Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva. zAbIjanAM preraNAdAyI smaraNe [10] adhyApaka kauzAMbIjInuM nAma na jANato heya e vidvAna ane vicAraka bhAgye ja haze. jo ke emaNe pitAnAM keTalAMka jIvana-smaraNa ApavItImAM AlekhyAM che, paNa te smaraNe AkhA jIvanane lagatAM nathI. temaNe amuka samaya sudhInA ja potAnA khAsa khAsa keTalAka jIvana-prasaMgo ApavItImAM AlekhyA che. tema chatAM jeNe e TUMkI ApavItI vAMcI haze tenA upara kauzAMbIjanI buddhi, puruSArtha ane cAritryanI UMDI chApa paDyA vinA rahI ja nahi heya. huM pite to koI paNa jijJAsu bhAI ke bahenane vAMcavAlAyaka pustako sUcavavAM hoya tyAre temAM "ApavItI"nI pasaMdagI prathama karuM chuM. "zuM karavuM? rasto keI sUjhato nathI, sahAyaka nathI." evA evA mAyakAMgalA vicAra sevanArAonI Aje kamI nathI. tevA mATe mArI dRSTie kauzAMbIjInI ApavItI" e preraNAdAyI bAIbala bane tevI che. Ama hovA chatAM jeNe kauzAMbIjano ThIka ThIka pratyakSa paricaya sAme haze ane je dRSTisaMpanna haze te ja kauzAMbIone kharI rIte oLakhI zakyo haze ema mane lAge che. temanI sAthe mAre sAkSAta paricaya lAMbA vakhata lagI rahyo hato ane chelle hamaNuM kAzImAM paNa ame banne sAva nikaTa hatA. tethI huM temanAM keTalAMka maraNe AlekhuM te te anubhavamUlaka che ema samajI vAMcanAra vAMce. sauthI pahelAM huM kauzAMbIjhane pUnAmAM 1917mAM temane makAne maLe. te vakhate teo pharcyursana kaeNlejamAM pAlInA adhyApaka hatA. meM temanuM buddhadharma ANi saMdha' e pustaka vAMceluM eTale temanA pratye mAre ananya Adara te prathamathI ja utpanna thayele; paNa huM pratyakSa maLe tyArathI te temanA pratye mArI judI ja dRSTi badhAI. huM A agAu keTalAka vakhata thayAM bauddha pAlI vAjya gurumukhathI zIkhavA icchatA hatA. jaina karmazAstra ane bIjA evA viSaya viSe vicAratAM tema ja lakhatAM mane ema thayeluM ke bauddha vAlmayanA pUrA ane yathArthe abhyAsa vinA mAruM abhISTa kAma adhUruM ja rahevAnuM che. huM 5 adhyApakanI zodhamAM hatA, ane kauzAM
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana bIjIne acAnaka bheTo thayo. eTale mArI jijJAsA sateja banI tema ja kauzAMbIjI pratye vizeSa AkarSace. paNa te vakhate mArI IcchA siddha na thaI ane huM AgrA cAlyo gaye. beeka varSa pachI pharI huM pUnAmAM gaye, paNa ghaNuM karI te vakhate kauzAMbI che tyAM na hatA. temanA eka pratibhAzALI ziSya hai. rAjavADe maLelA paNa emanI mulAkAta mArA mATe te kauzAMbIjI pratyenA AkarSaNamAM ja pariNamI. je ke maLe tyAMthI marAThImAM prasiddha thayela bauddha vADmaya meLavI mArI jijJAsA alpAMze satiSata hatuM, chatAM taka maLe tyAre kauzAMbIjI pAse ja boddha vADmaya zIkhavAnI utkaTa vRttinAM bIje pAye jatAM hatAM. huM kAzI choDI 1921mAM amadAvAda AvI gayela ane gujarAta purAtatvamaMdiramAM raheta; paNa hajI lagI huM e saMsthAmAM sevaka tarIke joDAyA na hato. purAtatvamaMdiranA badhA ja viziSTa adhikArIo ane emAM joDAvA kahetA, paNa hajI lagI huM e saMsthAmAM taTastha rahIne ja kAma karyo jato. 1922nA chellA bhAgamAM pUnA beThAM mane samAcAra maLyA ke kauzAMbIjI purAtavamaMdiramAM nimAyA che. A samAcAre vIjaLaka asara karI ane huM purAtattvamaMdiramAM joDAvAnA nirNaya upara AvI gayo ne joDAyo. have huM kauzAMbIjIne sahavAsI banyuM. mAruM purAtattvamaMdiramAMnuM kAma te juduM ja hatuM, paNa A sahavAsanI take mane emane aMtevAsI paNa banAvyo. kauzAMbIjI pAse bauddha pAlI 2 zIkhavAnI zarUAta to purAtattvamaMdira ane mahAvidyAlayanA keTalAka adhyApakoe karelI, paNa huM jANuM chuM tyAM lagI temanI pAsethI satata zIkhavAne yoga mArA ja bhAgamAM lakhAyo hate. eka bAju huM emanI pAse bauddha graMtha zIkha ane bIjI bAju aneka viSayonI emanI sAthe carcA karato. pharavA jatI vakhate kauzAMbI pite ja mAre hAtha pakaDI le ane mArA pUchelA ke aNapUchelA savAle viSe anekavidha carcA kare. teo je bauddha viSaye viSe marAThImAM lakhAve ke graMtha race te mane prathama saMbhaLAve. teo mArI sUcanA upara dhyAna ApatA. mArI zaMkAnuM samAdhAna paNa karatA. mane A nimitte khUba jANavAnuM maLatuM. A krama ghANuM karI pAMceka varSa cAlyuM haze. tyArabAda teo raziyA gayA ne thoDA vakhata mATe e krama tUTI gaye. kauzAMbIjI sAthe mAre sahavAsa mAtra adhyayana-adhyApana pUrato ja na hatuM. paNa te lagabhaga covIse kalAkano rahe. teo mane vana-
