Atmanand Prakash Pustak 072 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531822/1

Page #1

ગાત્મ ૪. ૭૯ ( ચાલુ ), વીર્ સ, ૨૫૦૧ વિ.સં. ૨૦૩૧ ડ
વિનયધની પ્રાપ્રિ થયા પછી માણસનુ અભિમાન, અહંકાર, દ મદ, આદિ, આત્મિક દુષણાથી પણ શાંત થાય છે, ક્રોધની સમાપ્તિ થાય છે, અને જીવનમાં રહેલી બેદરકારી તથા આલસ્ય પણ ભાગી જાય છે. ફળ સ્વરૂપે સાધક જુદા જુદા જ્ઞાનવિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે સમય અને છે.
******
પુસ્તક : ૭૨ ]
शाम
પ્રકાશ
પ્રશ્નારાક : શ્રી. ન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર
જૈન : ૧૯૯૫
[અંક ઃ ૮

Page #2

a
::---મ:::
ણિકા
/
૧૨૯
ક્રમાંક લેખ -
લેખક
પૃષ્ઠ ૧જ્ઞાનથી ચેતજે
આ. બુદ્ધિસાગરસૂરિજી ૨. શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીને જ્ઞાન વૈભવ ... મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા ૧૩૦ ૩. ચક્રવર્તીનું રુદન
| ..મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા ૧૩૭ ૪. આચાર્ય શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિજીની યોગ શક્તિ
... શાંતિલાલ કે, મહેતા ૧૩૯ ૫. વિચાર શ્રેણી
... આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તુરસૂરિજી મ. ૧૪૨
આ સભાના નવા માનવંતા પેટન શઠ વૃજલાલભાઈ રતિલાલ-મુંબઈ શેઠ ચીમનલાલભાઈ હરીલાલ-મુંબઈ
આ સભાના નવા આજીવન સભ્ય શાહ નવનીતરાય રતનજી-ભાવનગર
બા સ્વર્ગવાસ નોંધ : - તા. ૨૧-૫-૭૫ બુધવારના રોજ શ્રી. અમૃતલાલ ગોવીંદજી પારેખ ( બચુભાઈ)ના ભાવનગર મુકામે થયેલ સ્વર્ગવાસની ગંધ લેતા અમે ખૂબ ઊંડી દીલગીરી અનુભવીએ છીએ. તેઓ સરળ, નમ્ર, માયાળુ અને ખૂબ જ મિલનસાર સ્વભાવના અને અત્યંત ધર્મનિષ્ઠ વ્યક્તિ હતા.
તેઓ આ સભાના આજીવન સભ્ય હતા અને સભા પ્રત્યે ખૂબ સારી લાગણી ધરાવતા હતા. તેમના કુટુંબ ઉપર આવી પડેલ આ અસહ્ય દુઃખમાં અમે પણ અમારી સમવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ અને શાસનદેવ તેમના આત્માને પરમશાંતિ આપે એમ પ્રાર્થના કરીએ છીએ.

Page #3

• આ સભાના નવા માનવતા પેટૂન શ્રી. ચીમનલાલ હરીલાલ શાહ.
જીવનની ટૂંકી રૂપરેખા ,
| રસ્કિને સાચું જ કહ્યું છે કે સારામાં સાદા જીવન, પોતાનામાં સત્ય નિખાલસપણું, સખાવત અને શ્રદ્ધાના રંગ આણી શકે છે અને તે ચાખા નિર્મળ, પ્રકાશવાળા સ્ફટિક અને રન બની શકે છે. મહદ્ અંશે આ સૂત્ર જેમના જીવનમાં ચરિતાર્થ થયેલું જોવામાં આવે છે, તે શ્રી. ચીમનલાલ હરીલાલ શાહનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રના ભાવનગર નજીકના ખડસલીયા ગામમાં સ્વ. હરીલાલ દયાલજી શાહને ત્યાં. સ ૧૮૮૬ના ચૈત્ર વદિ ૧૩ શનિવાર તા. ૨૬-૪-૧૯૩૦ના દિવસે થયો હતો. | શ્રી. ચીમનલાલભાઈને તેમનાથી બે નાના ભાઈઓ/3છે, • શ્રી, પુનમચંદભાઈ અને રમણિકલાલભાઈ, શ્રી. ચીમનલાલભાઈએ પિતાની સાત વર્ષની વયે પિતાનું શિરછત્ર ગુમાવ્યું. તેમની માતા અજવાળીબેન પર અસહ્ય દુ:ખ આવી પડ્યું. પણ ત્રણ રત્નો જેવાં પુત્રને ઉછેરવામાં તેમણે પોતાના દુ:ખને દબાવી દીધું. કોઈપણ બાળક માટે નાની વયમાં માતા કે પિતા ગુમાવવા ! એના જેવું
બીજું કોઈ અસહ્ય દુઃ ખ નથી. પરંતુ દુ:ખમાં ભાંગી પડવીને બદલે આવા બાળકો માં સ્વાભાવિક રીતે જ સ્વાવલંબન, સ્વાશ્રયી અને સ્વસ્થતાના ગુણો આવે છે. આ જગતમાં મહાન પુરુષોના જીવનમાં જ્યારે દૃષ્ટિ કરીએ છીએ, ત્યારે માલૂમ પડે છે કે તેઓને ઉછેર સુખ સાહ્યબી વચ્ચે નહિ, પણ દુઃખમાં થયો હતો. દુ:ખ આધાત અને વેદના માણસને સબળ બનાવે છે.
જ્યારે સુખ, ભૌતિક સુખ તે માનવ સ્વભાવમાં જે કાંઈ નિર્બળ અને અસ્થિર અંશો છે, તેને ઉકેરવાનું જ કામ કરે છે.
| ખડસલીયામાં પ્રાથમિક શિક્ષણ પ્રાપ્ત કરી શ્રી. ચીમનલાલભાઈ આગળ અભ્યાસ અર્થે શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર જેન બાલાશ્રમ-પાલીતાણા માં દાખલ થયા. આ સંસ્થામાં બે વર્ષ અભ્યાસ કરી તેઓએ ભાવનગરની સનાતન હાઈસ્કૂલમાં પણ એકાદ વર્ષ અભ્યાસ કર્યો. પરંતુ તેમણે જોયું કે જે પરિસ્થિતિ અને વાતાવરણ નીચે કુદરતી રીતે જ તેઓ મુકાયેલા છે, તેમાં અભ્યાસ કરતાં કોઈ લાઈનમાં દાખલ થઈ જવાનું તેના માટે વધુ સારું હતું. તેથી, અભ્યાસ છોડી તેમણે બે વર્ષ ભાવનગરમાં નોકરી કરી. માણસ તક માટે રાહ જોતો રહે એ રીત બરાબર નથી. તક તેણે પોતેજ ઉત્પન્ન કરવાની હોય છે, આ વાત શ્રીચીમનલાલભાઈ સારી રીતે સમજતા હતા. એટલે શ્રી. ચીમનલાલભાઈએ માત્ર ૧૯ વર્ષની વયે મુંબઈનો માર્ગ પકડ્યો શરૂઆતમાં તે નોકરી સિવાય બીજો કોઈ માર્ગ ન હતો, પણ તેમનું લક્ષ તે પ્રથમથી જ સ્વતંત્ર ધંધા માટેનું જ હતું. સેના જેવી તકો પણ સુસ્ત માણસોને ઉપયોગી થતી નથી, ત્યારે ઉદ્યોગી અને મહેનતુ માટે તે સાધારણમાં સાધારણ તક પણ સેનાની થઈ પડે છે તેવું જ શ્રી ચીમનલાલભાઈની બાબતમાં

Page #4

બન્યુ. ચાર માસ તાકરી કર્યા બાદ ઈ. સ. ૧૯૫૦માં તેમણે પોતે ‘અમર ટ્રેડીંગ કંપની'ની સ્થાપના કરી. ચાલુ વષઁ આ કંપનીનું રજત મહોત્સવનું વર્ષ છે અને એકજ ધધાને વળગી રહી, ખંત, ઉત્સાહ અને જાત મહેનત વડે આજે તેા શ્રી. ચીમનલાલભાઈ એક સફળ વેપારી ખની ગયા છે. અમર ટ્રેડીંગ કંપનીનુ મુખ્ય કામકાજ હાર્ડવેર અને મીલ્કન સપ્લાયરનું છે.
એક વિદ્વાને કહ્યું છે કે Gratitude is not only the memory, but the homage of the Heart અર્થાત્ કૃતનતા એ ફક્ત કરેલા ઉપકારને યાદ રાખવા એટલું જ નહિ, પણ હૃદયપૂર્વક તેમા સત્કાર કરવામાં કૃતજ્ઞતા રહેલી છે. આ વાતને શ્રી. ચીમનલાલભાઈએ પોતાના જીવનમાં અમલ કર્યાં છે. જે સંસ્થામાં પોતે અભ્યાસ કર્યાં તેને માત્ર દાન આપી પોતાની ફરજ પૂરી થઈ એમ ન માનતાં, તેમણે શ્રી. સિદ્ધક્ષેત્ર જૈન બાલાશ્રમ સસ્થાને પોતાની સેવા પણ આપી છે અને આપે છે. બાલાશ્રમના પાસ્ટ સ્ટુડન્ટસ યુનિયનના તે મંત્રી છે તેમજ હાલમાં આ સંસ્થાના માનદ્ભુતંત્રી તરીકે પણ તે પોતાની સેવા આપે છે.
શ્રી ચીમનલાલભાઈએ કોલેજની કોઇ ડીગ્રી પ્રાપ્ત નથી કરી, પણ કેળવણી અને શિક્ષણની જરૂરિયાત તે સારી રીતે સમજે છે. સ્ત્રી કેળવણીના તેઓ હિમાયતી છે. પૂ. ગાંધીજીએ કહ્યું છે કે, “સ્ત્રીઓ આપણા પર સામ્રાજ્ય ચલાવે છે તેમને પરિપૂર્ણ બનાવા, જેટલી તે વધારે સંસ્કારી થશે તેટલા સારા આપણે થઈશું.” આપણે' જો એ છીએ કે ભારતને ધર્મ આપણા પુત્રાથી નહિ પણ પુત્રીનાં ધ સંસ્કારથીજ સ્થિર છે. એમ છતાં આપણા બાળકોની બાબતમાં શિક્ષણ અંગેજેટલી કાળજી રાખીએ છીએ, તેના પ્રમાણમાં પુત્રીની બાબતમાં આપણે બહુ પછાત છીએ. તાજેતરમાં કન્યા કેળવણી માટે તલાજાના છાત્રાલયે આ દિશામાં સ્તુત્ય પ્રયાસા કર્યાં છે. આ છાત્રાલયના શ્રી ચીમનલાલભાઈ માનદ્ મંત્રી છે, એટલુંજ નçિં પણ આ સંસ્થાના વિકાસ કાર્યમાં તે તન-મન-ધનપૂર્વક રસ લે છે. આ ઉપરાંત શ્રી ઘેાધારી વિશાશ્રીમાળી જૈન સહાયક ફંડ, શ્રી ધેાધારી વિશાશ્રીમાળી જૈન જ્ઞાતિ તેમજ અન્ય સસ્થાંને પણ પોતાની યથાશક્તિ સેવા આપે છે.
'
શ્રી. ચીમનલાલભાઇના લગ્ન શિંહાર નિવાસી સ્વ અમૃતલાલ જીવરાજના સુપુત્રી શ્રી. ભાનુમતીબેન સાથે ઈ. સ. ૧૯૪૮માં થયા અને તે પછીજ તેમની પ્રગતિને પંથ શરૂ થયા. પતિના દરેક સત્કાર્યા પાછળ એની પત્ની પ્રેરણારૂપ હાય છે. ફૂલ જેમ બગીચાની શેલા છે, તેમ નારી પણ ગૃહની સાચી શાભા છે. શ્રી. ભાનુમતીબેન અત્યંત સાદા, સસ્કારી અને માયાળુ છે. દાંપત્ય જીવનના ફળરૂપે તેમને ચાર પુત્રો-દિપક ભાઈ, અશોકભાઈ, રાજેન્દ્ર અને કીર્તિભાઈ તેમજ એક પુત્રી હ્રસાખેન છે, જે અભ્યાસ કરે છે. મોટા પુત્ર દિપકભાઈ B. E. (Electrical) છે, બીજા પુત્ર અશકભાઇ મીકેનીકલ એન્જીનીયરના છેલ્લા વર્ષમાં છે અને બીજા બંને ભાઈઓ પણ અભ્યાસ કરે છે.
> v]] ]] j*btak z*
આપણા સમાજના શાભારૂપ એવા શ્રી ચીમનલાલભાઈ જેવા સેવાભાવીને પેટ્રન તરીકે પ્રાપ્ત કરવા માટે અમે આનદ અંતે ગૌરવ અનુભવીએ છીએ અને તેમના હાથે સમાજ અને લેકકલ્યાણના અનેક કાર્યો થયા કરે એવી શુભ મનેકામના સેવીએ છીએ.
*

