Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ citrakAvyAni saM. muni dharmakIrtivijaya or in A eka saMgrahagrantha che jemA 71 subhASita-zlokono saMgraha karavAmAM Avyo che, temAM paNa mukhyatve samasyAo, prahelikAo, zleSakAvyo va. no samAveza thAya che. ane A rIte tenuM 'citrakAvyo' evaM nAma paNa sArthaka thAya che. granthanI zaruAta vividha khAdyapadArtho tathA pakSionAM nAmothI garbhita, zrIkRSNanI stutithI thAya che. banne zlokonI saraLa vyAkhyA paNa sAthe Apela che. tyAra bAda eka saMskRta samasyA tathA eka prAkRta subhASita mUkyAM che, ane te pachI viSayavAra, vividha samasyA va. thI garbhita zloko mUkavAmAM AvyA che. viSayono krama tathA zlokonI saMkhyA A pramANe cha : viSaya zloka saMkhyA antarlApikA bahirlApikA kartRgupta karmagupta karaNagupta sampradAnagupta apAdAnagupta sambandhagupta 9. adhikaraNagupta 10. sambodhanagupta 11. kriyAgupta 12. kartRsambandhAdhikaraNagupta 13. mAtrAcyutaka 14. bindugupta 15. bindumajAlI (bindu mayAlI?) or OM on 3 or on , or on or or m or or on a
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 m bh yh lh m sh mr lh h w bh h 16. dIyamAnAkSara 17. hIyamAnAkSara 18. apahati 19. kathitApahnuti 20. gatapratyAgata 21. prahelikA 22. arthI(tha)prahelikA 23. dUrAnvayijAti 24. bhAvagUDha 25. samasyA 26. pAdatrayarUpa samasyA 27. zleSa kula 67 A zlokomAthI keTalAka zlokonA kartA va. no nirdeza saMgrahakAre ja karelo che. AmAMnA 25 zloko subhASitaratnabhANDAgAra (su.ra.bhA.)mAM nAnA-moTA pheraphAra sAthe saMgRhIta che. (teno tathA su.ra.bhA.nA AdhAre ja keTalAka zlokonAM zArGgadhara paddhati-bhojaprabandha va. mULa sthAnono nirdeza te te sthaLe TippaNImAM karela che.) keTalIka samasyAonA ukelo pratimAM saMgrahakAre ja ApyA che. tathA keTalIka samasyAonA uttaro su.ra.bhA.ne AdhAre te te sthaLe TippaNImAM Apela che. lekhanamAM azuddhi ghaNI che. zakya sthaLoe zuddhi karavAno prayatna karyo che. pratiparicaya : A saMgrahagranthanI mUla pratinA kula patro 9 che. akSaro suvAcya che. tenuM lekhana saM. 1776 nA Aso suda 11nA ravivAre thayuM che ema prAnte lakhela puSpikAthI jaNAya che. saMgrahakAranA nAma va. no koI nirdeza nathI, chatAM granthArambhe zrIgautamAya
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 49 namaH' ema zrIgautamasvAmine namaskAra karavAmAM Avyo che tenA parathI ema anumAnI zakAya che ke koI jaina paNDite (muni/gRhasthe) A saMgraha karyo haze. zrI gautamAya namaH // atha citrakAvyAni likhyante / lakSmIvan kRtakA kU rasU raNadahI dUdha[k] kSamaH pApaDI ___ lADUDhokalaghI vaDAJchana vaDI khAjAmbudAlIruciH / maNDAzAkarakhaNDano vivibhunA kSIrAvasAtulya mAM sAsuM hAlitaDinnabhAGgavasano'vyAH sevakaM sAravAn // 1 // lakSmIrasyA'stIti