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya", vyavahAranA aneka prasaMgamAM mitranI peThe mahatvanI sUcanA ApatA. nAhavA ke khAvAmAM ke evI bIjI bAbatamAM kAMI paNa kahevuM hoya te teo niHsaMkoca kahetA. kauzAMbIjInA svabhAvamAM kaDakAInuM tattva bahu ugra hatuM. ene lIdhe keTalIka vAra ghaNA nikaTanA mitra sAthe paNa teo athaDAmaNImAM AvatA. huM paNa e athaDAmaNane sAva apavAda rahyo chuM ema te na ja kahI zakAya; paNa eve prasaMge huM sAva mauna rahI jate; kAraNa ke meM emanI kaDaka prakRtimAM nikhAlasapaNAnuM ane kSaNikapaNAnuM tattva barAbara jANI lIdheluM. kauzAMbIjI paNa thoDI vAramAM ThekANe AvI jatA, moLA paDI jatA ane ghaNIvAra "paMDitajI" evA madhura AmaMtraNathI saMbodhI mAphI paNa mAgatA. kauzAMbIjI mULe gevAnA, ane mahArASTramAM vizeSa rahelA. temanA jIvana-vyavahAramAM paNa mahArASTrIya uparAMta bhikSuka dharmanuM tatva hatuM. teoe bauddha bhikSu tarIke sIlena, barmA ane bhAratamAM jIvana gALeluM. bauddha-paraMparAnA kSaNikavAdanI emanA jIvanamAM sajIva chApa hatI. videzamAM vizeSe karI amerikAmAM emaNe jIvana gALeluM eTale pAzcAtya. raheNI-karaNInA paNa emanAmAM saMskAra hatA. kSaNikavAdanA ane pazcimanA saMskAree te temanA AkhA jIvanamAM kAma karyuM che ema mane TheTha sudhI lAgatuM hatuM. koI paNa sthAna ke koI paNa kAmane sanAtanI peThe coMTI rahevAnI temanI prakRti ja na hatI. pratyeka kSaNe navuM navuM vAMce ane vicAre tema ja lAMbA vakhata lagI sevelA saMskArane eka kSaNamAtramAM pheMkI devA sudhIne puruSArtha paNa kare. emane jANanAra dareka e samajo ke kauzAMbIjI pitAnI yejanA game tyAre aNadhArI rIte badalI nAkhaze, tema chatAM temanAmAM eka ananya vaphAdArI tI. je kAma emaNe lIdhuM hoya, jenuM vacana ApyuM hoya te game te bhoge pUruM ja kare, ane pitAnA kAmane bane teTaluM sarvAgINa tema ja vicArayukta karavAnI koziza paNa kare. garIbImAM AgaLa vadhelA ane bhikapa mAM varSo goLelAM eTale temanAmAM zarUAtamAM meM AtithyavRtti kAMIka ochI joyelI, paNa temaNe gujarAtamAM ghaNAM varSo gALyAM ane ghaNA gujarAtIonAM asAdhAraNa Atithyane pagale pagale anubhava karyo. tyAra bAda meM temanAmAM e saMskAra badalAya che. teo pote gujarAtanA jaina ane jainetaranA Atithya viSe jyAre prazaMsAnA uddagAra kADhatA tyAre huM joI zakato ke temanA upara gujarAtanA AtithyanI jevI chApa che tevI bIjA ekeya prAntanI nathI.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7] darzana ane ciMtana kauzAMkhIjIne taravA ke temanI pAse besavuM eTale TUcakA, itihAsa, vijJAna, tattvajJAna, rAjakAraNa, sAmAjika jIvana vagere jJAnagaMgAnI aneka dhArA vacce snAna karavuM; tethI aneka mitrA temane tAtaratA, aneka temanI pAse carcA arthe jatA ane temanAthI sAva juduM dRSTibindu dharAvanAra paNa temanI sAthenA vArtAlApa mATe lalacAtA. kauzAMbIjI jeTalA ugraprakRti teTalA ja spaSTabhASI. emane kAMI chupAvavAnuM na hatu. game tevI virAdhI ane samartha vyaktine paNa potAnI vAta cokhkhA zabdomAM saMbhaLa!vatA. lokamAnya tilake gItA-rahasyamAM dhammapadanA eka padyanA artha anyathA karelo. kauzAMkhIjIe temane pUrI rIte ThIka ThIka pakaDyA ane bhUla kabUla karAvI. tripiTakAcArya tarIke prasiddha zrI rAjIe dhammapadano anuvAda karyo che, jemAM emanI maulika bhUla rahI gaI che. kauzAMbIjIe emane ekavAra ADe hAthe lIdhA ane rAhUlajI temane namI paDyA tathA potAnI bhUla paNa kabUla karI. lakhANu, uccAraNa, vAcana, prazna Adi kAI paNa khAkhatamAM pote saheja paNa bhUla calAvI na le. kAI evI bhUla kare ta tene jarAya dna sAMkhI letAM cokhkhuM cokhkhuM kahI de eTalI emanI cokasAI, mama gAyakavADa mahArAja sayAjIrAva kauzAMkhIjInA ananya bhakta. paNa evA caMkAra, samatha ane sahAyaka rAjvI suddhAMta kauzAMbIjI temanI bhUlo ke kuTeva viSe khakhaDAvI nAkhatA. zrImaMta sayAjIrAva ane temanAM patnI sImanAbAI sAthenA aneka kaTu-madhura smaraNA te mane keDa sudhI prasage prasaMge saMbhaLAvatA. te uparathI huM temanI nirbhayatA, satyavAditA ane niHspRhatA pArakhI jatA. ' kAkA kAlelakara temanA aMgata mitra ane sajAtIya. kAkA poteja kauzAMkhIne purAtattvamadiramAM lAvelA ane sevAgrAmamAM temane ja hAthe kauzAMkhIjInA agnisaMskAra thayo. kAkA bahAragAmathI AvyA ane kauzAMbIjIe maunapaNe joyA ke tarata ja thoDI vAramAM prANa hADyo. ATalI nikaTatA chatAM eka prasaMge kauzAMbIjI kAkA suddhAMne nArAja karatAM khacakAyA na hatA. kauzAMbIjI mane kahetA ke amerikAmAM yaMga inDiyA vAMcato tyAre mane ghaNIvAra AMsu AvI jatAM. gAMdhIjInA ahiMsA tema ja vizvapremanA vicAro navA rUpamAM vAMcI mane thatu ke A eka aMta che. e ja buddhie mane amerikA cheDAvyuM ane amadAvAdamAM lAvI mUkayo. kauzAMkhInI gAMdhIjI pratye phaeNsudhI dhruvI ananya zraddhA TUMkamAM AgaLa upavAsa prasaMge joIzuM. Ama chatAM dhI 2. hatI te ApaNe bAbatomAM kauzAM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya [1 bIjI gAMdhIjInI TIkA karatA. keTalIkavAra teo e TIkA ahu sakhatapaNe paNa karatA. gAMdhIjI upavAsa ane bIjA dehadamanA upara je bhAra mUke che tene kauzAMbIjI buddhinI dRSTie nihALI ayeAgya lekhatA. ane tethI ghaNI vAra kahetA ke, gAMdhIjImAM je tyAga, je