Book Title: Mrutyu Chintan
Author(s): P M Choradia
Publisher: Akhil Bhartiya Jain Vidvat Parishad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034243/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HER nagara * pI.ema.cauraDiyA For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (jaina va prAcyavidyA zodhasaMsthAna evaM graMthAlaya) punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka : 1360 na ArAdhanA mahAvIra kandrako kobA. amRtaM tu vidyA zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079)23276252,23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara haoNTala herITez2a kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079) 26582355 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zro akhila bhAratIya jaina vidvat pariSad uddezya evaM pravRttiyAM 0 jaina vidyA ke adhyayana-adhyApana, anusaMdhAna, saMrakSaNa, saMvardhana, lekhana-prakAzana, pracAra-prasAra Adi meM sahayoga denaa| - jaina vidyA meM nirata vidvAnoM, zrImantoM, kAryakartAoM va saMsthAoM meM pArasparika samparka va sAmaJjasya sthApita krnaa| 0 janasAdhAraNa ko jaina dharma, darzana, itihAsa, sAhitya, saMskRti Adi se paricita karAne ke lie samayasamaya para vyAkhyAnamAlAoM, ziviroM, saMgoSThiyoM, nibandha Adi pratiyogitAoM kA Ayojana karanA va sambaddha sAhitya prakAzita krnaa| jIvana-nirmANakArI sad sAhitya kA nirmANa evaM prakAzana krnaa| ___ sadasyatA-zreNiyAM AjIvana vidvat sadasyatA 101 ru0 AjIvana sahayogI sadasyatA AdhAra stambha 5001 ru0 stambha 2501 ru0 saMrakSaka 1001 ru0 saMvardhaka 501 ru0 TraikTa sAhitya sadasyatA 101 ru0 [sadasya banane para 108 pustakeM niHzulka bhejI jAyeMgI] For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jhAna-prasAra pustakamAlA-50 mRtyu-cintana po0 ema0 cauraDiyA cArTarDa akAunTenTa evaM variSTha svAdhyAyo madrAsa prakAzaka zro akhila bhAratIya jaina vidvat pariSad evaM samyagjJAna pracAraka maNDala ja ya pura For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / mRtyu-cintana - lekhaka : pI0ema0 caurar3iyA D sampAdaka-saMyojaka : saM0 narendra bhAnAvata artha-sahayogI : zrI rikhabarAja bAgamAra 30, candrappA mudalaI sTrITa, sAhUkAra peTha, madrAsa-600079 prakAzaka : * zrI akhila bhAratIya jaina vidvat pariSada sI-235 e, dayAnanda mArga, tilakanagara jayapura-302004 (rAja.) phona : 47444 evaM samyagjJAna pracAraka maNDala bApU bAjAra, jayapura-302003 phona : 48997 0 prathama saMskaraNa : julAI, 1988, 5300 pratiyA~ / mUlya : do rupaye - mudraka / ajantA prinTarsa jauharI bAjAra, jayapura-3, phona : 44057 noTa-yaha Avazyaka nahIM ki lekhaka ke vicAroM se pariSad, maNDala athavA sampAdaka kI sahamati ho / mms For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzakIya jaina vidvat pariSad ne 'kuA pyAse ke pAsa jAe' arthAt vidvAnoM, anubhavI cintakoM aura tapaHpUta sAdhakoM ke vicAra janasAdhAraNa taka pahu~ceM, isa uddezya se 'jJAna prasAra pustakamAlA' kA prakAzana Arambha kiyA hai| isake antargata vibhinna viSayoM para vividha vidhAoM kI 108 pustakeM prakAzita karanA taya kiyA gyaa| 3. pustakeM prakAzita hone ke bAda samyagjJAna pracAraka maNDala ke sAtha Age ke prakAzana saMyukta rUpa se prakAzita kiye jA rahe haiM tAki inakA adhika se adhika pracAra-prasAra samyagjJAna pracAraka maNDala kA lakSya bhI sAmAyikasvAdhyAya ke mAdhyama se zrutajJAna kA pracAra-prasAra karanA hai| 101 rupaye dekara koI bhI vyakti yA saMsthA TraikTa sAhitya sadasya bana sakate haiN| sadasyoM ko isa yojanA ke sabhI upalabdha prakAzana niHzulka pradAna kiye jAte haiN| sadasyatA rAzi 'zrI akhila bhAratIya vidvat jaina pariSad ke nAma DrAphTa yA maniArDara se bhejeN| 2500 rupaye kI rAzi pradAna kara koI bhI vyakti yA saMsthA TraikTa prakAzana meM sahayogI banakara zrutasevA kA lAbha uThA sakate haiN| prastuta prakAzana meM madrAsa ke pramukha samAjasevI zrI rikhaba rAjajI bAgamAra ne vidvat pariSad ko artha sahayoga pradAna kiyA hai| Apa mUlataH mer3atA siTI ke nivAsI haiM aura madrAsa meM Apake vyAvasAyika pratiSThAna For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haiM / prApa dharmaniSTha zrAvaka aura karmaTha sAmAjika kAryakarttA haiN| rAjasthAna yuvaka velapheyara sosAyaTI madrAsa ke adhyakSa evaM bha. mahAvIra ahiMsA pracAra saMgha va svAdhyAya samiti ke koSAdhyakSa ke rUpa meM ApakI sevAe~ vizeSa mahatvapUrNa haiM | esa. esa. jaina yuvaka saMgha madrAsa kI vibhinna pravRttiyoM se ApakA sakriya jur3Ava hai| Apako dhArmika saMskAra virAsata meM mile haiM / Apake pitAzrI hemarAjajI bAgamAra dhArmika vRtti ke niSThAvAna zrAvaka haiM / pratidina 8-10 sAmAyika karate haiM aura prAyaH sthAnaka meM hI rahate haiM / AcArya zrI hastImalajI ma. sA. ke prati Apake pUre parivAra kI agAdha zraddhA-bhakti hai / Apa milanasAra, udAra hRdaya aura utsAhI vyakti haiM / Apake sahayoga ke prati hama vizeSa AbhArI haiM / isa pustikA meM madrAsa ke pramukha cArTarDa ekAunTenTa evaM variSTha svAdhyAyI zrI pI. ema. caurar3iyA ne mRtyu ke vibhinna pahaluoM para apane vicAra prakaTa jIvana sudhAra ke sAdhana rUpa meM maMgalamaya diyA hai / karate hue use banAne para bala nibedaka devendrarAja mehatA adhyakSa caitanyamala DhaDDhA mantrI bhaMvaralAla koThArI adhyakSa DaoN. narendra bhAnAvata mahAmantrI zrI a.bhA. jaina vidvat pariSad samyagjJAna pracAraka maNDala For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRtya- cintana isa zarIra se jIvAtmA kA alaga ho jAnA hI mRtyu hai / zarIra se AtmA ke alaga ho jAne ke bAda zarIra kevala jar3a raha jAtA hai / jaba taka zarIra evaM AtmA kA sambandha hai, taba hI taka jIvana kahalAtA hai, lekina mRtyu jIvana kA anta nahIM hai, yaha to kevala eka vyaktitva ke vikAsa kA anta hai / mRtyu eka mahA nidrA hai / hama pratidina parizrama ke bAda vizrAma karate haiM, nIMda lete haiN| Akhira yaha nIMda kyA hai kA laghu maraNa hai / kucha ghanToM ke tAjagI pAkara uTha khar3e ho jAte kAryakrama meM laga jAte haiM / mRtyu ko mahA nidrA isalie kahA gayA ki yaha nIMda lambI hotI hai| Akhira sAre jovana bhara ke parizrama ke bAda use grahaNa kiyA jAtA hai / ? haiM nIMda bhI eka prakAra vizrAma ke bAda hama aura apane dainika thakAvaTa ko miTAne kA eka aura tarIkA hai| thake hAre loga nadI, tAlAba, samudra Adi athavA nala ke nIce baiThakara snAna karate haiN| gahare pAnI meM DubakiyA~ lagAte haiN| svimiMga pula meM ghanToM snAna kA Ananda lete haiM aura For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isa prakAra apanI thakAvaTa ko dUra karate haiN| isa prakAra saMsAra ke prANI kaSAyoM se lipta hokara gotA lagAte haiN| janma se mRtyu taka kaSAyoM meM isa prakAra jakar3e hue rahate haiM ki unheM sahI cintana kA avasara hI nahIM milatA aura anta meM ve thaka jAte haiM aura mRtyu ko prApta karate haiM / apane karmoM ke anusAra ve punaH nayA jIvana dhAraNa karate haiN| vAstava