lakSmIvAn, tasya sambodhana] lakSmIvan !! avagataM lAJchanaM yasma(smA)dasau avalAJchanastasya [sambodhanAhe avalAJchana !! kSIre AvasatItikSIravAsa(kSIrAvasa)stasya sambodhanaM he kSIrAvasa(se)ti / na vidyate tulyo yasya sa atulyastasya sambodhana(na) he atulya ! / ha iti sphutttvm| mAM sevakamavyA:-rakSa / kimbhUtaH ? kRtakU:-kRtaM ko:-pRthvi(th)vyAH avanaMrakSaNaM yena(nA')sau kRtakUH / punaH kim tvaM? asUH-sUyate-utpadyate 'sau sUH, na sU: asUH / punaH kim ? raNadahin- raNaM-saGgrAmaM vadantI(dadati)te raNadAH- zatravaH, tAn hinastIti raNadahin-zatruhaH ityarthaH / punaH kim ? dUdhak- duhyaM(va)-duHkhaM-pApa-paritApaM vA dahatIti adudhUka(dUdhak) / punaH kim 0 ? kSama:-kSamA'syA'stIti kSamaH / Dalayorane(bhe)datvAt pApalIH / [ yaduktam-] bavayorDalayozcaiva ralayoH sazayostathA / abhedameva vAJchanti ye'laGkAravido janAH // luJ chedane, pApaM lunAtIti pApalI: / punaH kim ? ilATa.. ilAyAM-pRthivyAmaTatI'ti ilAT / punaH kim ? [viAvibhunA-vInAM-pakSI(kSi)NAM vibhurgaruDaH, tenoDhaH / punaH kim ? akalaghI- akaM-duHkhaM laghayatIti akaladhI / [vaDI] bavayorabhedaH, balI-balamasyA'stIti balI / punaH kim ? khAjAmbudAlIrU(ru)ciH-khe-AkAze'jatI(ntI)ti khAjA(jAH) gaganacarAH, ye
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 ambudA(dAsa) teSAmAlI-paGktistasyA rugiva ruk yasyA'sau ghanazyAma ityarthaH / kim ? maNDAzAkarakhaNDanaH-maNDAzcAruNudiyaH (zcANUrAdayaH ?) teSAmAzA:icchAstAsAmokA(mAkAraH-samUhastaM khaNDayatIti maNDAzAkarakhaNDana:mallecchAsamUhanAzakara ityarthaH / he kSIrasAgare A samantAdbhAvena vasya(sa)tIti he kSIrAvasa ! / he atulya !- nA'sti tulyo yasyA'sau he atulya ! kim0 mAm ? sAsu(suM-asavaH prANAstaiH saha vartamAnam / pu0 ? alitaDinibhAGgavasana:-aGgaM na (ca) vasanaM cA'Ggavasane, alizca taDiccA'litaDito, tayoH nibhA''bhA, tadvannibhA yayoste'litaDinibhe aGgavasane yasyA'sau alitaDinnibhAGgavasanaH / pu0 ? sAravAn- sAro balamasyA'stIti sAravAnpAlanasamartha ityarthaH // 1 // kolakRtirapArevo morohaMso jalodarI / kaMsArirAttaDIDo-bo vAgha(zca)lo bhUkalo'vatu ||2|| kaMsAri:-zrIkRSNaH / vo-yuSmAn(na)vatu, bavayoraikyaM, rakSatu / kolakRtiH-kolasya rUpaM yasya saH / A(a)pAreva:-A(a)pAre0 saMsAre'vati rakSati / tathA morohaMsa:-mA-lakSmIH , tasyAH urAH]-vakSaH, tatra haMsa iva haMsaH / tathA jAlodaraM-[jalaM gRhaM yasyAH saH / kim ? AttalIla:-AttA-aGgIkRtA lIlA-vilAso yena saH / tathA kim ? vAzvala:-nizcaye [na] azvaM lunaatiiti(?)| tathA kim ? bhUkala:-bhuvaM kalayati-uddharati / kim ? kaMsAriH / pANDavAnAM sabhAmadhye duryodhanaH samAgataH / tasmai gAM ca hiraNyaM ca ratnAni vividhAni ca // maha desu rasaM dhamme tamavasamAsaMgamAgamAharaNe / haravahusaraNaM taM cittamohamavasarau me sahasA // 3 // 1. 