA samAraMbha vacce thaI hatI. ane tenuM nAma "vikaTara baMdara' rAkhavAmAM AvyuM. porTa AlbarTa vikaTara baMdarethI 19 mI sadInI chellI trIzImAM mAlanI AmadAnI ane ravAnagInA AMkaDA nIcenA koThA parathI joI zakAya che." sAla I.sa. mAlanI AmadAnInA rUpiyA mAlanI ravAnagInA rUpiyA 1870-71 71,200 6,000 1871-72 75,50 800 187374 32,600 16,750 1876-77 36,400 2,700 1877-78 67,792 648 1878-79 1,15,367 43,477 1879-80 76,365 1,79,180 1881-82 1,06,168 1,68, 299 1885-85 1,34,529 1,06,800 1887-88 1,44,520. 1,35,800 1888-89 2,50,955 1,15,075 1892-93 2,10,150 2,79,425 1896-97 2,26,925 1,57,625 1898-1900 2,09,875 2,13,950 rAnuM je che 4 4 pathika * sapTembara-1998 * 17 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niSkarSa sAnukULa yUhAtmaka baMdarothI saMpanna gujarAta rAjaya bhAratanA dariyA kinArAno 13 bhAga eTale ke 160 kilomITara lAMbo dariyA kAMTho dharAve che. A kAMThA para 41 baMdaro che. je paikI kaMDalA moTuM baMdara che. bAkInA 40 baMdaro paikI 11 baMdaro madhyama kakSAnA ane ra9 nAnA baMdaro che. gujarAta karatA saurASTramAM vadhAre baMdaro AvelA che. jenuM pradAna paNa viziSTa rahyuM che. A baMdaronA vikAsa mATe je thayuM che tenA karatAM ghaNuM vadhu karavAnuM bAkI rahe che. gujarAtano moTA bhAgano audyogika vikAsa amadAvAdathI vApI sudhInA vistAramAM ja thayo che. saurASTra ane kacchane A vikAsano lAbha maLyo nathI, je saurASTra dezanA simenTa utpAdanamAM, bAsa pArTa ane matsya udyogamAM temaja mIThA udyogamAM samagra rASTramAM mokharAnuM sthAna dharAvatuM hoya te saurASTranA baMdarono jo dariyAI raste vahana karavA upayoga zarU karavAmAM Ave to saurASTranA vikAsanI navI ja kSitija ughaDaze." TUMkamAM, pIpA bhagatanuM pIpAvAva baMdara sArAe pazcima bhAratanuM sauthI moTuM mahAbaMdara banI zake tema hovA chatAM AjhAdI pachInAM ATalAM badhA varSo sudhI te saMpUrNapaNe upekSita rahyuM. gujarAta rAjayanAM gauravarUpa "ola vedhara porTa evuM pIpAvAva baMdara samRddha gujarAtanuM eka pratIka banI zake tema che. eka jamAnAmAM jema surata, bharuca, khaMbhAta ane ghoghA baMdaranI jAhojalAlI hatI tenA karatA paNa vadhu camaka-damaka pIpAvAva baMdarane kAraNe AvI zake tema che. alabatta, tAjetaramAM ja pIpAvAva khAte je navI vizALakAya jeTI banI te kharekhara AnaMdanI vAta che. Ama rAjalA pAsenA pIpAvAva baMdarano vikAsa je jhaDape thaI rahyo che. te najIkanA bhaviSyamAM A vistAramAM pratiSThita udyogagRho potAnA udyogo sthApavA najara doDAvaze, te svAbhAvika che. gujarAta sarakAre je sAcA arthamAM saurASTrano vikAsa karavo hoya to teNe sau prathama pIpAvAva baMdaranAM vikAsanuM kAma hAtha dharavuM rahyuM. , , pAdaTIpa 1. bosamIyA, vinodarAya, "gujarAta pIpAvAva porTa li. eka mahattvAkAMkSI projekTa', "pagadaMDI' dainika, tA. 29 eprila, 1997 2. gujarAta samAcAra : "pIpAvAva saMyukta sAhasamAM mahAbaMdara banavAnI dizAmAM Agekuca, tA. 5 eprila 1997 (3 paMDyA vinoda : "abhiyAna', tA. 14 eprila, 1997 4. paramAra, khoDIdAsa, gujarAta vahANavayanI paraMparA' : "saurASTra samAcAra dainika, tA. 5 eprila 1980 5. mahetA, jayaMtilAla morArajI, dezI rAjayono dariyA kinAro' pR.1 6, dezI rAjya, sapTembara, 1935, pR. 273-274 7. gujarAta rAjaya, jillA sarvasaMgraha, bhAvanagara jillo, pR. 9 8. korATa, () pI.jI. jAnI (DaoN.) esa.vI. ane bhAla (Da.) je. DI. (saMpAdana) bhAvanagara rAjyono itihAsa 9. dudharejIyA, nAnurAma : saurASTra samAcAra, saptaraMga pUrti, tA. 11 me, 1997 10. mahetA, kauzikarAma vikhararAma, gaurIzaMkara udayazaMkara ojhA, muMbaI 1903 pR. 213 11. ejana, pR. 214 12. jamInano charI jevo aNIdAra hisso je samudramAM jato hoya to te bhUsira kahevAya che. 13. mahetA, kauzikarAma vighnahararAma, pUrvoktagraMtha, pR. 216 14. ejana. 15. rAva, jayaprakAza : lokasattA - janasattA (rAjakoTa), tA. 5 eprila, 1997 16. bloca, ema. ke, lokasattA- janasattA (rAjakoTa), tA. 5 eprila, 1997. pathika * sapTembara-1998 * 18 For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aitihAsika dRSTie borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnAM sthaLanAmAM - prA. mAlAbhAI ke. paramAra sthaLanAmo e vividha sthaLo jevA ke gAmo, nagaro, parvato, nadIo, sarovarone oLakhavA mATenI bhASAkIya pravRtti che. sthaLanAmono abhyAsa eka tarapha bhASAkIya pravRttinI prakriyAnI samaja Ape che. to bIjI bAju je te sthaLanI spaSTa oLakha Ape che. arthAta eka samayanI bIjA sthaLathI bhinnatA darzAve che. tamAma samAjamAM vyavasthita vyavahAra calAvavA mATe judAM judAM sthaLone oLakhavAnI khUba jarUra paDe che. A jarUriyAta saMtoSavA dareka samAjanI pravRtti ane jJAna maryAdAmAM AvatA saMkhyAbaMdha sthaLonI oLakha mATe koIne koI nAma ApavAmAM Ave che. AvA nAmane ApaNe "sthaLanAma tarIke oLakhIe chIe. sthaLanAmonA adhyayanathI tAlukAonI bhaugolika paristhiti, vanaspatinI mAhitI, jAtio, vyaktisUcakanAmo vagerenI mAhitI maLe che. tethI tAlukAonI purAvastu ane bIjI sAmagrIthI tenA itihAsanI paristhiti vadhu sArI rIte samajAya che. ahIM mAtra borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnA sthaLanAmonI carcA karI che. kheDA jillAnA borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnA nakazAmAM gujarAta' graMthamAM ApelI yAdI mujaba kula 264 gAmo noMdhavAmAM AvyA che, A tamAma gAmonAM nAmano artha zo thAya che? teno artha kyA paribaLo para AdhAra rAkhe che. te tapAsIne tenI madadathI tAlukAnAM sthaLanAmo samajavAno prayatna karyo che. tAlukAonA sthaLanAmonAM paribaLo : borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnAM nAmakaraNamAM joIe to borasada e vyakti sUcaka nAma che. badarasiddhi nAmanI vyaktie vasAveluM gAma che. baMdarasiddhinuM apabhraMza thaIne borasada thayuM che. Ama borasada nAmano artha sUcavAya - peTalAdanA nAmakaraNamAM joIe to peTalAda e vanaspati sUcaka nAma che paTalA e nAmanuM vRkSa eTale ke peTalA nAmanA vRkSa najIka vaseluM gAma eTale peTalAda. evI ja rIte mAtaranA nAmakaraNamAM joIe to mAtara=mAtabara jagyA, samRddha pradeza, AbAda pradeza mAtabaranuM apabhraMza thaIne mAtara thayeluM che. borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnA gAmonAM nAmo je paribaLo ne AdhAre paDelA che. tenI mAhitI A mujaba che. vanaspati sUcakanAmaH borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnAM gAmonA nAmonuM adhyayana karatAM jaNAya che ke, ahIM ugatI aneka prakAranI vanaspati paikI keTalIka vanaspatie gAmonAM nAmo pADavAmAM phALo Apyo che. AvA gAmomAM Asodara, sArI, pIpaLAva, Dabhou, kuMjarA, pIparIyA, vaDAlA, lIMbAsI jevA gAmo gaNavAya. A gAmomAM Asodara eTale AsodarI nAmanA vRkSa najIka vaseluM gAma, kasArI eTale kasArI nAmanI vanaspati najIka vaseluM gAma. pIpaLAva eTale pIpaLAnA vRkSa najIka vaseluM gAma. DabhAuDAbhaDA nAmanI vanaspati najIka vaseluM gAma kuMjarA = AMbaLAnuM vRkSa, AMbaLAvRkSa najIka vaseluM gAma. pIparIyA eTale pIpaLAnA vRkSa najIka vaseluM gAma. vaDAlA eTale vaDanA vRkSa najIka vaseluM gAma lIMbAsI eTale lImaDAnA vRkSa najIka vaseluM gAma. * ItihAsa - saMskRti vibhAga, gUjarAta vidyApITha, amadAvAda pathika - sapTembara-1998 9 10 For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A tamAma mAhitI parathI samajAya che ke ahIM gAmonA nAmo pADavAmAM moTA vRkSa tathA jamIna 52 ugatI nAnI vanaspatie paNa potAno phALo noMdhAvyo che. tethI A gAmono vasavATa thayo tyAre A vanaspati jhADI AcchAdita pradeza haze tevuM tenAM gAmonA nAmakaraNathI kahI zakAya che. vyaktisUcaka nAma : vanaspati sUcaka nAmo uparAMta keTalAka sthaLanAmo vyaktioe vasAvela gAmo hoya evuM sUcana kare che. AvA nAmomAM amiyAda, dhanAvasI, khAnapura, dAvalapurA, bhurAkui, rAmola, mAnapurA, goviMdapurA, mAlAvADA,punAja, mahemadAbAda jevA nAmo gaNAvAya. amiyAda amiyacaMda nAmanI vyakti e vasAveluM gAma. dhanAvasI dhanAbhAI nAmanI vyaktie vasAveluM gAma. khAnapura khAnabhAI nAmanI vyaktie vasAveluM gAma. dAvalapurA - dAvala nAmanI vyaktie vasAveluM gAma. bhurAkuI =bhurAbhAI nAmanI vyaktie vasAveluM gAma. mAnapura - mAnabAi nAmanI vyaktie vasAveluM gAma. mAlAvADA=mAlAbhAI nAmanI vyakti e vasAveluM gAma. punAja =punAbhAI nAmanI vyaktie vasAveluM gAma. mahemadAbAda mahemuda nAmanI vyaktie vasAveluM gAma vagere. A nAmono abhyAsa karatA temAM hindu ane muslamAna vyaktioe vasAvelA gAmo hovAnuM samajAya che. A nAmomAM pUrvapada vyaktionA nAma Ape che. jyAre uttarapada A gAmanI mahattA darzAve che uttarapada mAM pura,purA,vADA,ola jevA zabdo che. je nAno vasavATa sUcave che. A padAntavALA parA tarIke vikaselA gAmo darzAve che. ane A pradezanI vikasatI mAnava vasAhato darzAve che. jAtisUcaka nAma : keTalAMka gAmo mAtra jAti athavA nyAtanA sUcaka che. AvA prakAranA gAmomAM camArA, dhobIkui, zAhapura, nAyakA, zekhapura, bAmaNagAma, sIMjIvADA jevA nAmo gaNAvAya. camArA gAmanA nAmakaraNamAM camAra nAmanI jAtie vasAvelu gAma dhobIkuI gAmanA nAmakaraNamAM dhobI nAmanI jAtie jaLAzaya pAse vasAveluM gAma. zAhapura gAmanA nAmakaraNamAM A gAma zAha aTaka dharAvatI vaNika jAtie vasAveluM hoya tevuM tenAM nAmakaraNathI samajAya che. nAyakA gAmanA nAmakaraNamAM A gAma nAyaka jAtie vasAveluM gAma hoya evuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. zekhapuranA nAmakaraNamAM A gAma zekha nAmanI jAtie vasAveluM gAma hoya tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. bAmaNagAma e brAhmaNa jAtie vasAveluM hoya tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. sIMjIvADA gAmanA nAmakaraNamAM joIe to sIMgIMnuM apabhraMza thaIne sIMjI thayeluM che. eTale ke sIMgI -zIMgaDAvALA pazuo, vADA=e nAnA vasavATa sUcaka zabda che. eTale ke sIMjI vADA gAma. pazupAlako e vasAveluM hoya tevuM tenAM nAmakaraNathI samajAya che. vasavATasUcaka nAma mANaso e A pradezamAM vasavAnI zarUAta karI tyAre mAtra vasavATa sUcaka nAmo paNa ApyA lAge che. A nAmomAM AsaravA, rUpiyApurA, vAsaNA, mAtara, jevA gAmo gaNAvAya. AsaravAnA nAmakaraNamAM joIe to Azara=Azaro, vAe nAnA vasavATa sUcaka nAma che. eTale ke AsaravA e koIkanA AzrayarUpe vaseluM gAma che. rUpiyApurA gAmanA nAmakaraNamAM joIe to rUpiyA=nANAM, pUrA