meM mRtyu to jIvana kA sAra hai| vyApArI sAla bhara vyApAra karatA hai, lena-dena karatA hai lekina sAla ke anta meM use yaha patA calatA hai ki use lAbha huA yA hAni ? isa prakAra mRtyu hone para jIvana kA lekhA-jokhA dekhA jAtA hai / vaha vyakti kaisA thA, usakA jIvana kitanA dharmamaya yA pApamaya thA, usameM kauna se 2 sadguNa vikasita hue the, dharma, samAja evaM deza kI usane kyA sevA kI, ina saba bAtoM kA niSkarSa yA sAra mRtyu para nikAlA jAtA hai| isIlie mRtyu jIvana kI pUrNatA hai, jIvana kA niSkarSa hai aura yathArtha kI abhi vyakti hai| - isa saMsAra meM jIne vAle hara vyakti ko eka dina jAnA hotA hai, kisI bhI samaya vaha kSaNa upasthita ho sakatA hai| isIliye vyakti svayaM ko sambhAle, apane ko dharmarAdhanA se jor3akara rakhe aura bheda vijJAna kA abhyAsa For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kare / aisA karane vAlA apane jIvana kI sArthakatA se dUsaroM ke liye bhI preraNA srota bana sakatA hai| mRtyu kA artha hai nirvANa arthAt ananta jIvana prajvalita karanA / bhagavAna buddha ne kahA "apanA nirvANa karo, tabhI saMsAra se saccA prema kara skiige|" apane ko bhUlanA, apanI vyaktigata AkAMkSAe~, svArtha aura lobha ko bhUla jAne se hI amaratA prApta kI jA sakatI hai| mRtyu kA bhaya . manuSya ke jIvana ko naSTa karane vAle vicAroM kA sabase bar3A aujAra hai bhaya / bhaya ke kAraNa caritra meM girAvara AtI hai, U~cI AkAMkSAe~ naSTa ho jAtI haiM aura saphalatA prApti meM bAdhA par3a jAtI hai| bhaya eka aisI ghaTanA hai, jo aba taka kabhI nahIM ghaTI evaM jo kevala kalpanA kI upaja hai aura usake ghaTita hone kI kalpanA karake hama usase trasta rahate haiN| Agama meM sAta bhaya batAye haiM :-loka bhaya, paraloka bhaya, AjIvikA bhaya, saMrakSaNa kA bhaya, yaza-apayaza kA bhaya, akasmAta bhaya aura mRtyu bhy| inameM mRtyu-bhaya sabase bar3A bhaya hai / saba prakAra ke bhaya kI pariNati mRtyu ke samaya hotI hai / vAlmIki rAmAyaNa meM kahA gayA hai 'sadaiva mRtyu jati, saha mRtyuniSIdati' For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arthAt mRtyu manuSya ke sAtha calatI hai, sAtha hI baiThatI hai, vaha hara kSaNa sAtha lagI rahatI hai, patA nahIM kaba daboca le ? 'sUtrakRtAMga' sUtra meM bhI kahA gayA hai'seNe jahA vaTyaM hare, evaM Aukhayammi tuI' arthAt eka hI jhapATe meM bAja jaise baTera ko mAra DAlatA hai, vaise hI Ayu kSINa hone para mRtyu bhI jIvana ko hara letI hai| prAyaH hama dekhate haiM ki jo vIra, zUra, balI apane Apako kahate haiM, lekina mRtyu ke samaya ve bhI bar3e bhayabhIta pAe jAte haiN| ve rote, gir3agir3Ate apane prANoM ko chor3ate haiM, isase spaSTa hai ki bhava kI yaha carama sImA hai| maraNa-bhaya ko jisane jIta liyA, phira use kisI bhI taraha kA bhaya parezAna nahIM karatA / mRtyu sadA se hA eka rahasya rahI hai| mRtyu ke bhaya se samasta jIvana nirjIva sA ho jAtA hai| jisa vastu se hameM bhaya lage usake bAre meM adhika se adhika jAnakArI kI jAya, yahI bhaya ko dUra karane kI rAmabANa auSadhi hai| mRtyu ke bAda zarIra nirjIva ho jAtA hai| use jalAne, gAr3hane yA kahIM DAlane se kisI prakAra kA kaSTa nahIM hotA, yaha tathya jAnane ke bAda bhaya ko mana se For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nikAla denA caahie| paMca tattvoM kA yaha putalA eka dina punaH paMca tattvoM meM mila jAegA, ataH isase bhayabhIta rahanA buddhimattA nahIM hai| matyu kA mukAbalA Dara kara nahIM, lar3a kara karo mRtyu kA kSaNa jIvana meM kevala eka bAra AtA hai, lekina mauta kA bhUta mana-mastiSka para sadA savAra rahatA hai| mRtyu se Darane se, rone-pITane evaM hallA-gullA karane se vaha hameM chor3a to nahIM degI? zatru kA mukAbalA Dara kara nahIM, lar3akara karanA caahie| ataH mauta se DaranA nahIM, balki lar3anA caahie| zatru ko parAjita karane ke lie yaha jAnanA atyanta Avazyaka hai ki zatru ke pAsa kitanI zakti hai, vaha kisa prakAra AkramaNa kara sakatA hai, usake mitra kauna haiM jo use sahAyatA pahu~cA rahe haiM ? hameM raNanIti taiyAra karanI par3atI hai aura kisI bhI paristhiti meM zatru kI anadekhI nahIM kI jA sakatI hai| ThIka isI taraha mRtyu kA sAmanA karane ke lie bhI hara samaya jAgrata rahane kI AvazyakatA hai| hara samaya mRtyu ko yAda rakheM / aisA karane se hama sahI jIvana jI skeNge| jIvanamaraNa ke cakra se chuTakArA pAne ke lie AtmA meM lage kaSAyoM ko dUra karanA hogA, tabhI hama mRtyu kA sAmanA kara skeNge| For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ravIndranAtha ThAkura ne kahA-"hama mRtyu kA priya atithi evaM mitra kI bhAMti svAgata karane kI kalA bhUla gae haiM, ataH hameM mRtyu mahAn zatru kI bhAMti AtI huI pratIta hotI hai|" nobala puraskAra vijetA elabarTa zvItajara kahate haiM- "kisI manuSya ko mRtyu se Darane kI AvazyakatA nahIM hai| use isa bAta se avazya DaranA cAhie ki kahIM vaha apanI sabase bar3I zakti ko binA jAne hue na mara jAye-dUsaroM ke lie apanA jIvana utsarga karane kI prabala icchA zakti / " / mRtyu kA varaNa karane ke lie hameM pratipala taiyAra rahane kI AvazyakatA hai| apane jIvana kA eka kSaNa bhI vyartha na calA jAe / jIvana kA pratyeka kSaNa amUlya hai| bhagavAna mahAvIra ne apane pramukha ziSya gautama svAmI ko kahA 'samayaM goyama mA pamAyae' he gautama ! eka samaya mAtra kA bhI pramAda mata kro| vAstava meM jo jIvana jIne kI yaha kalA jAnate haiM, ve mRtyu ko saharSa svIkAra kara lete haiN| mRtyu aura zoka jIvana aura mRtyu eka sikke ke do pahalU haiN| prAyaH yaha dekhA jAtA hai ki janma ke samaya meM to khuziyA~ For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manAI jAtI haiM, miThAiyA~ bAMTI jAtI haiM, cAroM ora haSa, Ananda aura ullAsamaya vAtAvaraNa chA jAtA hai, dUsarI ora jaba mRtyu hotI hai to ghara aura parivAra meM mAtama chA jAtA hai, sabhI udAsa ho jAte haiM / nikaTa ke sambandhI va iSTajana rone-pITane laga jAte haiM aura ghara meM nATakIya vAtAvaraNa chA jAtA hai| aisA saba kyoM hotA hai ? mRtyu eka nizcita ghaTanA hai| jo janma letA hai, vaha kabhI na kabho mRtyu ko prApta avazya kregaa| ataH hama kisI sambandhI yA mitra kI mauta para isalie cIkhate haiM ki hameM usase jo sukha milatA thA, aba kahA~ se milegA ? AtmA ajara, amara hai aura zarIra to eka dina jarUra naSTa hone vAlA hai, isaliye mauta kA zoka kisI taraha ucita nahIM hai / 'guru grantha sAhaba' meM kyA hI sundara kahA gayA hai ciMtA tAkI kIjie, jo anahonI hoya / eha mArga saMsAra kA, nAnaka thira nahIM koya / / dUradarzana para rAmAyaNa kI eka sIrija meM zrIrAma dvArA bAlI ko mArane kA prasaMga batAyA gyaa| jaba rAma ne sugrIva ke bhAI bAlI ko tIra mArakara mauta ke ghATa utAra diyA, to bAlI kI patnI tArAmatI vilApa karatI huI zrIrAma ke pAsa AI / zrIrAma ne kahA- "devI ! yaha zarIra to pRthvI, jala, agni, vAyu aura AkAza ina For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ke pAMca tattvoM se banatA hai aura vaha