'AgatAH pANDavAH sarve duryodhanasamIhayA' iti su.ra.bhA. 193/1, zArGgadharapaddhatau 534; yo dhanasamIhayA Agatastasmai sarve pANDavAH gAM ca suvarNaM ca vividhAni ratnAni ca aduH - iti su.ra.bhA. //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 51 kA kAmamAmantraya / athA'ntalApikA rave: 2kaveH kiM samarasya sAraM 'kRSerbhayaM kiM *pramuSanti bhRGgAH / khilAd bhayaM viSNupadaM ca keSAM bhAgIrathItIrasamAzritAnAm // 4 // atha bahirlApikAmitrAmantraya maJjajIvitasamAM dakSakatU kIdRzau kIdRkSau marukIkaMTo(kaTau) zikhirutiH kA kAmamAmantraya / ko nakaM virahAturau carati kastoye militvA bhRzaM lipyabhyAsaparAyaNA gurugRhe kiM vA paThantyarbhakAH // 5 // ka kA ki kI ku kU ke kai ko kau kaM kaH - kAlidAsasya ||5|| trayyAdyAH ke dhanaM kiM bhavati mRgamade ko guNa: kA'tha mAyA kegAdhAH kiM tRSANAM jalamalaghusukhaM yoSitAM kena dInaH / kaH ke devArayaH kiM nimipuramaditi--hi keSAM janetrI kva kAko vaiSNavAsye budha ! vasati japo madhyavarNaiH padAnAm // 6 // trayyAdyAH- o o o (OM) 1 dhanaM kiM - kanakam / mRgamade ko guNaH- AmodaH / mAyA kA - zambhavA / agAdhAH ke- sAgarAH / tRSANAM jalaM kiM - jIvanam / yoSitAM kena sukhaM - kAntena / dIna: ka:-pravAsI / devArayaH ke - asurAH / nimipuraM kiM - videhaH / aditiH keSAM janetrIdevAnAm / kAkaH kva gacchati-viyati / vaiSNavAsye padAnAM madhyavarNaiH kRtvA ko japo vasati - OM kArAdi viyatparyantAnAM padAnAM madhyavarNe upAtte "OM namo bhagavate vAsudevAye"ti dvAdazA(zava)o viSNumantro bhavati // 6 // 2. 1. rave: bhA, 2. kaveH kAntiH, 3. samarasya rathI-yoddhA, 4. kRSerbhayam-Iti: anAvRSTyAdiH, *"kiM kimuzanti' iti subhASitaratnabhANDAgAre (su.ra.bhA.), 5. bhRGgA rasamuzanti vAJchanti, 6. khalAd bhayam- AzritAnAm, 7. viSNupadaM ca bhAgIrathItIrasamAzritAnAm - iti su.ra.bhA. // 3. su.ra.bhA. pR. 197/zlo, 21; zArGgadharapaddhatau 554 /
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 zrIrupAste kAmIzAnaM kamIzAnaM ca pArvatI / amuM nigaditaM praznaM yo jAnAti sa paNDitaH // 7 // atha kartRguptam zaradindukundadhavalaM naganilayarataM manoharaM devam / yaiH sukRtaM kRtamanizaM teSAmeva prasAdayati ||8|| manaH kartRpadam // 8 // atha karmaguptam mAMsaM bhuGkSva dvijazreSTha ! santyajyA'khilasatkriyAm / saMdiSTaM brahmaNA pUrvaM dvijAnAM gRhamedhinAm // 9 // mAM lakSmImiti karma ||9|| atha karaNaguptam madamattamayUrasya malayasya girestaTe / sItAvirahasaMtaptaM rAmaM muhuramUmuhat // 10 // mayUrasya girA kRtvA i:- kAmo rAmamamUmuhadityanvayaH // 10 // atha sampradAnaguptam ambhoruhamaye snAtvA vApIpayasi kAminI 1 dadAti bhaktisampannA puSpaM saubhAgyakAmyayA // 11 // aye - kandarpAyA'mbhoruhaM dadAtItyanvayaH // 11 // athA'pAdAnagusam- sarasItoyamuddhRtya janaH kandarpakArakam / pibatyambhojasurabhi svacchamekAntazItalam // 12 // anusandhAna 33 sarasItaH kaM - jalamuddhRtyeti saMbandha: / sarasIta ityapAdAnam // 12 // 1. zrI: um = viSNum, pArvatI am = zaGkaram // 4. 'putrasaubhAgyakAmyayA' iti su.ra.bhA. // 2. 'nagarapatinilayaM' iti su.ra.bhA. / 5. su.ra.bhA. 194/31 // 3. su.ra.bhA. 194/25 // 6. su.ra.bhA. 194/34