Page #5

વર્ષ : ૭૨
5
श्रीया मानह
વિ. સ. ૨૦૩૧ જેઠ
*,
ઇ. સ. ૧૯૭૫ જુન
5
જ્ઞાનથી ચેતજે !
5
રાગ : ઝુલણા છંદ
5
ચેત રે માનવી ચેત રે માનવી, ચિત્ત ચકડાળમાં કેમ ઝુલે; મેાહના ફંદમાં ફેક સિયા અરે, તત્ત્વ વિદ્યા લહી કેમ ભૂલે. માહના તારમાં ભાન ભૂલ્યા અરે, કામ ને ક્રોધથી જન્મે હાર્યાં; જ્ઞાન-વૈરાગ્ય ને શુદ્ધ ચારિત્રથી, આતમા શુદ્ધ રુપે ન ધાર્યાં, × વિષયના વૃક્ષને વાવતા પ્રેમથી, પ્રામ થાશે ફળે તા નકારાં, તત્ત્વ બુદ્ધિ ધરી માહ માયા હરી, વાવજે ધર્મનાં વૃક્ષ સારાં, પાણીમાં માછલું જેમ તરસ્યું રહે, તેમ અજ્ઞાનથી ચિત્ત ધારે।; જ્ઞાનના પાણીમાં આતમા માછતુ, પ્રેમથી આતમા ભવ્ય તારી. ચેત ૨૦ ચેતજે આતમા સારમાં સાર છે, શુદ્ધ રુપે પ્રભુ તું પ્રકાશી; ખાદ્ય વ્યવહારમાં ઊંધજે ચેાગથી, ધ્યાનમાં જાગજે રે વિલાસી, ચેત રે ૫ રાત્રિમાં દિવસ ને દિવસમાં રાત્રિ છે, સમજતા જ્ઞાનથી જ્ઞાનયાગી; બુદ્ધિસાગર સદા ચેતજે જ્ઞાનથી, યાગી પણ તુ` સદા છે અયાગી. ચૈત ૨૦૬
[ અંક ઃ ૮
ચેત ૨૦૧
ચેત રે૦ ૨
ચેત રે ૩
—. બુદ્ધિસાગરસૂરિજી
———— F G H -R
卐
卐
75-5-5-5-5-5-5-5-5-5-5-5-5-5-5-5-51

Page #6

રોગનિષ્ઠ આચાર્ય શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીને જ્ઞાન વૈભવ
લે. મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા.
ગુજરાતના સુપ્રસિદ્ધ વિજાપુર ગામે સં. ૧૯૩૫ની. શિવરાતે એટલે કે શનિવાર તા. ૬ઠ્ઠી માર્ચ ૧૮૭૫ના દિવસે, શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગર સૂરીશ્વરજીને જન્મ એક પાટીદાર કુટુંબમાં થયેલ હતા. એમનું સંસારી નામ બહેચરદાસ જૈન દર્શનમાં જાતિ કે કુળવાદની મહત્તા નથી, મહત્તા છે ગુણવાદ અને સંસ્કારની મુનિ હરિકેશીયને જન્મ ચંડાલ કુળમાં થયે હતું અને મુનિ મેતારજને જન્મ એક મેલું ઉપાડવાવાળી બેનની કુક્ષિએ થયા હતા. તેમ છતાં શ્રેણિક જેવા રાજવીએ પિતાની પુત્રીના લગ્ન મેતારજ સાથે કર્યા હતાં. આત્મવિકાસમાં જાતિ કે કુળના બંધન હોતા નથી. યુવાન ઉંમર સં. ૧૯૫૭ની સાલમાં બહેચરદાસભાઈએ દીક્ષા લીધી અને બુદ્ધિસાગરજી બન્યા. ખરેખર ! નામ પ્રમાણે જ્ઞાન અને બુદ્ધિના ભંડાર રૂપ હતા. માત્ર પચીસ વર્ષને દીક્ષા પર્યાય પાળી ૧૯૮૧ના જેઠ વદિ ૩ ના તેઓ વિજાપુર
મુકામે સ્વર્ગવાસ પામ્યાં. સં. ૨૦૩૧ (ઈ. સ. ૧૯૭૫)નું વર્ષ તેમની જન્મ શતાબ્દી તેમજ સ્વર્ગારોહણની “પ્રવચનસાર” “પ્રમેય કમલ માર્તડ” “ષટ્ પ્રાકૃત અર્ધ શતાબ્દીનું વર્ષ છે. સ્વર્ગસ્થ આચાર્યશ્રીને વગેરે દિગંબરી દસ પુસ્તકો વાંચ્યાં. “વિચાર સર્વ ધર્મો પ્રત્યે સદ્ભાવ હતું, જે હકીક્ત તેમના સાગર ગ્રંથ વાંચે. પંચદશ ગ્રંથ વાંચે. વિશાળ વાંચન અને લખેલા ગ્રંથમાંથી સિદ્ધ વેદ અને યજુર્વેદ આર્યસમાજી ટીકાવાળા થાય છે. સાંપ્રદાયિકતામાંથી તેઓ સદંતર મુક્ત વાંચ્યાં. “ભારતની સતીઓ’ પુસ્તક વાંચ્યું. આજ હતા, ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં કહ્યું છે કે “ક્ષuri સુધીમાં સસ્તા સાહિત્ય કાર્યાલય તરફથી છપાએલાં rrrrrrળs az' અર્થાત્ સ્વાધ્યાયથી પ્રાયઃ સર્વ પુસ્તક વાંચ્યાં. છ માસમાં આ સર્વ જ્ઞાનને આવરણ કરનારાં કમેને ક્ષય થાય છે. ગ્રંથનું વાચન થયું. હાલ ગ્રંથો લખવાની પ્રવૃત્તિ આચાર્યશ્રીની તા. ૧૬-૭–૧૯૧૩ની ડાયરીમાં મંદ છે. ડહેલાના ઉપાશ્રયમાં વીસમા ડાબડામાંથી સ્વાધ્યાય સંબંધમાં નેધ કરતાં લખ્યું છે કે, “પ્રશ્નોત્તર નામનો ગ્રંથ વાંચ્યા, અજમેરી પ્રશ્નોત્તર
એરીસ્ટોટલ (Aristotle)નું નીતિશાસ્ત્ર વાંચ્યું. નામ ગ્રંથ વાંચે. “આચારાંગસૂત્ર ત્રણવાર ૧૦૮ ઉપનિષદો છાપેલા ગુટકામાંથી વાંચ્યાં. વેગ વાંચ્યું. ટીકા સહિત છ કર્મગ્રંથ તથા પંચાશક વસિષ્ઠ, મહારામાયણ વાંચ્યું. સામાજિક સેવાના વાંચ્યું” પ્રસ્તુત નેંધ તેઓશ્રીનું વાચન કેવું સન્માગ” વાંચ્યું. “બ્રિટિશ હિંદુસ્તાનને આર્થિક અને કેટલું વિશાળ હતું તે તે દર્શાવે છે, પણ ઇતિહાસ વાં” “જ્ઞાનાવી ત્રીજી વખત વાંચે. સાથે સાથે તેઓ સાંપ્રદાયિક ચાર દીવાલમાં કેદી
૧૩૦]
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #7

ન હતાં તે પણ સિદ્ધ કરે છે.
ચેાથી ગાથામાં કહ્યું છે કે:બાહ્ય ક્રિયામાં રાચતા, 'તભેદ ન કાંઈ, જ્ઞાનમાર્ગ નિષેધતા, તેડુ ક્રિયા જડ આંહિ.
મૂર્છા હજી જતી નથી ! ' આવી મૂર્છા માટે શ્રીમદ્ રાજચદ્રજીએ ‘આત્મસિદ્ધિ' શાસ્ત્રની આંગી જોતી વખતે ખેદ થવા જોઇએ, તેને બદલે આ બધી ભગવાને ત્યજી દીધેલી વસ્તુઓ જોઇ વિચારે છે: અહા ! કેવુ' કિંમતી ઝવેરાત ! ’ આચાય શ્રીએ પેલા મુનિને આંગી વિષે અભિપ્રાય ન આપતાં મૌન જાળવ્યું, એટલે પેલા મુનિરાજે આગ્રહ કરી ફરી ફરી અભિપ્રાય પૂછ્યા ત્યારે આચાર્યશ્રીએ કહ્યું: “ તમારી વાત ઠીક છે; બાકી પ્રભુએ તા હીરા માણેકને કાંકરાથીયે હીન સમજી તન્મ્યાં હતાં, પ્રભુના અંગ પર એવી વસ્તુ જોઇ એ વસ્તુના વળી વખાણુ શા ? ” અને પછી તે આવા અભિપ્રાય અગે ચારે ખાજુ જાહેરાત થઈ કે, બુદ્ધિસાગરજીને મૂર્તિમાં શ્રદ્ધા જ નથી. જૈન સમાજના મેટ ભાગ તે ગાડરીએ પ્રવાહ એક વાત વહેતી થઇ કે તેની તથ્યતાના ભાગ્યે જ કોઇ વિચાર કરે. આ ચિંતક અને વિચારક આચાશ્રીએ તે અંગે પેાતાની નોંધપોથીમાં લખ્યુ છે કે, “ પ્રતિમાની સિદ્ધિ અનેક સહેતુથી કરનાર, પ્રભુ પૂજાના હેતુઓને સમાવનાર અમારા જેવાને મૂઢ ઈર્ષ્યાળુ જૈના તરફથી ખમવુ' પડે છે, તેથી મનમાં જરા માત્ર ઉદ્વેગ થતા નથી. શ્રી જિનશાસનની સેવા કરવી અને નિવૃત્તિ મા ના હેતુઓના ઉદ્દેશો સમાવવા તથા યથાશક્તિ વર્તવું. એ અમારા અભિપ્રાય પ્રમાણે કાર્ય છે,”
અર્થાત્ ‘બાહ્યક્રિયામાંજ માત્ર રાચી રહ્યા છે, અંતર કંઇ ભેદ્રાયુ નથી, તેથી જ્ઞાન માને નિષેધે છે. તેમને અહીં ક્રિયા જડ કહ્યા છે.' શ્રીમદ્જીએ આ વાત કાંઇ ક્રિયાના નિષેધાથે નથી કહી, પણ તેઓશ્રીના આમ કહેવાના આશય એ છે કે, હે ભવ્ય જીવે ! જ્ઞાન ક્રિયાનુ` સમન્વિતપણું સ્થાપિત કરવુ' એજ નિશના સુંદર માર્ગ છે. લેાકસ'જ્ઞાથી નહિ, પણ જ્ઞાનપૂર્વક ક્રિયા કરવાના પ્રસ્તુત ગાથામાં ખાધ છે. આ સંબંધે, સ્વર્ગસ્થ આચાય શ્રી બુદ્ધિસાગરજીના જીવનને એક પ્રસ`ગ યાદ આવે છે.
આચા*શ્રી એક વખતે સુરતમાં હતા ત્યારે લાખેણી હીરાની આંગી રચેલા પ્રભુજી સામે ભાવથી પૂજા ભણાવી રહ્યા હતા. તે વખતે તેમની પાસે બેઠેલા એક મુનિરાજે હીરાની આંગીનાં વખાણુ કરતાં આંગી વિષે ને હીરા, માણેક વિષે ભારે તારીફ કરી, અને આચાર્ય શ્રીને તેમના અભિપ્રાય દર્શાવવા કહ્યું. આચાય શ્રીએ તે મૌન જ જાળવ્યુ. દ્રવ્યથી ભાત્ર ઉપન્ન થાય એ દૃષ્ટિએ માલજીવાને માટે આવી આંગી જરૂરની કહી શકાય, પણ એક ત્યાગી, વિરક્ત, વૈરાગી મુનિને તે શી અસર કરે? આવી વિભૂતિ તે એમજ વિચારે કે આથી પણ વધુ કિંમતી જર ઝવેરાતના પ્રભુએ નિર્માલ્ય માની ત્યાગ કરી દીધા હતા, તે એવી વસ્તુને વળી વિચારશે ? અને અભિપ્રાય કેવા ? એવા પશુ લેક છે કે જેઓ આંગીના દર્શને જ જતાં હાય છે. આંગી જોતી વખતે દૃષ્ટિતા એવી હાવી જોઇએ કે ‘ ભગવાને આવી બધી વસ્તુએ હાવા છતાં સ્વેચ્છા પૂર્વક તેને ત્યાગ કરી દીધા, પણ કેવા પામર છુ' કે આ પદાર્થોં પરની મારી
હું
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીના જ્ઞાન વૈભવ]
કોઇ સ્નેહી કે આસજનના મૃત્યુ પ્રસ`ગે દિલાસાના પત્રા તા અનેક પ્રાપ્ત થાય છે, પણ આ રીતે પ્રાપ્ત થતાં પત્રાના મોટા ભાગ મનનું સાંત્વન કરવાને બદલે કાઈ કાઇવાર મૃત્યુના આઘાતથી થયેલા દુઃખની માત્રામાં વધારો કરનાર બની જાય છે. દિલાસાના આવા લખાયેલા અનેક પત્ર પૈકી આચાર્યશ્રીને એક પત્ર જે વડોદરાના સુશ્રાવક કેશવલાલ લાલચ'દ પર તા. ૫-૯-૧૯૧૨ ના દિવસે લખાયેલા છે, તેના મહત્ત્વના ભાગ નીચે આપ્યા છે. આચાર્યશ્રી તેમાં લખે છે. તમારા પુત્ર ભાઈ ભીખાનુ મૃત્યુ જાણી લખનાનું કે તમે। ભીખાના મૃત્યુથી દિલગીરી કરશે
[૧૧

