Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapagacchapati-zrImunisundarasUrikRtA paJcasUtrAvacUriH // - saM. vijayazIlacandasUri 'paMcasUtra' e zrImAn haribhadrAcAryano racelo eka mAnya tathA mahattvapUrNa laghu graMtha che. enA para kartA-kRta svopajJa vRtti upalabdha che ja. te vRttinA ja AdhAre, 15mA zatakamAM thayelA tapAgacchIya AcArya zrImunisundarasUrijIe avacUri racI che, jenI eka mAtra prati chANI sthita pravartaka zrIkAntivijayajI zAstrasaMgraha mAM (kra.872) prApta che, tenA AdhAre te atre prastuta che. jo ke mahadaMze mULa vRttinA zabdo ja pakaDIne racAeluM A sAradohana che. Adarza prati 7 patranI che, ane saMvat 1962mAM ja lakhAelI che. paraMtu, teno AdhAra hoya evI prati, kyAMka-koI bhaMDAramA, hovI ja joIe, ane te prAcIna hovI joIe. pravartaka zrIkAntivijayajI mahArAjanI eka viziSTa pravRtti e hatI ke teonI najaramAM jyAM paNa prAcIna ane viziSTa grantha racanAo tathA tenI durlabha prati Ave, tenI zuddhaprAya pratilipi teo karAvI letA, ane pachI te jAte vAMcIne zuddhIkaraNa paNa karatA. ethIja ema lAge che ke paMcasUtrAvacUri nI prati paNa temaNe koIka prAcIna Adarza uparathI lakhAvI hovI joIe. avacUrinA prAMte ApelI puSpikAnA AdhAre ema lAge che ke zrImunisundarasUrijI AcArya athavA to gacchapati thayA te pUrve temaNe racelI A avacUri che. e sivAya "zrImunisundarasUri mahopAdhyAya pAdaiH" evo zabdaprayoga na saMbhave. paJcasUtrAvacUriH // iha pApapratighAta-guNabIjAdhAnAdipaJcasUtryAH kramo'yam- nahi pApapratighAta-guNabIjAdhAnaM vinA tattvatastacchraddhA / na tAM vinA sAdhudharmaparibhAvanA / na cAparibhAvitasAdhudharma(sya)pravajyA / na ca tAM vinA ttpaalnytnH| na cA'pAlane tatphalamiti // 1 // anAdijIvasya bhava(:) saMsAraH / anAdibhavasyaivAnAdikarmasaMyoganivartitatvaM hetuH / tasyaiva duHkharUpatvAdIni vizeSaNAni - (1) janmajarAmaraNarogazokAdirUpatvAt , (2) gatyantare'pi janmAdibhAvAt , (3) anekabhavavedanIyakarmAvahatvAt // 2 //
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jJAnAdirUpAt // (suddhadhammAo) / / mithyAtvamohanIyAdi // (paavkmm0)|| bhavyatvaM nAma siddhigamanayogyatvamanAdipAriNAmiko bhAvaH / tathAbhavyatvamiti viziSTametat / AdizabdAt kAla-niyati-karmAdigrahaH // anubha(bhA)vakAraNAni // (vivAga0) / / - ebhirhi tathAsvAbhAvyAt sAdhyavyAdhivat tathAbhavyatvaM paripacyate // 3 // mokSArthinA // (houkaamennN)|| tIvraro(rA)gAdyutpattau / / (saMkilese) / / duHkRtagarhAmevAha - samyagdarzanAdimArgayukteSu // (maggaTThiesu) / / 9 / / mArgasAdhaneSu pustakAdiSu / amArgasAdhaneSu khaDgAdiSu / avidhiparibhogAdi / (vitaha0) // kriyayA (aNAyari0) / manasA-pApAnubandhitayA vipAkena / / 11 / / evametaditi rocitaM zraddhayA tathAvidhakarmakSayopazamajayA // 13 // atra vyatikare micchAmidukkaDaM ti 3 vAraM pAThaH / / anantaroditA (esA) // granthibhedavattadabandharUpaH (akaraNa0) / / arhadAdInAM anuzAsti uditaprapaJcabIjabhUtAm // 12 // __ arhadAdiSu sevAha:-arhadAdInAM sevAjJAdyarhaH syAm / eteSAM pratipattiyuktaH syAm / niraticArapAragaH syAM etadAjJAyAH // dharmakathAdi (aNuTThANaM) // avyAbAdhAdirUpam (siddhabhAvaM) // sAmAnyena kuzalavyApArAn (maggasAhaNa0) / sUtrAnusAreNa (vihi0) / kriyArUpeNa (paDivatti0) // prAya AcAryAdInAmapyetadvItarAgatvamastItyevamabhidhAnam / / (viitraagaa0)|| bhUcAsmi / / abhijJaH syAm etatsAmarthyena / ucitapratipattyA sarvasattvAnAM svahitam // vAratrayaM pAThaH / / sUtrapAThe