Book Title: Jain Dharmamrut
Author(s): Siddhasen Jain Gpyaliya
Publisher: Siddhasen Jain Gpyaliya
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010583/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -samarpaNa zrImAn paramapUjya pitA jI kekasphamaloM meM sAdhara-- samarpita ! paramapUjya / bhApa kI hI yaha kRpA hai jJAna kucha maiMne lahA; upakAra kitanA hai kiyA mujha se na jA sakA kahA jJAna kI bAteM sabhI meM pAThakoM ko hAM, ruce- ye kIjie AzISa aisA dharma taruvara saba siMceM !! mAzAlArI-putra "sisuusem| Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - do zabda. priya baMdhuo va bahano! zrI jinavANI agama hai-vartamAna meM anekoM zAstra haiM unakA svAdhyAya karake jIva apanI AtmA kA kalyANa karate haiM / unhI pUjya zAstroM kI hI kucha amUlya vAteM navIna DhaMga se isa pustaka meM pragaTa kara pAThakoM ke sanmukha upasthita kI haiM AzA hai ki yaha paddhati sabako pasaMda pddegii| isa pustaka kA dUsarA bhAga chapa rahA hai vaha zIghra hI pAThakoM kI sevA meM bhejA jAvegA / mere Agraha se prastuta pustaka kA saMzodhana paMDita akSaya kumArajI zAstrI suparinTenDenTa zeTha kevaladAsa dhanajI digambara jaina borDiga prAMtIjane kiyA hai| ataH azuddhiyAM saMbhava nahIM hai / tathApi samayAbhAva se kAI azudhdhi raha gaI hoM use pAThaka gaNa kSamA kara kRtArtha kreNge| "bhUSaNa bhavana" sevaka:---- kiraThala (meraTha)) sA ratna, siddhasena jaina goyalIya; nivAsI. pra0 adhyApaka di. jaina Azrama, IS.S.LRY. jAMbuDI. (himmatanagara) A. P. Rs. . . . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * namaH sidhdhebhyai! jaina dharmAmRta ( prathama bhAga ) 98419 1- siddhazilA. ( siddhoM ke rahane kI jagaha - 45 lAkha yojana pramANa 1- alokAkAza. ( lokse bAhira kA AkAza ) 1 - dharma - ( jIva aura pudgala ko calane meM sahakArI ) 1 - adharma ( jIva aura pudgala ko sthiti meM sahakArI ) 1 - aMtarAya badhakAraNa ( vighna karanA ) 1 - tiryaMcAyu paMdhakAraNa( mAyA ) 1 - eka akSarake maMtra - a OM ( paMcaparameSThI vAcaka ) hrIM ( 24 tIrthaMkara vAcaka ) -aNu ( jisakA koI TukaDA na ho sake / ) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- zrotA 1- zubha zrotA 2 - azubha zrotA 2- paMDita - 1 --- dharmArthI ( bAdala samAna ) 2-mAnArthI ( tana samAna ) 2- niSiddha doSa-1 Izvara 2-anIzvara 2 -maNi 1 - maNi ( chidrasahita ) 2 - mANikA ( chidravinA ) 2 - iSTa viyoga 1 - AzA sahita 2 - AzA rahita 2--cakSu darzana- 1 - zakti cakSudarzana 2 - vyakta cakSudarzana 2 jIba 1 - - saMsArI ( karma sahita jItra ) 2 - mukta ( karma rahina jIva ) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-saMsArI jIva 1-vasa (vasa nAmA kAke udayase dvi, tri, catur va paMce. ndriyoM meM janma lenevAle) 2-sthAvara-( sthAvara nAma karma ke udaya se pRthivI Adi meM janma lenevAle) 2-sthAvara 1-cAdara. (pRthivI Adika se jo ruka jAya vA dUsaroM ko roke) 2-sUkSma. (jo pRthivI Adika se nasvayaM ruke aura na dUsaroM koroke) 2-vanaspati 1- pratyeka. ( eka zarIrakA ekahI svAmI ) 2-sAdhAraNa. (jina jIvoM kA mAhAra, zvAsa,Ayu va kAya eka ho) 2-pratyeka banaspati 1-sapratiSThita pratyeka ( jisa pratyeka vanaspati ke Azraya bhaneka sAdhAraNa vanaspati zarIra hoM) 2-apratiSThita pratyeka. (jisa pratyeka vanaspati ke Azraya koI bhI sAdhAraNa vanaspati na ho) 2.-nigoda 1-nityanigoda-(jisane nigoda ke sivAya dUsarI paryAya na to pAI aura na pAvegA) 2-itaranigoda-(jo nigoda se nikalakara dUsarI paryAya pAkara phara nigoda meM utpanna ho.) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-bhavya -bhavya (jise ralatraya kI prApti ho sake) 2-abhavya (jise ratnatraya kI prApti na ho) 2-AhAraka 5-AhAraka 2-anAhAraka -senI. -sainI (jisake mana hoya ) 2-asainI (jisake mana na hoya) 2-parigraha-- 1-aMtaraMga ( kapAyAdi) 2-bahiraMga ( dhanadhAnyAdi) 2-gadha 1-nugaMdha (khuzabU) 2-durgadha ( vadavU) 2-pudagala --aNu (sabase choTA pudgala-jisakA TukaDA na ho sake) 2-skaMdha (aneka paramANuoMkA baMdha) 2-AkAza 1-lokAkAza (jahAM chahoM dravya hoM) 2-alokAkAza (jahAM kevala AkAza dravya ho) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -kAla 1 - nizcaya kAla ( kAla dravya ) 2--- - vyavahAra kAla (kAla dravya kI ghaDI, dina, mAsa Adi vayoM ko. } 2- mokSa mArga 1 --- nizraya ( satyArtha svarUpa ) 2 - vyavahAra ( nizcaya kA kAraNa ) 2-baMdha- 1- - dravya ( kArmANa skaMdha pudgala dravya meM AtmA ke mAtha saMbaMdha hone kI zakti ) 2- bhAva ( AtmA ke yoga kaSAyarUpa bhAvoM ko ) -Amrava - 1 - dravya ( dravya baMdha kA upAdAna kAraNa athavA bhAva baMdha kA nimitta kAraNa ) 2 - bhAva ( dravya baMdha kA nimitta kAraNa yA bhAva baMdha kA upAdAna kAraNa ) 2-Asrava 1 - sAmparAyika ( kaSAya sahita ) 2 - IryApathika ( kaSAya rahita ) 2-saMvara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dravya ( dravya karmoM ke 2- bhAva ( jo AtmA ke meM kAraNa ) 2- nirjarA 1- dravya 2-bhAva- 2- bhAva nirjarA THE - pUjA 1 - savipAka ( niyata sthiti ko purI kara ke karmoM kA jhaDa jAnA ) 2- avipAka ( tapa dharaNa dvArA karmoM ko udaya meM lAkara karma va zakti rahita kara denA ) -naya--- Azrava ke rokane meM kAraNa ) bhAva karmoM ke Asrava ke rokane - dravya ( jalAdI dravya caDhAkara pUjA karanA ) 2- bhAva ( kevala bhakti bhAvoM se stuti karanA ) 1 - nizcayanaya ( vastu ke kisI asalI aMza ko grahaNa karane vAlA jJAna ) -vyavahAranaya ( kisI nimita ke vazaM se eka padArtha ko dusare padArtha rUpa jAnane vAlA jJAna ) 2-- nizcayanaya 1 - dravyArthika ( jo dravya arthAt sAmAnya ko grahaNa kare ) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-paryAyArthiya-(jo vizeSa (guNa-paryAya) ko viSaya kare 2-guNa 1-sAmAnya (jo saba dravyoM meM vyApe) 2-vizeSa (jo saba dravyoM meM na nyApe) 2-dravya 1-jIva ( cetanA sahita ) 2-ajIva ( cetanA rahita ) 2-cetanA 1-darzana (jisa bhe mahAsattA kA pratibhAsa ho) 2-jJAna ( vizeSa padArtha ko viSaya karane vAlI) 2-sattA 1-mahAsattA (samasta padArthoM ke astitva guNa ko prahaNa karane vAlI ) 2-AvAntarasattA (kisI vivakSita padArtha kI sattA ) 2-pramANa 1-pratyakSa (jo padArtha ko spaSTa jAne) 2-parokSa (dUsare kI sahAyatA se padArtha ko spaSTa mAne ) 2-pratyakSa -sAMvyavahArika (idriya tathA mana kI sahAyatA se padArtha ko eka deza spaSTa jAne) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 -- pAramArthika binA kisI kI sahAyatA ke padArtha ko spaSTa jAne) 2- pAramArthika pratyakSa 1- vikala (rUpI padArthoM ko banA kisI kI madada ke spaSTa jAne) 2-sakala ( kevala jJAna ) 2 - vikala pAramArthika pratyakSa 1 - avadhijJAna ( dravya kSetra kAla bhAva ko maryAdA liye jA rupI padArtha ko spaSTa jAne ) 2 - mana:paryaya ( dUsare ke maname tiSThate hue rUpI padArtha ---- ko spaSTa jAne ) 2- lakSaNa 1 - - AtmabhUta AS ( vastu ke svarUpa meM milA ho ) 2 - anAtmabhUta ( vastu ke svarupa meM milA na ho ) 2- mithyAtva - 1 - agRhIta ( pahile se lagA huvA ) 2 - gRhIta ( isa bhava meM kuguru vagaire ke saMbaMdha se hone vAlA ) 2- paramAtmA 1 - sakala' ( bharhata zarIra sahita cAra vAMtiyA karma naSTa karane vAlA ) 2 -- nikala ( siddha-zarIra rahita- - aSTa karma rahita ) 2- samyagdarzana- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - nizcaya ( anya dravyoM se bhinna- AtmA meM zraddhAna karanA) 2 -- vyavahAra ( jIvAdika sapta tattvoM ko yathArtha zraddhAna karanA ) 2-- samyagdarzana 1 - nisargaja ( svabhAva se hone vAlA . ) 2 -- adhinamaja ( paranimitta se hone vAlA . ) 2- samyagjJAna 1 -- nidhaya (Atma svarupa ko jAnanA ) 2 -- vyavahAra ( jIvAdi tattvoM kA jJAna ) 2-- samyagjJAna- W 1 - nisargaja ( svayameva ) 2-adhigamaja ( nimita se) 2 -- samyakucAritra 1 - nisargaja ( svayameva ) 2 -- adhigamaja (nimitta se) 2 - samyakcAmitra - 9 - nizcaya (Atmasvarupa meM lIna honA) 2 - vyavahAra ( tratAdika kA pAlana ) 2- samyakcAritra - 1 --- eka deza ( aNuvrata rUpa ) 2 -sakala deza ( mahAtrata rupa ) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-paramANu 6-nigdha (cikana) 2-rukSa ( rukhe ) 2-aupazamika bhAva 5-upagama samyaktta (sapta prakRtiyoM ke upazama se ) 2-upazama cAritra ( cAritramohanIya ke upazama se) 2-upayoga 1-darzanopayoga-~ 2-jJAnopayoga2-indrI -- 1-dravyandrI-(nivRtti va upakaraNa ) 2-bhAvendrI-( labdhi va upayoga) 2-nivRtti 1-aMtaraMga-( AtmA ke vizuddhapradezoM kI iMdriyAkAra racanA ) 2-bAya-(indriyo ke AkArarupa pudgala kI racanA) 2-upakaraNa 5-aMtaraMga-( netra indriya meM kRSNa-zurAma maMDala kI taraha sava indriyoM meM jo nivRtti kA upakAre kare ) 2-yAdha-(netraindriya meM palaka Adi kI taraha jo nivRtti kA upakAra kare) / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-TranyendrI 1-nivRtti ( racanA ) 2-upakaraNa ( rakSaka) 2-bhAvendrI 1-labdhi-(kSayopazamajanya vizudhi ) 2-upayoga-(ekAgratA) 2-kalpavAsI- " 1-kalpopana-(svagI meM utpanna hone vAle svargavAsI ).. 2-kalpAtIta-(svarga se Upara ke deva) 2-manuSya 1-Arya 2-mleccha2-Arya-- 1-RdhiprAptArya ( Rdhi vAle) 2-anRdhiprAptArya ( Rdhi rahita) 2-mleccha 1-antadvIpaja ( antadvIpoM meM utpanna honevAle ) 2-karmabhUmija ( karmabhUmi meM utpanna honevAle ) 2-upazamasamyaktva 1-prathamopazamasamyaktva-( anAdi mithyAdRSTi ke 5"aura sAdi ke 7 aMkRtiyoM ke upazama se jo ho) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra 2 -- dvitIyopazamasamyaktva - ( sAtaveMguNasthAna meM kSAyopazamika samprAdRSTi jIva zreNI caDhane ke sanmukha avasthA meM anaMtAnubaMdhI catuSTaya kA visaMyojana karake darzana nohanIya kI tInoM prakRtiyoM kA upazama karake jo samyakla prApta karatA hai ) 2- mithyAdRSTi 1-~- anAdi mithyAdRSTi - ( abhI taka samyagdarzana kA abhAva ) 2 -- sAdi midhyAdRSTi - ( samyagdarzana hokara chUTa gayA ho ) 2-zreNI 1 - upazama (kamoM ke upazama se ) 2 - kSAyika ( karmoM ke kSaya se ) 2-zrI 1 - aMtaraMga zrI ( anaMtacatuSTaya rUpa ) -vAya zrI ( samavazaraNAdika ) 2-niyama 1-yama ( Ajanma kA niyama ) 2 -- niyama ( amuka samaya kA niyama ) 2- bhoga- 1- bhoga ( eka vAra bhogane meM Ave ) 2 -- upabhoga ( bAra bAra bhogane meM Ave ) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-aNuprata ( 12 prakAra) 2-mahAvrata ( sakalacAritra) 2-gotra --uccagotra-( jisama lokamAnya uccakula meM paidA ho) 2-nIcagotra-(jisase loka niMdha kulaM meM paidA ho) 2-Asana 1-sagAsana 2- payAsana 2-kaSAya 1-kapAya (jo AtmA ko kaSe) 2-nokaSAya (kiMcit kaSAya ) 2-vedanIya 1-sAtAvedanIya ( jisase sukha mile) 2-asAtAnedanIya ( jisase dukha mile) 2-uhiSTatyAgapratimA 1-ailaka (eka laMgoTI mAtra rAkhe) 2-bhulaka-(eka cAdara rakkhe ) 2-tapa -sutapa-( acchA) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 --- kutapa (khoTA ) 2-sukha---- 1 - sAMsArika ( isa loka sambaMdhI ) 2 -- pAramArthika ( Atmika - mokSa sukha ) 2--karma- 1 -- satkarma ( acche karma ) '2 --- duSkarma ( bure karma ) 2- zauca 1 --- aMtaraMga ( lAbha tyAga ) 2 - bAhya ( laukika zudhdhi ) 2- loka 1 - ihaloka 2 -- paraloka 2--prANa EGNANT ka 1 --- bhAvaprANa ( jJAna darzana ) 2- dravyaprANa ( 5 iMdriya 3 vala 1 Ayu - zvAsocchvAsa ) 2-bhAva prANa- 1 - jJAna ( jAnanA ) 2--darzana (dekhanA) 2-muni Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-dravyaliMgI (Atma jJAna rahita ) 2-bhAvaliMgI (AtmajJAnI ) 2-svabhAva 1-sarala svabhAva ( triyoga kI ekatA ) 2-kuTila svabhAva (triyoga kI viparItatA ) 2-kaSAya 1---manda ( thoDI) 