aba bhI tumhAre sAmane par3A hai| agara tuma ko bAlI ke zarIra se prema hai to le jAo isa zarIra ko aura ronA-dhonA banda karo / agara tumako usakI AtmA se prema hai to jAna lo ki AtmA amara hai / isakA kabhI nAza nahIM hotaa| phira tuma kisalie itanA ro rahI ho ?' zrIrAma kA yaha upadeza sunakara tArAmatI ko sahI jJAna ho gayA / 'gItA' meM zrI kRSNa kahate haiM 'na jAyate mriyate vA kadA cit / ' ajo nitya zAzvato'yaM purANaH / ' 3 zarIra janmatA hai, maratA hai, kintu AtmA na kabhI janmatI hai aura na kabhI maratI hai / vaha to ajara hai, nitya hai, zAzvata hai / zarIra kA jIvana mauta se ghirA hai / AtmA ko to mRtyu kabhI sparza bhI nahIM kara sakatI / AtmA maratI nahIM, kevala ghara badalatI hai / kevala zarIra kA colA badalatA hai, purAnA vastra utArA aura nayA vastra dhAraNa kara liyaa| isameM rone, vilakhane aura raMja karane kI kyA bAta hai ? jIvana kA sabase santoSaprada satya yaha hai ki jIvana aura maraNa eka hI anubhUti ke do pahalU haiM, ataH mRtyu ke prasaMga para zoka na kareM / For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maranA bhI eka kalA hai jInA jaise eka kalA hai, vaise maranA bhI eka kalA hai| jo loga yaha kalA nahIM jAnate, ve jIte hue bhI mRta haiM aura jo yaha kalA jAnate haiM, mRtyu ko prApta hote hue bhI jIvita haiN| mahattva kI bAta yaha hai ki hama maraNa ko bhI maMgalamaya banAyeM / sukha upakAraka hai, duHkha upakAraka hai, usI taraha maraNa bhI upakAraka hai| bhISaNa garmI ke dinoM meM yadi binA bijalI ke paMkhe ke kisI vyakti ko taMga banda koTharI meM kaida kara diyA jAe to vaha kitanA parezAna hogA ? yadi koI use usa bhayaMkara kArAgAra se chur3Ave to vaha usakA mahAn upakAra maanegaa| usI prakAra jarjara aura rogoM se grasta deha rUpI piMjar3e se jIvAtmA ko nikAla kara divya deha pradAna karane vAlA mRtyu se adhika upakAraka aura kauna hogA? isIliye saMsAra meM aisA koI nahIM jo anta meM zAMti se na maranA cAhatA ho! mRtyu kI smRti mRtyu eka aisI ghaTanA hai, jisake bAre meM manuSya ko khUba socanA cAhie / 'sAmya sUtra' meM likhA hai 'mRti-smRtiH zuddhaye / ' maraNa kI smRti citta zuddhi ke lie bahuta upayogI hai, isaliye mRtyu kA satata smaraNa honA caahie| For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRtyu kI sadaiva smRti se hama jIvana se sadA alipta raheMge, dUsaroM ke kalyANa evaM bhalAI meM jIvana vyatIta kareMge, jIvana meM sadA jAgarUkatA rahegI zeksapiyara kA eka vAkya hai - 'agara merA mitra Aja zAma ko maregA, yaha mujhe mAlUma hotA to subaha use kaTu bolA, vaha nahIM bolatA | mAlUma ho ki yaha zAma ko marane vAlA hai, to subaha usake sAtha jhagar3A nahIM karatA / ' prAyaH saMsAra meM dekhA yahI jAtA hai ki adhikAMza loga apane Apako amara mAnate haiM / yakSa ne yudhiSThira ko pUchA thA ki saMsAra meM sabase bar3A Azcarya kyA hai ? isakA uttara yudhiSThira ne diyA - " dUsaroM ko marate dekhakara aura svayaM kSaNa-kSaNa mRtyu kI ora bar3ha rahA hai, phira bhI manuSya mRtyu ko bhUlakara apane ko amara mAnatA hai / isase bar3hakara Azcarya dUsarA nahIM / ' jIvana lekina jo jAgarUka haiM, jIne kI kalA jAnate haiM, unakA citta mRtyu kI smRti se hamezA prasanna rahegA / AtmA ke amaratva ke vicAra hamezA raheMge, jisase jIvana premamaya vyatIta hogA / mRtyu kA sadaiva smaraNa karane se usakA pUrA abhyAsa ho jAyegA / jisa prakAra eka vidyArthI parIkSA meM baiThane ke pUrva acchI taiyArI karatA hai, jisase vaha acche aMkoM se uttIrNa ho sake, usI prakAra mRtyu kA sadaiva smaraNa usakI taiyArI hai / jo vyakti For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taiyAra hai usako kisI prakAra ghabarAne kI AvazyakatA nahIM hai| ghabarAtA vahI hai jo taiyAra na ho| mRtyu kI smRti rakhane se jIvana meM samatA A jAtI hai| pariSaha yA kaSTa upasthita hone para vaha ghabarAtA nahIM hai / jAgarUka rahane se vaha nimna pATha bolakara sAgArI saMthArA kara letA hai-- AhAra zarIra aru upAdhi, pacakhU pApa atthaar| maraNa pAU~ to vosire, jIU~ to AgAra // pariSaha yA kaSTa Tala jAne para ve namaskAra maMtra kA smaraNa kara apane dainika kAryoM meM laga jAte haiN| jAgarUka sAdhaka rAtri ko sote samaya bhI uparyukta padya bolakara nidrA lete haiM tAki yadi kadAcit nidrA meM hI mRtyu ho jAe, to khAlI nahIM mrte| mahApuruSoM ke mRtyu sambandhI vicAra mRtyu ke prati hamArA dRSTikoNa ho hamAre jIvana ke prati tathA parivAra, samAja, dhana, sattA, yaza Adi ke prati dRSTikoNa kA nirdhAraNa evaM nizcaya karatA hai| mRtyu ko sahaja bhAva se svIkAra karane para jIvana sarala aura sugama ho jAtA hai tathA hamArA dRSTikoNa svastha evaM sahI ho jAtA hai| ataH mahAn vyaktiyoM ne mRtyu kA saharSa AliMgana kara sahI jIvana jIne kI kalA kA upadeza diyA hai| For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir santa dAdU kahate haiMdAdU mAraga kaThina hai, jIvata calai na koii| soI cali hai bApurA, je jIvata mirataka hoii|| dAdU upadeza karate haiM ki anta meM to hara kisI ko maranA hI par3atA hai, parantu jJAnI puruSa jIte jI marane kA abhyAsa karate haiN| santa kabIra dAsa ne kahAmaratA maratA jagu muA, mari na jAniA koii| aise marane jo marai, bahurina maranA hoI / / arthAt bAra-bAra janma aura maraNa ke duHkhoM se ghire saMsAra ke loga jIte jI marane kA abhyAsa sIkha leM to sadA ke liye musIbata se chUTa jAe~ aura unheM amara sukha kI prApti ho| - aThAharavIM zatAbdI ke mahAn santa palaTUdAsa ne kahA marate marate saba mare, mare na jAnA koya / palaTU jo jiyata mare, sahaja parAyana hoya // mahApuruSoM ke mRtyu ke samaya ke udgAra aThArahavIM sadI ke eka cikitsaka ne mRtyu ke pUrva ke kSaNoM meM kahA thA- "yadi mere hAtha meM kalama pakar3ane kI zakti hotI to maiM likhakara batAtA ki mRtyu kitanI For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AsAna aura sukhada hai|" marate samaya geTe ne kahA 'adhika prakAza, adhika prakAza !' tukArAma mahArAja 'rAma kRSNa hari' gAte-gAte hI mara gaye / guru samarthadAsa ne kahA "kyoM rote ho? merA 'dAsa bodha' to hai|" phrAMsIsI kavi pAla skerana ne bhI mRtyu ke antima kSaNoM meM kahA thA- "mujhe jJAna na thA ki maranA itanA AsAna hai| maiM mRtyu para haMsa sakatA huuN|' lokamAnya tilaka "yadA-yadA hi dharmasya' vAlA zloka bolate-bolate hI cale ge| pleTo mara rahA thaa| sAre ziSya va mitra ikaTTha the| kisI ne pUchA'jIvana bhara Apa upadeza dete rhe| Aja antima samaya unakA sAra btaaiye|' pleTo ne A~kha kholI aura kahA 'sAre jIvana maiMne eka hI bAta sikhAI hai aura vaha haimarane kI klaa|' zamsa tabaraMja sAhaba ne jo bhAva antima samaya meM kahe, usakA bhAvArtha hai : "jaba merA zarIra zAnta ho jAe aura loga merA janAjA uThAkara caleM to pala bhara ke lie bhI yaha nahIM socanA ki mujhe marane kA koI duHkha yA aphasosa haiN|" "jaba tuma merA janAjAdekho to eka bAra bhI mere lie judAI yA phirAka kA zabda na kahanA kyoMki maiM to khudA se