ahiMsAvRtti che tenI sAthe AvA tapane kAI meLa nathI. kauzAMbIjI A TIkA saunI samakSa paNa karatA. je gAMdhIjInA pratyeka vyavahAra ane vicArane akSarazaH mAnatA ane anusaratA te keTalIkavAra gAMdhIjInI TIkAthI kauzAMbIjI pratye akaLAtA paNa kharA, chatAM saumAM kauzAMbIjInI niSThA ane pramANikatA viSe ekasarakhI zraddhA joI zakAtI. dareka ema samajato ke kauzAMbIjI mAne che tema kahe che ane kAInI zehamAM leza paNa Ave tevA nathI. dareka jaNa ema samajato ke kauzAMbIjIne buddhithI samajAvI zakAya, paNa khANuM ke lAlacathI hi gAMdhIjI dvArA prArthanA upara je bhAra apAto ane gItAnuM je ananya mahattva aMkAtu tenI sAme kauzAMbIjI aneka chIle sAthe mane!rajaka TIkA karatA.. kAI bacAvamAM Utaryo ke enuM AvI banyuM. te vakhate kauzAMkhInI prajJA ane lIlazaktine pravAha kava vaheto e te tyAM hAjara hoya te ja samajI zake. kauzAMbIjI mAtra anya sapradAya ke dharmonA ja TIkAkAra na hatA. te baiddha hAvA chatAM bahu-paraMparAnI truTIonI pUrNapaNe TIkA karatA. jeNe temanuM ' ahiMsA ANi saMskRti' pustaka vAMcyuM che te joI zakaze ke kauzAMkhI vahema ane dhArmika dabhAnA keTalA vizadhI hatA. A pustaka temaNe kAzImAM lakheluM ane mane AkhuM marADImAM ja saMbhaLAveluM, kAzmavidyApIThanA prANa zrI zivaprasAda guptA temane bahu mAnatA. guptAjIe kahelu ke tamAruM pustaka huM hindImAM chapAvIza, paNa kauzAMkhIjI mane hameza kahetA. ke kapAsrITara anuvAdaka, vikretA ke khIjA kAI je hindu haze ane vedapurANa saMskRtine mAnatA haze te mAruM khUna na kare to huM pADa mAnIza. ane banyuM paNa tema ja. lagabhaga 12 varSa vItI gayAM, eNnA guptAe karAvela hindI anuvAda paNa taiyAra paDyo che, chatAM hajI lagI ene panAra kAI maLyuM nathI. je emAM veda-purANa tema ja gItAnI spaSTa samAleAcanA vAMce che te ja chApavA ke prakAzita karavAnI hiMmata karI zakatA nathI.. chelle chelle 1946nA julAImAM teo jyAre sarayUtaTe deharIdhATa upara anazana levA gayA tyAre mane e hindI anuvAda soMpI zrI nAthurAma. premIjIne mekalavAnuM kahI gayA. emane vizvAsa hato ke premajI nirbhaya ane vAdAra che, tethI te avasara Avye chApatAM ke chapAvatAM pAchA nahi paDe.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 ] dRna ane cittana ' zrI. zivaprasAda guptAe kAzI vidyApIThamAM kauzAMbIjI mATe temanI ja sUcanA pramANe nAnakaDuM paNa sagavaDyuM makAna AMdhI ApeluM. temAM rahI kauzAMbIjIe * ahiMsA ANi saMskRti e pustaka lakheluM. meM temane pahelethI ja kaheluM ke A pustaka pUruM' thAya ke sthAnAMtara karavuM ane jovuM ke bahu cAhako paNa aMte pragaTa kare che ke nahi? temaNe ema ja karyuM. zeTha jugalakizAra biralA jevA paisAdAra che tevA ja dAnI ane udAra che. hindu saMskRti pratye temanI ananya niSThA jANItI che. biralAjI ja eka evA che ke jemaNe hindu paraparAmAM auddAne samilita karI levAne sajja prayatna karyo che. miralAjI jeTalA gItAbhakta teTalA ja khauphaiAnA bhakta che. baudhdhagraMthenA hindI anuvAdo rasapUrvaka vAMce ane sAranAtha jevA vizva vakhyAta audhdhatImAM ekAntamAM besI te upara manana paNa kare che, eTaluM ja nahi paNa temaNe kalakattA, dilhI ane hindu yunivarsiTImAM baudhdhazAstranA adhyayana mATe tema ja baudhdha maMdira ane dharmazALA mATe anekavidha eTale moTA kharca karyAM che ane hajI kare che ke te jANanAra ja biralAjInI hindustAnamAM phrI auddha-paraMparA pratiSThita pharavAnI dhagaza jANI zake. AvI vRtti dharAvanAra zrIyuta jugalakizAra biralAe muMbaI-parelamAM eka bauddha-vihAra baMdhAvI ApyA ne temAM kauzAMkhIne rahevA tema ja phAma karavAnI sagavaDa karI ApI. kauzAMbIjI garIba ane dalita jAtionI sevA karavA icchatA, tethI te e vihAramAM rahyA ane temaNe tenuM bahujana vihAra ' evuM nAmakaraNa karyuM. hujana zabdanI pasadagI temaNe pAlI-pradhAne AdhAre karelI, jene Adhunika bhASAmAM sAdhAraNa janatA athavA lekasamAja evA artha thaI zake. kauzAMbIjI e vihAramAM rahI parelanA lattAmAM vasatA majurA ane harijanomAM sa MskAra siMcavAnuM kAma karatA. kauzAMbInA e kAma mAM aneka jaina gRhasthAnA Arthi ka tema ja khIjA prakArano sakriya sahayoga hatA. Avu sevAmaya vAtAvaraNa jAmeluM, chatAM temAM pelA ahiMsA ALa saMghRti'-e pustake vizra upasthita karyuM. kauzAMkhIe jyAre jANyuM ke ukta pustakamAM temaNe karela gItA Adi vaidika granthonI nirdaya samAlocanAthI biralA saheja nArAja thayA che tyAre temaNe e vihArane ja choDI devAnuM pasaMda karyuM, jo ke biralAjInI evI kAI tti na hatI. ane pAchaLathI kauzAMbIjIne temaNe kaheluM paNa kharuM ke tame bahujana vihAra zA mATe cheDayo ? tame tyAM rahe ema huM icchuM chuM' paNa kauzAMbIjI mane kahetA ke, teo game teTalA bhalA ane udAra hAya hatAM je mArA lakhANathI temanI sAMpradAyika lAgaNI .