phalamAha - etat sUtram / / arthAnusmaraNadvAreNA'nuprekSamANa mA0 (mAnasya) || si0 mandavipAkatayA / / pari0 pudgalApasAraNena // khi0 nirmUlatayA / /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 azubhakarmAnubandhAH / / niranubandhaM cAzubhaM yaccheSaM karma, mantrasAmarthyena kaTakabaddhaviSamiva vipAkaM pravAhaM vA'GgIkRtya bhagnasAmarthyamalpaphalaM ca syAt / / sukhApaneyaM tathA'bandhakatvenA'punarbhAvaM ca syAt // AsakalIkriyante-AkSipyanta ityArthaH / paripoSyante bhAvopacayena / nirmApyante-parisamApti nIyante / / niyamena phaladaM, suprayukta iva mahAgadaH, anubandhena // etat sUtram / / zAstraparisamAptau maGgalamAha - natanatebhyo deva-RSivanditebhyaH / ... zeSanamaskArArhA AcAryAdayaH / / vAratrayaM pAThaH / / cha / 1 eteSAM dharmaguNAnAM svarUpaM bhAvatastathAvidhakSayopazamena bhAvayet / / (bhAvejjA eesiM sruuvN)| pIDAdinivRttyA (parovayArittaM) / bhaGge bhagavadAjJAkhaNDanataH (bhaMgadA0) / dharmadUSakatvena (mahAmoha0) // 11 // bhUyaH // zAstroktavidhinA (uciya0) || kriyAvizeSaNaM (accaMta0) / pratipadyate dharmaguNAn, tadyathA-sthUletyAdi / sadAjJAgrAhakaH syAt (sayA''NA0) // AjJAgama ucyate, tadadhyayanazravaNAbhyAM graahkH|| anuprekSAdvAreNa (ANAbhAvage0) / paratantraH (parataMte0) // sthUlaprANAtipAtaviratyAdIn (guNe) // sadaivA'viratatvAdIn (agunne0)| udagrasahakAritvamadharmamitrANAmaguNAn prati // tatpApAnumatyAdinA (grhiyttN)|| azubhayogaparamparAM cA'kuzalAnubandhAt adharmamitrANAM ca // abodhiphalAt (etto0) // hitAhitadarzanAbhAvena (aMdhatta0) / / janakamaniSTApAtAnAm (jaNaga0) /
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMklezapradhAnatvAt (aidA0 ) || paramparopaghAtabhAvena (asuhA0 ) // anukarSakAn pAtAdirakSakAn (aMdho viya0) || ito - dharmamitrasevanAt ( na io0 ) || adattAyAM teSAmAjJAyAM ( ANAkaMkhI) || dattAyAM ( ANApaDi0 ) // pratipannadharmaguNAnukUlaM ( paDivanna0 ) / pravRttau ( bahukilesaM ) | aGgArakarmAdi (samAraMbhaM) | kasyA'pyasaMprayoge (na bhAvejja dINayaM) | atattvAdhyavasAyam (vitahA0 ) // 50 anibaddhaM vikathAdi // durdhyAnAcArAdi catuSprakAramapi (aNatthadaMDaM ) || uktaM ca laukikeSvapi kAraNam // A "pAdamAyAnnidhiM kuryAt pAdaM vittAya vardhayet / dharmopabhogayoH pAdaM pAdaM bharttavyapoSaNe // 1 // | " nirddhanAnAM vA'yam || anyairapyuktam - "AyAdarthaM niyuJjIta dharme yadvA'dhikaM tataH / zeSeNa zeSaM kurvIta yatnatastucchamaihikam // 2 // " ayaM sA (sa) dhanAnAM vA vyayavibhAgaH // bhavasthitikathanazIlatvena ( jahAsatti) // pratiphalanirapekSatayA (aNukaMpApare // nirmamo bhAvena bhavasthityAlocanAt // (nimmame0 ) // evaM yasmAt tatpAlane'pi dharmo jIvopakArAt ( evaM khu0) || yato ( S) vizeSeNa sarve jIvAH pRthak pRthag vartante, mamatvaM tu bandha gRhisamuciteSu smRtisamanvAgata AbhogaH syAt / tad yathA- amugetyAdi ( amuge ahaM0) || aNuvratAdidharmAnuSThAnavirAdhanA ( tavvirAhaNAM ) || virAdhanArambhaH
