Atmanand Prakash Pustak 048 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531565/1

Page #1

હાનાભીનk Jકે,
willuminuillllllli
હજી પર
છાdiumIHITHIiml
BE
પુસ્તક ૪૮ મુ.
સંવત ૨૦૦૭.
સ', ૫૫ તા. ૧૪-૧૨–૫૨
મક ૫ મા.
માશિષ.
IIIIIIIIIIIIIITTI
વાર્ષિક લવાજમ છે. ૩-૦-૦ પાસેટેજ સહિત.
પ્ર કાશક:
IIIIIIIIIIIIIII
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, તા.
ભાવનગ૨ .

Page #2

' અ નુ કે મણિ કા.
૧ સામાન્ય જિનસ્તવન
.. ... (લે. જંબૂવિજયજી મહારાજ ) ૮૧ ૨ શ્રી અંતરિક્ષા પાર્શ્વનાથજી તીર્થ e ... (લે. જંબૂવિજયજી મહારાજ ) ૮૨
તવાવબેધ... ... ... ...(લે. આચાર્ય શ્રી વિજય કરતૂરસૂરિજી મહારાજ ) ૮૬ ૪ દ્વિતિય શ્રી યુગમધર જિન રતવન. ... ...( સં'. ડોકટર વલભદાસ નેણશીભાઈ ) ૮૮ ૫ સગરણી ( સંગ્રહણી) ... ... (લે. પ્રો. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ. ) ૯૨ ૬ માનવતાની ભવાઈ ...
... (લે. ચન્દ્રપ્રભસાગર મહારાજ-ચિત્રભાનુ ) ૯૬ '૭ શકા-સમાધાન
... (લે. શ્રીમદ્ વિજયલબ્ધિસૂશ્વરજી મહારાજ ) ૯૭ '૮ મહાન વિભૂતિની પ્રતિતી અને મહુવી સુરેન્દ્રનગરના ચમત્કાર ... ... ( મળેલુ) ૯૯ હું સ્વીકાર–સમાલોચના... ...
"" "" "" ••• ••• . ( સભા ) ૧૦૦ ૧૦ મહિલનાથ સ્તવન ... 1
| ... (લે. કાન્તિ શાહ ) ૧૦૩ ૧૦ સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્યા વિના પ્રભુ પ્રાપ્તિ અશકય છે. ... ... (લે. કમળાબહેન સુતરીયા ) ૧૦૪
•.
...
/ 5
આ માસમાં થયેલ માનવતા પેટ્રન સાહેબો તથા લાઇફ મેમ્બરો. ૧ શેઠ સાહેબ, ભગુભાઈ ચુનીલાલ સુતરીયા ૪ શ્રી શાંતિલાલ મણીલાલ સૈફ લાઈફ મેમ્બર
પેટ્રન સાહેબ (. જીવન પરિચય હવે પછી ) ૫ શેઠ તારાચંદ ગાંડાલાલ શ્રી જૈન વે. પાઠશાળા ,, ૨ શેઠ સાહેબ કેશવજીભાઈ નેમચંદ , ૬ શાહ ચત્રભુજ બહેચરદાસ ૩ શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામિ ટેમ્પલ ટ્રસ્ટ લાઈફ મેમ્બર ૭ શા. દુલભદાસ નાનચંદ મોતીવાલા બીજા વર્ગ માંથી
| શ્રી શ્રેયાંસનાથ જિનેશ્વરનું સચિત્ર ચરિત્ર, , પૂર્વાચાર્ય શ્રી માનતુંગસૂરીશ્વરજી રચિત શુમારે પાંચ દુર ઉપરાંત શ્લેક પ્રમાણ સંસ્કૃત ભાષામાં રચેલ આ અનુપમે કૃતિને ગુજરાતીમાં અનુવાદ ( ગ્રંથ ) થોડા દિવસમાં છપાઈ જશે. ઊંચા કોગળા, સુંદર ગુજરાતી ટાઈપ, સુમારે” સાડાત્રણસે ઉપરાંત પાનાઓ, પ્રાચીન કલાની દૃષ્ટિએ સુંદર પરિકર સાથેના, પ્રભુનો ફેટ, શાસનદેવ સહિત પ્રભુના ફેટ, શ્રી સમેત્તશિખર નિર્વાણ પામ્યાના વખતના, મેરૂપર્વત જમાભિષેકના, શ્રી સમેત્તશિખર તીર્થના જયાં પ્રભુના ચાર કંયાણો થયા છે તે સિંહપુરી નગરના વણ ન સહિતના અને સુંદર કવર છેકેટનો અને પરમ ગુરૂદેવશ્રી આત્મારામજી મહારાજના સર્વે ત્રણ કલર, બે કલર વગેરેના આર્ટ પેપર ઉપર સુંદર ફોટાઓ સુંદર અલંકૃત બાઈડીંગ સાથે પ્રગટ થશે,
'થમાં આર્થિક સહાય આપનાર શ્રીમંત જૈન હેનો કે બંધુઓના પણ દેટા ઉછવન ચરિત્ર સાથે આ ચરિત્રમાં આપવામાં આવશે. વધતી જતી સખ્ત મોંધવારી છતાં હાટો ખર્ચ કરી અનુપમ ગ્રંથ પ્રગટ થશે. સુકૃતની લક્ષ્મીને જ્ઞાન દ્વારા જ્ઞાનભક્તિ માટે અવશ્ય લાભ કોઈ પણ પરમ શ્રદ્ધાળુ આમાએ ખાસ લેવા જેવું છે.

Page #3

475 નવા માનવંતા પેટ્રનસાહેબ 10000000000000000000000000001
IFOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
FOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOĩ
શ્રીમાન શેઠસાહેબ કેશવજીભાઈ નેમચંદ
HORTUAL LULL-gla saintl.
ROOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
GUJRAT PRESS. TAL.

Page #4

શેઠશ્રી કેશવજીભાઈ નેમચંદ માંગરોળનિવાસી( હાલ કલકત્તા )નું
જીવનવૃત્તાંત. - સૌરાષ્ટ્રની આર્યભૂમિમાં પ્રાચીન માંગરોળ શહેર કે જ્યાં અનેક ધનાઢ્ય, વ્યાપારવાણિજ્યનિષ્ણાત, જૈન વ્યાપારીઓ, સંસ્કારી કુટુંબો વસે છે, તેવા એક સંસ્કારી અને પરમ શ્રદ્ધાળુ શેઠશ્રી નેમચંદભાઈ દેવશી દોશી અને તેઓશ્રીના ધર્મપરાયણ ધર્મ પત્ની ભાલુન્હેનને ત્યાં સંવત ૧૯૩પ ના ભાદરવા વદી ૩૦ ના રોજ શેઠશ્રી કેશવલાલભાઈનો જન્મ થયો હતો.
પંદરમે વર્ષે સંવત ૧૯૫૦ ની સાલમાં એ પુણ્યપ્રભાવક પુરુષ શેઠશ્રી કેશવજીભાઈને ભારતદેશના પાટનગર શહેર કલકત્તામાં સદ્ભાગ્ય લઈ ગયું. પ્રથમ વ્યાપારી લાઇનનો અનુભવ મેળવવા નોકરી સ્વીકારી, તેમાં કુશળતા પ્રાપ્ત થતાં ઉરચ રહેણીકરણીને લીધે શેઠશ્રી જેઠા કરમચંદની પેઢીમાં ભાગીદાર તરીકે જોડાયા, અને સંવત ૧૯૬૪ ની સાલમાં કેશવજી કુ. ના નામથી શેઠશ્રીએ સ્વતંત્ર વહીવટ શરુ કર્યો છે. આજ સુધી અબાધિત સુવ્યવસ્થિત હોવા સાથે કલકત્તા જેવા પાટનગરમાં મજકુર પેઢીએ અગ્રસ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું.
પૂર્વપૂણ્ય અને બુદ્ધિ-ચાતુર્યવડે લમીદેવી પ્રસન્ન થતાં સાથે ધર્મસેવા અને આત્મકલ્યાણ માટે સુકૃતની લક્ષ્મીવડે દાનપ્રવાહ પણ શરૂ કર્યો.
શેઠશ્રી કેશવજીભાઈને બે પુત્રે હૈયાત છે, અને ભાવિભાવ બળવાન હોવાથી સ્ફોટા પુત્ર ભાઈ નરોત્તમદાસને સ્વર્ગવાસ થયે. તે પુત્રરત્ન સંગીતના પૂરા નિષ્ણાત હોવાથી ઘણા મેડલ ( ચાંદે ) પણ મેળવ્યા હતા.
શેઠશ્રી કેશવજીભાઈ ધર્મસેવા સાથે ઘણા વર્ષોથી સંઘમાં તનમનધનના નિરંતર સદુપયોગ કરી રહેલ છે અને હાલમાં તે જૈન સંઘના પ્રમુખ તરીકે વીશ વર્ષથી બિરાજે છે. કલકત્તા કેનીંગ સ્ટ્રીટ ન. ૯૬ જ્યાં શિખરબંધ જૈન દેરાસર બંધાય છે, તેના ખાતમુહૂર્તની ક્યિા શેઠ સાહેબના હસ્તે હમણાં જ થયેલ છે અને જિનમંદિરને દેવવિમાન સરખું બનાવવા શેઠશ્રી કાળજીપૂર્વક ધ્યાન આપે છે અને તૈયાર થતાં તે માટે પોતાની સંપત્તિનો સદ્વ્યય કરવાની શુભ ભાવના સેવે છે.
૭૧ વર્ષની ઉમર હોવા છતાં વ્યવહાર, વ્યાપાર અને ધાર્મિક સેવામાં યુવાનને હંફાવે એવી કાર્યવાહી કરી શકે છે.
આવા પ્રભાવશાળી જૈનબંધુ આ સભાની કાર્ય વાહી જાણી પેન (મુરબ્બીપદે ) સ્વીકારવાથી આ સભા ગૌરવ લે છે અને પરમાત્માની પ્રાર્થના કરે છે કે શેઠશ્રી દીર્ધાયુ થઈ શારીરિક, આર્થિક, આધ્યાત્મિક લમી વિશેષ મેળવી આત્મકલ્યાણ સાધે. [1]
જિ .
2

Page #5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... પ્રકાશક –શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર ...
વીર સં. ૨૪૭૭,
પુસ્તક ૪૮ મું,
માગશિર્ષ :: તા. ૧૪મી ડીસેમ્બર ૧૯૫૦ ::
વિક્રમ સં. ૨૦૦૭.
અંક ૫ મે.
UEUSUC.
תכתבתם
חתם בתבחבתכתב חבלהבהבתך תבחבת הכתבהבהב תכתבכתב תב תבונתברכתכתבתבה2
US
સામાન્ય જિન સ્તવન
(ચાલ-ઈતને દૂર હા હજૂર, કેસે મુલાકાત છે.)
મુક્તિ માણું મેં પ્રભુજી વિનતિ મેરી માન લે, કુછ હેર કરો મુજ દુઃખ હરે પ્રભુ આજે મારી પાન લો.
મુક્તિ માગું
凯驗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗嗡嗡览凯龄骗骗骗骗骗
દેવાધિદેવ સેવના ચાહું પ્રભુજી દીજીએ, ભવભવમેં મારું ભક્તિ તેરી પ્રભુજી મહેર કીજીએ; દિલમેં ધરું મેં ધ્યાન તેરા પ્રભુ નિચ દિન ઓર રાત હા.
મુક્તિ માથું કહુ મેં મ્હાત કયા હા સ્વામી જ્ઞાની તુમ હૈ જાન લો, જીગરકી મેરી ભક્તિકો પ્રભુજી નિત્ય માન લે; દિલમેં જબ નામ જપે પ્રભુ નિત્ય દિન ઔર રાત હ.
મુક્તિ માગું
USEFUFFEFFFF5JFgBUSEFUTURESSFUTURREFFFFFFER
મુનિરાજ શ્રી જબવિજયજી મહારાજ,
LUE
端骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗骗。
પપટ્ટ
પs

Page #6

નમઃ જીગનારણપાર્શ્વનાથા |
श्रीअन्तरिक्षपार्श्वनाथजी तीर्थ.
(અંક ૩ જે, પૃષ્ઠ ૫૦ થી ચાલુ) શ્રી અંતરિક્ષપાશ્વનાથ ભગવાનના તીથને વહીવટ કરવાને શ્વેતાંબરોને સંપૂર્ણ અધિકાર આપતા, અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનની મૂર્તિની પોતપોતાની વિધિ પ્રમાણે વારાફરતી સૌના ટાઈમ દરમિયાન પૂજા કરવાને “વેતાંબર દિગંબર બંનેને અધિકાર આપતા, તથા મૂર્તિને લેપ કરવાનું કહેતાંબરોને અધિકાર આપતા વિવીકાઉન્સીલના ચુકાદા સુધીના ઈતિહાસને આપણે ગતકમાં જોઈ ગયા છીએ. પલકરાના હાથમાં તીર્થ હતું તે વખતે પણ મૂર્તિને લેપ કરવામાં આવતો હતો. પિાલકોના હાથમાંથી છોડાવ્યા પછી સને ૧૯૦૮ માં લેપ કરાવવામાં આવ્યું, પણ દિગંબરેએ લેઢાના ઓજારોથી છટ તથા કંદોરાના ભાગને બેદી નાખ્યા તેથી વેતાંગરોએ કેર્ટમાં કેસ દાખલ કર્યો અને તેને નાગપુરની કાર્ટથી સને ૧૯૨૩ માં ચુકાદો આવ્યે તેમાં મંદિર અને મૂર્તિના વહીવટનો અને કટિસૂત્ર તથા કોટ સહિત લેપ કરવાનો “વેતાંબરેને અધિકાર મળે. આથી વેતાંબરોએ તરત જ સને ૧૯૨૪ માં લેપ કરાવ્યો. જો કે આ વખતે દિગંબરેએ કોર્ટમાં અટકાવવાની( Stayબી) માગણી કરી હતી, પણ તે મંજૂર થઈ નહોતી. આથી તેમણે તેમના પૂજાના ટાઈમ દરમ્યાન જ ગરમ ઉકળતા દૂધ અને પાણીના પ્રક્ષાલ કરીને લેપને જોઈ નાંખવાને પ્રયત્ન કર્યો અને લેપને ઘણું નુકસાન પહોંચાડયું. આ રીતે દિગંબરો તેમને મળેલા પૂજાના અધિકારને સદુગ (!) કરીને રાજી થયા. ત્યારબાદ તેમણે પ્રીવી કાઉન્સીલમાં અપીલ કરી તેને પણ ચકદે નાગપુરના ચુકાદાની જેમ વેતાંબરોની તરફેણમાં જ આબે, આથી ૪િ યુદ્ધ માત ! એ ન્યાયથી વેતાંબરનો અધિકાર પાકે પાક થઈ ગયે. એટલે Aવેતાબોએ મંદિરમાં રીપેરીંગ કામની શરૂઆત કરી. એ પ્રમાણે તાંબરોને મૂર્તિને લેપ કરાવવાની પણ સને ૧૯૩૪ માં તૈયારી કરી, પરંતુ દિગંબરોએ તે સામે વાંધો ઉઠાવ્ય અને સીવીલ પ્રેસીજર કેડની ૪૭ મી કલમને આધારે આકલાની કોર્ટમાં તેમણે અરજી (Application) કરી કે–વેતાંબરને બીવી કાઉન્સીલના ચુકાદાથી લેપ
૧ સીવીલસીજર કોડની ૪૭મી કલમ નીચે પ્રમાણે છે –
47. (1) All questions arising between the parties to the suit in which the decree was passed, or their representatives, and relating to the execution, dicharge or satisfaction of the decree shall be determined by the court executing the decree and not by a separate suit.
(2) The Court may, subject to any objection as to limitation or jurisdiction, treat a proceeding under this section as a suit or a suit as a proceeding.