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 [athA sambandhaguptam bAlayA pRthivIpAla ! vyA(vya)lokyata tayAnanam / tata: prabhRti tAM ninye smaraH svazaravedhyatAm // 13 // te Ananamiti sambandhaH // 13 // [athA'JdhikaraNaguptam yA kaTAkSachaTApAtaiH pavitrayati mAnavam / ekAnte repirtaprItirasmi sA kamalAlayA // 14 // e-viSNurUpiNi kAnte ityadhikaraNam // 14 // atha sambodhanaguptam- dharmadAsasya hArakeyUraratnAni dhanAni vividhAni ca / brAhmaNebhyo nadItIre dadAti vraja satvaram // 15 // brAhmaNeti sambodhanam // 15 // atha kriyAguptam dAmodaradhRtAzeSajagattraya ! janArdanaH(na!) / saMsArApArapAthodhimajjanaprabhavaM bhayam // 16-1 // mA dA iti kriyA // 16-1|| pAmArogAbhibhUtasya zleSmavyaudhimayasya ca / . yadi teM jIvitasyecchA tadA bhoH) zItalaM jalam // 16-2 // zItalaM jalaM mA pA iti kriyA // 16-2|| kAntayA kAntasaMyoge kimakAri navoDhayA / atrApi kathitaM zloke yo jAnAti sa paNDitaH // 16-3 / / atrApIti kriyA // 16-3 // 1. 'ropitaprIti0' iti su.ra.bhA. // 2. su.ra.bhA. 194/38 // 3. '0vyAdhinipIDita ! iti su.ra.bhA. // 4. su.ra.bhA. 194/17; jalhaNasya sUktimuktAvalyAm-98-1 // 5. 193/7 su.ra.bhA. ||
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 kartRsambandhAdhikaraNaguptam- yathA kAverIramyarAjIvavilasadgandhabandhunA / madhumAsasamIreNa varddhate kutra kasya kA // 17 // kau-pRthivyAm, e: kAmasya, IH zobhA / mAtrAcyutakam - dazAntarasthitAn bhAvAn kA(ka)lAtItAnapi sphuTam / kavalajJAnato yogI pratyakSAniva vIkSate // atra dezakAlakevalAH // 17-2 // binduguptam yathA 'satprabhavaH snigdhaH sanmArgavihitasthitiH / tathA sarvAzraya: 'satyamaya(ya)me vakuladrumaH // 18-1 / / bindumajAlI(mayAlI?) ThiThaThaThaThUThAThaTuM ThaTha((ThiTTha)ThiMThoH ThaThuTThaThIThaThiThaH / ThaThaThuThaThaThigaThuThaThAThaThA] ThaThaThIThaThaThoThaThaTuMThaH // trinayanacUDAratnaM mitraM sindhoH] kumudvatIdayitaH / ayamudayati dhusRNAruNA ramaNIvadanopamazcandraH // ayaM kumudvatIM mudayatItyarthe binducyutakamapi bhavati / / atha dIyamAnAkSaram sAnujaH kAnanaM gatvA naikaseyAn jaghAna kaH / madhye varNakR(tra)yaM dattvA rAvaNaH kIdRzo vada // 19 // rAkSasottamaH // 19 // 1. "satprasavaH' iti su.ra.bhA. // 2. atrA'nusvAratyAgena 'ayameva kuladrumaH' iti sthitamarthAt- ayaM pumAn kule druma iva drumo vRkSaH - iti su.ra.bhA. // 3. 195/4 su.ra.bhA. || 4. 299/11 su.ra.bhA. || 5. vikAsAdhA (nikasAyA) apatyAni nikasA: (naikaseyA:) rAkSasAstAn / 6. 199/28 su.ra.bhA. /
