Atmanand Prakash Pustak 013 Ank 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531150/1

Page #1

I
PRE
TMANAND PRAKASE REGISTERED NR. 431 mamisammaan-Dominde
श्रीमविजयानन्द मूरिसद्गुरुज्यो नमः 966SEASEARRIERODase-CEBOOKES
श्री
आत्मानन्दप्रकाश.
69766999%DE
Armerania
PAGESSESc0000 SCORRECENSENGE090095GGEDESISERS 3.
सेव्यः सदा सहरु कल्पवृक्षः । सम्यक्त्वं सत् प्रदत्ते प्रकटयति गुरौ वीतरागे च भक्ति माधुर्य नीतिवल्या मधुरफलगतं राति संसारमार्गे।। भव्यानारोहयत्यात्महितकर गुणस्थानपार्टी प्रकृष्टां।
आत्मानन्दप्रकाशः सुरतरुरिव यत्सर्वकामान् प्रसते ॥शा sandesaa. R
ead-
RRARA पुस्तक १३. वीर संवत् २४४२ पोष. आत्म सं. २०. अंक ६ हो Sa-TOR-SE-Sams Re-
Reप्रकाशक-श्री जैन आत्मानन्द सभा, भावनगर.
reED
વિષયાનુક્રમણિકા. નંબ૨, વિષય, પૃષ્ઠ નંબર, વિષય
पृष्ठ १ भागादिप ......... १२3 सीन्यता........ ... १४२ २ सभ्य दर्शन २तुति....... १२३७ समताथा रिछत प्राप्ति....१४४ ૩ જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.... ૧૨૪ ૮ શ્રી કેળવણી ફંડ અને શ્રી જૈન ४ तभुता-अनुवाद...१४ मात्मानहसला........ १४४ ५ जानाराधन.. .....१३८ वर्तमान समाचार, ....... १४५
१.अथावान........ ... १४६ વાર્ષિ ક-મૂલ્યરૂા. ૧) ટેપાલ ખચ આના ૪. | ધી આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈએ છાપ્યુ-ભાવનગર
mangrammar
lala

Page #2

એક વિનંતિ. આ સંશાતરફથી આર્થિક સહાયવડે પ્રસિદ્ધ થતાં સંસ્કૃત (મૂળ ટીકાના) પ્રથા સહાય આપનાર બંધુઓની ઈછો અને આ સભાના ધારા મુખ્ય દરેક મુનિમહારાજો અને સાવી મહારાજને તેએાશ્રીના સમુદાયના (વિદ્યમાન) ગુરૂં અથવા વડીલ મુનિરાજશ્રીની મારફત મંગાવવાથી ક્રોઈ પણ શ્રાવકના નામ ઉપર પરતક ગેરવલું ન જાય તેવા હેતુથી ધાસ્ટેજ પુરતા | પૈસાનું” વી. પી. કરી ભેટ માકલવામાં આવે છે. હસ્તલીખીત જ્ઞાનભંડારાને ખુણુ મંગાવવાથી ભેટ માલવામાં આવે છે. આવા પ્રશ્મg છતાં તેમજ અનેક વખત વિનંતિ કરવા છતાં હજી પણ કેટલાક મુનિરાજે ગુરૂ મારફત ન મંગાવતાં યુરખારા પુત્રો લખે છે, તો તેઓશ્રીને વિનતિ છે ? ઉપર લખ્યા પ્રમાણે મંગાવવા કૃપા કરવી. તે સિવાય બીજી રીતે ધારા મુખુ માકલી શકાતા નથી. વળી વિશેષમાં જણાવવા રજા લઈએ છીએ કે આ પાનખાતુ હોવાથી કાઈ ન બુધુઓને ભેટ આપી શકાતા નથી. જેથી સંસ્કૃત અભ્યાસી અને આવા ગ્રંથાના ખપી જૈન બંધુઓ માટે અદલ અને મુદલથી પણ ઓછી કીમતે આવા ગ્રંથા આપવામાં આવે છે. આવા મૂળ ચ થા માત્ર અટપુ પ્રમાણ માંજ ખપતા હોવાથી ઉપજેલી રકમ જ્ઞાન માટે થતાં તેમાંથી નાનની વૃદ્ધિ અથેÉજ ચાત્ર તેના ઉપયોગ થાય છે. ઘણી મોટી સંખ્યામાં વૃથા ભેટ અપાયે જાય છે. આટલી નમ્ર વિનતિ જણાવવા રજા લઈયે છીયે. તૈયાર છે. જલદી મગાવો.
તૈયાર છે. तपोरत्न महोदधि.
(તપાલી_ભાગ ૧-૨ ) અનેક ગ્રથામાંથી તમામ પ્રકારના તપના કરેલ સ"અલી, શ્રી પ્રવર્તે છે મહારાજ શ્રી કાન્ડિવિજ્યજી મહારાજના શિષ્ણુ સુનિરાજ શ્રી ભકિલાવ- ન્યજી મહારાજના અપૂર્વ પ્રયાસનું” આ કેલે છે. જે છે તે બે વિભાગમાં પ્રગટ કરવા,
આવેલ છે. પ્રથમ વિભાગમાં ૮૮ પ્રકારના આચારદિનકરમાં જણાવેલા તપાતું તથા ઇજ વિભાગમાં ૭૩ પ્રકારના અન્ય ગ્રંથાદિમાં કહેલા તપાનું વર્ણન આ ગ્રંથમાં વિધિ-વિધાન શાજિત | [અહી ઉચી અને સરલ શૈલીથી આપવામાં આવેલું છે. છે. અને વિભાગમાં તપ અને તેના ગુણણા વિગેરે બહુજ વિસ્તારથી આપવામાં આવેલ છે,
આ ગ્રંથની અંદર અનેક ગ્રંથાના આધાર લેવામાં આવ્યા છે, તે ગ્રંથાના નામનું લીસ્ટ પણ સાથે આપવામાં આવેલ છે. વળી દરેક તપના મહિમા વાંચવાથી હદયમાં અલ્હાદ ઉત્પન્ન અય છે. વળી તપને લગતા પ્રશ્નનોત્તમા દાખલ કરી તેને ખાસ ઉપયોગી અનાવવામાં આવેલ છે. અનેક પ્રશા, થા, તપની ટીપણાઓ અને છૂટક પ્રતા તેમજ ચાલુ પ્રચાસ્થી જે જે તપે જાણવામાં આવ્યા તે તમામને સંગ્રહ કરેલા છે જે આ ગ્રંથ સાત વાંચવા વિચારવાથીજી તેની અપૂર્વ કિંમત થઈ શંકે તેવું છે. ઉંચા એન્ટીક ઈંગ્લીશ પેપર ઉપર સુંદર રાખી ટાઈપથી, પ્રતના આકારે મેટા ખર્ચ કરી છપાવવામાં આવેલ છે. બાવીશ ફરમાના મોટા ગ્રંથ છતાં મારા તેની કિંમત રૂા. ૪=૮ ૭ આઠ આના રાખવામાં આવેલ છે. પોસ્ટેજ જુદુ 2 સદરહ ગ્રંથ વિવિધ તપ કરવાના અભિલાષિ સાધુ-સાવીને તેમજ જે શહેરના ઉપાશ્રમમાં સંભાળથી સાચવી રાખવાનું અને તેના ચાગ્ય ઉપયેાગ કરવાનું અમેને ખાત્રીપુરી જણાવવામાં આવશે તે શહેરના ઉપાશ્રય માટે, તેમજ લખેલ પુસ્તકના જ્ઞાનભંડારાને તથા જાહેર લાયબ્રેરીઓને એક એક્ર નક્લ પોસ્ટેજ પુરતા પૈસાનું” વી. પી. કરી ભેટ આપવામાં આવ છો, ની

Page #3

કાફલા સારા કામ કરવા
શ્રી
(૦૪જીess
. . . . કાશ
Aજિક
SAઝિભિગ )
ઝિશકિન્ના ) # # છોઝિશકિછોછ અર્થ
शह हि रागषमोहाद्यनिनूतेन संसारिजन्तुना
शारीरमानसानेकातिकटुकछुःखोपनिपात. पीमितेन तदपनयनाय हेयोपादेयपदार्थ परिज्ञाने यत्नोविधेयः॥
કાકકકક૬૬
ઢe Sજી મલબાલાશ
કુતર ] વીર સંવત ૨૪૪, ૫ ગ્રામ સંવત ૨૦. [
मांगलिक पद्य.
(શાર્દૂલવિક્રીડિત). આ સંસાર તરૂતણા બીજ ગણે બાળ્યાં મહાસત્ત્વથી, રાગદ્વેષ તણા અભાવ ધરતા જે ભવ્યના સારથિ, જેને મેહ નથી સદા સ્વપૂરમાં સાનના સંગથી, બ્રહ્મા વિષ્ણુ શિથવા જિનપતિ તેને નમુ ભાવથી.
सम्यग् दर्शन स्तुति.
(શિખરિણું.) પ્રકાશે જે સર્વે સુખદ સમયે આત્મઘટમાં, જણાવે સદ્ભવસ્તુ કુમતિ હરી સંસાર તટમાં
માસ્તિક્યાદિક જ્યાં અભિનવ ગુણે છે પ્રવહતા, લહી સમષ્ટિ અવિચલ પદે ધૈર્ય ધરતા.
T
-
-
-
-
-
૧ “બીના સમૂહે. ૨ પરાક્રમથી. ૩ રથ હાંકનાર ૪ શમ, સંવેગ, છે નિર્વેદ, અનુકંપા અને આસ્તિક્ય. ૫ આત્માએ પૂર્વે કદી નહિ અનુભવેલા. @ঈঈঈঈঈঈঈঈঈ৮৮ঙ্গ)
* *
*
*

Page #4

આત્માનંદ પ્રકાશ.
ऐतिहासिक-साहित्य ।
Go
* મહોપાધ્યાય શ્રીમદ્દ યશોવિજ્યજી.
આ
આ
)B).
મહા પુરૂષે પોતાના પવિત્ર જન્મથી કઈ ભૂમિ, કઈ જતિ અને કયા કુળને અલંકૃત કર્યું છે, એની કાંઈ પણ સત્ય હકીકત હજી સુધી જાણવામાં આવી નથી. તેમજ એમણે ક્યારે દીક્ષા લીધી. જ્યારે ન્યાય
ચાર્યાદિ પદ પામ્યા અને કઈ કઈ વખતે શી શી શાસન-સેવાઓ બ9 જાવી, ઈત્યાદિ વૃત્તાંત પણ અનુપલબ્ધજ છે. અર્થાત્ જૈનશાસનના આ મહાન પ્રભાવકના પવિત્ર જીવનની વિસ્તૃત ચર્ચાથી ઘણા ભાગે આપણે અજ્ઞાતજ છીએ. આવા એક અસાધારણ મહાત્માના મહાન અને જગમંગળકર જીવનથી અપરિચિત રહેવું પડે તે બહુજ અફસરકારક બીના છે; પરંતુ ઉપાય શું?
જે તેઓશ્રી મૂળ-પરંપરામાં પટ્ટધર આચાર્ય થયા હતા તે તો, તેમના સંબંધમાં થોડો ઘણો ઉલ્લેખ-દેશ, જાતિ અને માતાપિતાના નામે તથા દીક્ષા વિગેરેની સાલ ઈત્યાદિપટ્ટાવલિમાંથી અવશ્ય મળી આવતા, પરંતુ તેઓશ્રી ઉપાધ્યાયપદથી વિભૂષિત થયેલા હોવાથી પટ્ટાવલિમાં તત્સંબંધે કાંઈ પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યા નથી.
આમ હોવા છતાં પણ, આ શાસન-રક્ષક કમગી-શ્રમણના જીવન સંબંધમાં કાંઈક વાસ્તવિક ઉલ્લેખ મળવાની, એક બીજી રીતિએ, હારા મનમાં ઘણું સમયથી આશાં લાગી રહી હતી ! આશાનું કારણ આ છે કે-જેવી રીતે, સત્યવિજય, કલ્યાણુવિજય, વૃદ્ધિવિજ્ય, લક્ષ્મીસાગર, ન્યાયસાગર અને નેમસાગર આદિ મહાતમાઓના જીવનની ટુંક હકીકતે, (કે જે કેટલીક જોન રાસમાળામાં છપાવ્યું છે અને કેટલીક હારી પાસે છે,) તેમના શિષ્યએ અથવા ભકતોએ, આપણું જેવી ભાવિ પ્રજાના ઉપકાર માટે કહો કે પછી પિતાની ભકિત માટે કહો પણ, ગુજરાતી ભાષામાં રાસ, ભાસ કે નિવાણ જેવા પ્રબંધો લખી, પોતાના આત્માને પવિત્ર કરવાનું પ્રયત્ન કર્યું છે, તેવી રીતે ઉપાધ્યાયજીના જીવન વિષયમાં પણ કઈ ભાગ્યશાળીએ “કાંઈક” લખી સ્વજન્મને સફળ કરવા અવશ્ય શેડે ઘણે ઉદ્યમ કેમ ન કર્યો હોય,