milane jA rahA hU~, yaha mere lie judAI kA nahIM visAla kA dina hai, khudA se milane kA dina hai|" For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "aura jaba maiM duniyA se muMha mor3akara calA jAU~gA to merA rukha hakIkata kI tarapha ho jAegA, eka aisI hakIkata kI tarapha, jo hamezA se calI A rahI hai aura hamezA rhegii|" sukarAta ne kahA "Let us face death as we have faced life courageously. So, be of good, cheer and do not lament my passing. Be quiet and let me die in peace." mahApuruSa aura mRtyu mahApuruSa sadaiva mRtyu kA atithi kI taraha svAgata karate haiM aura sadaiva use saharSa svIkAra karane ke lie taiyAra rahate haiN| yahAM kucha mahApuruSoM kI mRtyu ke sambandha meM vivaraNa diyA jA rahA hai 1. hajarata IsA yaza masIha ko phAMsI kA daNDa de diyA gyaa| phAMsI para car3hane ke pUrva Apake oThoM para muskarAhaTa thI aura ApakI jubAna para yaha duA thI"ai khudA ! tU jo cAhatA hai, vahI hogaa| ina logoM ko mApha karanA / ye nahIM jAnate ki ve kyA kara rahe haiN|" 2. sukarAta ko devatAoM ko lAMchita karane aura yuvakoM ko patha-bhraSTa karane ke doSa meM mRtyu-daNDa sunAyA For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 gyaa| usane mRtyu daNDa ko samApta karAne kA bilkula bhI prayatna nahIM kiyaa| vaha tIsa dina taka kArAgAra meM rhaa| usane viSa kA pyAlA pIte hue Atma-gaurava, Atma-sammAna evaM Atma-vizvAsa kA. paricaya diyaa| usane jIvana-maraNa ke rahasya ko sahI bhAMti samajha liyA thA, isalie aisI ghar3I meM bhI usake mukha-maNDala para nirAzA aura vedanA kI koI rekhA nahIM thii| usane ha~sateha~sate apane prANa de die| 3. Arya samAja ke saMsthApaka svAmI dayAnanda sarasvatI kI mRtyu bhI eka aitihAsika ghaTanA hai| eka bAra svAmIjI jodhapura nareza se milane ge| usa samaya rAja darabAra meM vezyA kA nAca ho rahA thaa| svAmIjI ne rAjA se kahA ki kutiyA aura zera kA milApa kaisA ho rahA hai ? yaha sunakara vezyA ke dila meM svAmIjI ke prati dveSa utpanna ho gyaa| usane rAjA ke rasoie ko bhArI lAlaca dekara svAmIjI ke bhojana meM viSa milA diyaa| bhojana karane ke bAda svAmIjI ko viSa kA ahasAsa huA to unhoMne rasoie ko bulAkara kahA-'dekho ! yadi rAjA ko isa bAta kA patA cala gayA ki tumane mere khAne meM viSa milAyA to tumheM jIvita nahIM chodd'eNge| isaliye jitanA jaldI ho sake, utanA jaldI yahAM se bhAga jaao| marate samaya bhI Apake oThoM para yaha duA thI--'bhagavana ! ApakI icchA pUrNa ho|' For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4. mahAtmA gAMdhI ne 7 navambara, 1932 ko seTha jamanAlAla bajAja ko jo patra likhA, usameM mauta ke sambandha meM nimna vicAra likhe the mauta, cAhe choTA ho yA bar3A, gorA ho yA kAlA, yaha saba ke lie AtI hai| usakA Dara kyA aura usakA aphasosa bhI kyA ? mujhe to bahuta bAra aisA lagatA hai ki jindagI ke mukAbale meM mauta jyAdA acchI honI caahie| zarIra se pahale to musIbata bhoganI par3atI hai aura zarIra ke bAda bhI aneka duHkha haiM jabaki mauta ke bAda kucha logoM ko brahma sthiti prApta ho jAtI hai| isI mauta ko pAne ke lie sArI umra niSkAma kAmoM meM gujAranI caahie| vAstava meM mahAtmA gAMdhI ne mauta ke sahI svarUpa ko samajhA aura 30 janavarI, 1948 ko nAthUrAma goDase se goliyoM ke zikAra hone para bhI vicalita nahIM hue| unake mukha se 'rAma rAma' zabda hI nikale aura antima samaya meM apane hatyAre nAthUrAma goDase ko mApha karane kI abhilASA prakaTa kii| 5. saMta vinobA bhAve ko jaba yaha ahasAsa ho gayA ki aba unakA zarIra unakA sAtha nahIM de rahA hai aura unakI mRtyu nikaTa hai to unhoMne sva icchA se anna aura jala kA tyAga kara diyaa| bhArata kI tatkAlIna For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pradhAnamantrI zrImatI indirA gAMdhI svayaM dillI se vardhA unake pAsa gaI aura unheM auSadhi lene kI prArthanA kI, lekina vinobA bhAve apane deha se Asakti chor3a cuke the| unhoMne ise svIkAra nahIM kiyaa| isa prakAra ve paNDita maraNa ko prApta hue| 6. zrIkRSNa ke choTe bhAI zrI gajasukumAla muni the| bAla avasthA meM hI ve tIrthaMkara neminAtha ke samakSa dIkSita ho ge| dIkSA ke prathama divasa hI ve prabhu kI AjJA prApta kara rAtri ko zmazAna bhUmi meM jAkara apane karmoM kI nirjarA hetu dhyAna meM khar3e ho ge| udhara somila brAhmaNa ne, jisakI kanyA ke sAtha zrIkRSNa ne gajasukumAla kA sambandha taya kara diyA thA, gajasukumAla ko muni veSa meM dhyAnastha khar3e dekhA to usakA pUrva bhava kA baira jAga utthaa| usane gIlI miTTI ikaTThI kI aura muni gajasukumAla ke sira ke cAroM ora lgaaii| phira vaha zmazAna bhUmi meM se jahAM jagaha-jagaha Aga laga rahI thI, vahAM se dahakate aMgAre lAyA tathA unheM gajasukumAla muni ke mastiSka para banI huI miTTI ke pAla ke andara DAla die| gajasukumAla muni ne paristhiti ko bhAMpa liyaa| ghora pariSaha meM ghira kara bhI ve jarA bhI vicalita nahIM hue, balki aura adhika sajaga ho ge| mRtyu unake For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAroM ora maNDarA rahI thI, lekina phira bhI unake bhAva unhoMne apane vicAroM ko nayA nikRSTa nahIM hue / AyAma diyA / ve cintana karane lage / AtmA kI amaratA aura zarIra kI nazvaratA kA unheM jJAna thA / cintana ne nayA mor3a liyA / aho ! mere saMsAra pakSIya sasura merI sahAyatA karane Ae haiM / ye mere karmoM kI nirjarA karAne ke lie mere hitaiSI haiN| zAyada ina karmoM ko kATane meM na jAne kitanA samaya lagatA, lekina dhadhakate aMgAre mere sira para DAlakara inhoMne merA vizeSa upakAra kiyA hai / yaha merI parIkSA kI ghar3I hai| isameM mujhe uttIrNa honA hai / ghora kaSTa evaM maraNAMtika vedanA ke samaya bhI ve samatA bhAva meM rhe| kucha hI kSaNoM meM unakA sira agni para rakhI huI khicar3I kI taraha phadaphada karane lagA / bhAvoM ke uccatama rasAyana ke kAraNa kucha hI kSaNoM meM unhoMne apane sAre karmoM ko kSaya kara liyA aura kevalajJAna prApta kara janma-maraNa ke cakra se sadAsadA ke lie mukta ho gae / bAla maraNa 1 jIvana meM binA taiyArI ke binA dhama - pAlana ke duHkhita - pIr3ita hote hue jo maratA hai, usakI mRtyu bAla maraNa hai / bAla maraNa kA artha hai vivekahIna hokara hAyahAya karate hue, kheda, pazcAtApa, duHkha, zoka aura vikalatA For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se Arta dhyAna karate hue mRtyu ko prApta karanA / vAla maraNa vAle kA antima samaya moha-mAyA meM ulajhA huA aura dayanIya bana jAtA hai| jisane jiMdagI meM koI satkArya nahIM kiyA, kevala pApa-kAryoM meM hI racA-pacA rahA, mahArambha aura mahAparigraha meM hI DUbA rahA, nizcita hI usakI mRtyu bhayAvaha aura duHkhada hotI hai| bAla maraNa kA mukhya kAraNa mRtyu kI pUrva taiyArI kA abhAva hai| isake alAvA bhogoM ke prati jo Asakti hotI hai, vaha mRtyu paryanta dUra nahIM hotii| phala svarUpa vaha atyanta duHkhI rahatA hai aura una bhogoM ke viyoga ke duHkha ko sahana nahIM kara paataa| vaha merA-merA karate saMsAra meM itanA