Page #8

નહિ. દુનિયામાં જન્મ અને મરણની ઘટમાળ ભૂલી જશે.” ચાલ્યા કરે છે. જેને જન્મ છે તેનું મરણ પણ છે.
મૃત્યુના આઘાતને ઝવતા ઉપરના પત્રની જ્ઞાની પુરુષો જન્મ અને મરણથી દિલગીર થતા
માફક અમદાવાદના એક સુપ્રસિદ્ધ શ્રેષ્ઠીવર્ય (હવે નથી. તેઓ જાણે છે કે શરીર સદાકાળ બદલાયા
સ્વર્ગસ્થ) જેઓ એક વખત વેપારધંધા અંગે કરે છે. સર્વ મનુષ્ય પિતાની આયુષ્ય મર્યાદા
ભારે આફત અને વિષમ પરિસ્થિતિમાં મૂકાઈ પૂર્ણ થતાં દેહરૂપ વસ્ત્રને ત્યાગ કરીને અન્ય
ગયા હતા, તેમના મનનું સાંત્વન કરતો તેમજ દેહરૂપ વસ્ત્રને ગ્રહણ કરે છે. જે વસ્તુને શેક
આશ્વાસન આપતે નીચેને પત્ર લક્ષ્મીની ચંચળતા કરવામાં આવે છે, તે વસ્તુ કોઈ પોતાના તાબાની
અને ક્ષણભંગુરતાને સરસ ખ્યાલ આવી જાય છે. નથી, અને તેના પર કાંઈ પિતાને હક્ક નથી. પિતાને સ્વાર્થ મૂકી દેવામાં આવે ને પરમાર્થ
પ્રસ્તુત પત્ર આચાર્યશ્રીએ મુંબઈથી અમદાવાદ દષ્ટિથી વિચાર કરવામાં આવે તે અજ્ઞાન દષ્ટિ
સં. ૧૯૬૮ના વૈશાખ શુદિ ૨ ના દિવસે લખે અને મેહનું જોર દૂર થઈ શકે. આત્મા નિશ્ચયની
હતે. પત્રને સાર ભાગ આચાર્યશ્રીનાજ શબ્દોમાં
- નિચે આપવામાં આવ્યું છેઅપેક્ષાથી મારતું નથી. કર્માનુસારે આત્મા અન્ય ' ગતિમાં જાય છે. રોનારાઓ જે આત્માને રેતા ... વિ. કેટલાક દિવસ પહેલાં તમારે પત્ર હોય, તે અમર આત્માને રેવું એ કદી બનવા આવ્યું હતું તે પહોંચે તેમજ અન્ય મનુષ્ય
ગ્ય નથી. જે રેનારા શરીરને રોતા હોય તે દ્વારા તમારી હકીક્ત જાણીને લખવાનું કે સમજવું જોઈએ કે શરીર ક્ષણિક છે અને પર તમારા ઉપર આવી પડેલી ઉપાધિઓથી ગભરાઈ પોટાની માફક ચંચળ ને નાશવંત છે. આ ન જતાં બૈર્ય ધારણ કરશે. પૂર્વભવમાં જેવા દુનિયા એક મુસાફરખાનું છે, અને તેમાં આપણે કર્મ બાંધ્યાં હોય છે તેવા ઉદયમાં આવે છે. બધા મુસાફરે છીએ. સર્વને વહેલા મોડા પિતાને હસતાં હસતાં પણ જે કર્મ બાંધવામાં આવે ભાગ લેવાને છે. વળી મુસાફરોના જવાથી છે. તે રેતાં રેતા પણ છૂટતાં નથી. દુનિયામાં દિલગીરી શા માટે કરવી જોઈએ? કારણકે આપણે મોટા મનુષ્યને દુઃખ પડે છે. ચન્દ્ર અને સૂર્યના મુસાફરજ છીએ..વિવેક બુદ્ધિથી વિચાર કરીને ઉપર ગ્રહણ છે, પણ તારા ઉપર ગ્રહણ નથી. શેકના સ્થાનકોનું નિવારણ કરવું જોઈએ. ભીખાને પદગલિક વસ્તુઓની લીલા સદા કાલ એક આત્મા એ સ્વતંત્ર હતું એ કંઈ બંધાયેલ ન સરખી રહેતી નથી. લક્ષ્મીના વખતમાં તમે એ હિતે. માટે એને શેક છોડી દે, અને હૃદયમાં પોતાની શક્તિ પ્રમાણે બેડીંગ વગેરેમાં લફમીને હિંમત ધારણ કરે .. તમારા આત્માને શુદ્ધ કરે. સદુપયોગ કર્યો છે અને ગરીબ દુઃખી મનુષ્યને તમારે આત્મા જ વિચારવા લાગ્યા છે. ધ્યાન તથા સ્વજાતિ મનુષ્યને જે જે સહાય આપી છે કરવા ગ છે. બાહ્ય વસ્તુની મમત્વ કલ્પનાનું તે માટે તમારું નામ અમર રહેશે. લક્ષ્મી ચપળ બંધન ત્યજી ઘે, અને વીતરાગ માર્ગ પર સ્થિર છે. કેઈના ઘેર તે સદાકાલ રહેતી નથી. લક્ષ્મી થાવ, આપણેજ મેહને ત્યજીએ છીએ. શાંતિના જાય છે અને આવે છે. ઉત્તમ મનુષ્ય, બાહ્ય માગ તરફ વળો અને ભીખાના આત્માની શાંતિ લક્ષમીને શોક કરતા નથી. તેમજ બાહ્ય લક્ષમીને ઈચ્છ. હું પણ તેના આત્માની શાંતિ ઇચ્છું છું. શેક કરવાથી કંઈ તે પિતાની પાસે આવતી નથી. ભીખાને જન્મ અને મરણમાં સમભાવ દષ્ટિવાળા હરિશ્ચંદ્ર અને નળરાજાને કેટલા બધા દુખે થાવ. સમભાવ દૃષ્ટિથી પિતાના આત્માને અને પડયાં હતાં. તેના વિચાર કરે જેણે આત્મા પરના આત્માને દેખશે તે જગતનું મેહનાટક અને કર્મનું સ્વરૂપ જાણ્યું છે તેના મનમાં સંકટ
૧૩૨]
આત્મનંદ પ્રકાશ

Page #9

વખતે પણ સંવરની અંતરની લક્ષમી વર્તે છે, ધન હોય તે વિવેક પૂર્વક આપવું અને ન હોય તેથી તેને બાહ્ય લક્ષમી કંઈ હિસાબમાં નથી... તે બાકી કાઢી આપીને વર્તવાથી આબરૂ પ્રતિષ્ઠાને બાહ્ય લક્ષમી કરી પિતાની થઈ નથી અને કદી ખામી લાગતી નથી. પાસે હોયને ન આપવું પિતાની થનાર નથી...બાહ્ય લક્ષમીથી કઈ ખરો તેથી કીર્તિ પ્રતિષ્ઠાને છેકે પહોંચે છે. તમારી સુખી થયા નથી. વર્તમાનમાં ખરો સુખી કઈ પ્રમાણિકતા સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ છે, તેથી બાકી કાઢી નથી અને ભવિષ્યમાં કોઈ થનાર નથી....બાહ્ય આપીને વર્તવાથી જરા પણ હાનિ નથી. હવે લમીથી ખરૂં સુખ મળવાનું હોત તે લાઈકરો સટ્ટાના રસ્તે જશે નહીં. તમને ઘણી વખત ગૃહસ્થાવાસને ત્યાગ કરીને દીક્ષા અંગીકાર ચેતવ્યા છતાં નળરાજા અને યુધિષ્ઠિરની પેઠે કરત જ નહીં. ઉત્તમ મનુષ્ય જ્ઞાન, દર્શન અને સટ્ટાનું વ્યસન ન છેડયું, તેથી દુઃખ પડે ચારિત્ર રૂપ સત્ય લક્ષ્મી પ્રાપ્ત કરવા પ્રયત્ન કરે તેમાંથી દેવ પણ ઉગારી શકે તેમ નથી. તમારે છે. પૌદ્ગલિક વસ્તુઓમાં કદી મારાપણાની બુદ્ધિ કદી ગભરાઈને આપઘાત ન કરે. કારણ કે ધારણ કરવી યોગ્ય નથીસટ્ટા આદિના વ્યવ- આપઘાત સમાન કોઈ મહાપાપ તેમજ અજ્ઞાન હાથી મનુષ્યનું મન સદાકાળ ચંચળ રહે છે નથી. વાયુથી પાંદડું ફરે છે તેમ વ્યાપારીનું અને તેથી ચિત્તની સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી, ભાગ્ય ફરે છે. તમારે માથે આવેલે વખત સદા એ સંબંધી પૂર્વે તમને ખાસ સટ્ટો નહીં કરે રહેવાનું નથી. તમે તે શું પણ હાલ તે એમ ભાર દઈ કહ્યું હતું.”
કરડાધિપતિઓ પણ સંકટમાં આવી પડ્યા છે. - કમળ પાણીમાં રહેવા છતાં પાણીથી અલિપ્ત જીવશે તે અંતે સારૂં દેખશે. નામર્દ બાયેલારહી લોકોનું ચિત્ત પ્રસન્ન કરે છે, તેમ સાધુ પણાના વિચારે કાઢી નાખવા, ગુરુભક્ત ડરતા સંસારથી અલિપ્ત હોવા છતાં આધિ, વ્યાધિ અને નથી તેમ મરતા પણ નથી. તે તે પુણ્ય અને ઉપાધિ એમ ત્રણેયથી બળી જળી રહેલા માનવને પાપના ઉદયને ભોગવે છે . સાચી દાનતવાળે કેવા સાંત્વન અને આશ્વાસન ૩૫ થઈ માર્ગદર્શક હરિશ્ચંદ્રની પેઠે જય પામે છે. માટે હશિયારી બની જાય છે, એ વાત સ્વ. આચાર્યશ્રીના રાખે, આ વખતે તમારી ખરી કસોટી છે. દુનિયા સાણંદથી સં. ૧૯૭૯ના માહ વદ ૧ ના વિજાપર દીવાની છે તેને સામે ન દેખવું. મેરુ પેઠે ધીર મુકામે એક સુશ્રાવક પરના લખાયેલ પત્રમાંથી બની, બનનાર ભાવીને સહો અને પ્રમાણિકપણે સમજવા મળે છે. પ્રસ્તુત પત્રને સાર ભાગ નીચે વર્તો. હોય તે આપવું. ન હોય તે મળે ત્યારે મુજબ છે –
આપવા બાકી મૂકી આપવી. પ્રભુ મહાવીર દેવને તમારા વ્યાપારમાં ખોટ જવાથી આર્થિક ઉપસર્ગો પરિષહ નડ્યા હતા. રામ અને પાંડવેને સ્થિતિ નબળી પડી અને દેવું ચૂકવવામાં સંકડામણ વનમાં ભટકવું પડ્યું હતું, તે કાંઈ હિંમત હાર્યા આવી તેથી તે બાબતમાં શી રીતે વર્તવું તેમ ન હતા. તે પ્રમાણે વર્તી એવી મારી આજ્ઞા છે.” લખ્યું તે જાણ્યું. આ દુનિયામાં સૂર્ય ચંદ્રને કુટુંબને વડા પર જે મહાન જવાબદારી પણ ગ્રહ નડે છે. સર્વ ને પાપ ગ્રહ નડે છે. રહેલી હોય છે, તે કરતાં અનેકગણી વધુ ગંભીર દેવ ગુરૂને ભક્ત પ્રમાણિકપણે વતે છે. જ્યાં જ્યાં જવાબદારી એક આચાર્યની તેમના શિષ્ય પરત્વે નજર પહોંચે ત્યાં જવું અને સહાય માગવી હોય છે કૌટુમ્બિકજનેનું લેહી સમાન હોય છે, સહાય માગતાં લજજા ન કરવી. અત્યંત ઉદ્યોગ ત્યારે આચાર્યના શિષ્ય તે ભિન્ન ભિન્ન લેહી. કરે છતાં ન બને તે પ્રમાણિકતાએ મળે ત્યારે પ્રકૃતિ અને સ્વભાવવાળા સાથે ભેગા થયેલા આપવાની બુદ્ધિએ બાકી કાઢી આપવી પાસે જે હોય છે, તેથી આ જવાબદારી અદા કરવી કેટલી
શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીને જ્ઞાન વૈભવ
૧૭૩