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 (tadAraMbho) // AtmAnugAmukatvenAtmabhUtaM dharmAnuSThAnam (eyaM AyabhUyaM) / / etat samyag vidhinA vartanam / / (bhAvamaMgalameyaM) / adhikRtasamAcAraniSpatteH (tannipphattIe) / / anekayonibhAvI (puNo puNo'NubaMdhI) / paramAnando mokSaH (paramANaMdaheU) // prakAzakA arhadAdayaH (eyadhammapayAsayANaM) // pAlakAH prarUpakAzca yatyAdayaH (eyadhammapAlayANaM, 0parUvayANaM) / / pratipattAraH zrAddhAdayaH (0 pavajjagANaM) // bhavatu mamaitat kalyANaM (hou mameyaM) adhikRtadharmapratipattirUpam / yatInAmavapAtakArI AjJAkArI (avavAyakArI) / / etattadAjJAkAritvam (0 ccheynnmeyN)|| etasya-dharmasya (etassa joggayaM) granthyAdibhedena (visuddhe) // zubhakaNDakavRddhyA (visujjhamANa0) // 2 / / yathoditaguNaH saMsAraviraktaH saMvigna ityAdinA (jahodiyaguNe) // etaM yatidharmam (eyaM) / / kriyAvizeSaNam (aparovatA) // anupAya eSa paropatApaH / / svadharmapratipattAvapi paropatAparUpAt (akuslaarNbho)|| mAtApitRprakArAnAha- ubhayalogasaphaletyAdi / evaM se vi bohijjetyetadantam // ubhayalokasaphalaM jIvitaM, prazasyata iti zeSaH // samudAyakRtAni karmANi samudAyaphalAni, prakramAdatra zubhAni ; ityanena bhUyo'pi yogAkSepastathA cAha - evaM sudIrgho'viyogo bhavaparamparayA sarveSAmasmAkam (evaM sudIho0) // anyathA-evamakaraNe ekavRkSanivAsizakunatulyametacceSTitamiti zeSaH // yogyaM caitanmanujatvam (joggaM ca eyaM0) / svakArye dharmalakSaNe saMvarasthagitaprANAtipAtAdicchidram / / (juttaM skjje)|
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 kSaNaH prastAvo durlabhaH sarvakAryopamAtItaH siddhisAdhakadharmasAdhakatvena hetunA // zaktito'pi , krodhAdyabhAvAt (saMta) / niSkriyatvAdavyAbAdham // (avvAbAha) etaM saMsAravyucchedaM (sAhemi eyN)|| samRdhyati ca mama samIhitaM saMsAravyavacchedanaM, guruprabhAvAt // (samijjhai y0)|| bhAryAdIni (sese vi)|| abudhyamAneSu ca mAtApitrAdiSu karmapariNatyA hetubhUtayA vidadhyAd yathAzakti tadupakaraNaM- arthajAtAdi aayopaayshuddhsvmtyaa| (abujjhmaannesu)|| tato'nyasambhUtirAyaH / kalAntarAdirUpa upAyaH // zAsanonnatihetutvAt (dhammappahANajaNaNI0) // anyathA'nupadha eva bhAvata upadhAyuktaH syAt (aNNahA aNu0) / uktaM ca - "nirmAya eva bhAvena , mAyAvAMstu bhavet kvacit / pazyet svaparayoryatra sAnubaMdhaM hitodayam // 1 // " tathA tathA etad duHsvapnAdikathanena sampAdayed dharmArAdhanam (tahA theyN0)| mAtApitrAdInityarthaH (caejja) // asthAnaglAnauSadhArthatyAgajJAtena / / etadevAha - se jahetyAdi / / dhAryAdhupalakSaNam (ammApiti0) / / aneka: (AtaGkaH) sadyoghAtI rogaH // kadAcid bhavato'pItyevaMrUpa auSadhabhAve saMzayaH / / tathA-tena vRttyAcchAdanAdiprakAreNa saMsthApya (tahA saMThaviya) || svavRttinimittaM ca / / tyAgo'tyAgaH - saMyogaphalatvAt / atyAgastyAgo viyogaphalatvAt / / phaladarzinaH (eyadaMsiNo) // sa - pumAn / / mAtrAdIn /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 sambhavatyetat tataH puruSocitametat (purisociyameyaM) // dArTAntikamAha - parIttasaMsAra: (sukkpkkhige0)|| aprAptabIjAdipuruSaH (apattabIjAi0) // 'kadAcidoSadhaM sampAdayituM zakyate kadAcinna' ityevaMrUpA (vibhaasaa)|| kAlasahatvaM ca vyavahArataH, tathA jIvanasambhavAt , nizcayatastu na / / sauvihityApAdanaprakAreNa (tahA) // viziSTagurvAdibhAvena dharmakathAditvAt (visiTThaguru0) // sAdhuH - dharmazIlaH / siddhau viSaye (siddhIe) // sa - zuklapAkSikaH , tAn - mAtrAdIn , jIvayet AtyantikaM amaraNAvandhyakAraNasamyaktvAdiyogenetyarthaH (sa te osahAi0) / / / etaM yattattyAgaH (purisociyameyaM) / / bhagavAn mahAvIro garbhe'bhigrahapratipattA (bhagavaM ettha nAyaM) / eSa dharmaH satAm (esa dhammo sayANaM) // zokaM pravrajyAgrahaNodbhavam (ammaapiisogN)|| samadhivAsito guruNA gurumantreNa (samahivAsie) // 3 // suvidhibhAvata: karaNAt kriyAphalena yujyate (kiriyAphaleNa jujji)| kriyAtvAt samyak // mithyAjJAnaM (na vivajjayamei) // viparyayAbhAve'bhipretasiddhiH