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha [73 dubhAtI hoya te temanI koIpaNa sagavaDa laI dabANa taLe rahevuM te karatAM bIje game tyAM rahevuM e ja hitAvaha che. khuda gAMdhIjIe paNa temane kaheluM ke tame bahujana vihAra" zA mATe cheDe che ? paNa temaNe e vihAra choDyo te cheDyo ja. temane pitAnAM lakhANa viSe eTalI jAgrata pratIti hatI ke, te khAtara teo game te sahavA taiyAra rahetA. e ja pustakanuM gujarAtI bhASAMtara prasiddha thavAnuM hatuM tyAre temaNe mane prastAvanA lakhavA sUcavyuM. mAre mATe A prasaMga " nadI vyAghanyAya" je hato. eka tarapha kauzAMbIjI sAthe mAre gADha saMbaMdha ane bIjI tarapha emanAM pratipAdana viSe kyAMka kayAMka mAruM juduM paDatuM dRSTibiMdu, huM game teTalA mRdubhAve lakhuM teya kauzAMbIjanA amuka vicArone virodha thato ja hato. tema chatAM temanA AgrahathI meM Abu upara kAMIka prAstAvika lakhI kADhavuM. jo ke meM emAM kauzAMbIjInI amuka ekAMgI u vRttine prativAda karyo ja hato, chatAM amArA be vacce kyAreya aMtara paDavuM nahi. UlaTuM huM mArA pratye temano utaretara prema ja nihALI zakati. eka athavA bIjA kAraNe bhAra e prAstAvika nathI chapAyuM te nokhI vAta che, paNa ahIM to prazna kauzAMbIjInI makakama vRtti ane nikhAlasatAne che. kauzAMbIjI "bahujana vihAra" cheDI sAranAtha AvyA ane tyAM salanI tema ja bIjA bauddha bhikSukAnA AgrahathI eka jhUMpaDI jevA rathAnamAM rahyA. badhA ja bhikSuke temane guruvAta mAnatA ne temanI pAse bhaNatA. sau icchatuM ke teo Ajanma tyAM ja rahe. 60 karoDa jeTalA bauddhonA mAnya e pavitra tIrthamAM rahevAnI temanI vRtti paNa hatI, chatAM bIjAne mana najIvA gaNAtA vicArabhedane kAraNe temaNe agavaDanuM jokhama vahorI e sthAna choDI dIdhuM. vicArabheda mukhyapaNe eTale have ke kauzAMbIjI tyAMnA bauddhamaMdiramAM ekatra thatA arthasaMcaya pasaMda na hato. bhakto ane yAtrIo je ApI jAya ke caDAvI jAya te badhuM ja paramArthamAM tatkALa vAparI nAkhavuM ne maMdira ke mUrti nimitte kAMI paNa kImatI rAkhI na mUkavuM e kauzAMbIjhane sidhdhAMta hato. kauzAMbIjI kahetA ke, buddhanA ananya tyAga sAthe AvA saMcayane meLa zo ? je ke, bIjA badhA baho namrapaNe emanI vAta mAnya rAkhatA paNa koI cAlu paraMparA varuddha jaI zakatuM nahi; tethI kauzAMbIjIe sAranAtha rahevuM ja choDI dIdhuM ane pharI kAzI vidyApIThamAM AvyA. tyAM temane lAvanAra ane temane mATe sagavaDa karI ApanAra DaoN.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74] darzana ane ciMtana bhagavAnadAsa. DaoN. sAheba emane emanI vidvattA, vicArasamRddhi ane tyAgavRttine kAraNe gAMdhIjInI peThe ja mAnatA. AcArya narendradevajI vagere badhA. ja vidyApIThanA kAryakartAo temane meLavavAmAM gaurava lekhatA. kauzAMbIjI purAtatvamaMdiramAM hatA tyAre ja temanI sAme jaina para parAne puNyaprakopa pragaTele. prAcInakALamAM jaina bhikSuo paNa bauddhabhikSuonI peThe prasaMge mAMsAdi letA evuM temaNe buddha viSenI lekhamALAmAM lakheluM. A vidhAnane lIdhe mAtra kauzAMbIjI ja nahi paNa temane Azraya ApanAra gujarAta vidyApITha ane temanA sahavAsamAM rahenAra ke AvanAra badhA ja jaina mitro ke paMDite paNa jaina paraMparAnA puNyaprakopanA pAtra banyA hatA.. A vastu saMpUrNapaNe bhulAI na hatI tyAM pharI na dhaDAko thaye. kauzAMbIjIe marAThImAM "buddhacarita" lakhyuM temAM paNa e vidhAna temaNe karyuM. pahelAM temanA lekho gujarAtImAM prasidhdha thayelA ane gujarAtamAM te mukhyapaNe zvetAmbara jaino ja eTale temanA puNyaprakApe bahu UMDAM mULa ghAlyAM na hatAM, paNa marAThI budhdhacarita prasiddha thayA pachI te judI ja sthiti AvI. mahArASTra ane sI. pI.-birAramAM marAThIne pracAra vizeSa; tyAM digambara jainI pradhAnatA ane temAMya vizeSa kadarapaNuM eTale digambara samAje kauzAMbIjI viruddha hiTalarI AMdolana zarU karyuM. e AMdolanamAM gujarAta. paNa joyuM. yu. pI. ane baMgALamAM paNa enA paDaghA paDyA. eka rIte bhAratavyApI Akhe janasamAja kauzAMbIjI sAme UkaLI UThayo. kauzAMbIjane, prativAda karavA aneka sthaLe maMDaLa ane pariSade sthapAyAM. temane korTa dhasaDavAnI dhamakI paNa ApavAmAM AvI. teo pitAnuM vidhAna pAchuM kheMcI le te mATe temane lAlaca paNa ApavAmAM AvI. aneka paricita. mitro temane aMgata rIte maLyA, paNa kauzAMbIjI eTaluM ja kahetA ke Ama tamAre ukaLI javAnI jarUra nathI. huM kaeNTe sukhethI AvIza ane mArA kathanane khulAse karIza. jyAre emaNe kadara digambara paMDitane ema lakhI ApyuM ke je kAMI meM lakhyuM che te te prAcIna Agane AdhAre lakhyuM che, digambara ane AdhAre nahi, tyAre digambara samAjano roSa te eka rIte za. eNe vicArI lIdhuM ke nathI kauzAMbIjI dhamakIthI DaravAnA ke nathI lAlacamAM AvavAnI ke nathI paisAdAranI zehamAM AvavAnA ane teo digambara ne to pitAnA AdhAramAMthI bAtala rAkhe che te emanI sAthe bAkhaDavuM nakAmuM che. eTale digambara samAjanuM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha , [ AMdolana zamyuM; paNa zvetAmbara samAjamAM e AMdolana bevaDA vege zarU thayuM. gujarAtamAM te pahelAM paNa AMdolana jAgeluM. have enAM meja rajapUtAnA, yu. pI., paMjAba ane baMgALanA zvetAmbara samAja