Book Title: Dandak Prakaran
Author(s): Malaykirtivijay
Publisher: Malaykirtivijayji
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008978/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nuM ke maNi kA tejo lezyA nu ka.maNi kA 2 sahaka rAkaraNa. kima jAra Ai IN : | navu rahyA che pATha 14 nAma pAnA naM. 1 maMgalAcaraNa - 2 zarIra 3 avagAhanA 4 saMghayaNa 5 saMjJA 6 saMsthAna 7 kaSAya '8 vezyA 9 Indriya 10/samudughAta 11 dRSTi 12 darzana, jJAna, ajJAna, upayoga 13 yoga 14, upapAta-cyavana 15 kimAhAra T 16 saMjJA 58 kRSNa zyA 18 veda 19 alpabaDutva 70 gucchA kA cheda pakva jaMbU grahaNa nIla lezyA chApAta gati-Agati padma lezyA jaMbUvRkSA zukla lezyA za . jaMbU ke liye mUla meM cheda Si .paMnyAsazrI malayakIti vijayajI gaNivara bhUmi patita jaMbU kA bhakSaNa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-1 : maMgalAcaraNa namiu cauvIsajirNa, taskRta-vicAra-lesa-desaNao ! daMDaga-5ehiMte zciya, thosAmi suNeha bho!bhaLyA | 1 covIsa jinezvarane namaskAra karIne, daMDaka pado vaDe temanA (jinezvaronA) sUtro (Agamo) mAM Apela vicArane saMkSepamAM jaNAvavAthI nizcayathI (kharekhara to) huM temanI (jinezvaronI) stuti karuM chuM. he bhavyajIvo tame sAMbhaLo. ahIM prathama gAthAmAM maMgala, viSaya, saMbaMdha, prayojana ane adhikArI, A pAMca bAbato jaNAvavAmAM AvI che. grantha-racanAmAM A pAMceya bAbato mahattvanI che. ahIM coviza jinezvarone namaskAra karavA vaDe maMgala karavAmAM AvyuM che. 'daMDaka pado vaDe' ema kahevA dvArA granthano viSaya jaNAvavAmAM Avyo che. arthAt 'daMDaka prakaraNa' e granthano viSaya che. 'jinezvaronA sUtromAM Apela vicArane' A pado vaDe granthano saMbaMdha 'jinezvaronA Agamo sAthe che' tema jaNAvavAmAM AvyuM che. bhavyajIvo bodha pAme; potAne svAdhyAyarUpe atyaMtara tapa thAya; jinanA ja padArtho jaNAvavA vaDe jinanI bhakti-stuti thAya te rIte potAnA karmono nAza thAya; ane tenA vaDe paraMparAe potAne mokSa maLe, A badhA grantharacanA pAchaLa granthakAranA prayojana che. tathA jJAnaprApti, svAdhyAyarUpa atyaMtara tapa, AcaraNa, karmanAza ane paraMparAe mokSa, A badhA abhyAsu varganA prayojana che. buddhizALI vyaktio je kaMI kare tenI pAchaLa koI ne koI prayojana to hoya ja che. kemake prayojana vinA teo pravRtti karatAM nathI. mATe prayojana jaNAvavuM jarUrI che. "he bhavyajIvo tame sAMbhaLo' A pado vaDe bhavyajIvone granthAbhyAsa mATe adhikArI (yogya) jaNAvavAmAM AvyAM che. hA... teomAM tattvane jANavAnI jijJAsA, tatparatA, dharmazraddhA vagere hovA jarUrI che. abhavyajIvonuM jIvadaLa ja evuM hoya che ke teo je kaMI dharma kare te mokSa mATe nahIM, paraMtu saMsAranA sukho meLavavA mATe kare che, tethI teo mokSarUpa phaLa meLavI zakatA na hovAthI saghaLuM niSphaLa che. vatsa: gurujI ! daMDaka eTale zuM? gurujI: vatsa | karma vagerenA kAraNe jIvo jemAM daMDAya (duHkhI thAya) te daMDaka kahevAya. jIvo karma vagerene kAraNe pRthvIkAya vageremAM daMDAya che, mATe pRthvIkAya vagere daMDaka kahevAya. jIvavicAramAM jIvanA 563 bheda batAvyA che. ahIM te badhAno masAveza 24 daMDaka pado vaDe karavAmAM Avyo che. je nIce mujaba che : (1) pRthvIkAya (2) akAya (3) teukAya (4) vAukAya (5) vanaspatikAya (6) beIndriya (7) teIndriya (8) caurindriya (9) garbhaja tiryaMca (10) garbhaja manuSya (11) nAraka (12 thI 21) daza bhavanapati (22) vyaMtara (23) jyotiSka (24) vaimAnika. (jo ke ahIM saMmUrchAima manuSya ane saMmUrchAima paMcendriya tiryaMcanI vivakSA karavAmAM AvI nathI, to paNa ApaNe tenA aMge jANakArI meLavazuM.). vatsa ! A granthamAM nIcenA judA judA kAromAM daMDaka pado vaDe vicAraNA karavAmAM AvI che, tenAthI jIvo aMgenI vistRta mAhitI prApta thaze. dvAro : (1) zarIra (2) avagAhanA (3) saMghayaNa (4) saMjJA (5) saMsthAna (6) kaSAya (7) lezyA (8) Indriya (9) samudughAta (10) dRSTi (11) darzana (12) jJAna (13) ajJAna (14) yoga (15) upayoga (16) upapAta (17) cyavana (18) sthiti (19) paryApti (20) kikAhAra (21) saMjJi (22) gati (23) Agati (24) veda. [AmAMthI sthiti (AyuSya) ane paryApti A banne dvAro jIvavicAra ane navatattvamAM AvI gayela hovAthI ahIM levAmAM Avaze nahIM.] -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) prathama gAthAmAM kaI pAMca bAbato jaNAvavAmAM AvI che, te samajAvo. (2) daMDaka eTale zuM? 24 daMDakanA nAma lakho. (3) 24 dvAronA nAma lakho. daMDaka prakaraNa-1 daMDaka prakaraNa-2 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neraIyA asurAI, puDhavAI bendiyAdao ceva / gabhaya-tiriya-maNussA, vaMtara joIsiya vemANI saMkhittacarI u ImA, sarIra-mogAhaNA ya saMghacaNA 1 sannA saMThANa kasAya, lesi-ndiya du samugdhAthA diThThI daMsaNa nANe, jogu-vaogo-vavAya cavaNa ThiI / pajatti kimAhAre, sanni gaI AgaI vee // 2 // 11 3 11 // 4 // gAthArtha : nArako (1), asurakumArAdi (10), pRthvI Adi (5), beIndriya Adi (3), garbhaja tiryaMca (1), garbhaja manuSya (1), vyaMtaro (2), jyotiSma (1), vaimAnika (1), (Ama1+10+5+3+1+1+1+1+1=24 daMDakapado thayA.) vaLI (saMkhittayarI) ati saMkSipta A (dvAronA nAmo) 1. zarIra 2. avagAhanA 3. saMghayaNa 4. saMjJA 5. saMsthAna 6. kaSAya 7. lezyA 8. Indriya 9. be samughAta 10. daSTi 11. darzana 12. 13. (nANe) jJAna, ajJAna 14. yoga 15. upayoga 16. u5pAta 17. cyavana 18. sthiti 19. paryApti 20. kimAhAra 21. saMkSi 22. gati 23. Agati 24. veda. daMDaka prakaraNa-3 pATha-2 : zarIra navatattvamAM paramANu ane pudgalaskaMdho aMgenI vAta AvI gaI che. AkhuM vizva paramANuo ane dvipradezI, tripradezI vagere pudgalaskaMdhothI vyApta che. A pudgalaskaMdho sUkSma hovAthI AMkhethI dekhI zakAtA nathI, paraMtu jIva amuka amuka pudgalaskaMdho grahaNa kare che kharA. jIva paramANu ke saMkhyAta-asaMkhyAta pradezI pudgalaskaMdhone grahaNa karI zakato nathI. anaMtapradezI pudgalaskaMdhomAM paNa amukane gahaNa karI zake che, amukane grahaNa karI zakato nathI. jIva je pudgalaskaMdhone grahaNa karI zake che, tene vargaNA kahevAmAM Ave che. tevI vargaNAo ATha che : (1) audArika vargaNA (2) vaikriya vargaNA (3) AhAraka vargaNA (4) taijasa vargaNA (5) bhASA vargaNA (6) zvAsocchavAsa vargaNA (7) mana vargaNA (8) kArpaNa vargaNA. AmAMthI jIva audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArpaNa vargaNAnA pudgala skaMdhone grahaNa karI, tene pariNamAvIne te te zarIrarUpe taiyAra kare che; jyAre bhASA, zvAsocchavAsa levA-mUkavAnI ane manathI vicAravAnI pravRtti karI zake che. pAMca zarIra : (1) audArika zarIra : saghaLA manuSya ane tiryaMcone audArika zarIra hoya che. te audArika vargaNAnA pudgalaskaMdhothI baneluM hovAthI audArika zarIra kahevAya che. badhA prakAranA zarIromAM audArika zarIra mahAna gaNAya che, kemake saMyama ane mokSa A zarIravALAne ja maLe che. tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, prativAsudeva, baLadeva, nArada vagere mahApuruSone A zarIra hoya che. A zarIravALA tIrthaMkaro rUpamAM ane baLamAM karoDo devatAo ane Indro karatAM paNa adhika hoya che. A zarIravALA tIrthaMkara ane munione devatAo ane Indro paNa namaskAra kare che. svAbhAvika zarIranI apekSAe audArika zarIranI UMcAI daMDaka prakaraNa-4 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sauthI vadhu che kemake pratyeka vanaspatikAyanI utkRSTa UMcAI sAdhika hajAra yojana che. Ama mahAnatA, saMyama, mokSa, rUpa, baLa, UMcAI vageremAM A zarIra mokhare (2) vaikriya zarIra : saghaLA devo ane nArakone vaikriya zarIra hoya che. vaLI vaikriya labdhi dharAvatA bAdara paryApta vAyukAya, garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya vaikriya zarIra banAvI zake che. te vaikriya vargaNAnA pudgalaskaMdhothI baneluM hovAthI vaikriya zarIra kahevAya che. A zarIra dvArA vAgha, siMha, sApa, popaTa, manuSya, rAkSasa vagere aneka prakAranA rUpa laI zakAya che. te nAnuM ke moTuM, bhAre ke halakuM rUpavAna ke kurUpa paNa banAvI zakAya che. tene adazya paNa banAvI zakAya che. svAbhAvika mUla zarIra karatAM anya je rU5 levAya che, te uttara vaikriya zarIra kahevAya che. uttara vaikriya zarIra dvArA sAdhika lAkha yojana jeTaluM moTuM rUpa laI zakAya che. te munisuvrata svAminA zAsanamAM viSNuku mAra munie, cAturmAsamAM dharmadraSathI munione dezamAMthI cAlyA javAnuM kahenAra; ane koI paNa rIte nahIM samajanAra namuci pradhAnane zikSA karavA mATe banAvyuM hatuM. tapazcaryA vagere karavAthI keTalAka munione tathA tapazcaryA vagere karyA vinA ja bAdara paryApta vAyukAya, cakravartI, vAsudeva vagerene vaikriya zarIra banAvavAnI labdhi (zakti) maLelI hoya che. keTalAka ja bAdara paryApta vAyukAyane vaikriya labdhi hoya che, te chatAM temanI saMkhyA devanI kula saMkhyA karatAM asaMkhyaguNI che. temanuM uttara vaikriya zarIra aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganuM ja hovAthI carmacakSuthI joI zakAtuM nathI. (asaMkhya zarIro bhegA thaye sparzendriyathI anubhavI zakAya che.) (3) AhAraka zarIra : AhAraka labdhivALA cauda pUrvadhara munio mananI zaMkAnA nivAraNa mATe ke tIrthakaranA samavasaraNanI ddhi vagere jovA mATe AhAraka zarIra banAvIne, tene najIka ke dUra vicaratAM tIrthaMkara pAse mokale che. tyAM vaMdanAdi ane zaMkA nivAraNAdi karI, pharI mULa audArika zarIramAM AvI jAya che. te AhAraka vargaNAnA pugalaskaMdhothI baneluM hovAthI AhAraka zarIra kahevAya che. te AkAza ane sphaTika ratna samAna svaccha, anuttaravAsI devo karatAM ya vadhu dedIpyamAna ane muThI vALelA eka hAtha jevaDuM hoya che. te carmacakSuthI joI zakAtuM nathI. A zarIra eka jIvAtmA vaDe AkhA bhavacakramAM vadhumAM vadhu cAra vAra ja banAvI zakAya che. cothI vAra je mahAtmA zarIra banAve te niyamAM e ja bhavamAM mokSe janAra hoya che. anya cAra zarIra vizvamAM sadAkALa hoya ja che, jyAre AhAraka zarIra hoya paNa kharA, ane na paNa hoya. te vadhumAM vadhu cha mAsa sudhI na hoI zake. alabatta vadhumAM vadhu cha mAse ochAmAM ochA eka mahAtmA to A zarIra banAve ja che. A zarIra eka sAthe vadhumAM vadhu sahastra pRthakatva (be hajArathI nava hajAra) hoI zake, tethI vadhu nahIM. (hAla mahAvideha kSetramAM ja hoI zake.) (4) taijasa zarIra : zarIramAM ane jaTharamAM je garamI jaNAya che, te taijasa zarIranI hoya che. A zarIranA kAraNe khAdhela khorAkanuM pAcana thAya che. A zarIranA kAraNe viziSTa tapathI tejovezyA ane zItalezyA nAme labdhi prApta thAya che. tejalezyA jenA upara choDavAmAM Ave te baLIne bhasma thaI jAya che. zItalezyAthI baLatAne ThaMDaka ApI bacAvI zakAya che. gauzALAe vIraprabhunA sunakSatra ane sarvAnubhUti nAmanA be ziSyo upara tejolezyA choDI, temane bhasma karI dIdhela. sAdhanA kALamAM mUkAzayyAtara tApase gozALA upara tejolezyA choDela, tyAre prabhuvIre zItalezyA dvArA tene bacAvI lIdhela. A zarIra taijasa vargaNAnA pudgalothI baneluM hovAthI taijasa zarIra kahevAya che. A kArpaNa zarIra sarva zarIromAM kAraNabhUta che, kemake audArika zarIra nAmakarma vagerenA udayathI jIva audArika vagere vargaNAnA pudgalone grahaNa karI audArika vagere zarIra banAve che. taijasa ane kArpaNa zarIra sarva saMsArI jIvone ja hoya che. (mokSanA jIvone na hoya.) jIva mRtyu pAmIne eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya, tyAre mULa audArika ke vaikriya zarIra mUkIne jAya che, paraMtu taijasa-kAzmaNa zarIra to AtmAnI sAthe ja jAya che. AtmA sAthe joDAyelA banne zarIro AkhA lokamAM daMDaka prakaraNa-5 daMDaka prakaraNa-6 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMte yat tat zarIram - arthAta zarIrano svabhAva nAza pAmavAno che. zarIra nAzavaMta che, paraMtu AtmA zAzvata che, mATe zarIranI ciMtA choDIne AtmAnI ciMtA karavI joIe. zarIra to smazAnanI rAkha thaze, paraMtu AtmA kadI nAza na pAmato hovAthI tene paralokamAM sadgati maLe, sukha-zAMti maLe; ane aMte mokSa maLe te mATe dharmamaya uttama jIvana jIvavuM joIe. tamAma prakAranA pApono tyAga karavo joIe. -: svAdhyAya : (AtmAnI sAthe) game tyAM jaI zake che. temane bhIMta, pRthvInA peTALo, parvato vagere koI paNa vastu aTakAvI zakatI nathI. jIva jyAre koI paNa bhavamAM utpanna thAya che, tyAre prathama samaye A be zarIranI madadathI ja AhAra grahaNa kare che. audArika ane vaikriya zarIra carmacakSuthI joI zakAya che, paraMtu AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIra carmacakSuthI joI zakAtA nathI. eka jIvane eka sAthe ochAmAM ochA be ane vadhumAM vadhu cAra zarIra hoI zake. jIva mRtyu pAmI eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jato hoya tyAre vacce taijasa-kAzmaNa e be ja zarIra hoya che. vaikriya labdhivALA bAdara paryApta vAyukAya, garbhaja tiryaMca ke garbhaja manuSya vaikriya zarIra banAve tyAre temane audArika, vaikriya, taijasa, kAmaNa e cAra zarIra hoya che. athavA AhAraka labdhivALA cauda pUrvadhara mahAtmA AhAraka zarIra banAve tyAre audArika , AhAraka, taijasa, kAmaNa e cAra zarIra hoya che. vaikriya ane AhAraka bane labdhivALA munio hoI zake, paraMtu teo banne labdhi eka sAthe phoravI zakatA na hovAthI arthAt banne zarIra eka sAthe banAvI zakatA na hovAthI eka jIvane eka sAthe pAMceya zarIra hoI zake nahIM. kayA jIvone vadhumAM vadhu keTalA zarIra (darekane taijasa-kAzmaNa to samajI ja levuM.) bAdara paryApta vAyukAya : 4 (audArika, vaikriya) yugalika tiryaMca,manuSya : 3 (temane labdhi na hoya) garbhaja tiryaMca : 4 (audArika, vaikriya) garbhaja manuSya : 5 (koI vaikriya zarIra banAve ane tyAre anya koI mahAtmA AhAraka zarIra banAve te apekSAe). bAkInA sarvane : 3 (audArika ke vaikriya) uparanA dareka jIvone ochAmAM ochA traNa zarIra hoya che. temAM saghaLA tiryaMca ane manuSyane audArika, taijasa, kArpaNa ane deva, nArakone vaikriya, taijasa, kArpaNa hoya che. mukhya prazno : (1) jIva kayA pudgalo grahaNa karI zake che ane kayA grahaNa karI zakato nathI ? (2) ATha vargaNAnA nAma lakho ane teno upayoga jaNAvo. (3) pAMca zarIranA nAma vyAkhyA sAthe jaNAvo. (4) audArika zarIra zA mATe mahAnuM gaNAya che ? (5) vaikriya zarIra kone kone hoI zake ? teno upayoga zuM samajAvo ? (6) viNakumAra munie kevaDuM ane zA mATe vaikriya rU5 lIdhela? (7) AhAraka zarIra viSe samajAvo. (8) taijasa zarIra vize samajAvo. (9) kArpaNa zarIra viSe lakho. (10) eka jIvane eka sAthe vadhumAM vadhu ane ochAmAM ochA keTalA zarIra hoI zake ? (11) aneka jIvonI apekSAe vadhumAM vadhu ane ochAmAM ochA keTalA zarIra hoI zake? cau gammatirica vAusa, mayuAraM paMca, sesa tisarIrA thAvara cauge duo, aMgula-asaMkhabhAga-taNu | paI salaeNlipi jahannA, sAhAviya aMgulassaasaMkhaMsA ukkosa paNa calaNa, verAIcA