Page #5

૧૨૫
ઐતિહાસિક સાહિત્ય. હારી એ આશા “ વ્યર્થ ” નહિ પણ “યથાર્થ ” હતી, એમ હુને હાલમાં મળેલા “ સુજસવેલી–ભાસ* ના એક છુટક પાના ઉપરથી જણાયું છે ! આ
ભાસ પાટણના સંઘના આગ્રહથી કાંતિવિજય નામના મુનિવરે મહાપાધ્યાય શ્રી યશવિજયજીના ગુણગણુને પરિચય આપવા માટે બનાવી છે. આ “ભાસ” ને એકજ પત્ર અહિંના ભંડારના ટક પાનાઓમાંથી મળી આવ્યે છે. અતિ પરિશ્રમ કરવા છતાં પણ બીજે પત્ર મળી શકયો નથી ! જે મળે છે તે બીજે (અંતને) છે; પ્રથમને નથી.
આ મળેલા પત્રમાં, ઉપાધ્યાયજીને વાચસ્પદ મળ્યાની અને કાળ ની સાલને ઉલ્લેખ છે. તથા અમદાવાદના અધિપતિ મહુબતખાનને, તેમની વિદ્વત્તાની
ખ્યાતિ સાંભળી, મળવાની હુંશ થઈ આવવાથી, ઉપાધ્યાયજી તેની સભામાં જઈ અષ્ટાદશ (૧૮) અવધાન કરી ખાનને બહુ ખુશી કર્યા અને તેમ કરી શાસનની પ્રભાવના કયોનો પણ ઉલ્લેખ છે કે જે બીના આપણા માટે બીલકુલ નવી છે ! તેમજ એક કથનથી તેમણે બીજી કોઈ મહાન વિજયપતાકા મેળવ્યાનું પણ અનુમાન થાય છે, પરંતુ તે બધો ભાગ નહિં મળેલા પ્રથમ પત્રમાં રહી ગયે છે! આ શિવાય બીજી પણ ઉપયોગી અને મહત્ત્વની વાતને ઉલ્લેખ પ્રથમ પત્રમાં અવશ્ય હશે એમ લખનારની શૈલી ઉપરથી ચોક્કસ જણાય છે. તેઓશ્રીના દેશ, જાતિ સંબંધમાં તથા કાશી વિગેરે રહી વિદ્યાભ્યાસ કરવાના સંબંધમાં પણ અનુપલબ્ધ પત્રમાં અને વશ્ય ઉલ્લેખ હશે, એમ અંત:કરણ ખાતરી પૂરે છે. જેટલો આનંદ આ એક પત્ર મળવાથી થયો છે તેટલોજ ખેદ પ્રથમ પત્ર નહીં મળવાથી થયો છે! પરંતુ ઉપાય શું ? આ પત્રના મળવાથી તેઓશ્રીના જીવનની વિશિષ્ટ વાતો જાણવા માટે અંતરાત્મા અધિક ઉત્સુક થાય છે અને આ “ભાસ”ને પૂર્ણ તયા પ્રાપ્ત કરવા માટે દરેક વિદ્વાન અને રસિક હૃદયને વિનવવા ઈચ્છે છે કે તેમણે આ દિશામાં પ્રયત્ન કરી, જીર્ણ અને ટૂટક એવા પાનાઓનાં ભરેલાં ટેપલાં કે બાંધેલા પોટકાઓને ખુબ ધ્યાનપૂર્વક ઉથલાવી ઉથલાવી, આ મહામૂલ્ય કેહીનુર હીરાને પ્રાપ્ત કરવાનું મહાન યશ અને પુણ્ય ઉપાર્જન કરવું. પ્રસ્તુત પત્ર પણ આવી જે તરહના ટૂટક પાનાઓમાંથી, (કે જે નકામા હોવાથી કચરાના પેટલા ભેગા બાંધી દેવામાં આવ્યા હતાં,) મળી આવ્યું છે. આ પ્રતિ કઈ મૂલચંદ નામના ઠાકોર (ભેજક)ના ભણવા માટે લખવામાં આવી છે. તેથી એ વાત પણ ધ્યાનમાં રાખવાની છે કે જો પાસેની જુની હાથ પથીઓમાં પણ તપાસ કરતાં કદાચ આ “સુજસવેલી ભાસ મળી આવે તે નવાઈ નથી, માટે તપાસ કરનારે આવા દરેક સાધન તરફ લક્ષ્ય રાખવાની જરૂર છે.
વાચકેની જિજ્ઞાસા પૂર્ણ કરવા માટે, ઉપલબ્ધ થયેલો એ ભાગ અત્ર આપ

Page #6

આત્માન પ્રકાશ.
ArunnArrnamaAN
વામાં આવે છે. મૂળ કૃતિ ઉત્તમ હોવા છતાં, લેખકના હાથે કેઈ કેઈ ઠેકાણે અશુદ્ધિ દાખલ થવા પામી છે, પરંતુ પ્રાચીનતા જાળવવા ખાતર, કાંઈ પણ સંશોધન કર્યા વગર, જેમની તેમજ અન્ન ઉતારવામાં આવી છે.
याचक चारण गणि सलहीजताजी, वीव्या संघ समग्र । नागपुरीय सराहैं पधारियाजी, लेता अरथ उदन। ४ वा० । कीरति पसरी दिसिं ऊनलोजी, विबुध तणो असमान । राजसनामां करतां वर्णनाजी, निसुणे महर्बत खान । ५ वा। गुज्जरपतिने डंस हुई खरीजी, जोवा विद्यावान । तास कथनथी जस साधे वनीजी, अष्टादश अवधान । ६ वा० । पेखि ग्यानी खान खुसी थयाजी, बुधि वखाणे नि बाप ।
आमंवरस्युं वाजिंत्र वाजतें जी, आचे थानिक आप। ७ वा०। श्री जिनशासन उन्नति ती यई जी, वाधी तपगमयति शोज । गड चोरासीमां सहु इम कहेंजी, ए पंमित अदोन । वा० । संघति सकल मिनि श्रीविजयदेवने जी अरज करे कर जोमि। . बहुश्रुत ए लायक चनथें पहजी (2) कुण करे एहनी होमि । ए वा० । गनपति नायक एह जाणिनें जी, धारे मनमा आए । पंमिाजी थानक तप विधिस्युं आदरेंजो, बेदन जब संताप । १० वा० । जीना मारग शुक्फ संवेगनें जी, चढे संयम चोष । जयसोमादिक पंमित मंमत्रीजी, सेवें चरण अदोष । ११ वा० ।
૧ આ કડીને ભાવાર્થ એ છે કે–ઉપાધ્યાયજી મહારાજ, જયગાન ગાનારા એવા યાચક (ભોજક) અને ચારણભાટ આદિના ટોળાથી તથા સકલસંધ સમુદાયથી વીંટાયેલા નાગપુરીય સરહ માં પધાર્યા. આ નાગપુરીય સરાહ તે અમદાવાદની નાગોરી સરાય છે કે જ્યાં હાલ માં લલ્લું રાયજીની જેન બડગ આવેલી છે. ક્યાંથી અને શું કરીને ઉપાધ્યાયજી નાગોરીસરાયમાં પધાર્યા છે. તે હકીકત છે, નહિ મળેલા પ્રથમ પત્રમાં આ કડીની પહેલાની કડીઓમાં આ વેલી છે. પરંતુ આટલા કથન ઉપરથી એટલું તે સમજાય છે કે, કાઈ વિપક્ષિ સાથે મહાન વિજય મેળવવાના વિષયમાં આ ઉલ્લેખ છે.
૨ “મહાબતખાન તે કોઈ અમદાવાદને તે વખતનો સુબો હશે એમ લાગે છે.
૩ થાનક તપ–વીશ સ્થાનકની ઓલી. ૪ સેમ પંડિત તે યશસેમના શિષ્ય હતા. તેમણે સંવત્ ૧૭૧૬ ની સાલમાં છએ કર્મ ગ્રંથને બાલાવબંધ કર્યો છે, જેની લેક સંખ્યા ૧૭૦૦૦ સુમારે છે. આ બાલાવબોધ સ્વ. ભીમસી માણેકે પ્રકરણ રત્નાકરના ૪ થા ભાગમાં

Page #7

A
NAN~
ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
૧૨૭ अोली तप आराध्युं विधि थकी जी, तस फन करतलि कीध । वाचक पदवी सतर अढार मांजी, विजयपन दीध । १२ वा। वाचक जस नामी जगमाए जयोजी, सुरगुरुनो अवतार । सुजसवेलि इम सुणतां संपजै जी, कांति सदा जयकार । १३ वा० ।
ढाल-आज अमारे आंगणिये-ए देशी. श्री यशोविजय वाचक तणा, हुं तो न सहुँ गुण विस्तारो रे । गंगाजल कणिका थकी, एहना अधिक अ नपगारो रे। श्री१। वचन रचन स्याउादनां, नयनिगम आगम गंजीरो रे । उपनिषदा जिम वेदनी, जस कवि न लहें कोई धीरो रे । श्री । शीतन परमानंदिनी, शुचि विमलस्वरूपा साची रे । जेहनी रचना चंडिका, रसिया जण सेवै राची रे । श्री० ३। लघु बांधवो हरिजननो, कलियुगमा ए थयो बीजो रे । बता यथारथ गुणसुणी, कवियण बुध को मत खीजो रे । श्री०४। सतर त्रयानि चोमासु, रह्या पाठक नगर मन्यौई रे। तिहां सुरपदवी अणुसरी, अणसण करि पातक धोई रे । श्री० । सीत तलाई पाखती, तिहां थून अबै ससनूरो रे।। ते मांहिं थी ध्वनि न्यायनी, प्रगटें निज दिवसि पारो रे। श्री०६ ।
છપાવ્યો છે. આ સિવાય બાર ભાવનાની સઝાયો વિગેરે, બીજી પણ કેટલીક કૃતિઓ કરેલી છે. જયસોમની ગુરુપરંપરા શ્રી આણંદવિમળરિ ( તપગચ્છ ૫૬ મી પાટે) ને મળે છે. અને તે આ પ્રમાણે છે.
તપગચ્છાચાર્ય શ્રી આણંદવિમળસૂરિ.
સેમનિર્મળ ઉપાધ્યાય. પાઠક હસમ
યશસ્સામ
જયસોમ. (કર્મગ્રંથ બાલાવબોધ કરનાર) શિષ્ય કલ્યાણસેમ. (બાલાવબંધની પ્રથમ પ્રતિ લખનાર)

Page #8

*
~
~
૧૨૮
શ્રી આત્માન પ્રકાશ. संवेगी सिर सेहरो, गुरु ग्यान रयणनो दरियो रे।। कुमत तिमिर जछेदि वा, एतो बानारूण दिनकरियो रे । श्री० ७ । श्री पाटणना संघनो, लही अति आग्रह सुविशेषिरे । सोनावी गुण फुलमि, इम सुजस वेली म्हें लेषि रे । श्री० । उत्तम गुण उदनावता, म्हें पावन कीधी जीहा रे । कांति कहे जस वेलमी, सुणतां हुई धन दोहा रे । श्री०ए। इति श्रीमन्महोपाध्याय श्रीयशोविजयगणि गुणगण परिचये
सुजसवेलिनामा जासं । गकोर मूलचंद पठनार्थ ।
- કાંતિવિજય. ડાઉપાધ્યાય મહારાજના સમયમાં કાંતિવિજય નામના બે લેખક થઈ ગયા છે. એક તે કીતવિજય ઉપાધ્યાયના શિષ્ય અને વિનયવિજયજીના ગુરૂભ્રાતા હતા, કે જેમણે “સંવેગબાવની” આદિ કેટલીક કૃતિઓ બનાવી છે.
શ્રી ગુરૂ હીરસૂરિંદના શ્રી કીર્તિવિજય ઉવઝાય; તેહ તણા સુપસાયથી મેં કીધી એહ સક્ઝાય. ગુરુભ્રાતા ગુરૂ સારીખા શ્રી વિનયવિજય ઉવજઝાય; ગ્રંથ બે લાખ જેણે કર્યો વાદીમદ ભંજનહાર, સંવેગ રસાયન બાવની જે સુણે નર ને નાર; કાંતિવિજીય કહે તસ ઘરે નિત નિત મંગલ માલ.
–સંવેગ રસાયન બાવની. આજ કાંતિવિજય માટે શ્રી વિનયવિજપાધ્યાયે, “હેમલઘુપ્રક્રિયા” વ્યાકરણ બનાવ્યું છે.
कातिविजयाख्यगणिनः पठनकृते कृतधियः सतीर्थ्यस्य । विहितोऽयं यत्नः सफलः स्तात्सर्वप्रकारेण ॥
–શૈલઘુમક્રિયા બીજા કાંતિવિજય, પ્રેમવિજ્યના શિષ્ય છે. જેમણે સંવત ૧૭૧૯માં ડભાઈ માં, એકાદશીનું સ્તવન બનાવ્યું છે.
૧ આ શ્લોક છપાયેલ પુસ્તકમાં જોવામાં આવતું નથી પરંતુ પાટણના ભંડારમાં સં. ૧૭૧૨ ની લખેલી પ્રતિમાં આ શ્લેક વિદ્યમાન છે.

Page #9

ઐતિહાસિક સાહિત્ય
કલસ-ઈંચ સકલ સુખકર, દુ:કૃત દુઃખહર, ભવિક તફ્ નવ જલધરૂ, ભવતાપ વારક, જગત તારક, જયા જિનપતિ જગગુરૂ; સત્તરસેયા અગણેાત્તરે રહિય ભાઈ ચામાસએ, સુદિ મૃગસિર માસ, તિથ ઈગ્યારસ, રચ્ચા ગુણ વિલાસએ. થઇ થઈ મંગલ કેાડિ ભાવના પાપ રજ દૂર હરે, જયવાદ આપે, કીર્તિ થાપે, સુજસ દ્વિશાદિશિ વિસ્તરે; શ્રી તપગચ્છ નાયક વિજયપ્રભગુરૂ સીસ પ્રેમવિજય તણા, કહે કાંતિજ ભણતાં ભવિક ઘુણતાં પામિઈ મંગલ અતિ ઘણા. એકાદશી સ્તવન.
અ
આ બેમાંથી પ્રસ્તુત ભાસ કેાણે રચી છે, તે નક્કી કહી શકાતું નથી. કારણ કે કર્તાએ પોતાના ગુરૂનુ નામ સૂચવ્યુ નથી. પરંતુ શ્રી વિનયવિજય ઉપાધ્યાય અને શ્રી યશેાવિજયાપાધ્યાયના પરસ્પર ગાઢ સ્નેહ સંબંધ જોતાં, પ્રથમ ઉલ્લિખિત-શ્રી વિનયવિજયજીના ગુરૂભ્રાતા-કાંતિવિજયજીએ, આ ભાસ રચી હોય, એમ માનવાને કારણ રહે છે.
3
* ઉપાધ્યાયજીની સ્વર્ગ તિથિ. +
૧૯
ત્યાર સુધી વાચકશ્રીની સ્વતિથિ સંવત ૧૭૪૫ માં માનવામાં અને લખવામાં આવતી હતી, પરંતુ આ ભાસ ઉપરથી જણાશે કે તે ભૂલ ભરેલી હતી. તેઓશ્રીના દેહવિલય ૧૭૪૫ માંનહિં, પણ ભાસમાં લખ્યા પ્રમાણે ૧૭૪૩ માં થયા હતા. પૂર્વોક્ત સાલ માનવામાં કારણુ, મ્હારા ધારવા પ્રમાણે; ડભાઇ ગામ ( જીલ્લે વડાદરા ) માં તેઓશ્રીના સમાધિ—સ્તૂપમાં આવેલા પગલા ઉપરના લેખ છે. પાદુકા ઉપર ૧૭૪૫ ની સાલ હેાવાથી, તેને ઉપાધ્યાયજીની મરણુસાલ માની લેવામાં આવી છે. પરંતુ પાદુકાની સાલ તેઓશ્રીના મરહુ કાલની નથી, પરંતુ પ્રતિષ્ઠાની છે. હું જ્યારે ભાઈ ગયા હતા, ત્યારે એ
૧ હાંરે મ્હારે ઠામ ધર્મના સાડાપચવીસ દેશજો; ' એ પદથી શરૂ થતું, અષ્ટમીનું મ્હાટુ' સ્તવન પણ આજ કાંતિવિજયે બનાવ્યુ છે.
* અગ્યાર અંગ અને પ્રતિક્રમણ હેતુ ગર્ભની સઝાયમાં, સવત્ની સંખ્યાના જે કા છે તેની ગણના કરવામાં, મ્હારા વિચાર પ્રમાણે, ભૂલ થયેલી છે. આ સબંધમાં આગળ ઉપર કાઈ નેટમાં હું ખુલાસા કરીશ.