Page #10

દુક્કર અને કઠિન છે, તેને ખ્યાલ તે કઈ ક્યા ઠેકાણે ભીમસેનની પેઠે નડતાં નથી? જ્યાં આચાર્ય પિતાનું દિલ ખેલી આપણી સમક્ષ જશે ત્યાં કર્મને ઉદય હશે તે પ્રકારમંતરે પણ કહે તેજ આવી શકે. આચાર્યશ્રીના નીચે આવેલા ભગવ્યા વિના છૂટકો થશે નહીં. ભાઈ! સર્વને બે પત્રમાંથી વાચકને આ વાતને આ દુઃખ આવી પડે છે. જ્ઞાની સમભાવે વેદે છે અને ખ્યાલ આવશે.
અજ્ઞાની ઉલટો શેક કરી બંધાય છે-આપણે આ પ્રથમ પત્ર તા. ૨૩-૧-૧૯૧૧ના ભાઇંદર ભવમાં આત્માનું હિત કરવાનું છે...તમે જ્ઞાની મુકામથી એક મુનિશ્રીને મુંબઈ મુકામે લખાયેલું છે તે આટલું લખ્યું છે, એ જ તમારી પ્રતિષ્ઠા છે, જેમાં સ્વર્ગસ્થ આચાર્યશ્રીએ લખ્યું છે કે છે. આવી ખટપટો ન હતો તે કદી ઉપાધિમાં “આગળ પાછળના સંગમાં ઇર્ષાળની તમને દુઃખ ગણાત જ નહીં. જે નાગો હોય તેને કાંઈ પ્રતીતિ થાય છે, પણ આજસુધી જેણી તરફનો નથી. તમે આબરૂવંત છે, તેથી ગુરુની આજ્ઞા તે પત્ર ધારો છે. તેની તરફનો બીલકુલ પત્ર પ્રમાણે મહાવીર સ્વામીને કાઉસગ્ન ગ્રહણ કરશે.” નથી. તેમ છતાં કેવી રીતે વિચાર બાંધી લે છે, પી. એચ. ડી.ની ડીગ્રી પ્રાપ્ત કરતાં પહેલાં, તે મારા દૂરપણાથી મને સમજાતું નથી. બે ડીગ્રી પ્રાપ્ત કરનારે નિબંધ (Thesis) લખો કાંબળી માટે લખ્યું તેમાં તે તમારે સમજવું પડે છે અને પછી તેના જ્ઞાનની ચકાસણી થયા જોઈએ કે દેખાદેખીથી બીજા સાધુઓ પણ બાદ આવી ડીગ્રી આપવામાં આવે છે. આવા કાંબલીએ લે અને જૂની કાંબલીએને વાપરે નહીં, પચાસ પી. એચ. ડી, ઓ કરતાં પણ એક જૈન તેમજ બીજા સાધુઓ પણ વધારે કીંમતી કાંબલી સાધુ વધુ મહાન છે, એટલે દીક્ષા આપતાં પહેલાં લે તે તે ઠીક ગણાય નહીં. તમે ખટપટના દીક્ષા લેનારની પૂરેપૂરી ચકાસણી થવી જોઈએ. માટે લખો છો, તે સર્વે હું જાણું છું. સાધુઓમાં નહિં તે દીક્ષા લેનાર સાધુની પણ ગોરજી જેવી સમાનતાને લીધે અદેખાઈ થાય તેમ હું જાણું છું હડધૂત દશા થવાની, તે સંબંધમાં સ્વર્ગ સમજુને પહોંચી શકાય, મૂખને ન પહોંચી આચાર્યશ્રીએ તેમને તા. ૧૫-૫–૧૯૧રના શકાય. તમને મહાવીર સ્વામી જેવા તે ઉપસર્ગો પત્રમાં એક મુનિશ્રીને લખ્યું છે કે – આવ્યા નથી. સમજુ છે, ગંભીર છે, આત્માથી “વિ. અજીત સાગરને કહેશે કે રત્નછે-હવે તે ગંભીર મન રાખીને થોડા દિવસ સાગર ભાગી ગયો તે સંબંધી પત્ર આવે તે કાઢવા જોઈએ. અદેખાઈ કરનારનું તમે ઊધુવા પહોંચ્યા છે. એની જેવી દશા હતી તેવું થયું છે. છિદ્ર જોવાનું ધારે છે?... સજજન તે કદાપિ પુત્રનાં લક્ષણ પારણામાંથી જણાય છે. જેનામાં દુર્જન થાય? શું કેઈનું છિદ્ર જોવામાં તથા ત્યાગ વૈરાગ્ય ન હોય, તે ભાગી જાય એમાં કાંઈ કહેવામાં સાધુપણું રહી શકશે ? શું બીજાનું બૂરું આશ્ચર્ય નથી. સાગરમાંથી કચરો બહાર નીકળી કરશે તે તેથી તમને સંતેષ થઈ શકશે? શું તેથી ગયા વિના રહેતું નથી. સાગરની વેળા વધવાની વિર વાળી શકાશે? સમરાદિત્ય અને ગુણશર્માની હોય છે ત્યારે ક્યારે બહાર નીકળવાનો પ્રયત્ન પેઠે વૈરની પરંપરા શું વધારવા ધારે છે ? શું કરે છે. અસલના મુનિએનું શરણું લઈને જે ગુરુએ એવું શીખવ્યું છે ? શું કૂતરું ભાસે પોતાના આત્માને તારવા પ્રયત્ન કરે છે, તે જ તે આપણે પણ ભસીને બદલો વાળ જોઇએ? ખરો સાધુ છે. ગુરુકુળવાસમાં રહીને જેઓ કાયા, હજારે જેને આપણે ઉપદેશ આપીએ છીએ વાણી અને મનને જિનાગમમાં સ્થિર કરે છે, તેવા ત્યારે શું આપણા ઉપર ભીમસેનની પેઠે દુઃખ મુનિઓ મેહને જીતે છે. મોજ મઝા અને વાતઆવી પડે તે પામર જીનાં છિદ્ર જેવાં? કર્મ ચીતમાં દિવસ પૂરો કરનારાઓના વંશની
[આમાનંદ પ્રકાશ

Page #11

ગારજીએના જેવી હડધૂત દશા થવાની...હવે જાણવાનુ તથા ભણવાનું બાકી રહ્યું નથી એમ જે જાણું છે, તેને માહુરાજા છેતરે છે. ઉત્તમ ચારિત્ર વડે સાધુએ પોતાના નામને દીપાવે છે...હાલ હું નિરૂપા ધિ જીવન ગાળું છું તેથી પત્ર લખતાં ઢીલ થાય છે.”કરી
બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીની સાહિત્ય, ધમ અને સમાજ પ્રત્યેની સેવા અજોડ છે. આ મહાન આચાર્યશ્રીની 'તિમ ઈચ્છા પણ કેવી મહાન અને વિચક્ષણ હતી, તે પણ તેમની ડાયરી પર દૃષ્ટિપાત
ખોટી ફિઢને વળગી રહી જૈન સમાજ પાસે નકામા ખર્ચ ન કરાવવા અંગે તેમજ શ્રાવકોના માથેથી ખ`ને એજો એછે કરાવવા માટે, વ`માનકાળના આપણા સાધુ ભગવંતને બહુ
સમજી લઇએ. આ નોંધ નીચે મુજબ છેઃપ્રાચીન અને અર્વાચીન એ એ જમાનાના અભ્યાસનું ચેાગ્ય એવું મિશ્રણ કરીને સાધુઓને અભ્યાસ કરાવવાની આવશ્યક્તા છે. જમાનાને ઓળખવા જોઇએ, અને હાલના જમાનાના લોકોને મનન કરવા જેવા એક પત્ર સ્વર્ગસ્થ આચાર્ય-ઉપદેશ આપી શકાય એવી પ્રણાલિકાથી અધ્યયન કરવું જોઇએ. રાજભાષાને પણ સાધુએ અભ્યાસ કરવા જોઇએ. ભિન્ન ભિન્ન સંઘાડાના
શ્રીએ તા ૧૬-૭-૧૯૧૫ના મુનિશ્રી અજીતસાગરજી પર લખ્યું છે જે નીચે મુજબ છે:~ ...સમય વિચિત્ર છે. રૂઢિ પ્રમાણે પ્રવધુ
(6
સાધુએ કે જે અભ્યાસીએ હાય તે એક ઠેકાણે એ સર્વથા ચાગ્ય છે કે અયોગ્ય અને તેથી ગાભણી શકે એવા સુધારા કરવા જોઇએ. સાધુએ કોલેજના વિદ્યાર્થી એની પેઠે ભેગા મળીને અભ્યાસ શકે. જમાના વિદ્યુતવેગે દોડે છે, તેને સાધુએ કરે, તે પરસ્પર એકષીજાને ઘણું જાણવાનુ` મળી જવા દેશે તેા જમાનાની પાછળ ઘસડાવુ' પડશે.”
લાભ દેખવામાં આવે છે, તેના હૃદયમાં વિચાર કરવા જોઈ એ. નકામા ખચ કરાવવાથી સ્વપરનું મહત્ત્વ નથી. જમાના–સ્થિતિ-ભાવ વગેરેના વિચાર ન કરવામાં આવે અને રૂઢિ પ્રમાણે કાને કાના કરવામાં આવશે, તે તે સદા નભશે નહીં. શ્રાવકનુ કાર્યાં શ્રાવકોને માથે છે. તે ગમે તેમ કરે તેમાં આપણે લાંબુ પેસવાની જરૂર નથી. પેાતાના આત્માના ઉપયાગમાં રહેવું. રાજા રાણીઓએ હવે ખર્ચ ઘટાડવા માંડ્યાં છે. તા જૈન સાધુઓ શ્રાવકોના માથેથી ખર્ચના બાજો ન્યૂન કરી તેમની ઉન્નતિ નહિ કરે, અને માછુ ધામધૂમમાં મહત્તાથી સઘ મહત્તા માની લેરો, તા તેથી ઉન્નતિના સ્થાને અવનતિનું બીજ રાપારો જેના જેવા ભાવ તેમાં પણ જેમ ખર્યાં ન્યૂન થાય અને જેમાં ખર્ચવાનુ છે તે અતાવવામાં
ઉપરક્ત કાર્યની સિદ્ધિ અર્થે, આચાર્ય શ્રી
અને આત્મહિત શાસનહિતથી વિચાર કરી વિવેક પ્રમાણે પ્રવુ, પરમાં પડવું નહિ, સાધ્ય દ્રષ્ટિને ધ્યાનમાં રાખીને ઉપયાગપૂર્વક પ્રવતવાની જરૂર છે, ધમ સાધન કરશે.’’
આવશે, તાજ જૈનધર્મ'ની ઉન્નતિ થશે. સત્ય દૃષ્ટિબુદ્ધિસાગરસૂરિજી ભલે સદેહે આજે આપણી વચ્ચે નથી, પણ તેમના સંધાડાના શક્તિશાળી, વિદ્વાન અને ચારિત્રશીલ આચાર્યા તેમજ બહાળે શિષ્ય સમુદાય ગુરુદેવની આ ઈચ્છાના અમલ કરી શકે તેવું છે, પિતાનું અધૂરું કાર્ય પૂર્ણ કરવાની જેમ પુત્રાની ફરજ છે, તેમ ગુરુદેવનુ અપૂર્ણ કાય' તેમના શિષ્ય વર્ગ પૂર્ણ કરે એવી ભાવના સાથે વિરમું છું.
*
જૈન સમાજમાં દરેક કાળે મહાન આચાર્યાં થઈ ગયા છે. વીસમી સદીમાં આપણે ત્યાં જે મહાન આચાર્યં ભગવતા થઈ ગયા, તેમાં આચાય
“ગુરુકુળની પેઠે આચારા સાચવીને ભણી શકાય એવી ઢબ પર એક સાધુ ગુરુકુળ થવાની ખાસ જરૂર છે. ત્રણ વર્ષથી આ સંબધી વિચારે થાય છે. સાધુ ગુરુકુળમાં સર્વ ગચ્છના અભ્યાસ કરવાની યેાગ્યતાવાળા સાધુએને ભણાવવા માટેની વ્યવસ્થા પ્રથમથી કરવી જોઇએ, અને જે સાધુએ ત્યાં અમુક હદ સુધીને અભ્યાસ કરે તેને સાંધ તરફથી પદવી અપાવવી, અને સાધુ ગુરુકુળમાંથી નીકળ્યા બાદ અમુક સાધુએની સાથે વિહાર કરીને ઉપદેશ આપી શકે એવી વ્યવસ્થા ઉત્તમપ્રદ છે.”