e nAnA vasavATa sUcaka zabda che eTale ke rUpiyApurA=rUpiyA ApIne je gAmano vasavATa thayo che tevu gAma vAsaNA gAmanA nAmakaraNamAM vAsae raheThANa sUcaka zabda che. eTale vAsaNAe yogya jagyA raheThANavAsI jagyAe vaseluM gAma tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. mAtara e vasavATa sUcaka nAma che. je AgaLa joI gayA. bhUracanAsUcaka nAma : vasavATa sUcaka nAmo uparAMta keTalAMka gAmo tenAM vasiyANa vakhatanI viziSTa bhUracanA darzAvatA hoya che. AvA gAmonAM nAmo paikI kAMdharoTI, madharola, zekhaDI, uMTAI, uDhelA, khAMdhalI, khareTI, jevA nAmo gaNAvAya. kAMdharoTI pathika sapTembara-1998 0 20 For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eTale TekarA para vaselu gAma kAMdha - Tekaro, evo teno artha thAya che. madharola gAmanAM nAmakaraNamAM madhara ane olano samAsa che. madhara Tekaro ola e nAnA vasavATa sUcaka zabda che. eTale ke madharola e TekarA para vaseluM gAma che, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. zekhaDI sukI ke tirADavALI jamIna eTale ke zekhaDIe sukI ke tirADavALI jamIna para vaseluM gAma che, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. uMTAi gAmanA nAmakaraNAM UMTa=UMcAIvALI jamIna je gAma UMcAIvALI jamIna 52 vaselu che tevuM gAma, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. uDhelA gAmanA nAmakaraNamAM uDha UMcAIvALI jagyA, je gAma UMcAivALI jamIna para vaseluM che, tevuM gAma. khAMdhalI gAmanA nAmakaraNamAM khAMdha-Tekaro, je gAma TekarA para vaseluM che. tevuM gAma khareTI gAmanA nAmakaraNamAM khareTI =sukI ane phATI gayelI jamIna, je gAma sukI ane phATI gayelI jamIna para vaseluM che tevuM gAma, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. - sAmAjika pravRttisUcaka nAma : tAlukAnAM sthaLanAmono abhyAsa karatAM jaNAya che ke mANaso jyAM pravRtti karatA, cIjavastuono saMgraha karatA tyAM paNa temaNe vasavATa karyo che. AvA pravRttisUcaka sthaLanAmomAM lolI gAma gaNAvAya. kalolA=ghAsabheguM karavAnI jagyA. Ama kalolI eTale ghAsanA saMgraha karavAnI jagyA 52 vaseluM gAma, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. itihAsasUcaka nAma : tAlukAmAM itihAsa sUcaka sthaLanAmo paNa che, jevA ke jaMtrAla, nAmaNa vagere A gAmonAM nAmakaraNamAM joIe to'jaMtrAla nAmamAM jaMtra=jaganAtha mahAdeva (jaganAthanuM apabhraMza thaIne jaMtrAla thayu che.) jAganAtha mahAdevanA nAma parathI vaseluM gAma. nAmaNa gAmanA nAmakaraNamAM nAmaNa=pavitra jagyA. je pavitra jagyA che. tevI jagyAe vaseluM gAma. A gAmo itihAsa sUcaka che. tevuM tenAM nAmakaraNathI samajAya che. kaMdasUcaka nAma : tAlukAnAM sthaLanAmomAM kadasUcaka nAmo paNa lokoe ApyA che. jevAM ke unelI cuvA, kaNiyA, mahelAva, dethalI, mahelaja, jevA gAmo gaNAvAya. unelI gAmanAM nAmakaraNamAM unanAnuM eTale ke thoDA vistAramAM je gAmano vasavATa thayo che, tevuM gAma. cuvA gAmanAM nAmakaraNamAM cuvAnAnuM je gAmano vasavATa thoDA vistAramAM thayo che, tevuM gAma. kaNiyA gAmanAM nAmakaraNamAM kaNanAnuM, iyA-e nAnA vasavATa sUcaka zabda che. je gAmano thoDA vistAramAM vaseluM che, tevuM gAma tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. mahelAva gAmanA nAmakaraNamAM mahela =moTuM je gAmano vasavATa moTA vistAramAM thayelo che, tevuM gAma. dethalI gAmanA nAmakaraNamAM dethalInAnuM eTale ke je gAmano vasavATa thoDAM vistAramAM thayelo che, tevuM gAma. tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. samayasUcaka nAma : tAlukAmAM samayasUcaka sthaLa nAmo paNa che. AvAM sthaLanAmomAM navAgAma gaNAvI zakAya. navA gAmanAM nAmakaraNamAM je gAmano vasavATa navo ja thayo che, tevuM gAma. tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. sthAnasUcaka nAma H tAlukAnA keTalAMka sthaLanAmo sthAnasUcaka che.jevAM ke jogaNa, bhaDakada jevA gAmo gaNAvAya. jogaNayogya sthAna, eTale je gAmano vasavATa yogya sthaLe thayelo che tevuM gAma, tevuM tenAM nAmakaraNathI samajAya che. bhaDakada gAmanAM nAmakaraNamAM bhaDakada=moTuM pravezadvAra eTale ke sarvadizAethI loko AvI zake tevI jagyAe vaseluM gAma, tevuM tenAM nAmakaraNathI samajAya che. prakRtisUcaka nAma : tAlukAmAM prakRtisUcaka sthaLanAmo paNa che. AvAM sthaLanAmomAM bAMdhaNIgAma gaNAvAya. bAMdhaNI=je gAmano pathika sapTembara-1998 0 21 For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasavATa suMdara rIte thayo che, tevuM gAma, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. vyavasAyasUcaka nAma : tAlukAmAM vyavasAya sUcaka sthaLanAmo paNa che. jemAM raghavANaja gAma gaNAvAya. raghavANaja gAmanAM nAmakaraNamAM joIe to raghavANa =vepArImArga, eTale A gAma vepArI varge vasAveluM hoya, tevuM tenA nAmakaraNathI samajAya che. aspaSTanAma : tAlukAnAM sthaLanAmono abhyAsa karatAM jaNAya che ke amuka gAmono artha spaSTa karavo muzkela che. AvA aspaSTa sthaLanAmomAM rudra gAma gaNAvAya. paraMtu temAM keTalAMka arthono vicAra thaI zake tema che. raddhasAruM dekhAtuM hoya tevuM gAma. A gAmano artha vadhu purAvAne abhAve nizcita thaI zakato nathI. tAlukAnAM sthaLanAmonuM pRthakkaraNa : borasada, peTalAda ane mAtara tAlukAnA sthaLanAmono abhyAsa karavAthI jaNAya che ke A tAlukAomAM vanaspatisUcaka ane bhUracanAsUcaka gAmonI saMkhyA vadhAre che. jayAre bIjA paribaLa sUcaka gAmonI saMkhyA ochA pramANamAM che. je nIcenA koThAmAM joI zakAya che. krama paribaLa saMkhyA TakA, 2.277. 