lipta ho jAtA hai ki mRtyu kI to kalpanA bhI nahIM krtaa| vaha rAga-dveSa kI pragAr3ha granthiyoM se jakar3A rahatA hai| vaha kAma-bhogoM meM racA-pacA rahakara atyanta krUra kArya karane laga jAtA hai| ataH manobhAvanA zuddha nahIM ho pAtI tathA duHkha rUpa mRtyu ko prApta karatA hai| krodha meM, saphalatA hAsila na hone para duHkhI hokara Aveza meM Akara AtmahatyA karanA bAla maraNa hai| krodhI vyakti sata-asat, viveka se vikala, karttavyaakarttavya se bebhAna evaM maryAdAoM kA atikramaNa kara jAtA hai| usake hRdaya meM sneha evaM prema-dhArA sUkha jAtI hai| sahAnubhUti evaM sahayoga kI pravRtti bhI daba For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAtI hai| usakI sArI pravRttiyA~ pAgaloM kI taraha hotI haiN| pAgala kisI bhI kArya ko karane kI sUjha-bUjha nahIM rkhtaa| aisI avasthA meM mRtyu pAne vAlA apanI gati bigAr3a detA hai kyoMki marate samaya usake vicAra zuddha nahIM hote| krodha se pIr3ita vyakti kabhI-kabhI Aga meM kUdakara, rela ke nIce Akara, samudra, tAlAba ke pAnI meM DUbakara kisI pahAr3I kI coTI se girakara apanI jIvanalIlA samApta kara detA hai| ataH aisA maraNa yA AtmahatyA nAdAnagI meM kI jAtI hai jo niMdanIya hai / AcAryoM ne bAla maraNa 12 prakAra kA batalAyA hai 1. bhUkha aura pyAsa se chaTapaTAte mrnaa| 2. indriyoM ke vazIbhUta hokara duHkhI maraNa / 3. zarIra meM bANa, golI, tIra Adi lagane se mRtyu| 4. pavaMta athavA kisI U~cAI se girakara mrnaa| 5. agni meM kUdakara athavA ghAsaleTa Adi DAlakara jlnaa| 6. jahara Adi viSailI cIjeM khAkara mrnaa| 7. vRkSa se girakara maranA / 8. pAnI meM DUbakara mrnaa| 9. gale meM phAMsI lagAkara mrnaa| 10. jaMgalI jAnavaroM kA zikAra hokara mrnaa| For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11. zalya cikitsA meM maranA / 12. nIca bhAvoM meM maranA / 21 paNDita maraNa aura mRtyu- mahotsava bhagavAna mahAvIra ne mRtyu ko burA nahIM kahA / mRtyu se bhayabhIta honA ajJAna kA phala hai / mRtyu koI vikarAla daitya nahIM hai / mRtyu manuSya kA mitra hai / bhagavAna mahAvIra ne 'mRtyu vijJAna' kA vizada vivecana kiyA hai / indriyAdhIna, kaSAyAdhIna, zokAdhIna, mohAdhIna hokara mRtyu ko prApta karanA unhoMne aisA batAyA jaise kisI gRddha, vAja Adi ne kisI nirIha pazu ko nocadaboca liyA ho aura use apanA grAsa banA liyA hai / samAdhi maraNa ko unhoMne zreSTha maraNa batAyA hai / saMnyAsapUrvaka aura prabhu smaraNa karate hue maranA hI samAdhi maraNa Adi nAmoM se pukArA jAtA hai / paNDita maraNa athavA saMthArA aMgIkAra karane vAlA sAdhaka saba prakAra kI moha-mamatA ko dUra karake zuddha Atma-svarUpa ke cintana meM lIna hokara samaya gujAratA hai / vaha saMsAra ke sukhoM kI kAmanA, paraloka ke sukhoM kI icchA, pratiSThA dekhakara adhika jIne kI icchA, bhUkhapyAsa roga janita vyAdhi se ghabarA kara jaldI marane kI icchA tathA indriyoM se bhogoM kI AkAMkSA nahIM karatA / For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 vaha Atma-bhAva meM ramaNa karatA hai tathA sabhI jIvoM se maitrI bhAva aura unakI maMgala kAmanA karatA hai| saMthArA athavA samAdhi maraNa kA paccakkhANa karane se pahale sAdhaka 84 lAkha jIva yoni se kSamAyAcanA karatA hai evaM apane Apako zuddha evaM sarala banAtA hai| tatpazcAt sAdhaka jo pratijJA yA saMkalpa dhAraNa karatA hai, usake bhAva isa prakAra hote haiM he prabhu ! jIvana ke antima samaya meM mRtyu paryanta saMlekhanA kA sevana karatA huuN| maiM sabhI prakAra kI hiMsA jhUTha, corI, kuzIla aura parigraha kA tathA krodha, mAna, mAyA, lobha se mithyAdarzana zalya taka 18 pApoM kA, sabhI akaraNIya kAryoM kA yAvajjIvana tIna karaNa, tIna yoga se tyAga karatA huuN| ina aThAraha pApoM kA tyAga karake maiM yAvajjIvana tInoM athavA cAroM AhAroM kA tyAga karatA hai| isake alAvA maiM apane zarIra kA bhI tyAga karatA hU~ jo zarIra mujhe iSTa, kAnta, priya, manojJa, anukUla evaM priya hai| maiMne sadA dhyAna rakhA ki isa zarIra ko bhUkha, pyAsa, roga Adi koI kaSTa na ho, usa zarIra para bhI mamatva bhAva kA tyAga karatA huuN| kitanA maMgalamaya evaM pavitra maraNa hai yaha, jise sAdhaka saharSa svIkAra karatA hai isaliye isa prakAra ke samAdhi maraNa ko 'mRtyu-mahotsava' kI bhAva pUrNa saMjJA dI For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaI hai| bhagavAna mahAvIra ne apane antima samaya meM dezanA dete hue deha kA tyAga kiyaa| unakA mutyu-mahotsava nau mallavI, nau licchavI, kAzI-kauzala deza ke aThAraha gaNa rAjAoM ne manAyA / devatAoM ne ratnoM ke dIpaka jalAkara prakAza kiyA / devatAoM ke gamanAgamana se bhUmaMDala Alokita ho gyaa| tIrthaMkaroM ke nirvANa divasa ko mRtyu kalyANaka divasa kahate haiM aura Aja bhI ise bar3I zraddhA aura bhakti se nirvANa kalyANaka ke rUpa meM manAte haiN| jo sAdhanA meM jAgarUka haiM tathA mRtyu ko sadaiva smaraNa rakhate haiM, unake pariNAma Asakti aura zoka se rahita ho jAte haiN| unake lie mRtyu kA avasara mRtyu mahotsava ke rUpa meM pariNata ho jAtA hai| unakI antarAtmA yahI kahatI hai jisa maraNa se jaga Dare, mere mana Ananda / marane hI te pAiye, pUrana paramAnda / / -saMta kabIra jisa mRtyu kA nAma sunakara sampUrNa saMsAra bhayabhIta hotA hai, usakI kalpanA se mujhe bar3A Ananda milatA hai| kaba vaha zubha dina hogA, jabaki maiM bhI marU~gA aura eka akhaNDa' prAnandamaya bahma ko prApta kruuNgaa| paMDita maraNa 5 prakAra kA hotA hai : For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. pAdopagamana-isameM AtmA vRkSa kI bhAMti sthira rahatI haiM aura sAmAyika, dhyAna Adi sAdhanAoM meM samAdhistha hotI hai| 2. bhakta pratyAkhyAna-isameM tIna athavA cAra prakAra ke AhAra kA parityAga kiyA jAtA hai| ise saMthArA aura saMlekhanA bhI kahA jAtA hai| saMthArA meM vivekapUrvaka deha aura kaSAya ko kRza kiyA jAtA hai| ise samAdhi bhI kahate haiN| 3 iGginImaraNa-yAvajjIvana cAroM AhAroM ke tyAga ke bAda nizcita sthAna meM hilane-Dulane kA AgAra rakhakara jo mRtyu hotI hai, use iGginImaraNa kahate haiN| iGginImaraNa vAlA apane sthAna ko chor3akara nahIM jaataa| vaha dUsaroM se apanI sevA nahIM krvaataa| . 