sattahatya surA garbhatiri sahasa je caNa, vaNasaI ahiya-jaya-sahaste nara teIdi tigAu, beIMdiya joyaNe bAra ll ll jogaNa-mege cauridi-deha-muccattarNa sue bhaNirca 1 veublica-dehaM puNa, gula-sakhasa-mAraMbhe daMDaka prakaraNa-7 daMDaka prakaraNa-8 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-3: avagAhanA deva-nara ahiyalakukha, tiriyANaM nava ya ogaNasayAI duguNaM tu nArayANa, bhaNiyaM veubriyasarIre I 9ii gAthArtha zarIro garbhaja tiryaMca ane vAyukAyane viSe cAra, manuSyone viSe pAMca ane(sesa) bAkInA jIvone viSe traNa zarIro hoya che. sthAvara catuSka (pRthvI, pANI, teu, vAyu) ne (kahao) banne prakAre (jaghanya ane utkRSTathI) aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM (taNu) zarIra (avagAhanA) hoya che. sarva (jIvo) nI paNa (sAhAviya) svAbhAvika-mULa zarIranI ja ghanya (avagAhanA) aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. utkRSTa (avagAhanA) 500 dhanuSa narakanI ane sAta hAtha devanI che. garbhaja tiryaMcanI hajAra yojana, vanaspatinI hajAra yojanathI adhika, manuSya ane teIndriyanI traNa gAu, beIndriyanI bAra yojana (utkRSTa avagAhanA) che. caurindriyanA dehanI UMcAI eka yojana zrutamAM kahevAyela che. (puNa) vaLI vaikriya zarIra aMgulanA (saMkhaMsam) saMkhyAtamA bhAganuM AraMbhamAM-zarUmAM hoya che. devanuM lAkha yojana, manuSyanuM lAkha yojanathI adhika, tiryaMcanuM navaso yojana ane nArakonuM (duguNaM) mULa zarIrathI Dabala uttaravaikriya zarIra kahevAyuM che. zarIra jeTalA AkAza pradezomAM avagAhIne rahe, tene avagAhanA kahevAya, paraMtu ahIM avagAhanA eTale UMcAI ke laMbAI samajavI. audArika zarIranI avagAhanA jaghanya avagAhanA saghaLA tiryaMca-manuSya : aMgulano asaMkhyAtamo bhAga utkRSTa avagAhanA pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya : aMgulano asaMkhyAtamo bhAga vanaspatikAya : sAdhika hajAra yojanA beIndriya : 12 yojana teIndriya : 3 gAu caurindriya : 4 gAu (1 yojana). saMmUcchima paMcendriya tiryaMca : hajAra yojana garbhaja tiryaMca : hajAra yojanA garbhaja manuSya : 3 gAu saMmUrchAima manuSya : aMgulano asaMkhyAtamo bhAga vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya avagAhanA deva, nAraka : aMgulano asaMkhyAtamo bhAga (utpattinA prathama samaye) garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, deva, nAraka : aMgulano saMkhyAtama bhAga (uttara vaikriya zarIra banAve tyAre prathama samaye) daMDaka prakaraNa-9 daMDaka prakaraNa-10 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara paryApta vAyukAya : aMgulano asaMkhyAtamo bhAga vatsa : gurujI! utpattinA prathama samaye aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganuM zarIra kaI rIte ? gurujI : vatsa ! pUrvabhavamAM game teTalA moTA zarIravALo jIva, mRtyu pAmIne navA bhavamAM utpatti sthAnamAM utpanna thatI vakhate prathama potAno AtmA, atyaMta saMkocI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo karI, koyalAmAM paDatAM agninA taNakhAnI mAphaka utpatti sthAnamAM utpanna thAya che, ane pachI koyalAmAM paDelo taNakho jema dhIme-dhIme vadhato jAya che, tema te jIva paNa dhIme-dhIme potAnuM zarIra moTuM banAvato jAya che. utkRSTa avagAhanA vAyukAyaH aMgulano asaMkhyAtamo bhAga garbhaja tiryaMca : 900 yojana garbhaja manuSya ; sAdhika 1 lAkha yojana deva : mUla zarIra 7 hAtha, uttara vaikriya 1 lAkha yojana nArakaH mULa zarIra 500 dhanuSa, uttara vaikriya hajAra dhanuSa (koI deva ane koI manuSya utkRSTa uttara vaikriya zarIra banAve, to banne mastakanA uparanA bhAge to samAna ja hoya, paraMtu deva jamInathI cAra aMgula addhara hovAthI deva karatAM manuSyanuM uttara vaikriya zarIra cAra aMgula vadhI jAya che. nava raiveyaka ane pAMca anuttaranA devo labdhi (zakti) hovA chatAM prayojananA abhAve uttaravaikriya zarIra banAvatA nathI. devonA mUla zarIranI avagAhanA potAnA AyuSyane AdhAre hoya che. temane jema AyuSya vadhu tema avagAhanA ochI hoya che.) AhAraka zarIranI avagAhanA jaghanya : mUThI vALela eka hAthathI thoDIka ochI. (AhAraka zarIra banAvavAnA prathama samaye) utkRSTa : mUThI vALela eka hAtha jeTalI. taijasa kArmaNa zarIranI avagAhanA . (A banne zarIra sarva AtmapradezamAM vyApta hovAthI jIvanA zarIra jeTalI daMDaka prakaraNa-11 avagAhanA hoya che.) jaghanya : aMgulano asaMkhyAtamo bhAga utkRSTa : sAdhika lAkha yojana (manuSya utkRSTa uttaravaikriya zarIra banAve tyAre) (kevalI samughAtanA cothA samaye kevalInA Atmapradezo sUparNa lokamAM vyApta thatAM hovAthI te samayanI apekSAe taijasa kArpaNanI utkRSTa avagAhanA saMpUrNa loka pramANa thAya che.) vatsa: gurujI ! uttara vaikriya zarIra ane AhAraka zarIra keTalA samaya sudhI TakI zake ? gurujI : vatsa ! devoe banAvela uttara vaikriya zarIra (ke devoe vipharvela koIpaNa padArtha) vadhumAM vadhu ardhamAsa (15 divasa) sudhI, nArakoe banAvela uttara vaikriya zarIra cAra muhUrta sudhI (matAMtare aMtarmuhurta sudhI) TakI zake che. te pachI te uttara vaikriya zarIra svataH (potAnI meLe) vilaya pAmI jAya che. te kALa pUro thayA pahelA jarUra na hoya to buddhipUrvaka saMharaNa thaI zake che. vAyukAyamAM to uttara vaikriyanI racanA ane vilaya banne svataH ja thatI hoya che. AhAraka zarIrano TakavAno jaghanya ke utkRSTa kAgaLa aMtarmuharta pramANa ja che. te pachI te vilaya pAme che, ane Atmapradezo mULa audArika zarIramAM AvI jAya che. -: svAdhyAyamukhya prazno : (1) nIcenA jIvonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA lakho. (koI paNa pUchI zakAya.) (2) utpattinA prathama samaye zarIra kevaDuM hoya? zA mATe ? (3) deva ane manuSyamAM utkRSTa uttara vaikriya zarIra kone vadhu hoya? zA mATe? (4) uttara vaikriya zarIra ane AhAraka zarIra keTalA samaya sudhI TakI zake? aMtamuharaM nirae, muhuranyarAri tiriya-maNuesa devesu addhamAso, ukAsa-viudhvaNA-kAlo | 10 | nArakomAM aMtarmuhUrta, tiryaMca ane manuSyomAM cAra muhurta, devomAM ardhamAsano utkRSTa vidurvaNAno kALa che : alabatta teTalA samaya bAda uttara vaikriya zarIra svataH vilaya pAmI jAya che. daMDaka prakaraNa-12 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-4: saMghayaNa saMghayaNa eTale eka prakArano hADakAno bAMdho. te ja prakAre che. (1) vaja RSabhanArAca saMghayaNa : nArAya eTale markaTabaMdha. vAMdarIne tenuM bacce kevuM vaLagIne rahe che ! vAMdarI game teTalI kudAkuda kare to paNa baccuM paDatuM nathI. athavA jamaNA hAthathI DAbA hAthanI hathelI pAseno hAtha ane DAbA hAthathI jamaNA hAthanI hatheLI pAseno hAtha majabUta rIte pakaDavAmAM Ave tevI hADakAnI majabUta pakkaDa, vaLI tenI upara (RSabha=) hADakAno pATo bAMdhavAmAM Ave, tenI upara ArapAra (vajas) hADakAno khIlo ThokavAmAM Ave, to jevI hADakAnI majabUtI thAya, tenA jevo hADakAno majabUta bAMdho je zarIrane hoya te vajaRSabha nArAja saMghayaNa kahevAya. (2) RSabha nArAca saMghayaNa : nArAja upara pATA jevo majabUta hADakAno bAMdho. (3) nArAca saMghayaNa: nArAja jevo majabUta hADakAno bAMdho. (4) ardhanArAca saMghayaNa : jamaNA hAthathI DAbo hAtha pakaDela hoya tevI pakkaDavALo hADakAno bAMdho. (5) kIlikA saMghayaNaH be hADakAnA saMdhisthAne ArapAra khIlo mArela hoya, tevo hADakAno bAMdho. (6) chevaTahuM saMghayaNa : A saMghayaNavALAne be hADakAnA saMdhisthAne sAmasAmAM AvelA hADakAnA be cheDA, khAMDaNImAM rAkhela muzaLanI jema, eka cheDAnI khobhaNamAM bIjA cheDAno buTho bhAga saheja utarIne-sparzIne rahelo hoya che. A saMghayaNanuM bIjuM nAma sevArta saMghayaNa che, (kemake sevAthI pIDA thatI hoya che.) deva, nAraka ane ekendriyane zarIramAM hADakA hotA nathI. bAkInA jIvonA zarIramAM hADakAnuM baMdhAraNa hoya che. beIndriya vagere jIvomAM keTalAkane spaSTa kaThina hADakA hoya che, to keTalAkane bArika spaSTa hADakA hoya che. aLasIyA vagere hADakA vinAnA dekhAya che, to paNa te jIvone aspaSTa paNa hADakAnuM baMdhAraNa hoya che. daMDaka prakaraNa-13 kayA jIvone kayuM saMghayaNa ekendriya, deva, nAraka : saMghayaNa na hoya vikalendriya, saMmUcchim manuSya-tiryaMca : chevaTuM saMghayaNa garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya : cha e saMghayaNa (aneka jIvonI apekSAe) tIrthakara, kevalajJAnI, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, nArada, yugalika manuSya vagerene paheluM ja saMghayaNa hoya che. tIrthakaro, gajasukumALa muni, khaMdhakamuni, bharata cakravartI, bAhubali, lakSmaNa, hanumAna, rAvaNa, kRSNa, pAMDavo vagere prathama saMghayaNI hatA. prathama saMghayaNamAM jabarajasta sAmarthya hoya che. temAM ya vaLI eka -eka karatAM adhika AzcaryakAraka tAkAta hoya che. bALa hanumAnajI vimAnamAMthI-mAtA aMjanAsuMdarInA hAthamAMthI sarakI jatAM-nIce parvatanI zIlA upara paDavyA. e vakhate zIlAnA cUrecUrA thaI gayA ane bAlA hanumAnajI hasatAM hatA. sauthI vadhu sAmarthya tIrthakaramAM hoya che. prabhuvIranA mAthA upara duSTa saMgamadeve bhayAnaka cakra choDavuM, tyAre prabhuvIranI khoparI na phUTI gaI, phakta jamInamAM thoDA khUMpI gayA. AvuM hoya che prathama saMghayaNa. prathama saMghayaNI ja kevaLajJAna ane mokSa prApta karI zake che. hAla ApaNane chevaTTe saMghayaNa hovAthI zI rIte kevaLajJAna ane mokSa maLe ? kSetranI apekSAe saMghayaNa pAMca mahAvideha kSetramAM sadA cha e prakAranA saMghayaNa hoya che. pAMca bharata kSetra ane pAMca airAvata kSetramAM avasarpiNInA pahelA-bIjA-trIjA ArAmAM yugaliko hovAthI paheluM saMghayaNa, cothA ArAmAM cha e saMghayaNa ane pAMcamAchaThThA ArAmAM chevaTuM saMghayaNa hoya che. utsarpiNImAM pahelA-bIjA ArAmAM chevaTuM saMghayaNa; trIjA ArAmAM cha e saMghayaNa, ane cothA-pAMcamA-chaThThA ArAmAM yugaliko hovAthI paheluM saMghayaNa hoya che. 30 akarmabhUmimAM ane 56 aMtarlipamAM sadA yugaliko ja hovAthI paheluM saMghayaNa hoya che. (A vAta garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya mATe jaNAvI che. vikalendriya ane saMmUcchima tiryaMcamanuSyane chevaTaThuM ja saMghayaNa hoya che.) daMDaka prakaraNa-14 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-5 : saMjJA vatsa: gurujI ! deva, nAraka, ekendriyane saMghayaNa na hovAthI baLa vinAnA hoya? gurujI : vatsa ! saMghayaNa na hovAthI teone baLa vinAnA na samajavA. devo ane IndronuM to atula baLa hoya che. zrI jIvAbhigamajImAM baLanI apekSAe devone paheluM saMghayaNa ane ekendriyone chevaTaThuM saMghayaNa kahyuM che. tathA nArakone asaMghayaNI kahyA che. - -: svAdhyAya :mukhya prazno: (1) saMghayaNa eTale zuM? cha prakAranA saMghayaNanI vyAkhyA lakho. (2) kayA jIvone kayuM saMghayaNa hoya che? (jIva ane kSetranI apekSAe pUchI zakAya.) (3) prathama saMghayaNa kone kone hoya? tenA sAmarthya viSe samajAvo. thAvara-sura-nUraIyA, aighaNA ya vigala chavaThA saMghayaNa-chamma gabhaca-nara-tiriesu vi muNeyabdha | 11 || thAvara, devo, nArako asaMghayaNI (saMghayaNa vinAnA), vikalendriyone sevArta (chevaTThA saMghayaNavALA) ane garbhaja-tiryaMca ane manuSyone viSe cha e saMghayaNa (muNeyaa) jANavA. jIvanI cetanA jenA vaDe jANI zakAya te saMjJA kahevAya. arthAt amukamAM jIva che ke nahIM, tenI khAtrI jenA vaDe thAya te saMjJA kahevAya. jema, vanaspati tenA mULIyA vaDe pANI rU5 AhAra le che, lajAmaNInA choDane sparzatA bhayathI saMkocAI jAya che; phaTAkaDAM phUTatAM pakSIo bhayathI dhrujI UThe che, kutaro krodhane kAraNe bhase che. AhAra, bhaya, krodha vagere dvArA vanaspati vageremAM jIva che, tenI khAtrI thAya che. sUkAI gayela vanaspati ke mRtyu pAmela kutarA vageremAM tathA khurazI, makAna vageremAM AhAra, bhaya, krodha vagere jovA maLatA nathI. saMjJAo be prakAranI che : (1) jJAnasaMjJA : matijJAna vagere ATha jJAna te jJAnasaMjJA che, te pATha-12 mAM jaNAvavAmAM Avaze. (2) anubhava saMjJA : te cAra, cha, daza athavA soLa prakAre che. (ahIM anubhava saMjJAne saMjJA tarIke jaNAvavAmAM Avela che.) cAra prakAre : AhAra, bhaya, maithuna, parigraha cha prakAre : uparanI cAra + oghasaMjJA, lokasaMjJA daza prakAre : uparanI cha + krodha, mAna, mAyA, lobha soLa prakAre : uparanI daza + moha, dharma, sukha, duHkha, jugupsA, zoka saMjJAnuM nAma sAmAnya artha kayA karmanA udayathI 1 AhAra saMjJA : AhAranI IcchA : azAtA vedanIyanA udayathI 2 bhaya saMjJA : bhaya, Dara : bhaya mohanIyanA udayathI 3 maithuna saMjJA : kAmavAsanA : veda mohanIyanA udayathI 4 parigraha saMjJA : dhana vagerenA saMgrahanI IcchAH lobha mohanIyanA udayathI 5 ogha saMjJA : pUrva saMskAra (velaDI : jJAnAvaraNIya ane vRkSa vagere upara vIMTAya darzanAvaraNIya karmanA che, bALaka janmatA kSayapazamathI stanapAna kare che te ogha saMjJAne kAraNe bane che.). daMDaka prakaraNa-15 daMDaka prakaraNa-16 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 lokasaMjJA : laukika vyavahArane : jJAnAvaraNIya ane anusaravAnI vRtti darzanAvaraNIya (kUtarA bhase, to ema mAne karmanA kSayapazamathI ke yama koIne levA Avyo che vagere mAnyatAo). 