Page #7

શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ',
કરવાના ભલે અધિકાર મળ્યા હાય, પણ તેમાં લેપ કયારે કરવા તેમજ લેપમાં કટિસૂત્ર અને કચ્છેાટની પહેાળાઇ તથા જાડાઇનું પ્રમાણ કેટલુ રાખવુ, એની કશી સૂચના ન હાવાથી જ્યાંસુધી કાટ તરફથી એ વિષે નિર્ણય કરવામાં ન આવે ત્યાંસુધી શ્વેતાંબરાને લેપ કરવાની રજા ન મળવી જોઇએ. ' શ્વેતાંબરીએ આ સામે વાંધા ઉઠાવ્યા કે સિવીલ માસીજર કોડની ૪૭ મી કલમ નીચે આ અરજી થઇ શકતી નથી. આકાલાની કોર્ટના ન્યાયાધીશે શ્વેતાંબરાની આ દલીલને મ ંજૂર રાખી. અને ૧૧–૧–૧૯૩૭ ના ઓર્ડરથી દિગંબરાની અરજી કાઢી નાંખી." એટલે દિગંબરાએ તરત નાગપુરની હાઈકામાં અપીલ કરી. હાઇકોર્ટે દિગ ંબરાની અરજી મંજૂર રાખી અને લેપની રીત નક્કી કરવા માટે આ ફેસને આકાલાની કેા ઉપર પાછા મેાકલી આપ્યા. કેસ ચાલ્યા અને તેમાં દિગબરાએ કટિસૂત્ર અને કચ્છેાટના ચિહ્નને બહુ જ આછાપાતળા અને ખારીક અનાવવાની માગણી કરી. શ્વેતાંબરાએ કહ્યું કે ભૂતકાળમાં અંતરિક્ષજીની મૂર્તિના લેપમાં જેવી કિટસૂત્ર અને કચ્છાટની આકૃતિ કાઢવામાં આવતી હતી તેવી કાઢવાનેા અમને અધિકાર મળવે જોઇએ. કોર્ટ અને પક્ષના અનેક સાક્ષીએની જુબાની લીધી અને પુરાવાઓને આધારે ૧૩-૯-૧૯૪૪ તારીખે આવા આશયના નિકાલ ( Order )૨ આપ્યા કે—
૮૩
૧ મદિરમાં સુધારા-વધારાનું કે પશુ કામ કાઢવામાં આવે તે સામે ગમે તેમ ખાટા વાંધા ઉઠાવવા એ દિગ’ખરાને નિત્યના કાર્યક્રમ થઈ પડ્યો છે. હમેશાં તેમના તરફથી ક્રાઇ ને ક્રાઇ કેસ ક્રમાં ચાલુ ડાય જ છે. જો કે દરેક વખતે તેઓ કાર્ટીમાં હાર્યાં જ કરે છે, અને શ્વેતાંબરા યા જ કરે છે, તા પશુ દિગંબરા નાહક કેસો લખાવીને તેમ જ નવા નવા વાંધા ઊભા કરીને સમાજના પૈસાનુ પાણી કરે છે, અને વૈમનસ્ય ઊભુ` રાખે છે.
૨. 27. Issue No. VI-I-therefore, order that the Shwetambaris ure entitled to restore the image to its original form in the following manner. (i) The Katisutra and the Kachota will be depicted in plaster. (ii) In depicting the two appurtenance on the image, the Shwetambaris shall not exceed their dimensions or form given below. (a) Katisutra:-One inch in breadth (vernical) round the waist from one side to the other, so far as possible. Onethird inch thick, semi-circular in form, i. e. protuberant. ( b ) Kachota:-One ant (one eighth ineh) thick, breadth
of the upper part, D. A. (As per Ex. N. A. 3) two inches, breadth of the lower part G. B. ( As per sketah, Ex. N. A, 3 ) two and half inches,
It has already been conceded by the Digambaris before the High Court that they would have no objection to the usual restrictions on the Punjabeing placed during the time of the restoration of the image

Page #8

૮૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
શ્વેતાંબરાને કટિસૂત્ર તથા કથ્લેટની લેપમાં આકૃતિ કાઢવાના અધિકાર છે. કટિસૂત્ર ( કંઢારા )ની પહેાળાઇ ૧ ઇંચ જેટલી રાખવી. અને કમરની એક ખાજુથી બીજી ખાજુ સુધી જ્યાંસુધી પહોંચે ત્યાંસુધી કમરને ફરતી કટિસૂત્રની આકૃતિ કાઢવી. કિટસૂત્રની જાડાઈ મૈં એકતૃત્તીયાંશ ઇંચ જેટલી અધ ગાળ આકારે કાઢવી,
16
કચ્છાટની જાડાઈ ? એક અષ્ટમાંશ ઇંચ જેટલી રાખવી. અને પહેાળાઇ ઉપરના (પ્રાર’ ભના) ભાગે ૨, ઇંચ જેટલી અને નીચેના ( છેડાના ) ભાગ આગળ રા, ઇંચ જેટલી રાખવી. મૂર્તિનો લેપ ચાલતા હોય ત્યારે અને સુકાઈ નય ત્યાંસુધી પૂજા-પ્રક્ષાલ ઉપર શ્વેતાંબરો પ્રતિબ`ધ મૂકે તે સામે દિગંબરેએ વાંધા ઉઠાવવા નહીં. અને શ્વેતાંબરાને જ્યારે લેપ કરવા ઢાય ત્યારે લેપ કરી શકે છે, એ સામે દ્વિગ ખાને વાંધા ઉડાવવાના અધિકાર નથી. ’’
આ પ્રમાણે હુકમ (Order ) મળવાથી શ્વેતાંબરાએ તરત જ લેપ કરવાની તૈયારી કરી દીધી અને જાહેર ખખર પણ આપી દીધી. તેટલામાં દિગબરાએ આકાલાના ચૂકાદા સામે ફરી પાછી નાગપુર હાઇકા માં સન ૧૯૪૪ માં અપીલ કરી. હાઇકોર્ટના યુરોપિયન જજ R. E પાલાકે ૮-૭-૧૯૪૭ ના રાજ નિકાલ ( Order ) આપ્યા અને તેમાં
to its original form. Similarly, the point raised by the Digambaris that the lape cannot be applied before expiry of 16 from the date of the previous lape has also been over-ruled by the High Court.
Dated 18-9-1944, Sà/
I st Additional District Judge, A K O L A.
1. 3. The learned Additional Distriot Judge has held that the original dimensions for the Katisutra were 1 inch broad and 1/3 inch thick in a semicircular form and that those of the kachota were a breadth ranging from 2 inches at the top to 2 inches at the bottom and a thickness of inch. Counsel has taken me through the evidence which has been discussed at length by the learned Additional District Judge, and I see no reason to differ from the view that he has taken. There is ample evidence to support that view, and the evidence of the Swetambaris is corroborated by one of the Digambari witnesses, namely, Nemaji (A. W. 6) who says that the kardora was of the diameter of a pice coin. I agree with the learned Additional District Judge's conclusions, and there is nothing I can usefully add to what he has to say.

Page #9

શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ.
૮૫
આકેલા કેર્ટના ઓર્ડરને મંજૂર રાખીને દિગંબરની અપીલ કાઢી નાંખી. અને ટીકા કરી કે દિગંબર જાણી જોઈને કેસ લગાવી રહ્યા છે માટે તાંબરોને જે કંઈ કેટનું ખર્ચ થયું છે તે ભરપાઈ કરી આપવા માટે દિગંબરને હુકમ કર્યો.
આ હુકમ મળતાં જ “વેતાંબરેએ લેપની તૈયારી કરી દીધી તેટલામાં તો દિગંબરેએ નાગપુરની હાઈકોર્ટમાં લેટર્સ પેટંટ અપીલ (Letters Patent Appeal) કરી અને લેપની અટકાયત ચાલુ રાખવાની (Continuation of the stay) માગણી કરી. પણ ૧૭-૩-૧૯૪૮ ના હુકમથી કેટે એ અપીલ પણ કાઢી નાંખી, અને લેપ કરવા બદલ કેઈ પણ પ્રકારને મનાઈ હુકમ આપવાની ના પાડી. આથી કેઈપણ જાતની આડખીલી વચમાં ન રહેવાથી ૩-૧૦-૧૯૪૮ તારીખે “વેતાંબરેએ લેપ કરાવવાની શરૂઆત કરી, અને લેપ સુકાઈ જતાં ૧૩-૧૧-૧૯૪૮ થી પૂજા-પ્રક્ષાલની શરૂઆત પણ કરવામાં આવી અત્યારે આ સુંદર અને તેજસ્વી લેપથી મૃતિ ઝગમગ ઝળકી રહી છે.
(ચાલુ)
9. The appeals therefore fail and will be dismissed with costs. In the lower Court the learned Additional District Judge directed that the non-applicants should pay their own costs. He gave no reason for departing from the ordinary rule that costs should follow the oven, and there is, in my opinion, no justification whatever for departing from the rule in this case. The Digambaris appear to me to have boen generally litigating for the sake of litigation, and there is no reason why they should not pay the costs of the other side if the decision goes against them.
The cross-ohjection is therefore allowed, and I direct that the Digambaris, who were the applicants, should pay the costs of the nonapplicants' in that Court. Counsel's fee in this Court Rs, 200/-,one set.
Sd/-R, E. Pollock, Ag. Chief Justice.
-7-1947.

Page #10

તવાવબોધ .
લેખક–આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજય કસ્તુરસૂરિજી મહારાજ
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૬૯ થી ચાલુ) ૫૩
જ કઠણ કામ છે. અત્યારે તે કષાય અને સંસારમાં દેહાધ્યાસની ઉન્નતિ થઈ રહી વિષયથી આખુંયે જગત પરાભવ પામી રહ્યું છે. એટલા માટે રાગદ્વેષ બહુ જ બળવાન બનીને છે. ભાષાઓ શીખવાથી કે સિદ્ધાંતો વાંચી જવા સંસારી જીને હેરાન કરી રહ્યા છે. વેર- માત્રથી અથવા તો વિનયપૂર્વક-અભિનયપૂર્વક વિરોધની વૃદ્ધિને લઈને આત્મિક ગુણોની હાનિ સારાં ભાષણે કરવાથી કાંઈ કષાય-વિષય પરાથઈ રહી છે, છતાં તે તરફ જરાય લક્ષ અપાતું ભવ પામતા નથી, પણ વધારે બળવાન બનીને નથી. પિતાનું બેલેલું અને માનેલું જનતાને વધારે આત્માનું અહિતકર્તા થઈ પડે છે. સાચું મનાવીને જનતાથી ખાનપાન અને આદર- જનતાની પાસેથી સારાં સારાં ખાનપાન અને સત્કાર મેળવવાને માટે માયા–પ્રપંચ અને આદરસત્કાર મેળવવાના આશયથી જગત અસત્યને છુટથી ઉપગ થઈ રહ્યો છે. ધર્મને સમક્ષ વિદ્વાન વક્તા કે પ્રસિદ્ધ વક્તા કહેવરાનામે ઋદ્ધિગૌરવતા, શાતાગીરવતાની તૃષ્ણાઓ વવા જેટલા પ્રયાસ કરવામાં આવે છે તે પ્રબળ શાંત કરવા સતત પ્રયાસ કરવામાં આવે છે, મેહનીયના ઉદયને લઈને થાય છે, અને તે છતાં સુખશાંતિ મેળવી શકાતી નથી. પણ કષાય તથા વિષયોને બળવાન બનાવવાનો પ્રયાસ તેથી ઉલટા કલેશિત થઈને દુ:ખી જીવન ગાળી છે કે જે એકાંતે આત્માનું અનીષ્ટ કરનાર છે. રહ્યા છે કારણ કે સહુને પિતાના જ માન- અને તે જ્ઞાન નથી પણ એક પ્રકારનું અજ્ઞાન છે. સત્કાર અને પૂજા ગમે છે, પણ બીજાની પૂજાસત્કાર ગમતા નથી, એટલે ઈષ અને દ્વેષથી
વીતરાગના સિદ્ધાંત અને શાસ્ત્રો ભાગઅત્યંત દુઃખ ભેગવાય છે.
ના સ્વરૂપને ઓળખાવી તેને મટાડવાના ઉપાયો ૫૪
જણાવનારા છે. તેને ભારેગથી પીડા પામતા વેદનીય કર્મથી આત્માનું અહિત કે અશ્રેય આત્માઓ અભ્યાસ કરીને તેમાં બતાવ્યા થતું નથી; કારણ કે વેદનીય કર્મ તો કેવળીને પ્રમાણે ઉપચાર કરીને પોતાનો ભાવરોગ મટાપણ જોગવવું પડે છે, પરંતુ માનસિક અશાંતિ, ડીને ભાવ આરોગ્યતા મેળવી શકે છે, પણ સંકલ્પવિકપ અને અજ્ઞાનતાના કારણભૂત વીતરાગના સિદ્ધાંતોને સપર્શોધન્ય ઉપર મોહનીયના ઉદયની ચિંતા કરવી અને મોહ- ઉપરથી અભ્યાસ કરીને કષાય, વિષય અને નીયને નિર્બળ બનાવવા આપણાથી બનતું અજ્ઞાનતાની પ્રેરણાથી જનતામાં વિદ્વાન કે બધુયે કરવું. કષાય અને વિષયને નિર્બળ વક્તા તરીકેની પ્રસિદ્ધિ મેળવી કષાય વિષયને બનાવવા વસ્તુ-તવનું નિરંતર ચિંતવન કરવું. પિષવા જે પ્રયાસ કરે છે તેઓ ભાવરોગ કષાય અને વિષયે ઉપર વિજય મેળવે ઘણું મટાડવાના બદલે પુષ્કળ વધારી રહ્યા છે, તેમને

Page #11

તવાવબોધ.
29
૫૮
ભાવઆરેગ્યતા પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી. જેઓ આમાથી પરાભુખ થઈને અર્થાત્ આત્મદ્રોહી શાલાવેદન પણ કર્મ છે માટે તે પણ બનીને નામધારી દેહને પ્રસિદ્ધિમાં લાવવાને ભાવગ હોવાથી તેને ભેગવનાર સુખશાંતિ અથવા તો દેહને તથા ઇંદ્રિયોના વિષયોને ભગવે છે એમ કેવી રીતે કહી શકાય? તોય પિષવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તેઓ છેવટે મેહનીય કમરના દબાણથી શાતા વેદની ભેગવદેહનો નાશ થવાથી અપરાધી બનીને અધમ નાર “જીવને સુખશાંતિ ભોગવું છું” એમ કહેવું ગતિ મેળવ્યા સિવાય બીજું કાંઈ પણ પ્રાપ્ત પડે છે. આત્મધર્મના વિકાશ સિવાય કાંઈ પણ કરી શકતા નથી.
સાચું અને સારું છે જ નહિ અને તે વિકાશ ૫૬
કર્મના વિયોગ સિવાય થઈ શકે નહિ. જેઓ આત્માની કાળજી રાખ્યા સિવાય
૫૯ ઇન્દ્રિયોને ગમે તેમ વર્તે છે તે આત્મદ્રોહી જ્યારે મોહ નબળો પડી જાય છે ત્યારે કહેવાય છે, આત્માને અશાંતિ ઉત્પન્ન કરનાર આત્માને સાચું સૂઝે છે. ધન સંપત્તિને વિપત્તિ અનુચિત અછાઓ છે; માટે કોઈ પણ દ્દિગલિક સમજે છે, બનાવટી સુખશાંતિને અશાંતિ તથા વસ્તુ વાપરવાની ઈચ્છા થાય ત્યારે તે વસ્તુનું દુઃખ સમજે છે, વિષયિક સુખના સાધનને વાસ્તવિક સ્વરૂપ વિચારવું. આત્માને શું લાભ આત્મગુણઘાતક તથા સાચી સુખશાંતિ-જીવન મળે છેપરિણામે શાંતિ ઉત્પન્ન કરે છે કે અને આનંદના બાધક સમજે છે. અને એટલા અશાંતિ ? આમા અપરાધી બને છે કે નિર૫. માટે જ તે આત્મા ધન, સંપત્તિ આદિ છોડી રાધી ? ઈત્યાદિ વિચાર કરવાથી ઈરછાઓ નબળી દઈને આત્મિકગુણ મેળવવા ઉદ્યમ કરે છે. પડી જશે અને આત્મા અપરાધી થતો અટકશે. અજ્ઞાની છને ઉગ કરનાર કટ્ટાનુષ્ઠાન કરીને
સંતોષ માને છે. અજ્ઞાની છે જેને દુઃખ માનવ જીવનમાં તો કંઈક એવી અશાતા માને છે તેને પોતે સુખ માને છે; કારણ કે ઉદયમાં આવતી નથી, પણ ભવાંતરમાં ભેગવવા કમ ક્ષય નિમિત્તે કરવામાં આવતાં કાનુષ્ઠાન યોગ્ય અનંતી અસહા અશાતા સત્તામાં ભરી છે. આત્મવિકાસ કરવાવાળાં હોવાથી પરિણામે તે સમય આવતાં જીવને ભોગવવી પડશે. સાચી સુખશાંતિ પ્રાપ્ત કરાવનારાં હોય છે જ્યાં સુધી સર્વ કર્મ ક્ષય ન થાય ત્યાં સુધી માટે તેને દુ:ખ નહિ પણ સુખ જ માને છે. જીવને સુખશાંતિ વળી શકવાની નથી. જે જયારે મેહનીય સર્વથા નિર્બળ થઈ ગયું સુખ શાંતિ માનવામાં આવે છે તે બધીયે હોય ત્યારે જ આત્મા કંઈક સ્વતંત્રપણે સાચું બનાવટી છે મેહ ગ્રસ્ત અજ્ઞાની જીવે માની સમજીને સાચું મેળવે છે. તે સિવાય તે સબળ લીધેલી છે. જ્યાં આઠે કમેને ઉદય ચાલુ મોહનીયથી નિર્બળ બનેલા આમાઓ જૂઠાને હાય અર્થાત્ આઠ પ્રકારની ભાવગ જીવ સાચું માની હેરાન થઈ રહ્યા છે, છતાં માની ભોગવી રહ્યો હોય ત્યાં સુખશાંતિ તથા આનંદ રહ્યા છે કે અમે સુખી છીએ, મેટા છીએ, હેય શાને ? સુખશાંતિ આદિ આત્માના પૂજ્ય છીએ, ઉદ્ધારક છીએ, તારક છીએ. આ ધર્મ છે, તે અનુકૂળ વૈષયિક જડાત્મક વસ્તુઓના બધુંયે મોહના નશાનું પરિણામ છે, માટે સંગથી પ્રગટ થાય નહિ, પણ અવરાય છે– પ્રલાપ માત્ર છે, જરાય સાચું નથી. દબાય છે, પછી સુખશાંતિ શાની?
(ચાલુ)