syAt , upAyapravRtteH (eyAbhAve0) // nA'viparyasto'nupAye pravartayet / upAyapravRttireva hi aviparyastasyA'viparyastatA (naavivjjttho0)| tatsatattvatyAga upAyasatattvatyAga eva anyathA svayamupeyamasAdhayataH (tassatattaccAo aNNahA) // tadasAdhakatvAvizeSAdanupAyasyApyupAyaprasaGgAt (aippasaMgAo) / na caivaM vyavahArocchedaH, nizcayanayamatametat // sa-evaM pravajitaH (se) // grahaNAsevanarUpAM Adatte (sikkhamAiyai) // tattvArthadarzI (bhUyatthadarisI) // neto gurukulavAsAdanyat hitaM tattvamiti manyate (na io hiyataraM0) || anuSTheyaM prati baddhalakSaH (baddhalakkhe) /
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 ihalokAdyapekSayA (AsaMsA0), mokSArthI (AyayaTThI) // sa evaMbhUtastatsUtramupaiti (sa tamuvei0) / / sarvathA-yAthAtathyena / / yadutaivamadhItaM samyag niyuktaM (eyaM dhIrANa0) / anyathA'vidhyadhyayane'niyogo viparyAso bhavati (annnnhaa0)|| vidhinA'nArAdhanAyAM na kiJcidiSTamokSAMdiphalaM, tattvatastadanArambhAdeva / (aNArAhaNAe na kiMci, tadaNA0) || ihaiva liGgamAha - atrA'nArAdhanAyAM, mArgadezanAyAM tAttvikAyAM zRNvato duHkhaM bhavati (ettha magga0) || uktaM ca - "zuddhadezanA hi kSudrasattvamRgayUthasaMtrAsanasiMhanAdaH" || tadavadhIraNA manAga laghutarakarmaNo na duHkham / tathA'ta (tat-) pratipatti:tato'pi laghutarakarmaNo nAvadhIraNA / / tataH kim ? ityAha-naivamanArAdhanAyA'dhItamadhItaM sUtram / avagamasya samyagbodhasya virahAt / (nevmhiiymhiiyN0)|| maiSA mArgagAmina ekAntamanArAdhanA bhavati, samyaktvAdiyoge sarvathA'sakriyA'yogAt (na esA maggagAmiNo) // ___anarthamukhA, unmAdAdibhAvena (virAhaNA aNatthamuhA) / iyaM gurutaradoSApekSayA'rthahetuH pAramparyeNa mokSAGgamevetyarthaH / tasya-mokSagamanasyaivArambhAt , kaNTakajvaramohopetamArgagantRvat / (atthaheU, tassAraMbhao dhuvaM) / / uktaM ca "munermArgapravRttiryA sadoSA'pi gunnaavhaa| kaNTakajvarasaMmoha - yuktasyeva sadadhvani // 1 // " etadbhAve liGgamAha - atra virAdhanAyAM satyAM mArgadezanAyAM tAttvikAyAM anabhinivezaH zRNvato bhavati, heyopAdeyatAmadhikRtya (ettha maggadesaNAe aNabhiniveso) // tathA pratipattimAtraM manAg virAdhakasya, nA'nabhinivezaH / / tathA kriyArambho'lpataravirAdhakasya, na pratipattimAtram / / ___ evamapi virAdhanayA'dhItaM sUtramadhItaM, avagamalezayogahetoH (evaM pi0)|| ayaM-virAdhaka: sabIjo niyamena, samyaktvAdibIjA(ja)yuktatvAt (ayaM sabIo0) // yato mArgagAmina evaiSA prAptabIjasyeti bhAvaH, na sAmAnyena, kiM tarhi ? apAyabahulasya - nirupakramakliSTakarmavataH (maggagAmiNo khu0) / ___ nirU(ra)pAyo yathodito mArgagAmIti prakramaH (niravAe jahodie) / / etadevAha sUtroktakArI bhavati sabIjo nirU(ra)pAyaH (suttuttakArI) /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 sAmAnyena (pavayaNamAi0) // vizeSeNa (paMcasamie0) // anarthapara etattyAgaH - pravacanamAtRtyAgaH / avyaktasya-bhAvabAlasya / (aNatthapare0) // samyagetad vijAnAtIti yogaH // zizurhi jananItyAgAd vinazyati (sisujaNaNi0) / atra-bhAvacintAyAM (viyatte ettha0) // etatpravacanamAtRphalabhUto bhAvapariNatyA / / (eyaphalabhUte) | samyagetadanantaroditaM vijAnAti (sammameyaM0) / / etadevAha-dvidhA parijJA, bodha-tadgarbhakriyArUpA, jJa-pratyAkhyAnabhedAt (duvihAe) // AzvAsaprakAzarUpaM dvIpaM dIpaM ca 'vijAnAtI'ti vartate / iha bhavAbdhau AzvAsadIpaH, mohAndhakAre prakAzadIpazca / AdyaH spandanaM plavanaM tadvAn , itarazca dvitIyo'pi