Page #12

મન મારા, જ. કાશ' /
Latter
ઊૌટુંબિક સલામતી. આપના બાળકોના ભાવિની
હું સમજુ માબાપ જાણે છે કે દેના બેંકમાં પોતાનાં બાળકોને નામે સગીર બચતખાતું ખોલવું એ તેમના ભાવિની સુરક્ષા કરવાનો તેમ જ તેમની વધતી જતી જરૂરત પૂરી પાડવાનો એક ઉત્તમ માર્ગ છે. આપના બાળકને નામે આજે જ ખાતું ખોલાવો. વ્યાજ ૪ ટકા.
SSSSSSS
સુરક્ષા કરે
*
*
*
-
=
કે
કાજht
નાક
(ગવર્નમેંટ ઑફ ઈન્ડિયા અહેકિંગ હેડ ઓફિસઃ હોંનિચિન યa, મુંબઈ ૪૦૦૦૦૧.
ક
RATAN BATRA
DB/s/207 -R -

Page #13

ચક્રવર્તીનું રુદન
ભગવાન ઋષભદેવના મોટા પુત્ર તે ભરત. ભગવાને દીક્ષા લેતાં પહેલાં ભરતને ગાદી આપી અને બાહુબલી આદિ અન્ય પુત્રાને જુદા જુદા દેશે! વહેંચી આપ્યા. ભરતે ચક્રવર્તી બનવાના નિશ્ચય કર્યાં, પણ એમ ચક્રવર્તી ખનનારે પ્રથમ તો છખંડ પર પેાતાનું આધિપત્ય સ્થાપવુ પડે છે. આમ કરવા માટે અનેક યુદ્ધો લડવા પડતા હાય છે. સાઠ હજાર વર્ષોંના અવિરત પ્રયત્ને પછી, દિગ્વિજય કરીને ભરત મહારાજા જ્યારે પેાતાના રાજ્યાભિષેક મહેાત્સવ ઉજવતા હતા, ત્યારે તેમના નવાણું બધુએ પૈકી એક પણ ત્યાં હાજર ન હતા, જો કે આમ ંત્રણ પત્રિકા તા સૌને મેકલવામાં આવી હતી. આ વાતનુ` ભરતને ભારે દુઃખ થયું. ચક્રવર્તીના ખ’ધુઓએ પણ ચક્રવતીનુ આધિપત્ય સ્વીકારવાનુ` હાય છે. આવી તાબેદારી ન કરવી પડે એ માટે તે ભરતના અઠ્ઠાણું ભાઇએએ ત્યાગ માગ ગ્રહણુ કરી દીક્ષા લઇ લીધી હતી.
ભરતનુ` ચક્ર વિનીતા નગરીમાં પ્રવેશ નહેતુ કરી શકતું. ભરતના ભાઈ બાહુબલીનુ બળ અોડ હતું. તેણે વિચાયુ કે જો વડીલ બંધુ આમ લઘુ મધુએ પર પેાતાની સત્તાનુ સામ્રાજ્ય સ્થાપે, તે પછી તેનામાં વડીલપણું રહ્યું કયાં ? એટલે બાહુબલીએ ભરતનુ આધિપત્ય ન સ્વીકારતા તેની સત્તાને સામેથી પડકાર કર્યાં.
લેવાયે.. પ્રચ′ડ માનવ મેદની સમક્ષ યુદ્ધ શરૂ થયુ. દષ્ટિયુદ્ધ, વાગયુદ્ધ, માયુદ્ધ અને મુષ્ટિ યુદ્ધમાં બાહુબલી શ્રેષ્ઠ પૂરવાર થયા. ભરતથી
ચક્રવર્તીનું રુદન]
લેખકઃ-મનસુખલાલ તારાચ'દ મહેતા માહુબલીને આવા વિજય સહન ન થયા. તેને લાગ્યું કે આ તે કિનારે આવેલું વહાણુ ઝૂમવા જેવું થાય છે. તેથી, યુદ્ધના નિયમના ભંગ કરી ભરતે પેાતાના હાથમાં જે ચક્ર હતું તે બાહુબલી તરફ વહેતું મૂક્યું. આ ચક્રમાં એવી શક્તિ રહેલી જ હાય છે, કે જેની સામે તે મૂકવામાં આવે, તેને પ્રાણ અવશ્ય જ જાય. બાહુબલી સામે ચક્ર મૂકાયેલુ' જોઈ, ચારે બાજુ લોકોમાં હાહાકાર ફેલાઈ ગયા. પણ આ ચક્રના એક નિયમ છે કે એક જ ગાત્રની વ્યક્તિ પર આ ચક્રની કશી અસર થતી નથી. ભરતજી આ વાત ભૂલી ગયા અને આવેશમાં આવી જઈ ચક્ર છેડયું તે ખરું, પણ ચક્ર તે જેવું ગયું તેવું જ પાછું કર્યું.
ખાહુબલિજી, ભરતના માવા અસાધારણ, કોપાયમાન થયા. ધ માણુસને ચ'ડાલ સ્વરૂપ યુદ્ધના નિયમના ભંગ કરતાં પગલા સામે ભારે બનાવી દે છે. ક્રાધાવેશમાં તેમણે ભરતને કહ્યું, “ વડીલ બંધુ ! આપણે ભગવાન ઋષભદેવના પુત્ર ! નીતિમય યુદ્ધની પ્રતિજ્ઞાને ભંગ કરી, તમે આપણા કુટુંબની કીર્તિને ધક્કો લગાડ્યો છે. મારું રક્ષણ કરવામાં તમારા ચતુર એકેન્દ્રિય ચક્ર રત્નને જે વિવેક પ્રગટ્યો, તેનાથી પણ તમે ચુત થયા. તમારા જ બધુ પર ચક્ર મૂકી, તમે જે પાપઉપાર્જન કર્યું, તે પાપની શિક્ષા રૂપે, સુષ્ટિ પ્રહાર વડે, ચક્ર યુક્ત એવા તમને હમણાં જ હણી નાખુ છું.”
આથી ભરતને બાહુબલીની રાજ્યધાની તક્ષશિલા પર ચઢાઈ કરવાની ફરજ પડી. યુદ્ધમાં કોઈ જીવની હિંસા ન થાય એટલે ખ'ને ભાઇઓએ
આમ કહી બાહુબલિજીએ પાતાની મુઠ્ઠી ઊંચી કરી, પણ ત્યાં તે તેમનામાં વિવેક પ્રગટ્યો. જાતે જ લડવુ' અને વિજેતા નક્કી કરવાના નિયમનામન પોતેજ પાતાની જાતને કહ્યું, “રાજ્યના લેાભથી ભરતની માક ભાઈના વધને ચિંતવતા-ઈચ્છતા એવા મને ખરેખર ધિક્કાર હા! આ રાજ્યને ભાગવી કરવું છે. શુ? કયા
[૧૩૭

Page #14

રાજવી આ પૃથ્વી પરથી પિતાના રાજ્યને મરતી ચૂક્યા હતા. તેમને કહેવામાં આવ્યું કે શિરસ્તે વખતે સાથે લઈ ગયો લેભ અને કીર્તિના એ છે કે, ન ચક્રવતી આવે તે જૂનાં નામેમેહથી ભરત તે છતાયેલે છે, એટલે તેને આમ માંથી એક નામ ભૂંસી નાખી ત્યાં પિતાનું નામ કરવું સૂઝયું, પણ હવે એ બંને દ્વારા હું પણ લખી લે. છતાઉં, તે પછી ભારત અને મારા વચ્ચે ફરક આ વાત સાંભળી ભરત ચક્રવતી સ્તબ્ધ થઈ કયાં રહ્યો ?”
ગયા. ચક્રવર્તીના નામની પણ શું આવી અવલેક સ્તબ્ધ થઈ બાહુબલિની ઉંચી થયેલી લેહના? આજે એક ચાવતનું નામ ભૂંસી હું મુઠ્ઠી તરફ અપલક દષ્ટિએ જોઈ રહી મનમાં મારું નામ લખીશ, તેમ હવે પછીને કોઈ અન્ય વિચારે છે કે, એક સેકંડમાં ભરતજ હતા ન ચક્રવર્તી અહિં આવી આ રીતે જ મારું નામ હતા થઈ જશે. બાહુબલિએ ઉપાડેલી મુઠ્ઠી એમને ભૂસી પિતાનું નામ લખશે. હવે તેને સમજાયું એમ તે પાછી નીચી નજ આવે. પણ હવે તેણે કે નામ તેને નાશ છે, કેઈના નામ અમર રહ્યા પિતા અને બંધુઓના માર્ગે જવા નિશ્ચય કર્યો નથી અને રહેવાના પણ નથી. નામની અમરતા ભારતના પ્રાણ લેવા ઉંચી કરેલી મુઠ્ઠીથી, પિતાના માટે ચક્રવર્તી પદ પ્રાપ્ત કરવા, ન કરવા જેવા મસ્તકના કેશને લેચ કર્યો અને યુદ્ધના મેદાન- કાર્યો કર્યા, યુદ્ધ કર્યા અને તેને આ અંજામ! માંથી ખસી જઈ સીધા જંગલના માર્ગે તપશ્ચર્યા તેને ખાતરી થઈ કે નામની અમરતાને મેહજ અથે ચાલી નીકળ્યાં.
બેટો છે, અને આમ વિચારતાં વિચારતાં તેના
ચક્ષુમાંથી અશ્રુઓ ખરી પડ્યાં. પિતાનું નામ છ ખંડ પર ભારતનું આધિપત્ય હવે સ્થપાઈ લખી ભારે હૃદયે પાછા ફર્યા. કહે છે કે દરેકે ગયું. દરેક ચકવતી છ ખંડ જીતીને કટિ શિલા દરેક ચકવર્તીને, આ સ્થળે નામ લખતી વખતે, પર જઈ દંડરત્ન વડે પિતાનું નામ લખે છે. નામની પિકળતા જોઈ રડવું આવે છે. પિતાનું નામ યાવચંદ્ર દિવાકરે. અમર બને,
મોટાં મોટાં દાન કરી નામને અમર કરવા, એ ભાવનાપૂર્વક હશે હશે આનંદ અને ઉલ્લાસપૂર્વક ભરતજી પણ કેટિ શિલા પર પિતાનું
પિતાના આરસના પુતળાં ઊભા કરવાની, તેમજ નામ લખવા જઈ પહોંચ્યાં.
આરસની તક્તિઓમાં સાત સાત પેઢીઓના નામે
કેતરાવી, દીવાલ પર મૂકવાની આપણા લોકોની પણ નામ ક્યાં લખે? ત્યાં તે નામ લખન રીત, કેટલી બાલિશ અને અર્થહીન છે, તેને વાની કેરી જગ્યાજ બાકી નહોતી. પૂર્વે થઈ ખ્યાલ ભરત ચક્રવર્તીની આ વાત ઉપરથી સહેજે ગયેલા અસંખ્ય ચક્રવર્તીઓના નામ ત્યાં લખાઈ સૌ કોઈને આવી શકે તેવું છે.
ધન-સંપત્તિ, શરીરનું આરોગ્ય અને સારું કુટુંબ પરિવાર જેમ પુ ગથી મળે છે, તેમ સંસ્કારિતા, ઉદારતા અને ધર્મકરણી તરફની રૂચિ પણ ઉત્તમ ભાગ્યયોગ જાગતે હોય તે જ મળે છે. તેમાંયે ધર્મ ઉપરની આસ્થા તે એવું અનેખું રસાયણ છે કે એના પ્રતાપે દુઃખને શાંતિથી સહન કરવાની, સુખસાહ્યબીમાં વિનમ્ર રહેવાની અને ગમે તેવા સંજોગોમાં પણ સદ્દવિચાર અને સદાચાર ટકાવી રાખવાની શક્તિ મળે છે.
૧૩૮)
(આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #15