Page #10

૧૩૦,
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વિષયમાં કેટલીક તપાસ કરી હતી અને પગલા ઉપર જે લેખ હતો, તેની પરિશ્રમપૂર્વક નકલ લઈ લીધી હતી. લેખ ઉપરથી જણાય છે કે તે પાદુકાની પ્રતિષ્ઠા અમદાવાદમાં, ઉપાધ્યાયજી મહારાજના કઈ શિષ્ય કરી હતી. ( અક્ષરે ઘસાઈ જવાથી શિષ્યનું નામ વાંચી શકાયું નથી ) અને ત્યાંથી ડાઈ લઈ જઈ સ્તૂપ બનાવી, તેમાં સ્થાપન કરી હતી. અર્થાત્ તે સ્તૂપ, ઉપાધ્યાયજીના સ્વર્ગગમન પછી બે વર્ષ બાદ બનાવવામાં આવ્યો હતો. પાદુકા ઉપર લેખ આ પ્રમાણે છે. (૧) સંવત ૧૭૪૫ વર્ષે II | ૨૬૨ (२) प्रवर्तमाने मार्गशीर्ष मासे शुक्लपक्ष एकादशी तिथौ ॥ ॥ (३) श्री श्री हीरविजयसूरीश्वर शिष्य । पं. श्री कल्याणविजयग । (૪) શિષ્ય | iી શો લોવિનયના શિષ્ય પં શ્રી જીતવિનાના વરા (૫) સતી iા શ્રી નવિનાના શિષ્યો પં. શ્રી નવિન - (६) गणीनां पाउका कारापिता । प्रतिष्ठितात्रेयं । (૭) તરણ સેવ........વિનયણિના શ્રી રામનારે આ
૪
== ઉપાધ્યાયજીના રચેલા ગ્રંથે. ...જેમતેઓશ્રીના જીવનવૃત્તાંત સંબંધમાં આપણે ઘણા ભાગે અજ્ઞાન છીએ તેમ તેમના રચેલા મહાન અને વિશાળ ગ્રંથ સમુદાયથી પણ આપણે જ્હોટે ભાગે અજાણ છીએ. તેઓશ્રીના રચેલા સંખ્યાબંધ ગ્રંથો હજી સુધી આપણને મળી શક્યા નથી! તકભાષામાં તેઓશ્રી તેિજ લખે છે કે, “કાશીમાં, પ્રથમ તે પંડિતેઓ “ન્યાયવિશારદ' બિરૂદ આપ્યું હતું અને પાછળથી જ્યારે સે (૧૦૦) ગ્રંથો રચ્યા ત્યારે “ન્યાયાચાર્યનું મહાત્ પદ આપવામાં આવ્યું.” ન્યાયાચાર્ય પદ અપાવનાર આ સે ગ્રંથ કયા તેને તો હજી સુધી કોઈ પણ પત્તો નથી. કારણ કે જે ગ્રંથ હાલમાં મળે છે, તે પ્રાય: કરીને બધા કાશીથી આ દેશમાં આવ્યા પછીના કરેલા છે; કાશીમાં રચેલું એક પણ પુસ્તક હજી સુધી હસ્તગત થયું નથી. આ સિવાય “ભાષારહસ્ય” ના પ્રારંભમાં કરેલા ઉલલેખથી જણાય છે કે તેઓશ્રીએ “રહસ્ય”પદ વડે અંકિત એવા એકસો આઠ (૧૦૮) ગ્રંથ રચવા ઈચ્છયા હતા. આમાંથી કેટલા રચાયા તે સંબંધે કાંઈપણ હકીકત ઉપલબ્ધ થઈ નથી. માત્ર આમાંના ભાષારહસ્ય અને નચરહસ્ય નામના બેજ ગ્રંથે હજીસુધી મળ્યા છે. આ ઉપરથી જણાય છે કે તેઓશ્રીના સેંકડો ગ્રંથના તે હજી સુધી આપણે નામ સુધાં જાણતા નથી તો પછી મેળવવાની તે આશાજ શી?

Page #11

ઐતિહાસિક સાહિાય.
132 આ નોંધમાં તેઓશ્રીના નહિ મળતા પરંતુ જેમના નામે વિગેરે જાણવામાં આવ્યા છે, તેવા ગ્રંથની ટીપ આપવામાં આવે છે. આનામામાંથી કેટલાક તો તેઓ શ્રીના ઉપલબ્ધ થતા ગ્રંથમાંથી જ મળી આવે છે અને કેટલાક જુના પુસ્તક ભંડાની ટીપે વિગેરેમાંથી મળી આવ્યા છે. १ वीरस्तव टीका श्लो० सं. १२०००। १५ झानसारचूर्णिः । २ सिघांतमंजरी टोको।
१६ तत्त्वविवेक । ३ अलंकार चूमामणि टीका १४००० १७ त्रिसूच्यालोक विधिः। ४ काव्यप्रकाश टोका।
१८ प्रमारहस्य । ५ अनेकांतव्यवस्था ७०००। १ए स्याहाद रहस्य । ६ तत्त्वलोक विवरण ।
१० मागेपरिशुकि। ७ ज्ञानार्णव ।
२१ विचारबिन्दु। G वेदांत निर्णय ।
२२ विधिवाद । ए तत्वार्थ टीका ।
२३ शठ प्रकरण । १० कूपदृष्टांतविशदाकरण । २४ मंगलवाद। ११ आनंदघन बावीसी बालावबोध । ३५ व्यालोक । १२ अध्यात्मोपदेश । २६ पातंजल योगसूत्र चतुर्य पादवृत्ति। १३ आत्मख्याति ।
७ सिकान्ततर्क परिष्कार । १४ बन्दश्चमामणि टोका। ५७ चतुर्विंशति जिन (ऐ) स्तुतयः
प्रथभना ११ नाभी, पाटन मे २नी " संवत् १७६७ वर्षे काती शदिशदिने । पत्तन मध्ये । नपाध्याय श्री यशोविजय कृन ग्रंया" मावा भથાળાવાળી છુટક નંધમાં જોવામાં આવ્યા છે. પરંતુ બહુજ આશ્ચર્ય છે કે વર્તમાન નમાં, આમાંને એકે ગ્રંથ, પાટણના કેઈ પણ ભંડારમાં જોવામાં આવતો નથી!
- આ નોધમાં (૧૧ મે નંબર છોડી) ફકત સંસ્કૃત-પ્રાકૃત ભાષાના ગથેનેજ ઉલ્લેખ છે. બાકી ગુજરાતીમાં પણ તેઓશ્રીએ અગણિત કૃતિઓ કરી છે કે જેમાંની થોડીકજ પ્રાપ્ત થઈ છે.
આ ટીપ ઉપરથી જણાશે કે તેઓશ્રીએ આનંદઘન ચેગિરાજના સુપ્રસિદ્ધ અને ગંભીરવિચાર પૂર્ણ સ્તવને ઉપર પણ બાલાવબોધ કર્યો છે. ખરેખર આ કૃતિ અતિ મહત્ત્વની હશે એમાં જરાએ સંશય નથી. મહાન યેગીના ગંભીર ઉદ્દગારો ઉપર મહાન તત્ત્વવેત્તાનું વિવરણ, તે સુવર્ણમાં સુગંધ મળવા બરાબર છે. જે આ

Page #12

૧૩૨
શ્રી અમાન પ્રકારા,
ગ્રંથ ઉપલબ્ધ થાય, તા આનંદઘનજીના જીવન સખધમાં અને ઉપાધ્યાયજીની તેમના પ્રતિ પ્રીતિ–ભક્તિના વિષયમાં, જે કેટલીક કલ્પનાઓ કરવામાં આવે છે, તત્સમયે ઘણીક જાણવા જેવી અને ચાક્કસ હકીકતા મળી શકે તેમ છે. બીજી આનદઘનજીના સ્તવનાની સંખ્યા ખામતમાં જે વિવિધ અનુમાના કરવામાં આવે છે—કેટલાક કહે છે કે ઉક્ત યાગીશ્વરે ૨૨ જ સ્તવના રચ્યાં છે; કેટલાકનુ કહેવુ છે કે ૨૪ રચ્યાં છે વિગેરે તેના પણ આ ટીપથી નિકાલ આવી જાય છે, અને નિશ્ચય થાય છે કે ચેાગીશ્વરની સ્તવનની ચાવીસી નહિ, પરંતુ ખાવીસી જ છે. કારણ કે તેમના સમકાલીન અને સહુચર શ્રી ઉપાધ્યાયજી મહારાજે ખાવીસ સ્તવનાનાજ ખાલાવમેધ કર્યો છે. એમ આ ટિપથી સિદ્ધ થાય છે.
પ
ઉપાધ્યાયજીનુ શાસનપત્ર.
ગણુ, ગચ્છ અને સંધના રક્ષણ માટે, તેમની ઉન્નતિ માટે અને પરસ્પરને પ્રેમભાવ સાચવવા માટે, શ્રી હિરવિજયસૂરિ, શ્રી વિજયસેનસૂરિ, શ્રી વિજયદેવસૂરિ, અને શ્રી વિજયપ્રભસૂરિ, આદિ આચાર્યએ જુદી જુદી વખતે જેમ શાસનપત્રા અને મર્યાદાપટ્ટો કહાઢ્યા હતા, તેમ ઉપાધ્યાયજી મહારાજે પણ સુવિહિત પ્રવૃત્તિ પ્રગટ કરવા માટે અને પરમાત્માના શાસનની શુદ્ધતા જાહેર કરવા માટે આત્માથી અને પરિણત સમવાય યાગ્ય શાસનપત્રા પ્રકટ કર્યાં દાય તેમ સાધના ઉપરથી જણાય છે. એમાંતા શંકા અને બે મત છેજ નહિ કે ઉપાધ્યાયજી મહારાજ પેાતાના વખતના અદ્વિતીય ક યાગી—શ્રમણ અને સુવિહિતજનના અત્યુચ્ચ નેતા હતા. તેમના જેવા વિદ્વાન, સહનશીલ, કર્તવ્યપરાયણ, શાસનસિક અને સત્યમાર્ગ પ્રકાશક · શ્રમણુ, ’ તેમના સમયમાં તે શું પરંતુ સેંકડો વર્ષામાં થયા નથી, એમ સહુ કોઇ કબૂલ કરે તેમ છે. આવી સ્થિતિમાં, તેઓ શ્રી ગચ્છનાયક ન હોવા છતાં, તેના જેવી આજ્ઞાએ અને મર્યાદાએ મધે તે તેમાં નવાઈ જેવુ કશુ નથી. આવા શાસનપત્રામાંથી એક શાસન ન્તુને પ્રાપ્ત થયુ છે. આ શાસન સવત્ ૧૭૩૮ માં લખવામાં આવ્યું હતું. આ શાસનમાં ગીતા અને સુવિહિત શ્રમણના સ્વરૂપ સબંધે ઉલ્લેખ છે. વાચકેાની જાણ ખાતર તે અહીં ઉતારવામાં આવે છે. લિપિ અને અક્ષરો જોતાં તે ખુદ ઉપાધ્યાયજી મહારાજના હાથનું લખેલુ હાય તેમ લાગે છે. આ શાસન કેવા સંચાગેામાં અને શા માટે લખવામાં આવ્યુ છે, તત્સંબંધે હાલમાં કાંઈ ન કહેતાં, ફક્ત તે અક્ષરે અક્ષરજ અહિં આપવામાં આવે છે. આ સિવાય, સંવત્ ૧૭૧૭ ની એક નોંધ મળી છે કે જે ઉપાધ્યાયજી મહારાજના જીવનમાં
'