7 krodha saMjJA : krodha, gusso, rIsa : krodha mohanIyanA udayathI 8 mAna saMjJA : ahaMkAra : mAna mohanIyanA udayathI 9 mAyA saMjJA : kapaTa vRtti, daMbha : mAyA mohanIyanA udayathI 10 lobha saMjJA : vadhu meLavavAnI IcchA, : lobha mohanIyanA udayathI kaMjUsAI 11 moha saMjJA : zarIra, svajana, dhana, ; mohanIyanA udayathI makAna vagere upara mamatva-Asakti 12 dharma saMjJA : dharma karavAnI IcchA : mohanIya karmanA layopazama vagerethI 13 sukha saMjJA : anukULatAmAM sukhanI : rati mohanIyanA udayathI lAgaNI 14 duHkha saMjJA : pratikULatAmAM duHkhanI : arati mohanIyanA lAgaNI udayathI 15 jugupsA saMjJAH kaMTALAnI ke napharatanI : jugupsA mohanIyanA udayathI 16 zoka saMjJA : becenI, hatAzA : zoka mohanIyanA udayathI udAsInatA tiryaMcone mukhyatve AhAra ane mAyA, manuSyone mukhyatve maithuna ane mAna, nArakone mukhyatve bhaya ane krodha, devone mukhyatve parigraha ane lobha saMjJA hoya che. chatAMya saghaLI saMjJAo dareka saMsArI jIvone ochA vatte aMze spaSTa ke aspaSTapaNe hoya ja che. soLa saMjJAomAM moTA bhAganI saMjJAo mohanIya karmanA udayathI che. tevI daMDaka prakaraNa-17 saMjJAone AdhIna thavAthI bhavabhramaNa, duHkha ane durgati vadhe che, mATe te saMjJAo upara vijaya meLavavA mATe mohanIya karmano nAza karavAnI mahenata karavI joIe. je o mohanIya upara vijaya meLavI saMjJAo upara vijaya meLave che, teonA bhavabhramaNa, duHkha ane durgatio jhaTa nAza pAme che. temano mokSa najIkamAM AvI jAya che. A mATe deva, guru ane dharmanuM zaraNa levuM joIe. anukULatAmAM sukhanI lAgaNI e to moharAjA pAse bhADe lIdhelo AnaMda che. tenuM bhADuM durgatio ja che. jyAre pratikULatAmAM paNa AnaMda e AtmAnA gharano AnaMda che. tenA vaDe to karmono nAza ja thAya che. gajasukumALa muni, aMdhakamuni, prabhuvIra vagere bhayaMkara pratikULatAmAM paNa jarAya calita thayA nahIM, tethI ja temane vItarAgadazA, sarvajJatA ane mokSa prApta thaI gayA. sukhamAM pAgala bane ane duHkhamAM raDI jAya te saMsAramAM bhame che, sukhamAM ane du:khamAM samabhAva rAkhe te mokSane bheTe che. to cAlo.... duHkha, durgatio ane bhavabhramaNanA kAraNabhUta A saMjJAo upara vijaya meLavavA dharmanuM zaraNa svIkArIe. -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) saMjJA eTale zuM? samajAvo. (2) saMjJAo keTalA prakAranI che? teno artha zuM? ane temAM kayA karmo bhAga bhajave che ? (3) saMjJAone AdhIna thavuM sAruM? zA mATe? salvesiM cau daha vA, sannA salve surA ca cariMsA nara-tiri chassaThANA, huMDA vigaliMdi-neraIyA 12 nANAviha-dha-sUI, bubuca vaNa-vAu-teu apakAyA puTavI masUracaMdA, -kArA saMDANao bhaNiyA | 13 / sarva jIvone cAra ke dasa (ke 16) saMjJA hoya che. sarva devo samacaturasa (saMsthAnavALA), manu-tiryaMca cha e saMsthAnavALA, vikalendriya ane nArako huMDaka (saMsthAnavALA) hoya che. aneka prakAranA, dhvajA, soya, parapoTAnA AkAravALA (anukrame) vanaspati, vAyu, agni, apUkAya che temaja pRthvIne masuranI dALa ke caMdranA AkAravALI kahelI che. lAgaNI daMDaka prakaraNa-18 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-6: saMsthAna saMsthAna eTale zarIrano AkAra. te ja prakAre che. (1) samacaturasa saMsthAna : jenA zarIranA cAra khUNA sarakhA hoya tevuM saMsthAna. garbhaja manuSyanI apekSAe vicArIe to padmAsanamAM beThela mANasanA jamaNA khabhAthI DAbo DhIMcaNa, DAbA khabhAthI jamaNa DhIMcaNa ane padmAsananA madhya bhAgathI nAsikAno agrabhAga, A cAreya mApamAM sarakhA hoya, te sama-caturasa saMsthAna athavA to zarIranA sarva avayavo sAmudrika zAstramAM kahyA pramANe pramANasara hoya te samacaturasa saMsthAna. (2) nyagrudha parimaMDala saMsthAna : nyagrodha (vaDavRkSa) nA parimaMDalanI jema, nAbhithI uparanA avayavo pramANayukta ane thaDanI jema nAbhithI nIcenA avayavo pramANarahita hoya, te nyagrodha parimaMDala saMsthAna. (3) sAdi saMsthAna : nAbhithI nIcenA avayavo pramANayukata ane uparanA avayavo pramANarahita hoya, te sAdi saMsthAna. keTalAka granthakAro tene sAcI saMsthAna (zAlmalI vRkSanA AkAravALuM) kahe che. (4) vAmana saMsthAna : mastaka, grIvA (Doka), hAtha ane paga pramANayukta hoya ane bAkInA avayavo pramANarahita hoya, te vAmana saMsthAna. (5) kunja saMsthAna : mastaka vagere cAra avayavo pramANarahita hoya ane pITha, udara (peTa), chAtI vagere bAkInA avayavo pramANayukta hoya, te kuja saMsthAna. (6) haMDaka saMsthAna : prAyaH sarva avayavo pramANarahita hoya, te hUMDaka saMsthAna. kayA jIvone kayuM saMsthAna ekendriya : huMDaka saMsthAna. (pRthvIkAyane masuranI dALa ke ardhacandranA AkAranuM akAyane parapoTAnA AkAranuM agnine soyanA AkAranuM vAyune dhvajAnA AkAranuM ane vanaspatine judA-judA aneka AkAranuM saMsthAna hoya che. vAyunuM vaikriya zarIra paNa dhvajAnA AkAranuM hoya che. sabUra ! pratyeka vanaspati sivAyanA ekendriyanuM eka zarIra dekhAtuM nathI. je dekhAya che te asaMkhya zarIrono piMDa hovAthI jaNAvyA karatAM judo AkAra banI zake che.) vikalendriya, saMmUrchAima tiryaMca, saMmUrchAima manuSya : huMDaka saMsthAna. garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya : cha e saMsthAna (aneka jIvonI apekSAe) (tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baLadeva, prativAsudeva, nArada, yugalika vagerene prathama saMsthAna ja hoya che.) deva : samacaturasa saMsthAna (uttara vaikriya zarIra aneka prakAre racI zakAya che, mATe te aneka prakAranuM hoI zake che.) nAraka : huMDaka saMsthAna (te bilADIe phADI nAkhela ane pAMkho ane Doka vinAnA pakSI jevuM ati bibhatsa ane bhayAnaka hoya che. 'huM suMdara zarIra banAvuM' tevuM nakkI karI, uttara vaikriya zarIra banAve to te paNa atyaMta bhayaMkara azubhatara huMDaka saMsthAnavALuM ja bane che.). kSetranI apekSAe saMsthAna pAMca mahAvidehamAM sadA cha e saMsthAna hoya che. pAMca bharata ane pAMca airavatamAM avasarpiNInA pahelA-bIjA-trIjA ArAmAM yugaliko hovAthI paheluM saMsthAna; cothA ArAmAM cha e saMsthAna, pAMcamA-chaThThA ArAmAM huMDaka saMsthAne (hAla pAMcamo Aro hovAthI ApaNane badhAne huMDaka saMsthAna hoya che); utsarpiNInA pahelA-bIjA ArAmAM hUMDaka saMsthAna, trIjA ArAmAM che e saMsthAnA ane cothA-pAMcamA-chaThThA ArAmAM yugaliko hovAthI paheluM saMsthAna hoya che. prathama saMghayaNI ja kevaLajJAna pAmI zake che. hA... temanuM saMsthAna cha mAMthI koI paNa hoya cAlI zake. -: svAdhyAya :mukhya prazno: (1) saMsthAna eTale zuM? te kayA kayA? vyAkhyA lakho. (2) kayA jIvone kayuM saMsthAna hoya? (koI paNa pUchI zakAya.) (3) kSetranI apekSAe kyAre kayA kayA saMsthAna hoya ? daMDaka prakaraNa-19 daMDaka prakaraNa-20 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-7 : upAya dareka saMsArI jIvone ochA-vattA aMze cAreya kaSAya hoya che. kaSAyothI saMpUrNa mukta to vItarAga, kevaLajJAnI ane siddha paramAtmA ja che. -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) kaSAya eTale zuM? te kevI rIte bhayaMkara che ? samajAvo. (2) kayA jIvone keTalA kaSAya hoya ? salvevi cau-kasAyA, lesa-chagaM gabamatiriya-maNuesu | nAraya teu vAu, vigalA vemAANi ya tilesA me 14 1 sarvene cAra kaSAyo hoya che. garbhaja tiryaMca ane manuSyone viSe cha lezyA tathA nAraka, teukAya, vAyukAya, vikasendriya ane vaimAniko traNa lezyAvALA hoya che. zuddha svabhAvavALA jIvane karmathI malina kare te kaSAya. (kaSa) karmono athavA saMsAra bhramaNano (Ayaka) lAbha jenAthI thAya te kaSAya. te cAra prakAre che : (1) krodha (2) mAna (3) mAyA (4) lobha. kaSAyothI cittanI prasannatA, jIvanamAM zAMti, kuTuMbamAM saMpa, zarIranuM Arogya khalAsa thAya che. te A bhava ane parabhavane bagADanArA vairI che. pelA ghora tapasvI ane saMyamI sAdhu krodhanA pApe caMDakauzika dRSTiviSa sarpa banyA, mAnanA pApe eka varSanA sAdhaka bAhubali munine kevaLajJAna na maLyuM (hA... ahaMkAra nAza thatAMnI sAthe ja kevaLajJAna prApta thaI gayuM); pUrvabhavamAM sevelI mAyAne kAraNe tIrthaMkara zrI mallinAthane strIdehe (malliku mArI nAme) janamavuM paDyuM, lobhanA pApe kaMjUsa mammaNazeThane sAtamI narakamAM javuM paDayuM. kevo bhayaMkara kaSAya! krodhanA pApe pati-patnInA saMbaMdho paNa kevA kaDavA jhera bane che ! ahaMkAranA pApe dIkarAo ane putravadhUo dvArA mAtA-pitAo kevA haDadhUta karAya che ! mAyAnA pApe kevI dAMbhikatA duniyAmAM cAle che ? ghana vagerenA lobhanA pApe pati-patnI, bhAI-bhAI, bApa-dIkarA vacce kevA kalezo sarjAya che ? dhaMdhAmAM bheLaseLa, vizvAsaghAta, jUTha, anIti, hiMsA vagere konA pApe ? dhananA lobhanA ja pApe ne ? kharekhara! krodha prItino nAsa kare che, mAna vinayane khalAsa kare che, mAyA maitrIne khatama kare che, ane lobha to prIti, vinaya, maitrI vagere tamAma guNono khAtmo bolAve che. kaSAyanI bhayaMkaratA pIchANIne samaju mANasoe kaSAyone ja khatama karavA prayatnazIla banavuM joIe. krodhanA sthAne kSamAM AcaravI; mAnanA sthAne vinaya ane namratA dAkhavavI, mAyAnA sthAne saraLatA keLavavI, ane lobhanA sthAne saMtoSa, udAratA vagere khaDA karI devA. daMDaka prakaraNa-21 daMDaka prakaraNa-22 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-8: vezyA pariNAma) (5) pA lezyA (vadhu zAMta pariNAma) (6) zukala leDyA (ati zAMta pariNAma). dravya vezyAnA anukrame kALA, nIlA, bhUrA, lAla, pILA ane sapheda varNanA pudgalo hoya che. AmAMnI pahelI traNa azubha lezyA che, jyAre pachInI traNa zubha lezyA che. - hiTalara, saddAma husena, somIla sasaro, saMgamadeva, amarakumAranI mA vagere dRSTAMto tarapha najara nAkhIe, to lAge ke teo kRSNa vagere azubha lezyAno bhoga banelA hatA. puNiyo zrAvaka, aMjanA suMdarI, mahAsatI sItA, mIrA, narasiMha mahetA vagere tarapha najara nAkhIe to anumAna karI zakIe ke teo pA vagere zubha leyAthI vibhUSita hatA. vedanAnA dAvAnaLa vacce paNa kevaLajJAna sudhI pahoMcanAra khaMdhakamuni, gajasukumALa muni, skaMdasUrinA 500 ziSyo, metAraka muni vagere viziSTa zukala vezyAnA svAmI banyA hatA. daDhaprahArI hatyAro zarUmAM kRSNAdi azubha lezyAno bhoga banela hato, paraMtu pAchaLathI sadgurunA yoge zubhalezyA pAmI sAdhu banI kevaLajJAna prApta karI lezyA eTale amuka prakArano AtmapariNAma. tene samajavA mATe eka dRSTAMta vicArIe. cha mitro jaMgalamAM pharavA nIkaLyA. badhAne bhUkha lAgI. rastAmAM jAMbUnuM vRkSa AvyuM. te joIne badhAne jAMbu khAvAnI IcchA jAgI. pahelo bolyo : A vRkSane mULamAMthI ja ukheDI nAkhIe, pachI majethI jAMbU khAIe. bIjo bolyo : evuM zA mATe ? te karatAM moTI-moTI zAkhAo toDIe. trIjo bolyo : te karatAM nAnI-nAnI zAkhAo ja toDIe. cotho bolyo : zAkhAo zA mATe toDavI ? jAMbUnI lUmo ja toDIe. pAMcamo bolyo : lUmo paNa zA mATe ? temAMthI mAtra pAkA-pAkA jAMbU ja toDIe. chaThTho bolyo : bhAIo! ApaNe vRkSane zA mATe nukazAna pahoMcADavuM? A nIce ghaNA jAMbUo tUTelA paDyA ja che. te khAIne saMtoSa mAnIe. chaene jAMbU khAvAnI IcchA che, paraMtu teonA AtmapariNAmamAM phera che. pahelAnA pariNAma ekadama krUra che, jyAre pachI-pachInA mitronA pariNAmamAM uttarottara sudhAro che. A AtmapariNAma e bhAvalezyA che. koInA AtmapariNAma zubha hoya che, to koInA azubha paNa hoya che. eka ja vyaktinA AtmapariNAma judAjudA samaye badalAtA paNa hoya che. A AtmapariNAma rU5 bhAvalezyA utpanna thavAmAM kAraNabhUta je pudgalo che te dravyalezyA kahevAya che. A vezyAnuM cha vibhAgamAM vibhAgIkaraNa karavAmAM AvyuM che. (1) kRSNalezyA (ati krUra pariNAma) (2) nIla lezyA (ocho krUra pariNAma) (3) kApota lezyA (alpa krUra pariNAma) (4) tejo vezyA (alpa zAMta daMDaka prakaraNa-23 lIdhuM. ApaNe paNa AvI vezyAo sudhAravA mATe prayatnazIla banavuM joIe, jethI duHkha, durgati ane azAMtinA badale sukha, sadgati ane zAMti prApta karI zakIe. are ! mokSa sudhI paNa pahoMcI zakIe. sthitibaMdha thavAmAM kaSAya kAraNa che, jyAre rasabaMdha nakkI thavAmAM kaSAya ane vezyA banne kAraNa che. be judI judI vyaktino sarakho ja kaSAya hovA chatAM temanI legyAmAM phera hoI zake che. jema eka bhAIne gharamAM TI.vI. jotAM kAmavAsanA jAgI; ane bIjA bhAIne derAsaramAM strI jotAM kAmavAsanA jAgI. ahIM mAno ke kAmavAsanAno pAvara eka sarakho hoya, to paNa derAsaramAM kAmavAsanA jAgI tenI vezyA (Atma pariNAma) vadhAre kharAba kahevAya. ekane patnI upara krodha jAgyo; ane bIjAne guru mahArAja upara krodha jAgyo. mAno ke banne krodhano pAvara eka ja sarakho hoya, to paNa guru mahArAja upara krodha daMDaka prakaraNa-24 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgyo tenI lezyA (Atma pariNAma) vadhu kharAba kahevAya. sarakhA ja pAvaranA lobhathI eke koInA gharamAM corI karI; ane bIjAe derAsaramAM corI karI, to bIjAnI lezyA vadhu kharAba kahevAya. kaSAya daza guNasthAna sudhI ja hoya che, jyAre lezmA tera guNasthAna sudhI hoya che. kayA jIvone kaI lezyA labdhi paryApta bAdara pRthvI-apa-vanaspati : 4 : kRSNa, nIla, kArpAta, tejo. (Ama to A jIvone tejolezyA yogya dravyo (pudgalo) grahaNa karavAnI zakti na hovAthI tejolezyA na hoya. paraMtu be devaloka sudhIno tejolezyAvALo koI deva cyavIne teomAM utpanna thAya tyAre pahelA aMtarmuhUrta sudhI (karaNa aparyApta avasthA sudhI) tejo lezyA hoya, pachI na hoya. deva-naraka aMge evo niyama che ke temanI lezyA temanA pUrvabhavanA chellA aMtarmuhUrtamAM ane pachInA bhavanA pahelA aMtarmuhUrta sudhI rahe che. tethI ema kahevAya che ke temane lezyA levA Ave che ane mUkavA jAya che.) bAkInA ekendriya, vikalendriya, saMmUrchima manuSya-tiryaMca : 3 : kRSNa, nIla, kApota garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya : che e lezyA. nAraka : 3 : kRSNa, nIla, kAotamAMthI koIpaNa eka. (pahelI-bIjI narakamAM kApota; trIjImAM kApota ke nIla; cothImAM nIla; pAMcamImAM nIla ke kRSNa; chaThThImAM kRSNa lezyA hoya che.) paramAdhArmika : 1 : kRSNa vezyA. bAkInA bhavanapati : 4 : kRSNa, nIla, kApota ke tejomAMthI koIpaNa eka. vyaMtara : 4 : kRSNa, nIla, kApota ke tejomAMthI koIpaNa eka. jyotiSa : 1 : tejo. vaimAnika : 3 : tejo, padma ke zukla. (pahelA-bIjA devalokamAM tejo; traNathI pAMcamAM padma; cha thI 12mAM zukla; navagaiveyaka-pAMca anuttaramAM zukla lezyA hoya che.) daMDaka prakaraNa-25 jANavA jevuM : * manuSya ane tiryaMconI dravyalezyA ane bhAvalezyA dareka aMtarmuhUrta badalAyA kare che. phakta terame guNaThANe mAtra zuklalezyA ja hoya che; ane te badalAtI nathI. te AyuSya mujaba utkRSTathI dezona pUrvakoTi varSa lagI rahe che. * deva ane nArakonI dravyalezyA badalAtI nathI. te upara jaNAvyA mujaba hoya che. hA... Atma-pariNAma rUpa bhAvalezyA to dareka aMtarmuhUrte temane paNa badalAya che. * manuSya ane tiryaMconI eka lezyA bIjI lezyAnA dravyone (pudgalone) pAmIne te rUpe banI jAya che, mATe dravyalezyA paNa badalAya che, jyAre deva-nArakonI dravyalezyA bIjI lezyAnA pudgalone pAmIne te rUpe thatI nathI, mAtra tevA AkArapaNAne ke tevA pratibiMbapaNAne pAmIne zuddha ke azuddha bane che. tethI bhAvalezyA badalAya che, paraMtu dravyalezyA badalAtI nathI. jema vaisUryamaNi rAtA, pILA vagere dorAnA saMyoge te te kalaranA AkArapaNAne pAme che; ane sphaTika japApuSpanA saMyoge tenA (japApuSpanA) pratibiMbapaNAne dhAraNa kare che, paNa hakIkatamAM teo potAnA mULa svarUpane tajatA nathI, te rIte devanArakanI dravyalezyA badalAtI nathI. jo ke temanuM bhAvaparivartana thAya che, tethI bhAvalezyAnI apekSAe deva-nArakane cha e lezyA saMbhave che. bhAvaparAvRtte: punaH sura-naiyiALApi pad-jJeyAH.