Page #12

શ્રીમદ્દ દેવચંદ્રજીકૃત વશ વિહરમાન સ્તવન મળે છે દ્વિતીય શ્રી યુગમંધર જિનસ્તવન છે
સ્પષ્ટાર્થ સાથે, (સં–ડોકટર વલ્લભદાસ તેણસીભાઈ–મોરબી) શ્રી યુગમંધર વિનવું રે,
વિગેરે તેની શુદ્ધ પરિણતિને ઘત કરી અશુદ્ધ વિનતડી અવધાર રે વાલાય; પરિણામે પરિણુમાવવા તે ભાવહિંસા છે. તેમાં પિતાના એ પરપરિણતિ રંગથી રે,
ભાવપ્રાણની હિંસા કરવી તે નિજ નહિંસા છે અને મુજને નાથ ઉગાર રે દયાલરાય. (૧) પર જીવન ભાવપ્રાણુની હિંસા કરવી તે પરજીવસ્પષ્ટાર્થ-ન્માણાતિપાત વિરમણ. મૃષાવાદ ભાવહિંસા છે અને મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય, પ્રમાદ વિરમણ, અદત્તાદાન વિરમણ. મંથન વિરમગ તથા તથા યોગનું સેવન કરવું તે હિંસાના કારણો છે. તે પરિગ્રહ સંગ્રહ વિરમગુરૂપ પંચ મહાવ્રત તથા શાંતિ, કારણ સેવવાથી હિંસા થાય છે. કહ્યું છે કે – માદેવ, આવ, મુનિ, તપ, સંયમ, શાચ, સત્ય, કારણ જોગે કારજ નીપજે રે, અચિનત્વ તથા બ્રહ્મચર્ય આદિ સર્વ ધર્મોમાં
એહમાં કોઈ ન વાદ; અનુકૃતિ ધરાવનાર અહિંસા-દયાધર્મ છે, જેમાં સર્વ
પણ કારણ વિણું કારજ સાધીયે રે, ધર્મને સમાવેશ થઈ જાય છે.
તે નિજમત ઉન્માદ- શ્રીઆનંદઘનજી, સર્વજ્ઞ તીર્થંકરદેવ હિંસાના બે પ્રકાર પ્રરૂપે છે. દ્રયહિંસા અને ભાવહિંસા. પાંચ સ્થાવર આદિ
એમ સ્યાદ્વાદ નય યુત જિનપ્રરૂપિત દ્રવ્યહિંસા
તથા ભાવહિંસાના સ્વરૂપથી અજાણ તથા તેના એકેંદ્રિય છે તથા બેઇદ્રિય આદ ત્રસ જીના દશ
કારણથી અજાણુ મિથ્યાદષ્ટિ છ એક સંયમ માત્ર દ્રવ્ય પ્રાણને મારવું, કાપવું, છેદવું, દુખવવું તથા
પણ હિંસા ભાવમાં વર્તી શકવાને અસમર્થ છે તેને વિદ્યોગ કરવો તે વ્યહિંસા છે. પિતાના દ્રવ્ય
તથાપિ મોહમઘમાં બેભાન થયેલા હિંસામાં વર્તતા પ્રાણુની હિંસા કરવી તે સ્વાવ્ય હિંસા અને અન્ય
છતાં અમે દયા પાળીયે છીએ-દયાલુ છીએ એમ જીવના દ્રય પ્રાણની હિંસા કરવી તે પદ્રવ્ય હિંસા
પિતાના જિહવાગ્રથી જપના તથા મનમાં ક૯પના છે. તથા તે કાર્યમાં મમત્વ કરી રહેલા જીવોના
કરે છે પણ તેથી શું ? સાચી દયા પાક્યા સિવાય જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્ર-તપ-વીય–ઉપથાગ વિગેરે ભાવપ્રાણુને મિયાત્વ, અજ્ઞાન તથા કષાયવડે ઘાત કરે
તેના પરમોત્તમ ફલ મેક્ષસુખને પામી શકે નહીં. તે ભાવહિંસા છે. અર્થાત મિપદેશવડે કોઈ જીવના પણ જે સ્યાદ્વાદ નય યુક્ત જિનપ્રરૂપિત દ્રવ્યદર્શન ગુણને ઘાત કરી મિથ્યાત્વરૂપ પરિણાવ, હિંસા તથા ભાવહિંસાના સ્વરૂપનું તથા તેના કારણેનું સમઝાનથી ચૂકાવી અજ્ઞાનરૂપ પરિણમ. તથા સભ્યજ્ઞાન ધરાવે છે. જે પરમાત્તમ ફલના ઉત્સુક ક્ષમાં ગુણને વાત કરી ક્રોધરૂપ પરિણુમાવવો તથા છે, હિંસાનું ફલ જે ભવભ્રમણ તેથી ઉદ્વિગ્ન ભયભીત વિનય ગુણને ઘાત કરી માનરૂ૫ પારણુમાવવો તથા છે એવા સમ્મદ્રષ્ટિ છે જ અહિંસામાં વર્તી સરલતા ગુણને ઘાત કરી માયારૂપ પરિમા, શકવાને સમર્થ છે. “પઢમં નાણું તઓ દયા ” મુતિ ગુણને ઘાત કરી લે ભરૂપ પરિણમાએ જે અંશે અહિ સભા માં વિરે છે, તેને તેટલા

Page #13

યુગમધરજિન રતવન-સ્પષ્ટાર્થ.
અંશે અહિંસક કહી; માટે ચેથા ગુણસ્થાનકથી પ્રમેયત્વ, અગુરુલઘુત્વ અને સત્વ સ્વભાવવંત હેવાથી માંડી ઉપલાઉપલા ગુણસ્થાનોમાં અહિંસક દશા નય પિતાના ગુણ પર્યાના કર્તા ગ્રાહક, વ્યા૫ક આદિપ્રમાણ અધિકી અધિકી વર્તે છે, પણ હે ભગવંત! પણે પિતાની સત્તા ભૂમિમાં સર્વદા વર્તે છે. તથા આપ હિંસાના સર્વે કારણોથી દૂરવર્તી હોવાથી વળી ક્ષેત્રકાલભાવનામ એકસમુદાયિત્વ દ્રવ્યત્વમ” સર્વોત્કૃષ્ટ તથા સર્વદા અહિંસક ભાવમાં વર્તે છે, ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવનું એક સમુદાયીપણું તે દ્રવ છે રાગ-દ્વેષ રહિત હોવાથી તે છ ઉપર એક માટે દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ-ભાવ પરસ્પર અભેદ છે-અપ્રથસરખી રીતે દયા રાખે છે, તેથી સર્વે દયાલુ છોમાં ગભૂત છે તેથી કોઈ દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યના ક્ષેત્ર, કાલ, આપ રાજા સમાન શિરોમણિ છો તેથી હે દયાલરાય! ભાવમાં પ્રવેશ કરવા સર્વથા અસમર્થ છે માટે શ્રી યુગમંધર સ્વામિ ! કરુણનિધાન તથા સમર્થ નિશ્ચય ન કોઈ દ્રવ્ય અન્ય દ્રવ્યને કારક, કર્તા, જાણી આપ પ્રતિ વિનંતિ ઉચ્ચારું છું કારણ કે ભiા, ગ્રાહક, વ્યાપક, આધાર, આધેય વિગેરે થઈ થાલુ તથા સમર્થ હેય તે જ સેવકની વિનંતી અને શકે નહીં, તથાપિ છમાં અનાદિ વિભાવ સ્વભાવ મનોરથે જ પરિપૂર્ણ કરે, માટે મુજ સેવકની વિનંતિ હોવાથી હું મિથ્યાત્વ અજ્ઞાનવશે પરપરિણતિ-પુ - કનુભાવે ચિત્તમાં ધારી “એ પરંપરિકૃતિ રંગથી મલપર્યા વિષે કર્તા-ભક્તા-પ્રાહક, વ્યાપક આદિ મુજને નાથ ઉગાર.” હે નાથ! હે સ્વામી! અનાદિ બુદ્ધિ કરી મારી આત્મિક સ્વતંત્ર સિદ્ધિથી વિયોગી વિભાવવશે પુદ્ગલ પર્યાય જે શરીરાદિક તેમાં અહ- રહ્યો, પણ તે યુગમંધર સ્વામી ! આપને સંપૂર્ણ નયે પણું માની, તે ઉપર અત્યંત રામ કરી તેમાં તલલીત પિતાના પરિણામના કર્તા, જ્ઞાતા તથા તેમાં જ રમણ થઈ રહ્યો છું. તથા તે શરીરાદિકને પ્રશસ્ત, હિતકારી કરનાર તથા તેને જ આસ્વાદન–અનુભવ લેનાર કુટુંબીજના મિત્રવર્ગ-નોકર, ચાકર તથા ધન, ધાન્ય, હોવાથી સાચા પ્રભુ જાણી, આપ પ્રતિ હું મારી મણિ, ઔષધિ, આવાસ આદિ અનેક પુર્મલ પર્યા- સાચી કથા નિવેદન કરું છું. (૨) એમાં તથા પંચેંદ્રિયના અનેક મનોd વિષયોમાં
યદ્યપિ મૂલ સ્વભાવમાં રે, રાવશે તલીન થઈ રહ્યો છું, તેને મેળવવા, રાખવા
પકવ વિભાવ રે દયાલરાય; માટે અનેક પ્રયાસ કરું છું, અનેક વિકપાલ
અસ્તિ ધર્મ જે માહરે રે, રચું છું, તેની તૃષ્ણારૂપી આગમાં નિરંતર પ્રજવલિત
એહને તથ્ય અભાવ રે દયાલ રાય૩ થાઉં છું, તેને વિયોગ થાય તે માટે ભય ભોગવું
સ્પષ્ટાર્થ:-અનાદિ કાલથી જો કે મારા જ્ઞાનછું, તેના વિશે શક-સંતાપ, આકંદ વિગેરેને ,
દર્શન–ચારિત્રરૂ૫ આત્મશુગમાં પરકાદિ વિભાવને ભોક્તા બનું છું અને પિતાની સહજ અનંત, સ્વ- સંકષિ થયેલો છે તેથી હું અનાદિ કાલથી ૫૨તંત્ર અપગભૂત સ્વક્ષેત્રવત અવિનશ્વર સુખનિધાન
કાદિ વિભાવરૂપ પરિણમું છું તે પણ સતાવતે આત્મ પરિણતિથી વિયોગી રહું છું, માટે હે ભક્ત
રહેલા મારા અસ્તિધર્મમાં સામાન્ય સ્વભાવમાં ખરેવત્સલ પ્રભુ! એવી દુષ્ટ પર પરિણતિના રંગથી મુજને
ખર તે વિભાવનો અભાવ છે, કારણ કે સામાન્ય હવે શીઘ્રમેવ ઉગારે.
સ્વભાવ સદા નિરાવરણ છે, માટે જે હું મારા કારક ગ્રાહક ભેગ્યતા રે,
અતિધર્મ તરફ લક્ષ આપુ, તેને પ્રગટ કરવા રુચિ મેં કીધી મહાય રે દયાલરાય; ધરુ તે નિશ્ચય કર્મ જન્ય ઉપાધિરૂપ વિભાવને સમૂલ પણ તુજ સરીખે પ્રભુ લહી રે, નાશ કરી સંપૂર્ણ શુદ્ધ સુખનિધાન અસ્તિધર્મને
સાચી વાત કહાય રે દયાલરાય. (૨) જે ગી થાઉં. આદિ અનંતકાલ સુધી એ અવસ્થામાં સ્પર્થ-સર્વે દ્રવ્ય અસ્તિત્વ, વરતુત્વ, કવ્યવ, અવસ્થિત રહું. ()

Page #14

૯૦
પપરિણામિકતા દા રે,
લહી પરકારણ ચેાગ ૨ે દયાલરાય; ચેતનતા પરગત થઈ રે,
રાચી પુદ્ગલ ભાગ ૨ે દયાલરાય. (૪) સ્પા :-જ્ઞાનાવરણાદિ દ્રવ્યકમ તથા ભાવક”ના ઉદયવશે પરપરિણામિક દશાને પ્રાપ્ત થયે। છું, અર્થાત્ પરદ્રવ્યના પરિણામને પાતાને પરિણામ માનું છું એટલે મન-વચન-કાયાની ક્રિયાને આત્મ ક્રિયા માનું છું તેથી મારી ચેતતતા પરપરિણામમાં વ્યાપી–પરગત થઇ, પુદ્ગલ પર્યાયાને ભેળવવામાં રાચી-આસક્ત થઇ-લીન થઈ-ત્યાં જ સ્થિત થઇ તેથી આત્મપરિણામને ભાગ લેવા અવકાશ મળ્યા નહી. અશુદ્ધ નિમિત્ત તેા જડ છે રે,
શ્રી આત્માનć પ્રકાર
ટેવથી તે પુદ્ગલ જડમાં કારણપદ ઉત્પન્ન કરી અશુદ્ધ પરિણામે પરિણમ્' છું. તેથી આત્મિક શુદ્ધ કાર્ય કરવામાં આત્મીયે અત્યંત હીન થઇ રહ્યો છું, અર્થાત્ અનત જ્ઞાન, અનંત દર્શન, અનંત સુખરૂપ અનુપમ આત્મ વ્યક્તિથી રહિત કંગાલ બની અત્યંત પરાધીન, દરિદ્ર-યામણી અવસ્થાને ભાગવું હું પણુ હૈ પ્રભુ ! તમે તેા અનત જ્ઞાનવીના પરિપૂ પાથા-પૂ તિથી સહજ, અકૃત્રિમ-સ્વતંત્રએકાંતિક, અતાતીત, અવ્યાબાધ-આત્મિક સુખમાં લીન-સંતૃપ્ત--નિમગ્ન થઇ રહ્ય! હા. (૫) તિક્ષ્ણ કારણ નિશ્ચય કરો રે,
મુજ નિજ પરિણતિ ભાગ રે દયાલરાય; તુજ સેવાથી નીપજે રે,
વીર્યશક્તિ વિહીન હૈ દયાલરાય; તુ તે વીજ જ્ઞાનથી રે,
સુખ અન ંતે લીન હૈ દયાલરાય. (૫) સ્પષ્ટા :-આત્માને અશુદ્ધ પરિણામે અર્થાત્
સાંજે ભવ ભય ાગ રે યાલરાય. (૬) સ્પા :-તેથી ન્યાય યુક્ત જ્ઞાનાંથી મને એવા નિશ્ચય થયા છે કે-હે ભગવંત | કમ્હરૂપ રજથી સર્વથા નિલેષ સ્ફટિક સમાન તમારા સંપૂર્ણ, અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ અને કષાયરૂપ પરિણમવામાં શુભા-નિર્દેલ, પવિત્ર ગુણેનું સેવન કરતાં ભક્તિ કરતાં મારી આત્મપરિણતિરૂપ અખાય, અખૂટ, સ્વતંત્ર, પૂર્ણાનંદમય, સહજ આત્મસ પદાના ભાગની મને પ્રાપ્તિ થશે તથા ‘ ભાંજે ભવ ભય શોગ ' અનાદિકાલથી ચાર ગતિરૂપ ભવસમુદ્રમાં અજ્ઞાનવશે અનેક દુઃસહ દુ:ખા તથા તજજન્ય ભય, શાક, સંતાપ, આક્રંદ વગેરે સહુ' છું, તેને સહજ લીલામાત્રમાં નાશ થશે. ૬ શુદ્ધ રમણ આનંદતા રે,
શુભ કર્મોદયવડે પુદ્ગલ દ્રવ્ય-ગુણુ-પર્યાયને સંબંધ તે નિમિત્ત છે પણ તે શુભાશુભ કર્માંય, જડ ચેતનતા રહિત તેમજ વીય શક્તિ રર્હિત હેાવાથી તેને આત્માને અશુદ્ધ પરિણામે પરિમાવવામાં પોતાની મેળે કારણુ બનવાને અસમર્થ છે તથા કારણ પ૬ તા ઉત્પન્ન પર્યાય છે. માટે જ્યારે કર્તા કા સાધાને રૂચિવ ત થઇ તેને નિમિત્તમાં વાપરે ત્યારે તેમાં કારણ પદ ઉત્પન્ન થાય છે. જો આત્મા પ્રમાદભાવમાં વર્તે તે તે શુભાશુભ કર્માંદય અશુદ્ધ પરિણામનું નિમિત્ત થાય પણ પોતે સચેત થઇ પેાતાના શુદ્ધ કાના કર્તા થાય ત્યારે કારક ચક્ર સુલટે અને શુભાશુભ કદિયે અશુદ્ધ પરિણામે પરિણમે નહીં, તે તે પુદ્ગલા નિમિત્ત પણ થઈ શકે નહિ. જેમ કુંભાર ઘર કાના રૂચિવાન થાય નહીં તથા દંડ-ચક્રાદિત તે ઘરકાય' સાધવામાં વાપરે ન તાકડ-ચક્રાદિ તે વારે ઘરકાના નિમિત્ત કહેવાય નહીં. પણ હું અનાદિ વિભાવશે રાગ-દ્વેષે પરિણમવાની દ્રઢ
ધ્રુવ નિર્સગ સ્વભાવ રે; દય લરાય સકલ પ્રદેશ અમૂર્તતા રે,
ધ્યાતા સિદ્ધિ ઉપાય રે. દયાલરાય (૭) સ્પષ્ટા .-અચલ, અબાધિત, નિરાવર, શુદ્ધ પરમાત્મ પદ રમણુ-અનુભવજન્ય આનંદને તયા પોતાના ધ્રુવ અર્થાત્ પેાતાના દ્રન્ય-ક્ષેત્ર-કાલ–ભાવે સદા સત્, અન ́ત અવ્યય ગુણના પિંડ, તથા નિસંગ-સકલ પરભાવ પરિગ્રહથી અતીત એવા આત્મભાવને તથા અલેશી, અસ્પર્શી, અગ’ધી, અવર્ણી, અરસી, અક્રોધી, અમાયી, અમાન, અલેાબી, અવેદી