4. kevalImaraNa-kevalImaraNa, kevalajJAna hone ke bAda marane para hotA hai| 5. chadmastha maraNa-kevalajJAna binA prApta kiye chadmasthAvasthA meM hI mRtyu ho jAnA chamastha maraNa hai| paNDita maraNa jJAnI jIva kA hotA hai jo mRtyu ko mitra mAnakara usase milane ke lie sadaiva utsuka rahate haiN| mRtyu unake lie viSAda kA kAraNa nahIM hotii| isalie ve mRtyu ko aura usake pazcAt ke jIvana ko For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 adhikAdhika sundara aura sukhada banAne kA prayatna karate haiN| isake lie paNDita maraNa yA samAdhi maraNa Avazyaka hai| kahA bhI haiegammi bhava grAhaNe, samAdhi maraNeNa jo maidijIvo / Na hu hiMDadi bahuso, sataThe bhave pamottUNa / / arthAt eka bhava meM jo jIva samAdhi maraNa pUrvaka tyAga karatA hai, vaha sAta-ATha bhavoM se adhika kAla taka saMsAra meM bhramaNa nahIM krtaa| matyu ke samaya nikaTa ke sambandhI evaM iSTa mitroM kI jimmedAriyA~ kabhI-kabhI vyakti lambI bImArI ke daura se gujaratA hai, isase usake svAsthya meM dhIre-dhIre nirantara girAvaTa AtI hai| bImAra vyakti svayaM yaha mahasUsa karane lagatA hai ki aba vaha vApasa svastha na ho sakegA aura usakA kAla nikaTa hai| aisI paristhiti meM jo jJAnI haiM, jAgarUka haiM, ve sahI sthiti kA andAjA kara lete haiN| ve apanI jimmedAriyoM se halke ho jAte haiN| parigraha kA jo bojha hai, use bhI ve apane sambandhiyoM yA zubha kAryoM meM kharca kara, halke ho jAte haiN| sabhI se kSamAyAcanA kara lete haiM aura mana ko nizalya kara lete haiN| prabhu-smaraNameM tallIna rahate haiN| yadyapi zarIra kI jarjara avasthA tathA rogoM ke AkramaNa ke kAraNa unheM bhayaMkara kaSTa hotA hai lekina For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bheda vijJAna (zarIra aura AtmA alaga-alaga haiM) kI jAnakArI hone se ve unheM samatA bhAva se sahana karate haiM tathA apane pApoM kI AlocanA aura karmoM kI nirjarA karate haiN| jitanA-jitanA kaSAyoM ko kSINa karate haiM tathA moha rAjA ko jotate haiM, utane-utane aMzoM meM guNasthAnoM kI sIr3hiyAM car3hate jAte haiN| vAstava meM yaha paNDita maraNa kI bhUmikA kA svarUpa hai| jaba unheM yaha pakkA vizvAsa ho jAtA hai ki aba unakA jIvana kucha hI dinoM evaM ghaMToM kA hai, taba unakA saMkalpa majabUta ho jAtA hai, ve saMthAre kA paccakkhANa kara lete haiM tathA paNDita maraNa ko aMgIkAra karate haiN| lekina aisI paristhiti virale bhAgyavAna puruSoM ko hI milatI hai| prAyaH yaha dekhA jAtA hai ki jaba vyakti antima ghar3iyAM gina rahA hotA hai, usa samaya use aise vAtAvaraNa meM rakhA jAtA hai, jahA~ para usake sage-sambandhI bhI nahIM jA sakate / DAkTaroM kI dekha-rekha meM use inTenasiva keara yUniTa meM rakhA jAtA hai| vahA~ na to use bolane diyA jAtA hai aura na hI kisI se milane diyA jAtA hai| apane andara ko vyathA vaha andara hI andara lekara sadA ke lie calA jAtA hai| __ mRtyu ke samaya pArivArikajanoM evaM iSTa mitroM kI vizeSa jimmedAriyA~ haiN| mRtyu ke samaya vaha vyakti For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 itanA nirbala ho jAtA hai ki kucha bhI sahana nahIM kara sakatA / aise samaya meM usake samakSa rote hue bAteM karanA, dabI jabAna se bolanA, duHkhI ko aura duHkhI karanA hai| usameM himmata jAgrata kareM, usake bhAvoM meM sabalatA laaeN| use DigAe~ nhiiN| use usakI sthiti kA bhAna karAte hue, prabhu-smaraNa meM tallIna rahane kI preraNA kreN| saMsAra kI asAratA evaM AtmA kI amaratA kA sandeza sunAe~ tAki usakA ajJAna dUra ho jAe evaM zArIrika vedanAe~ vaha samatA bhAva se sahana kara ske| jApa, bhajana, sAmUhika prArthanA Adi Ayojana kara vairAgyamaya vAtAvaraNa taiyAra kreN| yadi usa vyakti ne kucha saMkalpa le rakhe hoM to unheM dRr3hatA se pAlana karane kA sAhasa bar3hAveM / yadi DAkTaroM ke parAmarza se athavA aisA AbhAsa hone lage ki bImAra vyakti kucha hI ghaMToM kA mehamAna hai to use saceta kareM evaM tyAga mArga kI ora bar3hane kI preraNA kreN| yadi vaha vyakti svecchA se kisI tyAga mArga ke saMkalpa kI athavA saMthAre kI bhAvanA jAhira karatA ho to dravya, kSetra, kAla aura bhAva ko dekhate hue zIghra nirNaya leM, lekina kisI bhI paristhiti meM use DigAe~ nhiiN| yadi AsapAsa meM saMta-munirAja virAjate hoM, to unake darzanoM kA lAbha use avazya dilavAe~ tathA unase paccakkhANa vagairA avazya karavAe~ tathA mAMgalika sunavAe~ / Asa-pAsa maujUda vyaktiyoM kI jarAsI sUjhabUjha se marane vAle vyakti kA mRtyu maMgalamaya bana sakatI hai| For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 29 hameM yaha pakkA vizvAsa honA cAhie ki jIvana kI Ayu kA na to eka kSaNa ghaTAyA jA sakatA hai aura na hI bar3hAyA jA sakatA hai| isalie bAra-bAra hameM yaha kahA jAtA hai ki bhagavAna mahAvIra kA nirvANa kA samaya nikaTa jAnakara indra bhagavAna ke samakSa upasthita ho prArthanA karane lagA- "he prabhu ! Apake janmakAla meM jo uttarA phAlgunI nakSatra thA, usa para isa samaya bhasmaka graha saMkrAnta hone vAlA hai jo ki janma-nakSatra para do hajAra varSa taka rhegaa| ataH usake saMkramaNa kAla taka Apa Ayu ko bar3hAleM to vaha niSphala ho jaayegaa|" bhagavAna ne kahA- indra ! Ayu ke ghaTAne-bar3hAne kI kisI meM zakti nahIM hai| graha to kevala AgAmI kAla meM zAsana kI jo gati hone vAlI hai, usake digdarzaka mAtra haiN| jaba hama bhagavAna kI vANI ko pUrNa rUpa se hRdayaMgama kara leMge, taba hameM mRtyu kA bhaya kabhI nahIM mahasUsa hogaa| mRtyu aura pracalita kuprathAeM mRtyu Ane para vaha vyakti to sabako chor3akara calA jAtA hai| use parivAra se athavA samAja se aba koI lenA-denA nahIM hai lekina marane vAloM ke pIche Aja samAja For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir meM kucha aiso prathAe~ cala gaI haiM jinakA Aja ke yuga meM koI mahattva nahIM hai| 1. patnI kA banda kamare ke kone meM baiThanA : pati kI mRtyu kA yadi sabase adhika duHkha kisI ko hotA hai to usakI patnI ko hotA hai / yaha svAbhAvika bhI hai, kyoMki usake jIvana kA sAyA hI uTha jAtA hai| eka ora pati kI mRtyu ke kAraNa vaha duHkhI hai, dUsarI ora kaI mahinoM taka banda kamare ke eka kinAre kone meM use baiThAnA, kitanA dukhada hai| na khAne kA samaya hai, na hI Avazyaka kAryoM kA / jaba dekho, milane vAloM kA jamaghaTa lagA rahatA hai| duHkhI ko aura duHkhI karanA kaunasI buddhimAnI hai ? duHkha ke samaya milane Ane vAle logoM kA kartavya hai ki ve samaya kA khyAla rkheN| ve aisI koI carcA nahIM kareM, jisase duHkha aura bddh'e| mAhaula ko badalanA cAhie / dhArmika evaM vairAgyamaya carcAe~ hoN| jIvana meM sadguNoM kA vikAsa karane vAlI kathAe~ kahI jaaeN| aise prasaMgoM para acchA to yaha hogA ki baiThaka meM kucha mAlAe~ rakha dI jAe~ aura Ane vAle pratyeka ko apane-apane iSTa devoM kA smaraNa karane ko kahA jaae| acche vairAgyapUrNa bhajana ke kaiseTa bhI Tepa rikArDa se calAne caahie| svAdhyAya kI choTI-choTI pustakeM jo For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvana kI kSaNabhaMguratA, AtmA kI amaratA, mRtyucintana, paNDita maraNa Adi viSayoM para likhI gaI hoM, rakhI jA sakatI haiM jisase samaya pramAda meM naSTa nahIM hogA aura sahI jIvana jIne kI dRSTi milegii| 2. pallA prathA : Aja bhI kaI parivAroM meM vizeSataH gAMvoM meM yaha prathA pracalita hai| ghara meM kisI kI mRtyu hone para duHkha honA svAbhAvika hai lekina jora-jora se cillA-cillA kara ronA tAki Asa-par3osa ke logoM ko mAlUma par3e tathA milane Ane vAle sambandhiyoM ko yaha ahasAsa ho jAya ki ye bahata duHkhI hue haiN| kabhI-kabhI to aisA dekhane meM bhI AtA hai ki A~khA meM eka bhI A~sU kI banda nahIM hotI, phira bhI cillAe jA rahe haiN| yaha kevala eka kuprathA kA poSaNa hai| pallA prathA kA yaha mAhaula kaI dinoM taka calatA hai| isa prathA ko bar3hAvA