| tethI ja pahelA devalokamAM (dravya) tejolezyA hovA chatAM, tyAMnA rahevAsI ane prabhuvIrane ghora upasarga ApanAra saMgamadeva mATe atikrUratA rUpa (bhAva) kRSNalezyA saMbhavI zake che; ane sAtamI narakamAM (dravya) kRSNalezyA hovA chatAM bhAva-parivartana thavAthI (bhAva zubhalezyA AvavAthI) samyaktvano lAbha paNa thaI zake che. jo ke A badalAtI bhAvalezyA alpakAlIna hoya che ane te cAlI jatAM pharI mULa lezyA ja AvI jAya che. 1 thI 6 guNasthAna 7 muM guNasthAna 8 thI 13 guNasthAna 14 muM guNasthAna guNasthAnamAM lezyA : cha e lezyA : tejo, padma, zukla zukla : lezyA na hoya daMDaka prakaraNa-26 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI lezyA keTalA guNasthAna sudhI kRSNa, nIla, kApota : 1 thI 6 guNasthAna tejo, padya : 1 thI 7 guNasthAna zukla : 1 thI 13 guNasthAna -; svAdhyAya :mukhya prazno : (1) legyA eTale zuM? tenA prakAro daSTAMtathI samajAvo. (2) kayA jIvone kaI kaI vezyAo hoya ? (koI paNa pUchI zakAya.) (3) dravyaleyA ane bhAvalezyAnA parivartana ane zuM niyama che ? vigatavAra samajAvo. (4) guNasthAnamAM lezyA ane lethAmAM guNasthAne lakho. joIsica teulesA, sesA sabaeNvi hRti caulesA | IMdirAdA sugama, mayuANaM satta samudhAyA jayotiSI devo tejolezyAvALA ane zeSa sarve cAra lezyAvALA hoya che. Indriya dvAra saheluM che. manuSyone sAta samughAta hoya che. pATha-9 Indriya Indriya pAMca prakAranI che : (1) spazendriya (2) rasanendriya (3) dhrANendriya (4) cakSurindriya (5) zrotendriya. AMkha kholatAM ja sAme paDela padArtha dekhAya che. A kevI rIte bane che? dekhAtI AMkhamAM, candra jevA ke masuranI dALa jevA AkAranI AMkhethI na dekhI zakAya tevI cakSurindriya hoya che. tenAmAM padArthanA rU5ne pArakhavAnI (jovAnI) zakti hoya che. (jovAnI zakti hovAthI ja te cakSurindriya kahevAya che.) vaLI AMkha hoya paNa jIva na hoya to dekhAya ? nA... vaLI jIva hoya paNa AMkha baMdha hoya to dekhAya? nA. mati jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmano kSayapazama hovAthI jIvamAM padArthanA rUpane jovAnI labdhi (zakti) hoya che. vaLI AMkhane kholIne jovA rU5 upayoga karAya tyAre dekhAya che. A rIte dareka Indriyo mATe samajI levuM. (1) bahAra dekhAtI Indriya te bAhya nivRtti dravyendriya. (2) aMdaranI, cakSuthI na dekhI zakAya tevI Indriya te atyaMtara nivRtti dravyendriya. (3) IndriyamAM rahelI sparza, rasa, gaMdha ke rUpa pArakhavAnI (zakti) te upakaraNa dravyendriya. (4) matijJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI jIvamAM rahela sparza, rasa, gaMdha, rU5 ane zabdane pArakhavAnI labdhi (zakti) te labdhi bhAvendriya. (5) e zaktino upayoga (vaparAza) karavo te upayoga bhAvendriya. (bAhya =bahAra dekhAtI, atyaMtara= aMdara rahela, nivRtti =avayavarUpa ke amuka prakAranA AkArarU5) jIva mRtyu pAme che tyAre bAhya nivRtti, atyaMtara nivRtti ane upakaraNa - A traNeya mUkIne jAya che. (tethI ja tevI vyaktinI AMkha anya AMdhaLAne kAma lAgI jAya che.) Ama e traNa Indriyo AtmAthI bhinna hovAthI dravyendriya daMDaka prakaraNa-28 daMDaka prakaraNa-27 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labdhi | sparza | rasa | gaMdha | rU5 | zabda (jIva | pArakhavAnI| pArakhavAnI | pArakhavAnI | pArakhavAnI | pArakhavAnI, mAM rahela) | labdhi | labdhi | labdhi - labdhi labdhi upayoga | ThaMDo pavana | sAkarano | puSpanI | makAna, | gadheDAno (dA.ta.) pArakhavo rasa pArakhavo suvAsa | mANasa vagere avAja pArakhavI | jovA | sAMbhaLavo kahevAya che. athavA te traNeya bhAvendriyanA kAryamAM madada karatI hovAthI dravyendriya kahevAya che. jema AtmAmAM padArthanA rUpane jovAno kSayopazama hoya, paNa AMkhe aMdhApo Ave ke AMkha baMdha karavAmAM Ave to dekhAya kharA ? nA... alabatta dravyendriyanI sahAyathI bhAvendriya jovA vagerenuM kArya karI zake che. jema ciMtAmaNI ratnanuM rakSaNa tijorIthI thAya che. tema atikomaLa atyaMtara nivRttinuM rakSaNa bAhya nivRttithI thAya che. bAhA nivRtti jo na hoya to atikomaLa atyaMtara nivRttine ghaNAM bAhya vyAghAto paDe, ane jaldI khalAsa thaI jAya. vaLI upakaraNa Indriya e atyaMtara nivRttithI judI thatI nathI, chatAM zakti rUpa vizeSatA batAvavA mATe tene upakaraNa dravyendriya tarIke alaga jaNAvavAmAM Avela che. A zakti (upakaraNa) dareka vyaktionI dareka IndriyomAM sarakhI hotI nathI. ghaNIvAra vyAghAta lAgavAthI, uMmara vadhavAthI ke karmavazAt zaktio ghaTI paNa zake che. jema AMkhathI jovAnI, kAnethI sAMbhaLavAnI zakti ghaTe. IndriyonA kula 24 bheda : sparzendriya zarIranA bAhya ane atyaMtara bhAgamAM, zarIranA AkAranI ane zarIra jevaDI hoya che, paNa zarIra e (bAhA nivRtti rU5) Indriya nathI. zarIra ane Indriya judA-judA che. Ama sparzendriyamAM bAhya nivRtti rU5 dravyendriya na hovAthI tenA cAra bheda ane bAkInI cAra IndriyanA pAMca-pAMca bheda hovAthI kula 24 bheda thAya che. sparzendriya rasanendriya | dhrANendriya | cakSurindriya | zrotendriya bAhya | nathI | dekhAtI | dekhAtu | dekhAtI | dekhAto nivRtti nAka . AMkha | kAna atyaMtara| zarIranA | jIbhamAM nAkamAM AMkhanI kIkImAM] kAnamAM nivRtti | AkAranI | khurapI paDaghama candra jevA ke | kadamba ane zarIra | AkAranI AkAranI | masuranI dALa | puSpanA jevaDI jevA AkAranI| AkAranI upakaraNa| sparza | rasa | gaMdha | rUpa (Indriya | pArakhavAnI | pArakhavAnI| pArakhavAnI | jovAnI sAMbhaLavAnI mAM rahela)| zakti | zakti | zakti | zakti zakti bAhya nivRtti dravyendriya AkAra ane pramANamAM judI-judI jAtanA jIvanI apekSAe judI-judI hoya che. jema hAthI, kutaro, mANasa, sApa vagerenI jIbha, nAka vageremAM keTalo phera che! pakSIonA kAna to spaSTa dekhAtA nathI. mAchalInI AMkha paDadAvALI hovAthI pANImAM khullI rAkhI zake che. atyaMtara nivRtti dravyandriyanA AkAra ane pramANamAM badhA jIvonI apekSAe samAnatA che. sparzendriya potAnA zarIra pramANa lAMbI-pahoLI ane potAnA zarIranA AkAranI, rasanendriya aMgula pRthakatva (2 thI 9 aMgula) lAMbI-pahoLI ane khurapI AkAranI, bAkInI traNa Indriyo aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa lAMbI-pahoLI ane paDaghama vagere AkAranI hoya che, vaLI pAMceya Indriyo aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa pAtaLI hoya che, ane carmacakSuthI joI zakAtI nathI. jema - (1) kemero ane kemerAmAM rahela mazAlAvALI kAcanI pleTa (2) temAM rahela bahAranA biMbane jhaDapavAnI zakti (3) phoTogrAphamAM rahela phoTo pADavAnI AvaData (labdhi); ane (4) phoTo pADavAnI kriyA (ke merAno upayoga), A cAreya bhegA thAya tyAre ja phoTo pADavAnuM kArya thAya che, tema sparza vagere pArakhavA mATe nivRtti, upakaraNa, labdhi ane upayoga e cAreyanI jarUra paDe che. temAMthI ekanA paNa abhAve sparza vagere pArakhavAnuM kAma thaI zakatuM nathI. jema-cauridriya jIva pAse zrotendriya nathI, tethI jIvamAM sAMbhaLavAnI labdhi hovA chatAM te sAMbhaLI zakato nathI. AMdhaLA mANasane AMkha hoya che, paraMtu joI zakato nathI ane baherAne kAna che chatAM sAMbhaLI zakato nathI, kemake atyaMtara nivRtti ke upakaraNane nukazAna pahoMcela che. nivRtti, upakaraNa ane labdhi hoya, paNa upayoga vinA sparza vagere viSaya parakhAtA nathI. dA.ta. jIbha daMDaka prakaraNa-30 zabda daMDaka prakaraNa-29 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara sAkara na mUkIe, tyAM sudhI teno AsvAda mANI zakAto nathI. AMkha baMdha ja rAkhI hoya to joI zakAtuM nathI. vatsa: gurujI ! mana Indriya na gaNAya? gurujI : vatsa ! mana pAse nivRtti Indriya hotI nathI. vaLI mana sparzAdi viSayomAM pravarte che kharA, paNa te sparzendriya vagere dvArA anubhavAtAM ke anubhavAyela padArthomAM pravarte che. Ama te (mana) Indriyone paratatra hovAthI tene no-Indriya tarIke gaNela che. kayA jIvane keTalI Indriya sthAvara (ekendriya) : eka ; sparzendriya beIdriyaH be : sparzendriya, rasanendriya teIndriyaH traNa : uparanI be + dhrANendriya caurindriya : cAra : uparanI traNa + cakSurindriya paMcendriyaH pAMca : uparanI cAra + zrotendriya jANavA jevuM : nivRtti-upakaraNa rU5 dravyendriya aMgopAMga nAmakarmanA udayathI maLe che. * manojJa evA zabda (saMgIta vagere), rasa (zeraDIno rasa vagere), gaMdha, rUpa (potAnuM ke patnI vagerenuM citra), sparza, manaHsukhatA (mananuM sukha), vAku sukhatA (sarvenA manane AnaMda ApanArI vANI), kAyasukhatA (kAyAmAM sukha)- A sAtA vedanIya karmanA udayathI jIvane maLe che. A rIte amanojJa zabdAdi asAtA vedanIya karmanA udayathI maLe che. pATha-10: samudyAta prabaLatAthI (jorathI) Atmapradezo ekAeka zarIranI bahAra nIkaLI paDI, vadhAre paDatA junA karma pudagalonI udIraNA karI, bhogavI nAza karavAnI eka jAtanI prakriyA te jIva samughAta kahevAya che. (udIraNA thavAthI bhaviSyamAM bhogavavAnA karmo vahelA bhogavAI jAya che.) te sAta prakAre che : (1) vedanA samRghAta : vedanAthI vyAkuLa thayela AtmAnA Atmapradezo ekAeka zarIranI bahAra nIkaLI paDI, azAtA vedanIya karmanA ghaNA karma pudgalonI udIraNA karI, bhogavI nAza kare che. (2) kaSAya samuda ghAta : kaSAyathI vyAkuLa thayela AtmAnA Atmapradeza ekAeka zarIranI bahAra nIkaLI paDI, mohanIya karmanA ghaNA karmapudagalonI udIraNA karI, bhogavI nAza kare che. (3) maraNa samudaghAta : maraNa vakhate vyAkuLa thayela AtmAnA Atmapradezo ekAeka zarIranI bahAra nIkaLI paDI, AyuSya karmanA ghaNA pugalonI udIraNA karI, bhogavI nAza karavA sAthe maraNa pAme che. (4) vaikriya samRghAta : uttara vaikriya zarIra banAvatI vakhate vaikriya labdhivALo AtmA, potAnA Atmapradezone zarIranI bahAra kADhI, vaikriya nAmakarmanA ghaNA karmapudagalonI udIraNA karI, bhogavI nAza kare che, ane te vakhate taijasa vargaNAnA pudagalone grahaNa karI tejolezyA ke zItalezyA mUke che. (6) AhAraka samudaghAta : AhAraka zarIra banAvatI vakhate, AhAraka labdhivALA caudapUrvadhara mahAtmA, potAnA Atmapradezone zarIra bahAra kADhI, AhAraka nAmakarmanA ghaNA karmapudgalonI udIraNA karI, bhogavI nAza kare che, ane te vakhate AhAraka vargaNAnA pugalone grahaNa karI AhAraka zarIra banAve che. (7) kevali samudaghAta : nAma, gotra ane vedanIya karmanI sthiti (kALa) AyuSya karmanI sthiti karatA vadhu hoya, to te traNeyanI sthiti AyuSyakarma jeTalI karavA kevalI bhagavaMta AyuSyanA chellA aMtarmuhUrta ATha samayano kevalI samudyAta kare che. daMDaka prakaraNa-32 -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) Indriyo jovA vagerenuM kArya kare che te kaI rIte ? saraLa bhASAmAM samajAvo. (2) IndriyonA 24 bheda vigatavAra lakho. (3) bAhya ane abhyantaranA nivRtti dravyandriyanA AkAra ane pramANa jaNAvo. (4) ekanA paNa abhAve sparza vagere pArakhavAnuM kAma thaI zakatuM nathI. kevI rIte ? samajAvo. (5) mana Indriya gaNAya ? kema ? (6) kayA jIvane keTalI ane kaI Indriyo hoya che ? daMDaka prakaraNa-31 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM pahelA samaye : potAnA Atmapradezono svadeha pramANa jADo ane lokanA nIcenA cheDAthI uparanA cheDA sudhI (14 rAjaloka pramANa) UMco daMDa banAve che. bIjA samaye : uttarathI dakSiNa (athavA pUrvathI pazcima) lokanA aMta sudhI lAMbo bIjo kapATa banAvI maMthAna (cAra pAMkhavALA ravaiyA jevo) AkAra banAve che. cothA samaye : cAra AMtarA purI saMpUrNa caudarAja lokamAM vyApta thaI jAya che. (te vakhate AtmAnA ATha rUcaka pradezo lokanA ATha rUcaka pradezo jyAM che tyAM hoya che.). pAMcamA samaye : cAra AMtarA saMhare che. (ravaiyA jevo AkAra rahe.) chaThThA samaye : eka kapATa saMhare che. (kapATa jevo AkAra rahe.) sAtamA samaye : bIjuM kapATa saMkare che. (daMDa jevo AkAra rahe.) AThamAM samaye daMDa saMharI pUrvanI jema potAnA deha pramANa thaI jAya che. A kevalI samudraghAtathI nAma, gotra ane vedanIya karmano prabala apavartanA karaNa dvArA ghaNo vinAza thaI jAya che, ane temanI AyuSya jeTalI (aMtarmuhurta) sthiti thaI jAya che. jANavA jevuM : * vedanA ane kaSAya samughAta vakhate Atmapradezo dvArA peTa vagerenA polANa bhAga tathA khabhA vagerenA AMtarA pUrAIne zarIranI UMcAI tathA jADAI jeTalo eka sarakho daMDAkAra thAya che. * maraNa samughAta vakhate maraNathI aMtamuhUrta pahelA Atmapradezo zarIranI bahAra nIkaLI, potAnA deha pramANa jADA daMDanA AkAre, jyAM utpanna thavAno hoya tyAM sudhI (jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga sudhI ane utkRSTathI asaMkhya yojana sudhI) laMbAvI, aMtarmuhUrta tevI ja avasthAe rahI (koI jIva pharIthI mULa zarIramAM dAkhala thaI, e rIte ja pharI dIrdha daMDAkAra thaI avazya) maraNa pAme che. * vaikriya, taijasa ane AhAraka samuThThAta vakhate utkRSTathI saMkhyAta yojana dIrdha ane svadeha pramANa jADo daMDAkAra thAya che. * kevalI samughAtano samaya 8 samayano che, jyAre bAkInA samughAtamAM pUrvakarmono nAza thAya che. navA baMdhAtA nathI. * dareka vedanA, kaSAya ke maraNanA prasaMge te te samudaghAta thAya ja tevo niyama nathI. vaLI samudyAta jIva IrAdApUrvaka jANakArI pUrvaka) karI zakato nathI. * vaikriya daMDaka prakaraNa-33 zarIra banAvatAM vaikriya samughAta, tejalezyA ke zItalezyA mUkatA taijasa samughAta, ane AhAraka zarIra banAvatAM AhAraka samughAta hoya ja che. vaLI te jIva jANakArIpUrvaka kare che. * kevalI samudaghAta dareka kevaLI bhagavaMta kare ja evo niyama nathI. nAma vagere karmanI sthiti AyuSya karma karatAM adhika hoya te ja kevaLI kare che. vaLI A samudaghAtane kevaLI bhagavaMta jANatA hoya che. * AkhA bhavacakramAM vadhumAM vadhu AhAraka samughAta cAra vakhata, ke vaLI samudyAta eka vakhata thAya che, jyAre bAkInA samudughAta jIva anaMtI vAra kare che. * aneka jIvanI apekSAe vadhumAM vadhu eka sAthe AhAraka samudughAta sahastra pRthakatva (2 hajArathI 9 hajAra), kevalI samudyAta zatapRthakatva (200 thI 900); taijasa samudaghAta asaMkhya, vaikriya samuddAta asaMkhya, maraNa samughAta anaMta (kemake nigodanA anaMtAjIvo sadAkALa vigrahagatimAM hoya che. teo prAyaH maraNa samudughAtavALA hoya che); kaSAya samudughAta anaMta; ane vedanA samudughAta anaMta saMbhave che. * devo paraspara yuddha thatAM eka-bIjAne bhayAnaka vedanA Ape che, tyAre temane vedanA samudyAta saMbhave che. kayA samudaghAta kayA jIvane vedanA, kaSAya, maraNa : koI paNa jIvane vaikriya samughAta : vaikriya labdhivALA bAdara paryApta vAyukAya, garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, deva, nArakane uttara vaikriya zarIra banAvatA. taijasa samudyAta : taijasa labdhivALA garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, devane tejo ke zItalezyA mUkatI vakhate. : AhAraka labdhivALA cauda pUrvadhara mahAtmAne AhAraka zarIra banAvatA. kevalI samudghAta : kevaLI bhagavaMtane kayA jIvane keTalA samudaghAta bAdara paryApta vAyukAya : vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya bAkInA ekendriya, vikalendriya, saMmUcchima tiryaca-manuSya : 3 : vedanA, kaSAya, maraNa (trasanADInI bahAra nirAbAdha sthAne rahela sUkSma vagere ekendriya jIvone daMDaka prakaraNa-34 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA prakAranA upaghAtano abhAva hovAthI temane vedanA samuddAta na hoya. bAkInA be hoI zake.) garbhaja tiryaMca : 5 : uparanA traNa + vaikriya, taijasa (keTalAka garbhaja tiryaMcone dezavirati cAritrane anusaratA vrata, niyama, tapazcaryA vagere hovAthI teo vaikriya ke taijasa labdhivALA banI zake che. yugalika tiryaMcone labdhi na hovAthI temane traNa ja samughAta hoI zake.) garbhaja manuSya : 7 : (chadmastha manuSyane kevalI samuddAta vinA