Page #15

શ્રી યુગમંધર જિન સ્તવન-પછાર્થ
આદિ અનેક વ્યતિરેક ગુણોના સમૂહરૂપ સકલ પ્રદેશ શરીર તેમાં લેલીભૂતપણે પરિણમી પિતાનું આત્મઅંગ અમૂર્તિ પિંડ આત્મ દ્રવ્યને સર્વે પરદ્રવ્યની મૂર્છાથી માને છે તથા તે શરીરને જે પ્રશસ્ત, હિતકારી પિતાની આત્મપરિકૃતિ વારી પિતાની આત્મભૂમિમાં પદાર્થો-સ્ત્રી-ધન-કુટુંબદિને પિતાનાં હિતકારી માને સ્થિત કરી-લીન કરી પોતાની સર્વે વીર્ય શક્તિ છે, તેમાં રાગ-રસે રીઝે છે સંસારભ્રમણ પરિએકત્ર કરી એકાગ્ર ચિત્તે ધ્યાતાં અમૂર્ત પરમાત્મ પાટીને વધારે છે અને તે શરીરાદિને પિતાના સાબ પદની સિદ્ધિ થાય-યાતા બેયની એકતા થાય. જાણી નિરંતર તેને સાધવા માટે અનેક પ્રયાસ કરે સમ્યક્ત જે ઉપદિયે રે,
છે. તેને જ પોતાનું કાર્ય જાણે છે અને અજ્ઞાનવશે સુણતા તત્વ જણાય રે દયાલરાય; પોતે પરક રવભાવે પરિણમે છે. તેથી કારક્યક્ર શ્રદ્ધા જ્ઞાને જે પ્રદ્યો રે,
શુદ્ધ સ્વભાવથી વિરુદ્ધ બાધકભાવે પરિણમે છે, પણ તેહિ જ કાર્ય કરાય રે દયાલરાય. (૮) જ્યારે અત્મા ચોગ કારણવડે સમ્યજ્ઞાનનો લાભ
સ્પષ્ટાર્થ-દ્રવ્યના સર્વ પર્યાયના અજ્ઞાન વિનાના પામે, અનંત પરમાનંદમય સંપૂર્ણ સુખના હેતુ એકાંતવાદીયો(મિથ્યાવાદીઓ)ના વિડંબનારૂપ ભવ- પરમાત્મપદરૂપ પિતાના શુદ્ધ સાધ્યને ઓળખે ત્યારે બ્રમણના હેતુભૂત દુર્નયથી પરિપૂર્ણ અજ્ઞાનજન્ય પર સાધ્ય તરફ અરૂચિ થાય અને પિતાનું શુદ્ધ સિદ્ધાંતથી ઉપજતા અજ્ઞાનરૂપ અંધકારના સમૂહને સાધ્ય સાધવાની રૂચિ થાય, શુદ્ધ કાર્ય કરવાને નાશ કરનાર, સકલ નય તથા પ્રત્યક્ષ-પરોક્ષ પ્રમાણુથી ખંભલાવી થાય ત્યારે જે કારચક્ર બાધકભાવે અબાધિત-સ્પાદાદ યુકત, અવ્યાપ્તિ, અતિવ્યાપ્તિ તથા અર્થાત આત્માના જ્ઞાન-દર્શન-સુખ-વીર્યની વાત અસંભવાદિ સકલ દૂષણ રહિત છાદિ તત્તનું સત્ય કરવારૂપ કાર્યો પરિણમતું હતું તે સાધક ભાવે એટલે સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કરનાર જિનેશ્વરના પરમ કલ્યાણકારી શુદ્ધ પાન-દર્શન-સુખ-વીર્ય સાધવારૂપ પરિણમે વચને, શ્રવણ-મનન-નિદિધ્યાસન કરતાં, સંશય, એટલે આત્મા પિતાના શુદ્ધ પરિણામે વર્તે, તેમાં વિપર્યય અને અને વ્યવસાય રહિત તન્ય સ્વરૂપનું રમણ કરે, ત્યાં જ સ્થિત થાય એમ થતાં આત્માના સમ્યજ્ઞાન થાય તે સમ્યગદર્શન, સમ્યજ્ઞાન યુક્ત સર્વે પ્રદેશે મંગલ થાય અર્થાત્ કર્મરૂપ રજ ગળી જે આમ સ્વરૂપ જાણીયે-પ્રહણ કરીયે તે જ પર જાય. અત્યંત સુખનિધાનને લાભ થાય. (૯). માત્મ સિવિલના સાધક બની શકીયે. જ્યાં સુધી ત્રાણ શરણ આધાર છે રે, આત્મદ્રવ્યનું સમ્યજ્ઞાન, સમ્યગદર્શન થયું નથી ત્યાં પ્રભુછ ભવ્ય સહાય રે દયાલરાય; સુધી આદરેલું ચારિત્ર તે સમ્યફ વિશેષણને પ્રાપ્ત દેવચંદ્ર પદ નીપજે રે, થઈ શકે નહિ. અને સમ્યફ ચારિત્ર વિના કદાપિ જિન પદકજ સુપસાય રે દયાલરાય. ૧૦ કાળે મોક્ષની પ્રાપ્તિ થઈ શકે નહિ. (૮)
સ્પષ્ટાથ:- હે પ્રભુજી! આપ ચાર ગતિરૂપ ભવકાર્યસૂચિ કર્તા થયે રે,
ભ્રમણના દુઃખથી ત્રાણ અર્થાત રક્ષણ કરનાર તથા કારક સવિ પલટાય રે દયાલરાય; મહાન દુઃખદાયી જ્ઞાનાવરણદિ પ્રચંડ અષ્ટ કર્મ આતમગતે આતમ રમે રે,
શત્રુઓથી ડરતા ભય પ્રાણીઓને શરણ છો તથા નિજ ધર મંગલ થાય છે કાલરાય. - ભવસમકમાં ડૂબતા ભવ્ય પ્રાણીઓને હસ્તાવલંબન
સ્પષ્ટથ-જ્યાં સુધી જીવ મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાનકે રૂ૫ છો તથા ભવ્યજીવોને મેસલમી વસાવવામાં વર્તે છે, સમ્યગદર્શનની પ્રાપ્તિ થઈ નથી ત્યાંસુધી પરમ સહાયભૂત છે, તેથી હે ગુણસાગર ! આપના અનામ વસ્તુમાં આત્મબુદ્ધિ-અહંપણું માને છે, નિર્મલ ચરણકમલના પસાયથી દેવમાં ચંદ્રમા સમાન અથાત પુદ્ગલ સ્કોથી બનેલું ચૈતન્ય શૂન્ય છેપરમાત્મપદની પ્રાપ્તિ થાય એ નિર્વિવાદ છે. (૧૦)

Page #16

- સંગહણી ( સંગ્રહણી)
(લે. છે. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ.) સંસ્કૃતમાં “સંગ્રહ’ શબ્દ છે. આ શબ્દનું હણને સંબંધ આવસ્મયના છ અંશે પછી નારી જાતિનું રૂપ “સંગ્રહણિ” તેમજ “ સંગ્રહણી' પક્કિમનું પ્રતિક્રપગ ) સાથે છે. એને પડિકમણ થાય છે. એને મળતા આવતા પાઇય ( પ્રાકૃત) સંગહણું કહે છે. એમાં ૮૦ ગાયા છે. જિનશબ્દ “સંગહણિ” અને “સંગઠણી ” છે. પદાર્થનું રાનકોશ (ભા. ૧, પૃ. ૨૫૮)માં ૧૬૯ ગાથાની સંક્ષેપમાં પ્રતિપાદન કરનાર ગ્રંથને-સારસંગ્રાહક પ્રતિક્રમણ સંગ્રહણની નેધ છે. આ પ્રતિક્રમણમંથને પાઈયમાં “સંગહણિ” કે “સંગહણી” અને નિર્યુકિત(પડિકમણનિત્તિ )માં તે ૫૧ થી સંસ્કૃતમાં “સંગ્રહણિ” કે “સંગ્રહ@ી” કહે છે. ૫૩ જેટલી ગાથા જોવાય છે. એટલે તમભગ ૧૧૬ જેમ “ સંગહણિ ઈત્યાદિ સંક્ષેપસૂચક શબ્દ છે તેમ જેટલી સંખ્યા એમાં તે ઓછી છે. સમાસ’ શબ્દ પણ છે.
જિનભદ્રીય સંગહણી–જેન જગતમાં ‘ભાષકેટલીક જૈન કૃતિઓના અંતમાં “ સમાસ' કાર” તરીકે ઓળખાવાતા અને વિસે સાવસ્મય. શબ્દ જોવાય છે. જેમ કે ખેતસમાસ અને જંબુ ભાસ, વિસેસણુવઇ, જયપુસુત્ત ખેત્તસમાસ દીવસમાસ. એવી રીતે કેટલીક જૈન કૃતિઓને ઇત્યાદિના કર્તા ક્ષમાશ્રમણ જિનભદ્રમણિએ પાઈય'સંગહણી' ના નામે ઓળખાવાય છે. વળી કેટલીક માં-જઈશું મરહઠ્ઠીમાં પદ્યમાં સંગહણી રચી છે. કૃતિના અંશને પણ ‘સંગહણી” શબ્દપૂર્વક થવ- એને બહસંગ્રહણી કહે છે. પરણવ ઈયાદિ હાર કરાય છે.
જેને પ્રૌઢ કૃતિઓના દેહનરૂપે અને સૌ કોઈ જૈનતાપરિક્રમણ સંગહણી-ભદ્રબાહુવામીએ રચેલી શ્રાવિકાઓના સુદ્ધાં ઉપગ માટે રચાયેલી આ મનાતી આવસ્મયનિજાતિ એ કેટલાક વિદ્વાન- સંગહણીનું પઠન પાઠન એટલા વિશાળ સ્વરૂપમાં ને મતે મૂળ સ્વરૂપમાં આજે મળતી નથી, પરંતુ થયું લાગે છે કે એના અભ્યાસીઓએ એમાં વિરતાએમાં વખતોવખત ઉમેરા થઈ એને જે દેહ બંધા રાદિના ભયથી નહિ અપાયેલી બાબતોને લગતી તે સ્વરૂપે આજે આપણને મળે છે. પ્ર. લેયમને ગાથાઓ અહીંતહીંથી લઈને એનું કલેવર વધારી આ નિજજુત્તિના ચાર ઉદ્ધાર કયા છે. એ પૈકી દીધું. એમ જણાય છે કે અસલ એમાં લગભગ પહેલા ત્રણ ઉદ્ધાર અનુક્રમે ભદ્રબાહુસ્વામી, સિદ્ધસેન ૨૭ ગાથાઓ હશે. આજે એમાં લગભગ ૪૧૯ ( દિવાકર) અને જિનભટને હાથે થયા છે. બીજ ગાથાઓ જેવાય છે, આ મનનીય કતિ ઉપર મલયઉદ્ધારની વેળાએ પટિયા ( પીઠિકા ) અને સંગ- ગિરિયુરિની ટીકા, પૂર્ણભદ્રના શિષ્ય શાલિભદ્ર વિ. હણી સંગ્રહણી)ને સ્થાન અપાયું. આ સંગ. સં. ૧૧૩૯ માં રચેલી વિકૃતિ, મુનિ પતિચરિત છે
૧ જુઓ જિનભદ્રીય સંગહણી( ગા. ૧)ની ૩ આ ટીકાના મંગલાચરણમાં મૂળના કર્તાના મલયગિરિરિકૃત વૃત્તિ( પત્ર ૨ આ). ૨ જુઓ નામ તરીકે જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ મારું પુસ્તક A History of the Conomical છે; બાકી મૂળમાં કર્તાનું નામ નથી. વિશેષમાં આ Literature of the Jainas ( p. 174 ). ટીકા ૩૫૩ માથા ઉપર છે.

Page #17

=
=
=
સંગ્રહણ
કર્તા હરિભદ્રકૃત વૃત્તિ, જિનવલભની વૃતિ તેમજ એક તિર્યંચને અંગે વિચારાઈ છે. આ કૃતિની સચિત્ર અજ્ઞાતકર્તાક ટીકા છે. આ પૈકી પ્રાચીન અને વિશ્વ હાથીઓ મળે છે, સનીય ટીકાઓનો મૂળ સહિત સમીક્ષાત્મક અભ્યાસ સંગ્રહણીરત્ન તેમજ બહાસંગ્રહણું એ કરતાં કઈ કઈ ગાથાઓ પ્રક્ષિપ્ત છે તે જાણી શકાય. નામથી પણ ઓળખાવાતી આ કૃતિ ઉપર દેવભદ્રઆ પ્રયાસ કરવા જેવું છે. આની સફળતા માટે શ્રીચન્દ્રસૂરિના શિષ્ય ટીકા રચી છે. આ ટીકા ૨૭૪ એક બીજો માર્ગ પણ પ્રહણ કરવા જોઈએ અને ગાથા ઉપર છે એટલે મૂળે આ કૃતિ આવડી જ તે આ કૃતિની પ્રાચીન હાથથીઓના અન્વેષણુનો હશે. ટીકાકારે કહ્યું છે કે-જિનભદ્રીય સંગહણું છે. જેસલમેરના ભંડારમાં આની કોઈ જજૂની હાથ- જેવડી આ સંક્ષિપ્ત કતિ છે, પરંતુ એમાં વિશેષ પિથી હોય તે એ કામમાં લઈ શકાય.
અર્થ સમાવાયા છે. શ્રીચન્દ્રીય સંગહણી-જૈન પાઠશાળાઓમાં દેવભદ્રોય ટીકા ઉપરાંત આ સંગ્રહણું ઉપર આજકાલ સામાન્ય રીતે પ્રતિકમણુસૂત્ર, જીવ- મેરૂતુંગસૂરિના શિષ્ય ધર્મનંદનમણિએ તેમજ ચારિત્રવિચાર, નવતત્ત્વ, દંડક, સંગ્રહણી અને કર્મ. મુનિએ એક એક અવચૂરિ સંસ્કૃતમાં રચી છે. વળી ગ્રન્થને અભ્યાસ કરાવાય છે. આ સંગ્રહણી જિન- આ કૃતિ ઉપર કઈકે કૃતિ રચી છે. આ ઉપરાંત ભદ્રીય નહિ, પરંતુ માલધારી 'હેમચન્દ્રસૂરિના શિષ્ય રત્નાસિંહરિના શિષ્ય દયાસિંહગણિએ વિ. સં. લેશ (યાને લઘુષ્યિ ) શ્રી ચન્દ્રસૂરિએ રચેલી કૃતિ ૧૪૯૭ માં અને શિવનિધાનમણિએ વિ. સં. ૧૬૮૦ છે. આ શ્રીચન્દ્રસૂરિએ વિ. સં. ૧૫૯માં મુણિ- માં એકેક બાલાવબોધ રચ્યો છે. આમ હોવાથી સુવયચરિય(મુનિસુવતચરિત્ર) પવમાં રચ્યું છે. આ સંગહણી સિદ્ધાન્તને અવગાહન માટે પ્રવેશક એમની બીજી સુપ્રસિદ્ધ કૃતિ તે ખેતસમાસ છે. કૃતિની ગરજ સારે તેમ છે. આમ આ આચાર્ય ક્ષમા બમણુની પેઠે જૈન ભૂગોળ લઘુ-સંગ્રહણી -જિનરત્નકેશ (ભા૧, ૫. અને ખગોળ રચેલ છે.
૩૩૬ માં ૧૩૦ પઘોની એક લઘુ સંગ્રહણીની
નોંધ છે. વળી અહીં હેમચન્દ્રકૃત લઘુ સંગ્રહણીને શ્રીચન્દ્રસૂરિના સમયમાં જિનભદ્રીય સંગહણીનું
ઉલેખ છે. આ બેમાંથી એકે મેં જોઈ નથી એટલે પ્રમાણ પહેલાં કરતાં વધી ગયું હતું એટલે સંક્ષિપ્ત
એ વિષે વિશેષ કંઈ હું કહી શકતો નથી. જેમની કૃતિ રચવ આ સૂરિ પ્રેરાયા. આ કૃતિ તરફ જૈન
પાસે આ કૃતિઓની હાથથી હોય તેઓ એ તપાસી જનતાને આદર વધવાથી આ સંક્ષિપ્ત કૃતિ જે મૂળે
આ સંબંધમાં પ્રકાશ પાડે. લગભગ ૩૪૯ ગાથા જેટલી થઈ છે. આમાં ઊંધલેક સંબંધી હકીક્ત વિશેષ પ્રમાણમાં છે એટલે
દંડગપયરણ યાને લધુ સંગ્રહણી-ગજએ દષ્ટિએ કેટલાક એને ‘રેન ખગોળ ' તરીકે સારે ૪૪ ગાથામાં વિજ્ઞપ્તિરૂપે એક કૃતિ રચી છે. ઓળખાવે છે. આનું બીજું નામ સૈયદીપિકા એમાં આદ્ય પદ્ય દ્વારા ૨૪ દંડકવડે જિનેશ્વરની
પત્ત પણ સૂચવાય છે. આ મુખ્યતય ગણિતાનયોગ અને રસ્તુતિ કરીશ એમ કર્તાએ કહ્યું છે. આની દ્રવ્યાનુગ સાથે સંબંધ ધરાવે છે. આમાં થાત, અવચૂરિમાં ગજ સારે આ કૃતિને વિચારષત્રિશિકા ભવન, અવગાહના, ઉપપાતો વિરહ, યવનને ૧ આ સંખ્યા વિચારતાં આ કૃતિ તે જંબુ વિરહ, ઉપપતસંખ્યા, અવનસંખ્યા ગતિ અને દીવપત્તિ સંગહણી તે નથી એમ પ્રશ્ન જુરે છે. આગતિ એ નવ બાબતે દેવ અને નારકને ઉદ્દેશીને હું વિશેષ માહિતી માટે જુઓ (હવે પછી અને ભવન સિવાયની આઠ બાબતે મનુષ્ય અને પ્રસિદ્ધ થનાર) મારો લેખ “દંડગ (દંડક).”