Page #13

ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
133
એક વિચારણીય અને મહત્ત્વની ઘટના સૂચવે છે. પરંતુ કેટલાક કારણાથી હાલમાં હું હેને બ્હાર મૂકવા ઈચ્છતા નથી !
॥ ॐ ॥ संवत् १७३८ वर्षे वैशाखसित ७ गुरौ महोपाध्यायश्री यशोविजयगणिनिः श्रद्धान जल्पपट्टको लिख्यते समस्त परिणत समत्राय योग्यं ॥ १ - अपरं साधुनें गुरुगच्छवास प्रमुख स्थिति शुद्धपणें साचात्री पणि अणसरतें नाममात्र बन न रहवं, जे मार्टि गुरुपारतंत्र्य तेहज ज्ञानादि रूप कहिलं बइ | तमुक्तं पंचाशके
गुरूपारतंतनाणं सदढणं एका संगर्ष चैत्र । इतो चरिणं मासतुसाईण निद्दिहं ॥ १ ॥
५ – गुरु ते ३६ गुण संयुक्त, कालोचित मूत्र गुण सहित, अथवा शुद्ध परूपक ते मोक्षाराधक तीर्थंकर समान जाणवो । यतः
१ ॥
गुरुगुणरहि अहं दब्बो मूलगुण वित्तो जो । न गुण मित्त विदुषोत्ति चमरुदो उदाहरणं ॥ तित्थयरसमो सूरी सुद्धं जो जिएमयं पयासेइ | आणं च तो सो काउरिसो न रुप्पुरिसो ॥ २ ॥ वि स काउं सम्मं जिणनासित्रयं अणुहाएं । तो सम्मं नासिज्जा जह जयिं खीणरागेोहिं ॥ ३ ॥
-
३- तथा गीतार्थ निथा विना गीतार्थन क्रिया, व्यवहार, गच्छस्थि
ति प्रवर्तावता महा दोष कह्यो बै । यतः उपदेशमालायां
जं जय बट्टा गच्छं प्रणतसंसारिओ होइ ॥ १ ॥
गीयत्यो जं च प्रगीयत्थ निस्सिओ जयइ ।
४ -- गीतार्थ ते जे, जघन्यथ । पणि निशीथसूत्र चूर्णि पर्यंत सकल सूत्रनो निर्वाह कर | नई मायी मृषावादी न होइ, पक्षपाती न होइ, निःश ब्य पण प्रवचन रूपइ ॥
५ - एहवा गुरु गीतार्थनी निश्रा विना जे एकाकी मलिन वेष मात्र विचरs बरं, पोतई लोक मेलवी देशना दिइ बइ, अर्ने गोतार्थंनी देशनाई नावें, सजाय मांगलि प्रमुख न साचव व गोतार्थ नई निय

Page #14

૧૩૪
શ્રી આત્માન પ્રા. खामणां, वांदणां, आहारनिमंत्रणा प्रमुख व्यवहार न साचव, तेह गीतार्थना कीधा भय्यातर प्रमुख साचवा, अगीतार्थ थका महा निशीथादिकना अर्थ प्रकाश तथा वांचइ, तथा तत्वार्थादिक महाशास्त्र वांची सना मेलवर, वांदणां देवरावें, तेह परमार्थ गीतार्थ प्रत्यनीक ज होश अणसरतई निश्रापणुं कहा ते सर्व सम्यक्त्व रहित जाणवा; जे मार्टि लिंगाचार -झान मात्र ज्ञानी नही, मलिनवेश मात्रई क्रियावंत नही, ते बेहु माई मुंसावाई, व्यवहारादिक ग्रंथई कह्या जै. एहवां जे बाह्य आचरण प्रशंसर, तेहनी देशना सांजल उइ, तेहनई गुणवंतपणु सहस, तेहन मार्ग फल उइ । यमुक्तं पंचाशके
तसिं बहुमाणेणं उमग्गाणुमोअणाऽणि फन्ना ।
तह्मा तित्थयराणा ठिएसु सुत्चत्य बहुमाणो ॥१॥ -एतने पांच बोलना स्वामी गुरु-गच्च-गीतार्थ निरपेक्ष प्रवर्ते उइ, ते जाणिवा इति नावः ।।
सागरगच्छनो उपाश्रय
पाटण.
-मुनि जिनविजय ।
सूक्तमुक्तावली सुगम भाषा अनुवाद.
GR લેખક–શાંતમૂર્તિ મુનિરાજ શી કપૂરવિજયજી મહારાજ શુભ સ્થળ
पक्षांसा . २७-बा.) ૧ કપરૂપ હસ્તીના કુંભસ્થળ ઉપર સિંદૂરના સમૂહ સમાન (શભાકારી) કેકન્ધાદીક કષાયરૂપ અટવીને નિર્દગ્ધ કરવા દાવાનળ જેવા (દેદીપ્યમાન ) મંગળાચરણ પા- 1
તત્ત્વધ રૂ૫ દિવસનો પ્રારંભ કરવા સૂર્યોદય સમાન (તે
स्वी ), भुस्ति३पी सीना अय-उन्नत स्तन ५२ शन। પ્રભુના સ્તુત વિલેપનની જેવાં (અલંકારભૂત) અને કલ્યાણુરૂપ વૃક્ષનાં કેપળ સમાન (શોભારૂપ) શ્રી પાર્શ્વપ્રભુનાં ચરણની નખભા તમારું રક્ષણ કરે.

Page #15

પ્રસ્તુત ગ્રંથના પ્રચાર કરવા સજૂના પ્રત્યે વિજ્ઞપ્તિ.
સૂક્તરત્નાવલી ભાષા અનુવાદ.
૩પ
૨ વાણીના વિવેક કરવામાં ચતુર (પરિક્ષાવત ) સજ્જના મ્હારા ઉપર પ્રસન્ન થાવ ( જેથી આ ગ્રંથના પ્રચાર વિશેષ પ્રકારે થવા પામે ); કેમકે જળ કમળાને પેદા કરે છે, પરંતુ તેની ખુશાને પવન વિસ્તારે છે. અથવા આવી. દીનતા કરવા વડે શુ ? જો આ વાણીના ગુણ તેમને સમજાશે, તેા તેઓ સ્વયં તેનુ પ્રથન કરશે અને જો વાણીમાં તથા પ્રકારના અપયશકારી એવા પ્રચાર વડે શું ?
ગ્રંથકાર ત્રણ વમાં ધર્મનું પ્રધાનપણુ જ ણાવે છે.
ગુણુ નહિં જણાય તે
દ
૩ ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણ વર્ગને પૂર્વાપર વિરોધ રહિત સાધ્યા વગર મનુષ્યનું આયુષ્ય પશુની જેવુ નિષ્ફળ સમજવું. તે ત્રણે વર્ગમાં ધર્માંને શ્રેષ્ઠ પ્રધાન કહ્યો છે. કેમકે તે ધર્મને સેન્યા વગર ખીજા એ–અર્થ અને કામની સીધી પ્રાપ્તિ થઈ
શકતી નથી.
૪ દશ હૃષ્ટાન્ત દુર્લભ માનવ ભવ પામીને જે મુગ્ધજના ચિવટ રાખીને શાસ્ત્રકાર મનુ ધર્મ –સાધન કરતાં નથી તે મંદ બુદ્ધિજના ભારે કષ્ટ સહિને જ્ય ભવની દુલ પ્રાપ્ત કરેલ ચિન્તામણી રત્નને પ્રમાદથી દરિયામાં પાડી ભતા બતાવે છે. દે છે.
૫ જે દૂર્લભ મનુષ્યભવને પ્રમાદવશ થઈ નથ ગુમાવી દે છે, તે સેનાના થાળમાં ધુળ ભરે છે, અમૃત વડે પગ પ્રક્ષાલન કરે છે, શ્રેષ્ઠ હાથી પાસે ઈંધન (લાકડાં) વહેવરાવે છે, અને કાગડાને ઉડાડવા માટે ચિન્તામણી રત્ન ફેંકી દે છે.
૬ જે પામર જના અસાર ભાગની આશા વડે ધર્મોના અનાદર કરી સ્વેચ્છા મુજબ ફરે છે તે જડ લેાકાના ઘરના આંગણે ઉગેલા કલ્પવૃક્ષને ઉખેડી નાંખી ધતૂરા વાવે છે. ચિન્તામણી રત્નને ફેંકી દઈ કાચના કટકા સ્વિકારે છે, અને પત જેવા મહાન હસ્તિરાજને વેચી દઈ ગઈ બને ખરીદે છે.
૭ આ અપાર સંસારમાં મહા મુશીખતે મનુષ્ય જન્મ પામીને જે કાઈ વિષયસુખની તૃષ્ણામાં તણાયા છતા ધર્મ સાધન કરતા નથી, તે મૂર્ખ માં શિરામણી (મૂર્ખ રાજ) સમુદ્રમાં ડુમતા છતા શ્રેષ્ઠ વહાણને મુકી દઈ પથ્થરને ઝાલવાને પ્રયત્ન કરે છે.
૮ હે ભવ્ય આત્મન્ ! જો તુ મેાક્ષપદ મેળવવાને ઈચ્છતાજ હાય તા શ્રી તીર્થંકર દેવની શુરૂમહારાજની, જિનપ્રવચનની, અને શ્રી સંધની પ્રસ્તુત ગ્રંથ- સદ્ભાવથી સેવા-ભક્તિ કર. વળી હિંસા, અસત્ય, અદત્ત, માં કહેવા ધારે- (ચારી), અબ્રહ્મ (કુશીલ) અને મમતા મૂર્છાદિકનો ત્યાગ કર. લાં દ્વારનાં નામ ક્રોધાદ્દિક અંતરગ શત્રુઓના ય કર, સજ્જનતાના આદર કર. નિર્દેશ. ’ સદ્ગુણીની સંગતિ કર. ઇન્દ્રિઓનુ દમન કર. તેમજ દાન, તપ,

Page #16

૧૭૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ભાવના અને વૈરાગ્ય વૃત્તિનું સેવન કર. મોક્ષપદ દાયક જાણી ઉક્ત પદોને યથાવિધિ આદર કર. હે ભાગ્યશાલિન એથી તું માંગલિક માલાને પામીશ. અરિહંત ભગવાનની યથાગ્ય પૂજા અર્ચા કરતા સતે પાપને લોપે છે; દુ
ર્ગતિને દળી નાંખે છે, આપદાને નાશ કરે છે, પુન્યનો જમાવ “શ્રી તીર્થકર કરે છે, લક્ષમીને વધારે છે, નીરેગતાની પુષ્ટિ કરે છે, સૌભાગ્ય મહારાજની ભ- ( લોકપ્રિયતા) ને રાચે છે, પ્રીતિને વધારે છે, યશને વિસ્તારે કિતને અલૌકિ છે તેમજ સ્વર્ગ અને મેક્ષ પણ મેળવી આપે છે એમ સમજી ક પ્રભાવ.” શ્રી જિનેશ્વર દેવની ભાવ ભક્તિ કરવી.
૧૦ જે પૂર્ણ શ્રદ્ધા રાખી શ્રી જિનેશ્વર પ્રભુની પૂજા કરે છે તેને સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ ઘરનાં આંગણું જેવી ટુકડી છે. વિશાળ રાજ્ય લક્ષમી તેની સાથે રહેનારી છે, સાભાગ્યાદિક ગુણે સ્વતઃ તેનામાં આવી વિલાસ કરે છે. સંસારસાગર તો તેને સુગમ થાય છે અને મેક્ષ જલ્દી તેની હથેળીમાં આવી લુંઠન કરે છે. પ્રભુ પૂજાને મહિમા અગમ અપાર છે.
૧૧ જિનપૂજા કરનારને કદાપિ રેગ કેપીને નાશી ગયે હેય તેમ સામું જેતે નથી; દાલિદ્રભયબ્રાન્ત થયું હોય તેમ સદાય દૂરને દૂરજ નાસતું ફરે છે, રીસાયેલી સ્ત્રીની જેમ દુર્ગતિ તેનો સંગ તજી દેય છે. અને સન્મિત્રની જેમ પ્રતાપ ઐશ્વર્યાદિક અભ્યદય તેની સાથે જ સદા રહે છે.
૧૨ જે ઉત્તમ પુષ્પ વડે પ્રભુને પૂજે છે, તે દેવાંગનાનાં વિકસ્વર નેત્રે વડે પૂજાય છે (દેવ પણે ઉત્પન્ન થઈ ત્યાં દેવાંગનાઓ વડે સાદર અવલકાય છે.) જે એકવાર (આગમ રીતે) પ્રભુને વદે છે, તે ત્રણ જગત્ વડે સદાય વંદાય છે. જે પ્રભુને સ્તુતિ સ્તવનાદિક વડે સ્તવે છે, તે પરલોકમાં ઈન્દ્રોના સમુદાય વડે સ્તવાય છે, અને જે પ્રભુનું ધ્યાન ધરે છે, તે સમસ્ત કર્મને ક્ષય કરીને ગીજનો વડે ધ્યાન કરવા યોગ્ય બને છે, કિંઘહુના? ઈતિશમ
૧૩ જે દેષ રહિત–નિર્દોષ મિક્ષ માગે પ્રવર્તે છે અને કશી સ્પૃહા વગર સદગુરૂની સેવા, અન્યને મેક્ષ માર્ગમાં પ્રવર્તાવે છે અને જે સ્વયં ભવભક્તિ અને આ- સમુદ્રને તરતા અન્ય ભવ્ય જનોને તારવા સમર્થ છે, તેવા સદ જ્ઞાને અદ્દભૂત ગુરૂજ સ્વહિત ઈચ્છનારાઓએ સેવવા ગ્ય છે. મહિમા.”
૧૪ જે મિથ્યાત્વને ફાડી નાંખે છે, આગમ અર્થને બંધ કરે છે, વળી સદગતિ અને દુર્ગતિના માર્ગ રૂપ પુન્ય અને પાપને ફેડ કરી બતાવે છે, તેમજ