cha ane kevalIne mAtra eka kevalI samuddAta hoI zake. kevalIne azAtAno udaya hoI zake, paraMtu vyAkuLatA ke udIraNA na hoya, mATe vedanA samuddAta na hoya; kaSAya na hovAthI kaSAya samuddAta na hoya; parabhavamAM utpanna thavAnuM na hovAthI temaja nirvANa samaye Atmapradezo kaMduka (daDA) nI jema piMDita thaI mokSamAM jAya che, mATe maraNa samuddAta na hoya; kevalI labdhi phorave nahIM, mATe vaikriya vagere samuddAta paNa na hoya. yugalikone tathA labdhi vinAnA manuSyone traNa ja samuddAta hoI zake. labdhivALAne cAra, pAMca ke cha samuddAta hoI zake.) deva : 5 : traNa + vaikriya, tejasa nAraka : 4 : traNa + vaikriya (nArakane vaikriya labdhi ane devane vaikriya tathA taijasa labdhi vrata-tapazcaryA vagerethI nahIM, paraMtu tathAprakAranA bhavasvabhAvathI ja utpanna thayelI hoya che.) aparyApta avasthAmAM : koI paNa jIvane traNa samuddAta hoI zake. (upara jaNAvyA te paryApta avasthAnI apekSAe samajavA.) ajIva samuddAta : acitta mahAkaMdhanA nAme oLakhAto anaMta paramANuono anaMtapradezI skaMdha kevalI samuddAtanI jema tathAvidha vizvasA pariNAma vaDe (svAbhAvika rIte) cAra samayamAM saMpUrNa lokamAM vyApta thaI, punaH bIjA cAra samayamAM anukrame saMharAI mULa avasthAvALo (aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgano) thAya che. te ajIva samuddAta kahevAya. AvA acitta mahAskaMdho vizvamAM anaMtA che. -: svAdhyAya : mukhya prazno : (1) samuddAta eTale zuM ? tenA prakAro vyAkhyA sAthe lakho. daMDaka prakaraNa-35 (2) ATha samayano kevalI samuddAta samajAvo. (3) sAta samuddAta viSe jANavA jevuM saraLa bhASAmAM lakho. (4) kayA samudghAta kayA jIvone hoya ? (5) kayA jIvane kayA samuddAta hoI zake ? vigatavAra lakho. (6) ajIva samudghAta eTale zuM ? veyaNa kasAya maraNe, veunviya teyae ya AhAre 1 kevali ya samugdhAyA, satta Ime huMti sannINaM // 16 // egidiyANa kevala-teu-AhAraga-viNA u cattAri / te veuvviya-vajjA, vigalA sannINa te ceva // 17 ]] paNa gabyatiri-sugu, nAraya-vAIsu caIra niya sersa / vigala du diThThI thAvara, micchatti sesa tiya diThThI // 18 // vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka ane kevali samuddAta che. A sAta saMjJi jIvone hoya che. ekendriyone kevali, taijasa, AhAraka vinA cAra, (te) te cAramAMthI vaikriyane varjIne (traNa samudghAta) vikalendriyone temaja saMtri jIvone (te) te sAteya (samudghAta) hoya che. garbhaja tiryaMca ane devone (paNa) pAMca, nAraka ane vAyune viSe cAra ane bAkInAone traNa (samudghAta) hoya che. vikalendrayane be dRSTi, sthAvarane mithyAtva dRSTi ane bAkInAone traNeya dRSTi hoya che. daMDaka prakaraNa-36 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-11: daSTi. dRSTi traNa prakAranI che : 1. mithyAdRSTi 2. samyagudRSTi 3. mizradRSTi vItarAga ane sarvajJa evA tIrthakara bhagavAna jANe ke ajANe paNa kadI jUTha bole ja nahIM. jUTha bolavAnA cAra kAraNo che : (1) rAgathI (2) zreSabuddhithI (3) bhayathI (4) ajJAnatAthI athavA ajANatAthI. tIrthakara bhagavAna rAga, dveSa ane bhayathI mukta hoya che. temanI pratimA ane temanuM jIvana caritra tapAso to khyAla Ave ke teo rAgI nathI, hepI nathI ane nirbhaya che. tIrthaMkaranI pratimA barAbara tapAso.. temanI AsapAsa rAganuM mukhya sAdhana strI nathI. dveSanA mukhya sAdhana rUpe koI zastra, cakra vagere nathI. temanI AMkho ane mukha rAga, dveSa, krodha vagerethI mukta che. prabhuvIranI dRSTie vicArIe to sukha-samRddhithI bharelo Akho saMsAra emaNe tyAgI dIdhu. sAdhu banI ghora sAdhanA karI. ghora upasargo ane pariSahonI jhaDI varasI tyAre paNa kadI krodhita thayA nathI, are ! kadI dIna paNa banyA nathI. jemaNe saMsAranuM mamatve phagAvI dIdhuM hoya ane jemaNe deha paranI paNa mamatA tyAgI dIdhI hoya te zA mATe jUTha bole ? sAmAnya sajjana paNa jUTha bolavAnuM pasaMda nathI karato, to mahAna sAdhaka ane tIrthakara banelA prabhuvIra vagere zA mATe jUTha bole ? hA... rAga, dveSa, bhaya vagere na hoya, paNa kadAca ajANe jUTha bolAI javAya, paNa tIrthakara mATe to te paNa saMbhavita nathI. tIrthakaro dIkSA lIdhA pachI turata upadeza zarU karatAM nathI. jyAM sudhI cAra ghAtI karmono saMpUrNa nAza karI, kevalajJAnI (sarvajJa) na bane tyAM sudhI prAyaH mauna ja rahe che. hA... sarvajJa banyA pachI to roja savAra ane sAMja ema be prahara dezanA Ape che. tIrthakara bhagavAna sarvajJa hoya che. jagatanA traNe ya kALanA rUpI ane arUpI tamAma padArthone kevalajJAnathI jANe che-ju e che. have ajANe paNa jUTha bolAI javAno saMbhava ja kyAMthI hoya? vanaspatimAM jIva che, be vAyunA mizraNathI pANI bane che, bolAtA zabdo (bhale dekhAtA nathI toya) paugalika che (tethI pakaDI zakAya tevA che), pAMca IndriyonuM vibhAgIkaraNa, kayA jIvone keTalI Indriya hoya che, chaThThA ArAmAM sUrya Aga okaze, vanaspatimAM paNa AhAra, bhaya, maithuna, parigraha vagere saMjJAo hoya che, strI ane purUSanA zarIramAMthI razmio chUTe che, bolAyela zabda AkhA AkAzamAM vyApI jAya che vagere aDhaLaka bAbato leboreTarI, vijJAnanA sAdhano ane saMzodhana vinA prabhue kaI rIte kahI ? gautama buddha ane prabhuvIra samakAlIna hatA. gautama buddha potAnA ziSyone kahyuM ke 'Aryaputra (prabhuvIra) ApaNe zuM karI rahyA chIe te jue che. vaLI teo AkhI jIvasRSTi viSe ghaNuM-ghaNuM kahe che, paNa mane e samajAtuM nathI ke AdhyAtmika kSetramAM kIDAonI (jIvonI) saMkhyAnuM jJAna zuM jarUrI che ?' prabhuvIre ApeluM tattvajJAna, vizvanA padArthonuM vargIkaraNa ane karmanI thiyerIno abhyAsa karavAmAM Ave to temanI sarvajJatA upara mastaka jhUkI gayA vinA rahe nahIM. (mArA pUjyapAda gurUdeve lakhela 'dharma ane vijJAna' pustaka vAMcavA jevuM che.). TUMkamAM, prabhuvIra vagere tIrthakara bhagavaMtomAM rAga, dveSa, bhaya vagere hotA ja nathI ane sarvajJa hoya che, mATe teo kadApi jUTha bole ja nahIM. ApaNe to rAga, dveSa, bhaya vagerethI lepAyelA chIe ane jJAnamAM to ekadama adhUrA chIe. mAthAmAM keTalA dhoLA vALa che tenI paNa ApaNane kayAM khabara paDe che ? AvA adhUrA ApaNe sarvajJanA vacano sAcA ke khoTA te tapAsavA besIe to kahevAnuM mana thAya ke phuTapaTTIthI dariyo mApavA nIkaLyA chIe. phuTapaTTI jevaDI buddhi ApaNI pAse hoya eTale ApaNe sarvajJa dvArA kahevAyela agamya ane agocara padArthone paNa tarka dvArA tapAsavA besIe ? oha! e to mukhamI ja kahevAya ne ? tharmomITarathI sUryanI garamI mApI zakAya kharA ? laMgaDo mANasa himAlaya pAra karI zake kharo ? to zuM karavuM ? prabhu rAgAdithI mukta hovAthI ane sarvajJa hovAthI jUTha bole ja nahIM, to pachI prabhunA tamAma padArthone AMkha mIMcIne svIkArI levAmAM zuM vAMdho ? tIrthakaranI ekAda vAtane paNa ApaNe ApaNI buddhithI khoTI jAhera karIe eTale ADakatarI rIte tIrthakara bhagavAnane rAgI, dveSI, ajJAnI ke jUTha bolanArA ja jAhera karyA ne ? A to keTaluM moTuM du:sAhasa ! keTaluM moTuM pApa ! AnuM ja nAma daMDaka prakaraNa-38 daMDaka prakaraNa-37 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva. AvuM duHsAhasa je jIvo kare temAM mithyAtva mohanIya nAmanuM karma kAma karatuM hoya che. mithyAtva mohanIya karmanA udayathI jIvane paramAtmAnA tamAma vacano uparanI zraddhA AvI zakatI nathI. jo ApaNI paNa sthiti AvI ja hoya to samajI levAnuM ke ApaNe mithyASTi chIe. game teTalo dhanavAna hoya ! game teTalo buddhizALI hoya! game teTalo vidvAna hoya ! are game teTalo dharmI ke tapasvI hoya ! are ! kadAca bahu moTo sAdhu banI gayo hoya ! paNa jo tIrthakaranA eka paNa vacanane asvIkAra hoya to te mithyASTi ja gaNAya. tIrthakara bhagavAna kadI jUTha bole ja nahIM, mATe temanA tamAma vacana upara jene pUrNa zraddhA hoya te samyagudRSTi che. AvI vyakti kadAca duniyAnI dRSTie abhaNa paNa hoya, nirdhana paNa hoya, kadAca dharma ke tapamAM AgaLa vadhI zakI na hoya to ya te samyagadaSTi hovAthI mahAna che. rAtribhojana vagere pApa karanArA sagardaSTi hoya ja nahIM-evo ekAMta nathI. temAMnA paNa koIka samyagadaSTi hoI zake che. hA.. temane rAtribhojana bhayAnaka pApa che te bAbatamAM pUrNa zraddhA. hovAthI potAnA pApa badala aMtarathI raDatAM hoya che. samyagadaSTi AtmA lagabhaga sudhI to pApa karavAnuM pasaMda ja kare nahIM, paNa kadAca pApa thatuM hoya to ya aMtarathI raDatAM hoya che, mATe temane alpakarmano baMdha thAya che. Ama samyagadaSTi jIvo kadAca tIrthakaronA vacana mujabanuM jIvana nA paNa, banAvI zake evuM bane, paNa mAnyatA ke valaNa bAbatamAM to tIrthakaronA tamAma vacanano Adara ja karatA hoya che. teo pAse kadAca satva na hoya evuM bane, paNa mokSanuM lakSa ane dharmano pakSa to hoya ja che. eka rAtribhojanano tyAgI mithyASTi che ane bIjo rAtribhojana karanAro samyagadaSTi che, to bannemAM koNa caDI jAya ? pahelo pApa puNya, paraloka, svarga, naraka vagerene haMbaka kahevA dvArA khuda tAraka tIrthakarane rAgI, dveSI ane jUTha jAhera karI rahyo che, jyAre bIjo paramAtmAnA tamAma vacano upara pUrNa zraddhA dharAvI rahyo che. bolo koNa mahAn ? koNa adhama ? tame turata kahI dezo ke bIjo mahAnuM che, pahelo adhama che. to eka vAta nakkI thAya che ke dharmakSetramAM vikAsa karavA mATe tIrthakara ane temanA uparanI zraddhA sauthI vadhu mahattvanI che. mithyAtva mohanIya karmanA upazama, kSayopazama ke kSayathI paramAtmAnA tamAma vacano upara zraddhA pedA thAya che. - mithyASTinuM prathama guNasthAnaka gaNAya che jyAre samyagadRSTinuM cothuM guNasthAnaka gaNAya che. (cothAthI uparanA guNaThANAnA jIvo samyagdaSTi ja gaNAya.) cothe guNasthAnake Avela jIvo patana pAmIne pharI pahele guNasthAnake jAya tevuM paNa banI zake che. cothethI pahele jatAM athavA pahelethI cothe jatAM koI vAra trIjA guNasthAnake paNa aMtarmuhurta mATe rahevAnuM bane che. A trIjA guNasthAnakavALA jIvone mizra mohanIya karmano udaya hovAthI teo mizradaSTi gaNAya che. ahIM rahelA jIvone tIrthaMkaroe prarUpelA tattvo pratye rUci (zraddhA) paNa nahIM ane arUci (azraddhA) paNa nahIM, tevI sthiti hoya che. koI jIva cothethI (upazama samyakatvI) paDIne bIje guNasthAnake thaIne pahele jAya che. A bIja guNaThANe sakhyatvano AsvAda hoya che mATe teno samAveza samyagudRSTimAM karavAmAM Avyo che. kayA jIvane keTalI dRSTi ekendriya : 1 : mithyASTi(karmagranthanA mate labdhiparyApta bAdara pRthvI-apapratyeka vanaspatine karaNa aparyApta avasthAmAM sAsvAdana samyaktva hoI zake tema kahyuM che, paraMtu siddhAMtamAM ekendriyane sAsvAdanano abhAva kahyo che.) vikasendriya, saMmUrNima paMcendriya tiryaMca : 2 : mithyASTi ke samyagudRSTi (sAsvAdanavALo koI jIva mRtyu pAmI labdhi paryApta vikasendriya ke saMmUcchima paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre karaNa aparyApta avasthAmAM sAsvAdana rU5 samyagudaSTi, bAkI mithyAdRSTi ja). saMmUrchAima manuSya : 1 : mithyAdRSTi garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, deva, nAraka : 3 : samyagadaSTi, mithyAdRSTi ke mizra dRSTi. -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) dRSTi keTalA prakAranI che? saraLa bhASAmAM samajAvo. (2) kayA jIvane keTalI dRSTi hoya che ? daMDaka prakaraNa-39 daMDaka prakaraNa-40 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-12: darzana, jJAna, ajJAna, upayoga dareka padArthamAM be dharma hoya che : (1) sAmAnya dharma (2) vizeSa dharma. padArthanA sAmAnya dharmane jANavAnI jIvanI zakti te darzana kahevAya, ane padArthanA sAmAnya dharmano upayoga (vyApAra-vaparAza) te darzanopayoga kahevAya. padArthanA vizeSa dharmane jANavAnI jIvanI zakti te jJAna kahevAya, ane padArthanA vizeSa dharmano upayoga te jJAnopayoga kahevAya. darzana ane jJAna labdhi rUpe (zakti rUpe) dareka jIvone samakALe (eka sAthe) sadAkALa hoya ja che, paraMtu upayoga to samakALe bemAMthI koIpaNa ekano ja hoya che. saMsArI jIvone pahelA aMtarmuharta sudhI darzanopayoga hoya che, ane pachInA aMtamuhUrta sudhI jJAnopayoga hoya che. pharI aMtarmuhUrta sudhI darzanopayoga ane pachI aMtarmuhUrta sudhI jJAnopayoga hoya che ema aMtarmuhUrta-aMtarmuhUrtanA AMtare darzanopayoga-jJAnopayoga cAlyA kare che. tethI jyAre darzanopayoga hoya tyAre jJAnopayoga na hoya; ane jJAnopayoga hoya tyAre darzanopayoga na hoya. sAmAnyopayoga ke anAkAroparyAga paNa kahevAmAM Ave che, ane jJAnopayoga e padArthanA vizeSa dharmano upayoga hovAthI tene vizeSapayoga ke sAkAropayoga paNa kahevAmAM Ave che. samyakatva, avadhijJAna, kevaLajJAna, mokSa vagere sarva prakAranI labdhio sAkAropayoga (jJAnopayogI hoya tyAre ja utpanna thAya che. anAkAropayoga (darzanopayoga) hoya tyAre utpanna thatI nathI. jJAnAvaraNIya karma ane darzanAvaraNIya karmanA layopazamathI saMsArI jIvone darzana ane jJAna ochA-vattA pramANamAM hoya che, jyAre te karmono nAza thavAthI kevalI ane siddhone te saMpUrNapaNe pragaTa hoya che. khAsa dhyAnamAM rAkhavuM ke samyagadRSTinuM saghaLuM jJAna jJAna kahevAya, jyAre mithyASTinuM saghaLuM jJAna ajJAna kahevAya. darzananA cAra bheda : (1) cakSu darzanaH cakSu vaDe padArthanA sAmAnya dharmane jANavAnI jIvanI zakti. (2) acaluM darzana : cakSu sivAyanI bAkInI Indriya ane mana vaDe padArthanA sAmAnya dharmane jANavAnI jIvanI zakti. (3) avadhi darzana : sAkSAt AtmAthI (Indriya ane mananI sahAya vinA) rUpI dravyonA (padArthonA) sAmAnya dharmane jANavAnI jIvanI zakti. (4) kevala darzana : sAkSAt AtmAthI loka-alokanA, traNe kALanA, sarva rUpI arUpI dravyonA sAmAnya dharmane samakALe jANavAnI jIvanI (kevalajJAnInI) zakita. jJAnanA pAMca bheda : (1) mati jJAna : Indriya ane mana vaDe, zabda ane artha (padArtha) nA saMbaMdha vinA, zabda ke arthanA vizeSa dharmane jANavAnI jIvanI zakti. (2) zrutajJAna : Indriya ane mana vaDe, zabda ane artha (padArtha) nA saMbaMdha sahita, zabda ane arthanA vizeSa dharmane jANavAnI jIvanI zakti. daMDaka prakaraNa-42 kevaLajJAnIne kevaLajJAnanI utpattinA prathama samaye kevalajJAnopayoga ane pachInA samaye kevaladarzanopayoga hoya che. e pachInA samaye kevalajJAnopayoga; ane te pachInA samaye kevaladarzanopayoga hoya che. ema samaya-samayanA aMtare kevalajJAnopayoga-kevaladarzanopayoga cAlyA kare che. e ja rIte siddha thavAnA prathama samaye kevalajJAnopayoga ane bIjA samaye kevaladarzanopayoga, e rIte samaya-samayanA aMtare sadAkALa cAlyA kare che. tethI kevalI ane siddhane paNa kevalajJAna ane kevaladarzana labdhirUpe samakALe hovA chatAM banne upayoga eka sAthe hotA nathI. darzanopayoga e padArthanA sAmAnya dharmano upayoga hovAthI tene daMDaka prakaraNa-41 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA. ta. cakSu vaDe ghaDo joyo. temAM pahelA aviziSTa (sAmAnya) bodha thAya che, je cakSudarzana (cakSudarzanopayoga) kahevAya; pachI ghaDAno viziSTa (vizeSa) bodha thAya che, je matijJAna (matijJAnopayoga) kahevAya; te pachI 'A ghaDo che' tevA prakArano ghaDA rUpa padArthane jaNAvanArA zabdano paNa bodha thAya che, je zrutajJAna (zrutajJAnopayoga) kahevAya. 