sudhI pharI vaLyAM. AnA chAMTA mane paNa sparzavA lAgyA. pahelAM mahArASTra ane sI. pI. mAMthI aneka digambara bhAIonA mArA upara patro AvatA ke "tame. Ane javAba lakhe. tame kauzAMbIjanA paricita che ane kadAca tame ja jainazAstra viSe temane mAhitI ApI haze." munizrI jinavijayajI upara paNa evI ja matalabanA patro AvatA. keTalIka vAra keTalAka lekhake amane evI paNa dhamakI ApatA ke tame javAba nahi lakhe te tamane paNa dezapAtra gaNavAmAM Avaze. ItyAdi. have yu.pI., rajapUtAnA ane gujarAtamAMthI paNa aneka paricita-aparicita jaina gRhasthanA ane tyAgIonA patro mArA upara AvavA lAgyA. emAM kAMIka dabANa, kAMIka anurodha ane kAMIka dhamakI paNa rahetAM. ekAda evA patrane bAda karI meM kaIne yadyapi uttara vALyo nathI. paNa mitro A muddA viSe mane moDhe pUchatA ane carcA paNa karatA. kauzAMbIjI A vakhata daramyAna kAzI vidyApITha ane sAranAthamAM rahetA. chevaTe teo 1745mAM muMbaI maLyA. temaNe pitAnI viruddha jainemAM UbhA thayela vyApaka AMdolana viSe mane vAta karI ane temane kAzImAM kevI rIte lalacAvavAmAM ane zaramAvavAmAM AvyA tathA kevI rIte dhamakIo ApavAmAM AvI e viSe badhI vAta karI. have teo muMbaImAM ja hatA ane muMbaImAM te seMkaDe jene, temanA cAhake tema ja vidhIo paNa hatA. je temanA cAhake hatA teo paNa temanA vidhAnathI viruddha hovAne kAraNe temanI pAse khulAse meLavavA ItejAra hatA. keTalAya. sAdhu-sAdhvIo temane utAre carcA arthe jatAM, keTalAya zikSita ane dhanika jaina mitro pitAne tyAM nimaMtrI temanI sAthe prastuta carcA karatA. kauzAMbIjI A badhI vAta mane maLatA tyAre kahetA ane ema kahetA ke mane je koI aitihAsika AdhAra ane dalIlathI mArI bhUla samajAve te huM Ajane Aja mAruM vidhAna badalI nAkhuM. paNa kazuM vizeSa bolyA vinA badhuM sAMbhaLI le. huM jANato hato ke jenaparaMparA bacAvamAM je vAta kare che te pitAnA ahiMsaka-siddhAMtanI bhUmikA pramANe amuka dRSTie vAta kare che, jyAre kauzAMbIjI amuka aitihAsika bhUmikAnA AdhAre vAta kare che. banenI paraspara athaDAtI daSTionuM aMtara sAMdhavA ke samajavAne mane eka rasta sUjhI Avyo ane meM te kazAM bIjIne sUcavyuM. kauzAMbIjI emAM
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76] darzana ane ciMtana sahamata thayA ane pitAnA sudhArA sAthe temaNe eka nivedana pragaTa karyuM. tene Azaya e hatuM ke temanuM vidhAna niSpakSa paMca tapAse. e paMcamAM hAI korTanA saMta nyAyAdhIza hoya ane te gujarAtI ja hoya. paMca je pheMsale Ape te baMne pakSane mAnya rahe. kauzAMbIjInA A nivedana pachI AgaLa AMdolana cAlyuM hoya te te huM nathI jANate. jyAre comera kauzAMbIjhanI viruddha AMdolanane devAni saLagI rahyo hato tyAre kauzAMbIjI temanA svabhAva pramANe vinodamAM kyAreka kahetA ke ahiMsaka jene mArI hiMsA to nahi kare ne ? A sAthe ja kauzAMbIjI kahetA ke game tema hoya chatAM huM jenone mArA pratye prema che e ja jeNuM . mane AmaMtraNa nimaMtraNa ApanArAomAM moTo bhAga jene ja che. mane madada karanAra paNa moTe bhAge jeno ja che, ane mArI sAme virodha karanAra paNa jeno mane khUba maLe che, cAhe che ane sakAre che. tyAre huM temane eTaluM ja kahe ke jainenuM AMdolana paNa ahiMsaka ja hoya che. kauzAMbIjIe zrI jugalakizora biralAnA Azrayano tyAga karyA pachI pharI temanI koI paNa jAtanI madada svIkArI nahi. jyAre jaina samAjane TheTha sudhI ugra virodha hevA chatAM temaNe jaina mitronI anekavidha madada kRtajJatApUrvaka svIkArI che tene huM sAkSI chuM. enuM ekamAtra rahasya e ja che ke kauzAMbIjI buddhanA upadezane anusaravA mathatA ane ema mAnatA ke buddha e asAdhAraNa vibhUti che chatAM temane vArase te jaina tIrthaMkara pArzvanAthane dharmane ja maLyo che. kauzAMbIjI ghaNuMvAra kahetA ke "huM zramaNa-saMskRtimAM mAnuM chuM. ene jIvanamAM utAravA mathuM chuM. e zramaNa-saMskRtine aitihAsika mULa AdhAra bhagavAna pArzvanAtha che." pArzvanAtha pratye emanI je ananya niSThA meM joDI che te paraMparAgata jaine karatAM judI ja hatI. jaina paraMparAnA ugra tapa Adi keTalAka muddAo viSe temanuM valaNa nokhuM hatuM e kharuM, paNa jaina paraMparAnA mULabhUta AcAre viSe temanI jIvaMta zraddhA hatI. e zraddhA teo jenonI paribhASAmAM ane jene rUDhio dvArA pragaTa karI na zakatA eTale rUDha ane sthULa saMskAravALA jeno temane jainavidhI lekhI kADhatA. kauzAMbIjIne sAcI samajavAnI daSTi, emane vikAsa kaI bhUmikA upara thayo che e jANavAmAM ja rahelI che, chatAM mane noMdha letAM ekaMdara AnaMda thAya che ke bIjI koI paNa paraMparA karatAM jainaparaMparAe temane vadhAre apanAvyA ane satkAryA che. A bAbata kauzAMbIchanA dhyAna bahAra na hatI tethI ja teo hamezAM jaina mitronI udAravRtti viSe ane pitAne nabhAvI levA viSe prazaMsAnA udgAro kADhatA.