2-tIvra ( adhika ) 2-meAhanIya 1- darzana mAhanIya ( darzana guNa ko pAte) 2-bAritra mohanIya (cAritra guNa ko pAte) 2-nAma RSabhanAtha 1-RSabhanAtha 2-AdinAtha ( kezariyA bhagavAna ) 2-nAma puSpadaMta 1-puSpadaMtanAtha 2-suvidhinAtha 2-mana 1-dravya mana (zarIra rupa) 2-bhAva mana (AtmA rupa) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-aMga -aMga ( mukhya aMga) 2-paMga ( aMga ke bhAga) 2-upasarga -betana kRta ( jIva dvArA ) 2-akena kRta ( ajIva dvArA ) 2-guNa 1-muguNa 2-durguNa 2-guNa 1- bhUla guNa (mukhya guNa) 2-uttara guNa ( gauNa guNa) 2-dharma 1-muni dharma 2-zrAvaka dharma -~-vyutsana 1 antaraMga 2-bAhya 2-zruti 1- aMnvaya (sAmAvikAdi 14 bheda / 2aMgapraviSTa ( AcArAMgAdi 12 bheda } Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- mana:paryaya jJAna 1 - jumati ( mana vana mana kI bAta jAnanA ) 2-- vipulamati (marala va vakra rUpa dUsare ke mana kI nAta jAnanga ) - nirmANa 2-ayagraha- 1 --- sthAna nirmANa aMgopAMgo kA yogya sthAna meM nirmANa honA ) 2--- pramANa nirmANa ( AMge gaMgA kI yogya pramANa liye racanA honA ) 27 2- adhikaraNa--- nAyakI garalatA rUpa dUsare ke 1 - arthAtramaha | vyakta padArtha kA avagraha ) 2 -- janAbagraha ( avyakta padArtha kA avagraha ) 9 - jIvAdhikaraNa. 2 --- ajIvAdhikaraNa. 2-- nivartanA- 1 --- dehaduH prayukta nirvartanAdhikaraNa ( zarIra se kuceSTA utpanna karanA ) 2 -- upakaraNa nirvartanAdhikaraNa ( hiMsA ke upakaraNa banAnA ) 2-- saMyoga 1 - - upakaraNa saMyojanA ( zIta sparza rUpa pustakAdi ko garma Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phUTa pIchI se sApha karanA ) 2 -- bhaktapAna sa yojanA ( pAna tathA bhojana ko dusare pAna bhojana meM milAnA ) 2-- skaMdha - - laghu skaMdha 2 - mahA skaMdha 2--sthApanA- 1 -- tadAkAra ( AkAra sahita ) - atadAkAra ( Akara rahita ) 2. - paryAya 1 -nya jana paryAya ( pradezatva guNa kA vikAra ) 2-artha paryAya ( pradezatva guNa ke sivAya anya guNo kA vikAra ) Browse -- vyaMjana paryAya -- * samasta 1 -- svabhASa vyaMjana paryAya ( binA dUsare nimitta ke' jo vyaMjana paryAya ho ) 2-- artha paryAya- - vibhAva vyaMjana paryAya ( dUsare nimita se jo vyaMjana paryAya ho ) 1--- svabhAva artha paryAya ( dinA dUsare nimita ke hone vAlI ). Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-vibhAva arthaparyAya ( para nimitta se jo arthaparyAya ho) 2-kriyA-- 1-~-bArA kiyA ( pAMca pApa karanA) 2-AbhyaMtara kiyA (yoga kapAya } 2-kAraNa-- 1.-samarya kAraNa (pratibaMdhaka kA abhAva hone para sahakArI samasta sAmagrI kA sadbhAva ) 2-asamartha kAraNa ( bhinna 2 pratyeka sAmagro) 2--sahakArI sAmagrI 1-nimittakAraNa ( jo padArtha svayaM kArya rupa na pariName ) 2-upAdAna kAraNa (jo padArtha svara kArya rupa pariName ) 1-susvara ( acchA ) 2-dusvara ( burA) 2-nAma karma 1-zuma nAma ( jisase zarIra ke apayava suMdara ho) 2-azuma nAma ( jisase zarIra ke avayava suMdara na ho) 2-pAta 1--upadhAta (apanA hI ghAta karane vAle maMga). Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-paraghAta ( dUsare ke dhAna karane vAle aMga 2-mati jJAna -sAMgyavavahArIka pratyakSa 2-parokSa 2-guNa-- 1-anujIvI ( bhAva svarupa guNa, samyakavAdi ) 2-pratIjIpI ( vastu kA abhAva svarupa dharma 2-~-pRSTAMta 1-anvaya dRSTAMta ( jahAM sAdhana kI maujUdagI meM sAdhya kI maujUdagI dikhAi jAya) 2-nyatireka dRSTAMta ( jahAM sAdhyako gaira maujUdagI meM sAtha nakI gaira maujUdagI dinnAI jAna ) 2-akiMcitkarahetvAbhAsa 1-siddhasAdhana (jisa hetu kA sAdhya siddha. ho / 2-bAdhitaviSaya ( jisa hetu ke sAdhya meM dusaraM pramApasa bhASA Ave) 2-vizeSa-- ... 1-sahabhAvI ( vana ke pUre hisse aura usakI saba avasthAoM meM rahane vAlA vizeSa) :-kramabhAvI (kama se hone vAle vada ke vizeSa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- narakAyubaMdha kAraNa 1- bahu AraMbha parigraha 2 2- manuSyAyu vadha kAraNa 1- alpAra bha 2- alpa parigraha 2- azubhanAma baMdha kAraNa -- 1 - - yoga vakratA ( mana vacana kAya kI kuTilanA ) 2 -- visaMvAdana ( laDAI jhagaDA ) 2- zubhanAma baMdha kAraNa- 9 -yoga saralatA 2- avisaMvAdana 2- nivartanA 21 2-zrI 9 1 --- mUla guNa nirvartanA ( 5 zarIra, mana, bacana vAsocchavAsa usanna karanA ) 2 --- uttaraguNa nirvartanA (niSkapaTa nakazA mUrti taiyAra karanA ) 2- kAya --- 1 --- sthAvara kAya ( jisake mAtra eka sparzane driya ho ) 2 -- sakAya ( dvi, tri. catura va paMca ihiya ho / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 -caMtana strI ( jIva sahita ) 2 -- atana strI ( citrapaTAdi ajIba zrI ) 2- karma 2 - dravya jIva 1 -- ghAtiyA ( jo AtmA ke guNoM kA ghAta kareM ) 2-- aghAtiyA ( jo AtmA ke guNoM kA ghAta na kare } -Agama dravya jIva 2- nA Agama dravya jIva /.. 1 -- 2- mAya jIva 1-- Agama bhAva jIva 9-no Agama bhAva jIva 2-gati 3 1 - avigrahagati ( Rju sarala gati ) 2 - vigrahagati ( mADe vAlI gati ) 2- lezyA 1 - zubha ( pIta padma zukla ) 2 - azubha ( kRSNa nIla kApata ) 2-akSara ke maMtra1-OM hI~ OM hrI~, 2 -- siddha Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- du.kha - 2 - avadhijJAna 1 - zArIrika ( zarIra saMbadhi ) 0 - mAnasika ( mana saMbaMdhi ) 1 -- bhavapratyaya ( janma se ) 2 - guNapratyaya ( tapAdika se ) ------- rak -- kAla 1 - utsarpiNI ( jisameM Ayu Adi baDhatA jAya ) 2 - avasarpiNI ( jisameM Ayu valAdi ghaTatA jAya ) -kuzIla 2- saMyama 1 - pratisevanA kuzIla ( jisa muni ko zarIra upakaraNAdi se viraktatA na hoya mUla va uttara guNoM kI pUrNatA hoya) 1- kaSAya kuzIla ( kadAcita uttara guNoM meM doSa Ave ) jina muniyoM ke saMjvalana kaSAya ho ) 1 - indrI saMyama - ( 5 indriyoM va mana ko vaza meM karanA ) -- 2 - prANi- saMyama ( 6 kAya ke jIvoM kI rakSA karanA / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3- AtmA 1 - bahirAtmA - ( nidhyAdRSTi jIva-jaMgara ko samAna jAnane vAlA) aMtarAtmA - ( samyagdRSTi ) 3- paramAtmA - ( arahaMta - siddha ) 3- aMtarAtmA 1 --- uttama ( muni ) 2 - madhyama ( zrAvaka ) 3 - jaghanya ( vratarahita samyagdRSTi ) :-supAtra 1 - uttana madhyana --jaghanya 3-- pAtra - 20 * 1 - supAtra ( muni AryakA zrAvaka zrAvikA ! 