'ghaDo lAva' tevA zabdo sAMbhaLyA. temAM pahelA te zabdono aviziSTa (sAmAnya) bodha thAya che, je acakSudarzana (acakSudarzanopayoga) kahevAya; pachI te zabdo aMge viziSTa bodha thAya che, je matijJAna (mati-jJAnopayoga) kahevAya; te pachI te zabda pramANenA ghaDArUpa padArthano paNa bodha thAya che, je zrutajJAna (zrutajJAnopayoga) kahevAya. ahIM sarvaprathama 'kaMIka che' ke 'kaMIka sAMbhaLyuM' tevo bodha te aviziSTa bodha; 'ghaDo che' ke 'ghaDo lAva' tema sAMbhaLyuM, tevo bodha te viziSTa bodha; ane 'A ghaDo kahevAya' ke 'ghaDo eTale amuka A padArtha' e rIte padArtha ane zabdo ke zabda ane padArthanA bodhane zrutajJAna kahevAya. Ama, pahelA catudarzana ke acakSudarzana (sAmAnya bodha) thAya che; te pachI matijJAna (zabda ke padArtha bemAMthI ekano vizeSa bodha) thAya che; ane te pachI zrutajJAna (zabda ane padArtha banneno vizeSa bodha) thAya che. A matijJAna ane zrutajJAna saghaLA saMsArI jIvone ochA-vattA aMze hoya ja che. hA... mithyAsRSTionuM te mati ajJAna ane zruta ajJAna gaNAya che. (3) avadhi jJAna : sAkSAta AtmAthI (Indriya ane mananI sahAya vinA) rUpI dravyonA vizeSa dharmane jANavAnI jIvanI zakti. (mithyAsRSTionuM te vibhaMgajJAna gaNAya che.) A jJAnathI bhIMta pAchaLa paDelI cIja paNa sAkSAt AtmAthI jANI zakAya che. (4) mana: paryavajJAna : sAkSAt AtmAthI, aDhI dvIpamAM (manuSya lokamAM) rahela saMjJI (manavALA) jIvonA dravyamanane (mananA pugalone) jANavAnI jIvanI zakti. A jJAna sarvaviratidhara sAdhune ja hoI zake. vartamAnamAM bharatakSetra, bhairavata kSetramAM A jJAna koIne hotuM nathI. mAtra mahAvideha daMDaka prakaraNa-43 kSetramAM ja che. (5) kevaLajJAna : sAkSAt AtmAthI, lokAlokanA, traNeya kALanA, sarva rUpIarUpI dravyonA vizeSa dharmane jANavAnI jIvanI (kevalajJAnInI) zakti. ajJAnanA traNa bheda : (mithyAdaSTinuM saghaLuM jJAna ajJAna kahevAyache.) (1) mati ajJAna (2) zruta ajJAna (3) vibhaMga jJAna. (mithyAsRSTione bAkInA be jJAna mana:paryava ane kevaLa hotA nathI.) zivarAjarSi nAmanA RSine sAta dvIpa ane sAta samudra jeTaluM avadhijJAna (tyAM sudhInA rUpI dravyone jovA-jANavAnI zakti) utpanna thatAM, 'asaMkhya dvIpa-samudra che' tevA prabhunA vacana uparanI zraddhA uDI gaI. tethI temanuM adhijJAna vibhaMgajJAna kahevAyuM. paraMtu pachIthI prabhuno upadeza sAMbhaLIne pharI zraddhA pedA thatAM te vibhaMgajJAna avadhijJAna gaNAyuM. vatsa : gurujI ! zrutajJAna ane mana:paryava jJAna aMge darzana kema na kahyuM ? gurujI : vatsa ! zrutajJAna to matipUrvaka ja thAya che. alabatta pahelA matijJAna thAya; ane te pachI ja zrutajJAna thAya che, vaLI matijJAna pUrve cakSudarzana ke acakSudarzana thAya che, mATe zrutajJAna aMge darzana kahevAnI jarUra rahetI nathI. manaHparyava jJAnamAM prathama samayathI ja viziSTa bodha thato hovAthI tyAM darzana (sAmAnya bodha) nI jarUra rahetI nathI. upayoga 12 prakAre che : darzanopayoganA cAra bheda : (1) cakSudarzanopayoga (2) acakSudarzanopayoga (3) avadhidarzanopayoga (4) kevaladarzanopayoga. jJAnopayoganA ATha bheda : (1) matijJAnopayoga (2) zrutajJAnopayoga (3) avadhijJAnopayoga (4) manaHparyavajJAnopayoga (5) kevalajJAnopayoga (6) matiajJAnopayoga (7) zruta-ajJAnopayoga (8) vibhaMga-jJAnopayoga. (darzananA cAra bheda hovAthI darzanopayoga paNa cAra prakAre kahyo che; ane jJAna-ajJAna maLI 8 bheda hovAthI jJAnopayoga ATha prakArano kahyo che.) daMDaka prakaraNa-44 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kayA jIvone keTalA darzana, jJAna, ajJAna, upayoga kula jIvabheda darzana jJAna ajJAna upayoga ekendriya 1 (acakSu) x (mithyASTi) 2 (mati-zruta) 3 beIndriya 1 (acakSu) , , , 2 (mati-kRta) 2 (mati-buta) , , , , teIndriya caurindriya 2 (ca7- 2 (mati-gRta) 2 (mati-buta) 6 saM. paM. tiryaMca acalu) saMmU. manuSya 2 (cakSu-acalu) x (mithyAdRSTi) 2 (mati-buta) 4 garbhaja tiryaMca 3 (cakSu- 3 (mati-zruta- 3 (mati-zruta- 9 deva-nAraka acalu-avadhi) avadhi) vibhaMga) garbhaja manuSya 4 (acasudarzana ane mati-zrutajJAna ke ajJAna sarva saMsArI jIvone hoya ja, cakSudarzana caurindriya-paMcendriyane hoya, avadhidarzana ane avadhijJAna ke virbhAgajJAna sarva deva-nArakane hoya ane garbhaja tiryaMca-garbhaja manuSyane hoya paNa kharA ane na paNa hoya, mana:paryavajJAna sAdhune ja hoI zake (hoya paNa kharA ane na paNa hoya, kevaladarzana ane kevalajJAna kevalI bhagavaMtone ja hoya.) manuSyamAM badhAne 2 jJAna ke 2 ajJAna hoya ja. jemane avadhijJAna ke virbhAgajJAna ke mana:paryavajJAna utpanna thayuM hoya temane 3 jJAna ke 3 ajJAna hoya, jemane avadhijJAna ane mana:paryavajJAna ane utpanna thayo hoya temane 4 jJAna hoya; ane jemane kevalajJAna utpanna thayuM hoya temane eka ja kevalajJAna ja hoya, bAkInA na hoya. vatsa : gurujI ! Indriya paryAptie aparyAptA jIvone Indriyo vinA acakudarzana kaI rIte saMbhave? gurujI: vatsa! aparyApta avasthAmAM jema matijJAnAvaraNIya karmanA layopazama rU5 labdhi (zakti) svarUpe bhAva Indriyo hoya che, tema darzanAvaraNIya karmanA layopazama rU5 darzana zakti svarUpe bhAva acakudarzana hoya che. ahIM sUkSma bhAva mana rU5 acakSudarzana samajavuM. kemake ekendriyAdika asaMjJI jIvone (dravyamana na hovA chatAM) kSayopazama rU5 bhAvamana to avazya che. -: svAdhyAyamukhya prazno : (1) darzana, darzanopayoga, jJAna ane jJAnopayoganI vyAkhyA lakho. (2) darzanopayoga ane jJAnopayoga saMsArI jIvone, kevalIne ane siddhone kevI rIte hoya? samajAvo. (3) darzana, jJAna ane ajJAnanA bhedo vyAkhyA sAthe lakho. (4) cakSu- acakuM darzana, matijJAna ane zrutajJAna udAharaNa ApIne spaSTa karo. (5) jJAna e ajJAnarUpe ane ajJAna e jJAnarUpe kayAre bane ? udAharaNa Apo. (6) upayoganA 12 prakAra jaNAvo. (7) kayA jIvane keTalA ane kayA darzana, jJAna, ajJAna ane upayoga hoya ? (8) Indriya paryApatie aparyAptane Indriyo vinA acakuM darzana kaI rIte saMbhave? thAvara bi tisu acakakhU, cauriMdi tadagaM sue bhaNiyuM ! mahuA caurdasasiNo, sesesu tigaM tigaMbhaNiya | 19 / ajJANa nANa tiya tiya, sura-tiri-nirae cire anANadurgA nANajJANa 6 vigale, maNue paNa nANa ti anANA ll 20 | sacceara mIsa asacca-mosa maNa vaya vikabi AhAre | urala mIsA kammaNa, Iya jagA desiyA samae ll 21] IkArasa sura nirae, tiriesu tera pannara maNue ! vigale cau paNa vAe, gatigaM thAvare hoI | 22 ll ti anANa nANa paNa cau, daMsaNa bAra jia-lakhaNu-vaogA Ica bArasa uvaogA, bhaNiyA telukkadaMsIhiM | 23 . uvaogA maNuesu bArasa, nava niraya-tiriya-devesu ! vigaladuge paNa chauM, cauridisu thAvare tiyAM | 24 gAthArtha sthAvara, beIndriya, teIndriyane viSe acasudarzana, caurindriyane viSe (tadagaM) be darzana, manuSyo cAra darzana vALA ane (esesa) bAkInAone viSe traNa-traNa darzana (sue) zrutajJAnamAM kahelA che. daMDaka prakaraNa-46 daMDaka prakaraNa-45 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-13: yoga deva, tiryaMca ane nArakane viSe traNa-traNa ajJAna ane jJAna, sthAvarane viSe be ajJAna, vikalendriyane viSe be-be jJAna ane ajJAna, manuSyane viSe pAMca jJAna ane traNa ajJAna. satya, (ara) asatya, mizra, asatya-amRSA (e 4-4) mana ane vacananA tathA vaikriya, AhAraka, audArika, (e traNeya) mizra ane kArpaNa-e pramANe yogo (samaye) zAstramAM (desiyA) kahelA che. deva, nArakone viSe 11, tiryaMcone viSe 13, manuSyone viSe 15, vika lendriyane viSe cAra, (vAe) vAyukAyane viSe (paNa) pAMca, (bAkInA) sthAvarane viSe (tigaM) traNa (joga) yoga hoya che. traNa ajJAna, jJAna pAMca, cAra darzana-e bAra jIvanA lakSaNarUpa upayogo che. A bAra upayogo (telukkadaM sIDiM) traNe lokanA (padArthone) dekhanArA (tIrthakaro) vaDe kahevAyA che. upayogo manuSyone viSe 12, nAraka, tiryaMca, devane viSe 9, be vikasendriyone (beIndriya, teIndriyane) pAMca, caurindriyane viSe che ane sthAvarane viSe traNa hoya che. yoga eTale AtmAmAM thatuM skUraNa, vyApAra, halana-calana. tenA traNa bheda che : (1) manoyoga : je skUraNa ke vyApAra manovargaNAnA banelA mananI madadathI pravarte che, te manoyoga kahevAya. arthAt manathI kaMI paNa vicAravuM te manoyoga kahevAya. (2) vacanayoga : je skUraNa ke vyApAra bhASAvargaNAnA banelA vacananI madadathI pravarte che, te vacanayoga kahevAya. arthAt vANIthI kaMI paNa bolavuM te vacanayoga kahevAya. (3) kAya yoga : je skUraNa ke vyApAra audArika vargaNA vagerenA banelA zarIranI madadathI pravarte che, te kAyayoga kahevAya. arthAt zarIrasaMbaMdhI koIpaNa ceSTA te kAyayoga kahevAya. jema ke khAvuM, doDavuM, besavuM, suvuM, lohInuM bhramaNa, hadayanA dhabakArA, AMkha maTamaTAvavI vagere nAnI-moTI tamAma zarIranI kriyAo. TuMkamAM - manano vyApAra te manoyoga. vacanano vyApAra te vacanayoga. kAyAne vyApAra te kAyaryAga. ekendriya jIvone mAtra kAyayoga ja hoya che, garbhaja manuSya, garbhaja tiryaMca, deva, nArakane traNe yoga hoya che, ane bAkInA saghaLA jIvone vacanayoga tathA kAyayoga hoya che. manoyoganA cAra vacanayoganA cAra; ane kAyayoganA sAta peTA bheda pADavAmAM AvyA che, tethI kula paMdara bheda thAya che. manoyoganA cAra bheda : (1) satya manoyoga : satya-hitakara vicAravuM. (2) asatya manoyoga : asatya-ahitakara vicAravuM. daMDaka prakaraNa-47 daMDaka prakaraNa-48 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) satya-mRSA manoyoga : satya ane asatya vicAravuM. jema koI jaMgalamAM ghaNA AMbAnA vRkSo tathA anya vRkSo paNa hoya, chatAM 'A AMbAnuM vana che' ema vicAravuM. ahIM AMbA ghaNAM che te apekSAe satya ane bIjA paNa vRkSo che te apekSAe asatya vicAryuM kahevAya. Ane satyAsatya ke mizra manoyoga paNa kahevAmAM Ave che. (4) asatya- amRSA manoyoga : satya paNa nahIM, ane asatya paNa nahIM, tevuM vicAravuM. jema manathI vicAravuM ke "padhArajo, Ubho thA' vagere tathA pazu-pakSIo aspaSTa vicAra kare che te A bhedamAM gaNAya. vacanayoganA cAra bheda : (1) satya vacanayoga : satya-hitakara bolavuM. (2) asatya vacanayoga : asatya-ahitakara bolavuM. krodha vagerethI bolAtI bhASA ke bIjAnuM ahita karavA mATe bolAtI bhASA dekhItI satya hoya to paNa asatya kahevAya. (3) satyAsatya vacanayoga : jemAM apekSAe satya ane apekSAe asatya hoya tevuM bolavuM. jema-'A AMbAnuM vana che'; aTakaLe bolavAmAM Ave ke "Aje 50 mANasa jamyA', haju rAta chatAM bolavAmAM Ave ke 'UTha savAra paDI' vagere. (4) asatya-amRSA vacanayoga: satya paNa nahIM, ane asatya paNa nahIM, tevuM bolavuM arthAt khaMDana ke maMDananI buddhi vinA ja bolAtI bhASA. jema - he bhAIo | dIkSAmAM padhArajo; jA, Ava, besa, mane khAvAnuM Apo, tame kyAM raho cho ?; jIvadayA pALavI joIe; tame bapore bhojana lezo nahIM; hA, jAo, tane ThIka paDe tema kara hAla, ATaluM nahIM, azvatthAmAM haNAyo (saMdehakAriNI), vagere tathA pazuo-pakSIo je aspaSTa bole che, cIM... cIM.... kA...kA... mIMyAuM.... bhAuM...bhAuM..., hoMcI-hoMcI.... siMhanI garjanA, ghoDAnI haNahaNATI vagereno samAveza A bhedamAM thAya che. beIndraya vagere sarva asaMjJI jIvone A cotho ja vacanayoga hoya che. jagatamAM satyavAdI alpa che, tenAthI asatyavAdI asaMkhyaguNa che; tenAthI satyAsatyavAdI asaMkhya guNa che, tenAthI asatya-amRSA bolanArA asaMkhya guNa che, ane tenAthI na bolanArA anaMtaguNa che. (nigoda vagere saghaLA ekendriya). daMDaka prakaraNa-49 kAyayoganA sAta bheda : (1) audArika kAyayoga : audArika zarIravALAnI kAyAno vyApAra. (2) audArika mizra kAyayoga : audArika ane kArpaNa, athavA audArika ane vaikriya; athavA audArika ane AhAraka zarIravALI kAyAno vyApAra, (3) vaikriya kAyayoga : vaikriya zarIravALI kAyAno vyApAra. (4) vaikriya mizra kAyayoga : vaikriya ane kArmaNaathavA vaikriya ane audArika zarIravALAnI kAyAno vyApAra. (5) AhAraka kAyayoga : AhAraka zarIravALAnI kAyAno vyApAra. (6) AhAraka mizra kAyayoga : AhAraka ane audArika zarIravALAnI kAyAno vyApAra. (7) kArpaNa kAyayoga : mAtra taijasa-kAzmaNa zarIra rU5 kAyAno vyApAra. jANavA jevuM : * jIva mRtyu pAmIne bIjA bhavamAM vakragatie jAya tyAre rastAmAM eka samaya, be samaya ke traNa samaya sudhI kArpaNa kAyayoga. * utpattinA prathama samaye kArpaNa kAyayoga. * utpattinA bIjA samayathI zarIra paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI (keTalAka AcAryanA mate svayogya sarva paryAmi pUrNa na thAya tyAM sudhI) manuSya-tiryaMcane audArika mizra (kAzmaNa + audArika); ane devanArakane vaikriya mizra (kAzmaNa + vaikriya) kAyayoga, te pachI audArika ke vaikriya kAyayoga. * (siddhAMtanA mate) AhAraka zarIra banAvatI vakhate audArika mizra (audArika + AhAraka); ane saMharaNa karatI vakhate AhAraka mizra (AhAraka + audArika) hoya che. (karmagranthanA mate banne vakhate AhAraka mizra gaNAya che.) * uttara vaikriya ke AhAraka zarIra banI gayA pachI te vaikriya ke AhAraka kAyayoga gaNAya che. * kevalI samuddaghAtamAM pahelA, AThamA samaye audArika bIjA, chaThThA, sAtamA samaye audArika mizra; ane trIjA, cothA, pAMcamA samaye kArpaNa kAyayoga hoya che. * kArmaNa zarIra sadAkALa saMsArIone hoya che, vaLI audArika vagere zarIranI pradhAnatA hovAthI audArika mizra vagere kahyA, paNa kArpaNamizra kahela nathI. daMDaka prakaraNa-50 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-14: upapAta - cyavana kayA jIvane keTalA yoga bAdara paryApta vAyukAya : 5 : audArika, audArika mizra, vaikriya, vaikriya mizra, kArpaNa kAyayoga. bAkInA saghaLA ekendriya H 3 : audArika, audArika mizra, kArpaNa kAyayoga. vikalendriya, saMm. tiryaMca-manuSya : 4 : uparanA traNa + asatya-amRSA vacanayoga. (aparyAptAno vacanayoga Indriya paryAptie paryApta thayA bAda samajavo, kemake teo bhASA payApti pUrNa karI zakatA nathI.) garbhaja tiryaMca : 13 : AhAraka ane AhAraka mizra sivAyanA. garbhaja manuSya : 15 : badhA. deva-nAraka : 11 : AhAraka, AhAraka mizra, audArika, audArika mizra sivAyanA. (manoyoga mana paryAti pUrNa thayA pachI samajavo.) -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) yoga eTale zuM ? yoganA prakAro vyAkhyA sAthe lakho. (2) kAyayoganA kayA bhedo kayAre jyAre hoya che ? (3) kayA jIvane keTalA ane kayA yoga hoya che ? upapAta eTale janma ane yavana eTale maraNa. janma ke maraNa thAya tyAre samagra vizvamAM eka ja samayamAM eka sAthe jeTalA janma-maraNa thAya te upapAta-cyavana