sthirA'sthirabhedaH / (tahA AsAsapayAsadIva) / / asandIna-sthirau to kramAt kSAyikajJAna-cAritrarUpau, tadarthamudyacchati (asaMdINathiratthamujjamai) // phalaM prati (aNUsage) // ni:sapatnazrAmaNyavyApAraH (asNstt0)|| nirvANasAdhikAM (bhAvakiriyaM) // vyAdhitasukriyAjJAtena (vAhiyasukiriyAnAeNa) // yad tathA - na kaNDUlakaNDUyanakArivad viparyastaH (viNNAyA sarUveNa) // vedanAyA iti prakramaH (niviNNe0) // taM vyAdhiM (tamavagacchiya) / devatApUjAdiprakArataH (jahAvihANao) // ___ ArogyapratibandhAddhetoH (tappaDibaMdhAo) // zirAvedha-kSArapAtabhAve'pi vyAdhizamAd yadArogyaM tadavabodhena iSTasyArogyasya niSpatterhetoranAkulaH / / (sirAkhArAijogeNa0 iTThaniSphattIo) / / taM suguruM karmavyAdhiM cA'vagamya pUrvaM tRtIyasUtroktavidhAnena pratipannaH sukriyAM-pravrajyAm (tamavagacchiya puvvutta0) . // caraNArogyapratibandhavizeSAt (tappaDibaMdhavisesao) // kuzalAzayasya kSAyopazamikabhAvasya vRddhayA sthiraH - cittasthairyeNa sadAstimito bhAvadvandvavirahAt prazAntaH (kusalasiddhIe thirAsayatteNa) //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 guruM bhAvavaidyakalpam / (guruM ca bahu0) || katham ? ityAha-yathocitama(?) - sneharahitatadbhAvapratipattyA (asaMgapaDivattIe ) || kimasyA upanyAsaH ? ityAhayato nisargapravRttibhAvena hetunA eSA asaGgapratipattirgurvI vyAkhyAtA (nisaggapavittibhAveNa0 ) / / tathA bhAvasArA - audayikabhAvaviraheNa vizeSatosaGgapratipattirgurvIti // yuktayantaramAha - bhagavaMtetyAdi / ( bhAvasArA0 ) || tadAjJA bhagavadAjJA (tayANA ) | anyathA - gurubahumAnavyatirekeNa kriyAupadhipratyupekSaNAdirUpA, kulayaupavAsAdikA (annahA kiriyA0 ) || phalAdanyadaphalaM, mokSAt sAMsArikamityarthaH, tadyogAt (aphalaphalajogao) || yata AvarttaH saMsAra eva tattvatasta (tphalaM virA) dhanAviSajanyam / Avarto vizeSyate -azubheti / (AvaTTe khu tapphalaM asuhANubaMdhe) // Ayato gurubahumAnaH sAdyaparyavasitatvena dIrghatvAdAyato mokSa eva sa gurubahumAno'vandhyakAraNatvena mokSaM prati hetunA (Ayao guru0 ) // yatazcaivamata eSa gurubahumAno'tra zubhodayaH, prakRSTatada0 - zubhodayAnubandhaH // ( eseha suhoda pagi0) || atra - gurubahumAnasundaratve (ettha ) | sa tAvadadhikRta pravrajita evaMprajJo vimalavivekAt, evaMbhAvaH prakRtyA, evaM pariNAma: - sAmAnyena gurvabhAve'pi kSayopazamAnmASatuSavat (se evaMpaNNe0) || dvAdazamAsapravrajyayA'tikrAmati sarvadevatejolezyAM sAmAnyena zubhabhAvarUpAm (duvAlasamAsieNaM0 ) // evamAha mahAmuniH zrIvIraH // tathA cAgamaH - "je ime ajjattAe samaNA niggaMthA ee NaM kassa teullesaM vIIvayaMti ? | go0, mAsaghariyAe samaNe nigaM [ the ] vANamaMtarANaM teullesaM vIivayai / evaM dumAsapariyAe asuriMdavajjiANaM bhavaNavAsINaM / timAsapariyA0 asurakumAriMdANaM, caumA 0 caMdibhasUkhajjiA (a) gahanakkhattatArArUvANaM joisiANaM, paMcamA0 caMdimasUri0, chammA0 sohammIsANANaM, sattamA0 sa0 mAhiMdANaM / " evaM kalpadvikavRddhayA'dasa mA0 ANaya pANaya AraNa accuANaM, ekkArasamA0 gevijjANaM de0, bAramA0 aNuttarovavAiANaM" / 1 -