dene vAle aura koI nahIM, balki unake nikaTa ke sambandhI hI hote haiN| marane ke bAda, jaba eka sambandhI kisI anya gAMva yA zahara se milane AtA hai to galI ke caurAhe yA nukkar3a se hI joroM se cillA-cillAkara duHkha prakaTa karatA huA AtA hai, tAki usakI sUcanA usa parivAra ke anya sadasyoM ko mila jaave| basa, phira ghara kI sArI aurateM cillA-cillAkara rone lagatI haiN| kyA For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yahI duHkha prakaTa karane kA yA sAntvanA dene kA tarIkA hai ? cintanazIla samAja kA kartavya hai, aisI prathAoM kA samUla vinAza kre| 3. mRtyu-bhoja : yaha Aja kI kaisI viDambanA hai ki mRtyu hone para mAlamasAle ur3Aye jaaeN| ghara meM zoka kA mAtama chAyA rahatA hai aura dUsarI ora zoka-milana athavA svAmI-vatsala kA nAma lekara saikar3oM, hajAroM vyaktiyoM ke bhoja kA Ayojana karanA tathA unheM khilAnApilAnA ? apane iSTa mitroM, parivAra tathA sambandhiyoM ko khilAne-pilAne ke kaI avasara Ate haiM, jinameM unako Amantrita kiyA jA sakatA hai| isa prathA kA sabase burA asara sAmAnya Aya vAle garIba parivAroM para par3atA hai| Aja hamAre deza meM karor3oM aise parivAra haiM jo garIbI ke noce kI rekhA meM apanA jIvanayApana karate haiM lekina ve bhI apane parivAra ke mukhiyA kA mRtyu bhoja to avazya Ayojita kreNge| unako isa Ayojana ke lie apane jamIna, jAyadAda, gahane, bartana vagairA taka dharohara ke rUpa meM rakhane par3ate haiN| eka bAra byAja ke bojha se dabane ke bAda jIvana bhara yaha bojhA Dhote rahate haiM aura karjadAra bane rahate haiM / isa prakAra eka ora una parivAroM ko For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir apane parivAra ke mukhiyA kI mRtyu kA duHkha hai, to dUsarI ora apanI ijjata rakhane ko ciMtA / jAgarUka samAja kA kartavya hai ki vaha aise mRtyu bhoja ke prasaMga ko bar3hAvA na de / jo parivAra mRtya bhoja kA Ayojana karate hoM, unheM samajhAyA jaae| phira bhI yadi koI parivAra aisA Ayojana kare to sAmUhika rUpa se usameM zAmila na hoM, tAki bhaviSya meM anya parivAra ise svataH hI Ayojita nahIM kreNge| sampanna parivAroM ko cAhie ki ve apanI dhana rAzi zubha kAryoM meM kharca kreN| yadi koI bar3I rAzi kharca karane ko bhAvanA ho to mRtaka vyakti ke nAma kA parivAra meM TrasTa banAleM evaM usakA saho viniyoga kara usase ajita Aya ko zubha kAryoM meM kharca kreN| aisA karane se parivAra meM dAna kA pravAha sadaiva cAlU rahegA evaM mRtaka AtmA ko saccI zraddhAMjali hogI, usakA nAma sadaiva jIvita rhegaa| 4. satI prathA : satI prathA kI Ajakala bahata carcA hai / Aja bhI kahIM-kahIM apane pati ke pIche usakI arthI ke sAtha baiThakara patniyoM kI jalane kI ghaTanAe~ sunane va samAcAra patroM meM par3hane ko milatI haiM / yadyapi sarakAra ne isake viruddha kaI For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAnUna banAe haiM, jisase koI bhI patno satA na ho| samAja meM bhI satI prathA ke viruddha kAphI cetanA AI hai| jaba kabhI kisI patnI kA jIvana sAthI mauta kA zikAra ho jAtA hai to patnI para duHkha kA pahAr3a A giratA hai| usakI viveka zakti naSTa ho jAtI hai, use apanA jIvana nikRSTa lagane lagatA hai aura kabhI-kabhI to Aveza meM Akara vaha svayaM bhI apanI jIvana-lIlA samApta karane ke lie taiyAra ho jAtI hai| aise samaya meM usake nikaTa ke sambandhI yA pAsa rahane vAle vyaktiyoM kI vizeSa jimmevArI hai| ve usa bahana ko samajhAe~ evaM sAMtvanA deN| use akelA nahIM chodd'eN| Aveza meM Akara apanI sUjha-bUjha khonA tathA mauta ko dhAraNa karanA bAla maraNa hai, jo bhAvI jIvana ko bigAr3atA hai| Aja hama ikkIsavI zatAbdI kI ora bar3ha rahe haiM, vaijJAnika yuga meM jA rahe haiM, lekina phira bhI una prathAoM kA poSaNa kara rahe haiM jinakA Aja ke yuga meM koI aucitya nahIM hai| samaya ke anusAra hama badaleM anyathA samaya hameM badala degaa| buddhimAna vahI hai jo samaya ke pravAha ko jAnatA hai aura usake anurUpa badalatA hai| __ mRtyu viSaya para vividha prakAra se cintana karane ke pazcAt hama apanA mAnasa isa prakAra kA banAyeM ki mRtyu kA sAmanA ha~sate-ha~sate kreN| hara samaya usake For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 svAgata ke lie taiyAra rheN| eka acche Izvara bhakta AdamI se jaba usakI antima bImArI meM pUchA gayA ki kyA vaha mRtyu kA anubhava kara rahA hai ? to usane uttara diyA ki-'mitra, maiM jIvita raha~gA yA nahIM isakI mujhako cintA nahIM hai kyoMki yadi maiM baca gayA to maiM paramAtmA ke sAtha raha~gA aura yadi maiM mara gayA to paramAtmA mere sAtha rhegaa| acche. AdamI nahIM marate apitu bure vyakti hI marate haiN| acche vyakti marane para dhUla meM se uThakara yaza ke sopAna para paira rakhate haiN| acche vyakti saMta kavi / tulasIdAsajI kI ina paMktiyoM ko sadA smaraNa rakhate haiM"jaba merA janma huA, taba maiM royA tathA dUsare ha~se the| aba aisA jIvanayApana karU~ ki mRtyu ke samaya maiM ha~sU aura dUsare roeN|" ThIka inhIM bhAvoM ko dUsare rUpa meM baMgAla kI pracalita eka kahAvata meM isa prakAra kahA gayA hai'yadi ThIka Thoka maranA jAno to samajhanA ki tumhArA sAdhana-bhajana bhI ThIka-ThIka huA hai|" mRtyu jaise mahattvapUrNa viSaya ko amaMgala evaM azubha kahakara na TAlA jAya, balki usake samyak cintana kI AvazyakatA hai| yadi isakA sahI cintana tathA manana kiyA jAe to usase milane vAle navanIta se avazya hI hamAre jIvana ko eka naI dizA aura jyoti milegI aura hama mAnava-jIvana ko saphala kara skeNge| aura anta meM yaha kavitA, isake bhAvoM ko Apa hRdayaMgama kareM For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ) mRtyu kA bhaya hai bhayaMkara, kyoM na use tuma tajate ho ? maranA hI nizcita hai to phira, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Dara-Dara kara kyoM marate ho ? ( 2 ) mRtyu se jo bhaya khAte haiM, roja marA ve karate haiM / jo niDara hokara jIte haiM, ve marakara bhI jIvita rahate || ( 3 ) mRtyu sahaja hai, svAbhAvika hai, vaha hai jIvana kA parivartana / parivartana se bhaya vaha khAtA, jo svabheda ko nahIM jAnatA // ( 4 ) mRtyu amaratA kA praveza dvAra hai, paramAnanda kI sIr3hI hai / zoka karo nahIM, mRtyu Ane para, 35 aura na karo mRtyu kI abhilASA / / For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRtyu maMgalamaya bana jAtI, jaba jIvana meM samatA Ae / divya jJAna kI jyoti prakaTe, rAga-dveSa se nAtA chUTe / mRtyu jIvana kA navanIta hai, jIvana kA vaha darpaNa hai / usako pAye binA na milatA, zivapada kA anupama Ananda / / mRtyu jIvana kI svarNima belA, saharSa use apanAe~ hama / rAga-dveSa se sambandha tajakara, samatA ko jIvana meM lAe~ / For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TaikTa sAhitya sadasyatA sUcI-22 101 rupayA pratyeka 943. zrI hIrAlAla rAmapuriyA, rAyapura 944. ,, pukharAja subhASacanda, kavardhA (ma0pra0) 945. ,, manoja kumAra mehatA, madrAsa 946. ,, bhaMvaralAla samadar3iyA, madrAsa 947. ,, gaNezalAla