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 atha hIyamAnAkSaram natanAkimaulimaNimaNDalIvibhA bharabhAsurAGghisarasIruhAsanA / tava zarmaNe bhavatu bhAratI bhRzaM dRDhajADyakhaNDanadinezabhAtatiH // 20-1 // atra majhubhASiNi( NI) chandasi pratipAmA(dA)dyAkSaradvayapAtena rathoddhatAvRttam, antyAkSaradvayapAtena nandinIvRttam // 20-1|| gaGgopalakSita umAhRdayAmbujArko nityaM vibhAti zazikhaNDazirovibhUSaH / devastu yo viSamanetralasanmukhazrI: kalyANado bhavatu vaH sahatAdivarNaH // 20-2 // athA'pahutiH - sItkAraM zikSayati vraNayatyadharaM tanoti romAJcam / nAgarikaH kiM milato nahi na hi sakhi ! haimanaH pavanaH // 21-1 // iha puro'nilakampitavigrahA milati kA na vanaspatinA latA / smarasi ki sakhi ! kAntaratotsavaM nahi dhanAgamarItirudAhRtA // 21-2 // 2 atha kathitA'pahuti: Adau zloke'tra nirdiSTaM vijAnantu mahAdhiyaH / kasmAt kasmin samutpanne sarAgaM bhuvanatrayam // 22-1 / / At-kRSNAt, au-kAme // 22-1 // pRthvIsaMbodhanaM kIdRk kavinA parikIrtitam / kenedaM mohitaM vizvaM prAyaH kenA''pyate yazaH // 22-2 / / ' 1. 186/3 su.ra.bhA. . 2. 186/13 su.ra.bhA. // 3. 'kavinA' -he ko ! he pRthvi !, inA kAmena, kavinA kAvyakartA - iti uttaraH / su.ra.bhA. // 4. 196/6 su.ra.bhA. //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 anusandhAna 33 atha gatapratyAgatam - yatvAdanveSakAgnAdyA(kA grAhyA) lekhakairmasimallikA ? / ghanAndhakAre niHzaGkaM modate kena bandhukI // 23 // nAlikerajA // 23 // atha prahelikA AdyantasyAyinI nityaM kamalA tvayi varddhatAm / amadhyamaM ca sukRtaM bhajasva vasudhAdhipa ! // 24-1 // paGkajasya sthitI madhye satyalokAntamAsthitaH / kalpAnAmAdibhUtazca ka eSa nAH pitAmahaH // 24-2 // ya evA''di(diH) sa evA'ntyo madhyo bhavati madhyamaH / etAvadapi na jAnAti sa kiM pazyati mAnavaH // 24-3 // athA''rthI prahelikA sadArimadhyA'pi na vairayuktA nitAntaraktA'pi sitaiva nityam / yathoktavAdinyapi naiva dUtI kA nAma kAnteti nivedayA''zu // 25 // atha dUrAnvayijAti jyeSTo mAso'nugA zayyA kambalo yasya zaGkaraH / iti stAt bANajanmezapitA putro vinAyakaH // 26-1 / / dhammilasya prekSya nikAmaM kuraGgazAvAkSyAH / rajjunyapUrvabandhavyutpattermAnasaM zobhAm // 26-2 // 1. prazastA masmi(si)riti masimallikA-iti pratiTippaNyAm / / 2. ya etannAbhijAnIyAt tRNamAtraM na vetti saH / iti su.ra.bhA. // 3. tRNamAnaM na vetti saH / kiM nAma tRNam ? yavasa(sam) yavasaM tRNamarjunamityamaraH / iti pra.Ti. // 4. 185/18 su.ra.bhA. // 5. 'sArikA' iti su.ra.bhA. // 6. 185/32 su.ra.bhA. ||