2 -- kupAtra - ( anyasatI midhyAdRSTi dharamAtmA ) 3---apAtra -- ( samyaktva aura vrata rahita ) 3- ratna -- 1 - samyagdarzana ( saccA zradhdhAna ) 2--- samyagjJAna ( saccA jJAna ) 3 - samyag cAritra ( saccAcAritra ) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3- loka 1 Urddha vUloka (svargAdi ) 2 - madhyaloka ( jambUdipAdi ) 3 -- pAtAlaloka ( narakAdi ) 3-kAla 1 -- bhUtakAla ( jo ho cUkA ) 2-- vartamAnakAla ( jo cala rahA hai ) 3- bhaviSyakAla ( jo Age hogA ) 3-kAla 1 -prAtaH 2- madhyAnha 3 - sAyaM 3- veda 1 - puveda 2-strIveda 3 - napuMsaka veda 1 3-vikalatraya - 1 dvIndriya 2 - trIndriya 3 - caturindriya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-dravyakarma (jJAnAvaraNAdi) 2-bhAvakama (rAgadveSAdi) 3-nokarma (audArikAdi) 3-gokarma -audArika 2- vaikriyaka 3-AhAraka 3-ghAyu 1-dhanodadhivAtavalaya 2-dhanavAtavalaya 3-tanuvAtavalaya 1-adhaHkaraNa 2-apUrvakaraNa 3-anivRttikaraNa 3-gAyaka 1-dezanAyaka 2-ghara nAyaka 3-mana nAyaka Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3- jApya 1 - vAcika ( bolakara ) 2 - upAMzu -- ( vinA bole oThoM ko calAkara ) 3 - mAnasa ( mana meM vicAra karanA ) 3- mUDhatA 1 - deva mUDhatA ( rAgI dvapo devoM ko pUjanA ) 2 --- loka mUDhatA ( gaMgA meM snAna kara dharma mAnanA Adi ) 3 --- guru mUr3hatA ( mithyAdRSTi guruSoM ko mAnanA ) 3- guNavata 17 1 - digvata (dazoM dizAoM kA AnejAne kA janmaparyaMta niyama) 2 -- dezavrata ( amuka samaya taka Ane jAne kI maryAdA ) 3 - anartha da Davrata ( binA prayojana kAya meM pravRtti na karanA ) 3- zalya- 1 - mAyA ( mAyAcAra ) 2- mithyAtva ( azradhdhAna ) 3 --- nidAna ( saMsAra sukha kI AzA ) 3--upayoga--- 1 - azubhopayoga 2 -- zubhopayoga 3 - zubhdhopayogaH--- Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -mAnasika ( manase hone vAlA) -pAtrika (bacana se hone vAlA) -bhAvika ( kAya se hone vAlA) 3-nisarga -manonisarga (duSTa prabara se manapravRti) 2-bAnisarga (duSTa prakAra se bacana pravRti) 3-kAyanisarga (duSTa prakAra se kAra pravRti) 1- (manuSya pazu Adi kA) 2-upapAda (deva nArakI kA) 3-sammUIna (ghAsa Adi ka) 3-garmajanma 1-vaNyuna (jera se usanna hone vAle) 2-maMDana (aMDe se ulana hone vAle) 3-potaja (utpanna hote hI bhAgane vAle) 3-guti -manogupti ( mana vaza karanA) 2-vacanarApti (vana vaza karanA) 3-ayApti (aba vaza meM karanA) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-yoga 2 vacana 3-padArtha 1--heca (choDane lAyaka) 2-jheca (jAnane lAyaka) 3-upAdeva (praNa karane lAyaka) 3-palya 1-vyavahAra palya (45 aMka pramANa.ronoM ko 10 varSa vAda eka 2 caDhane se jitanA samaya lage) 2-uddhAra patya ( vyavahAra phlya se avaMlyAta gunA ) 3-adhA patya ( udAra patya se asaMlyAta gunA.) 3-avasthA 9-bAlyAvasthA 2-yuvAvasthA -vRddhAvasyA 3-aNuvRtI zrAvaka 1-pakSika 2-sAdhaka Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-avadhijJAna 1--dezAvadhi 2-sarvAvadhi 3-paramAvadhi 3-pAriNAmikabhAva 1-jIvana 2-bhavyatva 3-abhavyatva 1-dravya lakSaNa'... . 1-utpAda (utpanna honA) / 2vyaya ( nAza honA)'' dhonya ( nizcata rupa meM rahanA : .. : 3-makAra-. ~madya ( zarAva ) 2-mAMsa ( gosta) 3-madhu ( zahada ) 3-samaraMbhAdi 1-samAraMbha ( kisI kArya kA mana meM vicAra karanA) 2-samAraMbha ( kArya ke lie sAmagrI ikThI' karanA ) 3-AraMbha ( kArya zuru karanA ) .... . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 3- kRtAdi - brahmacArI 3 1 - kRta ( svayaM karanA ) 2 - kArita ( dusare se karAnA ) 3 - anumodanA ( salAha denA ) 1 - strI tyAgI 2 - kriyA brahmacArI 3-kula brahmacArI 31 1 - jalacara (jala meM rahane vAle ) 2 thalacara ( pRthvI para calane vAle ) 3- nabhacara (AkAza meM uDane vAle ) 3- bhAvaka - cinha 9- -chAnakara pAnI pInA 2- rAtrI bhojana tyAga 3 --- darazana karake khAnA 3- tortha kara 3 pada dhAraka1- zAMtinAtha 2 - kundhunAtha 3 -- saraHnAtha Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-cauvIsI 2-vartamAna 3-bhaviSyata 3-aMgopAMga 1-audArika 2-vaikriyaka 3-AhAraka 3-maMgalAcaraNa 1-namaskArAtmaka , 2-bhAzIrvAdAtmaka 3-vastunirdezAtmaka : 3-khI 1-manuSyanI (cetana ) 2-tiyaM canI 3-strI 1-kASTha( acetana ). 2-citrAma 3-dhAtu . Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-chatra ( bhagavAna ke Upara rahate haiM) 3-varga 1-dharma 2-artha -kAma 3-lkssnnaabhaas| 1.-avyApti ( lakSya ke eka deza meM lakSaNa kA rahanA ) 2-ativyApti ( lakSya aura alakSya meM lakSaNa kA rahanA ) 3-asabhava ( lakSya meM lakSaNa kI asaMbhavatA ) 3-hetu 1-kevalAnvayI ( jisa hetu meM sirpha anvaya dRSTAMta ho ) 2-kevala vyatirekI ( kevala vyatirekI dRSTAMta ho ) 3-anvaya vyatirekI ( jisameM anvayI dRSTAMta aura vyatirekI dRSTAMta donoM hoM ) 3-pramANAbhAsa 1-saMzaya ( viruddha aneka kATi sparza karane vAlA jJAna) 2-viparyaya (viparIta eka kATI kA nizcaya karane vAlA jJAna) 3-anadhyavasAya (yaha kayA hai "aisA pratibhAsa" ) 3-dravyArSika naya 1-naigama ( padArtha ke saMkalpa ko grahaNa karane vAlA jJAna ) 2-saMgraha ( apanI jAti kA virodha nahi karake aneka Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayoM kA ekapane grahaNa karane vAlA ) ?-vyavahAra ( saMgrahanaya se grahaNa kiye hue padArtho kA vidhi pUrvaka bhaMda kare ) 3.