Page #17

સૂતરત્નાવલી ભાષા–અનુવાદ
૧૩૭ કૃત્યાકૃત્ય સંબંધી વિવેક સમજાવે છે, તેવા સદ્દગુરૂ વિના બીજે કઈ ભવસમુદ્ર પાર પમાડતા નથી.
૧૫ નરકના ખાડામાં પડતા પ્રાણીને બચાવવાને પુન્ય પાપનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ રીતે સમજાવી બતાવનારા ગુરૂ વિના બીજે કઈ-પિતા, માતા, બંધુ, પ્રિય સ્ત્રી, પુત્ર સમુદાય, મિત્ર, સ્વામી, મન્મત્ત હાથી, ઘોડા, રથ અને પાળા પરિવાર સમર્થ થઈ શકતા નથી.
૧૬ હે ભવ્યાત્મન ! શ્રી ગુરૂ મહારાજની આજ્ઞા વગર ધ્યાન, સમસ્ત વિષયનો ત્યાગ, તપ, ભાવના; ઈન્દ્રિય દમન, અને આત આગને અભ્યાસ કરવા વડે શું ? આજ્ઞા વગરનાં તે બધાંય નકામાં સમજવાં; એમ નિર્ધારી ખૂબ પ્રેમ-પ્રીતિથી સંસારતારક ગુરૂ મહારાજની આજ્ઞાનું પાલન કરવું. કેમકે તે વગર બીજા સઘળા ગુણે નાયક વગરના સૈન્યની જેમ સ્વઈષ્ટ સિદ્ધિ કરવા સમર્થ થઈ શકતા નથી. એમ સમજી વિવેક આણી શ્રી ગુરૂરાજની સેવા કરવી.
૧૭ જિન વચન રૂપ નેત્ર વગરના લેકે સુદેવ-કુદેવને, સુગુરૂકુગુરૂને, સુધર્મ-કુધર્મને, ગુણવંત-ગુણહીનને, સુકૃત્યને તેમજ સ્વહિત અહિતને સારી રીતે ચતુરાઈથી જાણી જોઈ શકતા નથી. ૧૮ વીતરાગ દેવે ભાખેલો દયામય સિદ્ધાન્ત જેમણે સાંભળ્યું નથી
તેમનું મનુષ્યપણું નિષ્ફળ છે. હૃદય શૂન્ય છે; શ્રવણ રચના શ્રી પ્રવચન સિ- નકામી છે, ગુણ દેષ સંબંધી વિવેક તેમને અસંભવિત છે. નરક દ્ધાન્તને અતુલ રૂપ અંધ કૂવામાં પતન દુનિવાર છે અને ભવ ભ્રમણથી છુટવું પ્રભાવ” તે તેમને માટે દુર્ઘટ-દુર્લભ છે. જિન વચનની જ બલિહારી છે.
૧૯ જે મુગ્ધ જને કરૂણાનિધાન શ્રી જૈન શાસનને અન્ય દર્શન સમાન લેખે છે, તેઓ અમૃતને વિષ તુલ્ય, જળને અગ્નિ તુલ્ય, પ્રકાશને અંધકારના સમૂડતુલ્ય, મિત્રને શત્રુ તુલ્ય, પુષ્પમાલ્યને સર્પ તુલ્ય, ચિન્તામણિ રત્નને પથ્થર તુલ્ય, ચંદ્રની ચાદણને ઉનાળાના તાપ તુલ્ય લેખે છે. વિવેકવાન સુજ્ઞજને તો એવી ભૂલકરે નહી.
૨૦ પંડિત પુરૂષ જે જિન પ્રવચનને પૂજે છે, ફેલાવે છે, ચિન્તવે છે, અને ભણે છે તે ધર્મને દીપાવે છે, પાપને દૂર કરે છે, ઉન્માર્ગને નિવારે છે, ગુણી પ્રત્યેના દ્વેષભાવને ભેદી નાંખે છે, અન્યાયને ઉછેદ કરે છે, કુબુદ્ધિને ટાળે છે, વૈરાગ્યને વિસ્તારે છે, દયાને પિષે છે, અને લોભને નિવારે છે એમ સમજી સુજ્ઞજનેએ શ્રી વીતરાગ સર્વોક્ત પ્રવચનનું સભ્ય આરાધન કરવું યુક્ત છે. (અપૂર્ણ.)

Page #18

૧૩૮
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ
ज्ञानाराधन.
•
કાળના વિભાગ પાડી તેની ગણત્રી કરાવનાર વિક્રમના વર્ષની શરૂઆત કાતિક શુદ પ્રતિપદાથી થાય છે. નવીન વર્ષની શરૂઆત તે દિવસથી થાય છે. આખુ વર્ષ સુખ, આનંદ અને આરોગ્યમાં જાય તેને માટે પ્રત્યેક વ્યક્તિ તે ઢીવસ સારી ભાવનામાં કાઢવાને ઉત્સુકવાન હોય છે. ઈશ્વર પૂજન, ભજન, ગુરૂભક્તિ, પરોપકારાદિ કૃત્યાથી તેને શણગારે છે, કેટલેક સ્થળે તે જ્ઞાનપાંચમ યાને લાભપાંચમ એટલે કારતક શુદ્ઘ ૫ સુધી સ ંસારી કાર્યં “ધધા” નહીં કરતાં દેવદર્શનાદિ કૃત્યામાં ગુજારવામાં આવે છે. એ પાંચમને ખીજાએ લાભપાંચેમના નામથી ઓળખાવે છે. ત્યારે જૈન દ નકારાએ તેને જ્ઞાનપંચમીના નામથી ઓળખાવેલ છે. આ દિવસે ઉપવાસાદી વિવિધ પ્રકારની તપશ્યા યથાશક્તિ કરે છે. જ્ઞાનભડારામાંથી પુસ્તક-પેાથી કાઢી તેનું બહુમાન કરી પૂજન કરે છે. વિવિધ પ્રકારના પદાર્થો—ફળ, નિવેદ ચઢાવે છે. યથાશક્તિ દ્રવ્યથી પૂજન કરે છે. જ્ઞાનારાધન માટે પાષધ, દેશાવગાશિક વિગેરે વ્રત કરે છે. અને આખા દિવસ જ્ઞાનબ્બાનમાં વ્યતિત કરે છે. તે નિમિત્તે જાપ અને ધ્યાન કરવામાં આવે છે. પૂર્વે થઈ ગએલ ગુણમજરી અને વરદત્તની કથા ઘણાં ભુવા શ્રવણુ કરવામાં આવે છે. કેટલાક ભાવિક દરમાસે તેનું આરાધન કરવાને વ્રત ગ્રહણ કરે છે. એ રીતે જ્ઞાનપંચમીના દિવસ પવિત્ર રીતે ગુજારે છે.
66
""
નવીન વર્ષની શરૂઆતમાં જો કોઇ પણ પવિત્ર પર્વની શરૂઆત થતી હાય તે તે જ્ઞાનપ ંચમીના દિવસથી થાય છે. તે સહેતુક છે. તિર્થંકર અને કેવળી ભગવતે આત્મિક ઉન્નતિના પહેલા પગથીયારૂપ કંઇપણ ચીજ જોઈ હોય તે તે જ્ઞાનને જોઇ છે. જ્ઞાન, દર્શીન અને ચારિત્ર આ ત્રણના આરાધનને મેક્ષ પ્રાપ્તિના ઉપાય માન્યા છે. એ ત્રણનુ પૂર્ણ પણે પ્રાપ્ત થવું એજ મેાક્ષ છે. એ ત્રણમાં જ્ઞાનને પ્રથમ પદ આપવામાં આવેલુ છે. વિચાર કરતાં તે ખરૂ લાગે છે. આત્માના અનંતા ગુણુ છે. તેમાં જ્ઞાન, દર્શીન એ મુખ્ય ગુણ છે. એ એમાં પણ પ્રથમ જ્ઞાનગુણ છે. કેમકે જ્ઞાનથીજ દર્શન શ્રદ્ધા થઇ શકે છે. સમ્યાન શિવાય સભ્યશ્રદ્ધા થઈ શકે નહીં. સમ્યગ્ જ્ઞાન શિવાયની શ્રદ્ધા અંધશ્રદ્ધામાં જાય છે. અંધશ્રદ્ધાથી આત્મા શુદ્ધ તત્ત્વની પ્રાપ્તિ કરી શકે નહીં.
જૈનદર્શનમાં જે જે ક્રિયાએ કરવાની કહી છે, તે તમામનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજી તથા તથ્ય આરાધન કરવામાં આવે તેા તે આરાધકની કેટીમાં આવે છે, નહીં તે વિરાધક અને છે. ભગવંતની આજ્ઞાના પાલનાર તે આરાધક, અને આજ્ઞા

Page #19

જ્ઞાનારાધન. વિરૂદ્ધ વર્તનાર વિરાધક છે. પ્રભુની આજ્ઞાને પાળનાર એજ ભક્ત. બાકીના દેશથી એટલે કંઈ અંશે ભક્ત, સર્વથા નહીં. અને તેજ કારણસર જ્ઞાનીને સર્વ આરાધક કહ્યા છે. પાંચમા અંગ (શ્રી ભગવતી સૂત્ર) માં જ્ઞાનને ઘણો મહિમા ભગવંતે બતાવેલ છે. અને જેને તે વાતને શ્રદ્ધાથી માને છે. એકલા જ્ઞાનને પક્ષ ખેંચનાર એકાંતવાદીમાં ગણાય છે. જૈન ધર્મ સ્યાદવાદ છે. એકાંતવાદીઓને શાસ્ત્રકારેએ મિથ્યાત્વી કહ્યા છે. તેવી જ રીતે જ્ઞાન રહિત ક્રિયા કરનારની ક્રિયાને વિશેષ મહત્વ આપ્યું નથી. જ્ઞાન સહીતની ક્રિયા અને ક્રિયા સહીતના જ્ઞાનને જ ઉત્તમ કેટીમાં ગણેલા છે. મુક્તિ મેળવવાની કે આગળ વધવાની ઈચ્છાવાળાએ એ બન્નેનું આલંબન લેવું જોઈએ. એ બેમાંથી એકને છેડી એકનું આલંબન કરનાર શીધ્ર ઉન્નતિ કરી શકતો નથી.
આ ઉપરથી આપણને આપણા કૃતવ્યની દિશા સુજે છે, ભાન થાય છે. શાસ્ત્રકારે દરેક રીતે સારી હિતની વાતનું સુચન કરે છે. તેનું મહત્વ બતાવે છે. અને તેના આરાધકનું દષ્ટાંત બતાવી તે વાતની પુષ્ટિ કરે છે. અને આપણી શ્રદ્ધા મજબુત થાય તેને માટે પોતાથી થાય તેટલો પ્રયત્ન કરે છે.
આપણે દરસાલ એક દીવસ તેનું આરાધન કરીને કૃત્યકૃત્ય થઈ ગયા એમ માની બેસી રહેવાનું નથી. જંગલમાં ભુલા પડેલા મુસાફરને માર્ગને જાણુ પરોપકારાર્થે તસ્દી લઈ માગ–દીશા બતાવે, પછી તે માર્ગે પ્રયાણ કરી ઇચ્છિત ઠેકાણે પહેચવાને આગળ ચાલવું એ મુસાફરનું કામ છે. દિશા બતાવનાર મુસાફરી પુરી કરાવવાને જેડે આવે નહી. કદી જે માહાભાગ્યશાળી પરોપકારાર્થે જોડે આવનાર નીકળે પણ મુસાફર ગળીયા બળદની પેઠે આગળ ચાલે નહી, તો તે મુસાફરી શી રીતે પુરી થાય?
જ્ઞાનીઓએ આપણને આપણા હીતની ખાતર જ્ઞાન આરાધનને માર્ગ બતાવ્યો છે. આઠ પ્રકારના કર્મમાં પ્રથમ જ્ઞાનવણું કર્મને બતાવે છે. આ ઘાતીકમ છે. આત્માના અનંતાગુણને તે રોકનાર છે. જે આપણે આપણુમાં ગુણે ઉત્પન્ન કરવા હોય તો, જ્ઞાનવણી કર્મ ઓછાં કરવાને મન, વચન અને કાયાથી યથા શક્તિ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. જ્યાં સુધી આપણે તમામ આવણું ખપાવી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરી શક્યા નથી, ત્યાંસુધી જ્ઞાનાભ્યાસ કરી રહ્યા અને આવણું ખપાવવાના બાકી રહ્યા નથી એવો દાવો કરી શકીએ નહીં.
આપણામાં ઘણે ભાગે મોટી ઉમરના માણસોની સમજુતી એવા પ્રકારની થએલી જણાય છે કે જ્ઞાનાભ્યાસ કરે એ ન્હાની ઉમરનાનું કામ છે. પરંતુ મેટી ઉમરનાએ નવીન નવીન જ્ઞાનાભ્યાસ કરવો અથવા વાંચન શ્રવણથી પોતાના જ્ઞાનમાં વધારે કરે એ પોતાનું ખાસ કૃતવ્ય છે, એમ સમજતા હોય એમ જણાતું નથી. પિતાનું કર્તવ્ય છે એમ સમજનારા મજશેખમાં કે ધંધાની ધમાલમાંથી પિતાને