Page #18

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કહી છે, પરંતુ એની ટીકામાં પ્રારંભમાં એના કર્તા (ઉપાંગ)માંના ચેથાનું નામ પણવણું છે. એ રૂપચન્ટે એને લધુ સંગ્રહણી કહી છે. ટીકાકારનું શ્યામાચાર્યની રચના છે. એઓ વિસંવત ૩૭૬ કે કથન સમુચિત છે, કેમકે આ નાનકડી કૃતિમાં ૨૪ ૩૮૬ માં વિદ્યમાન હોવાનું કે વિદેહી બન્યાનું મનાય દંડક ઉપર ઘટાવવાનાં ૨૪ હારનું નિરૂપણ સંક્ષેપમાં છે. એમની આ કૃતિમાં ૩૬ પય (પદ) છે. તેમાંના છે. આ કૃતિ ઉપર ઈશ્વરાચાર્યે રચેલી ટીકા અને ત્રીજા પવને અંગે અભયદેવસૂરિએ ૧૩૩ ગાથામાં એક અજ્ઞાનકર્તક ચૂર્ણ છે એમ જિનરત્નકેશ- સંગહણુ રચી છે. એ પણ વણતઈયપય (પૃ. ૩૫ર )માં ઉલ્લેખ છે.
સંગહણી કહેવાય છે. આના ઉપર કુલમંડનની આ જંબુદ્દીવ સંગહણી–હરિભદ્રસૂરિએ આ ર૮ ટકા છે. કોઈકની અવર છે. જીવવિજયે વિ. ગાથામાં રચી છે. એના ઉપર વિ. સં. ૧૩૯૦ માં સં. ૧૭૮૪ માં રચેલે બાલાવબોધ છે તેમજ આના પ્રભાનન્દસૂરિએ સંસ્કૃતમાં વૃત્તિ રચી છે. આ ઉપ- સ્થાને એક નાનકડી કૃતિમાં સ્થાન અપાયું છે. રથી આના ઉપર બીજી પણ બે વૃત્તિ હોવાની નોંધ આ જ કૃતિને કેટલાક પ્રજ્ઞાપને દ્વાર કહે છે. પ્રો. મળે છે, આ લઘુ કૃતિમાં જંબુદ્વીપનું જ મોટે ભાગે પિટર્સને પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રસદ્ધાર નામની ગદ્ય મક વર્ણન છે. આ કૃતિને પ્રભાનંદસૂરિએ ક્ષેત્રસંગ્ર. કૃતિની નેધ લીધી છે તે કઈ કૃતિ છે ? હણી કહી છે. કેટલાક એને લઘુ સંપ્રહણ કહે ધમસંગહણિ આ અનેકાનજયપતાકા છે, પરંતુ એને જબુદ્દોવસંગહણી એ નામે ઇયાદિ અનેક પ્રૌઢ કૃતિઓના પ્રણેતા હરિભદ્રસુરિની ઓળખવી વિશેષ ઉચિત જણાય છે. આમાં ત્રીસેક કૃતિ છે. એમાં જઈણ મરહટ્ટીમાં ૧૩૯૬ પડ્યો છે. ગાથા છે એટલે જિનરત્નકેશમાં જે એક લઘુ આ માનગને ઉત્તમ ગ્રંથ છે. એટલે એને સંગહણની નોંધ છે તે આ તે નહિ હોય? ગુજરાતી અનુવાદ સ્પષ્ટીકરણપૂર્વક તૈયાર કરી
જિનરાકેશ પૃ. ૧૭૧)માં બાલનંદિતા છપાવા જોઈએ, જે યોગ્ય પ્રકાશક મળે તે આ શિષ્ય પાનંદિએ ઇ. સ. ૫૦૦ ની આસપાસમાં કાર્ય કરવા હું તૈયાર છું. આ કૃતિના પરિચય મેં લગભગ ૨૪૨૬ ગાથામાં ૧ પ્રકરણોમાં જબુઢાપ. અનેકાન્તજયપતાકા( ખંડ ૨)ને મારા અંગ્રેજી પ્રજ્ઞપ્તિસંગ્રહ અને ઉલ્લેખ છે.
ઉઘાત ૫. ૨૫-૨૬)માં આવે છે. એથી અહીં સંગ્રહણી જિનરકેશ (ભા. 1. પ્ર. ૪) તે આ કૃતિની ગા. ૧૧૫૯ માં જે રેવણાઈશ્વમાં રામચન્દુ સંસ્કૃતમાં પદ્યમાં રચેલી સંગ્રહણી ને નિર્દે શ છે તેની જ નોંધ લઉં છું. નામની કૃતિને ઉલ્લેખ છે.
ધર્મસંગ્રહ-માનવિજ્યગણિએ વિ સં. ૧૭૩૮ સંગ્રહણી પદ વિચાર-જિનરત્નકેશ (ભા. માં ધર્મ સંગ્રહ રચ્યો છે, એના ઉપર પન્ન ૧, પૃ. ૪૦૯) માં આના કર્તા તરીકે દેવકુશલનું ટીકા છે. અને એને વૃત્તિકાર તરીકે દેવભદ્રનું નામ અપાયેલ છે. કઅપ ડિસંગહણી -શિવશર્મસૂરિએ જે કમ્મુ
ધર્મરત્ન સંગ્રહણી-જિનરત્નકેશ (પૃ. પડિ (કર્મપ્રકૃતિ) રચી છે જેને પરણવણની ૧૯૨) માં આના કર્તા તરીકે અભયદેવસૂરિને ટીકા નામે પ્રદેશવ્યાખ્યા (પત્ર ૧૪૦)માં કમ્મપડિ અને એના ઉપર વિ. સં. ૧૪૪ માં વૃત્તિ રચતાર સંગહણી તરીકે અને આ ટીકા( પત્ર ૧૨૯)માં તરીકે કુલમંડનસૂરિને ઉલ્લેખ છે.
કમપ્રકૃતિ સંગણિકા તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો છે. પણણણતઈયપય સંગહણી (પ્રજ્ઞાપના દેવેન્દ્રસૂરિએ સયગ નામના પાંચમાં કર્મગ્રંથતૃતીય પદ સંગ્રહણી)–જેનના બાર ઉવંગ- (ગા. ૧૨)ની પઝુ ટીકામાં કર્મપ્રકૃતિ સંપ્ર

Page #19

સંગ્રહણી.
હણીને ઉલ્લેખ કર્યો છે એટલું જ નહિ પણ એક મલયગિરિરિકૃત ટીકા સહિત આ મૂળ કૃતિ “જૈન અવતરણ પણું આપ્યું છે.
આત્માનંદ સભા” તરફથી વિ. સં. ૧૯૭૩ માં ચિરંતનાચાયત સિત્તરિની ગુણિશ( પત્ર ૬૧ પ્રકાશિત થઈ છે. આ કૃતિની ૭૩ મી ગાથાની ટીકા આ, ૬૨ આ, ૬૩ આ, ૬૪ આ અને ૬૫ અ )માં માં મલયગિરિસૂરિએ આ કૃતિના મૂલ ટીકાકાર તરીકે કમ્મપડિ સંગહણી એના નામ નિર્દેશપૂર્વક પ્રાં હરિભદ્રસૂરિને સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ કર્યો છે એટલે એ વાત ગોપાત્ત બાબતે જોવા માટે એની ભલામણ કરાય છે. ફલિત થાય છે કે આ સંગહણ ઉપર હરિભદ્ર
સૂરિએ ટીકા રચી હતી અને એ ટીકા મલયગિરિસરિસંગ્રહણી ગાથા વિયાહપત્તિમાં કેટલીક
ને મળી હતી. “જેસલમેર–જેન ભાંડાગારીય ગ્રંથ વાર પદ્યો જોવાય છે. દા. ત. સ. ૧, ઉ. ૧, સુ.
સૂચિપત્ર'(પૃ. ૩૪)માં જે ૧૪૦ પત્રની ‘હારિભદી’ ૧૪ ના અંતમાં વંધોથી શરૂ થતી ગાથા છે.
સંગ્રહણવૃત્તિ નોંધાયેલી છે તે યાકિની મહત્તરાના અભયદેવસૂરિએ આની ટીકા( પત્ર ૨૮ અ )માં
ધર્મપુત્ર હરિભદ્રસૂરિની નહિ, પરંતુ વિ. સં. ૧૧૮૫માં આને “સંગ્રહણી ગાથા ” કહી .
પ્રશમરતિની વૃત્તિના કર્તા તેમજ મુનિ પતિચરિત આ વિયાહપણુત્તિમાં કયા સયામાં કેટલા
વગેરેના પ્રણેતા હરિભદ્રસૂરિ સંભવે છે એમ આ સૂચિઉદ્દેસ (સં. ઉસક) છે અને એ દરેકને વિષય
પત્રના પરિચય(પૃ. ૩૪)માં ઉલ્લેખ છે. આ હકીક્ત શો છે તેને લગતાં પઘો નજરે પડે છે. જેમકે
સત્ય હેય તે આપણે સુપ્રસિદ્ધ હરિભદ્રસૂરિની વૃત્તિ બીજા સયમના પ્રારંભમાં એક ગાથા છે. એ દ્વારા ગુમાવી છે એટલે એની અન્યત્ર તપાસ થવી ઘટે. આ સમગના દસ ઉગના અધિકારોનું સૂચન છે.
શ્રી ચન્દ્રીય સંગહણ યાને સંગહણરયણ આ પ્રકારની ગાથાઓ પણ “સંગ્રહણી ગાથા'
એ મૂળ કૃતિ ભીમસી માણેકે ઈ. સ. ૧૯૦૩માં ગણાય. પણણવણું પય પ૬ ની શરૂઆતની ગાથાને
છપાવી છે. આ મુળ દેવભદ્રકૃત વૃત્તિ સહિત દે. ‘ સંગ્રહણી–ગાથા ' કહી છે.
લા. જૈ. પુ. સંસ્થા તરફથી ઈસ. ૧૯૧૫માં પ્રકાશને-આ પ્રમાણે અહીં જે વિવિધ
છપાયું છે. દેવભદ્ર વૃત્તિમાં જે ગ્રંથકારોને ઉલ્લેખ સંગહણી ગણાવાઈ છે તે પૈકી ઘણીખરી પ્રસિદ્ધ કર્યો છે તેના નામ પ્રો. વેલણકરે BBRASના થયેલી છે. જેમકે જિનભદ્રીય સંગહણી માનચંદ એમના સચિપત્ર(ક્રમાંક ૧૬૮૨)માં આવ્યા છે. વેલચંદે સુરતથી વિસં. ૧૯૭૨માં છપાવી છે. આ મૂળ કૃતિ સંરકૃત છાયા તેમજ ગુજરાતી
૧ આ રહ્યું એ અવતરણ “માદાજ તથ. શબ્દાર્થ, ગાથાર્થ અને વિશેષાર્થ સહિત “ મુકિતજરા મન્ના ” આ કમ્મપડિના “સત્તા” કમલ જૈન મેહનમાલા ” તરફથી ઇ. સ. ૧૯૩૯ અધિકારના નવમાં પદ્યના ઉત્તરાર્ધને પ્રારંભિક માં છપાવાઈ છે. અનુવાદક તરીકે મુનિ શ્રી યશોભાગ છે. સયગ અને સાથે સાથે સિત્તરિના સંપાદક વિજયનું નામ છે. “શ્રી બૃહત્સગ્રહણ સૂત્રમ ” અથવા મહાશયે આ અવતરણના મૂળનો નિર્દેશ કર્યો નથી. જેને ખગોળ આ નામથી છપાયેલ આ પુસ્તકમાં એનું શું કારણ શું કમ્મપથતિ તે જ કર્મપ્રકૃતિ ૭૦ રંગબેરંગી ચિત્રો છે. વળી એમાં અનેક યાત્રા સંગ્રહણી જ છે એ એમની જાણ બહાર હશે ? શું છે. અંતમાં ગુજરાતી ભાવાર્થ સહિત મૂળ છે. કમ્મપયડીથી એઓ પૂરેપૂરા પરિચિત નહિ હશે ? ત્યાર બાદ વંશ એમ ત્રણ નાગરી મોટા અક્ષર
૨ મુકતાબાઈ જ્ઞાનમંદિર (ડભોઈ) તરફથી કે જેનાં માથાં લીટીમાં બાંગ્યા છે એમાં લાલ વિ. સં. ૧૯૯૯માં આ સુવિણુ મૂળ તેમજ અંત- શાહીમાં ગજ સારત દંડગપયરણ અપાયું છે. રભાસ(અંતર્ભાષ્ય ) સહિત છપાવાઈ છે.
દંડગપયરણ મૂળ ભીમસી માણકે લઘુપ્રકરણ

Page #20

માનવતાની ભવાઇ. સાંજને સમય હતે. સાતેક વાગ્યા હતા. ગયા. પિતાની ફાટેલી ટોપીવની એક ઝડપ ઉપાશ્રયની ગેલેરીમાં, હું ઊભે ઊભે મનહર મારી, બે ટુકડાં, એણે પડાવી લીધાં. એ ટૂકડાં સંધ્યાનું દર્શન કરતો હતો. કુદરતની લીલા, કૂતરાનાં એઠાં હતાં. અર્ધા ચવાઈ ગયેલાં હતાં. આકાશમાં કઈ અલૌકિક રીતે જામી હતી. કૂતર, એના પર ધસે એ પહેલાં તો એણે રંગ તે આકાશમાં છૂટે હાથે વેરવામાં આવ્યું એ ટૂકડા મોંમાં મૂકી દીધા. જાણે નૂતન જીવન હતો. કુદરતના ભંડારમાં રંગની કયાં ખોટ છે? ન મળ્યું હોય, તેમ મલકાંતા એ ચાલતો થયે. સંધ્યાની એ ભવ્ય રંગલીલા જોઈ, મારું હૈયું એ આગળ ચાલતા હતા એની પાછળ શેરીનાં નાચી ઊઠયું..
કૂતરાં હતાં. ભ, મ ને જ. એ જ સમયે મારી નજર એક દર્ય પર કુતરાં ખૂબ લસતાં હતાં તેમાં તે કાળભૂખ્યા પડી. કદી ન ભૂલાય એવું એ દશ્ય હતું. સહુથી માનવી ખૂળ હસો હતા ! માનવીના આનન્દને ચૂસી લે એવું એ દશ્ય
કૂતરાં, માનવીની આ ભાઈ જે ભસતાં હતું. એ દશ્યમાં માનવતાની ભવાઈ હતી.
• હતાં, એનો ક્રૂર અવહેલના જેવું બનતાં હતાં. એમાં વિધિનું ક્રૂર અટ્ટહાસ્ય હતું ! એક બાઈએ, એઠવાડ કાઢી, વધેલ રેટ
ય 3. ભૂખે માનવી, માનવજાતની આ અનાથ
નિર્ધનતા જોઈ, હસતે હતે. એ કહતે હતઃ લાનાં ચાર ટૂકડા એટલા પર ફે ક્યાં. એ જોઈ, ભૂખ્યાં કૂતરાં એ ટૂકડાઓ પર ત્રાટકી પડ્યાં. એ હીનકમ માનવ! તારે માટે આજે તે જ ક્ષણે એક કાળભૂખે માનવી, ધસી સંસારમાં ક્યાંયે સ્થાન નથી. પશુઓ માટે આવ્યા. એના પિટમાં ભૂખના ભડકા થઈ રહ્યા પાંજરાપોળ, પણ તારા માટે તો તે પશુ હતા. ભૂખને માર્યો એ ગીધડાની જેમ ભમી ભસવામાં હસવું-ને-હસવામાં ભસવું તે રહ્યો હતો. એણે કૂતરાંઓને કડાં ખાતાં જોયાં આનું નામ! અને એ એકદમ સમળીની જેમ ત્યાં પહોંચી
ચન્દ્રપ્રભસાગર ( ચિત્રભાનુ) સંગ્રહમાં ઈ. મ. ૧૯૦૩ માં છપાવ્યું છે. ૨- ટીકા સહિત આ મૂળનું પ્રકાશન જે. ધ. પ્ર. સભાએ ચન્દ્રકૃત ટીકા સહિત આ મૂળ વણચંદ સૂચંદે ઇ. સ. ૧૯૧૫ માં કર્યું છે. મહેસાણાથી ઇ. સ. ૧૯૧૬માં અને જે. આ. પણણવણાતઇયપયસંગહણના મૂળની ૧૩૭ સભાએ વિ. સં. ૧૯૭૨ માં છપાવેલ છે. મૂળ ગાથા અજ્ઞાતકર્તક સંસ્કૃત અચૂરિ સહિત જે. આ. સંસ્કૃત છાયા, ગુજરાતી શબ્દાર્થ, ગાથાર્થ અને સભા તરફથી વિ. સં. ૧૯૭૪માં પ્રસિદ્ધ થઈ છે. વિસ્તરાર્થ તેમજ પનું અવચણિ અને રૂપચન્દ્ર. આનું નામ પ્રજ્ઞાપનોપાંગ તૃતીયપદ સંગ્રહણ
રખાયું છે. કૃત ટીકા સહિત શેઠ માણેકલાલ મનસુખભાઈએ
આ પ્રમાણે “સંગહણી ને લગતા સંક્ષિપ્ત ઇ. સ. ૧૯૨૭માં છપાવ્યું છે.
પરિચય પૂરો થાય છે. એટલે એમાં જે ન્યૂનના જબુદ્દીવસંગહણીનું મૂળ ભીમસી મા કે રહી જતી હોય તે પ્રમાણ સૂયા વિશેષને ઇ. સ. ૧૯૦૮ માં છપાવ્યું છે. પ્રભાનંદસૂરિકૃત વિનવતા વિરમું છું.