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ a [ vp ' chelle chelle kauzAMbIjIe e pustakA marAThI bhASAmAM lakhI mane soMpyAM ne kahyuM ke AnI dhaTe te vyavasthA karo. eka pustaka * pArzvanAthanA caturyAna dha'upara che. jemAM emanI pAzvanAtha pratye bhArAbhAra zraddA ubharAya che; ane bIjuM' pustaka edhisattva' viSe che. e nATaka rUpe lakheluM che. ane bauddha vADmayanA AkhI jiMdagI sudhI karelA parizIlananuM gaMbhIra dohana che. emanI sa'matithI me e lakhANA muMbaI zrI nAthurAma premIchane dhaTatI racanA sAthe gayA varSamAM kAzIthI mokalAvI ApyAM che. 4 chellAM e---traNa varSa thayAM kauzAMbIjI jyAre bhaLatA tyAre eka mAtra vanAntanI ja carcA karatA. tee kahetA ke me mAruM kAma pUruM karyuM che. lakhavAnuM ane teTaluM lakhyuM che. maLyA te pAtra chAtrone zIkhavavAmAM paNa kacArA rAkhI nathI. okarA-chokarIone pUratuM zikSaNa ApyuM che ane svAvalakhI anAvyAM che. to pachI have vadhAre jIvI moMdhavArImAM umeza zA mATe karavA ? ane vadhAre ghaDapaNa bhogavI, bistare paDI aneka lokAnI sevArazaktine nakAme upayoga zA mATe karavA ? tethI have jIvananA aMta karavA e ja mArI ciMtAnA viSaya che. ' ityAdi. temanA A vicAra sAMbhaLI ame badhA paricitA akaLAtA ane kahetA ke tamArA vanane, tamArI vicAraNAne rASTrane kha u khapa che. ane bhale tamane sittera jeTalA varSa thayAM hAya chatAM tame amArA karatAM bahu sazakta che. ' keTalAka mitroe, khAsa karI jaina mitroe temane tyAM rahe tyAM kharca ApavAnuM dvApUrvaka AzvAsana ApeluM. kauzAMbIjInA ekanA eka putra prau. dAmAdara kauzAMbI paNa pitRbhakta che. te paNa potAnA pitA mATe banatuM badhuM karI chUTavA taiyAra ja hatA. emanI jayeSTha putrI mANekabahena ane jamAI DaoN. prasAda paNa kauzAMkhI mATe badhuM ja karI chUTe tevA hatA. kauzAMbIjInAM dhRpatnI paNa sevAmUrti che. emanA aMgata kuTuMba uparAMta dareka prAMtamAM emane jANanAra aneka vidvAnA ane dhAnakA emanA jIvananI sakksi kALajI sevatA tene paNa huM sAkSI chuM ane chatAMya kauzAMbIjInI jIvanAnta karavAnI vRtti keme karI zamI he. temanAmAM AvI vRtti kema janmI te te pUrNapaNe kahI na zakuM chatAM te potAnI vRttinA samarthanamAM je keTalAka Adhunika ane purAtana dAkhalA TAMkatA te uparathI huM eTalI ja kalpanA karI zakato ke kauzAMbIjI ghaDapaNane bhAra kAI paNa upara nAkhavA mAgatA nathI ane paga ghasIne parANe jIvana pUruM karavA icchatA nathI. teo jevI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana rIte hasate moDhe janmyA, hasate meDhe AkhI jiMdagI gALI, tevI ja rIte prasanna cite koIne upara bhAra nAkhyA sivAya mRtyune bheTavA mAge che. teo mane kahetA, ke "jAone zivaprasAda guptA kevI rIte bebhAna dazAmAM bistare varSo thayAM paDyA che ane temanI zArIrika hAjate mATe paNa aneka nokarane kevuM rekAvuM paDe che ! teo ema paNa kahetA ke, "paMDita mAlaviyajI jevA paNa ati lAMbA jIvanathI keTaluM duHkha anubhave che ?" bauddha ane bIjAM zAstromAMthI teo aneka udAharaNe TAMkI mane kahetA ke, "juo! pAkuM pAna kharI paDe te rIte prAcIna saMto ane tapasvIo vRddhAvasthAmAM kharI paDatA. -jIvanane aMte bahAdurIthI karatA, mRtyuthI na DaratA ane kartavya karyAne saMtoSa meLavyA pachI teo jIvavA mATe taDaphaDiyAM na mAratA. tethI huM paNa vIratA, smRti ane jAgRtipUrvaka mRtyune bheTavA icchuM chuM." huM badhuM sAMbhaLI cUpa rahe; ane bacAvanI lIlemAM na Utarate. kyAreka kayAreka mArAM dharmabhaginI motIbahena jIvarAja jemanA upara kauzAMbIjhanI bahu zraddhA hatI te-pitAnI dalale kauzAMbIjI sAme AdarapUrvaka paNa bhArapUrvaka vahetI mUkatAM chatAM huM joI zakatA ke kairAIbIjInA valaNamAM kAMI phera na paData. jIvanano aMta karavAnI ucca vRttie temane jenonA cirapracalita saMthArAta pratye vALyA. kezAM bIjI kAyaratApUrvaka mRtyune bheTavA IcchatA nahi tethI temane tatkALa maraNane zaraNa thavAne sahele raste pasaMda na hato. temanI nasenasamAM pitRka vIratAnA saMskAra hatA. e ja vIratAne lIdhe teo 1930nI satyAgrahanI laDAInA anusaMdhAnamAM jelavAsa paNa karI AvelA, e ja vIratAne lIdhe temaNe sAranAthanI asahya lUnA divasamAM eka kapaDAnI othe besI dhyAnano abhyAsa kareluM. e ja vIratAne lIdhe teo brahmadezanAM jaMgalamAM bhayAnaka jherI jaMtuo vacce ekalA rahI samAdhimArgane abhyAsa karavA gayelA. emanA pratyeka jIvanakAryamAM viratA bhArebhAra dekhAtI. game tevA mobhAdAra vidvAna ke zrImati hoya ane teo kAMI bolavAmAM bhUle te kauzAMbIjI nAnI ke moTI kaI paNa pariSadamAM tenI khabara lIdhA vinA rahI ja na zakatA. meM evA aneka prasaMge joyA che. emanI vIratAe emane sUjhADayuM ke tuM mRtyune bheTa paNa bharaNAnika salekhanA jevI tapazcaryAnA mArge ja mRtyune bheTa. kauzAMbIjIe AvI salekhanAne vicAra te mane be eka varSa pahelAM ja kahe, paNa teo te mATe egya sthAna zedhatA. ane mane paNa tevA sthAna mATe pUchatA. evA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya [ ve sthAnanI pasaMdagImAM temanI mukhya zarata e hatI ke jyAM teo salekhanA zarU kare tyAM darzanArthI enI dhamAla na rahe, kAI jANe nahi, ane emanI evI paNa icchA hatI ke maraNa pachI koIpaNa jAtanA ADaMbara karI dhanazakti ke janazakti na veDavI. mane te tyAM lagI kahelu ke mRtazarIra baLavA mATe karavA joI te lAkaDAMnA khaca na karatAM tame badhA ene jamInamAM ja phrATane agara jaLapravAhamAM vahevaDAvI dejo. A vicAro pAchaLa emane huMye garIba pratyenI lAgaNI vaselI hatI. teo icchatA ke teTalo kharca garIbane madada karavAmAM thAya. ema lAge che ke