આચાર્ય શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિજીની યોગશક્તિ
લેખકઃ શાંતિલાલ કે. મહેતા. [ગનિષ્ઠ આચાર્ય શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી એને બહારથી જોતાં એમજ લાગે કે એમનું મહારાજ સાહેબ સં. ૧૯૮૧ના જેઠ વદ ૩ ના મૃત્યુ થયું છે, એ કોઈ જાતની ઊંઘમાં ડૂબેલા છે તેમની જન્મભૂમિ વિજાપુરમાં સ્વર્ગવાસ પામ્યાં. એવું ન માનતા, કારણકે મારી અને તમારી દીક્ષા પર્યાયના પચ્ચીસ વર્ષના ટૂંકા સમયમાં પેઠેજ પૂરેપૂરા સભાન હોય છે. વધારે ઉચ્ચ તેમણે જૈનધર્મ અને અન્ય વિષયો પર એકસો જીવનને અનુભવ કરાવતી પિતાની અંદરની દશથી પણ વધુ ગ્રંથે લખેલાં છે. તેઓશ્રીએ દુનિયામાં એમણે પ્રવેશ કર્યો છે. એમનાં મન
ગદ્વારા અદૂભુત શક્તિ પ્રાપ્ત કરી હતી તેને શરીરે ઊભી કરેલી મર્યાદાઓમાંથી મુક્ત થઈ એક નજરે જોયેલે અને અનુભવેલે પ્રસંગ નવ ચૂક્યાં હોય છે, અને એમની અંદર એ સમસ્ત નીત (ગુજરાતી ડાયજેસ્ટ) માસિકના માર્ચ સંસારના રહસ્યનું દર્શન કરે છે. એક દિવસ એ ૧૯૭૩ના અંકમાં શ્રી. શાંતિલાલ કે. મહેતાએ પિતાની સમાધિમાંથી બહાર આવશે, પરંતુ તે આલેખેલે તે સાભાર અત્રે ઉધૃત કરવામાં વખતે તેમની ઉંમર અનેક સૈકાઓની થઈ આવેલ છે. તેમના સ્વર્ગારેહણની તિથિ સદ્દગત ગઈ હશે !” આચાર્યશ્રીના સુશિષ્ય તેમજ અધ્યાત્મ જ્ઞાન પ્રસારક મંડળ મુંબઈ તરફથી અનેક સ્થળોએ
આ ઉપરથી સમજી શકાશે કે અહિં વર્ણવવામાં ઉજવવામાં આવે છે. યુગમાં રહેલા અદ્ભૂત
આવેલ પ્રસંગમાં કશી અતિક્તિ નથી. આપણું શક્તિઓ વિષે પરદેશમાંથી ભારતમાં રોગ વિષે મહાન પૂવોચાયીએ પણ યોગના વિષય પર અનેક જાણવા આવેલ શ્રી પિલ બ્રન્ટને A Search 4
આ ગ્રંથ લખેલાં છે અને આજે તે ઉપલબ્ધ in Secret India નું પુસ્તક લખેલું છે. તેને પણ છે.–સંપાદક] ગુજરાતી અનુવાદ શ્રી. ગેશ્વરે કરે છે કેઈપણ વસ્તુની સાબિતી માટે પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ, અને “ભારતના આધ્યાત્મિક રહસ્યની ખોજમાં અનુમાન (ત) પ્રમાણ, શાસ્ત્ર પ્રમાણ અને આપ્ત “નામે બહાર પાડે છે. એ પુસ્તકના એક પ્રમાણને આધારરૂપ ગણવામાં આવે છે. પ્રત્યક્ષ ભાગમાં વિદ્યામાં પારંગત એવા શ્રી. સુધી પ્રમાણ સ્વલક્ષી અનુભવ લક્ષી હોય છે. બાકીનાં બાબુએ કહેલું છે કેઃ “સમાધિ દશા એટલી પ્રમાણે તર્ક પ્રતિષ્ઠિત અથવા શ્રદ્ધા ઉપર અવબધી અનેરી છે કે એમાં જ્યારે કોઈ માણસ લંબિત છે. આપ્ત પુરુષ, સંત તેમજ તેમજ
બેલો હોય તેની પાસે મૃત્યુ નથી આવી શકતું. ગુરુજનના વચનને પ્રમાણભૂત માનવામાં આવે છે, હિમાલયના તિબેટ તરફના પ્રદેશમાં કેટલાક એવા કારણકે તેમાં તેવા પુરુષની અનુભવ સિદ્ધિનું
ગીઓ છે જેમણે બ્રહ્મચિંતાના આ માર્ગને વર્ણન હેવાથી, તેની સચ્ચાઈને બાધા આવતી નથી. આધાર લઈને પૂર્ણતાની પ્રાપ્તિ કરી લીધી છે. એમને એમાં રસ હોવાથી એમણે પર્વતીય ગુફામાં,
ભારતીય સંસ્કૃતિ મૂલતઃ અધ્યાત્મ પ્રધાન એકાંતવાસ કરીને ઊંચામાં ઊંચી સમાધિ દશાની '
હોવાથી તેમાં ગવિદ્યાને મહત્ત્વનું સ્થાન આપપ્રાપ્તિ કરી છે. એ દશામાં નાડી બંધ થઈ જાય
વામાં આવ્યું છે. જૈન ધર્મના ઘણા સાધુઓ
ગવિદ્યા જાણે છે એમ કહેવાય છે. છે, હૃદયના ધબકારા શાંત થાય છે, અને અચળ અંગમાંથી લેહી પણ નથી રહેતું. એવા ગી જૈનધર્મમાં તાંબર સંપ્રદાયમાં બુદ્ધિ સાગ
આચાર્યશ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિજીની યોગશક્તિ)
૧

Page #16

રજી મહારાજ જૈન તથા વેદાંત શાસ્ત્રના પારંગત પંડિત, કવિશ્રી અને સમથ યેાગવિદ્યા વિશારદ હતા. તેમના ગાઢ સ'પર્કમાં ઘણા સમય સુધી રહેલા, પ્રથમ દેશી રાજ્ય સામયિકના તંત્રી, અમુક સમય સુધી ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના મંત્રી અને હાલમાં છેલ્લા ચાલીશ વર્ષોંથી પ્રસિદ્ધ થતા ‘ભાવનગર સમાચાર' સાપ્તાહિકના તંત્રીશ્રી જય'તીલાલ મેરારજી મહેતાએ બુદ્ધિસાગરજીના ચેગ પ્રભાવના જે અનુભવ કરેલા, તે તેમના સ્વમુખે સાંભળતાં, તેના ચેડા પ્રસંગે નીચે રજુ કરૂ છુ.
એક દિવસ જિજ્ઞાસાભાવથી શ્રી જય'તીભાઇએ મહારાજશ્રીને યાગવિદ્યાનું પ્રમાણ આપવા કહ્યું તત્કાળ તા મહારાજશ્રીએ કશે! ઉત્તર આપ્યા નહિ, પણ બે-એક મહિના પછી તેમણે જયંતીભાઈને એક દિવસ કહ્યું કે, મારે જ ંગલ (શૌચ માટે) જવુ છે, તે આપણે ફરવા નિમિત્તે સાથે જઇએ, દોઢ-બે કલાકમાં સાંજ પડેલાં પાછા આવશું
અન્ને જણ ગામ મહાર નીકળી એકાદ માઇલ જેટલે દૂર એક નિર્જન ખેતરમાં પહેાંચ્યા. મહારાજશ્રીએ પેાતાનું કામ પતાવ્યું' અને પછી બન્ને એક ઝાડ નીચે બેઠા. મહારાજશ્રીએ કહ્યું: “જયંતીભાઈ, તમે એએક મહિના પહેલાં યાગના પ્રત્યક્ષ પ્રભાવ જાણવાની ઈચ્છા બતાવેલી. આ સ્થળ તેને માટે અનુકુળ છે. આજે તેના પ્રયાગ તમારી સામે કરી ખતાવીશ. તેમાં કોઈ ચમત્કારિક ઘટના અને તે તમારે ભય પામવુ નહિ.”
આપની હાજરીમાં મારે ભય પામવાનું કર્યું કારણુ નથી. આપ ખુશીથી પ્રયાગ કરો થોડી સ્પષ્ટતા કરૂં. યાગની પ્રક્રિયા જેવું દિલ સાબૂત હાય તેવા જિજ્ઞાસુને જ બતાવી શકાય કારણકે ચેાગની ક્રિયા તે પ્રયાગ કરનાર માટે કયારેક જોખમરૂપ હાય છે અને ક્રિયા જોનાર ગભરાઈ
જાય છે.’
જયતીભાઈએ ફરી વખત ખાતરી આપી કે
[૪]
;
પાતે ભય પામશે નહિ, એટલે મહારાજશ્રીએ પ્રયાગના આર'ભ કર્યાં. તે પહેલાં સૂચના આપી કે: “આ પ્રયાગ કરતી વખતે મારું' શરીર શખ થત, સાવ જડ અને લાકડા જેવુ' સખત થઈ જશે. શરીરનુ` હલન ચલન, શ્વાસેાચ્છવાસ અને નાડી યંત્ર ખાંધ પડી જશે. તેથી તમને એમ પણ લાગશે કે મારું' મૃત્યુ થયુ છે, પરંતુ ખરેખર મૃત્યુ થશે નહિ, પણ પ્રાણશક્તિ બ્રહ્મર પ્રમાં કેન્દ્રિત થશે. આ સ્થિતિ કેટલા સમય રાખવી તે મારી ઈચ્છા શક્તિ ઉપર આધારિત છે મારી સકલ્પશક્તિ પ્રમાણે આ યાગના સમય હુ· અગાઉથી નક્કી કરૂ છું. છતાં યાગની પ્રક્રિયાની અધવચ્ચે તમારૂ મન ભયભીત થાય અથવા કશી દહેશત જેવુ લાગે, તેા તમે મારા કાન પાસે માઢું રાખી તદ્ન ધીમા અવાજે મારા કાનમાં ૐ મંત્રના ઉચ્ચાર કરો એટલે મારી ચેતના પાછી મૂળ સ્થિતિમાં આવશે, અહારના જગત સાથે મારા સપર્ક સધાશે અને તમારી ભાષા પ્રમાણે હું પાછો ‘શુદ્ધિ'માં આવી જઈશ.”
મહારાજશ્રીએ જમીન ઉપર ચત્તા સૂઈ જઈ શખાશન કર્યુ. શ્વાસ જોરથી અંદર ખે ́ચી લીધા. તેમનુ શરીર તંગ થવા લાગ્યું, હાથ, પગ તથા શરીરના જે ભાગા શિથિલ હતા, તે અક્કડ થવા લાગ્યા. આખુ શરીર સીધુ. સપાટ થઇ ગયું. હાથ તથા પગનાં આંગળાં સાવ સીધાં થઈ ગયા. મેઢાની નસે ખેચાઇ સખત થઇ ગઈ. જાણે તેઓ મૃતાવસ્થામાં પહેાંચી ગયા.
જય'તીભાઇએ મહારાજશ્રીની નાડીઓ જોઈ, હૃદય પર હાથ મૂકયા, નાક ઉપર હથેળી મૂકી તે નાડીએ બંધ, હૃદયના ધબકારા રસ્તબ્ધ અને શ્વાસોચ્છવાસની ક્રિયા બિલકુલ નહિ.
થોડીવાર થઇ ત્યાં મહારાજશ્રીનું ચતુપાટ પડે' શરીર અક્કડ અને સપાટ સ્થિતિમાં જમીનથી અદ્ધર કઇ પણ જાતના આધાર વગર ઉંચકાવા લાગ્યુ.. આખુ. શરીર જમીનથી ચારેક
[માત્માનંદ પ્રકાશ