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 tejolezyA'tra cittasukhalAbhalakSaNA / tataH zuklaH - amatsarI kRtajJaH sadArambhI hitAnubandhaH, zuklAbhijAtyazcaitatpradhAno bhavati / (sukko sukkaabhi0)| prAyazchinnakarmAnubandhaH tadvedayan nAnyad baghnAti / prAyograhaNAdacintyatvAt karmazakteH kadAcid badhnAtyapi (pAyaM chinnkmmaannubNdhe)|| bhagavadvacaHpratikUla-saMsArAbhinandisattvakriyAprItirUpAm (logsnnnnN)| lokAcArapravAhanadI prati (paDisoyagAmI) anusrotonivRttaH, sadA zubhayogaH - zrAmaNyavyApArasaGgataH, eSa yogI vyAkhyAto bhagavadbhiH (esa jogii0)|| yathAgRhItapratijJa Adita Arabhya samyak pravRtteH / sarvopa0 niraticAratvena (svvophaa0)| zuddhabhavasyA'bhavasAdhakatve nidarzanamAha - bhoga0 / na rUpAdivikalasyaitAH samyag bhavantIti / / uktaM ca - "rUpaM vayo vaicakSaNya-saubhAgya-mAdhuryaizvaryANi bhogasAdhanam" iti / / tatastAH saMpUrNAH prApnoti surUpAdikalpAd bhavAd bhogakriyA ityarthaH / / (tao tA0) // avi0 kAraNAt (avigalaheubhAvao) / / asaMkli0 (asaMkiliTThasuharUvAo) || na cAnyA uktalakSaNabhogakriyAbhya: saMpUrNAH (na ya aNNA0) // tatta0 saMklezAdibhya abhayalokApekSayA bhogakriyAsvarUpakhaNDanena (tttttkhNddnnennN)|| etat jJAnamityucyate (eyaM nANaM ti vucci)|| etasmin jJAne sati zubhavyApAraniSpattiH ucitapratipattipradhAnA'jJAnAlocanena (eyammi suhjogsiddhii0)|| atra bhAvaH pravartakaH, prastutapravRttau sadantaHkaraNalakSaNo na mohaH / ata evA''haadhikRtapravRttau prAyo vighno na vidyate, sadupAyayogAd ityarthaH / etadbIjamevAhaniranubandhAzubhakarmabhAvena / sAnubandhA'zubhakarmaNaH samyak pravrajyA'yogAt // AkSiptAH -svIkRtA evaite yogA:-pravrajyAvyApArA; bhAvArAdhanAtaH tathA janmAntare bahumAnAdiprakAreNa / tata AkSepAt samyak pravarttate, niyamaniSpAdakatvena / tato niSpAdayatyanAkulaH sanniSTam // niSkalaGgA-niraticAratvena // niSkalaGkArtho mokSaH / / tataH zubhAnubandhAyAH sukriyAyAH sakAzAt sa pravrajitaH sAdhayati paraM-pradhAnaM parArtha-satyArtham , parArthasAdhanakuzalaH, taistairbIja-bIjasthApanAdi prakArAdiprakAraiH sAnubandhaM praarthm|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 mahodayo'sau / / etadevA''ha-bIjabI0 / bIjaM samyaktvaM, bIjabIjaM tadAkSepakaM zAsanaprazaMsAdi, etannyAsena | kAntivIryAdiyuktaH paraM parArthaM pratyavandhyazubhaceSTaH, samantabhadraH sarvAkArasampannatayA // taccikitsAsAmarthyavattvAt (rAgAmayavejje0) // saMvegasiddhikarastaddhetuyogena / sattvasukhahetutayA (aciMta0) // sa pravrajita evaM paraMparArthasAdhaka: karuNAdibhAvataH (se evaM prNprtth0)|| sarvottamaM-tIrthakarAdijanma caramabhavahetuM mokSahetumityarthaH (savvuttamaM) / / avikalaparaparArthanimittaM-anuttarapuNyasambhArAbhAvena || sidhyati-sAmAnyenA'NimAdyaizvaryaM prApnoti // budhyate-kevalI bhavati / / mucyate-bhavopagrAhikarmaNA || parinirvAti-sarvataH karmavigamena // iti pravrajyAparipAlanAvidhivAcyaM sUtram // 4|| sa(se)-pravrajyAkArI evaM-uktena prakAreNA'bhisiddhaH san paramabrahmarUpaH san , maMga0 guNotkarSayogena, jammaja0 nimittAbhAvena / anubandhazaktivarjito'zubhamaGgIkRtya / svabhAvasaMsthitaH -saaNsiddhikdhrmvaan| jJeyAnantatvAd jJAnadarzanayoranantatvam // . ____ anitthaMsthaM saMsthAnaM yasyA arUpiNyAH sattAyAH sA tathA (aNitthaMtthasaMThANA) / sarvecchAvyapagamena (niravekkhA) / yato'saMyogika eSa Ananda: sukharUpa: ata eva nirapekSatvAdeva paro mataH (asaMjogie esaannNde0)|| apekSA'nAnandaH, autsukyaduHkhatvAt (avekkhaa0)| apekSyamANAptyA tannivRttau doSamAha-saMjo0 // aphalaM phalametasmAt saMyogAt (aphalaM0) // tat-sAMyogikaphalaM (khu tN)| yato mohAd viparyayo'ta evA'phale phalabuddhiH (jmetto0)| tato-viparyayAt (tao0) 1 eSa-mohaH (esa bhaav0)| tathAhi - "annANAo rivU anno pANiNaM neva vijji| itto'sakkiriA tIe aNatthA vissaomuhA // " 1 // ityAdi / / yadi saMyogo