Page #20

૧૪૦
શ્રી આત્માનપ્રકાશ
વખત મળતા નથી, એવું ખાનુ ખતાવી છટકી જવા માગે છે. અને કેટલાક મેાટી ઉંમરમાં ભણવાના પ્રયત્ન કરવા એને શરમ જેવુ સમજી તે તરફ દુર્લક્ષ કરે છે.
વ્યવ્હારિક કેળવણીના અંગે વિદ્વાનાના એવા અભીપ્રાય છે કે, સ્કુલ અથવા કૉલેજની ડીગ્રી મેળવી એટલે કેળવણી પુરી થઇ એમ માનીને એશી રહેવાનુ નથી. પણ ખરી કેળવણી તા સ્કુલ અથવા કાલેજ છેાડયા પછીથી શરૂ થાય છે. આ કેળવણીને જાત કેળવણી કહેવામાં આવે છે. વિદ્વાના પાતાને સ્કાલર કેહવરાવવામાં માન સમજે છે, અને પેાતાના જીવનમાં નવીન અભ્યાસ કરવાને માટે થાડા વખત દરરોજના ટાઈમટેબલમાં રોકે છે. અને જીવન પર્યંત નવીન નવીન જ્ઞાનાભ્યાસ કરે છે. મુંબાઇ હાઇકોર્ટના માજી ન્યાયાધીશ જસ્ટીશ તેલંગ, રાનાડે, પાતે સ્કાલર તરીકે ગણાવવાને માન સમજતા હતા. જૈનશાસ્ત્રકારાએ વીશસ્થાનક તપમાં અભીનવ જ્ઞાનપદ્મને વીશસ્થાનકમાં સ્થાન આપેલું છે. અને નવીન નવીન જ્ઞાનાભ્યાસથી તેનુ આરાધન કરવાને બેધ કરેલા છે. ઘણા જીવા એ પદ્યના આરાધનથી તિર્થંકર પદ્મ મેળવવાને ભાગ્યશાળી અનેલા છે. વમાનમાં વીશસ્થાનક તપનું આરાધન કરનાર તે નિમિત્તે તપસ્યા કરે છે, અને તેને લગતી ખીજી શાસ્રાકત ક્રિયા કરે છે, એટલુ કરીને પોતે એ સ્થાનકનું આરાધન કરી રહ્યા એમ સમજે છે.
જ્ઞાનપંચમી વ્રતનું આરાધન કરનારની પણ પ્રાયે; એવીજ પ્રવૃતિને જોવામાં આવે છે કે તે નિમીતની તપસ્યા કરવી અને તેને લગતી શાસ્ત્રાકત બીજી ક્રિયા કરવી; અને તેમ કરીને વ્રત કરવાની જે મુદત બતાવી હાય, તે મુદ્દત પુરી થયે તેનું યથાશકિત ઉદ્યાપન કરી પોતાને કૃતાર્થ માની બેશી રહે છે.
બેશક એ બન્ને વ્રતની ઉપાસનામાં જેટલે જેટલે અંશે તપસ્યાદિ આરાધન કરવામાં આવે તેટલા લાભ છે, પણ તેની સાથે જ્ઞાનાભ્યાસ કરવાના કે વધારવાના શાસ્ત્રકારાના ઉદ્દેશ છે, તે વીસારી મુકવા જેવા નથી. વીશસ્થાનક તપમાં અભિનવ જ્ઞાનપદના આરાધન, તથા જ્ઞાનપ ંચમીના આરાધનમાં મુખ્ય ઉદ્દેશ જ્ઞાનાભ્યાસ કરી જ્ઞાનાવણું કર્મ ખપાવી જ્ઞાનશકિત ખીલવવાના પ્રગટ કરવાના છે. એ જ્ઞાનશકિત ખીલવવા તથા જ્ઞાનાભ્યાસ સરલ રીતે થવાને તપસ્યાદિ મદદગાર છે ને તે આરાધન કરવા લાયક છે. પણ એ ખન્નેમાં જે સાધ્ય જ્ઞાનાભ્યાસ કરવાના છે, તેની ઉપેક્ષા કરીને તેને કારે મુકી દેવાની પ્રવૃત્તિ ચાલે છે, તેને દુર કરી શાસ્ત્રકારાના મુખ્ય ઉદ્દેશ શું છે, તે સમજી તેમાં યથાશિત પેાતાનુ વીર્ય ફારવી જ્ઞાનમાં વધારા કરવાના છે.
જ્ઞાનાભ્યાસ કરવાને માટે ન્હાની મેાટી વયમાં કંઈ તફાવત નથી. ન્હાની ઉમરના કાળ કેવળ વિદ્યાભ્યાસ કરવાના છે એ વાત ખરી, તેમાં પણ વ્યવ્હારિક કેળવણી તરફ લક્ષ અપાઇ ધાર્મિક અભ્યાસ તરફ જોઇએ તેટલું લક્ષ આપવામાં આવતુ નથી. મેટી ઉમરમાં ગૃહ અને ધંધાના વ્યવસાયમાં વખત મળતા નથી,

Page #21

જ્ઞાનારાધન.
૧૪૧
એમ જણાવી ધામિક અભ્યાસ કરવાની વાતને ઉડાડી દેવામાં આવે છે, પણ અહીં આપણી ભુલ થાય છે, એ ખાસ ધ્યાનમાં લેવા જેવું છે.
આત્મિક ઉન્નતિ કરવાને, આત્માની શક્તિ ખીલવવાને, અને આત્માના મહાન ગુણ્ણા અને સદ્ગુણા ખીલવવાને ધાર્મિક જ્ઞાનની ખાસ જરૂર છે. વ્યવ્હારિક કાર્ય અથવા ધન કમાવવાને જેટલા વખત રીકીએ તે બધા પિરણામે આપણા આત્માને હીતકારક નથી, પણ જ્ઞાનાભ્યાસમાં જેટલા વખત રાકી આપણે આપણા જ્ઞાનાવણું ઓછા કરવાને શકિતમાન થઇએ, તેટલેા આપણને પેાતાનેજ લાભ છે. ભાવિ ઉન્નતિ કરતા છે. અને આગામી ભવ સુધારનાર છે, એ ભુલવા જેવુ નથી. જ્ઞાનાવ ઓછા થવાથી જેટલે અંશે આત્મા નિર્મળ થઇ આત્મિક શક્તિ ખીલે છે, તે પછી જો નવીન કના બંધ ન પડવા દેવાને આપણે ઉપયોગ રાખીએ તેા, આગામી ભવમાં પણ એ ખીલેલી શક્તિ કાયમ રેહે છે.
દરેક કાર્ય કરનાર,કરાવનાર, અને તેનું અનુમેાદન કરનાર, એ ત્રણને સરખા ફળના ઉત્પન્ન કરનાર કહ્યા છે. એ નિયમ જ્ઞાનાવણું કર્મ ખપાવવાને પણ લાગુ પડી શકે છે. જો પેાતાની શારિરીક સંપત્તિ સારી હોય, તા દરરાજના કાર્યક્રમમાં વિન અભ્યાસ, અથવા વાંચન, કે સજ્ઝાય ધ્યાનના માટે વખત કાઢવા જોઇએ. દરરાજના ઘેાડા થાડા અભ્યાસ કે વાંચનથી લાંખી મુદ્દતે ઘણા ફાયદા થએલા આપણને પ્રત્યક્ષ માલુમ પડશે. વમાનમાં અભ્યાસના અને વાંચનના સાધન જોઈએ તે પ્રમાણમાં મળી શકે તેમ છે.
જો નિરૂપાયથી પાતાથી જ્ઞાનાભ્યાસ થઈ શકતા ન હેાય તેા ખીજાઓને જ્ઞાનાભ્યાસ કરાવવાને પાતાની શક્તિ પ્રમાણમાં તન અને ધનથી મદદ કરવી જોઇએ. જેએ જ્ઞાનાભ્યાસ કરી શકે તેવા છે, પણ સાધન કે સગવડના અભાવે જ્ઞાનાભ્યાસ કરી શકતા નથી, તેમને સાધન અને સગવડ કરી આપવા, અપાવવાને પાતાથી થાય તેટલી ચેાગ્ય મદદ કરવાને પ્રયત્ન કરવાથી આપણા જ્ઞાનાવિણું કર્મ ઓછા થાય છે. આ બન્ને રીતે કાર્ય કરવાને પાતાનામાં શક્તિ ન હાય, તે પછી એ બન્ને કાર્ય કરનારના ગુણાનુ અનુમેાદન કરવું. તેમની પ્રશ ંસા કરવી, અને તેને અંતઃકરણ પૂર્વક, શુદ્ધ ભાવનાથી તેમનુ બહુ માન કરવુ એ ફળદાયક છે. કેમકે પ્રશંસા અને બહુ માનથી તેઆને પેાતાના કાર્ય માં આગળ વધવાને ઉત્સાહ વધે છે અને તેનુ નિમિત્ત કારણુ અનુમાદન કરનાર થાય છે.
આત્માનંદ મેળવવાને જ્ઞાનારાધન એ પ્રમળ કુંચી છે. પુદગ્લિક આનંદ એ ક્ષણીક આનંદ છે. વાસ્તવિક તે આનદ નથી, પણ આનંદાભાસ છે. જ્ઞાનાનંદ એ આત્મિક અને સ્વભાવિક આનદ છે અને તે જ્ઞાનાભ્યાસથી, જ્ઞાનના આરાધનથીજ મેળવી શકાય છે. તેમાં આપણે યથાશક્તિ પ્રયત્નવાન બનવું એ આપણી ફરજ છે, એ હંમેશાં ધ્યાનમાં રાખવાને આપણે ભુલવુ નહી જોઇએ.
વકીલ નંદલાલ લલ્લુભાઈ વડાદરા

Page #22

૧૪૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. સૌનચેત.”
(ગતાંક પૃષ્ટ ૧૨૨ થી શરૂ.) ગયા અંકમાં બતાવ્યા મુજબ સંગતિની અસર પિતાની મેળે પ્રાપ્ત થાય છે તે મનુષ્યને સારી સંગતિ થઈ એટલે બસ, એમ ન સમજવું. પણ તે માણસના સદાચરણું વર્તન લક્ષપૂર્વક જોઈ તે પ્રમાણે વર્તવાનો નિશ્ચય કરે. નિર્વ્યસની વ્યસનીની સંગત કરતો નથી અને વિદ્વાનને મૂર્ખને સહવાસ ગમતું નથી. તે જે બાળક યા યુવાનને સારા થવું હોય, તેમણે પોતાના કરતાં સારા મનુષ્યનો સંગ કરવો અને દુર્જનની સંગત છેડી દેવી.
સજજનની સંગતિથી મનુષ્યનું સર્વ પ્રકારે હિતજ થાય છે તેની સમજ, સફવર્તન રાખવાનો દઢ નિશ્ચય, ડહાપણ, પોપકારી સ્વભાવ વિગેરે વિગેરે સદગુ
નું અનુકરણ કરવાથી આપણુમાં તથા પ્રકારના ગુણ સંપાદન થાય છે. આપણે ગમે તેવા સુસ્વભાવવાળા હોઈએ, તે પણ સામાના ગુણ આપણામાં વાસ કર્યો વિના રહેતા નથી. કહ્યું છે કે
हियते हि मतिः पुंसां हीनः सह समागमात् ।
समैश्च समतामेति विशिष्टैश्च विशिष्टताम् ॥ १ ॥ “નઠારા લોકોની સેબત કીધાથી પુરૂષની બુદ્ધિ બગડે છે. સમાનશીલની સંગતથી જેવી હોય તેવી જ રહે છે અને સુજનના સમાગમમાં રહ્યાથી વધારે સારી થાય છે.”?
अकृत्यं नैव कर्तव्यं प्राणत्यागेऽपि संस्थिते ।
न च कृत्यं परित्याज्यं धर्म ए प सनातनः ॥ १ ॥ “પ્રાપ્ત થયેલી સ્થિતિમાં પ્રાણને અંત આવે તે પણ જે કરવા એગ્ય ન હોય તે કદી પણ કરવુંજ નહિ. અને જે કરવાનું હોય (કરવા ગ્ય હોય) તેને ત્યાગ કરવો નહિ. એજ સનાતન ધર્મ છે.”
પૂર્વના સુકૃત કર્મોથીજ આપણને મનુષ્ય દેહની પ્રાપ્તિ થઈ છે તે ખાવા પીવા કે મેજ મઝા માણવા માટે નથી, પણ આપણને જે સાધને પ્રાપ્ત થયા હોય તેને યેગે આપણા જન્મનું સાર્થક કરવા માટેજ આ અમૂલ્ય દેહ મળેલ છે. તો તે સફળ કરવાને સુજનતાને ગુણ ગ્રહણ કરવો તે આપણું મુખ્ય કર્તવ્ય છે. કારણ કે
સુજનતા મેળવવી તે કાર્ય વગર પરિશ્રમે થતું નથી, તે ગુણ પ્રાપ્ત કરવાને નિરંતર જીતેન્દ્રિય રહીને લક્ષપૂર્વક વ્યવસ્થિત પ્રમાણે વર્તવું પડે છે. આ પ્રમાણે પરિશ્રમ વેઠતાં ઘણાં વિદો નડે છે, તે પણ જેમ જેમ સત્ય તરફ પ્રીતિ વધે છે તેમ તેમ હરકતો ઓછી થતી જાય છે. સત્યતા રાખવાની જેમ જેમ અધિકાધિક

Page #23

v
vvvvvvvvvvvv
સૌજન્યતા
૧૪૩ ઉમેદ પકડીએ તેમ તેમ પ્રયત્નની કઠિનતા દૂર થતી જાય છે. પૂર્ણ સત્યતા આવવાને ઘણે વખત લાગે તો પણ દિનપ્રતિદિન તેની વૃદ્ધિ થયા વિના રહેતી નથી.
દુર્ગણું પુરૂષો સંસારિક પદાર્થની પ્રાપ્તિ માટે હિંસા, જૂઠ, વિશ્વાસઘાત આદિ અનેક પ્રકારના દુષ્કર્મ કરે છે, અનેક પ્રકારનાં પાખંડ કરે છે, ધર્મ તરફ પ્રેમ ધારણ કરતા નથી, જે ખોટું અથવા ન કરવા ગ્યા હોય તે સત્ય માની કરવા પ્રયત્ન કરે છે, અન્ય ઉપર ક્રોધ કરે છે અને મનમાં વેરની ઝેરી વાસનાઓથી ઉપદ્રવ કરે છે, અન્ય મનુષ્યપર દ્વેષભાવ ઉત્પન્ન કરે છે, ક્લેશ કરે છે અને અન્ય જીવાનું ભલું ઇચ્છતા નથી. પણ સજ્જન પુરૂષો કઈ વખત પારકા દેષને કહેતા નથી, પરંતુ પારકા ગુણને તે અલ્પ હોય તે પણ નિતર કહે છે. પારકી સંપત્તિને જોઈને સંતોષ અને પરપીડાને જોઈ શક ધારણ કરે છે, આત્મપ્રશંસા કરતા નથી, ન્યાયનો ત્યાગ કરતા નથી અને એગ્યતાનું ઉલ્લંઘન કરતા નથી. વળી તેમને અપ્રિય વચન કહ્યાં હોય તો પણ તેઓ ક્રોધ કરતા નથી. આવું સત્પનું ચરિત્ર છે.”
પ્રત્યેક મનુષ્ય દ્રવ્યના લોભમાં તથા દુષ્કર્મમાં ન લુબ્ધ થતાં સદાચરણ, સસંગતિ, સુસ્વભાવ વિગેરે ગુણે આચરવા તથા બીજાને તે પ્રમાણે આચરવાને સદધ દેવા બનતે પ્રયત્ન કરે. લુચ્ચાઈ–દેગાઈથી ઉત્પન્ન કરાયેલી જે લક્ષમી તે સારી નથી, પણ સત્યતાથી ઉપાયેલું અલ્પ દ્રવ્ય તે ઘણું જ શ્રેષ્ઠ છે. લક્ષ્મી ચપળ છે, તે આજ છે ને કાલ નથી. એવા દાખલા આ વખતમાં ઘણે ઠેકાણે આપણે જેતા આવ્યા છીએ. પણ સકીર્તિ તો દુનિયામાં સદા વાસ કરીને રહેલી હોય છે. કીત્તિવાન મનુષ્યના મરણ પછી પણ તેનું નામ તે કીર્તિ અમર કરે છે અને તેના દૃષ્ટાંતો લઈ ઘણું માણસે તેવા સુજન પુરૂષનાં કાર્યો તથા આચરણેનું અનુકરણ કરે છે. તો સજન પુરૂષોએ-દ્રવ્યના લોભમાં ન પડતાં અલ્પ જે કંઈ પિતાની પાસે હોય તે સર્વસ્વ માની સત્કાર્ય આદરવાં.
સુજનતાવાળા મનુષ્યને વૈભવ રહિતપણું અર્થાત્ દારિદ્ર એજ સારું છે પણ દુષ્ટ આચરણ વડે ઉપાજેલી સંપત્તિ સારી નથી. કારણ કે આગામિ કાલને વિષે સુંદર એવું જે સ્વાભાવિક દુર્બલપણું તે શેભે છે, પણ પરિણામે દારૂણ એવી જે સજાથી થયેલી પુષ્ટતા તે શેભતી નથી.”
ઉપર કહ્યું છે કે જગતમાં સુખી કે દુ:ખી રહેવું, એને આધાર આપણું મન ઉપર છે. મન સંતુષ્ટ રાખીએ તો સર્વત્રજ સુખ છે અને અસંતુષ્ટ રાખીએ તો સવંત્રજ દુ:ખ છે. સજજનને સુખ ને દુર્જનને દુ:ખ એવા ચમત્કારિક બનાવે જગ
માં પુષ્કળ માલુમ પડે છે. પણ તેમનો પૂર્વાપર સંબંધ આપણા સમજવામાં આવતો નથી. તે પરમાત્મા પર વિશ્વાસ રાખી સદા સદ્વર્તન તથા સત્કાર્ય આચરવાં.
મનુ કહે છે કે –