-vyavahAra naya ( upanaya ) 1-madbhuta vyavahAranaya ( eka akhada dravya ko bheda rupa viSaya karane vAlA jJAna ) 2-asadbhuta vyavahAranaya (mile huye bhitra padAyoM ke abheda rupa grahaNa karane vAlA ) :-upacarita vyavahAranaya ( atyanta bhinna padAdhoM ko abheda rupa grahaNa karane vAlA) 3-avirati 1-anaMtAnu badhi napAyodaya janita 2-apratyAkhyAnA varaNa kapAyodaya janita -pratyAkhyAnA varaNa kaSAyodaya janita 3-myAna eka 2 lAkha yojanake1.-jambUdIpa . 2-sAtevaM naraka kA pahalA indaka paTala 3- sarvArtha siddha vimAna --nikaTa manca 2-dUra bhavya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -durAndara bhavya 3~-bhAva 5-azubha ( kapAyAdi ) 2-zubha ( dhArmikabhAva ) 3-zudhdha ( AtmikabhAva ) 3-cetanA 1--karma caMtanA 2-karma phala catanA 3-jAna cetanA 3-akSara ke maMtra OM namaH hrIM namaH 3-karaNa 1-adhaHkaraNa ( jisa karaNa meM uparitana samayavatI nayA adhastana samayavartI jIvoM ke pariNAma sadraza nathA visadaza hoM ) 2-apUrvakaraNa ( jisameM uttarottara apUrva hI apUrva pariNAma hote jAveM) 3-anivRti karaNa ( jisa meM bhinna samaya vartI jIvAM ke pariNAma visadaza hI hoM aura eka samayavartI jIvAM ke sadaza hI hoM ) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3-yoga sthAna 1-utpAdayoga sthAna 2-ekAMta vRdhdhi yoga sthAna ( gAmahasAra jIvakADa meM dekho 3- paraNAma yoga sthAna 3-dharma aruci ke kAraNa 5- ajJAnatA 2-pAya 3-pApAdaya 3-paryApti 1-paryApti 2-aparyApti ( nirvatya paryApti ) -labdhi aparyApti 3-AMgula 1-~-nAma uccheda AMgula 2-Atma, AMgula 3-pramANa AMgula 3- hAra (AbhUSaNa) 1-ekAvalI jiSTI hAra 2~-ratnAvalI jipTI hAra 2-apavRtikahAra 3-akSara Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1- nivRti akSara 2-landhi akSara 3-sthApanA akSara 3-agni 1-zAkAgni 2-Ata agni 3-kASTha agni 3- atizaya 1-vacana atizaya .2-Atma atizaya 3-bhAga atizaya Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-dAna-- 1-AhAra dAna 2~-auSadha dAna 3-jJAna dAna 4-abhaya dAna 4-cAra rAjAoM ko vidyA 1-anIpa kI vidyA 2-naI vidyA 3-vArtA vidyA 4-daMDanI viza 2-gani 1-deva gati 2-manuSya gati 3-tiyeca gati 4-naraka gati --kASAya--- 1-krodha ( gussA karanA ) 2-mAna ( ghamai karanA) 3-mAyA (chalakapaTa) 4-lebha ( parImaha kI icchA lAlaca ) --anuyoga--- Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-prathamAnuyoga ( purANa caritra jisameM ho ) 2-varaNAnuyoga ( loka-gati saMvadhi varNana ) .. 3-caraNAnuyoga ( nuni zrAvaka cAritra varNana ) 4-dravyAnuyoga ( AtlA dravya saMbaMdhI varNana ) 1-dvi idriya 2-tri indriya 3-catura indriya 4-paMce indriya 4-maMgala 1-arahaMta maMgala 2-siddha maMgala 3-sAdhU maMgala 4-kevali praNIta dharma 4-dhyAna 1-Ata / 2-raudra / azubha 3.dharma / zubha 4-jukla / --AtadhyAna-- Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -STa vicAgana (pritra pattu ke vivAga hone para prApti para vicAra karanA ) 2-aniSTa saMcAgaja ( apriya vastu kA saMcAga hAna para dUra karane kA citavana) :-vedanA ( roga janita pIDA kA citavana ) 4-nidAna ( AgAnI viSaya bhogoM kI icchA ) 4--kodradhyAna-- 6-hisAnada ( hiMsA karake AnaMda mAnanA ) :-amRtAnaMda ( jhaTa bolane meM Anada nAnanA) -steyAnaMda (cArI ne Anada mAnanA) -parimahAnaMda (vipaca sAmagrI kI rakSA karane meM AnaMda nAnanA ) 4-dhamadhyAna-- -AjJAvicca (Agana kI AjJAnusAra padAyoM ke svarupa sAvitrAranA) -apAcavicaca ( sanAna ke pracAra kA ciMtana karanA ) . :--vipAkavicaya ( karna phala kA citavana karanA ) -saMsthAnavizca (leka ke sarupa cintavana) 4--taMndhAna ricaya 1-piMTastha 2danya Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ finiw win 4-rUpAtIta 4-zukladhyAna 1-pRdhavatvavitarkavinAra 2-ekatyavitarka 3.-sUkSmaniyApratipAti 4-vyuparanajhayAnivarti 1-saMgha -muni 2-ArthikA 3-zrAvaka 4-zrAvikA 4-deva 5-bhavanavAsI 2-vyaM tara 3-jyotiSI 4-kalpavAtI 4-deva... - 1-devAdhideva ( arahaMta-siddha) 2-deva (bhavanavAsI vagere ) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara 2-kudeva (mithyAto deva ) 4-adeva (tulasI, pIpalAdi) 4-darzana 1-cakSuHdarzana ( AMkha se satA mAtra khanA) 2-acakSudarzana ( AMkha sivAya anya indriyoM se kisI vastu kI sattA mAtra kA jAnana ) 3-avadhidarzana (avadhidvArA rUpI padAthoM kI sattA mAtra kA jAnanA ) 4-kevaladarzana (kavalI ko samasta padArthoM kI saMtA ___ mAtra kA bhAna honA) 4-saMjJA 1-AhAra (sAnA) 2-nidrA (sonA) 3-parigraha (lobha) 4-maithuna (viSaya-icchA) 4-puruSArtha 1-dharma 2-artha 3-kAma 4--mokSa 4-nikSepa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-nAma-vyavahAra ke liye nAma rakhanA. 2-sthApanA-kisI eka vastu ko dUsarI vastu sthApana karanA / -dravya-bhUta vA bhaviSyata ke guNarUpa kahanA / mAra-vartamAna samaya meM jaisA ho vaisA kahanA / --bhAvanA 6-maitrI-(saba jIvoM se mitratA rakhanA) 2-pramoda ( guNAdhi koM meM prasannatA kA bhAva ) -kAruNya ( duHkhI jIvoM para karanA-vRddhi rakhanA ) 4-mAdhyastha ( pApI avinayI jIvoM meM mAdhyastha bhAva rakhanA) -~cikathA 1- strI kathA 2- deza kathA 3-bhojana kathA 4-rAja kathA -bhAvanA (gRhastha ) dharma 1-dAna 2-zIla 4-bhAvanA 4-varNa 1-prAhmaNa Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-kSatrI meru parvata saMbaMdhI 4-bana 1-masAla ) 2-saumanasa 3 naMdanavana / 4-pAMDaka ) 4-anaMta catuSTaya 1- anaMta darzana 2-anaMta jJAna 3-anaMta sukha 4-anaMta vIrya 4-Ayu--- 1-narakAyu 2-devAyu 3-manuSyADa 4-tiryaMcAyu 4-mArAdhanA 1-darzana 2-jJAna 3-cAritra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-brahmacaryAzrama 2--gRhasthAzrama 3--vAnaprasthAzrama 4-udAsInAzrama 4-hiMsA 1-saMkalpI ( jAna bUjha kara ) 2-virodhI ( apanA vacAva karane meM ) 3-Ara bhI ( AraMbha karane meM) 4-udyogI ( vyApArAdi meM) 4-samyaktvacinha 1-prazama ( samatA) 2-savega ( vairAgya ) 3-anukaMpA ( dayA ) 4-Astikya ( zraddhA ) 1-dravyamAna, 2- kSetramAna 3--kAlamAna 4--bhAvamAna Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1--arjikA ke guNa--- -lajjA - vinaya 3-nairAdhya 4-- zubhAcAra 2- daNDa 1 hA :-hA, mA 3. -hA, mA dhik 4-16 va dhanAdi --dAna d 10] parvadAna ( sasAra tyAga } } 2 - pAtradAna (4 saMgha ke 3-~-samadAna ( sAdharmI ke 4 -- dayAdAna ( dukhI jIvoM ko 4-baMdha- 1 - prakRtibaMdha ( karma jisa svabhAva kA lie hue hai vaha ) 2- sthitibaMdha ( jitane samaya taka vaha karma AtmAke sAtha rahe ! 