mudde pratyenI temanI ananya bhaktie temate buddhanA jIvanamAMthI jAte du:kha veThI khIjAnuM bhaluM karavAnI karuNAvRttinA saMskAra arpI hAya. game tema ho chatAM temaNe jIvana-vilopanano nizcaya to karI ja lIdhA hatA ane te paNa mArAntika lekhanA dvArA. vyaktigata dRSTie jIvanazuddhi mATe prayatna karI saMtoSa meLavyo hoya ane sAmuhika dRSTie sadha pratyenAM kabyA khAvI kRtArthatA siddha karI hoya evA sAdhu amuka paristhitimAM samAdhi-maraNanI dRSTie AjIvana anazana kare evuM je ati jUnu jaina vidhAna che ane je Aje paN jainaparaMparAmAM kayAreka kayAreka jIvatuM jovAmAM Ave che te vidhAna kauzAM zrIjIne bahu gamI gayuM ane potAnA nizcaya mATe upayogI lAgyuM, tethI teo jyAre vanAntanA nirNaya viSe vAta karatA tyAre jainaparaparAnA maraNAntika ' saMthArA 'nuM hRdayathI samarthana karatA. meM aneka varSo lagI temane mADhethI jaina ugra tapasyAnA sakhata virAdha sAMbhaLelA ane have jyAre teo maraNAntika saMthArA jevI jaina ugra tapasyAnuM samarthana karatA tyAre prathama karatAM temanA valaNamAM paDelA pheraphAra huM spaSTa joI zakate, chatAM huM e viSe kAMI khelatA nahi ane te kahe te mUMge moDhe sAMbhaLyA karate. mane kauzAMbIjIe chellAM varSomAM anekavAra kahyuM, ke mahAvIrasvAmInI tapasyA paNa dhaNIvAra upayeAgI che. ' te anazana karavA te Rta! paNa sAthe ja keTalAka sudhArA temAM dAkhala karavA vize paNa kahetA. sthAnakavAsI sAdhvI 2bhAkumArIe anazanapUrvaka dehAMtsaga karyone dAkhaleo temanI sAme hatA. evuM anazana kauzAMbIjIne pasaMda hatuM; paNa evA anazana-prasaMge je dhamAla thAya che, je darzanArthIonI bhIDa jAme che, je dUra-dUranA yAtrIothI ladAyelI TraeNnA Ava-jA kare che ane je AgaLapAchaLa besumAra paisA avivekathI veDaphavAmAM Ave che te kauzAMkhIne jarAya pasada *
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana na hatuM, tethI teo anazana dvArA samAdhi-maraNa sAdhavAno nizcaya upara AvyA hatA paNa teo evA sthAna ane evI paristhitinI zodhamAM hatA ke jyAM anazana levAthI samAdhimaraNa sadhAya ane sAthe ja ADaMbara ke vyartha vyayathI mukta rahI zakAya. AvA sthAnanI zodha cAlatI ja hatI tyAM anukULa saMga lA. gayA julAI mAsanA aMtamAM jyAre meM kauzAMbIjIne harAghATa viSe vAta karI ane kahyuM ke huM tyAM javAnuM chuM tyAre temaNe paNa jo huM jAuM te ekavAra AvavAnI icchA darzAvI. doharIlATa e kAzIthI 50-60 mAIla dUra Avela eka sarayUnadIne prasiddha ghATa che ane tyAM javAnuM mAruM AkarSaNa mukhyapaNe svAmI satyAnaMdajIne lIdhe hatuM. svAmIjI maLe e pradezanA brAhmaNa ane AryasamAjI, paNa pAchaLathI lAlA lajapatarAyadvArA sthApita leka-sevaka-samAjanA AjIvana sabhya thayelA. teo grejyueTa che ane svabhAvathI ja sevAnI jIvita mUrti che. temaNe te ghATa upara sthApela "harijana-gurukuLa" eka prANavAna saMsthA che, jemAM yu. pI. jevA kaTTara jAtibhedavALA pradezanA keTalAka brAhmaNe koI paNa jAtanA bhedabhAva sivAya harijane sAthe rahe che. svAmIjInI anekavidha pravRttimAM eka mukhya pravRtti gAmaDAMomAM carakhA calAvavAnI ane svAvalaMbI khAdI-utpAdananI che. huM ravAmIjIne pahelethI ja jANatA. hamaNuM teo jelamAMthI chUTI 1942 mAM pilIsoe bALI tema ja naSTabhraSTa karI nAkhela gurukuLanA punaroddhAra-kAryamAM parovAyA hatA. mane e vize rasa hoI tyAM ekavAra javuM pasaMda hatuM. svAmIjI paNa kAzI mAre utAre Avela hatA. ema te kauzAMbIjI paNa svAmIjI vize thoDuMka jANatA; paNa jyAre meM banne vacce vizeSa paricaya karAvyuM tyAre kauzAMbIjI temanI sAthe javA lalacAyA. huM keTalAMka bIjAM kAraNasara te vakhate sAthe javA azakta ho, paNa svAmIjInA AzvAsanathI kauzAMbIjI te temanI sAthe deharIghATa gayA che. tyAM jaI joyA pachI ThIka lAge to teo anazana leze ema te temanI vAtacIta uparathI huM jANato ja hatA. e prasaMge paricaya ane sevAno pUro prabaMdha karavAnI ciMtA mane hatI ja. svAmIjIne temane sahakAryakartA ane tyAM rahetA harijana vidyArthIo upara bhare te hato ja, paNa koI jAta aMgata sevAbhAvI mANasa sAthe jAya ane rahe e amane badhAne ITa hatuM. devage e paNa suyoga sAMpaDyo.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya, [81 1946nA eprilanI 20mI tArIkhe kalakattAthI pAchA pharatAM kAzI Utarele ne tyAM ja rokAyela. daramyAna tanyajI je kayAreka cunIlAlajI nAme sthAnakavAsI muni hatA ane je lagabhaga 13-14 varSa thayAM maniSa choDI saMtabAlanI peThe rAtadivasa samAja-sevAnuM kaThaNa tapa Acare che te hApurathI mArA belAbA kAzI AvyA hatA. temanI sevAvRtti ane saraLatAthI huM taddana paricita hatA. teo prAkRtika cikitsAnA abhyAsI ane te viSe UMDe rasa dharAvanAra che. upavAsa, anazana Adi prasaMge kema vartavuM e badhuM teo saheje jANe che. ane vadhArAmAM kauzAMbIjanA paricita paNa kharA. meM temane ja kauzAMbIjI sAthe javAnuM kahyuM ane teo gayA paNa kharA. deharIghATa jatAMveMta kauzAMbIjIe prathama te ekAzana zarU karyo. pachI dhIre dhIre mAtra dUdha upara AvyA. krame krame dUdhanuM pramANa paNa ghaTADatA gayA ane chevaTe ene paNa tyAga karyo. mAtra pANI letA; ane pAchaLathI caitanyajIe temane pANImAM lIMbuno rasa paNa ApavA