duSTaH kathaM siddhasyA''kAzena sa na duSTaH ?, ityAzaGkyA''ha-nAkAzena saMyogo'sya siddhasya / yataH sa siddhaH svarUpasaMsthita: (nAgAseNa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 jogo eyss0)|| kathamAdhAramantareNa sthiti:?, ityAha-nAkAzamanyatrAdhAre / atraiva yuktimAha-na sattA sadantaramupaiti / / nizcayanayametat / vyavahAramataM tvanyathA / abhyuccayamAha-viyogavAMzca yoga iti kRtvA naiSa yogaH siddhAkAzayoriti / bhinnaM lakSaNametasyA'dhikRtayogasya / na cAtrA'pekSA / siddhasya lokAntAkAzagamanamityAha-svabhAva evaiSa tasya anantasukhasvabhAvakalpaH / atra-siddhasukhe (uvamA etth0)| siddhasukhabhAve siddhasyaivA'nubhava iti tattvam (tbbhaave0)|| kathaM tarhi jJAyate ?, ityAha-ANetyAdi / rAgAdyabhAvAt (na vithtte0)| na cA'nimittaM kAryam / evaM svasaMvedyaM siddhasukhamityAptavAdaH // siddhasukhasya nidarzanamAtraM navaraM prAha-savvasattukkhayetyAdi / yAdRzametat sukhaM tasmAdanantaguNaM tat siddhasukham // dArzyantikayojanAmAha-rAgAdetyAdi / paramalabdhayastvarthAH parArthahetutvena / anicchecchA icchA sarvathA tannivRttyA / evaM sUkSmametatsukham / itareNA'siddhena / / na kevalaM siddhasukhaM sAdyAdibhedaM kintu te'pi bhagavantaH-siddhA api evaM-ekasiddhApekSayA sAdyaparyavasitAH // samAne bhavyatvAdau kathametadevaM ?, ityAha-tathAbhavya0 / tathAphalaparipAki iha tathAbhavyatvam / tathAphalabhedenakAlAdibhedabhAviphalabhedena / / nanu (na tu)sahakAribhedamAtrAt phalabheda:? 1 yato nA'vicitre tathAbhavyatvAdau sahakAribhedaH / yatastadapekSastakaH, anyathA tadupanipAtAbhAvAt ; sa khalvanekAntavAda0 evaM-tathAbhavyatvAdibhAve / itarathA ekAntaH -sarvathA bhavyatvAdestulyatAyAm / / mithyAtvaM eSa-ekAntaH / nA'to vyavasthAekAntAt / bhAvAccA'bhede shkaaribhedaa'yogaat| ata evA'nAhametad - ekAntA zrayaNam / / prastutaprasAdhakameva nyAyAntaramAha - saMsAriNa eva siddhatvamityAdi / abaddhabandhane cA'muktirmuktyabhAvaH, abaddhatvena hetunA | punarbandhaprasaGgAt , prAgabaddhabandhavat / / anAdimati bandhe mokSAbhAvastathA (statsvA) bhAvikatvAdityAzaGkAnirAsAyA''ha-anAdiyogetyAdi / AdAvabaddhasya didRkSA, baddhamuktasya tu na seti doSAbhAvAnA(dA)dimAneva bandho'stvityAzaGkApohamAha- na didRkSA'karaNasyendriyarahitasya / na cA'dRSTe
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 eSA-didRkSA // sahajaivaiSetyArekA nirasyati - na sahajAyA didRkSAyA nivRttizcaitanyavat / na ca nivRttau didRkSAyA AtmAvasthAnaM, tadavyatirekAt / nAnyathA tasyaiSA / tadavyatireke'pi bhavyatvasyeva tannivRttau na doSa ityAzaGkAM nirasyati / na bhavyatvatulyA nyAyena, didRkssaa| yato na kevalajIvarUpametadbhavyatvam / didRkSA tu kevalajIvarUpetyarthaH / / na bhAviyogApekSayA mahadAdibhAve tadA'ke-valatvena tulyatvaM didRkSAyA bhavyatvena / / atra yuktimAha-tadA kevalatvena bhAvi- yogAbhAve sadA'vizeSAt / tathA sAMsiddhikatvena tadUrdhvamapi didRkSApattiriti bhaavH| evaMsvabhAvaiveyaM didRkSA, yA mahadAdibhAvAd vikAradarzane kevalAvasthAyAM nivartata ityetadAzaMkyA''ha - tathAsvabhAvakalpanaM kaivalyAvizeSe prakramAd dihakSAyA bhAvAbhAvasvabhAvakalpanamapramANameva / AtmanastadbhedApatteH / prakRteH puruSAdhikatvena tadbhAvApattyA / ata evAha - eSa eva doSaH pramANAbhAvalakSaNaH parikalpitAyAM didRkSAyAmabhyupagamyamAnAyAm / / tadevaM vyavasthite sati pariNAmabhedAdAtmana iti prakramaH, bandhamokSAdibheda ityetat sAdhu-prAmANikam // ata