Page #24

શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
annan
नामुत्र हि सहायार्थ पिता माता च तिष्ठतः ॥ न पुत्र धारा न झातिधर्मस्तिष्ठति केवनः ।।
तस्माधर्म सहायार्थ नित्यं संचिनुयाच्छनैः ।। “પરલોકમાં સહાય કરવાને મા, પિતા, ભાર્યા, કે જ્ઞાતિબંધુઓ એમાંનું કોઈ પણ આવતું નથી, પણ માત્ર ધર્મ ઉપયોગી થઈ પડે છે. ધર્મજ પરલોકમાં સહાયકારી છે, માટે હળવે હળવે નિરંતર ધર્મ સંચય કર.
ૐ શાન્તિઃ શાન્તિઃ શાંતિઃ
समताथी इच्छित प्राप्ति.
(દેશી-કડખાની.) જાણ તું અર્થ અનર્થનું મૂળ છે, સત્ય કહું લેશ સુખ જેથી નહિ, બીક ધનબાજ ને પુત્ર આદિ થકી, વ્યાપ્ત એ રીત જગ સર્વ માંહિ. કણ તુજ પુત્ર અને નાર તારી વળી, પેખ જગ સર્વ આશ્ચર્યકારી; કેણુ વળી તુજ પોતે! કહે ક્યાં થકી, આવીઓ દેખ એ મર્મ ભારી. શત્રુ ને મિત્રમાં પુત્ર વળી બધુમાં, કર નહિં સન્ધિ વિગ્રહ વિચારી;
સર્વ સ્થળ કરસમચિત્ત હે! મિત્ર! તું, થાય નિજ પૂર્ણ ઈચ્છિત ભારી. મુંબઈ-ગણેશવાડી.
(જિજ્ઞાસુ ઉમેદવાર ) પિષ કૃષ્ણ દશમ.
શ્રી કેળવણી ફંઈ અને શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર,
આ સભાને આ ચાલતું વસમું વર્ષ છે. દિવસાનદિવસ દેવ-ગુરૂની કૃપાથી ધીમે ધીમે તેની થતી જતી ઉન્નતિથી તે ક્રમે ક્રમે સમાજ ઉન્નતિના કાર્યમાં આગળ વધે છે. આ સભાના કાર્યવાહક અને લાગણીવાળા સભાસદેની ઘણું વખતથી એવી ઈચ્છા હતી કે કેળવણીને અંગે કાંઈ યથાશકિત સભાએ ફાળે જમાનાને અનુસરીને હવે આપ જોઈએ, તે ઈચ્છા પરમાત્માની કૃપાથી હાલમાં ગયા કારતક માસમાં કેઈક અંશે ફલીભૂત થઈ છે. હકીકત એવી છે કે ગયા કારતક માસમાં આ સભાની ભરા

Page #25

*
*
વર્તમાન સમાચાર, ચેલ જનરલ મીટીંગમાં ઠરાવ કરવામાં આવ્યું છે કે, આ સભાએ, કેળવણી લેતાં આ શહેરના જૈન બાળકો કે જે કોઈ પ્રકારના સાધન વગર કેળવણી લેતાં અટકતાં હોય અને ખાસ જરૂરીયાત હોય તેવા વિદ્યાર્થીઓને સ્કોલરશીપ-(કેળવણીનું સાધન કરી આપવું ) આપવી. હાલમાં અજમાયશ દાખલ સામાન્ય રીતે પાંચ વર્ષને માટે દર વર્ષે રૂા. ૧૫૦) એકપચાશ મુજબ આપવા, અને જે ગઈ સાલમાં એક એજ્યુકેશન (શ્રી કેળવણી) ફંડ ઉઘાડયું છે, તેની આ સભાના કાર્યવાહકે અને સભાસદે એ બનતા પ્રયત્ન વૃદ્ધિ કરવી. જેમ બને તેમ તેને વધારે વિશાળ કરી આ કાર્ય વધારવું. જો કે આ નજીવી રકમ છે. છતાં આવા કેળવણીના કાર્યને ઉત્તેજન આપવા માટે સભાએ જે ઉદ્દેશ ઘડી કાઢઢ્યા છે, તે માટે ખુશી થવા જેવું છે અને આ સભાના દેશ પ્રદેશના તમામ માનવંતા સભાસદેને અને દરેક સ્થળના જેન બંધુઓને નમ્ર વિનંતિ છે કે આવા કેળવણીના કાર્યમાં પોતાને ઉદાર હાથ લંબાવી ચોગ્ય મદદ આપશે, એવી વિજ્ઞપ્તિ છે. વળી કોઈ પણ શહેર યા ગામના જૈન બંધુઓને પોતાની ઈચ્છા પ્રમાણેની શરતે આ સભા મારફત આવા કે બીજા કેઈ પ્રકારના કેળવણીના કાર્યમાં મદદ આપવા ઈચ્છા ધરાવશે તે સભાના ધારા પ્રમાણે તેવું કાર્ય તેમની વતી સભા કરી આપશે.
વર્તમાન સમાચાર,
ભાવનગરમાં પૂજ્યપાદ શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની સ્વર્ગવાસ તીથી
નિમિતે થયેલ કા. સ્વર્ગવાસી પૂજ્યપાદ શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની ગયા માગશર વદી ૬ ના રોજ સ્વર્ગવાસ તીથી હતી, જેથી તે પ્રસંગ નિમિત્ત દાદાસાહેબના દેરાસરમાં આ સભા મારફત પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી તેમજ મૂળનાયકજી શ્રી મહાવીરસ્વામી મહારાજ તથા પૂજ્યપાદ ઉક્ત સ્વર્ગવાસી મહાત્માની પાદુકાને સુંદર આંગી રચવામાં આવી હતી. એ રીતે જયંતી ઉજવવામાં આવી હતી.
વડોદરામાં ઉક્ત મહાત્માની ઉજવાયેલ જયંતી. શ્રીમાન્ય સ્વર્ગવાસી મહાત્મા શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની માગશર વદી ૬ ના રોજ સ્વર્ગવાસ તીથી હોવાથી ઉકત શહેરમાં ઉત મહાત્માના શિષ્ય પન્યાસજી મહારાજ શ્રીકમળવિજયજી મહારાજે શ્રી સંઘ સાથે જયંતી ઉજવી હતી. પ્રથમ જૈનશાળાના વિદ્યાર્થીઓને ઈનામ આ પવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ ઉક્ત પંન્યાસજી મહારાજે સ્વર્ગવાસી મહાત્માનું અસરકારક જીવન ચરિત્ર કહી બતાવ્યું હતું. ત્યારબાદ આંગી–પૂજા ભાવના વગેરેથી જયંતી ઉજવવામાં આવી હતી.
(મળેલું.)

Page #26

શ્રી આત્માત પ્રકાશ
મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજના ખભાતમાં પ્રવેશ, ન્યાયાંભાનિધિ પૂજ્યપાદ સ્વર્ગવાસી મહાત્મા શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વરના પ્રશિષ્ય મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજ સુરત ચામાસુ હતા. ચામાસુ ઉતર્યાં બાદ ત્યાંથી વિહાર કરતા અનેક શહેરમાં ઉપકાર કરતાં કરતાં પાશ શુદ ૧૨ સેમવારના રાજ ખંભાત શહેરમાં પધાર્યાં હતા. અને જ્યાં સધ તરફથી મોટા ઉત્સાહથી સામૈયું કરવામાં આવ્યું હતું તેઓશ્રી જ્યાં કે શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ મહારાજનું દેવાલય અને નવી ધર્માં શાળા ( ઉપાશ્રય ) જે કે શા, અંબાલાલ પાનાચંદના નામથી એળખાય છે અને જ્યાં પેહેલા ધર્મવિજયજી પંન્યાસ વિગેરે મુનિમહારાજએ ચાતુર્માંસ કર્યાં હતા ત્યાં બીરાજમાન થયા છે. જ્યાં પેશ વદ ૬ નારાજ વડાદરા નિવાસી એક શ્રાવિકા જેમનુ નામ ચંચળ બેન છે તેમને દિક્ષા ઉક્ત મહારાજના હસ્તક પાશ વદી } ના રાજ આપવાની છે. ( મળેલું )
અક
*~ ~*
ગ્રંથાવલોકન.
દશાશ્રોમાળી હિતેચ્છુ ત્રિમાસિક,
ઉપરાત નામવાળુ’ દશાશ્રીમાળી વણિક જ્ઞાતિના અભ્યુદય ઇચ્છનારૂં માસિક અમાને ભેટ મળેલ છે. સદરહુ પત્રના એડીટર ( તંત્રી ) ધોરાજી નિવાસી બધુ મેાહનલાલ નાગજી ચીનાઇ એક બાહેાશ પુરૂષ છે. અત્યાર સુધી દશાશ્રીમાળી વણીક જ્ઞાતિના માટે જેની જરૂરીયાત હતી તે ઘણે ભાગે આ માસિકથી પુરી પડશે એમ તેમના પહેલા અંક વાંચતા તેના ઉદ્દેશથી માલુમ પડે છે. ઉક્ત જ્ઞાતિના આદર્શરૂપ આ માસિકને બનાવવાને ત ંત્રી તેમજ તે જ્ઞાતિના દરેક બંધુએની ફરજ છે. વળી આ માસિક માત્ર નિસ્વાર્થવૃતિથી તેમજ જ્ઞાતિના શ્રેયાર્થેંજ નીકળતું હાવાથી અમે દરેક દશાશ્રીમાળી બંધુઓને આ માસિકને તન, મન, ધનથી હાય આપવા સૂચના કરીએ છીયે. સદરહુ માસિકના ઉદ્દેશ વાંચતાં તેને તે પુરતી સહાય દરેક પ્રકારની મળતી રહેશે તે તે સદરહુ જ્ઞાતિનું ભવિષ્યમાં ઉંચામાં ઉંચુ' હિત કરી શકશે. દરેક દશાશ્રીમાળી બંધુ છેવટે તેના ગ્રાહક થઈ ઉત્તેજન આપશે, એવી ખાસ ભલામણ કરીયે છીયે. અમે પણ આ પત્રની ઉન્નતિ ઈચ્છીયે છીયે.
“ શ્રી પાલીતાણા જૈન સમાજ—મુંબઇનો ટુવ્ર રીપોર્ટ ”
ઉપરના નામની સંસ્થાનું મુંબઈમાં સ. ૧૯૭૧ ના આસો શુદ ૧૦ ના ગેજ સ્થાપન કરવામાં આવ્યું છે. તેના ટુકા રીપોર્ટ અમેને મળ્યો છે જે ઉપરથી જણાય છે કે તેનું અધારણ ધારાધારણ અને ઉદ્દેશ યેાગ્ય લાગે છે. આવા ઘણા મંડળેાની કામની ઉન્નતિ માટે જરૂર છે, પરંતુ એવા મંડળે સ્થાપન થયા પછી અંદર અંદરની માન અને કાર્તિની હરીફાઇ તેમજ કુસંપને લઇને “ આરંભે શરા એવુ’ બીરૂદ ધારણ કરીને છેવટે તેનું નામ નિશાન પણ રહેતુ નથી. આ સંસ્થાના વ્યવસ્થાપકાને અમે ભલામણ કરીયે છીયે આવું ન બને તેને માટે દીષ્ટિ વાપરી કામ લેશે. અમે તેમના અભ્યુદય ચ્છીયે છીયે અને ભવિષ્યમાં ઉક્ત સંસ્થા કામની ઉન્નતિમાં સહાયરૂપ નિવડેા એમ ઇચ્છીયે છીયે.
,,

Page #27

आत्मानन्द प्रकाशनो वधारो.
* वन्दे जिनवरम् * हितैषी औषधालय-इटावाका, वीर संवत २४४२ वीक्रम संवत १९७२
5
का
जैन पंचांग.
विनामूल्य वितरित.
OGO0 दवा मंगाववानुं स्थाचन्द्रसेन जैन वैद्य. चन्द्राश्रम-इटावह.
ET AWAH.U.P.
भावनगर-आनन्द प्रिन्टींग प्रेसमां शाह गुलाबचन्द ललुभाइए छाप्यु.