Page #21

શંકા અને સમાધાન. સમાધાનકાર–જેનરત્ન વ્યાખ્યાનવાચસ્પતિ કવિકલકિરીટ પૂ. આચાર્ય ભગવંત
શ્રીમદ્ વિજયેલબ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજા (પ્રક્ષકાર–ભાવનગરવાલા શા, ફરિચંદ ઝવેરભાઇ-મુંબઈ) શં. ઓળીના દિવસોમાં અસઝાય નવ- તે તે પ્રકૃતિઓના ક્ષયે પશમથી, યા ક્ષયથી, રાત્રિના દિવસે અંગે છે કેમ?
યા ઉપશમથી તે તે ગુણસ્થાનકે જઈ શકાય છે. સના, પરંતુ તે ઈદ્ર મહોત્સવ અંગેની માં ચારિત્રની ભાવના હોવા છતાંય અપ્રછે એમ શાસ્ત્રોમાં છે.
ત્યાખ્યાનાવરણીય કષાયથી માંડી ઉપરના બધા શે. શ્રુતકેવલી અસંખ્ય ભવાની હકીકત કષાયે હયાત હોવાથી ચેથા ગુણસ્થાનથી કહી શકે?
ઉપર ચઢી શકાતું નથી. એટલે ભાવથી અને સ, અતિશાયી થતકેવલી કહી શકે છે. દ્રવ્યથી સંમતિદષ્ટિને ચોથું ગુણસ્થાનક કહેવાય.
શ, પરિશિષ્ટ પર્વ, ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરુષ શં, “ માળે રષ્ટિ ” વગેરે નવ સૂત્રો ચરિત્ર સાથે બનાવેલું છે?
કર્મને અંગે છે તે જમાલિએ સંથારા માટે સ, પાછળથી.
કેમ લાગુ પાડ્યા? શં, વીર પરમાત્મા બે વર્ષ શ્રી નંદીવ- સ, “રમાળ ”િ આદિ નવ સૂત્રની ધનજીના આગ્રહથી રહ્યા તે વખતે ગુણઠાણું વ્યાખ્યા ભગવતીજી સૂત્રમાં કર્મ આશ્રિત તેટલા કર્યું ? (ભાવસાધુ તરીકે હતા તેથી) માટે કરી છે કે કર્મ ક્ષય થતાં મોક્ષ મળે છે
સ, વ્યવહારથી પાંચમે ગુણસ્થાનકે કહેવાય અને તે જ ઉપાદેય છે એટલે મુખ્ય ઉપાદેયને કેમકે સકલ સચિત્તના પરિહારપૂર્વક પિતાના મહામંગલકારી માની મહામંગલરૂપે પહેલા નિમિત્ત બનાવેલું ભેજન પણ લેતા ન હતા. આ સૂત્રની શરૂઆત કરાય છે. ઈત્યાદિ વર્ણન ભાવ વિશેષે છઠ્ઠા સાતમા ગુણસ્થાનકને પશી કરી મોક્ષ ઉપાદેયને સાધવાના જ પ્રયત્ન પ્રાણી લે તે પણ સંભવ ખરે અને તે ટાઈમે કરે, મેક્ષમાં એકતાન બની જાય ઈત્યાદ ભાવસાધુ પણ કહી શકાય.
હેતુઓને લઈ કમ આશ્રિત વ્યાખ્યા કરવામાં શ, સમ્યગદર્શની દેવ ભાવ ચારિત્રી (ચારિ, આવી છે પણ તે સૂત્ર દરેક કાર્યમાં લાગુ ત્રની ભાવનાવાલા ) હોય તે ભાવથી તેમને થઇ શકે છે અને તેટલા જ માટે જમાલીને ચોથાથી આગળનું ગુણઠાણું કેમ ન ફરસે? જવાબ આપતાં પટની ઉત્પત્તિ આદિના દષ્ટાતા
સ, જે ચારિત્રની ભાવના રાખવા માત્રથી અપાય છે એટલે જમાલી તે સૂત્રને સંથારા ચોથા ગુણસ્થાનકથી આગલના ગુણસ્થાનકને સાથે ઘટાવે તોયે અનુચિત નથી, માત્ર પ્રભુસ્પશી શકતા હોત તો પછી કેવલજ્ઞાન અને વચનને નયેની અપેક્ષાએ ન સમજે તે જ યથાખ્યાત ચારિત્રની ભાવના રાખનારાઓને અનુચિત કહેવાય. તેરમું ગુણસ્થાનક અને શૈલેશીકરણની ભાવના સં. પ્રભુપ્રતિમા આકારનું મત્સ્ય જોઈને રાખનારને ચિદમું ગુણસ્થાનક પશી શકત કેઈને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થાય છે ? પણ એમ બનતું નથી, પરંતુ ચારિત્રાવરણયની સ. ઘણાને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયાં છે અને

Page #22

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
તેઓ અનસન કરીને દેવલોકમાં ગયા છે, પરંતુ જીવની હિંસા છે તે પુણ્યાનુબંધી પાપ ગણાય? વધારે આ પ્રસંગ માછલાઓને જ બને છે. સ. મોક્ષના માટે નિર્જરા અને સંવર આ
શંઅલકાકાશમાં દ્રવ્ય અને ગુણ પણું બે ત છે જ્યારે પુણ્યાનુબંધી પાપ આશ્રવ છે પણ પર્યાયપણું શી રીતે ઘટી શકે? તત્વ છે એટલે તે કઈ રીતે મેક્ષનું કારણ
સ, ગુણ પણ પર્યાયે કહેવાય છે. જ્યાં ગુણ બની શકે નહિ, પરંતુ પુણ્યાનુબંધી પાપથી હોય ત્યાં પર્યાયો હોય જ. પર્યાય વગર કેવલ વિવેકને સ્થાન મળે અને તે નિર્જરા અને ગુણ હોતા નથી તેમ ગુણ વગર કેવલ પર્યાય સંવર તો તરફ પ્રયાણ કરે તો પરંપરાએ પણ હોતા નથી. તે બેથી શુન્ય દ્રવ્ય પણ કઈ વખત કારણ બની શકે. ષયની હિંસા હોતું નથી અને દ્રવ્યથી શુન્ય તે બે નથી હોવા છતાં તેને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યમાં ગણવું હતાં માટે જ્યાં જ્યાં દ્રવ્ય હોય ત્યાં ગુણ જોઈએ. વલી જિનમંદિર બનાવવામાં જે હિંસા અને પર્યાય પણ હોય છે.
છે તે સ્વરૂપ હિંસા છે. અનુબંધ હિંસા નથી શ. સ્થિરાદષ્ટિમાં સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત થાય તો એટલે પરંપરાઓ નિર્જરાનું પણ કારણ જિનઉપદેશમાં માત્ર શુદ્ધ દેવ, ગુરુ અને ધર્મની શ્રદ્ધા- ચૈત્ય સમારંભ હોઈ શકે. રૂપ માત્ર કારણ કેમ દર્શાવાય છે? દષ્ટિઓની શં, શ્રી નેમિનાથ ભગવાનને કાળો રંગ વ્યાખ્યા સમ્યક્ત્વપ્રાપ્તિને અંગે કેમ ખાસ અને શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુને નીલરંગ તે શુભ અપાતી નથી? યમ, નિયમ, આસન, પ્રાણુ- કર્મપ્રકૃતિ કે અશુભ? યામ વગેરેનું પાલન દષ્ટિએને અચ્ચે થાય છે , ભગવંતના ગમે તે રંગના શરીરો તો તે જાતનું અનુષ્ઠાન પ્રચલિત કેમ નથી? હોય તો પણ તે બધા શુભ પ્રકૃતિમાં જ ગણાય.
સ, શુદ્ધ દેવગુરૂ અને ધર્મની માન્યતા શં. “ત્રિશલા માત મહાર' એમાં “મહાર અને તે શુદ્ધ દેવકથિત તત્વની શ્રદ્ધા હોય ત્યાં શબ્દનો અર્થ શો ? અને તે શબ્દ ફારસી છે થિરાદષ્ટિ હોય જ એટલે ધૂમથી અગ્નિના અનુ કે ગુજરાતી ? માનની જેમ શુદ્ધ દેવ, ગુરુ અને ધર્મને સ. મહાર એટલે પ્યારા અને તે શબ્દ શ્રદ્ધાના હેતુથી સ્થિરાદષ્ટિ સાધ્ય છે એટલે તેની જૂની ગુજરાતીને હોય એમ લાગે છે. મુખ્યતા રાખી છે.
શ. અરૂપી અલકાકાશને ઉપાધિરૂપ પર્યા શં, અગુરુલઘુ પર્યાય અને અગુરુલઘુતવ ક્યા ગણાય? લોકાકાશને તે ઘટાકાશ વગેરે છે. શક્તિમાં શું ફેર ?
સ. વસ્તુના અભાવે તેમાં ઘટાકાશ, મઠાસ, શાબ્દિક ભેદ છે. અર્થભેદ નથી. કાશ પર્યાયે ન પણ હોય તો પણ સંભવથી છે. શં, દરીઆના પાણીમાં પુરા હેય? શં. સિદ્ધાર્થ રાજા અને ત્રિશલામાતા ક્યા
સ. એને અનુભવ નથી, ક્ષાર બાધક થતા દેવલેકમાં ગયા છે? હેવાથી કદાચ ન પણ થતા હોય. નિશ્ચય સ, આવશ્યક સૂત્રના અભિપ્રાયથી ચોથા જોયા વગર કહી શકાય નહિ.
દેવલેકમાં અને આચારાંગસૂત્રના મતથી બારમા શં, પુણ્યાનુબંધી પાપ મોક્ષ માટે સાધન- દેવલોકમાં ગયા છે. ભૂત થાય? જિનમંદિર કરાવવામાં ષકાય

Page #23

વર્તમાન સમાચાર. મહાન વિભૂતિની પ્રતિતી અને મહુવા સુરેન્દ્રનગરના
ચમત્કારે.
S
બને તેટલા લઈ લેવા અંગણા મૂકવામાં આવેલ જે એક વાસણમાં નીચોવી એકત્ર કરી તેમાંથી અને તેમજ સુરેન્દ્રનગર, બેટાદ, અમદાવાદ, વેરાવળ વિગેરે સ્થાને એ લઈ જવામાં આવ્યા હતા. આ ચમત્કાર જોઈ દરેક આશ્ચર્યમાં ગરકાવ થઈ ગયા હતા. ઉપરાંત શ્રીયુત ફુલચંદભાઈ કે જે આચાર્ય ભગવાનના અનન્ય ભકત તેને સ્વપન આવતા મહુવા આવ્યા અને એક કેડીયામાં પાશેર ઘી પૂરી જોત પ્રગટાવી હતી. આ કેડીયામાં જે ઘી પુરેલ તે ૪૮ કલાક સુધી જરા પણ ઘટયું ન હતું. બાદ ધીરે ધીરે ઓછું થતું ગયેલ. આ પણ એક વિસ્મય પમાડે તે ચમત્કાર કહેવાય. આ બાળબ્રહ્મચારી આચાર્યશ્રીના સ્વર્ગવાસ સ્થાને થતા જનસમૂહ વધારે શ્રદ્ધાની નજરે નિહાળી રહેલ છે. વિશેષ આ. શ્રી દર્શનસૂરિજી તથા શ્રી વિજયઉદયરિજી તથા આ.
શ્રી વિજયનંદનસૂરિજી ઠાણુઉઠાણું કરી બાળબ્રહ્મચારી, શાસનદિવાકર આચાર્ય શ્રી સુરેન્દ્રનગર રાયચંદ અમુલખભાઈને ત્યાં પધાર્યા. વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજ શ્રી પિતાના જન્મ- ત્યાં પાટ ઉપર બેસી વ્યાખ્યાન વાંચતા હતા
સ્થાને ને જન્મદિવસે મહુવામાં સંવત ૨૦૦૫ ની દરમ્યાન વૃદ્ધ સાધી શ્રી હરકારશ્રીજી મહારાજે દીવાળીના રાત્રિના કાળધર્મ પામ્યા હતા. આ સ્થાને શ્રીમાન વિજયનેમિસૂરીશ્વરજીને પિતાની સન્મુખે પાટ એક ચમત્કાર ગઈ સાલના આસો વદી ૧૦ તા. ઉપર બેઠેલા દેખ્યા, અને આચાર્ય મહારાજ બોલ્યા ૫-૧૧-૧૦ ના સાંજથી આચાર્યદેવ કાળધર્મ પામ્યા કે-આગલા ભવે હું તમારો ગુરુ હતા. આ ભવે તમે તે જગ્યાએ પગલા સ્થાપવામાં આવ્યા છે તેમાંથી મારા ગુરુ થશે અને જરમન સીલ્વરના ત્રણ વાટકા બારણામાંથી અમીના બિંદુઓ વહેવા લાગ્યા. તેની કેશર ભરેલા જેવા અને બેયાં-કેશરના છાંટણા શ્રી વધારે ખાત્રી કરવા બીજે દિવસે પૂજાના ટાઈમે સંઘને, સાધુ મહારાજ અને ત્રીજામાંથી સાધ્વી મહાપખાલ કરી બારીકાઈથી સાફ કરાવવામાં આવ્યું. રાજને કરવા વદ ૧ ના રોજ સાંજના ગામમાં આ અમીના પ્રવાહ ચાલુ હતા. આ પ્રવાહ આસો અગાસીઓમાં છાંટણાં થયાં જેથી સવ ને આશ્ચર્ય વદ ૦)) તે ટાઇમે જ આચાર્ય શ્રી કાળધર્મ પામ્યા થયું છે, જેથી સંમત આચાર્યશ્રી માટે જનતામાં હતા તે ટાઈમ સુધી ચાલુ રહ્યો. આ અમીના ઝરણા વધારે શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થઈ છે. (મળેલું)
:
-
I'
to :

Page #24

આ સભાના છેલ્લા ગઈ સાલના રિપોર્ટ સંબંધે ભાવનગર સમાચાર અને
શ્રી શામળદાસ કોલેજના પ્રિન્સીપાલ સાહેબે આપેલે અભિપ્રાય. પ્રાચીન પુસ્તક પ્રકાશનની અત્રેની એક સંસ્થા ઘણી ધાર્મિક સંસ્થાઓ પ્રારંભમાં કે થોડાં વર્ષ
જેન આત્માનંદ સભા; ભાવનગર-(પક ઉત્સાહમાં કામ કરી જયાં ત્યાંથી આર્થિક પ્રોત્સા માં વરસનો અહેવાલ) પ્રકટકર્તા ગાંધી વલ્લભદાસ હન મેળવી કામ કરે છે પરંતુ આખરે કાર્યકરત્રિભોવનદાસ શાહ વિલદાસ મૂળચંદ અને શેઠ નારાઓના પ્રમાદ કે અવ્યવસ્થાના પરિણામે આ જાદવજી ઝવેરભાઈ.
સંસ્થાઓ ભૂમિશાયી બને છે. પણ આમાનંદ સભાના જૈન આત્માનંદ સભાનો પટ મા વરસને અહે કાર્યવાહકે, પ્રમુખ, ઉપપ્રમુખ અને કારોબારી સમિવાલ મળે છે. આ સભા છેલ્લાં ઘણાં વરસથી જેન તિના સભ્ય ઉત્સાહી, ધાર્મિક સાહિત્યના પ્રકાશનગ્રંથ સાહિત્યદ્વારા ગુજરાતી વાર્ફમયની સેવા કરે છે, માં શ્રદ્ધા ધરાવનારા, નિઃસ્વાર્થી અને નિર્લોભી વૃતિએ, સભાએ પ્રકટ કરેલાં પુસ્તક ઉપરથી સહજ વાળા છે. પરિણામે સભાનું ભંડોળ લગભગ પોણું જણાઈ આવે છે. અત્યાર સુધી સભાએ નાના મોટા બે લાખ ઉપરાંતનું થયું છે જેમાં લગભગ લાખેક પૂર્વાચાર્યોરચિત પ્રાકૃત સંસ્કૃત ૯૧ ગ્રંથે પ્રકટ રૂપીયાની રકમ મકાનમાં-ઉપાદક રીતે રોકવામાં કયા છે. જયારે ગુજરાતી ભાષાના ૮૮ ગ્રંથ પ્રકટ આવી છે. અને ચાળીસેક હજારની રકમ સદર કર્યા છે, આ ઉપરાંત બીજી સીરીઝોમાં પણ આ બે જામીનગીરીમાં રોકવામાં આવી છે. જ્યારે બાકીની પ્રકારના મુખ્ય પ્રકાશનોને આનુષગિક બીજા પ્રકા- રકમ લાયબ્રેરી, છાપખાનાં, પુસ્તક વગેરેમાં રોકાશને થાય છે. પ્રાકૃત અને સંસ્કૃત મંથે સાક્ષરવર્ય ચેલ છે. કોઈ પણ એવું નથી કે અયોગ્ય રીતે પુણ્યવિજયજી મહારાજની દેખરેખ નીચે થાય છે. રોકાયું છે. અને તેનો યશ સભાની છેલ્લાં ચાળીશ અત્યારે ગુર્જર વિદ્વાનમંડળમાં પુણ્યવિજયજી મહા. વર્ષથી અનાસકિતપૂર્વક સેવા કરતા માનદ મંત્રી રાજ પ્રમાણભૂત વ્યાકત છે. સત, અર્ધમાગધી ગાંધી વલભદાસ ત્રિભોવનદાસભાઈને, શેઠ ગુલાબચંદ અને પ્રાચીન ગુજરાતીનું એમનું જ્ઞાન અને અવ- આણંદજીને અને શેઠ અમૃતલાલ છગનલાલ વગેરે ગાહન ઊંડા પ્રકારનાં છે. સાથે સાથે વિદ્વાન મુનિ ઉત્તરાવસ્થાને આરે પહોચેલ સાડી ગૃહસ્થને જ બુવિજયજી મહારાજની પણ સભાને ઉત્તમ સહાય ઘટે છે. (ભાવનગર સમાચાર તા. ૨૫-૧૧-૫૦) છે. થોડાં વરસ પહેલાં જૈન દષ્ટિએ ઇતર સાહિત્ય પ્રવૃત્તિ તરફ જૈન સાધુએ ઉદાસીનતા ધરાવતા હતા,
જેને આત્માનંદ સભા-એક સૂચન પરંતુ છેલ્લા બે ત્રણ દાયકાથી જૈન સાધુઓએ ગુજ. રાતી ભાષા સાહિત્યના વિકાસ માટે જે પરિશ્રમ
(લેખક–પ્રતાપરાય મે. મેદી) કર્યો છે તે ખરેખર ધન્યવાદને પાત્ર છે. આ વર્ગ “ભાવનગર સમાચાર” ના છેલ્લા અંકમાં જૈન જે પુરોગામી વિચારને વળગી રહ્યો હત તે આત્માનંદ સભા(ભાવનગર)નો જે ઈતિહાસ અત્યારે દ્રવ્યની સુલભતા છતાં પણું આત્માનંદ સભા (પ્રશસ્તિ નહિ, કેમકે તેમાં પ્રશંસા નથી) આપકથાનકેષ, વસુદેવ હિંડી (ભાષાતર), તાવ- વામાં આવ્યું છે તે અતિશકિત વગરની હકીકત નિર્ણયપ્રાસાદ, સતી દમયન્તી ચરિત્ર, પાનાથ છે. આ સંસ્થા અમૂલ્ય હસ્તપ્રતોને સારા સંગ્રહ ચરિત્ર, જેવા ઐતિહાસિક અને સામાજિક અન્વેષક ધરાવે છે, જેની કિંમત મારા જાણવા પ્રમાણે રૂા. આકર છે પ્રકટ ન કરી શકી હેત એમ અમને એક લાખથી વધારે છે. આ સંસ્થાના પુસ્તકાલયમાં લાગે છે.
જેનેતર સંસ્કૃત ગ્રન્થા પણ સારી સંખ્યામાં છે.