Page #17

આંગળે ઉંચું આવ્યું, આ દશ્ય જોઈ જયંતીભાઈ પાછો આવ્યો છું. સ્તબ્ધ બની ગયા.
મહારાજશ્રી સારા કવિ હોવાથી જયંતીભાઈ તેમના મનમાં આ બધું જોઈ ભયને આ સાથે તેમની અવારનવાર સાહિત્યિક સંપર્ક રાખવા સંચાર થવા લાગ્યા. બીજે ભય એ લાગ્યા કે ઉત્સુક રહેતા. તેમને તે આત્મબંધુવત્ માનતા.
ગક્રિયામાં કોઈ ક્ષતિ રહી જતાં મહારાજશ્રીનું મહારાજશ્રીનું જીવન અત્યંત ત્યાગી, અનાસક્ત, અહીં એકાંત અને નિર્જન સ્થાનમાં આકસ્મિક નિષ્ઠિક બ્રહ્મચર્ય યુક્ત અને સ્ત્રીઓ પ્રત્યે બિલકુલ મૃત્યુ થઈ જાય તે પિતે કેવી વિપરીત દશામાં ઉદાસીન હતું. વહેરવામાં આવતી વાનીઓ ભેગી મુકાઈ જાય ! જૈન સમાજ અથવા લેકે પિતાના કરી, તેનું રખડું બનાવી, તદ્દન નિઃસ્વાદ કરી માટે કેવા તર્કવિતર્ક કરે? તેમના મૃત્યુ માટે આરેગી જતા. પિતાને જ જવાબદાર ગણે તો પિતાની શી સ્થિતિ થાય? આવી શંકા કુશંકા થતાં તે ખૂબ ભયભીત પિતાના મૃત્યુની આગાહી તેમને અગાઉથી બની ગયા, અને મહારાજશ્રીની સુચના યાદ કરી થઈ હતી. સ્વૈચ્છિત રીતે શરીર છોડવાનો નિર્ણય તેમના કાનમાં ધીમે ધીમે કારનો જપ શરૂ (આપઘાત સિવાયના માર્ગ અને વિદ્યાના કર્યો. થોડીવારે મહારાજશ્રીનું જમીનથી અદ્ધર બળે) યોગીઓ સ્વયં પ્રેરણાથી કરી શકે છે તેવી ઉંચકાયેલું શરીર ધરતી ઉપર ધમ્મ દઈને પછડાયું પ્રચલિત માન્યતા છે અને આવા ઘણા દાખલા જરા વારે મહારાજશ્રીએ આંખ ઉઘાડી ત્યારે બન્યા છે તે જોતાં તે નિરાધાર નથી. જયંતીભાઈને જીવ હેઠો બેઠો. તેમણે યંતીભાઈ
મહારાજશ્રીએ જયંતીભાઈને પત્ર લખી જણાસામે જોઈ હસીને આળસ મરડી શરીરને બેઠું છે કે એક અઠવાડિયામાં પોતે શરીર છેડી કર્યું. તે વખતે મહારાજશ્રીના શરીરમાંથી એટલે જશે તેથી ઈચ્છા હોય તે આવી જવું. પરંતુ બધે પરસેવે વછૂટ્યો કે તેમનાં તમામ કપડાં કોઈ અનિવાર્ય કારણવશાત તેઓ જઈ શક્યા ભીંજાઈને લથપથ થઈ ગયાં.
નહિ, મહારાજશ્રીએ જણાવ્યા પ્રમાણેના દિવસેજ જયંતીભાઈએ કહ્યું: “મહારાજશ્રી, કૃપા કરી તેમનું મૃત્યુ થયાના ખબર તે પછી જયંતીભાઈને યેગને આ પ્રભાવ બીજા કેઈને બતાવશે નહિ! મળ્યા. ત્યારે મહારાજશ્રીને છેલ્લે મળી ન શક્યા મને લાગ્યું કે જાણે હું પોતે જ મૃત્યુના મુખમાંથી બદલ તેમને ખૂબ રંજ થયો.
હું જ્યાં ગુણેને આદરસત્કાર ન થતું હોય, ગુણોની અવજ્ઞા થતી હોય ત્યાં ગુણેની હાનિ થાય છે, અને ગુણ કેળવવા માટે ગુણોની શ્રદ્ધા તુટી પડે છે માટે ગુણોની અવજ્ઞા કરવી કે ગુણને આદર ન કરે એ બન્ને સિદ્ધાંત અયુક્ત છે.
જે માનવમાં ગુણની સંપદા વિદ્યમાન હોય એવું ચોક્કસ જણાયા છતાં તેની પ્રશંસા કરતા જે જે માનવીની ભાષા અટકી પડતી હોય, જેનું મુખ ખુલતું ન હોય તે માનવને તેના હૃદયમાં ઉત્પન્ન થયેલા ભયાનક અહંકારરૂપ સર્ષની દાઢ બેઠેલી છે અને તે અંકારના ડસવાથી જ તેને બીજાના ગુણની પ્રશંસા ન કરવાને વિકાર થયેલું છે એમ સમજવું.
આચાર્યશ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરીજીની ગશક્તિ]
[૧૪૧

Page #18

A
A M Awwww જીવનમાં ઉપયોગી અને સંબંધ ધરાવનાર બાબતે
અને પ્રસંગે માટે જ તસ્દી લેશે, પણ પારકી અને
નિરુપયોગી બાબતે અને પ્રસંગેના સંકલ્પ કરીને વિચાર શ્રેણી મનને દુભવશો નહિં.
સ્વાથપણે સહવાસ કરવાની ઈચ્છા રાખનાર હલકા - લેખક –
હૃદયવાળાને ખોટું લાગવાને ભય છેડી દઈને ચોખ્ખી સ્વ, આચાર્યશ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ ના પાડશે તે જ નિશ્ચિત છવી શકશો, નહિં તે
જીવન ચિંતા, શેક તથા ઉગવાળું બનાવશે.
નબળાં માણસેના વાણી, વિચાર તથા વર્તનને AAAAAAA % વિરોધ કરીને તેની દાક્ષિણ્યતા ન રાખતાં તેના સહવૈષયિક વૃત્તિઓ પિષવાના ઈરાદાથી દેહને વાપરવા વાસથી વેગળા રહેશે તે જ સુખે જીવીને શ્રેય સાધી આભાએ પિતાનું કિંમતી માનવ જીવન ન આપતાં શકશે, નહિં તે કિંમતી જીવન કોડીનું બનાવશે. પિતાની જ્ઞાનાદિ સંપત્તિ મેળવવા માટે તેનો ઉપયોગ કરે જોઈએ.
અપરાધીઓનું માનસ અપરાધેથી મેલું હોવાથી
બીજાના મનને ઊજળું બનાવી જીવન નિરપરાધી દેહાધ્યાસી છવ માને છે કે દરેક જીવનમાં દેહને બનાવી શકાતું નથી તે યે તેઓ નિરપરાધી બનાવવાનો બીજા દેહે કરેલા અપરાધની સજા પિતાને ભગવતી ળ કરી અg જનતાને ઠગે છે. પડે છે માટે જ તે પોતે કરેલા અપરાધની સજા પોતાનું જીવન બીજાને આદરણ્ય બનાવી શકાય પિતાને ભોગવવી નહિં પડે એમ જાણીને જ નિસંકેચ
તેવા મહાપુરુષોના સહવાસની ઈચ્છા રાખવી. પણે વધારે અપરાધો કરે છે. એ જ માનવીની અજ્ઞાનતા છે, કારણ કે દેહ તે જડ છે, તે અપરાધ કરવામાં તુચ્છ હૃદયવાળા હલકા માણસના પડછાયામાં પણ અને સજા ભોગવવામાં નિમિત્ત માત્ર છે; પણ કર્તા તુચ્છતા તથા હલકાઈ રહેલી છે, તે જ દેહ ઉપર તથા ભક્તો તે જીવ છે કે જેને નાશ નથી થતો પડી જાય તે પણ જીવન તુચ્છ તથા હલકું બનાવે અને અજ્ઞાનતાથી અસહ્ય અનંતા દુઃખ અનંતા ભવમાં છે, માટે ઉત્તમ જીવન જીવનારે તેનો પડછાયો પણ ભટકીને ભોગવી રહ્યો છે.
પિતાના દેહ ઉપર ન પડવા દેવો જોઈએ, તે પછી જ્યાં સુધી તમે દેહદ્વારા અપરાધે કરવાથી તેવાને સહવાસ જ કયાંથી હોઈ શકે ? અટકશો નહિ ત્યાં સુધી તમે કર્મોની પરાધીનતામાંથી ખાટું ન લગાડવાની દાક્ષિણ્યતાથી હલકા માણસના છૂટશે નહિં.
વિચાર તથા વર્તનને આદર કરે તે આપત્તિવિપત્તિને વર્તમાન માનવ દેહથી થયેલા અપરાધની સજા કરવા જેવું છે. વર્તમાન દેહથી જ ભોગવી લેજે, પણ નિરપરાધી શુદ્ર માણસનું માનસ શુદ્ર હોવાથી સહવાસીના ભાવી જીવનના દેહને સજાનું પાત્ર બનાવશે નહિ. જીવનને સુદ્રઢ બનાવે છે. નહિં તે અન્યાયી બની શુદ્ધાત્માઓની પંક્તિમાં પરસ્પર અણગમતું વર્તન સ્નેહની સાંકળના બેસવાને અધિકાર ખોઈ બેસશે.
અંકોડાને છૂટા પાડે છે. કોઈપણ વસ્તુ કે વ્યક્તિની પ્રકૃતિ ન ગમે તે જે હદયને ન ગમે તેની ઉપેક્ષા કરવામાં જ શાંતિ દિશા બદલે, પણ અણગમાથી મનને શોક-સંતાપવાળું છે, છતાં દાક્ષિણ્યતાથી સ્વીકારશે તે મનમાં કચવાટ બનાવશે નહિં.
રહ્યા કરશે.
[આત્માન પ્રકાશ

Page #19

અસ્થિર મનવાળા હદયવિહોણા હોય છે. તેમના બતાવે છે, પણ જયાં સુધી તેઓ બેલેલું કે લખેલ નેહમાં શ્રદ્ધા રાખનાર પરિણામે કલેશ તથા સંતાપનું વર્તનમાં નથી મૂકતા ત્યાં સુધી તેમનામાં ડહાપણને પાત્ર બને છે.
અંશ પણ હેત નથી; કારણ કે તેમની પ્રવૃત્તિથી સાચો પ્રેમ હોય તે પાષાણની પ્રતિમા પણ પ્રભુ સરળ માણસે એમના માર્ગથી વંચિત રહે છે. સ્વરૂપે જણાય છે અને સ્વાર્થ ગર્ભિત ડોળ માત્ર છે, જે તમારું બેસવું અને લખવું સારું અને સાચું તે સાક્ષાત પ્રભુ પણ તુછ ભાસે છે.
હેય તો તમે તે પ્રમાણે વર્તીને સારું ફળ મેળવી સ્વ-પરના કલ્યાણની સાચી કામનાથી કર્તવ્ય બતાવો એટલે જનતા પિતાની મેળે જ તમારા બેલા પરાયણની અકશ્યપણે કડવી ટીકા કરવી તે સુકાત્માનું વગર પણ તમારું અનુકરણ કરશે. લક્ષણ છે.
મળતી પ્રકૃતિવાળાની જ હૃદયભૂમિમાં સ્નેહના દેશ કાળના જાણ સમર્થ મહાપુરુષોના હિતાવહ બીજ વાવશો તે ઊગી નીકળશે અને આનંદ તથા વચનોમાં દોષ બતાવી જનતામાં પંડિતાઈનું મિથ્યા- સુખનાં સુગંધી તથા મધુર પુષ્પ તથા ફળ આપશે. ભિમાન રાખનાર મૂMશિરોમણી હોય છે, માટે નીરોગી હૃદયમાં “મારું કઈ નથી ની ભાવના પરમ શ્રેયાથી પુરુષે એવાના કથનમાં વિશ્વાસ રાખતા નથી. શાંતિ–સંતોષ આપનારી હોય છે, ત્યારે રાગી હૃદયમાં
તમને ગમતું પોતાને ન મળે પણ બીજાને મળે “મારું કોઈ નથી ? 'ની ભાવના પરમ દુઃખ, ફ્લેશ તે અદેખાઈથી દુઃખી થઈને વખોડશે નહિ; પણ તથા સંતાપ આપનારી થાય છે. સન્ન ચિત્તથી વખાણશે.
ઈચ્છિત વસ્તુ મેળવ્યા સિવાય પણ માનવી સંકલ્પ તમે પોતે જીવવાને માટે કાળજી રાખી એટલે માત્રથી વસ્તુપ્રાપ્તિ માની સંતેષ ધારણ કરી શકે છે પ્રયાસ કરે છે તેટલું જ કાળજીપૂર્વક બીજાને અને એટલા માટે જ શાંતિથી જીવી શકે છે. સંસારમાં જીવાડવાનો પ્રયાસ કરશે તે જ તમારી ધારણું પાર પુન્યની ઓછાસવાળા માનવીઓના જીવન એવી જ પડશે; કારણ કે સુદ્રમાં શુક જીવને પણ પિતાનું રીતે પસાર થાય છે. જીવન પ્રિય હોવાથી તે તેને છોડવું ગમતું નથી. માનવી તુરછ સ્વાર્થ માટે સમતા-સભ્યતા-નમ્રતા
શરીરને રૂપાળ તથા સુંદર–આકર્ષક બનાવવાને આદિ ગુણોને દેખાવ કરે છે તેટલે આત્મહિત માટે જેટલા પ્રેમથી વસ્ત્ર-ઘરેણાં આદિ જડ વસ્તુઓને આદર કરે તે સાચી રીતે આત્મિક ગુણ મેળવીને ચાહે છે તેટલા જ પ્રેમથી આત્માને સુંદર–પાળ સારો આત્મવિકાસ કરી શકે છે. અને આકર્ષક બનવાને માટે જે પરમ પવિત્ર શુદ્ધાત્માને
સ્વાર્થી દુનીયામાં ભલું કહેવડાવવાની ભાવના ન ચાહે તે તમે સાચી રીતે સુંદરતા આદિ મેળવી શકશે.
હેય તે કઈ કઈનું ભલું કરે નહિ. પારકું ઊછીનું લઈને બીજાને આપવા કરતાં તમે
નિર્દોષ કોઈને પણ દોષ કાઢે નહિં અને પર અનુભવજન્ય થોડુંક પણ પિતાનું આપશે તે
દેષ કાઢનાર નિર્દોષ હોઈ શકે નહિં. સ્વ-પરનું કલ્યાણ સારી રીતે કરી શકશે, કારણ કે પારકી વસ્તુને પોતાની જણાવનારમાં મિથ્યાભિમાન પોતાની વાર્થસિદ્ધિમાં આડા આવનારને જનતામાં તથા વાસના પોષવાની લાલસા હેવાથી શ્રેય કરી હલકે પાડવા ષબુદ્ધિથી તેને છતા–અછતા દોષો શકતા નથી.
કહી દેખાડવા તે દુષ્ટ બુદ્ધિનું પરિણામ છે. જનતાને અણસમજુ સમજીને જ કેટલાક બુદ્ધિમત્તા અણગમે કે ઈર્ષ્યા આદિના કારણથી જનતામાં તથા જાણપણાનું મિથ્યાભિમાન પેશવા માટે નિયિ. બીજાને હલકો પાડવા પ્રયત્ન કરનાર પતે જ હલકો પણે કેવળ બેલવામાં અને લખવામાં પિતાનું ડહાપણ પડે છે.
વિચાર શ્રેણી