evAha-sarvanayavizuddhayA / uktasAdhuphalaM darzayati-nirupacaritobhayabhAvenaprakramAd bandhamokSabhAvena // evaM dravyAstikamAzritya kRtA nirUpaNA / paryAyAstikamAzrityA''ha - nAtmabhUtaM karma - na bodhasvalakSaNamevetyarthaH / na parikalpitaM-asadevaitat / yato naiva(va)bha0 / AtmabhUte parikalpite vA karmaNi bodhamAtrAvizeSeNa kSaNabhede'pi muktakSaNabhedavana bhavApavargavizeSaH / / ___na bhavAbhAva eva siddhiH-santAnoccheda-pradhyAtapradIpopamA / atra yuktimAha-tadu0 anu(tpA)daH, tasyaiva, kiM tarhi ?, utpAda eva / yathA'sau sannutpadyate tathA'sannapyutpadyatAmiti ko virodhH?| yadyevaM, tataH kim ?,ityAha-naivaM samaMjasatvam / katham?, ityAha - evaM nA'nAdimAn bhavaH, kadAcideva sNtaanotptteH| tathA na hetuphalabhAvaH, caramA''dyakSaNayorakAryakAraNatvAt / pakSAntaraM nirasyatitasya tathA svabhAvakalpanamayuktaM, yato nirAdhArAnvayatvato niyogena / ayamatra bhAvArtha:-svo bhAva ityAtmIyA sattA svabhAva (va:) nivRttisvabhAva iti (ni(rA)dhArAnvayaH / yadvA'nvayAbhAva(va:?)niyogagrahaNaM, avazyamidamitthaM, anyathA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 zabdArthA'yogAt / evamAdyakSaNe'pi bhAvanIyam / ata evAha-tasseva thaabhaa0| tasyaiva tathAbhAve yuktametat tathAsvabhAvakalpanam / sUkSmamarthapadametad bhAvagamyatvAd vicintitavyaM mahAprajJayA, anyathA'jJeyatvAt // __ AnuSaGgikamuktvA prkRtmaah-apjj0| aparyavasitameva yu(mu?)ktena prakAreNa siddhasukham / ata eva cottamamidam / sarvathA'nutsukatve sati anantabhAvAt kAraNAt / eSAM vAsaH / hato gaMtetyAdi (?) / aSTamRllepaliptajalakSiptA'dhonimagna-tadapA(pa)gamorddhavagamanasvabhAvA'lAbuvat / AdereraNDaphalAdigrahaH / / tatraivA'sakRdgamanAgamanetyAha-niyamo'ta evA'lAbuprabhRtijJAtataH // aspRzadgatyA guNamahaM (? gamana) siddhasya siddhakSetraM prati ! utkarSavizeSata iyaM, gatyutkarSavizeSadarzanAd , evamaspRzadagtiH sambhavati / avyavacchedo bhavyAnAmanantabhAvena / etadanantakaM bhavyAnantakaM anantAnantakaM na yuktAnantakAdi / samayA atra jJAtam / teSAM pratikSaNamatikrame'nucchedaH / (avvocchedo0) // evaM ca sati bhavyatvaM yogyatAmAtram // moSa(?)(mokSa?) siddhitaH, tannItyA tathA nizcayAGgabhAvena eva pravRttyA'pUrvakaraNAdiprApteH // parizuddhastu kevalam / / AjJAyeSI (AjJApekSI) puSTAlambanaH / eSA''jJA iha bhagavata ubhayanayagarbhA sarvaiva paJcasUtroktA vA / samaM0 sarvato nirdoSA // tiko0 kaSa-ccheda-tApaparizuddhayA apunarbandhakAdigamyA / / AdizabdAnmArgAbhimukha-mArgapatitAdigrahaH // eappi0 AjJApriyatvamupalakSaNAt zravaNAbhyAsAdi khalvatrA'punarbandhakAdiliGgam / etadapi(pyau)cityapravRttivijJeyaM, tadArAdhanena tadbahumAnAt / saMvegasAdhakam / yasya bhagavadAjJA priyA tasya niyamata: saMvegaH // naiSA'nyebhyo'punarbandhakAdivyatiriktebhyo deyA / liGgaviparyayAt tatparijJA-saMsArAbhinandiparijJA / kimiti na tebhyo deyA?, ityAha -- tdnugrhaarthm|
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ b2 AmakumbhodakanyAsajJAtena / eSA'yogyebhyo'pradAnarUpA krunnocyte| egaMta0 tadapAyaparihAreNa / ata eveyamavirAdhanAphalA, samyagAlocanena / na punarlAnA'pathyadAnakaruNAvat tadAbhAsA / / iyaM ca trilo0(kanAthabahumAnena) na tena (?) hetunA / niHzreyasasAdhikA sAnubandhapravRttibhAvena // pravrajyAphalasUtram // 5 // iti paJcasUtrakAvacUriharibhadrIyasaMkSiptavyAravyoparisthitA zrImunisundarasUri mahopAdhyAyapAdaiH / / saM. 1962 kArtika zukla 13 trayodazyAM guruvAsare //