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 citra vicitrabhedaM yatkavibhirbahudhoditam / granthagauravabhItyaiva mayeha tadupekSitam // 26-3|| iti zrIbhaTTagovindasaGgrahIte 'sabhyAbharaNe' citramarIciH / atha bhAvagUDham 'kAcitkAntA ramaNasavidhe preSayantI karaNDaM prAyovasthAkalitamalikha vyAlamasyopariSyAt / gaurInAthaM tadanu cakitA campakaM gAtrahetUn pRcchatyAryAn nipuNadhiSaNAn mallinAtha: kavIndraH // 1 // karaNDasthapuSparakSArthametAnalikhaditi bhAvaH // 1 // vikrIya vispRSTamukhena bAlA mAlAkRta: kairavakorakANi / vikretukAmA vikacAmbujAni celAJcalenA''nanamAvRNoti // 2 // vikasitakamalAnAM mukhacandradarzanAt saGkocanabhItyeti bhAvaH // 2 // kAcit prayuktA khalu devareNa gRhANa zastra vraja rAjamArgam / vilokya zayyAmiti lajjitA sA smerAnanA namramukhIbabhUva // 3 // zayyAyAM tasyAH puMbhAvacihna davA(dRSTvA) devareNopahasiteti bhAvaH // 3 // prAcInasmRtavirahavyathAtibhIta: kAkutsthaH kRtakuraku)tukAkSinimIlalIlaH / saMpUrNa(Ne)zazini cirAya lagnadRSTeH preyasyAH sthagayati locane karAbhyAm // 4 // kanakamRgavat mRgAGkamRgamapi yAcayiSyatIti bhAvaH // 4|| 1. kAcid bAlA ramaNavasatiM preSayantI karaNDaM, sA tanmUle sabhayamalikhata vyaalmsyoprissttaat| gaurInAthaM pavanatanayaM campakaM cA'sya bhAvaM, pRcchatyAryAn prati kathamidaM mallinAthaH kavIndraH // iti su.ra.bhA. 19184 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 anusandhAna 33 'zirasi devanadI puravairiNaH sapadi vIkSya dharAdharakanyakA / nibiDamAnavatI ramaNAGgake kvacana cumbanamArabhate sma sA // 5 // krodhAtizayena saviSo galazcumbita iti bhAvaH // 5 // ........ nAgarAja bhavati pratyArthavidhvaMsanavyApAre ka(kR)tanizcaye sati satAM dAridmavidhvaMsake / tatkAntA kSitidhRttaTISu maNibhirnIlaiH suramyAsvaho kokAn SaTpadamAlikAzca kamalAnyAlokayantyadbhutam // 6 / / stanAtmakamukhapratibimbAvalokanAt yadvA nIlamaNijanitAndhakAre dinajJAnAya kokasaMyogaM SaDpadapracAraM kamalavikAzaM ca vilokayantIti bhAvaH // 6 // dRSTo'yaM saritAmpatiH priyatame baddho'tra seturmayA kAnta(ntA)kveti muhurmuhuH sakutukaM pRSTe paraM vismite / atrA''sIdayamatra nA'tra kimiti vyagre nijapreyasi vyAvRttyA''syasudhAnidhi samabhavanmandasmitA jAnakI [7 // svamukhacandradarzanAbhitajaladhikallolAcchAditasya setoH prakaTanAya ka(?)mukhavavyAvRttiriti bhAvaH || samuddhatAnAM danujezvarANAM vimardane yasya cakAsti dhairyam / sa zrIpatiH kiM nijanAmadheyaM paTurjapadbhyo nitarAM bibheti // 8 // vaikuNThe sampardo bhaviSyatItyAzayeneti bhAvaH // 8 // anyonyaM bhujagavarAH zaGkarasarvAGgabhUSaNIbhUtAH / pazyanto vadanAni prAya: kampaM bhajanti ko hetuH / / 9 / / nIlakaNThaM vilokya kenA'yaM daMzAparAdhaH kRta iti // 9 // 1. 