Page #20

પરંતુ હિતાહિત ચિંતવવાથી ભાવાનાનુસાર ફળ મળે છે, પણ પરવસ્તુના ભોગપભોગતા સકલ્પ માત્ર કરવાથી તે પ્રાપ્ત થતુ નથી,
માનવીને શરીર-ધર-વસ્ત્ર આદિની શુદ્ધિ ગમે છે પણ આત્મશુદ્ધિ ગમતી નથી એ જ તેની અજ્ઞાનતા છે.
સ્નેહ કે લાગણી સિવાય દુઃખના અનુભવથી બીજાના દુ:ખથી દુ:ખી થઈ તે તેની સારસ ંભાળ લેવી તે ડહાપણ કહેવાય છે.
સુધારક બનવાની ઇચ્છા થવી તે સારી વાત છે, પણ શું સુધારવું છે તે પ્રથમ જાણી લઈને તેને અભ્યાસ કરી પોતે તે પ્રમાણે સુધર્યા પછી જ બીજાને સુધારવાના પ્રયાસ કરવા; નહિં તેા ડાહ્યા માણસામાં હ્રાંસીનું પાત્ર બનશે.
સાચી નિષ્ઠાથી લોકહિતનું કાર્ય કરશે તા કદાચ લાક બદલે નહિં આપે તે ચે કુદરત તો અવશ્ય બલાં આપશે જ; માટે ખલાની આશા રાખ્યા વગર
જ લોકહિતમાં ઉદારતાથી જીવન વાપરવું. ચિરસ્થાયી સ્વાર્થી સધાતા હોય તો જ માનવ જીવનનો ઉપયાગ ફરવેશ પણ ક્ષણિક સ્વાર્થ માટે જીવનને વેડફી નાખશે નહિં.
જે કાંઈ પ્રવૃત્તિ કરેા તેમાં પરમાને પ્રધાનતા આપશો તેા જ કાંઈક સ્વાર્થ સાધી શકશો.
જો તમને મનગમતાં સાધન અને સ ંચાગ મળ્યા હૈાય તે। ભાન ભુલાવીને બીજાની અવગણના કરતા નહિ; કારણ કે આવતી કાલે જ તમતે અણગમતાં સાધન અને સંયોગ આવી મળનાર છે.
જો તમને બધાયને પ્રેમ જોઈતા ઢાય તે ગુણગ્રાહી બની બધાને ચાહતાં શીખો,
તમને ગમતુંઢાય કે અણગમતુ હાય, પણ કુદરતે જે કાંઇ આપ્યું હોય તેના સ્વીકાર કરશે તો આવતી કાલે કુદરત તમને મનગમતાની સગવડતા કરી આપશે.
જે પુરૂષ ઉપશાંત ગુણથી યુક્ત હોય જ ધર્મના નિભાવ કરી શકે છે. કેાધ, માન, માયા અને લાભ એ ચાર કષાયેા છે. એ કષાયેા વિવિધ પ્રકારના અવવાદોને પેદા કરે છે અને સહુના ઉદ્યમી ડાળી નાંખે છે. તે કષાયેાના ઉદ્ગમ-ઉભરાતે જ રાકી રાખવાથી વા તેને ઉભરે। આવી જતા પણ તેને નિષ્ફળ કરી નાંખવાથી જેમના કષાયે સ્ફુટપણે શમી જાય—શાંત થઈ જાય તેને અહીં ઉપશાંત કહેવામાં આવેલ છે. જ્યારે એ કષાયાના ઉભરા આવેલા હોય ત્યારે કરવામાં આવતા બધા ધકૃત્યો નિષ્ફળ નિવડે છે અને એમનાથી બીજી કોઈ આપણને કષ્ટ આપે એવુ માનવાનું નથી એમ શાસ્ત્રકારા કહે છે—ક્રાધને લીધે આપણા સ્વજનામાં વિરેધ જાગે છે, ક્રાંતિને નાશ થાય છે, ભારે ભયાનક સંકટો આવી પડે છે, અહંકાર સાનના ઘાતક છે અને ગુરૂનામાં પણ અપમાન કરાવે છે. માયા-કપટ વાણીને વક્ર કરાવે છે અને ડગલે અને પગલે વિધ્નજનક છે લાભ સ્વજનોના દ્રોહ કરાવે છે, મૂઢતા વધારે છે, અને સુમતિને રોકી રાખે છે. એ એક એક કષાય પણ ભારે કઠોરતા પેદા કરે છે. ક્લેશ ઉભો કરે છે અને સત્તિને ડાળી નાંખે છે તેા પછી જ્યારે એ ચારે કાયા જ્યાં ભેગા થઇને રહેતા હોય ત્યાં કેમ કરીને કુશળ રહી શકે ? માટે એ ચારે કષાયાનું ઉપશમ જ અશેષ કલ્યાણાનું મૂળ છે, અને માટે જ સત્પુરૂષો મેક્ષનુ સુખ મેળવવા માટે એ કષાયાના સમૂળગાં નાશ થઇ જાય એમ ઇચ્છે છે. આ સસારમાં અત્યાર સુધી જે જે ની તીવ્ર દુ:ખો થઈ ગયા છે. વમાનમાં થાય છે અને ભવિષ્યમાં થનારા છે, તે બધુ ય આ કષાયાનુ
જાણો.
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #21

સાચું માનશે ?
૬
૪
૫ = ૩૭૮
૬ ૦ X ૧૦ = ૭પ૭
|
-
દર મહિને નિયમિત રૂપિયા પ/
સ્ટેટ બેન્ક ઓફ સૌરાષ્ટ્રના .
રિકરિંગ ડિપોઝિટ ખાતામાં બચાવવાથી ૬૦ માસને અંતે રૂપિયા ૩૭૮/- મેળવી શકાય.
.
જ
છે
આજે જ અમારી કાઈપણ શાખામાં છે.
કારણે
રિકરિંગ ડિપોઝિટ ખાતું
દિલ
ખેલાવે અને આકર્ષક દરે વ્યાજ મળશે.
સ્ટેટ બેન્ક ઓફ સૌરાષ્ટ્ર
હેડ ઓફીસ : ભાવનગર - ૩૬૪૦૦૧

Page #22
ATMANAND PRAKASH Regd. B. V. 31 પુસ્તક પરિચય * ગુરુ ગૌતમસ્વામી’ (ચરિત્ર કથા ) લેખકે શ્રી. ઉતિલાલ દીપચ'દ દેશાઈ. પ્રકાશક: શ્રી જીવન-મણિ સદ્ વાચનમાળા ટ્રસ્ટ, નવા વિકાસ ગૃહ, એપેરા સેસાયટી પાસે, પાસ્ટ આન દનગર, અમદાવાદ-૭, પાન 218+20=238, ડેમી સાઈઝ, પ્રથમ આવૃત્તિ, મૂલ્ય રૂ. 8-50, આપણે ત્યાં શ્રી. ગૌતમસ્વામીનું માહાભ્ય અનેરું છે, છતાં તેમના જીવન પર પ્રકાશ પાડે એવું આધારભૂત એક પણ સળ'પુરતક ગુજરાતી ભાષામાં જોવામાં આવતું નથી. આવા પુસ્તક માટેના સફળ પ્રયન સિદ્ધહસ્ત લેખક શ્રી. રતિલાલ દીપચંદ દેશાઈ એ કર્યો છે અને ગુરુ ગૌતમસ્વામીના સચિત્ર ગ્રંથ બહાર પાડ્યો છે, જે માટે તેઓ ખરેખર ધન્યવાદને પાત્ર છે. શ્રી. મૌતમસ્વામીના જીવનને આ એક પ્રમાણભૂત ગ્રંથ બન્યા છે. આ ચરિત્રજ્યાના આલેખનમાં દરેક પ્રસંગ આધારયુક્ત હાય લેખકે ઇતિહાસકાર કે ચરિત્રકારના જેવી કાળજી અને ચીવટ રાખ્યાં છે. વાચકા મૂળ ચરિત્રકથા સળ'ગરૂપે વાંચી શકે એટલા માટે મૂળ લખાણની સાથે, તે તે સ્થાને, ' જાદુ નાના માત્ર એક જ આપી પુસતકને અંતે વિસ્તૃત રીતે પાદ નાંધા આપેલ છે. | પ્રથમ પરિશિષ્ટમાં ગૌતમ૨વામીની ભક્તિ અને સ્તુતિ નિમિત્તે 49 છપાયેલી અને 26 નહિ ' મ્પાયેલી એની કૃતિઓની યાદી આપી છે. બીજું પરિશિષ્ટમાં દિગંબર જૈન સમાજની માન્યતા મુજબનુ' ગૌત અબ્રામીતુ' ચરિત્ર આપેલ છે, એટલે આ પુસ્તક દરેક ફિરકાના જૈનમાં આવકારપાત્ર બનશે તેમાં શંકા નથી. ભિન્ન ભિન્ન સ્થાનમાંથી શ્રી. ગૌતમસ્વામીની મૂર્તિઓનાં ભવ્ય ચિત્રો લઈ અંદર પ્લેટોમાં આ શ્રેણમાં સામેલા કરવામાં આવ્યા છે, જેથી ગ્રન્થની શોભા અનેક " નદી જાય છે. ગ્રંથ પૂરો લે છે ગયા પછી તે જેટલો માડી પ્રગટ થયા છે, તેટલે જ વધુ આકર્ષક મને સુંદર બન્યા છે. શ્રી ગૌતમસ્વામીના દરેક ભક્ત પાસે આ ગ્રંથની ઓછામાં ઓછી એક નકલ હેવી જરૂરી છે, એ સુદર આ ગ્રંથ છે. શ્રી. ગૌતમસ્વામીના નિર્વાણ પછી ગુજરાતી શાષામાં તેમના જીવન અંગેનું', આ એક પ્રથમ આધારભૂત પુરતક છે એમ પ્રથમ દષ્ટિએ જે માલૂમ પડે છે. ત’ત્રી : ખીમચ ચાંપશી શાહ, શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ તન્ની મઢળ જતી e પ્રકાશક: મી જૈન આમાનદ સભા, ભાવનગર શુદ્ધl : હરિલાલા નવા 4 શેઠ નાનાં પ્રિ-ટીંયા પ્રેસ. શાષનમલ, For Private And Personal use only