3- anubhAgavadha ( tIvra--bhaMda jaisA usa karma kA phala hai vaha ) - pradezavaraMdha ( karmo kA AtmA ke pradezoM se eka kSetrAvagAha rUpa --- saMbaMdha honA ) 4----- Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-doSa 1-atikama ( mana meM vikAra ) 2-vyatikama ( vrata-ullaMghana ) 3-anIcAra ( viSayoM meM pravRti ) 4-anAcAra ( viSayoM meM Asakti) 1-vartanA ( jo dUsare kA bartAve) 2-pariNAma (dravya kI aisI paryAya jo eka dharma kI nivRtti rUpa aura dUsare dharma kI jananarUpa hoya3-kriyA (halanacalanAdi rUpa) 4-paravAparatva ( choTA vaDA honA) 4-zikSAprata- 1-sAmAyika (sarva jIvoM meM samatAbhAva rakhanA ) 2-proSadhopavAsa (aSTamI caturdazI ko proSadha pUrvaka upavAsa karanA) 3-bhogopabhogaparimANa (moga-upabhoga kA niyama karanA) 4-atithi saMvibhAga ( supAtra ko dAna dekara pIche svAnA) . 4-parva-. 2-aSThamI eka mAsake 2-caturdazI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-sma'dha 2-skaMdha deza 3-skaMgha pradeza 4-aNu --dAna meM vizesatA-- 1-vidhi 2-dravya 4-dAtA *--vinaya 1-darzana dinava 2-jJAna vinaya 3-nAritra vinaya 4-upacAra dinaya 2 -padArthoM ko jAnane ke upAya-- 1-nikSepa 2-pramANa 3-naya 4-lakSaNa -prakRti 1-jIvatripAThI ( jina nA kala jAMca meM ho) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2~-pudgalavipAkI-(jisa kA phala zarIra meM ho) 3-bhavavipAkI-(jisa ke phala se jIva saMsAra meM ruke) 4-kSetravipAkI-(jisa ke phala se vigraha gati meM jIvakA AkAra pahalA sA banA rahe) 4 -devagati ke kAraNa 1-sarAgasaMyama 2---saMyamAsaMyama 3-akAmanirjarA 4-bAla tapa 1 -AnupUrvI 1-narakagatyAnapU. 2--tiryapatyAnuvI 3-manuSyantyAnupUrvI 4-devagatyAnupUrvI 4-nIca gotra kAraNa 1-3niprazaMsA 2-para niMdA 3-isaro ke sad guNoM ko DhakanA 4-~-isaroM ke duguNoM ko kahanA 3-hetvAbhAsa 1-asiddha (jija hetu ke abhAva kA nizca ho) Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 -- viruddha ( sAdhya se viruddha padArtha ke sAtha jisakI vyApti ho) 3 - anekAMtika. ( jo hetu pakSa, sapakSa, vipakSa tInoM meM vyApe ) 4 - akiMcitkara (jo hetu kucha bhI kArya karane meM samartha na ho) 4 - paryAyArthi kanaya -- 1 ---- RjusUtra ( bhUta bhaviSyata kI apekSA na karake vartamAna paryAya mAtra ko grahaNa kare ) 2 --- zabdanaya ( liMga, kAraka, vacanAdi ke bheda se padArtha ko bhedarUpa grahaNa kare ) 3 - samabhirUDha ( liMgAdika kA bheda na zabda ke bheda se padArtha ko bhedarUpa grahaNa kare ) 4 evaMbhUta ( jisa zabda kA jisa kriyArUpa kriyArUpa pariName padArtha ko grahaNa kare ) 5-abhAva * hone para bhI paryAya artha hai usI 1 -- prAgabhAva ( vartamAna paryAya kA pUrva paryAya meM abhAva ) 2 - pradhvasAbhAva ( AgAmI paryAya meM vartamAna kA abhAva ) 3 - anyonyAbhAva ( pudgala dravya kI eka vartamAna paryAya meM dUsare pudgala kI vartamAna paryAya kA abhAva ) 4- atyaM tAbhAva ( eka dravya meM dUsare dravya kA abhAva ) 4--cAritra 1--- svarupAcaraNa ( zuddhAtmAnubhava se avinAbhAvI caritra vizeSa ) 2 - dezacAritra ( zrAvaka ke vrata ) 3 - sakala cAritra ( muniyoM ke vrata ). Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-yathAkhyAta ( kapAyoM ke sarvathA abhAva se prAdurbhUta Aga kI zudhi vizeSa) 4-Asrava 1-dravyabaMdha kA nimitta kAraNa 2-dravyavaMdha kA pAdAna kAraNa 3-bhAvabaMdha kA nimitta kAraNa 4-bhAvabaMdha kA upAdAna kAraNa 4--vigrahagati 1.-Rjugati (eka samaya pramANa ) 2-pANimuktA (do samayavAlI) 3-lAMgalikA (tIna samayavAlI) 4-gAtrikA (cAra samaya vAlI) azauca 1-RtusaMvadhI (mAsika dharma-rajasvalA) 2- prasUti , 3-mRtyu / 4-aspRzya , 4-vikRti 1-madya 2-mAMsa . . 4-marakhana Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-AhAra 1-khAdya-khAne yogya (dAla, bhAta, roTI, la Adi ) 2-svAdya-svAda lene yogya (pAna sopArI) . 3-ledha-cATane yogya (malAI, caTanI, ravI) 4-~-peya-pIne yogya ( pAnI, dudha, zata. 4. cAra akSara ke maMtra arh| meM hrIM namaH 4-cinha brahmavArI 1-coTI meM gAMva 2----ura meM janeU 3-vaTi meM mUja kA tAgaDa 4 .roM meM zukla vastra 4- uttama zrotA 1-netragamAna 2-darpaNa-samAna 3-tarAjU kI DaMDI samAna. 4-kasauTI samAna 4-mukadoSa 1-sa yogadoSa 2-pramANadoSa 3-agaradora 4-dhamadoSa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 . 5-NamokAra 1-mAarahatANa ( arahatA ko namaskAra ho) 2-NamAsiddhANa ( siddhoM ko namaskAra ho) 3-NamaAyarIyANa' (AcAryoM ko namaskAra hai| ) 4-mouvajzAyANa / upAdhyAyoM ko namaskAra ho) 5-NamolAesavyasAhaNaM (leka meM sarva sAdhuoM ke namaskAra ho) 5-parameSThI -arahaMta 2-siddha 3-AcArya 4-upAdhyAya . 5-sarvasAdhu 5-indriya -sparza (khacA) 2-rasanA ( jIma) 6-prANa (nAka) 4- cakSuH (AMkha ) 5-kaNa ( bAna) 1-ahiMsA ( hiMsA na karanA ) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- satya ( jhUTha na bolanA) 3-acaurya (porI na karanA ) 4-brahmacarya ( strI mAtra vA tyAga ) 5-parimahatyAga ( dhanAdi kA tyAga ) 5-aNuvrata 1-ahiMsANuvrata ( saMkalpI hiMsA kA tyAga ) 2---satyANuvrata ( pIDA kAraka kaThora vacana na bolanA ) 3-acauryANuvata ( jala miTTI ko chor3akara binA AjJA ghe kAi vastu grahaNa na karanA) 4-brahmacaryANugata ( svanI meM saMtApa rakhanA ) 5-parigraha parimANANuvrata ( parigraha kA parimANa karanA ) 5 - mahAvrata 1-ahiMsA ( hiMsA kA sarvathA tyAga 2-satya ( jhuTha kA sarvathA tyAga ) 3-acaurya ( corI kA savathA tyAga) 4-jamacarya ( 18000 zIla pAlanA ) ba- parigrahatyAga ( sarva parigrahakA tyAga karanA) 5--- hA.