19075 su.ra.bhA. //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 malayAdrisamudbhUte mandaM calati mArute / nininda vAnarAn kAcitkAminI yAminImukhe // 10 // malayAdriH setubandhanAya kathametairna nIta ityAzayaH // 10 // iti bhAvadazakam / atha samasyA:tatra tAvadvaidikI 'kAmaM kAmadudhe(gha) dhukSva (dhujhva) mitrAya varuNAya ca / vayaM vIreza (dhIreNa) dAnena sarvAnkAmAnazImahi // 1 // taM namAmi mahAdevaM yatriyogAdidaM jagat / kalpAdau bhagavAn dhAtA yathApUrvamakalpayat // 2 // gAyakA yUyamAyAta yadi mA gati lipsakaH / dhanadasya sakhA so'yamupAsmai gAyatA naraH // 3 // adharaH kiza(sa)layamadhrI padmau kundasya korakAn dantAH / kaH kau ke kaM ko kAn hasati hasato hasanti hariNAkSyAH // 4 // nadIpravAhavegena pronmUlyante mahAdrumAH / vetasA naiva bAdhyante aredo nAmino guNaH // 5 // na lopo varNAnAM na hi ca parata: pratyayavidhinipAto nA'styeva kSaNamapi na bhagnAH prakRtayaH / guNo vA vRddhirvA satatamupakArAya jagatAM manordAkSIputrAdapi tava samarthaH padavidhiH // 6 // 1. atra 'kAmaM kAmadudhaM dhukSva, mitrAya varuNAya ca, sarvAn kAmAnazImahi' iti ca samasyA-iti su.ra.bhA. // 2. 181/2 su.ra.bhA. // 3. vacidapi iti su.ra.bhA. // 4. 106/153 su.ra.mA. //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 anusandhAna 33 'sarvasya dve sumatikumatI sampadApattihetovRddho yUnA saha paricayAt tyajyate kAminIbhiH / eko gotre sa bhavati pumAn yaH kuTumbaM bitti strI pumvacca prabhavati yadA tasya gehaM vinaSTam // 7 // atha pAdatrayarUpArAmaM lakSa(kSma)mapUrvajaM raghuvaraM sItApati sundaraM nArIpInapayodharoruyugalaM svapne'pi nA''liGgitam / vAtaghnaM kaphanAzanaM kRmiharaM durgandhanirnAzanaM * tAmbUlaM na tu yena lakSitamasau vAtAtmajo dRSTavAn // 1 // asaMbhRtaM maNDanamaGgayaSTe ranAsavAkhyaM karaNaM madasya / kAmasya puSpavyatiriktamastraM *sarasvatI zrIlalanA navInA ||2|| atha zlaiSA(zleSAH) ghanabAlamanohAri sumanobhiniSevitam / bahudhA tu lasatkAnti pustakaM mastakAyate // 1 // unmIlattilakaM kA'pi (vA'pi) kvacit prasphuritAlakam / kvacit patrAvalIkIrNa(Na) strImukhaM parvatopamam // 2 // . golabdhajanmA madhuraH zikhiprItivivarddhanaH / unmIladarjunacchAyo navanItAyate giriH // 3 // kalAnidhikarasparzAt prasatrollAsitArakA / bibhrANAmbaramAnIlaM kAminI yAminIyate ||4|| 1. sarvasya dve sumatikumatI sampadApattihetU, eko gotre prabhavati pumAn yaH kuTumbaM bibharti / vRddho yUnA saha paricayAt tyajyate kAminIbhiH, strIpuMvacca prabhavati yadA taddhi gehaM vinaSTam / / iti catvAri pANineH sUtrANi samasyA-iti su.ra.bhA. || 2. bAlyAt paraM sAdhu vayaH prapede - iti su.ra.bhA. || 3. 