DAMgI, relamagarA (udayapura) 948. maisarsa-zrImala sAkaracanda, nandUrabAra (mahArASTra) 949. zrI vardhamAna jaina svAdhyAya saMgha, samadar3I 950. ,, bAbUlAla ema0 surAnA, bambaI 51. ,, jainaratna hitaiSI zrAvaka saMgha, pAvaTA, jodhapura 952. ,, saradAra ucca mAdhyamika vidyAlaya, jodhapura 953. ,, a0bhA0 jaina ratna hitaiSI zrAvaka saMgha, ghor3oM kA cauka, jodhapura 954. ,, jauharIlAla pArakha, nidezaka, sevA mandira, rAvaTI, jodhapura 955. , nemIcanda jaina "bhAvuka', jodhapura 956. ,, lAlacanda pUnamacanda mUthA, byAvara 957. ,, bhaMvaralAla copar3A, jAvada 18. ,, manoharalAla jaina (khIMdAbata), pIpaliyA maNDI 959. ,, jasavantasiMha mehatA, udayapura 960. , jasarAja vijayalAla koTaDiyA, koMDA gAMva (bastara) 961. , basantIlAla sarUpariyA, cittaur3agar3ha For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 962. ,, tilokacanda uttamacanda borA, pAragAMva (mahArASTra) 963. ,, himmatasiMha bAbela, udayapura 964. ,, bhUrAlAla javAnamala, navasArI (gujarAta) 965. ,, sohanalAla kavAr3a, jodhapura 966. ,, gajendra boDAnA, indaura 967. , narendramala surANA, jodhapura 968. ,, azoka chAjer3a, AbU ror3a 969. ,, kizora zAha, ahamadAbAda 970. ,, lAlacanda indaracanda bAphanA, nevariyA (rAja.) 971. ,, pArasamala biradIcanda kuceriyA, dhuliyA 972. ,, gautamarAja surAnA, madrAsa 973. ,, bAbulAla bAgamAra, mAlegAMva 974. ema. ke. injIniyarsa, byAvara 975. zAha dIpacanda lakSmIcanda, baMgalaura 976. sI. hastImala indaracanda jaina, baMgalaura 977. zrI siremala kiranakumAra maralecA, baMgalaura 978. eca. bAbUlAla bhaNDArI, baMgalaura 979. bI. prakAzacanda jaina, baMgalaura 980. je. pArasamala mANakacanda koThArI, baMgalaura 981. pI. zAntilAla khArIvAla, baMgalaura 982. zrI padamacanda bamba, baMgalaura 983. ,, zAntilAla azokakumAra caurar3iyA, baMgalaura 984. je.kistUracanda, baMgalaura 985. eca. navaratanamala jaina, baMgalaura (kramazaH) For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isa zRMkhalA meM aba taka prakAzita pustakoM kI sUcI : pratyeka kA mUlya do rupayA 1. caritra nirmANa aura nAro-DaoN. zAntA bhAnAvata 2. jaina dharma : jIvana dharma-kanhaiyAlAla lor3hA 3. sukhI jIvana kaise jie~-DaoN. mahendrasAgara pracaNDiyA 4. svAdhyAya-AcArya zrI hastImalajI ma. sA. 5. jaina paramparA ke anuSThAna-cA~damala karNAvaTa 6. zrAvaka dharma-kanhaiyAlAla daka 7. dharma aura hama-DaoN. indararAja baida 8. bhaktAmara stotra-kanhaiyAlAla daka 6. sAmAyika-AcArya zrI hastImalajI ma. sA. 10. sevA kareM : sukhI raheM-kanhaiyAlAla lor3hA 11. jaina sAdhanA meM tapa-subhASa muni 'sumana' 12. dhyAna-sAdhanA-DaoN0 ziva mUni / 13. aparigraha kI prAsaMgikatA-DaoN. dayAnanda bhArgava 14. zAkAhAra uttama khyoM ?-DA. ummedamala munota 15. ahiMsA kI kathAe~-DaoN. premasumana jaina 16. jovana-mUlya-DaoN. narendra bhAnAvata 17. tanAvoM se mukti-sajjanasiMha mehatA 'sAthI' 18. gaNadhara indrabhUti gautama-ajita muni 19. samatA kA vyAvahArika darzana-AcArya zrI nAneza 20. paryAvaraNa aura dharma-DaoN. premasumana jaina 21. dUhA sataka-DaoN. narendra bhAnAvata 22. preraka prasaMga-rAjakumAra jaina 23. vaktRtva-kalA-kanhaiyAlAla lor3hA 24. karma siddhAnta-kanhaiyAlAla lor3hA For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mr Or mmm 25. apanI pahacAna-sundaralAla bI. malhArA 26. indriya se atIndriya kI ora-AcArya zrI nAneza 27. Adhunika jIvana aura ahiMsA-DaoN. pracaNDiyA 28. kSamA-pI. ema. cauraDiyA 29. ahobhAgya hai merA-DaoN. indararAja baida 30. karuNA kI kiraNeM hIrAlAla gA~dhI 'nirmala' 31. kSamAsAgara mahAvIra-sundaralAla bI. malhArA 32. kaSAya-vijaya-sampatarAja DosI 33. vicAra-vallarI-DaoN. narendra bhAnAvata 34. jaina dIkSA-kanhaiyAlAla daka 35. bAla-darzana : bAla mahimA-giju bhAI 36. jina vacanAmRta-cA~damala karNAvaTa 37. yoga-vijJAna-DaoN. narendra zarmA 'kusuma' 38. vinayacanda caubIsI-nathamala lUNiyA 39. zIla kI kathAe~-saroja jaina / 40. paryuSaNa aura dasa lakSaNa dharma -tejakaraNa DaNDiyA 41. sAdhanA-svarUpa-vidhi-phUlacanda mehatA 42. muktakamAlA-candanamala 'cA~da' 43. sAgara ke pAra-zrI gaNeza mUni zAstrI 44. jaina Agama sAhitya-upAcArya zrI devendra muni 45. paccakkhANa : kyoM aura kaise ? -cA~damala karNAvaTa 46. jaina samAja kI ekatA kanhaiyAlAla daka 47. cintana-prasaMga-DaoN. mahAvIra rAja gelar3A 48. darzana ke kSaNoM meM--sundaralAla bI. malhArA 46. patha-dIpikAeM-gulAbacanda jaina 50. mRtyu-cintana-pI. ema. caurar3iyA striA For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAna prasAra pustakamAlA ke pracAra-prasAra meM isa prakAra sahayogI baneM 0 101 rupaye dekara svayaM sadasya baneM aura 108 pustakeM prApta kreN| pratyeka mAha ausatana eka pustaka kA prakAzana / apanI ora se sArvajanika pustakAlayoM, skUloM, dhArmika pAThazAlAoM, jaina sthAnakoM, mandiroM, svAdhyAya saMghoM ko sadasya banAkara pustakeM bhijavAyeM / pustakeM hama Apake nAma kI mohara lagAkara pariSad ke DAka vyaya para sambandhita pustakAlayoM va saMsthAoM ko niyamita bhijavAte rheNge| - tapasyA, jayantI, puNyatithi, vivAha, parvatithiyoM va vizeSa zubha avasaroM para prabhAvanA ke rUpa meM adhika se adhika pustakeM vitarita kreN| 100 aura usase adhika pustakeM maMgAne para 25% kamIzana diyA jaayegaa| 2500 rupaye, prati pustaka ke prakAzana meM artha sahayoga pradAna kara tathA tIsare kavara pRSTha ke lie vijJApana dekara zruta-sevA kA lAbha utthaaveN| rAzi maniArDara yA DrAphTa se 'zrI akhila bhAratIya jaina vidvat pariSad' ke nAma sI-235 e, tilakanagara, jayapura-302004 ke pate para bhejeN| For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jA Flo zrI pI. ema. caurar3iyA prastuta pustaka ke lekhaka zrI pI. ema. cauraDiyA kA janma 17 agasta, 1939 ko jodhapura meM haa| vartamAna meM Apa madrAsa meM cArTarDa ekAunTenTa ke rUpa meM 'pI. ema. cauraDiyA eNDa kampanI' ke saMcAlaka haiN| sAmAjika evaM dhArmika kAryoM meM ApakI prArambha se hI vizeSa ruci rahI hai| Apa variSTha svAdhyAyI haiN| aura gata kaI varSoM se paryaSaNa ke dinoM meM deza ke vibhinna kSetroM meM jAkara apanI sevAeM de rahe haiN| ApakA dhAmika zAstrIya jJAna gaharA hai aura jIvana meM use utArane kA barAbara ApakA prayatna rahatA hai| ApakA jIvana sarala, sAdA aura vicAra ucca haiN| madrAsa kI kaI dhAmika, sAmAjika evaM zaikSaNika kalA saMsthAoM ke Apa padAdhikArI evaM sakriya sadasya haiN| Apa acche baktA, kuzala lekhaka aura udAra hRdaya samAjasevI haiN| madrAsa meM 'praznamaMca kAryakrama kA zubhArambha kara Apane yUvApIr3hI meM dhArmika naitika zikSaNa evaM jIvanamUlyoM ke nimo Serving JinShasan to vividha pakSoM para cintana kA dayA hai ki mRtyu jIvana kA anta020773 za-dvAra hai ataH isase bhayabhIta , gyanmandir@kobatirth.org samatA-bhAva meM ramaNa karate hue isakA svAgata karanA caahie| mRtyusudhAra hI jIvana-sUdhAra hai| kobA, For Private and Personal Use Only