Page #25

વર્તમાન સમાચાર.
૧૧
આ સંસ્થાના પ્રકારનાની અંદર ને અમેરિકાના વિનતિ રવીકારી અને આ, મહારાજ શ્રી વિજય કસ્તુરJournal of the American Oriental સરિ, પં. શ્રી સમુદ્રવિજયજી, ૫. શ્રી પૂર્ણાનંદવિજયજી Society માં પણ આવી છે. ભાવનગરના M. A. આદિ ૧૫ ઠાણુ સાથે ચાતુર્માસની સ્થિરતા કરી. ના વિદ્યાથીઓ આ સંસ્થાના પુસ્તકાલયમાંથી અર્ધ- ચોમાસામાં આચાર્ય ભગવાન આંખમાં મેતિ માગધીના પુસ્તકે સુખેથી મેળવી શકે છે. પુસ્તકાલ્ય, હોવા છતાં સ્વયં દેશના આપતા રહ્યા, જેમના અખંડ હસ્તપ્રત સંગ્રહ, ઉચ્ચકક્ષાનાં પ્રકાશને, મકાન, ચારિત્ર અને દેશનાના પ્રભાવથી અનેક કાર્યો થયાં. પ્રકાશન ફડે, આશ્રયદાતા વગેરેનું સભ્ય મંડળ, પૂ. આચાર્ય મહારાજશ્રીની ડાબી આંખને કાર્યવાહક કમિટી, સદ્ધર જામીનગીરીવાળું ભંડોળ, મોતિય પાકી ગયેલ હોવાથી અત્રેના સંધની ભાવવ્યાખ્યાન ખંડ ( જેની સાથે શેઠ શ્રી ભોગીલાલ ના મોતિયાનું ઓપરેશન પાલણપુરમાં જ કરાવવાની ભાઈનું નામ જોડાયું છે), વગેરેથી અનેક રીતે આ થવાથી આ સેવાનો લાભ આપવા નગરશેઠ ચમનસભાને પૂનાના સર ભાંડારકર રીસર્ચ ઇન્સ્ટીટયુટ ભાઈ આદિ શ્રીસંઘે પૂજ્યપાદને નમ્ર પ્રાર્થના કરી તથા અમદાવાદના શેઠ ભોળાનાથ જેસીંગભાઈ રીસર્ચ અને મુંબઈથી ડે. હીરાભાઈ પટેલને બેલાવી ઓપરેશન ઇન્સ્ટીટયુટ સાથે ઠીક સરખાવી શકાય હવે, જે કરવાનો દિવસ નક્કી કર્યો અને નગરશેઠ શ્રી ચમન અર્ધમાગધીના એમ. એ. સુધીના શિક્ષણની વ્યવસ્થા ભાઈ મંગળજીભાઈની કચેરીના મેડા ઉપર શેઠશ્રીની આ સભા કરે છેસૌરાષ્ટ્રના વિદ્યાક્ષેત્રમાં એક મહાન વિનતિથી મહારાજશ્રી પધાર્યા અને ત્યાં અમે આવશ્યકતાની પૂર્તિ થાય. બેઓ યુની.ના અભ્યાસ- વદ ૯ શનિવાર તા. ૪-૧૧-૧૦ ના રોજ મુંબઈથી કમમાં સંસ્કૃત તુ જ સ્થાન અર્ધમાગધી તથા પાલિને ડે. હીરાભાઈ પટેલે આવી બપોરના 1 છે. ભાવનગરમાં અર્ધમાગધીના વિદ્યાર્થીઓ મળવા ભગવાનની ડાબી આંખના મોતિયાનું ઓપરેશન સફદુર્લભ નથી. આપણે ત્યાં જૈન આત્માનંદ સભા ળતાપૂર્વક કર્યું. મુંબઈ વસતા અત્રેના સગ્રુહસ્થોજેવી જ બીજી સંસ્થા “જૈનધર્મ પ્રસારક સભા” છે, માંથી ઘણાખરા અને આવી આચાર્ય શ્રી સાહેબની અને પ્રકાશનનું કાર્ય સારું કરી રહેલી હતી “શેવિજય સેવામાં હાજર થયા હતા. પ્રથમાળા” પણ છે. જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાના તેમજ અત્રેના ચતુર્વિધ સંઘમાં તે દિવસે આયં, માનનીય પંડિત જગજીવનદાસ, સામળદાસ કોલેજના બિલ આદિ ઘણી તપસ્યાઓ થઈ હતી. મારવાડ M. A ના અર્ધમાગધી(subsidiary)ના વિદ્યા- તથા પંજાબમાં પણું ઓપરેશનના નિયત દિવસની થઓને ઘણા વર્ષોથી નિઃસ્વાર્થ ભાવે કેવળ વિદ્યા- જાણ છતાં ઘણુંખરા ગામોમાં આયંબિલની તપસ્યા વ્યાસંગથી જ અર્ધમાગધી ગ્રંથનું અધ્યાપન કરાવે કરવાના સમાચાર મળ્યા હતા. તથા ઓપરેશનની છે, એ વાતનો નિર્દેશ અને અનુચિત નથી. સફળતા ઈચ્છતા અનેક તાર અને કાગળો મુંબઈ, (ભાવનગર સમાચાર તા. ૨-૧૨-૫૦) પંજાબ, મારવાડ, ભાવનગર આદિ શહેરથી આવ્યા
હતા. શ્રીજીના ભકતની તપસ્યા તેમજ શાસનદેવની પાલણપુર–પ્રાતઃસ્મરણીય પૂજ્યપાદ યુગવીર સહાયતાથી ઓપરેશન નિર્વિધ્રપણે ફતેહમંદ નિવડયું આચાર્ય શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ સા છે અને આંખ સ્વચ્છ થઈ છે. નવી સાલના હેબ અનેક સ્થળે ઉપકાર કરતાં કરતાં અમારા સદ્- મંગલમય પડવાના દિવસે પાટો ખેલી નાખવામાં ભાગ્યે અત્રેના શ્રીસંઘે આચાર્ય ભગવાનને ચોમાસા આવ્યા છે. તે દિવસે પૂ. મહારાજશ્રીએ પ્રભુનાં માટે અત્યંત આગ્રહભરી વિનંતી કરી. અત્રેના સંધને દર્શન પણ કર્યો છે. અને હવે દિવસે દિવસે આંખ ઉત્સાહ અને ધર્મ જાગૃતિ જોઈ આચાર્યશ્રીજીએ સુધારા ઉપર છે. અત્રેના સંધની ભાવના સફળ

Page #26

૧૦૨
Ullo
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
થવાથી સંધિ તરફથી દહેરાસરમાં આંગીઓ રચાવ- પાલનપુરના વિશેષ સમાચાર વામાં આવી હતી, અને પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. (તા. ૨૬-૧૧-૧૦ ના પત્ર ઉપરથી)
પૂ. આચાર્ય ભગવાનનો કાતિક સુદી 2 ને આચાર્ય ભગવાનના નેત્રમાં હજુ લાલાશ અને જન્મદિવસ હોવાથી તપગચ્છના ઉપાશ્રયે આ, મહા સે જે છે. અશકિત પણ વધારે છે. ડે. પટેલ મુંબઈરાજશ્રી વિજયકસ્તુરસુરિની અધ્યક્ષતામાં આયાય થી આવી ગયા અને આંખ તપાસી. ચિંતા જેવું કંઈ ભગવાનની ૮૧ મી જન્મજયંતિ ઉજવવામાં આવી નથી. આ સમાચાર સભાને મળ્યા છે. આ સભા હતી. ૫. શ્રી પૂનવિજયજીએ તથા મુનિ શ્રી પરમાત્માની પ્રાર્થના કરે છે કે- આચાર્ય મહારાજ જનકવિજયજીએ, મુનિશ્રી કુન્દનવિજયજી તથા પાઠ- જલદી નિરોગી થાય, નેત્રતિ અપૂર્વ પ્રગટ થાય. શાળાના બાળકો તથા બાલિકાઓએ સૂરિ મહા પ્રાણી માત્ર ઉપર દીર્ધાયુ થઈ અનેક ઉપકાર કરે રાજનું જીવન, તેઓશ્રીનું ધ્યેય અને ગુણાનુવાદ એ જ હદયમત સર્વની ભાવના ! કર્યા હતા. અંતમાં પૂ. આચાર્યશ્રી ચિરંજીવ દીર્ધાયુ થઈ સર્વ પ્રાણીઓને ઉદ્ધારક બને તેવી હૃદયમત આચાર્ય શ્રીમાન વિજયપ્રેમસૂરિજી મહારાજ ભાવના વ્યક્ત કરી હતી.
તથા આચાર્ય શ્રીમાન વિજયરામચંદ્રનીચે પ્રમાણે અભિનંદનના તાર સમાચાર
સૂરિજી મહારાજનું સપરિવારનું આવેલા હતા. આ પ્રસંગે શ્રાવિદ્યાવિજયસૂરિજી વગેરે
ભાવનગરમાં આવાગમન. ચાર મુનિરાજના જામનગરથી, શ્રી પાર્શ્વનાથ વિદ્યા. પાલીતાણા ચાતુર્માસ બિરાજમાન થઈ અત્રેના લયના હેડમાસ્તર તરફથી, મગનલાલ બારેજડી, લાલા શ્રી સંઘની વિનંતિથી કારતક વદ ૧૦ ના ભાવાર હરિચંદ, રિષભદાસ સેક્રેટરી જૈન સંધ પ્રાસીપાલ પધારતાં અને શ્રી સંઘે ઘણા હર્ષપૂર્વક બહુ જ નાનચંદ જૈન જૈન કોલેજ, મફતલાલ યારાલાલ દબદબાભરી રીતે સામૈયું કર્યું હતું. અને સમવવગેરેના અંબાલા શહેરથી, અનતરાય રેન એડ. સરગુના નામથી ઓળખાતા વંડામાં બિરાજમાન કેટ જૈન ગુરુકુલ પ્રમુખ ગુજરાનવાલા, શ્રી જીરા. થયા હતા. ત્રણ વર્ષ પહેલા દાદાગુરુ પ્રભાવક ઉપાલુધીયાના, હોશીયારપુર, અમૃત સર, મા લેર કાટલા, વ્યાયજી મહારાજશ્રી વીરવિજયજીમહારાજ સપરિવારે આગ્રા. ઊંઝા શ્રીસંધના તથા વસંતશ્રી અમદાવાદ અને ચાતુમાસમાં બિરાજમાન હતા. બીજા દિવસથી તેમજ મુંબઈ, મુરાદાબાદ, વરસાણ જેને વિદ્યાલય શ્રીમાન વિજય રામચંદ્રસૂરિજી મહારાજની વ્યાખ્યાનવગેરેના તાર પણ મળ્યા હતા.
ધારા શરૂ થઈ હતી. ક્રમે ક્રમે આચાર્ય મહારાજની
અસરકારક સમયેચિત સો સમજી શકે તેવી વ્યાખ્યાનનોટ:–આ સભા તરફથી અગાઉ અને એપ- શૈલીથી જેને અને જેનેતર વિદ્વાને મહારાજશ્રીની રેશન થયા પછી પૂજ્ય કૃપાળુ આચાર્ય મહારાજને વાણીને લાભ લઈ મુગ્ધ બનતાં હતાં. આચાર્યશ્રી ઓપરેશન સફળ થા સંપૂર્ણ જાતિ પ્રાપ્ત થવા પ્રેમસૂરિજી મહારાજ મુંબઈ અને આચાર્ય શ્રી રામચંદ્રતેમજ દીર્ધાયુ થવા પત્રો લખવા સાથે પરમાત્માની સૂરિજી મહારાજને કલકત્તા ત્યાંના આવેલા શ્રી સંધના પ્રાર્થના કરવામાં આવી હતી.
ડેપ્યુટેશનોની વિનંતિથી ઘણો જ લાંબા વિહાર હેવાથી (શ્રી જેન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.).
થોડા દિવસની સ્થિરતા કરી હતી. માગશર શુદિ ૧ ના રોજ દાનવીર ઉદારનરરત્ન શેઠ ભોગીલાલભાઈ મગનલાલ મીલવાળા અને આ સભાના ટ્રેઝરર શેઠ

Page #27

વર્તમાન સમાચાર
૧૦૩
અમૃતલાલ છગનલાલ અને શ્રીકૃષ્ણનગર જૈન સમાજ મહારાજ સપરિવાર વિનંતિથી પધાર્યા હતા. ઘણા એઓની આગ્રહપૂર્વક વિનંતિ સ્વીકારી પ્રથમ ઉપરોક્ત ટાઈમ રોકાઈ સભાના સાહિત્ય, લાઈબ્રેરી, જ્ઞાનદિવસે સવારના ધામધૂમપૂર્વક સામૈયું કરી શેઠ ભડાર, વ્યવસ્થા જોઈ ઘણું પ્રસન્ન થયા હતા. ભેગીલાલભાઈને બંગલે બિરાજમાન થયા હતા જ્યાં સભા પ્રત્યેને ગુરુભકિતપ્રેમ જોઇ સભાસદે પ્રત્યે તરત જૈન સંઘ સમુદાય અને આમંત્રિત જેનેતર ઘણું માન ઉત્પન્ન થયું હતું અને સભાએ તેઓને વિદ્વાન ગૃહસ્થો અને અધિકારી આચાર્ય શ્રી વિજય ઉપયોગી સાહિત્ય વહેરાવ્યું હતું. રામચંદ્રસૂરિજીનું વ્યાખ્યાન શરૂ થતાં સર્વ શ્રેતાજને આનંદ પામ્યા હતા. બપોરના અઢી વાગે શેઠ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર તરફથી અમૃતલાલ છગનલાલને બંગલે બિરાજમાન થતાં ત્યાં બંધાતા શ્રી જ્ઞાનમંદિરના પ્રવેશદ્વારનું પણ ઉપરોક્ત ઘણા શ્રેતાજને વ્યાખ્યાન સાંભળી
થયેલું મંગલ મુહૂર્ત. આનંદિત થયા હતા. ત્યાંથી સાંજના પાંચ વાગે માગશર સુદ ૨ ના રોજ સવારના સાડા નવ શ્રીકૃષ્ણનગર શ્રીસંધની વિનંતિથી કૃષ્ણનગર ઉપાશ્રયમાં વાગે શ્રી જ્ઞાનમંદિર માટે બંધાતા મકાનના પ્રવેશ પધાર્યા હતા. ત્યાં મંગલિક સંભળાવી રાત્રિ બિરાજ દ્વારનું મંગલ મુહૂર્ત સભાની વિનંતિને હર્ષ પૂર્વક માન થઈ માગશર સુદ ૨ ના રોજ શહેરના ઉપાશ્રયે સ્વીકાર કરી દાનવીર જૈન નરરત્ન ભોગીલાલભાઈ વ્યાખ્યાન સંભળાવી બરિના ગધા તરફ ત્યાંના મગનલાલ મીલવાળાના મુબારક હસ્તે કરવામાં આવ્યું જૈન સમાજની વિનંતિ સ્વીકારી વિહાર કર્યો હતો. હતું. મેનેજીંગ કમીટીના સભ્યો અને પેટ્રન શ્રીયુત ત્યાંથી આચાર્ય વિજય પ્રેમસૂરિજી મુંબઈ તરફ વિહાર વેરા ખાન્તિલાલ અમરચંદભાઈની હાજરીમાં કરવામાં કરી ગયા છે. અને આચાર્યશ્રી વિજયરામચંદ્રસૂરિજી આવ્યું હતું. ક્રિયાવિધિ પૂર્ણ થયા બાદ શેઠ સાહેબ માગશર વિદિ ૮ ને શનિવારના રોજ અત્રે ભેગીલાલભાઈને આભાર માની કૂલહારથી સ્વાગત પુનઃ પધાર્યા છે.
કરવામાં આવ્યું હતું. રાજેશ્રી ખાન્તિલાલ અમર
ચંદભાઈ આ સભાના પેટ્રન છે અને સભાના કાર્યોમાં આ સભામાં આચાર્ય મહારાજનું આવાગમન દરેક વખતે સહકાર આપે છે તે માટે પણ સભા
શ્રી જેને આત્માનંદ સભામાં શ્રીમદ્ શ્રી વિજય ઉપકાર ભૂલી શકતી નથી. છેવટે પધારેલા બંધુઓનું પ્રેમસૂરિજી મહારાજ તથા શ્રીમદ્દ વિરામચંદ્રસૂરિજી સ્વાગત થતાં સૌ સ્વસ્થાને પધાર્યા હતા.
મલિલનાથ સ્તવન. મૂર્તિ મનહર લાગે, એ મહિલા તારી મૂર્તિ મનોહર લાગે.
યણી ગામમાં પ્રવેશતાં જિદજી, ભક્તિમાં જીવ મારે રાચેઓ મહિલ. ગામમાં પ્રવેશ કરી દહેરાસર દેખીને, દર્શન કરવાને ભાવ થાય... મલ્લિ . મૂર્તિ સોહામણી મહિલે તારી જઈને, મન પૂજા કરવાને લલચાયેઓ મહિલ ફૂલ અને કેસરથી પૂજા કરીને, ચૈત્યવંદન કરૂં આજે ...એ મહિલ, તારા સહવાસમાં મહિલા મને રહીને, “આત્મ કલ્યાણ” ભાવ જાગે.....એ મહિલ.
કાન્તિ શાહ