255/20 su.ra.bhA. /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 61 maNibhiraSTabhiryukte praNamatyA(mantyA) harAntike / sukezyA kabarIbhAre santyaSTau haramUrtaya: // 5 // IdRze maline muNDe sarvadharmabahiSkRte / patitA mastake no cet vidyutkAkena bhakSitA ||6|| zrutvA sAgarabandhanaM dazaziraH(rA:) sarvairmukhairekadhA' bhUyaH pRcchati vittikaM ca cakito bhItyAkulaH sambhramAt / baddhaH satyamapAMnirdheissaliladhiH kIlAladhistoyadhiH pAthodhirjaladhiH payodhirudadhiH vArAMnidhirvAridhiH // 7 // induriNaratnamazvatilakaH zrIpArijAtassudhA vargasvargaparicchadaH samajani tvata:(ttaH) suraiH prArthitAt / dhiglokaM tava yastathA'pi tanute toyAGkanAmAvalI mambhodhirjaladhi: payodhirudadhi(dhi:) vArAMnidhirvAridhiH // 8 // kAnte ! tvatkucacUcukA tadupari smerA ca hArAvalI tvadvaktraM taruNAGgi ! bimbitamanucchAyAlatAzyAmatAm / tvaM sarvAGgamanorame trijagatAM badhnAsi vRSTyA yato - jambUvajjalabinduvajjalajavajjambAlavajjAlavat // 9 // jJeyaM durjanamAnasaM pariNatizyAmaM na maitrIsthiraM bhUyo'pi sphuTamasphuTaM ca guNavatsandUSaNaM(Ne?) saGgataH (tam) / saMrodhi vraNamaNDalasya sahasA nityaM pareSAM budhe jaM0.... [ jambUvajjalabinduvajjalajavajjambAlavajjAlavat] // 10 // kaiSA bhUSA navInA tava bhujagapate ! bhUSayAmAsa zambhu bhUtyA manmaulimAlAM sadazanavazatAnnakSapAtAn vijitya / 1. ekadA iti su.ra.bhA. / 2. tUrNaM - iti su.ra.bhA. !! 3. vArtikAn sa cakito - iti su.ra.bhA. || 4. nidhirjalanidhi:-iti su.ra.bhA. // 5. 183/61 su.ra.bhA. / /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 anusandhAna 33 gauryAmAnaM ja dRSTA (?) ....... saGkhyakA nityamevaM zIrSANAM caiva vandhyAmasanavatirabhUllocanAnAmazItiH // 11 // niraGke doSeze mRgamadakalaGkaM vitanavai priyetyukte vedau kRtazikharabindau girijayA / karpa(pordazrIgaGgAdharaharazirasyadbhutamabhUt dhanuHzRGge bhRGgestadupari giristatra jaladhiH // 12 // uddAmArkAzudIpyaddinamaNimaNibhiH bhasmitAnte samantAt vAyuvyAdhUyamAnajvaladanalakaNAkIrNadhUliprapaNe / 'kAntAra(reDa)smin tRSArte mayi pathika ! bhavetkA(vA)'pi pAthopyatenA(?) zUcyagre kUpaSaTkaM tadupari nagarI tatra gaGgApravAhaH // 13 // nIpAbhaTTasyetau // __ye tApaM zamayanti saGgatibhRtAM ye dAnazRGgAriNi(No) yeSAM cittamatIva nirmalemabhUdyeSAmabhAnaM vratam / ye "sarve sukhayanti saGgatijanaM te sAdhavo dulabhA(rlabhAH) gaGgAvajjala(gaja)gaNDavatAganavat gAGgeyavat geyavat // 14 // 5 iti zrIcitrakAvyasaMpUrNam / saMvata 1776 varSe prathama-Azvanasita-11, ravau likhitamamRtapuramadhye / zrIvAsupUjyaprasAdAt / zubhaM bhavatu / zrI(zri)yo'stuM (stu) || -- 1. kAntAre'smin nRpAtte pathi pathikabhave kA'pi pAthodasenA sUcyagre kUpaSaTkaM tadupari nagarI tatra gaGgApravAhaH - iti su.ra.bhA. // 2. 184/74 su.ra.bhA. // 3. nirmalataraM - iti su.ra.bhA. / / 4. sarvAn sukhayanti hi pratidinaM - iti su.ra.bhA. || 5. 182/48 su.ra.bhA. //