saMkhyA ane vadhumAM vadhu jeTalA samaya sudhI bilakula janma ke maraNa na thAya te upapAta-cyavana virahakALa. upapAta-cyavana saMkhyA sAdhAraNa vanaspatikAya : eka ja samayamAM anaMtA jIvo janme che, ane mare che. (sAdhAraNa vanaspatikAyanA eka zarIramAM anaMtA jIvo hoya che. temAMthI pratyeka samaye asaMkhyAtamA bhAganA (anaMtA) jIvo mare che, ane teTalA ja navA janme che. aMtarmuhUrta bAda pratyeka nigodamAM navA ja jIvo hoya che. kemake aMtarmuhUrtathI vadhu koInuM paNa AyuSya nathI. (asatkalpanAe asaMkhyAta = 100 lo; ane anaMta = 10 hajArathI 10 lAkha lo. te rIte nigodanA eka zarIramAM mAno ke asatkalpanAe 10 lAkha (anaMta) jIvo che, teno aMkhyAtamo = 100 mo bhAga = 10,000 (anaMta) jIvo dareka samaye mare che ane navA janme che, A rIte 100 (asaMkhya) samayamAM junA daza lAkha marI jaze, ane navA daza lAkha janmI paNa jaze.) AmAM pratyeka samaye nigodamAMthI marIne nigodamAM ja janma lenArA anaMtA hoya che, jyAre nigodamAMthI marIne te sivAyanA jIvonI kulasaMkhyA asaMkhya ja che, vadhu nathI.) bAkInA ekendriya : eka ja samayamAM asaMkhyAta jIvo janme che, ane mare che. vikalendriya : eka ja samayamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo janme che, ane mare che. saMmUrchAima paMcendriya tiryaMca : eka ja samayamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo janma che, ane mare che. saMchima manuSya : eka ja samayamAM asaMkhyAta jIvo janme che ane mare che. garbhaja tiryaMca : eka ja samayamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo janme che ane mare che. daMDaka prakaraNa-51 daMDaka prakaraNa-para Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhaja manuSya : eka ja samayamAM saMkhyAta manuSyo janme che; ane mare che. deva-nAraka : eka ja samayamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta devo ke nArako janme che; ane mare che. (navamA devalokathI uparanA devalokamAM mAtra garbhaja manuSyo ja janme che; ane teo cyavIne (marIne) garbhaja manuSya ja thAya che. vaLI garbhaja manuSyonI saMkhyA utkRSTathI saMkhyAta ja hoya che, tethI teonI upapAta-cyavana saMkhyA saMkhyAta ja jANavI. sarvArthasiddha vimAnamAM to kula devo saMkhyAta ja hoya che.) utkRSTa upapAta-cyavana virahakALa ekendriya : virahakALa nathI. (kemake temAM satata janma-maraNa cAlu ja hoya che.) vikalendriya : eka muhUrta. (beIndriya vageremAM eka paNa janme nahIM tevuM satata vadhumAM vadhu eka muhUrta mATe banI zake. pachI to janme ja. e ja rIte eka paNa beIndriya vagere mare nahIM, tevuM satata vadhumAM vadhu eka muhUrta mATe banI zake, pachI to maraNa thAya ja, A rIte sarvatra samajI levuM.) saMmUrchima paMcendriya tiryaMca : aMtarmuhUrta. saMmUrcchima manuSya : 24 muhUrta. (saMmUrcchima manuSyanA janma ke maraNa satata vadhumAM vadhu 24 muhUrta sudhI thAya ja nahIM, tevuM banI zake che. vaLI saMmU. manuSyanuM AyuSya aMtarmuhUrta che, tethI tenAthI moTA virahakALa vakhate jagatamAM kyAMya saMmU. manuSya hoya ja nahIM tevuM banI zake che.) garbhaja tiryaMca : 12 muhUrta garbhaja manuSyaH 12 muhUrta nAraka : 12 muhUrta deva : 12 muhUrta (A virahakALa utkRSTathI jaNAvyo che. tethI ocho paNa hoI zake che. arthAt janma ke maraNano virahakALa paDe to jaghanyathI eka samayathI mAMDIne utkRSTathI upara jaNAvyA mujabano hoI zake che.) daMDaka prakaraNa-53 -: svAghyAya : mukhya prazno : (1) upapAta-cyavana saMkhyA ane virahakALa eTale zuM ? (2) judA judA jIvonI apekSAe upapAta-cyavana saMkhyA lakho. (3) judA judA jIvonI apekSAe upapAta-cyavana virahakALa lakho. saMkhama-saMkhA samae, gabhatiri vigala-nAraya surA ca / maNuA niyamA saMkhA, vaNasaMtA thAvara asaMkhA // 25 // asanni nara asaMkhA, jaha uvavAe taheva cavaNa vi / bAvIsa saga ti dasavAsa-sahasya ukliTjha puDhavAI // 26 // tidiNagni-tipakSAu naratiri, suraniraya sAgara tittIsA / vaMtara paNaM joIsa-varisa-lakbAhiyaM paliyaM // 27 // asurANa ahiMya acara, desUNa dupAcaM nava nikAe 1 bArasa-vAsUNa-paNadiNa-chammAsu-skiTka vigalAu // 28 // puDhavAI-dasa-pacANaM, aMtamuhurtta jahanna AuThaI 1 dasa-sahasa-varisa-DiIA, bhavaNAhiva-niraca-vaMtariyA // 29 // vemANiya-joIsiyA, pakSa-tayadvaMsa AUA hUMti / sura-nara-tiri-niraesu, cha pajjattI thAvare cIMga // 30 // gAthArtha : garbhaja tiryaMca, vikalendriya, nAraka ane devo (samae) eka samayamAM saMkhyAta ke asaMkhyAta; manuSya saMkhyAta (niyamA) ja; (vaNaNaMtA) vanaspati jIvo anaMtA ane sthAvaro asaMkhyAta (utpanna thAya che.) asaMjJi (saMmUrcchima) manuSyo asaMkhya (eka samayamAM upaje che.) jema upapAta temaja cyavana paNa samajI levuM. pRthvI Adi bAvIsa, sAta, traNa ane dasa hajAra varSa utkRSTa (jIve che.) traNa divasa agni; traNa palyopamanuM Ayu manuSya ane tiryaMcanuM; deva, nAraka tetrIsa sAgaropama; vyaMtara eka palyopama; jyotiSI devo daMDaka prakaraNa-54 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka lAkha varSa adhika eka palyopama (jIve che.) asurakumAronuM adhika (ayaraM) eka sAgaropama, (bAkInA nAgakumArAdi) navanikAyonuM kaMIka nyUna be palyopama, ane (vigalAU) vikalendriyonuM utkRSTa AyuSya (anukrame) bAra varSa, ogaNapacAsa divasa, cha mAsa. jaghanya Ayu sthiti-pRthvI Adi 10 padonI (sthAvara 5, vikalendriya 3, garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya e 10 padonI) aMtarmuhUrta, bhavanAdhipa, narako ane vyaMtaronI dasa hajAra varSanI sthiti (AyuSya) che. vaimAnika ane jyotiSka (anukrame) palyopama ane tenA (palyopamanA) AThamA bhAganA (jaghanya) AyuSyavALA che. deva, manuSya, tiryaMca, narakone viSe ane sthAvarane viSe 4 paryApti. daMDaka prakaraNa-55 pATha-15 : kimAhAra kimAhAra eTale kayA jIvo keTalI ane kaI-kaI dizAno AhAra le che. A dvArane vyavasthita samajavA mATe eka dRSTAMta vicArI laIe : eka DabbAne rAInA dANAothI bharI devAmAM Avyo che. temAM - (1) je dANAo cAra vidizAmAM (khuNAmAM) che, ane DabbAnA uparanA ke nIcenA paDane aDIne rahelA che, te dANAone DabbAnI be dizAonuM pataruM ane uparanuM ke nIcenuM pataruM aDe che. arthAt pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, urdhva ane adho e cha dizAomAM te dANAo DabbAnI koI paNa be dizA ane urdhva ke adho maLI traNa dizAe DabbAne aDe che; ane bAkInI traNa dizAe aDatA nathI. (2) je dANAo cAra vidizAmAM che, paraMtu DabbAnA uparanA ke nIcenA paDane aDIne rahelA nathI, athavA je dANAo uparanA ke nIcenA vaLAMkamAM rahIne uparanA ke nIcenA paDane aDavA sAthe koI paNa eka dizAnA patarAne sparzela che, teo kula be dizAe DabbAne sparze che ane bAkInI cAra dizAe sparzatA nathI. (3) je dANAo khuNAmAM ke vaLAMkamAM nathI, paraMtu cha mAMthI koI paNa eka dizAnA patarAne aDIne rahelA che, teo cha mAMthI eka ja dizAe DabbAe sparze che, ane bAkInI pAMca dizAe DabbAe sparzatA nathI. (4) uparanA sivAyanA bAkInA badhA dANAo DabbAne kayAMya aDatA nathI, alabatta cha e dizAe DabbAne sparzatA nathI. cauda rAjaloka rUpI lokanA chevADe anaMtA AtmAo rahelA che, teomAM (DabbAnI jema) keTalAkane traNa dizAe, keTalAkane be dizAe ane keTalAkane eka dizAe aloka sparze che. jyAM aloka sparze te dizAno AhAra te jIvone maLato nathI, ane jyAM aloka na sparze (lokAkAza hoya) te dizAno AhAra temane maLe che. daMDaka prakaraNa-56 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-16 : saMjJA tethI traNa dizAe aloka sparze temane traNa dizAno be dizAe aloka sparze temane cAra dizAno; eka dizAe alaka sparze temane pAMca dizAno ane te sivAyanA saghaLAne cha e dizAno AhAra maLe che. Ama traNa, cAra, pAMca ke cha dizAno AhAra maLe che. kayA jIvone keTalI dizAno AhAra maLe ? (paryApta ke aparyAptA) suma pRthvIkAya, sukSma apakAya, sUkSma teukAya, sUkSma vAyukAya, sUkSma sAdhAraNa vanaspatikAya ane bAdara vAyukAya : traNa, cAra, pAMca ke cha dizAno AhAra maLe che. (A jIvo lokanA chevADe ane lokanI aMdara paNa sarvatra rahelA che.) te sivAyanA saghaLA jIvo : cha dizAno AhAra maLe che. (kemake teo lokanA chevADe hotA nathI. lokanA aMdaranA bhAge amuka-amuka sthAne ja hoya che.) . (ahIM AhAra eTale ApaNe mukhethI laIe chIe te samajavuM nahIM, jIva potAnA Atmapradezo dvArA pudgala grahaNa kare che te samajavuM. alokamAM pudgala na hovAthI lokanI chellA AkAzapradeza sudhI avagAhIne rahela jIvo je dizAe alokane sparzela hoya te dizAno AhAra na meLavI zake.). -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) kayAM rahelA jIvone keTalI dizAe aloka sparze ? DabbAnA udAharaNathI samajAvo. (2) kayA jIvone keTalI dizAno AhAra maLe? vigale paMca pajajarI, chadisi AhAra hoI sarvesiMga paNagAIpae bhacaNA, aha sannitiyaM bhaNismAmi | 31 || vikasendriyane viSe pAMca paryApti, sarvajIvone cha e dizAno AhAra hoya che, (panaga) vanaspati Adi padomAM bhajanA (3-4-5 ke 6 dizAno AhAra) have traNa saMjJAne huM kahIza. ekendriyathI mAMDIne saMmUrchAima paMcendriya sudhInA saghaLA jIvo asaMjJI (saMjJA vinAnA ke alpa saMjJAvALA) kahevAya che, jyAre bAkInA garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, deva ane nAraka saMjJI (saMjJAvALA) kahevAya che. A saMjJI-asaMtrI tarIkenuM vibhAgIkaraNa pATha-5 mAM jaNAvela saMjJAne anusAre nathI, paraMtu ahIM traNa prakAranI saMjJAo jaNAvAze. tenA AdhAre karavAmAM Avela che. jIvo ISTamAM pravRtti ane aniSTamAM nivRtti kare che, temAM A traNa saMjJAo kAraNabhUta che. paraMtu te pravRtti-nivRttinA darajjAmAM bheda che. (1) hetuvAdopadezikI saMjJA : A saMjJAvALA jIvone mAtra vartamAnano ja vicAra hoya che. bhUtakALa ke bhaviSyakALano vicAra hoto nathI. jema jaLone jeTalI vAra gUmaDA upara mukavAmAM Ave teTalI vAra tenuM lohI cUse che. dareka vakhate lohI cUsAyA pachI tene dabAvIne tenuM lohI kADhI levAmAM Ave che, te vakhate tene tIvra vedanA thAya che, chatAMya bhUtakALanA du:khano vicAra na hovAthI pharI-pharI cUse che. jayAre kUtarAne eka vAra daMDo paDayo hoya, to pharI jyAre daMDo batAvavAmAM Ave to bhAgI jAya che. kemake tenI pAse bhUtakALano vicAra che. (2) dIrghakAlikI saMjJA : mana paryApti pUrNa karI hovAthI manavALA jIvone A saMjJA hoya che. A saMjJAvALA jIvo mananA kAraNe vartamAna, bhUtakALa ane bhaviSyakALano vicAra karI zake che, jema daMDo joIne kUtaruM lAge che, mANasa paiso kamAvavA plAna banAve che vagere. A saMjJAnuM bIjuM nAma saMpradhAraNa saMjJA che. A saMjJAne anusAre ja saMjJI-asaMjJI tarIkenA bheda pADavAmAM AvyA che. alabatta jeo dIrdhakAlikI saMjJAvALA hoya te saghaLA saMzI kahevAya ane je o. dIrghakAlikI saMjJA vinAnA hoya (arthAt hetuvAdopadezikI saMjJAvALA hoya) teo asaMjJI kahevAya. daMDaka prakaraNa-57 daMDaka prakaraNa-58 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana vinAnA hovAthI ekendriyathI mAMDIne saMmUrchAima paMcendriya (tiryaMca, manuSya) sudhInA saghaLA jIvo dIrghakAlikI saMjJA vinAnA che, tethI teo asaMzI kahevAya che, jyAre bAkInA garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, deva ane nAraka manavALA hovAthI dIrghakAlikI saMjJAvALA che. tethI teo saMjJI kahevAya che. (3) dRSTivAdopadezikI saMjJA : dRSTi eTale samyagadarzana ane dRSTivAda eTale zrutajJAna, samyagadarzana ane samyagujJAnavALA sarvaviratidhara ke dezaviratidhara manuSyone A trIjI saMjJA hoya che. teomAM dIrghakAlikI saMjJA to che ja, paNa sAthe-sAthe dRSTivAdopadezikI saMjJA hovAthI temanI pravRtti ane nivRttimAM viziSTatA hoya che. teo mokSanA lakSavALA hoya che, ane te anusAra pravRtti-nivRtti karanArA hoya che. mAtra dIrghakAlikI saMjJAvALo mammaNa zeTha dhana meLavavAmAM pAgala banyo; jyAre dRSTivAdopadezikI saMjJAvALA jaMbUkumAre aDhaLaka dhanano tyAga karI dIkSA lIdhI. cakravartInuM sukha meLavavA mATe dIrghakAlikI saMjJAvALA saMbhUtimunie anazana karyuM, jyAre dRSTivAdopadezikI saMjJAvALA gajasukumAla munie mokSa meLavavA mATe anazana svIkAryuM. puNiyo zrAvaka, sulasA zrAvikA, revatI zrAvikA, zAlibhadrajI, dhannAjI, khaMdhakamuni, aImuttA muni, mAsatuSa muni vagere dRSTivAdopadezikI saMjJAvALA kahevAya. abhavI sAdhu bane kharA, paNa te mithyASTi hovAthI tathA tenA dilamAM mokSanI IcchA hovAnA badale svargAdi sukho meLavavAnI IcchA hovAthI tenI saMjJA dRSTivAdopadezikI na kahevAya. mAtra samyagadarzanavALA manuSya, tiryaMca, deva ke nArakane viziSTa zrutajJAna ane virati na hovAthI A trIjI saMjJAvALA kahyA nathI. jo ke keTalAka garbhaja tiryaMcone samyagadarzana ane dezavirati hoya che, paraMtu teo alpa saMkhyAmAM hovAthI teonI vivaphA trIjI saMjJAvALA tarIke zAstromAM karI nathI. (pUrNa vivakSA nApti) Ama uttarottara traNeya saMjJAo UMcA darajjAvALI che. kayA jIvone kaI saMjJA? ekendriya : saMjJA vinAnA : asaMjJI vikalendriya : hetuvAdopadezikI saMjJA : asaMjJI saMmU. paMce. tiryaMca-manuSya : hetuvAdopadezikI saMjJA : asaMjJI garbhaja tiryaMca, deva, nAraka : dIrghakAlikI saMjJA : saMjJI manuSya : dIrghakAlikI saMjJA ane dRSTivAdopadezikI saMjJA : saMjJI vatsa: gurujI ! vikasendriya vagere hetuvAdopadezikI saMjJAvALA hovAthI temane saMjJI kahevAmAM zuM vAMdho? gurujI : vatsa ! jema alpa dhanavALo dhanavAnuM nathI kahevAto, paNa nirdhana kahevAya che. tema alpa ke nIcalA darajjAnI saMjJAvALA hovAthI teo asaMzI kahevAya che. (alabatta mana vinAnA hoya te asaMjJI ane manavALA hoya te saMjJI samajavA.) -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) traNa prakAranI saMjJAo vize saraLa bhASAmAM samajAvo. (2) kayA jIvone kaI saMjJA hoya ? ane tethI teo saMzI kahevAya ke asaMjJI? (3) vikalendriya vagere hetuvAdopadezikI saMjJAvALA to che ja. to pachI temane saMjJI kema na kahyA? cauvihasura-tiriesa, niraesu ca dIhakAligI sannA De vigale heuvaesA, sannArahiyA hirA savva | 30 || maNuANa dIhakAlica, dirivAo-vaesiA kevi ! paja-paNa-tiri-maNuazcima, cauvihadevesu gacchati 33 ll sakhAu-pAja-pahiMdI-tirica-narezu taheva pajAjane ! bhU-daga-patteyavaNe, eesa zciya surAgamaNuM |34 ll patta-saMkha-gabhaca-tirica-nArA nirayasattane jati | niraya-uvA eesa, uvavajata na sesaNuM || 35 daMDaka prakaraNa-59 daMDaka prakaraNa-60 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvI Adi dazapado (mAMthI marIne nIkaLelA) agni-vAyumAM utpanna thAya che. agni, vAyunuM gamana (marIne javuM) pRthvI Adi navapada (garbhaja manuSya sivAyanA) ne viSe thAya che. pRthvI Adi dazapadomAMthI vikasendriya trika (thavAya che ane vikalendriya trika (tahiM) tyAM (pRthvI Adi dazamAM) jAya che. garbhaja tiryaMconuM gamanAgamana (gati-Agati) sarva jIva sthAnomAM thAya che. manuSyo sarvatra sarva jIva sthAnomAM jAya che. agni ane vAyu vaDe (marIne manuSyamAM) utpanna thavAtuM nathI. puTavI Au-vaNasaI,majha, nAraya-vivajiyA jIvA | salve uvavajata, nica-nica-mmANa-mANeNaM | 36 paDhavAI-dasapaesa, puDhavI-Au-vaNasaI jati puTavAI-dasapaehiMca, teuvAusu uvavAo | 37ii te-vAu-gamaNa, puTavI-pamuhRmi hoI pacanavage puTavAI-kANa-dasagA, vigalAI-ticaM tahiM jaMti | 38 ! gamaNA-gamaNe gababhaya-tiriyANaM sayala-jIva-hANesa | savvastha jaMti machuA, teUM-vAUhiMno jaMti | 30 || gAthArtha : cAra prakAranA devo, tiryaMco ane nArakone viSe dIrghakAlikI saMjJA hoya che. vikalendriya hetuvAdopadezikI saMjJAvALA ane sarve sthAvaro saMjJArahita hoya che. manuSyone dIrghakAlikI saMjJA hoya che. (kevi) paraMtu keTalAka (manuSyo) ne dRSTivAdopadezikI saMjJA paNa hoya che. (5%) paryApta paMcendriya tiryaMca ane manuSyo ja cAre prakAranA devomAM jAya che. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA (ayugalika) paryApta paMcendriya tiryaMca ane manuSyomAM (taheva) temaja paryApti (bAdara) pRthvI, pANI ane pratyeka vanaspatimAM (eesa) A badhAmAM ja devonuM AgamanaAgati thAya che. paryApta saMkhyAta varSanA AyuvALA (ayugalika) garbhaja tiryaMco ane manuSyo sAteya narakamAM jAya che. narakamAMthI nIkaLelA (nArako) teone viSe (tiryaMca-manuSyane viSe) utpanna thAya che. bAkInA daMDakone viSe nahIM. pRthvI, pANI ane vanaspatinI madhyamAM nAraka sivAyanA sarve jIvo potapotAnA karmane anusAra utpanna thAya che. pRthvI-pANI ane vanaspati pRthvI Adi daza pado (pAMca sthAvara, 3 vikasendriya, garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya) ne viSe jAya che. ane daMDaka prakaraNa-61 daMDaka prakaraNa-62 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-17: gati-Agati ekendriya vikasendriya. paMce. tiryaMca - manuSyane ekendriya vikalendriya -paMce. tiryaMca - manuSya >> deva deva nAraka A nAraka amuka jIva marIne amuka-amuka gatimAM jaI zake te gati; ane amuka gatimAM amuka-amuka jIvo marIne Ave te Agati kahevAya. arthAt pUrvabhavanI apekSAe Agati kahevAya, e pachInA bhavanI apekSAe gati kahevAya. Agati (pUrvabhava) jIvabheda gati (pachIno bhava) ekendriya - ekendriya vikasendriya -- vikalendriya paMce. tiryaMca pANI - paMce. tiryaMca vanaspati devaloka' 5 manuSya pRthvI pRthvI, pANI, vanaspati vikalendriya paMce. tiryaMcamanuSyadeva - ekendriya -vikalendriya paMce. tiryaMca - manuSya deva nAraka manuSya -- nAraka (manuSya agni, vAyumAM jAya, paraMtu agni, vAyu manuSyamAM na jAya.) paryApta paMce. tiryaMcA , (saMmUrchAima ke garbhaja) paryAptA garbhaja manuSya yugalika (manuSya| tiryaMca) | - devalokamAM ja ekendriya -ekendriya vikalendriya - agni >vikalendriya paMce. tiryaMcaka vAyu paMce. manuSya paMce. tiryaMca (be devaloka sudhInA devo bAdara paryApta pRthvI-alpa-pratyeka vanaspatimAM jaI zake che. te sivAya ekendriyanI gati ke Agati deva-nAraka sAthe nathI. vaLI agni-vAyumAM marIne manuSyamAM jaI zakato nathI.), ekendriya ekendriya vikasendriya -vika lendriya paMce. tiryaMca --paMce, tiryaMca manuSya - - manuSya (ekendriya, vikalendriya, saMm. manuSya, yugaliko, deva, nAraka ane aparyAptA jIvo yugalikomAM janma laI zakatA nathI.) = x paryApta paMce. tiryaMca paryAptA bAdara pRthvI-a(saMmUrNima ke garbhaja) 5 va pratyeka vanaspati paryAptA garbhaja manuSyaTI lo | paryApta paMce. garbhaja tiryaMca (yugalika ke ayugalika). paryApta garbhaja manuSya (saMpU. paMcendriya tiryaMca bhavanapati, vyaMtara sudhI, ane garbhaja paMce. tiryaMca ATha devaloka sudhI jaI zake che.) daMDaka prakaraNa-64 (vikalendriyanI gati ke Agati deva-nAraka sAthe nathI.) daMDaka prakaraNa-63 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 0 * paryApta paMce. tiryaMca paryApta paMce. garbhaja (saMmUrNima ke garbhaja) 23/ tiryaMca paryApta garbhaja manuSya 4 | -paryApta garbhaja manuSya (ayugalika) (saMmU. paMce. tiryaMca pahelI naraka sudhIane garbhaja paMce. tiryaMca sAte naraka sudhI jaI zake che.). jANavA jevuM : * ahIM labdhi paryAptA-aparyAptAnI apekSAe vicAravuM. * aparyAptA saghaLA jIvo; tathA paryApta ekendriya-vikalendriya-saMmU manuSya : marIne yugalika (manuSya-tiryaMca) mAM, devamAM, narakamAM na jAya. temAM teu-vAyu to manuSyamAM paNa na jAya. te tiryaMca gatimAM ja jAya. * paryAptA saMpU. paMce. tiryaMca : marIne aMtarlIpanA yugalika (manuSya-tiryaMca) mAM, bhavanapatimAM, vyaMtaramAM, pahelI narakamAM (4 pratara sudhI) jaI zake che. * paryAptA garbhaja paMce. tiryaca: yugalika (manuSya-tiryaMca) mAM, ATha devaloka sudhImAM, ane sAte narakamAM jaI zake che. temAM bhujaparisarpa be naraka sudhI, khecara traNa naraka sudhI, catuSpada cAra naraka sudhI, uraH parisarpa pAMca naraka sudhI, ane jalacara sAta naraka sudhI jaI zake che. * paryAptA garbhaja manuSyaH badhe jaI zake che. (strIvedI che naraka sudhI ane purUSavedI sAta naraka sudhI jaI zake che.) * yugaliko: marIne devalokamAM ja jAya che. temAM himavaMta-hiraNyavaMtanA yugalika manuSyo pahelA devaloka sudhI; harivarSa-raga -uttarakuru-devakurunA yugalika manuSyo bIjA devaloka sudhIane aMtarlIpanA yugalika manuSyo bhavanapati vyaMtara sudhI ja jAya che. * yugalika tiryaMcamAM catuSpada ke khecara ja hoya che. jalacara, uraparisarpa ke bhujaparisarpa yugalika na hoya. temAM yugalika catuSpadanI gati-Agati te-te kSetranA yugalika manuSyanI jema ja samajavI, ane yugalika khecaranuM AyuSya aMtarlIpanA manuSya jeTaluM hovAthI temanI gatiAgati badhe aMtarlIpanA manuSyanI jema samajavI. * devo: marIne aparyAptA, vikalendriyamAM, yugalikamAM, devamAM, narakamAM na jAya. temAM be devaloka sudhInA devo : bAdara paryApta pRthvI-apa-pratyeka daMDaka prakaraNa-65 vanaspatimAM, garbhaja tiryaMcamAM, garbhaja manuSyamAM jAya; 3 thI 8 devalokanA devo garbhaja tiryaMcamAM, garbhaja manuSyamAM jAya, ane tethI uparanA devo garbhaja manuSyamAM ja janma le che. * nArako : aparyAptAmAM, saMmUrchAimamAM, yugalikamAM, devamAM, narakamAM na jAya. 1 thI 6 narakanA : marIne garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSyamAM ane sAtamI narakanA garbhaja tiryaMcamAM ja janme che. * kayA saMghayaNavALA keTalI naraka ane keTalA devaloka sudhI jaI zake : pahelA saMghayaNavALA sAta naraka ne anuttara devaloka sudhI; bIjA saMghayaNavALA 6 naraka ane 12 devaloka sudhI; trIjA saMghayaNavALA 5 naraka ane 10 devaloka sudhI, cothA saMghayaNavALA 4 naraka ane 8 devaloka sudhI, pAMcamA saMghayaNavALA 3 naraka ane 6 devaloka sudhI; evaThA saMghayaNavALA 2 naraka ane 4 devaloka sudhI jaI zake che. (hAla ApaNane chevaTuM saMghayaNa hovAthI 2 naraka ane 4 devaloka sudhI ja jaI zakAya che, to molamAM to kaI rIte jaI zakAya?) * jo narakamAMthI ja AvelA hoya to cakravartI pahelI narakamAMthI; vAsudeva, baLadeva be narakamAMthI, tIrthakara traNa narakamAMthI; kevalajJAnI cAra narakamAMthI, sAdhu pAMca narakamAMthI, dezaviratidhara cha narakamAMthI, samyagadaSTi sAta narakamAMthI Avela hoI zake. (sAtamI narakanA tiryaMcamAM ja janme.) * samyakatva ane dezavirativALA garbhaja tiryaMco ATha devaloka sudhI samyaka - ane dezavirativALA manuSyo (zrAvako) 12 devaloka sudhI; sarvaviratidhara abhavI manuSyo cAritranA prabhAve nava raiveyaka sudhI; ane sarvaviratidhara bhavI manuSyo anuttara ane mokSa sudhI jaI zake che. virAdhita sAdhu jaghanyathI bhavanapatimAM ane utkRSTathI pahelA devaloka sudhI jAya che. * be devaloka sudhInA devo potAnA AbhUSaNo, aMgada, kuMDala vagerenA padmarAgAdi maNimAM Asakta thavAthI temAM ja pRthavIkAya rUpe utpanna thaI zake che. tathA vAvaDIonA svaccha ane madhura pANImAM Asakta thavAthI temAM ja akAyarUpe utpanna thaI zake che. vaLI, sugaMdhI puSpo vageremAM Asakta thavAthI vanaspatimAM janma le che. jo vanaspatimAM upaje to zAla vagere jAtinA dhAnyonA puSpa, bIja ke phalamAM upaje che. bAkInA mULa vageremAM upajatA nathI. zeraDInA mAtra skaMdhamAM ja upaje che. daMDaka prakaraNa-66 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha-18: veda * vikasendriyamAMthI Avela manuSya mokSe na jAya. * vijayAdi cAra anuttaramAMthI cyavIne manuSya banI mokSa pAme; athavA manuSya + manuSya banI mokSa pAme; athavA manuSya + deva + manuSya banI mokSa pAme. temano saMkhyAtakALe mokSa thAya che, paraMtu asaMkhya ke anaMtakALa saMsAramAM bhaTakavAnuM thatuM nathI, jyAre sarvArthasiddha vimAnamAMthI cyavIne pachInA ja bhave nakkI molamAM jAya che. vijayAdi cAramAMthI nIkaLelo jIva tathAsvabhAvathI kayAreya paNa ticimAM, narakamAM, bhavanapatimAM, vyaMtaramAM ke jyotiSamAM jato nathI, manuSyamAM ke saudharma vagere vaimAnikamAM ja jAya che. vijayAdi cAramAM bIjI vAra utpanna thayela nakkI pachInA ja bhave molamAM jAya che. -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) gati-AgatinI vyAkhyA lakho. (2) pRthavI vagere jIvabhedonI gati- Agati lakho. (3) nIcenA praznonA TUMkamAM javAba lakho. (AmAM gati-Agati, kayAM na jAya ? kayAMthI Ave ? vagere bAbato tathA 'jANavA jevuM' mAMthI vividha prazno banAvIne pUchI zakAya.) veda traNa prakAre che : (1) puruSaveda (2) strIveda (3) napuMsakaveda. saMsArI jIvo kAM puruSarUpe, kAM strIrUpe, kAM napuMsakarUpe hoya che. puruSa ke strIne oLakhavAnA cinho-dADhI, mUcha vagere-jagatamAM prasiddha che. napuMsakadavALA manuSyone amuka puruSa cinho ane amuka strI cinho hoya che. jema hoya zrI, paraMtu dADhI, mUcha, puruSa jevo anAja vagere paNa hoya; athavA hoya puruSa, paNa dADhI, mUcha vagere na hoya, strI jevo avAja ane strI jevI cAla hoya. puruSavedamohanIyakarmanA udayathI strI pratyenI kAmavAsanA jAge che; strIvedamohanIyakarmanA udayathI puruSa pratyenI kAmavAsanA jAge che ane napuMsakavedamohanIyakarmanA udayathI strI ane puruSa banne pratyenI kAmavAsanA jAge che. jeo A veda mohanIya karmane khatama karI de che, athavA ekadama nabaLuM pADI de che teo kAmavAsanAnA pApakarmathI bacI jAya che, ane mana, vacana, kAyAthI pavitra banI zake che. kayA jIvabhedomAM kayA-kayA veda ekendriya: aspaSTa napuMsakaveda (kemake teomAM paNa kAmavAsanA kahI che.) vikasendriya : napuMsakaveda saMpU. paMce. tiryaMcaH napuMsakaveda (jo ke liMganI apekSAe vicArIe to traNe liMgavALA hoya che.) saMmUrchAima manuSya : napuMsakaveda yugalika manuSya-tiryaMca: strIveda ke puruSaveda (napuMsakaveda na hoya) garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya : traNe veda be devaloka sudhI strIveda ke puruSaveda traNathI uparanA devaloka puruSaveda ja (devI be devaloka sudhI ja utpanna thAya che, paraMtu temano ATha devaloka sudhI Avana-jAvana hoya che.) nAraka : napuMsakaveda daMDaka prakaraNa-68 daMDaka prakaraNa-67 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: svAdhyAya :mukhya prazno : (1) pavitra banavAno upAya zuM? (2) traNa vedanA nAma lakho. (3) kayA jIvone kayA kayA veda hoya che? pATha-19 : alpabahatva veyatiya tirinaresa, InzI puriso ya cauviharesa 1 cira-vigala-nAraesu, napuMsaveo havaI ego ! 40 | tiryaMca ane manuSyomAM traNa veda che, cAreya prakAranA devomAM strI ane puruSaveda che, sthAvara, vikalendriya ane nArakomAM eka napuMsakaveda che. kayA jIvonI saMkhyA ochI, ane kayA jIvonI te karatAM keTalI vadhU te alpabahuta kahevAya. Dabala karatAM ochI te vizeSAdhika kahevAya. (jema 100 nI apekSAe 101 thI 99 sudhI, vizeSAdhika kahevAya.) Dabala karatAM vadhu arthAt be guNI, traNa guNI.... abajo guNI... saMkhyAta guNI te saMkhyAta guNa kahevAya. (jema 100 nI apekSAe 200 thI mAMDIne moTI koI paNa (saMkhyAta) saMkhyA saMkhyAtaguNa kahevAya.) asaMkhyAta guNI te asaMkhyAta guNa kahevAya. anaMta guNI te anaMta guNa kahevAya. (1) paryApta manuSyo sauthI alpa, tenAthI (2) bAdara agni : asaMkhyAta guNa, tenAthI (alabatta manuSyo karatAM agninA jIvo asaMkhyAta guNa vadhAre che.) (3) vaimAnika devo asaMkhyAta guNa, tenAthI (4) bhavanapati devo : asaMkhyAta guNa, tenAthI (5) nArako : asaMkhyAta guNa; tenAthI (6) vyaMtara devo: asaMkhyAta guNa; tenAthI (7) jyotiSI devo : asaMkhyAta guNa; tenAthI (8) caurindriya jIvo H asaMkhyAta guNa, tenAthI (9) paMcendriya tiryaMco vizeSAdhika, tenAthI | (alabatta caurindriya jIvo karatAM paMce. tiryaMca Dabala karatAM ochA che.) (10) beIndriya jIvo H vizeSAdhika; tenAthI (11) teIndriya jIvo : vizeSAdhika, tenAthI daMDaka prakaraNa-69 daMDaka prakaraNa-70 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) pRthvIkAya: asaMkhyAta guNa, tenAthI (13) apUkAya: asaMkhyAta guNa; tenAthI (14) vAyukAya : asaMkhyAta guNa; tenAthI (15) vanaspatikAya : anaMtaguNa (AmAM bhavanapatinA 10 pada hovAthI 24 daMDaka thaI jAya che. vaLI A alpabadutva paryAptA jIvonI apekSAe jaNAvela che.) Avazyaka che. bhavabhramaNa upara nirveda (kaMTALo) pedA thAya tyAre traNa daMDano tyAga karavAnI talapa pedA thAya. A talapa ja traNa daMDano tyAga karAvIne mokSa sudhI pahoMcADe che. siri jiNahaMsa muNIsara, raje siri dhavalacaMda sIseNa gajasAraNa lihiyA, esA vinnatti aUhi || 44 | zrI jinahaMsa munizvaranA zAsanamAM zrI dhavalacandramuninA ziSya zrI gaja sAramuni vaDe AtmahitakArI A vinaMti (daMDakapadanA svarUpamAM 24 jinanI stuti rU5 vinaMtI) lakhAyelI che. samApta ******* -: svAdhyAya :mukhya prazno: (1) 24 daMDaka padonuM alpabadutva lakho. pajamaNa bAyarammI, vaimANiya bhavaNa niraya vaMtariyA ! joIsa cau paNatiriyA, beIdi teIdi bhU AU || 41 || vA vaNassaI zciya, ahiyA ahiyA karmaNime haMti | savva vi Ime bhAvA, jiNA!mae saMtaso pattA | 42 ll saMpAI tuha bharUmsa, daMDagapaya-bhamaNa-bhagna-hiyayamsa | daMDatiya-viraya (I) sulaTuM, lahu mama diMtu mukhapayaM || 43 ll paryApta manuSya, bAdara agni, vaimAnika devo, bhavanapati devo, nAraka, vyaMtaradevo, jyotiSka devo, caurindriya, paMcendriya tiryaMca, beIndriya, teIndriya, pRthvIkAya, akAya (pANI), vAyu, vanaspati-A anukrame (uttarottara) adhika-adhika (saMkhyAmAM) che. he jinezvaro ! A sarve bhAvo mArA vaDe anaMtavAra prApta karAyA che. (saMpaI) have daMDaka padomAM bhramaNa karavAthI bhAMgI gayelA hRdayavALA (tuccha) tamArA bhakta evA (mama) mane (he prabhu!) traNa daMDanI viratithI (tyAgathI) sulabha evuM mokSapada (hu) zIgha Apo. mokSa meLavavA mATe mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttirUpa traNa daMDathI virati Avazyaka che. A traNa daMDa ja jIvane bhavabhramaNa karAvIne duHkho Ape che. A traNa daMDanA tyAga mATe saMsAra bhramaNane kheda daMDaka prakaraNa-71 daMDaka prakaraNa-72