-- 1-hiMsA (pramAdase prANoM kA pAta karanA) 2-jhUTha ( asat kA kahanA ) 3-corI ( vinA diye vastu grahaNa karanA , Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-kuzIla (mathuna) 5-parImaha ( rjA) 5. samiti 1-IryA (para hAtha jamIna desa kara calanA 2-bhASA ( hita-mita-priyavacana bolaga ) 5 3-epaNA ( eka bAra zudra niSi AhAra lenA ) 4-AdAnanikSepaNa ( pIchI kamaMDalu dekhakara uTAnA rasanA / 5-pratiSApanA (jIva rahita sthAna meM malabhUSa karanA ) 5- indriya-jaya pAMcoM indriyoM ko vazameM karanA 5.-indriyoM ke viSaya 1-sparza ( sparza nandriya se jAnA jAya) 2-rasa ( rasanA-idiya se mAluma paDe ) 3-gaMdha ( ghrANendriya se mAluma paDe ) 4-varNa (cakSu ndiya se jAnA jAya ) 5- zabda ( karmendriya se jAnA jAya ) 5-sthAvara 1-pRthvIkAya ( pRthvI jisa kA zarIra ho ) 2-jalakAya (jala jisakA zarIra ho) 3-tejakAya (agni jisa kA zarIra ho) 4-vAyukAya ( pavana jisa kA zarIra ho) Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 5 vanaspatikAya ( vanaspati jisakA zarIra ho ) -kalyANaka 1 -- garbha 2 -- janma 3 -lae Gooty 4- jJAna 5---mokSa 5--jJAna 1 - pratijJAna ( indriya va mana kI sahAyatA se padArtha kA jAnanA) 2 - zrutajJAna ( matijJAna se jAnI huI bAta meM vizeSa jAnanA ) 3 - avadhijJAna (indriyoM kI sahAyatA) vinA rUpI padArtha ko jAnanA) 4 --- manaH paya yajJAna ( mana kI bAta jAnanA ) 5 - kevalajJAna ( lokAloka kI sarva vastuoM kI bhUtabhaviSyata vartamAnaparyAya va guNa ko eka sAtha jAnanA ) 5 -- mithyAtva - 1 - - viparIta ( ulaTA zrajJAna ) 2 -- ekAnta ( eka bhata pakar3anA ) 3-- vinaya ( kharA-khoTA barAbara samajhanA ) - saMzaya ( saMdeha rakhanA ) - ajJAna ( padArtha kA nahIM jAnanA ) ----ajIva -- Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 . 1-~-pugAta (rUpa-rasa-gaMdha-sparza sahita) 2-dharma (jo jIda pudgala ko calane meM madada kare) 3-~-adharma (jIva pudgala ko sthiti karane meM madada kare) 4-AkAza ( rahane ke liye jagaha ye) 5-~-pAla (pariNamana honA) 1-khA 2-mIThA 3-kaDavA 4-varaparA 5-pAyalma 5 -rUpa 2-pIlA 3-nIlA 4-lAla 5-phe 1-sudarzana 2-jiya 3.-acala Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4- sandara 5 -- vidyunmAlI 5. - astikAya -- 5- pula 2 dharma 3 agha 4 Ayaza 5 jIva 5- paMcAMgapUjA cmte 1 - AhAnana ( bulAnA ) 2 -sthApana (baiThAnA ) 3 - sannidhikaraNa ( hRdaya meM virAjamAna karanA } Acara 4 - pUjana ( aSTa dravya meM pUjanA ) 5- sarjana ( vidA karanA ) 58 1 -darzana 2- jJAna 3-cAritra 4- tapa vIrya 5---jAti 1 -- ekendriya 2- dvIndriya # 3- trIMdriya 4- caturipriya Yemm Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-paMcendriya 5. anuttara 1-vijaya 2-vaijayaMta 1-jayaMta 4-aparAjita 5-sati siddhi 5-yAla amacArI 1-vAsupUjya 2-mallinAtha 3-neminAtha 4-pArzvanAtha 5-mahAvIra 5- dAtAra ke AbhUSaNa 1-AnaMda pUrvaka denA 2-Adara pUrva ka denA 3-priya vacana se denA 4-nirmala bhAva se denA 5--janma saphala mAnanA 5- dAtAra ke dUSaNa Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1--vilamva karanA 2-vimukha hokara detA 3-durvacana se denA 4-nirAdara se denA 5-dekara pachatAnA 4- kyotiSI 1-sUrya 2--candranA 5--tArAgaNa 5.--nigoda sthAna 1-svadha 3-AvAsa 4-pulavI 5. zarIra 5-bdhi 1-kSayopazama [ anAdi ya sAdi miyAdRSTI jIvako bahuta kAla se ekendrI meM bhamaNa karate 2 samaya pAkara sthAvara se nikala paMcendriya kI prApti ] 2-vizuddhi ( zubha karmodaya se dAnAdi zubha kAryoM ke liye Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udyata honA) 3-dezanA-( sadguru ke upadeza se tatvajJAna kI prApti honA -prayoga ( kAla pAkara prata dhAraNa karake va upavAsAdi tapazcaryA karake bhAyu-karma sivAya zeSa karmoM kI sthiti ko aMtaH kADAkADI sAgara pramANa kara denA ) 5-karaNa ( pariNAma ) 3-parAvartana 1-dravya ( saMsAra meM bhramaNa karanA ) 2-kSetra 3-kAla ( "sarvArtha siddhi" meM dekho ) 4-bhava 5-bhAva -5-paMcAmRtAdibhiSeka 2-dahI 4-sugaMdhita jala 5-ivarasa 5-amakSya 1-saghAta ( jiMna ke khAne meM trasa jIvo kA dhAta hai) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 2 -- bahusthAvaraghAta ( jina ke khAne meM sthAvara jIvoM kA bAta ho ) 3 - pramAdaka ( pramAda baDhAne vAle ) 4 - aniSTa ( zarIra ko iSTa na hoM ) : - anupasevya ( nevana karane lAyaka na ho ) 5 -- baMdha-kAraNa 1 - midhyAtva ( viparItAdi ) 2 -- avirati ( chahakAya ke jIvoM kI hiMsA karanA-mana ko va 5 indriyoM ko vaza na karanA ) 3----pramAd ( zuddha AtmAnubhava se DiganA ) 4 - kaSAya ( jo AtmA kA dukhar3e ) 5 - yoga ( mana-vacana kAya kI pravRtti ) 5 - nigrantha dxptiong 1 - pulAka ( uttara guNoM kI bhAvanA rahita - mUla guNoM meM bhI kabhI doSa Ave ) 2 -- vakuza ( mula guNa paripurNa hoMya paraMtu zarIra upakaraNAdikI zobhA ne kI icchA ho ' ) 3- kuzIla ( mUla va uttara guNAMkA pUrNatA - kadAcit uttara guNoM meM doSa Ave ) --- -nirgrantha ( jisa muni ke mohanIya karma ke udaya kA abhAva hoya ) 5 - snAtaka kevalI bhagavAna. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-vAcanA ( vAMcanA ) 2-pRcchanA ( pUchanA) 3-anugnekSA (pAra 2 vicAra karanA ) 4-~AmnAya ( pATha gosanA) 5-dharmopadeza ( dharma kA upAya karanA ) 5-pAMDava 1yudhiSThira 2-bhoma 2-arjuna 5-sahadeva 2-pIpala 3-pAkara 4---uMcara 5-kahamara 2~sthAna 45 lAkha yojana ke: 1-siddhakSatra Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 -siddhazilA :-prathama svarga kA Rju vimAna 4-prathama naraka kA pahalA pAyaMDA -DAidvIpa 5-nAma mahAvIra svAmI 1-mahAvIra 2-sanmati 3-ativIra 4-bIra 5 varddhamAna 5-nidrA 1---nidrA ( nidrA AnA ) 2-nidrA nidrA ( pUrI nIMda Ana para bhI sonA ) 3-pracalA ( baiThe baiThe uMdhanA ) 4-pracalA pracalA ( muMha meM se lAra paDanA ) 5-styAnagRddhi (nIMda meM se uThakara bhArI kAma karane para bhI DaTane para usakI khabara na ho 5-nirvANakSetra 1- medazikhara 2- campApura 3-pAvApura Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-giranAra 5. kailAgagiri 5-parokSa pramANa 1-smRti ( pahalI jAnI hui vAta ko yAda karanA ) 2--pratyabhijJAna ( smRti ora pratyakSa ke joDa rUpa jhAna ko) 3-tarka ( vyApti kA jJAna ) --anumAna ( sAdhana se sAdhya kA jJAna ) 5-Agama ( Ama-vacana) 1-oNparAmika ( karmoM ke upazama se ) 2-kSAyika ( kamoM ke kSaya se ) 3-jhAyopazamika ( upazama va kSaya se ) 4--audayika ( karmo ke udaya se ) 5--pAriNAmika ( jo kamoM ke udaya bhaya, upazama se na ho kara svAbhiAvika hoM) 5-zarIra 1-audArika ( manuSya tiryaMca ke sthUla zarIra ko ) 2 vaikriyaka ( deva nArakiyoM ke zarIra ko ) 3-AhAraka ( chaThe guNa sthAna vartI muni ke tatvoM meM koI zaMkA hone para kevalI yA zruta kevalI ke pAsa jAne ke lie mastaka meM se eka hAthakA putalA nikalatA hai|) Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-tejasa ( kAMti dene vAlA) 5-kArmANa ( karma rUpa ) 5-jJAnAvaraNI 1-matijJAnavaraNa ( mati jJAna ko rokane vAlA ) 2-kSutajJAnAvaraNa (kSutajJAna ko rokane vAlA ) 3-avadhijJAnAvaraNa ( avadhi jJAna ko rokane vAlA) 4-manaHparyaya jJAnAvaraNa ( mana:paryaya jJAna ko rokane vAlA) 5-kevala jJAnAvaraNa ( kevala jJAna ko rokane vAlA) 5-aMtarAya 1-dAnAMtarAya ( dAna meM vighna AnA ) 2-lAbhAMtarAya ( lAbha meM , , ) 3-bhogAMtarAya ( bhoga meM , , ) 4---upabhogAMtarAya (upabhoga meM ,,,) 5--vIyaryA tarAya ( tAkata meM ,,) 5-cAritra 1-sAmAyika ( saba jIvoM meM samatA bhAva rakhanA) 2-chedopasthApanA ( vrata Adi meM, bhaMga par3ane para prAyazcita se phira sAvadhAna honA ) 3-parihAra vizuddhi ( rAgAdi vikalpa tyAga kara adhikatA ke sAtha Atma zudhdhi karanA) . 4-sUkSmasAMparAya ( daza veM guNa sthAna kA cAritra ) Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5-yathAkhyAta 11-12-13-14 veMguNasthAna kA cAritra ) 5-saMghAta 1-audArika 2-vaikriyaka 3-AhAraka 4- tejasa 5 kArmANa 1-audArika 3-AhAraka 4-tejasa 5-kArmANa 1-pAdasnAna ( paira dhonA ) 2-jAnusnAna ( jaMdhA paryaMta ) 3-kaTisnAna ( kamara taka) 4-zrIvAsnAna ( gardana taka ) 5-zirasnAna ( zira paryaMta nahAnA ) 5-brahmacArI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-upanaya (zrAvakAcAra pAlane vAle, vidyAbhyAsa meM natpara gRhastha dharma meM nipuNa ) 2-avalaMba ( jaba taka zAdI na kareM chullaka baMdha meM rahe, adhyayana pIche lagna kare ) 3-adIkSita ( vinA dIkSA hI vratAcaraNa meM lIna ho zAstrAbhyAsa pIche zAdI kare 4-gUDha ( bAlyAvasthA se zAstra meM prama hA. haTa se zAdI kare 5-naiSThika ( jIvana paryaMta strI mAtra kA lAga kara eka vana rakkhe) 5-varga 1-kavarga (ka kha ga gha Ga) 2-cavarga ( ca cha ja jha Ja ) 3-~Tavarga ( Ta Tha Da Dha Na ) 4-tavarga ( ta tha da dha na ) 5-pavarga ( pa pha ba bha ma) 5--jiSTI-biDI] 1-dhIrakha 2---upasIrakha 3-avaghATa 4-prakAMDaka 5-taralamabaMdha Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -dhAraNA 1-pArthivI dhAraNA 2-AgneyI dhAraNA 3--vAyu dhAraNA 4-jala dhAraNA 5--tatva rUpavatI dhAraNA ( jJAnANava' meM dekho ) -anartha dara 1-pApopadeza ( pApa kA upadeza denA) 2-hiMsAdAna [ hiMsA ke upakaraNa denA ] 3-pramAdacaryA [ vinA prayojana jalAdi doranA ] 4-duHzruti | rAgadveSa karane vAlI kathAeM sunanA / 5--apaghyAna ( khoTA vicAra karanA ) 5-anRddhi prAryi 1-kSetrAryA 2-jAtyAyAM3-kAryA 4-cAritrAryA 5-darzanAryA '-anumAna Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 1-pratijJA ( pakSa aura sAdhya kA kahanA ) 2-hetu [ sAdhana kA vacana ] 3-udAharaNa [ vyApti pUrvaka dRSTAMta kahanA ] 4---upanaya [ pakSa aura sAdhana meM dRSTAMta kI sadrazatA vatAnA) 5-nigamana [ natIjA nikAla kara pratijJA ko doharAnA ) -indriya-vaza-jIvoM ke iSTAMta-- 1- hAthI . 2.-machalI 3--amara 4-pata ga 5. hariNa 4.-sAtAvedanIya baMdha kAraNa 1- bhUtavRtyanukaMpA 2-dAna 3-sarAgasaMyamAdiyoga 5-zauca 5-darzana mohamIya vadha kAraNa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RvalI ANavAda [ doSa laganA / 4---dharma 1-cAkI 3-okhalI 4---jalagAlana 5-zAidenA 5-mAzcarya-- -ratnavRSTi 2-puSpavRSTi 3-dhAdakavRSTi 4-maMda sugaMdha pavana 5-dudubhi najanA -kSetrapAla-- 1-vIrabhadra 2-mAnabhadra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 mAMga !-merava -aparAjita 5-rAjA ke bala 9--bhAgyavala 2-devacala -maMdavala 4-zarIrabala 5--sAmanavala 5-6praya 1-vinaya nadhana 2-kSetra , :-mArga , --sUtra , :-sukhadula .. 2-akSara ke maMtra 9-namaH siMdhavaH 2-ati A usA 1-oM ahaM nanaH Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -~vIrasya namaH 5- samAdhi maraNa zuri 1-jIne kI icchA na karatA 2-marane kI icchA na karanA 3-mitroM meM anurAga na karanA 4-pUrva bhoMge hue sukha kA anubhava na karanA 5-nidAna na karanA 5-asicAra hareka nata ke 5-5 aura samyAdarzana tathA samAdhi maraNa ke 5 aticAra hote haiM saba 70 hai 5-STiSAmAMga ke bheda 1-parikarma 3-prayamAnuyoga 4-pUrvagata 5. cUmikA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5- mumikA bhojana - 1. '75' 1- gocarI ( gAya tuhaya ) -bhramarI ( bhramaravat ) 3- gata pUrana ( ga 4 - dAhazamana 5- aMgaNa bharanA jaise taise ) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- _