1 vanaspatisUcaka 27.27% vyaktisUcaka 20.7% jAti sUcaka 07.19% 4 vasavATa sUcaka 05.30% bhUracanA sUcaka 26.516 6 sAmAjika pravRtti sUcaka 2.65% 7 ItihAsa sUcaka 0.754 kaMdasUcaka 7.53% samayasUcaka 1.51% sthAnasUcaka 11 prANIsUcaka 1.13% 12 prakRti sUcaka 0.75% 13 vyavasAya sUcaka 0.37 14 aspaSTanAma 0.374 10% Ama kula nAmo paikI sauthI vadhAre saMkhyA vanaspati ane bhUracanA sUcaka nAmonI che. ahIMnA gAmo kyAre vasyA te jANavA mATe dareka gAmonI sthaLatapAsa karIne tyAMthI upalabdha avazeSo tapAsIne tene baLe keTalIka hakIkato jANI zakAya tema che. ahIM nirdiSTa gAmomAM pUrvakAlIna vastuo maLe che. tethI tenA ullekhonI satya satyatA paNa samajAya che. paraMtu tethI AkhA tAlukAonI tapAsa anivArya gaNAya. mAtra bhASAnA baLe ApelI hakIkato uparathI A gAmonI sAthe ghaNAMkharA vanaspati ane sthAnika paristhiti sUcaka gAmonuM vasiyANa thayuM haze ema kahI zakAya. (anusaMdhAna pR. 11 upara) pathika * sapTembara-1998 0 22 264 For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kacchI rahasahana pramoda jeThI* bhArata dezanI pazcima bAjue Avela kaccha pradeza anokho che. A pradezanI bolI alaga, rahana sahana alaga, paheraveza, rItabhAta paNa alaga che. Ama joIe to bhAratamAM dareka rAjayanI rahanasahana alaga ja che. Ama chatAM bhArata eka che. bhAratanA alaga alaga rAjayothI anokho tarI Avato A. kaccha pradeza viSe jANakArI meLavIe. kacchanI dhIMgI dharA ane tAkAtavara pANI pInArA kacchIe bhAratamAM ja nahIM, parantu vizvamAM potAnuM nAma kADhela che. kacchI bolImAM tAkAta che, TUMkI chatAM sacoTa vAta kahetI A bolI bhAratanA anya rAjyanI bolIthI alaga ja tarI Ave che. kaccha e prAcIna samayamAM TApu hato. A kaccha pradezamAM rahenAra loko bhAratanA anya bhAga sAthe ochA saMparkamAM hatAM. paraMtu kacchanI dakSiNe Avela dariyAkinArAnA hisAbe videza AphrikA, maleziyA, jaMgabAra, eDana, cIna, jAvA, sumAtrA vi.sAthe vahANo dvArA vepAra arthe joDAyela ane AthI kacchI videzanA khUNe pharato thayo ane dariyA kheDU tarIke jANIto thayo. dariyAmAM vahANa dvArA musApharI karatA te khaDatala ane sAhasikavRtti vALo thayo. kacchanI pUrva bAjue raNa Avela che. A raNamAM vasatA lokonI rItabhAta alaga rahI che. moTebhAge muslima prajA A vistAramAM rahe che. raNane be bhAgamAM vaheMcI zakAya. batrI ane pacchama. noDe,rAyasIpautrA, zayama, mRtavA, baMbhA, jata, hAlepautrA, mayagvAla vi.A pradezamAM vase che. ane teo AgavI jIvana zailImAM potAnuM jIvana jIve che. strIono paheraveza ijara, kaMjarI, mAthe oDhaNI che. jayAre puruSano paheraveza pota (laMgI) tathA khamIsa, mAthe phALIyuM ke pheMTo rahyo che. A raNapradezamAM garamI atizaya paDe che. tethI paheravezamAM sutarAu kApaDano upayoga vadhu thato jovA maLe che. garamIthI mAthu garama thAya nahI te sAruM mAthA para phALIyu ke pheMTo bAMdhe che. pANInI taMgIne laIne melakhAu kapaDAno vaparAza kare che. raNamAM garamI ane kaMTALA vistAramAM cAlavAnuM hovAthI puruSonA joDA majabuta ne cAMcavALA hoya che. jyAre strIo majabata sapATa pahere che. raNamAM bIjA raMgo ochA jovA maLe che. AthI teo potAnA paheravezamAM bhaDakIlA raMgonA (lAla, pILo, blyu) bharatakAma karela vastro pahere che. ' lagna prasaMge dahejamAM A bharatakAmanI Apa le thAya che. strIo zaNagAramAM cAMdInA tathA sonAnA dAgInA pahere che. hAthamAM balaiyA tathA pagamAM kAMbIo temaja cAMdInI baMgaDIo pahere che. ahIM vasatA lokonA paheraveza parathI ( jAti oLakhAI zake che. ahIM vasatI mayagvAla jAti muslima jAti sAthe rahetI hovAthI temano paheraveza, bharatakAma eka sarakho jovA maLe che. A mayagvAla loko mAravADathI Avela che. ahIM vasatA lokono mukhya vyavasAya pazupAlanano rahyo che. teo gAyabheMsa pALIne dUdha-ghIno vepAra kare che. jeo mAladhArI kahevAya che. teo pota (lUMgI) mAthAmAM ajarakhano pheMTo ane khabhApara kheMsa rAkhe che. bIDI-tamAkunAM baMdhANI che. khaDatala koma che. Akho divasa pazuo sAthe rahevAnuM hovAthI zikSaNanuM pramANa ochuM che. paraMtu khullA dilanA premALa loko che. mahemAnagatI karI jANe che. ahIMnA makAnone bhegA kahevAya che. A bhUMgAnA daravAjA nAnA hoya che kAraNake raNamAM retI uDatI hovAthI temaja pavanathI bacavA bArI tathA bAraNAnI saMkhyA ochI hoya che. raNamAM thatuM eka prakAranuM lANImArI ghAsa bhUMgAnI chatamAM upayogamAM Ave che, je ghAsamAM varasAda samaye pANI aMdara AvatuM nathI. divAlo kAcI dhAra mATInI lIpaNathI sajAvela, aMdara mAMDalI jevA chajA vALI hoya che. jemAM gharanI cIjavastuo pradarzita thayela hoya che. anya jAtinI sarakhAmaNImAM mayagvAlanAM bhUMgA saphAI dAra jovA maLe che. mayagvAla loko bhUMgAne bahAranI bAju raMgakAmathI suzobhita kare che. jemAM kudaratI mATIno