mAMDe. ekAzananI zarUAtathI anazananA prAraMbha ane tenA tyAga sudhInA rejerejanA pUrA samAcAra cetanyajI amane pisTathI pAThavatA ane kAMIka sUcanA paNa mAgatA. sAthe sAthe teo kauzAMbIjhanA zArIrika ane mAnasika badhA pheraphAranI noMdha rAkhatA jenI DAyarI hajI temanI pAse che. citanyajIe paricaryAne evo suMdara ane sarvAgINa prabaMdha karyo hato ke kauzAMbIjanI ugra prakRti paNa tethI pUrNapaNe saMtavAI hatI. tanyajI Do. suzIlA nAyara ane gAMdhIjI pAsethI keTalIka sUcanAo maMgAvatA. kauzAMbIjI game teTaluM gepavavA Icche chatAM emanA jevo vizvavikhyAta mANasa anazana Upara Utare ane e vAta sAva achatI rahe e asaMbhava hatuM. svAmIjIne potAnA kAme allAhAbAda, dehalI, lakhana vagere sthaLe javAnuM banyA karatuM. puruSottamadAsa TaMDane svAmIjIne kahyuM ke game te bhege kauzAMbIjano prANa bacAve. e mANasa pharI nahi maLe. gAMdhIjI dilhImAM hatA. temaNe caitanyajIne tAra karyo ke, kauzAMbIjI upavAsa choDI de. kauzAMbIjIe javAba apAvyo ke, "bApujI ahIM AvI mArA mananuM samAdhAna kare te ja huM upavAsa choDavAno vicAra karuM. eka bAju kauzAMbIjhane aTala nirNaya hatA ane bIjI bAju comerathI upavAsa choDAvavAnA prabaLa prayatno paNa thatA. sauthI vadhAre dhyAna gAMdhIjIne kathana upara apAtuM. kauzAMbIjI sAva kSINa thaI gayelA. paDakhuM paNa pheravI na zakatA. balI paNa na zakatA. badhI zArIrika hAjato sUtAM sUtAM ja citanyajInA vegakauzalyathI patAvavAmAM AvatI. kauzAMbIjInI smRti,
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana jAgRti ane prasannatAmAM kAMI phera paDyo na hato. chevaTe lAMbA upavAse pachI kauzAMbIjI gAMdhIjInA dabANane vaza thayA ne pAraNuM karyuM. pAraNA pachI uttarottara mAMdagI vadhI. caitanyajI paNa muMjhAyA. chevaTe emane kAzI lAvavAmAM AvyA. mane kazAMbIjI kahe, "paMDitajI! huM gharane ke ghATane rahyo nathI. upavAsa te choDyA paNa mAMdagI vadhI ane bIjA pAsethI sevA na levAnI je vRttie mane anazana tarapha dhakele hatA te ja vRttine dabAvI Aje aneka pAsethI vividha sevA levI paDe che." ame emane leza paNa ochuM na Ave te ja rIte badhe vyavahAra karatA. emanA sadAnA yajamAna che. pavAra ane bIjA aneka DaoNkaTara-vaidya Adi mitro emane mATe zraddhApUrvaka khaDe page rahetA. emanA putra ane putrI taraphathI amArA upara uparAupara aneka patro AvatA ke amArA pitAnI kImatI jiMdagI game te rIte bacAvo ane Iti badhe kharca chUTathI kare. emanA putra ceka eka ja jatA. ame pAsenA mitro paNa kazI gaNutarI karyA vinA ja temane ArAma ApavA badhuM karatA. chevaTe traNeka mAsa pachI teo kAMIka besatA-UThatA thayA, khoTAM paDela aMge kAMIka kriyAzIla thayAM. meM temane kahyuM ke, ekavAra muMbaI jAo ne kuTuMbane maLe. emanuM mana paNa evuM hatuM ke gAMdhIjIne maLavuM ane zakya hoya te sevAgrAmamAM ja jaI vasavuM. teo muMbaI gayA, ne pAchA vardhA AvyA. vardhA kayAre AvyA te huM nathI jANatA paNa temanI mAMdagInA UDatA samAcAra maLelA, jananI 10mI tArIkhe kAkA kAlelakara aNadhArI rIte mane kalakattAmAM siMdhIpArkamAM maLyA tyAre temaNe kauzAMbIchanA anazana viSe vAta karatAM kahyuM ke teo 27 divasa lagI mAtra jaLa upara rahyA ane chellA traNa divasamAM te jaLane paNa tyAga kare. kauzAMbIjI kAkAne maLavA iMtejAra hatA, ne jevA kAkA bahAragAmathI AvyA ne maunapaNe ekabIjAe AMkha meLavI ke caDI ja vAramAM temanuM prANapaMkheruM UDI gayuM. kAkAe kahyuM ke, chellI kSaNa lagI kauzAMbIjhanI smRti, jAgRti ane prasannatA akhaMDa ja hatAM. mane A sAMbhaLI AnaMda thayo ane ema thayuM ke deharI vATavALuM anazana e chellA ane pUrNa anazananI taiyArIrUpa ja nIvaDayuM. e abhyAse temane chellA mAsika anazana dvArA samAdhi-mRtyu sAdhavAmAM bhAre madada ApI. kauzAMbI A leka choDI gayA ema harakeIne lAge, paNa jyAre emanI jIvatI vividha kRtio ane akhaMDa puruSArthanA samAjamANamAM
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ [83 saMkrAMta thaelA saMskArane vicAra karuM chuM tyAre mane teo aneka rIte jIvatA ja dekhAya che. punarjanmane vyavahAru ane saunI buddhimAM sahelAIthI Utare eve A eka ja khulAso che. emanuM ATaATaluM lakhANa, emanA ATaATalA saMskAragrAhI ziSya, emanI ATaATalI sevA ane tyAgavRtti, emane saMskArI vizALa putra-putrI-parivAra-A badhuM hovA chatAM je sthaLa dehane abhAva ja pUrNa mRtyu gaNAtuM hoya te evuM mRtyu anivArya hoI te leza paNa ciMtAno viSaya hovo na joIe. ane bIjA mitro muMbaI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM kauzAMbIjIne AmaMtraNa ApatA tyAre teo temAM vyAkhyAna ApavA AvatA. jyAre jyAre meM emanI pAsethI kAMIpaNa vidyAkRtya sAdhavA IccheluM tyAre teoe prasannatApUrvaka mane madada ApelI che. temanI sAthenAM mArAM nAnAMmoTAM anekavidha smaraNe ane temaNe kahelA pitAnA jIvana-prasaMge jema tatkALa mRtipathamAM nathI AvatAM tema te A maryAdita lekhamAM samAveza paNa pAmI nathI zakatAM. kauzAMbIjanA badhA ja paricita mitroe potAnAM smaraNo ane temanI sAthenA prasaMge lakhI te uparathI punakti vinAnI eka kauzAMbIo-smRtipathI taiyAra karI che te ja temanuM samagra citra kAMIka aMze AlekhI zakAya. -prabuddha jaina, 15 julAI 1947