Page #28

“સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્ય વિના પ્રભુપ્રાપ્તિ અશકય છે.”
કોઈ પણ ઈદ્રિયને ઈદ્રિયના સુખના માટે ઉપયોગ તેલ હાય, વાટ હોય, પણ દીવો એ સાંભથાય તે સમજવું કે તે તેટલો બ્રહ્મચર્ય થી દૂર છે. જો નથી, અને સળગાવવાને ચિનગારી જોઈએ,
જેનું સુખ માત્ર બ્રહ્માનંદ છે તે જ સાચો ચિનગારી ભલે પછી સળગી દૂર હડી જાય, પણ બ્રહ્મચારી છે, તે બીજી કઈ વસ્તુની પૃહા રાખતે એક વાર પ્રજવલિત બનેલી જોત બુઝાતી નથી. નથી. કારણ કે બધું જ તેની પાસે છે.
આવી ચેતનની ચિનગારી એ જ સાચા ગુરુ. જે નથી તે ઘણું જ ઊતરતું છે.
જ્ઞાન તમારી અંદર છે. સદગુરુ અને સાચા સત્ય અંતરમાં છે. બહારનાં કર્મો માત્ર ઝગારો છે. પુસ્તકે અંગારા ઉપરની રાખ ઉડાડી આગને
જે તેને માટે જીવે છે તેનાથી તે દૂર નથી. જે પ્રજવલિત કરે છે. પિતાને માટે જીવે છે. તેની અંદર તે હોવા છતાં દીપક જલતે હોય પણ આપણો અનુભવ છે કે તેને તેની ઝાંખી થતી નથી.
જો–સકરનાર ન હોય તે દીપ બુઝાઈ જવાને, ગુરુ તમારી સર્વ શકિત તેને ચરણે ધરો, તમે આંધળા સંકરણું બની પ્રત્યેક ક્ષણે વાટને સંકરે છે. હશો તે તમારો ચહ્ન બની તમેને દેરશે, તમે સશુરુ પ્રાપ્તિ એ અડધો આત્મસાક્ષાત્કાર છે. અપંગ હશે તો તમારા પાય બની ઉઠાવશે, તમે તમારો પુરુષાર્થ તે પૂર્ણ કરશે. બધિર હશો તે તમારા કાન બની તે સાંભળશે. જે કેઈથી બીતે નથી, જેનાથી કોઈ બીતું
જ્યાં સુધી કંઈ કરવાની ઇચ્છા છે ત્યાં સુધી નથી તે જ સાચા અભયી છે. સુખ અને દુઃખ છે. કર્મનું શુભ પરિણામ આવતાં તમે મધ્ય રાત્રિએ શમશાનમાં ફરી શક્તા હે, સુખને અનુભવ થશે. અશુભ આવતાં દુઃખ. ગમે તેવું સાહસનું કાર્ય કરી શકતા હે. એથી એમ
જ્યાં સુધી અહમ છે ત્યાં સુધી કઈ ને કોઈ ન માનતા કે તમે અભયી છે. ઘણીવાર ટેવ અને કરવાની વૃતિ રહેવાની જ.
આવેગથી તમે ભય પર જય મેળવી શકે છે. સાચે જ્ઞાન પ્રકાશ છે–અજ્ઞાન અંધકાર છે.
અભયી તે છે કે જેને આવતી ક્ષણની ચિંતા નથી, જ્ઞાન મુક્તિ છે-અજ્ઞાન બંધન છે.
જે પરિગ્રહી છે તે અભયી હોઈ શકે જ નહી. જ્ઞાન વગર કર્મ નિસ્તેજ છે. કમ ગમે તેટલા કાલને જેને ડર છે તેજ પરિગ્રહ કરવા પ્રેરાય છે. શુભ કાં ન હોય પણ જે તે જ્ઞાનપૂર્વકનાં નહીં જેણે આત્મ સ્વરૂપને અનુભવ કર્યો છે, તે એક હોય તે તે બંધન રૂપજ છે.
માત્ર સાચે અભયી છે. જે જગતને જેતે નથી, પણ પ્રભુને જુએ છે વિશ્વ પ્રેમ અનુભવ કરે છે તે જગતને તે જ સાચે ભક્ત છે. જે જગત માટે જીવતે નથી આમ દષ્ટિથી ચાહે, તે અમુક છે, માટે નહી તે પણ પ્રભુ માટે જીવે છે. તે જ સાચો ભક્ત છે. આ છે માટે ચાહે. મિત્ર છે માટે નહિ પણ તે - જ્ઞાન અંધકાર પંથે પ્રકાશ કમ તમારામાં આત્મા છે માટે ચાહે. રહેલી શક્તિ છે. ભક્તિ આનંદનું અમી ઝરણું છે. તમારી આંખની કીકી કાળી છે ત સ કુચિત
ગુરૂ તમારો ઉદ્ધાર કરવાને અશક્ત છે. શકય છે તેની દૃષ્ટિ પણ પર્યાપ્ત છે, તો તમે સ્થલ ચક્ષ હેત તે કયારને ય કરી દીધું હોત. તમારે તમારે બંધ કરી જ્ઞાન ચક્ષુથી જગતને જોવાનો પ્રયત્ન કરો. ઉદ્ધાર તમારી જાતે જ કરવાનું છે.
ત્યાં તમને મનુષ્ય પ્રાણી પાષાણુ કે પહાડો નહિ ગુરૂ તમારા અંધકાર પંથે દી૫ક છે. એ તમને દેખાય. સર્વત્ર ઉદધિ તરંગે નતંતું ચેતન સ્વરૂપ જ માર્ગ બતાવશે. આંગળી ચીંધશે. પણ ડગલા તે નજરે પડશે. તમારે જ દેવાનાં છે.
(શ્રીમતી કમળાબહેન સુતરીયા સંગ્રહીત.)

Page #29

(A)
શ્રી જૈન સસ્તુ સાહિત્ય પ્રકાશન
66
અગાઉ, જશુાવ્યા પ્રમાણે ૧, અનેકાન્તવાદ ધ » ૨. ૮ શ્રી નમસ્કાર મહામત્ર છે વિષયાના નિધાની પરીક્ષા થઈ ગયેલ છે. ઈંગ્લીશમાં લેખક શ્રી હરિસત્ય ભટ્ટાચાય એમ. એ. ગુજરાતી અનુવાદ કરનાર પ્રેા. જ્ય ંતિલાલ ખી. દવે સાહેબ પીલેસેાપીના પ્રેફેસર શામળદાસ ક્રાલેજ ભાવનગર અને વિદ્વાનાની આ ખાતાની કમીટી અને રાવબહાદુર શેઠશ્રી જીવતલાલભાઇએ પાલીતાણે ખેલાવી સત્કાર કરવા સાથે પૂજ્યશ્રી ભક્ કરવિજયજી મહારાજ સાથે નિય કરી સુધારા વધાર કરી આ કમીટીના સેક્રેટરી શેઠ, હરિલાલ દેવચ'દ જે કે ત્યાં હાજર હતા તેમની સમક્ષ તે બંને નિબંધ સેક્રેટરીને સુપ્રત કર્યાં છે. ઇંગ્રેજી અને ગુજરાતી નિબધા નું છાપકામ હવે જલદીથી શરૂ થશે તે ખાતાના સેક્રેટરી શેઠ હરિલાલ દેવચ'દ અને સભાની દેખરેખ નીચે લેવાયેલ ઉંચા પેપર ઉપર તેનુ છાપકામ જલદી શરૂ થશે.
જે માટે વિદ્વાન પૂજ્યશ્રી ભદ્રંકરવિજ્યજી મહારાજતા પ્રથમ ઉપકાર આ સભા માને છે, અને તે વિદ્વાનોએ લીધેલ તસ્દી માટે સભા આભાર ભૂલી શકતી નથી.
મ
શ્રી દ્વાદશાર નય ચક્રસાર ગ્રંથ ’
આ ન્યાયના અપૂર્વ ગ્રંથના પ્રથમ ભાગ ઉંચા ટકાઉ કાગળા ઉપર શ્રાનિહ્ યસાગર પ્રેસ મુંબઇમાં ઉંચા પેપરા શાસ્ત્રી સુંદર ટાઇપેામાં છાપવાનું કામ શરૂ થઇ ગયેલ છે. ન્યાયના અભ્યાસીએ અને જૈન જ્ઞાનભડારા માટે અવશ્ય લેવા જેવા છે.
R
શ્રી વમાન ચાવીશીના જિનેશ્વર ભગવાનાં સંક્ષિપ્ત (સચિત્ર) જીવન ચરિત્ર.
એક પ
વિદ્યાન પૂર્વાચાર્ય શ્રી અમસૂરીશ્વરજીએ સ ́વત ૧૩૪૯ ની સાલમાં મૂળ સંસ્કૃત ભાષામાં રચેલ, શ્રી આદિનાથ પ્રભુ આદિ ચોવીશ તીર્થંકર ભગવાના સક્ષિપ્ત જીવન ચરિત્રા સચિત્ર શ્રી જૈન પાઠશાળા, કન્યાશાળામાં ધાર્મિક અભ્યાસ કરતા બાળક ખાળિકાએ સહેલાથી મુખપાઠ ( મ્હાડેથી ) કરી શકે તેવા, સાદા સરલ અને ટુંકા છે. તેને ગુજરાતીમાં થયેલ અનુવાદ સાથે શુમારે ક્રાઉન ખાર ફામ માત્રમાં સમાવેશ થઇ શકે તેવા છે સાથે (જિતેન્દ્ર ભગવ તાના ચાર રંગમાં શાસન દેવદેવીઓ સહિતના ફાટાએ, તેમજ પરમાત્માની નિર્વાણ ભૂમિના ( તીથ, પતા કે અન્ય સ્થળેાના ફોટા સાથે) વિવિધ રંગના ફોટાએ સાથે આ સભા બહુ જ સુંદર અને આકર્ષીક ચિત્ર અનુવાદ–ગુજરાતી ભાષાંતર છપાવવા વિચાર ધરાવે છે. આ એક કલાકૃતિના અદ્દભુત નમુના બનશે. પરમાત્માના માત્ર દર્શનથી આત્માને આહ્લાદ ઉત્પન્ન ગાય તેવી અનુપમ કૃતિ બનશે. એક હજાર કોપીના શુમારે ત્રણ હજાર-રૂપીયા ખર્ચ ( સખ્ત માંધવારી હોવાથી થાય તેમ છે. ) આર્થિક સહાય આપનાર જૈન બધુના ફોટા, જીવનવૃત્તાંત સાથે આપવામાં આવશે. અમારા લાઇફ મેમ્બરાને ભેટ આપવા ઉપરાંત આર્થિક સહાય-આપનારની ઇચ્છા પ્રમાણે બાકીની તે ચરિત્ર મુઢ્ઢાને વ્યય કરવામાં આવશે. એક કરતાં વધારે શ્રીમંત જૈન એને તે લાભ લેવા હાય તે! તેમ પણ સભા ધારા ધારણ પ્રમાણે સગવડ કરી આપશે.

Page #30
Reg. No. B. 314 જલદી નામ નોંધાવો-મંગાવો. ધણી થાડી નકલ સોલિક રહે તેમ છે. શ્રીમાનુ હેમચંદ્રાચાર્ય મહારાજકૃત | શ્રી ત્રિષષ્ઠિલ્લાકા પુરુષ ચરિત્ર મૂળ. - ( બીજો ભાગ-પૂર્વ 2, 3, 4. ) (શ્રી અજિતનાથ પ્રભુથી શ્રી ધર્મનાથ પ્રભુ સુધી ) મૌન અગીયારસ (માગશર સુદ 11 ના રોજ પ્રગટ થશે ) પ્રથમ ભાગ અમારા તરફથી ચૌદ વર્ષ ઉપર પ્રસિદ્ધ થયેલા હતા, અને તેને આ બીજો વિભાગ ત્રણ પર્વોમાં સુમારે પચાશ ફેમમાં સુંદર ઉંચા લેઝર પેપર ઉપર સુંદર શાસ્ત્રી ટાઈપમાં નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં પ્રતાકાર તથા બુકાકારે બને સાષ્ટઝમાં છપાઇ તૈયાર થયું છે, હજી સુધી વધતી સપ્ત મેધ વારીને લઇને સુંદર કાર્ય કરાવતાં ધણા હાટા ખર્ચ થયા છે. કિંમત પ્રતાકાર રૂા. 10 બુકાકારે રૂા. 8) પેસ્ટેજ જીદ, લુણી જ થાડી નકલ છપાવી છે. જેથી અગાઉ નામ નોંધાવવા માટે નમ્ર સૂચના છે. પ્રથમ ભાગ તેવી જ સુંદર રીતે છપાયેલ છે જેની ઘેાડી બુકાકારે સિલિકે છે જે જ્ઞાનભંડારીમાં રાખવા જેવી છે હિંમત છ રૂપીયા પટેજ અલગ, નમ્ર સુચના. ગયા પાંચ વર્ષમાં રૂા. ૭૩)ની કિંમતના ગ્રંથ ભેટ આપેલા છે, સં. 2007 ની સાલમાં આપવાના એ મથે શી શ્રેયાંસનાથ પ્રભુ સચિત્ર ચરિત્ર અને જૈન કથાવત્નકોષ પ્રથમ ભાગ છપાય છે, જેની કિંમત શુમારે રૂા. 13) થશે તે બન્ને પ્રથા ફાગણુ વદી 30 સુધીમાં નવા થનારા 1 લા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરને ભેટ અને બીજા વર્ગ માં થનારને ધારા પ્રમાણે શ્રેટ આપવામાં આવશે, 1 મહાસતી શ્રી દમયંતી ચરિત્ર, (ધણી થાડી નકલ સિલિકે રહી છે. ) શ્રી માણિકદેવસૂરિ વિરચિત મૂળ ઉપરથી અનુવાદ, સચિત્ર. પૂર્વન પૂછ્યોગ અને શીલનું માહમ્ શ્રી શ્રીદમય તીમાં અસાધારણ હતું, એ અસાધારણુ શીલના પ્રભાવવડેના ચમત્કારિક અનેક પ્રસંગે, વર્ણાને સાથે નળરાજા પ્રત્યે અપૂર્વ પતિભકિત, સતી દમયંતી સાસરે સીધાવતાં માબાપે આપેલી સેનેરી શિખામણા જુગારથી થતી ખાનાખરાબી, પ્રતિજ્ઞાપાલન, તે વખતની રાજનીતિ, સતી દમયંતીએ વન નિવાસના વૃખતે, આવતા સુખ દુઃખ વખતે ધીરજ, શાંતિ રાખી અને તે વખતે કેટલાયે મનુષ્યને ધમ” પમાડેલ છે તેની ભાવભરીત નાંધ, તેમજ પુષ્પકલાક નળરાજાના પૂર્વના અસાધારણ હાટા પુણ્યબંધના યોગે તેમના માહાત્મ્ય, મહિમા, તેમના નામ ઉમરણથી મનુષ્યને થતા લાભ વગેરેનું પઠન પાઠન કરવા જેવું વર્ણન આચાર્ય મહારાજે આ ગ્રંથમાં આપ્યું છે. બીજી મતગત સુબોધક કથાઓ પણુ આપવામાં આવેલી છે. ફામ 29 પાના 312 અંદર અક્ષર, સુદ બાઈડીગ નરકેટ સહિત કિંમત રૂા. 7-8-9 પાટે જ જી', શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ (સચિત્ર ) ચરિત્ર, 7 | ( ધણી થોડી નકલ સિલીકમાં છે. ) . પરમાત્મા શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર, સચિત્ર (કિંમત રૂા. 18 ) - આ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર સચિત્ર, સુંદર, આકર્ષક અને આત્મકલ્યાણ સાધના' હોવાથી, જૈન સમાજમાં પ્રિય થઇ પડવાથી, જિજ્ઞાસુ જૈન બંધુઓ અને ખેને આ ચરિત્ર મંથ ભેટ મ ગાવે છે, જેથી હવે પછી નવા થનારા લાઈફ મેમ્બર બધુઓને તે સિલિકમાં હુરો ત્યાં સુધીમાં રૂા 101) લાઈફ મેમ્બર ફીના તથા રૂા. 7) શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્રના મળી રૂા. 108) માછલી આપશે તો આ સાલના ભેટ આપવાના બે પ્રથા સાથે તે પણ માકલી આપવામાં આવશે. બીજા વર્ગના નવા થનારા લાઈફ મેમ્બરને ધારા પ્રમાણે મળી શકશે. | મઢ : શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ પી મહાહમ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ : દાણાપીઠ-શાવનગર, For Private And Personal Use Only