upayoga kare che. bUTa caMpala tathA lAkaDA para kotarakAma mukhya vyavasAya che. sUkI khetI paNa kare che. khorAkamAM ghauMno upayoga kare che. baTATA tathA kAMdAno upayoga moTebhAge thato jovA maLe che. lIlI zAkabhAjI maLatI nathI. roTalA, caTaNI, lIlA maracA, mIThuM, dUdha-chAza temanA mukhya khorAka che. kyAreka kyAreka mAMsAhAra paNa kare che. * AyanA mahela, bhUja-kaccha pathika - sapTembara-1998 * 23 For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAvara paTTImAM vasatA lokomAM AhIra komanI vastI vadhu che. A komamAM srIno poSAka ghAgharo,blAujha tathA oDhaNI che. teo lAla raMgano vadhu upayoga kare che. puruSo sapheda raMganI ijhAra (coyaNo) tathA sapheda keDIyuM ke khamIsa, mAthe mana ke sapheda mApho (kapaDAno TUkaDo) bAMdhe che. khetIvADI mukhya dhaMdho che. khetaramAM pIyata tathA varasAdI pAka le che. teo pAse bheMso paNa hoya che. tethI ghI-dUdha-chAzano vadhu upayoga kare che. amuka loko gAmanA core navarA beThelA ane pattA ramatA jovA maLe che. ALasu tema chatAM khaDatala ane baLukI koma tarIke Ahira jagamazahura che. strIo bharatakAmamAM AbhalAno upayoga kare che. thelA, blAujha,ghAgharA, bArasAMgIo, toraNa, caMdaravA banAve che. lagnamAM bharatakAmanI Apa-le thatI hoya che. nAnI uMmare lagna thAya che. parantu kanyAnI uMmara moTI thatA sAsare vaLAve che. mukhya khorAka ghauM, bAjarAnA roTalA, zAkabhAjI temaja teo pAkA makAnamAM rahe che. rAtre khIcaDIno upayoga kare che. A vistAramAM muslima, mayagvAla, vAMDhA, bhaNasArI AhIra vase che. kacchanA pUrva vibhAgamAM (vAgaDa) vasatA lokomAM AhIra, rabArI, paTela, koLI-parAdhI, darabAra (rajapUta vAghelA) che. ahIMnA paheravezamAM puruSa pota, ijAra ke pATaluna, jyAre strIo sADI, blAujha, ghAgharo pahere che. hAtha tathA pagamAM kaDalA, kAMbI jevA dAgInA tathA chUMdaNA chuMdAve che. khorAkamAM bAjarAno upayoga vadhu kare che. ghI-chAzamAkhaNa no vadhu upayoga thato hovAthI puruSa -strI khaDatala hoya che. khetIvADI tathA gheTAbakarAno uchera kare che. parAdhIkoLI loko garIba che. teo jaMgalanI pedAza madha tathA guMda ekaThuM karI vaheMcI gujarAna calAve che. kacchanAM dakSiNa vibhAgamAM moTebhAge jaina - rabArI- khatrI - khAravA - bhATiyA jAtinA loko vase che. jaina no paheraveza Adhunika che. jyAre rabArI loko potAnA mULa vezamAM ghAgharo - coLI - oDhaNI (loDI) paraMparAgata vaparAtA dAgInA, bhUMgA ane kAcA makAnamAM rahe che. teo UMTa tathA gheTA bakarAnA UnanuM vecANa karI gujarAna calAve che. teo bharatakAma bahu sAru kare che. khatrI loko raMgATanuM kAma kare che. bloka prInTa, skIna prInTa temaja bAMdhaNInuM kAma vakhaNAya che. khAravA jAti moTebhAge vahANapara khalAsIno dhaMdho kare che. paradezamAM mAla bharIne dariyAmAM jAya che. A uparAMta bhATiyA jAti vepArI che. teo mundrA tathA mAMDavImAM vase che. vaiSNava paMthI che. zrInAthajIne mAne che. teo videza sAthe vepAra artha saMkaLAyelA che. ane ghaNA jaNA tyAM sthAi thayela che. A vistAramAM pANI che tethI vADIomAM cIku, AMbA,saMtarA, surajamukhI temaja kapAsano pAka le che. jaina jJAtinuM moTuM tIrtha bhadrezvara tathA koDAya ahIM AvelA che. kacchanA pazcima vibhAgamAM vasatA loko bhaNasALI, jaina-jADejA-rAjapUta, jata muslima, pATIdAra paTela che. mukhya dhaMdho vepAra tathA khetIvADI che. jaina lokonAM muMbaI-madrAsamAM vepAra che. jADejA - rAjapUta khetIvADIno dhaMdho tathA pATIdAra paTela khetIvADI tathA bensAnuM (lAkaDAno vepAra) madrAsa, beMgalora, orissA bAju kAma kare che. paheraveza Adhunika che. jADejA, rAjapUta suravAla, khamIsa tathA mATI pAghaDI bAMdhe che. strIo ojalamAM rahe che. jyAre jata loko muslima che. puruSa pota ane khamIsa, mAthe pheTo tathA strIo gago (eka ja kALA kapaDAnuM vasa) pahere che. teonuM bharatakAma suMdara hoya che. mukhya vyavasAya UMTa carAvavAno che. khetIvADI para mulI (mathurI) kare che. A vistAramAM yAtrAdhAmomAM nArAyaNasarovara, koTezvara, mAtAne maDha, rAmavADA, umiyAmAtAnu maMdira, jaina maMdiro, aMbAjInuM maMdira temaja hAjIpIrI daragAha Avela che. hindu tathA muslima banne sAthe vase che. khorAkamAM ghauM-bAjaro-dALa-bhAta zAkabhAjIno upayoga kare che. upasaMhAra : kacchI loko kacchamAM alaga alaga vistAramAM rahe che temanA paheraveza, rahanasahana, khorAkI, vepAra paNa alaga alaga che. Ama chatAM bhASA eka ja kacchI che. vAgaDa bAju (pUrva vibhAga) gujarAtI vadhu bolAya che. rajapUta loko siMdhathI, AhIra mathurAthI, rabArI balUcistAna,mayagvAla mAravADathI, bhATIyA jesalamerathI, lohANA tathA brAhmaNo siMdhathI temaja gujarAtathI AvelA che. kacchanI vastI 12 lAkhanI che. jemAM 60% hindu tathA 40% muslima che. ekatAthI rahetI kacchI koma meLA malAkhaDAmAM, tahevAromAM harSa ullAsathI haLImaLIne ujave che. loko nirdoSa tathA vizvAsu che. ane e ja kacchanI asmitA che. pathika - sapTembara-1998 0 24 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir meLApaka DaoN. caMdrakAnta mohanalAla pAThaka sadIo pahelA vara ane kanyAnI pasaMdagI karavA ATha jagyAnI mATI bhegI karavAmAM AvatI, kaI mATI pasaMda kare che tenA parathI kanyAnI pasaMdagI thatI hatI. nakSatro para guNAMka avalaMbe che. zani, maMgaLa, rAhu, ketu, pApagrahane najaramAM rAkhavA ja joIe. varSo pahelAM rajodarzana pahelA kanyAnuM lagna karI nAkhavAmAM AvatuM hatuM. jethI caMdra para vadhu mahattva ApavAmAM AvatuM hatuM. have lagna mATe uMmaranI maryAdA vadhI che. eka bIjA mATe AkarSaNa mahattvanuM che. jene joIne AMkha sthira thaI jAya, jhaNajhaNATI anubhavAya, TIna-TIna thAya te jarUrI che. ekabAjuno prema na cAle. banne bAjuno prema anivArya che. pahelI daSTie thato prema paripakva buddhivALA yuvaka-yuvatIe cakAsavo jarUrI che. * mA-bApa potAnA saMtAnonA meLApaka mATe jayotiSIo pAse Ave che. tyAre 50 TakA joDAmeLa mAbApe karI lIdho hoya che 50 TakA meLa mATeno mata jayotiSIe ApavAno rahe che. guNAMka 30thI vadhu AvatA hovA chatA TUMka samayamAM lagna viccheda thatAM jovA maLe che. A mATe bannenI kuMDalInA grahameLa-lagna sAtama, dvitIya dvAdaza tathA paMcamasthaLa tapAsyA bAda ja lagna vevizALa mATe nirNaya levo joIe. janmakuMDalI ghaNA pAse hotI nathI, temaja janmasamaya barAbara jANa na hoya tyAre hastarekhAmAM lagnarekhA, zukrapahADa, hRdayarekhA parathI nirNaya laI zakAya che. zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika unnati mATe kuMDalI hoya to nirNaya levo sugama paDe che. bannenI kuMDalImAM sAmyatA hoya to ekabIjA graho pUraka hoya to guNAMkanI chocha rAkhavI jarUrI lAgatI nathI jyotiSIone bhaviSya nakkI karavAno adhikAra nathI. bhaviSya jovAno-kathanano adhikAra che. bhAvonI sAmyatA, dazAnI sAmyatA, dazAmeLa, zubha-azubha yogo meLavazo. hastarekhAmAM zukra, caMdranA graho sarakhAvI raMga; jALI; nizAnIo joI, prazno pUchI rucI-valaNa jANavAmAM Ave che. maMgaLa parathI budha para jatIrekhA chuTAcheDA darzAve che. ghaNIvAra premalagna nakkI ja hoya che. pachI maMgaLadoSa ke dokaDA meLa mATe pUchavA Ave che. nakSatra eka ja hoya paraMtu caraNa judA judA hoya to lagna thaI zake che. meLApaka pramANabhUta sAhityanI AvazyakatA che. maMgaLanuM mahattva maLApakamAM jarUrI che. meLApaka viSe judA judA jyotiSIonA abhiprAya judA judA paDatA hoya. jayotiSIo mATenI matharApaTI melI thatI jAya che. sahamata thavA mATe prayatna jarUrI che. janmakuMDalImAM gayA janmano vAsanA, apekSAo, vheNAdevI, rAhu ketu dvArA nirNaya laI zakAtI hoya te mATe vadhu saMzodhana huM karuM chuM. paradezomAM lagna koMTrAka manAya che. jayAre bhAratamAM javAbadArI - saMskAra gaNAya che. varNAzramadharmanI sthiratAnI kalpanA karavI hoya to sarvAgI rIte meLApakano vicAra karavo. guNAMka maLe che- nADI na maLe ane brAhmaNane kharIdavAmAM mAve che. nADIdoSa hoya to nA pADavAnI hiMmata brAhmaNe keLavavI joIze. ravivAre pAMca-chavAgyAnuM mUhurta kADhI Apo tema kahetI vyaktio brAhmaNa pAse AvatI hoya che. | sagotramAM lagna karavAmAM AvatA nathI. bIjI ke trIjI peDhIe gAMDapaNa mAnasika uNapa Ave che. lohI grupa kAsIne lagna karavAnI prathA zarU karavI joIze. sva. navinabhAI jhaverI ghaNIvAra kahetA guNAMkaviSe varAhamihire kaMI ke lakhela nathI. auraMgajhebanA vakhatamAM nAnapaNamAM lagna thatA hatA, tyAre guNAMkanI zarUAta thaI che. anumodana, mArgadarzana, protsAhana eka pApa che. je maMgaLanuM nAma laI karAya che amaMgaLa, joDAo mocI banAve che, kajoDAo rAhmaNa banAve che. nADI eka hoya ane saMtAna thatA hoya to mAhitI ekatra karavI joIe. be jaNa vacce paDado pADavAnuM I5 na karatAM nADI to koI anADIe dAkhala karela che." pathika * sapTembara-1998 * rapa For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zukra dUSita thAya tyAre lagnajIvana bagaDe che. "samAnazIla vyasaneSa sakhyamuM." maMgaLa hovA chatAM lagna saphaLa thayA che. jIvanasAthI pasaMdagInA saMmelano, meLAvaDA, merejabyuro vividha jJAtio dvArA tathA vyApArI dhoraNe mereja byuro seMkaDo vyaktio calAvI rahyA che. vivAha mATe yogya pAtranI pasaMdagInuM kaparuM kArya che. mA-bApo saMtAnonI apekSA samaje, ghaNIvAra jJAtimAM lagna mATe vicAratA loko potAnI dikarI vadhu kamAtI, vadhu bhaNela ne ochA kamAtA ochu bhaNelA jJAtinA yuvako yogya lAgatA nathI, zikSita-smArTa, kamAtI yuvatIonI apekSA dinapratidina vadhatI jAya che je jJAti bahAra lagna thaI rahyA che. saMyukta kuTuMbanI bhAvanA ghaTI rahI che. tyAre jagyAnI taMgI satAvatI hoya che, tyAre jagyAnA abhAve ghaNA yuvaka lagna karI zakatA nathI. moMghAratamAM be cheDA purA karavA mATe yuvaka-yuvatI bannene kamAvuM jarUrI che. pratyeka puNavayanI vyaktie kamAvuM joIe. mereja byuromAM paricaya milanamAM yuvaka-yuvatIo sTeja upara upasthita thatA saMkoca anubhavatA hoya che. dareka vyaktino jiMdagIno prazna hoya, nikhAlasa banavuM joIe sAtha, sahakAra ApI yuvaka-yuvatI mAbApanI ciMtA ghaTADI zake che. kevA prakAranA jIvanasAthInI AzA rAkho cho te mATe vAstavika banazo. apekSAo para vizeSa bhAra mUkavAthI ApaNe pariNAmalakSI Ayojana karI zakazuM. dhArela pariNAmo meLavavA bAMdha choDanI nIti apanAvazo. temaja pasaMdagInA mApadaMDa mATe vyavahAru banazo. bahAranA dekhAva, bolavAnI chaTA, jAheramAM bolavAnI zakti, paheraveza, phakta vyaktitvanuM nirIkSaNa karI zakAya abhyAsanA dhoraNathI buddhipratibhA (IQ), umarano gALo 3 thI 5 varSa, Avaka, raheThANanI jagyA, TeliphonavAhana, kuTuMba nAnuM-moTuM, vajana, UMcAI, vadhu mAhitI-repharansa, jIvanasAthInA zokha, ekabIjA mATe lAgaNI thavI kuTuMbamAM bhaLI javA, svabhAvameLa, bannenA janma-nakSatra parathI guNAMka meLavavA, maMgaLadoSa che, zani, rAhu, ketunI sthiti, janmakuMDalImAM grahonI sAmyatA, pasaMdagInA paribaLo nakkI karI pAMca cha TakAbAMdha choDa karo. pariNAmalakSI kAryakrama karavA joIe. gayA janmanI lheNadeNa karavA A janmamAM ApaNe maLIye chIe. bhaTakAIe chIe. saMskAra AcAravicAra, UMcAi, abhyAsa, AkarSaNa, cAritrya, saMtAnasukha, mAtAnA saMskAra, mosALanuM mahatva, saMyukta kuTuMbamAM uchera, mAgaNIno atireka ke zaMkAzIla mAnasa, zArIrika zakti, hobI,vicArameLa, kanyAnuM varanA kuTuMbamAM otaprota thavAnI zakti, saubhAgyapa, AvakanuM dhoraNa ItyAdi aneka paribaLo janmakuMDalI tathA anya raste meLavI zako cho. . bannenA zarIrasukhano abhAva rahevo joIe. vicAromAM samajUtI thaI zake che. paraMtu zarIrasukhamAM nathI thaI zakatI zarIrasukha para saMtAnasukha avalaMbe che. bhAratIya samAjamAM lagnasaMsthA puruSa ane strInI viSaya vAsanAo saMtoSavAnuM phakta sAdhana nathI. paraMtu te manuSya jIvananA AdhyAtmika lakSyAMko jevA ke dharma, artha, kAma ane mokSa siddha karavAnuM sAdhana che. lagna e mAnavInA jIvananA pherA TALavAnuM ane aMtima mokSanuM sAdhana che. janmajAta jAtiya vRtti para lagna saMsthA TakelI che. pathvI para mAnavajIvananAM astitva mATe jAtiyavRtti ja javAbadAra che. jAtiyavRttine samAjamAM saMtulita karavA lagna saMsthA kArya kare che. lagna pachI mAnavInA jIvanamAM AmUla parivartana Ave che. khIle baMdhAtA-javAbadArIothI baMdhAI jAya che, strI mAbApanuM ghara choDI patine ghera - navA ja vAtAvaraNamAM Ave che. koIpaNa mAnavI icchato nathI ke tenuM lagnajIvana, kauTuMbika jIvana duHkhI bane. pratyeka mAnavI potAnA bhaviSya jANavAnI ItejArI rAkhe che. "na jANyuM jAnakI nAthe savAre zuM thavAnuM che?" bhaviSya anizcita che. phakta jayotiSa zAstra te pratye aMgulinirdeza karI zake che. Adarza jayotiSa maLavA kaThIna banI pathika * sapTembara-1998 * 26 For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gayA che. mAbApa, guru, murabbIone mAna ApanAra, dayALu, dhArmika, mAnasika tathA zArIrika taMdurastI dharAvatA, bhaktidhyAna niyamita karatA jyotiSIo bahu ochA maLe che. jyotiSI namra, nirabhimAnI, sAduMjIvana, ucca vicAra dharAvato hoya, jiMdagIbhara jyotiSano vidyArthI hoya, temaja salAha levA AvanAramAM AtmavizvAsa jAgrata karI zake, paisA mATe doDe nahi, bhikhArI na bane, temaja vyApArI na bane, premathI Ape te yogya dakSiNA svIkAre, potAnI zakti anusAra mujaba sevA karavA tatpara rahe, AvanAra mATe premALa rahe, dhikkAranI lAgaNI dharAve nahi, zAMtacitta ISTadevanuM smaraNa karI jayotiSa phaLakathana kare, to sacoTa haze. ane sitterathI eMsI TakA barAbara haze. jyotiSanI matharAvaTI melI thaI gaI che. jethI AvA jayotiSIonuM pramANa vadhe te mArI daSTie Avazyaka che. - haLadarane gAMThIye gAMdhI banI gayela, kupamaMDuka, uparachallA jJAnathI abhimAnI banela, manamAM Ave tema kahenAra uparokta sadguNothI viruddha hoya tevA jayotiSIo samAjamAM jayotiSa pratyenI khoTI chApa, aNagamo pedA karI rahyA che. prabho teone sanmati Ape. Adhunika vicArasaraNI, audyogika pragati, vaijJAnika saMzodhanonI asara ApaNA samAja para paDI rahela che. videzomAM jayotiSa mATenA je saMzodhano thAya che te pratye mAnanI lAgaNI thAya che. sADAtraNa mahinA mArA jyotiSa mATenA pravAsa daramyAna, amerikana esTrolojarsa pheDarezananA seminAramAM pravacano, prakAzano komyuTara progrAmo tathA anekavidha kSetre vizleSaNa zaktithI arthadhaTana karavAnI rItothI huM magdha thayo che. joke pazcimanA dezomAM aneka sAmAjika samasyAo che. vRddha lokonI sthiti, tyajAyelA bALako, gunAkhorInuM pramANa, chuTAcheDA, naitika jIvana, jIvana mANI levA mATenuM nItimattAnuM nIcuM dhoraNa, ityAdi dakSe paDela che. bhAratamAM paNa chUTAcheDAno cepa lAgyo che. jAtiyadarda, vaDIlonI durdazA, tathA lagna bahAranA saMbaMdho uttarottara vadhI rahyA che bhAratIya samAja racanAnAM pAyA hacamacI rahyA che. bhAratIya nArIone samAjaracanA viruddha bhaDakAvI uzkeravA vAtAvaraNa sarjAI rahyuM che. svacchatA pravezI rahela che. pazcimanI badIo samAjamAM pravezI rahI che. lagnasaMsthA bhayamAM AvI gaI che, tyAre badhAe taTastha rIte vicAravA ane te mATe kaMIka nakkara kArya karavAnI AvazyakatA che. pheIsa rIDIMga, hastarekhA zAstra, janmakuMDalI, vAstuzAsa, hastAkSara, ityAdino samanvaya karI huM AtmakAraka graha zodhuM chuM ane te mATenuM sAhitya sarjana karela che. jayotiSIo, jyotiSa premIo mArA prakAzanono lAbha levA ane bhaviSyamAM mArA prakAzano mATe sUcano Ape tema icchuM chuM. ghATakopara brAhmaNa samAjamAM dazeka varSa mereja byuronA saMmelananuM saMcAlana meM karela che. betraNa varSathI anya kAmakAjanA bojathI karato nathI. yuvaka-yuvatIo tathA mAbAponA dRSTi biMduo, apekSAo tathA nirNaya levA mATe paDatI | muklIono citAra mArI najara samakSa che ja. jIvanasAthI mATe janmakuMDalInuM sAtamuM sthAnakendramAM che. tenI sAthe kuTuMbasthAna (bIjuM), sukha sthAna, saMtAnasthAna, AThamuM, bAramuM sthAna temaja zukranI sthitino abhyAsa huM karuM chuM. sAtamuM sthAnamAM jIvanasAthImAM rahela graha tathA saptamezanI sthiti, dRSTi karatA raho uparAMta chaThThA tathA AThamA duHsthAno (khADA) vacce sakhata cokI paherA nIce sAtamuM sthAna che. temaja karka, siMha, makara ane kuMbha rAzinA mAliko je lagna sAtame hoya to ekabIjA sAthe adhipatione banatuM nathI. bannenA adhipatio ekabIjAthI anukULa sthitimAM haze to lagnajIvanamAM sukha sAMpaDaze. paraMtu jo adhipatio trIje, agyArame, bIje, bArame, chaThe ke bArame haze to viparIta pariNAma sAMpaDaze, sukheza saptameza sAthe viparIta sthitimAM haze to paNa aniSTa pariNAma Ave che. tethI AvI paristhitimAM meLApaka maLatA hoya to paNa vicAra mAMDI vALavo. saptameza bIje hoya to azubha phaLa maLe che. bIjuM sthAna mAraka sthAna che. temaja sAtamA sthAnathI AThamuM sthAna che. AThame azubhagraha-ke maMgaLa hoya to azubhaphaLa maLe che. AThamAM sthAnamAM azubhagraha lagnajIvanano AnaMda naSTa kare che temaja jIvanasAthInA AyuSya para jokhama UbhuM kare che. ekasIDanTa, oparezana, ApaghAta jevA azubha phaLa maLe pathika * sapTembara-1998 27 For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAramuM sthAna zayyA sthAnamAM rahela azubhagrahoke azubha grahanI dRSTi zayanasukha ghaTADe che. gRhajIvanamAM jhaMjhAvAta UbhA kare che, phakta A sthAnamAM rahelA jAtiyatAno kAraka zukra sAruM pariNAma Ape che. jIvananA sAtatya mATe lagnasaMsthAmAM janmakuMDalInA pAMcamA saMtAna sthAnanuM mahattva vizeSa che. saMtAnasukha saMtAnadu:khanA prakaraNomAM vistRta vigato Apela che. saMtati kuTuMbanA sabhyo vacce prema-kaDIrUpa banI rahe che. zukragraha lagnamAM hoya to sukhI lagnajIvana bakSe che. bIjA kuTuMba sthAnamAM zukra lAMbuM ane sukhI lagnajIvana Ape che. trIjA, chaDhe, AThame ke bArame zukra zubha pariNAma Apato nathI. sAtamA sthAnano kAraka zukra hoya, sAtamA sthAnamAM zukra kAmavRtti utteje che. virUddha jAti pratye khUba ja AkarSaNa anubhave che. sAtame zukra suMdara AkarSaNa jIvanasAthI Ape che. paraMtu 'kArako bhAva nAzaya' gaNAya to azubha phaLa maLe tema keTalAka vidvAnonuM mAnavuM che. sUrya-zukranI yuti jAtakane suMdara AkarSaka bhAgyazALI jIvanasAthI Ape che. azubhagrahanI asaramAM sUrya-zukranI yuti hoyato jAtiyatAnA aneka prazno sarje che. jAtiyatAmAM vRddhi kare che. lagnamAM vilaMba thAya ane anya saMbaMdha baMdhAya che. 'caMdra-zukranI yuti jIvanasAthImAM jAtIya AkarSaNa janmAve che. puraMtu yuti dUSita hoya to anyasaMbaMdho-lagnettara saMbaMdho baMdhAya che. maMgaLa-zukranI yuti kAmavAsanA niraMkuza kare che. jAtaka lagna pahelAM ane lagnapachI jAtiya saMbaMdhomAM vadhu racyo pacyo rahe che. adhika kAmavAsanAne lIdhe lakSmaNa rekhA cUkI jAya che. AnaMdapramodanA prasaMgo sarjI jAtiya paritRpti yenakena prakAre saMtoSa che zani-sAthe zukra gRha jAtakanA lagnamAM vighna,aDacaNa lAve che. jIvanasAthI vacce uMmaramAM, vicAromAM ke kAmavAsanAmAM bhinnatA-virodhAbhAsa sarje che. jAtaka akudaratI rIte-kRtrima rIte kAmavAsanA saMtoSa che. joke sAtame karka rAzinA zani-maMgaLa bahu ja AkarSaka suMdara jIvana sAthI Ape che. jyotiSa ane lagnajIvana pustakamAM lohI, uzkerATa, gusso, upabhoga, Adhipatya darzAve che. maMgaLano hAu samAjamAM phelAyelo che. maMgaLa haMmezA amaMgaLa karato nathI. maMgaLa zubha paNa hoya che. maMgaLadoSanuM nivAraNa karavAthI lagnajIvana utkRSTa banAvI zakAya che. yuvakane sughaDa, ghararakhkhu, pativratA, zaramALa, kahyAgarI, samaju, kuTuMbamAM bhaLI janAra yuvatI joItI hoya che. jyAre yuvatine prabhAvazALI, snehALa, samaya ane vacananuM pAlana karanAra, kAmakalyakuzaLa, gharakAmamAM madada rUpa thAya tevo, hasamukho,sArA saMtAno ApanAra (phoja nahi), paisAno sadupayoga karanAra pati game che. (noMdha - 'jyotiSa ane lagnajIvana' prakAzananI bIjI AvRtti vAMcazo.) pathika sapTembara-1998 2 28 For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sapTembara 98 Reg. No. GAMC-19 vyAjalIdAna ane uttama kAma, 'minAlalAve.sAmuhilavAnA. zitala ki.grA. poliyesTara pAuca pemAM * 5 ane pa0 ki.grA. esa.DI.pI.I. begamAM MINZYME SUPER PLANT GROWTH PROMOTA II yuriyA koTiMga pAvaDara, nukazAnarahita, jaMtu-pratirodhaka, harbala ane bAyoDIgreDebala che. vanaspati vRddhivardhaka 100, 200, 500 mI.lI. 1 lITara ane pa lITaranA pekamAM 500 grAma ane 1 ki.grA. poliyesTara pAuca peDamAM tIvra jhADirekTIna (harbala proDakTasa) pravAhI ane dANAdAra | 100, 500 mI.lI., lITara ane 5 lITaranA pezAM FratamAM Aminala mAila menDaegoIDarIy mALa pAra usa, Aja roDa, amadAvAda-9ona upaba, kamara, Trter KE ' 'kanI, ' dharatIka che . . loDa . . 3723 . . ' For Private and Personal Use Only