Page #28

* बन्दे जिनवरम् *
C हितैषी औषधालय -इटावाकी
॥ पवित्र सस्ती दवाइयां ॥
॥ धातु सज्जीवन सत. ॥
इस दवा के सेवन करने से स्वझ में तथा विना कारण धातु का गिरना, किसी बातका याद न रहना, नेत्रों के आगे अन्धकार, सिरमें दर्द, हाथ पैरों में जलन, भोजन में अरुचि, खफीफ बुखार का रहना, कब्जी सुस्ती आदि सम्पूर्ण विकार दूर होकर बदन में ताकत आती तथा दिमाग में तरावट नेत्रों की ज्योति बठाती और शरीर हृष्ट पुष्ट हो जाता है । की० फी वक्स १) तीन वक्स २|||) छः वक्स ५।) बारह १०) डां० अ०
नपुंसकत्वारि तैल ॥
इस को इन्द्री पर लगाने से इन्द्री की नपुंसकता सुस्ती टेठापन हथरस का दोष और सुहबतका न होना या हो कर जल्द मिट जाना धातुक्षीण आदि इन्द्री सम्बन्धी सर्व रोग फौरन दूर होजाते हैं। हजारों दफा आजमाया हुआ है कीमत १) डांकखर्च अ०
स्तम्भन वटी ॥
यथा नाम तथा गुणः ये दवा हमने बड़े परिश्रम से अधिक खर्च कर बनाइ है। की० । ) शी० दर्जन २॥1)
दन्त कुसुमाकर.
इस मंजन से दांतका हिलना, मसूड़ों का फूलना, कीडे का लगना, टीस आदि दांतों के सर्व रोग दूर होजाते हैं और दांत वज्र समान मजबूत रहते तथा मोती समान चमकते लगते हैं. रोज लगाने से बूढापेमें कोई तकलीफ नहीं होती है दांत बहुत जल्द नहीं गिरते हैं और दांतो की बीमारी वास नहीं आति है की डिब्बी । ) दर्जन २||)

Page #29

तिथेि.
वार.
(सु. १ । सोम
२ मंगळ
बुध
५ गुरु
६
शुक्र
शनि
८ रवि
९
सोम
१०
मंगळ
११ बुध
१२ गुरु
१३ शुक्र १४ शनि
१५ रवि
सोम
वि. १
२ मंगळ
३ बुध
गुरु
४ शुक्र
शनि
६
७ सोम
८ मंगळ
बुध
१० गुरु
११ शुक्र १३ शनि १४ रवि ०)) सोम
१०
१.
कार्तिक.
वीर संवत् २४४२ विक्रम संवत् १९७२ ( प्रभव )
तारीख.
पर्वो.
न. ८ | गौतमस्वामीने केवळज्ञान, सुबर्मास्वामी पाढे बेठा. भाइबीज, सुविधिनाथने केवळ ज्ञान.
९
ज्ञानपंचमी.
११
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
३०
डी. १
२
३
४
२२
२३
२४
२५
२६ | सिद्धियोग.
२७
२८
२९
अठ्ठाइ वेठी. ( कल्पादि )
मोतीशा शेठे मुंबइमां पांजरापोळ बंधावी, पंचक घ. १६-१९ पछी बेठां.
पंचक घ. ४७-४७ सुधी छे, हीं. देवदीवाळी. अरनाथप्रभुने केवळज्ञान, मु० ताबुत ठंडा.
चोमासी चौदश, चोमासी प्रतिक्रमण, मुनि बिहार शरु. कार्तकी पुनम, सिद्धाचळ यात्रा, द्रावीड अने वारीखील्यनो दशकोटी परिवार साथे मोक्ष, श्री हेरोहिणी. मचंद्राचार्यनो धंधुकामां १९४५ मां जन्म. हिरविजयसूरिए १५९६ मां दिक्षा लीधी,
सुविधिनाथनो जन्म दिवस. सुविधिनाथनुं दिक्षा कल्याणक.
मोतीशा शेठे १८८७ मां पालीताणामां धर्मशाळा बंधावी.
डीसेंबर मास बेठो सने १९१५. महावीरस्वामीनुं दिक्षा कल्याणक. पद्मप्रभु मोक्षे गया.

Page #30

वार.
तिथि. सु १ मंगळ
बुध
गुरु
20
शुक्र ५ शनी
६ | रवी
७ सोम
मंगळ
८
९ बुध
१० गुरु
११ शुक्र १२ शनी १३ रवी
१४ सोम
१५ मंगळ
व१ बुध
२ गुरु
३ शुक्र
४
शनि
रवि
सोम
६
७ मंगळ
८ बुध
९ गुरु १० शुक्र ११ शनि १२ रवि
१३ सोम
१४ मंगळ
०)) । बुध
तारीख.
डी. ७
१०
११
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२३
२४
२५
२६
२७
२८
२९
८३०
३१
जा. १
सिद्धियोग. दिल्ही यायतख्त १९११
श्री हिरवी जयसूरो १५८३ मां जन्म. [ ६ - ९ सुधी. अरनाथ प्रभुनुं जन्म तथा मोक्ष कल्याणक, पंचक घ. मौन एकादशी अरनाथ प्रभुने दिक्षा, मल्लिनाथ प्रभुतुं च्यवन, जन्म, दिक्षा तथा केवळ ज्ञान, नेमीनाथ प्रभुने केवळ ज्ञान.
२०
रोहिणी, संभवनाथनुं जन्म कल्याणक.
२१ संभवनाथनुं दिक्षा कल्याणक, हीं. अंबाजीनी यात्रा.
२२
४
मागशर.
पर्वो.
शेठ हेमाभाइए अमदावादमां धर्मशाळा बंधावी १९१२.
पंचक घ. ३५-४३ पछी बेठां.
मुंबई भायखळा देरासर मोतीशा शेठे १८८५ मां बंधाव्युं,
क्रि. नातालना तहेवारनी शरुआत.
[ तिर्थनो जीर्णोद्धार १९६३ मां थयो. पोश दशम, पार्श्वनाथनो जन्म दिवस, दवण - कुलपाक श्री पार्श्वनाथनुं दिक्षा क. श्री अजीतनाथने केवळज्ञान, चंद्रप्रभु जन्म कल्याणक. [सने १९१६ नुं नवुं वर्ष. चंद्रप्रभु दिक्षा कल्याणक.
श्री शीतळनाथने केवळ तथा श्री अभीनंदनने केवळज्ञान.

Page #31

तिथि. वार.
सु. २ गुरु ३ शुक्र
शनी रवी
सोम
मंगळ
mr 20 5 9
बुध
९ गुरु १० शुक्र ११ शनी १२ रवी
१२ सोम
१३
मंगळ
१४
बुध
१५ गुरु
शुक्र
व१ २ शनी
३ | रवी
४ सोम
५
मंगळ
६
बुध
गुरु
शुक्र
९ शनी
रवी
११ १२ सोम
१३ | मंगळ
१४ बुध ०)) गुरु
तारीख
जा. ६
७
९
१०
११
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
२३
२४
२५
२६
२७
२८
२९
३०
३१
फे. १
३
3
पोष.
पत्र.
पंचक घ. ५५-३० पछी बेठां
श्री विमळनाथने केवळज्ञान.
पंचक २४ - ४७ सुधी.
श्री शांतिनाथने केवळ्ज्ञान.
मकर सक्रांत.
श्री अजीतनाथने केवळज्ञान.
रोहिणी.
श्री अभिनंदन स्वामीने केवळज्ञान.
श्री धर्मनाथने केवळ ज्ञान. पाटण पंचासरा पार्श्वनाथनी
वर्षगांठ (सिद्धियोग )
श्री श्रेयांसनाथने केवळ ज्ञान.
श्री पद्मप्रभुनुं च्यवन कल्याणक.
रत्नशेखरसुरीनो १५१७ मां देहोत्सर्ग. श्री अजीतनाथनुं दिक्षा कल्याणक.
श्री शीतळनाथना जन्म तथा दिक्षा कल्याणक. मेरु तेरश, आदिश्वर निर्वाण फेब्रुआरी मास बैठो.
श्री श्रेयांस प्रभुने केवलज्ञान, सिद्धियोग.

Page #32

माहा.
तिथि.
वार.
तारीख.
फे.४
सु.१/ शुक्र
शनी रवी
सोम
मंगळ
बध
| पंचक घ. १५-४४ पछी बेठां.
( वळज्ञान. श्री अभिनंदन स्वामीनों जन्म, श्रीवासुपुज्य स्वामोने केश्री वीमळनाथ तथा श्री धर्मनाथनो जन्म दिवस. श्री वीमळनाथनुं दोक्षाकल्याणक. वसंतपंचमी, करांचोमां श्रीसहस्त्रफणा शाश्वनाथनी वर्षगांठ
पंचक ४३-सुधी ११ | श्री अजितनाथनो जन्म दिवस.
श्री अजीतनाथवं दिक्षाकल्याणक, रोहिणी. भोयणीमा मल्लीनाथनी वर्षगांठ. मेळो. श्री अभिनंदन प्रभुनु दिक्षाकल्याणक. श्री धर्मनाथनुं दिक्षा क. मुंबइ पायधुनीपर श्रीशांतिनाश्री संभवनाथनो जन्मदिवस. [थना देरासरनी वर्षगांठ.
200000
शनी
सोम
मंगळ
१५
Badwww 9.00AMMA
Inanarsr 2012 EASERECENTERE
| बुध
मुंबइ कोटना शांतिनाथना देरासरनी वर्षगांठ. | श्री सुपार्श्वनाथने केवळज्ञान. श्री चंद्रप्रभुने केवळज्ञान तथा श्रीसुपार्श्वनाथनुं मोक्ष
कल्याणक. श्री सुविधिनाथनुं च्यवन कल्याणक.
श्री आदिश्वर प्रभुने केवज्ञज्ञान. [मार्च मास बेठो. मा.१ श्रीश्रेयांस प्रभुनो जन्म, श्रीमुनिसुव्रतस्वामीने केवळज्ञान
श्री श्रेयांसनाथने दीक्षाक.पंचक घ.३६-१२पछी बेठां. ३ | श्री वासुपुज्यनुं जन्मकल्याणक. [डुगर उपर यात्रा. __४ | श्री वासुपुज्यस्वामीन दीक्षाक. धारापुरी तथा कहनेरीना
मंगळ
बुध
१४ शुक्र ०)/ शनी

Page #33

फागण.
पा..
| तिथि.| वार. | तारीख. सु.२, रवी मा.५
सोम
EERSEE
श्री अरनाथनुं च्यवन क, अमदावाद शांतिनाथना देरानी मुंबइ मांडवी आदिश्वरना देरानी वर्षगांठ. [ वर्षगांठ, पंचक घ-३-१८ सुधी छे. मल्लीनाथ स्वामीन च्यवनकल्याणक, मारवाड-शीवगंज आदेश्वरना देरानी वर्षगांठ, रोहिणी, अठाइ बेठी. सिद्धाचळनी यात्रा, श्री संभवनाथनुं च्यवन क.
१४
नमिविनमि सिद्धाचळ उपरबे कोडी मुनि साथे मोक्षे गया | श्री मल्लीनाथनो जन्म दिवस. [ मीठे मोक्ष क.
श्री.मुनि सुतस्वामीनुं दिक्षा क० तथा मल्लीनाथ स्वासिद्धाचळनी छ गाउनी प्रदक्षिणानो दिवस. चोमासी चौदश. हुताशनी, श्री वासुपुज्यनुं दिक्षा क० | श्री वासुपुज्यस्वामीनु दिक्षा क० धुळी पडवो.
शनी
m00rur 9 voicM2.0 1200MB |
सोम मंगळ:
२
२३ | श्री पार्श्वनाथनु च्यवन तथा केवळ कल्याणक. २४ श्री चंद्रप्रभुनु च्यवन क. नथा श्री कुंथुनाथर्नु दिक्षाक०
सिद्धियोग. | केशरीयाजीमां महोत्सव, आदिश्वर जन्म, तथा दिक्षा क० २८
वर्षांतपनो प्रारंभ दिवस. | पंचक घ. ५६-४९ पछी बेठां.
मंगळ
२९
३०
| एमील मास बेठो, नेमिराजानी ६४ पुत्रीओ श्री सिद्धा
शके १८३७ नुं वर्षे संपूर्ण. [चळ उपर सिद्धि वर्या.

Page #34

चैत्र.
तिथि. | वार. सु.१ | सोम
२१ मंगळ
लारीख,
पर्वो.
. ।ए. ३ | शालीवाहन अनल नामे शक १८३८ शरु पंचक घ.
२२-५९ सुधी छे. श्री कुंथुनाथने मजपुरमा केवळज्ञान. रोहिणी. श्री अजीतनाथ, श्री संभवनाथ तथा श्री अ
नंतनाथन मोक्ष क०
EMEE
tog vor
१०
न
आयंबीलनी ओळी बेठी (नवपद आराधन.) अष्टापदनी ओळी (चार वर्षे थाय छे.) श्री सुमतिनाथर्नु मोक्ष कल्याणक.
श्री सुमतिनाथने अयोध्यामां केवळज्ञान. १६ | श्री महावीरस्वामीनो जन्म दिवस. (जयंति पर्व) १७
[श्री पद्मप्रभुने केवळज्ञान, ओळी संपूर्ण. चैत्री पुनम, सिद्धाचळ यात्रा, पुंडरीक गणधर मुक्ति वा. १९ श्री कुंथुनाथ मोक्षकल्याणक. जैनपत्रनो जन्म सं.
श्री शितळनाथनुं मोक्षकल्याणक. [१९५९ मां
बुध
w Yor 9
RRid
मगळ
२६
श्री कुंथुनाथनुं दिक्षा कल्याणक.
श्री शितळनाथनुं च्यवन कल्याणक. २४
| श्री वापहडीजी सूरिपदे आव्या. सं. ११९
पंचक घ. १७-३८ पछी बेठां. २७ | श्री नमिनाथनुं मोक्षकल्याणक. ૨૮
[४२-४० सुधी छे. ३० । श्री अनंतनाथनो अयोध्यामा जन्म दिवस. पंचक घडी मे. १ | मे मास बेठो, श्री अनंतनाथनुं दिक्षा अने केवळ क.
तथा श्री कुंथुनाथनो जन्म दिवस.
गुरु शुक्र शनी
0
| सोम
मंगळ

Page #35

वैशाख.
तिथि.
तारीख.
पा.
मे.३
रोहिणी.
- [पार्श्वनाथना देरानी वर्षगांठ. | अक्षयत्रोज ( अखात्रीज) पर्षितपना पारणां, माणसामां | श्री अभिनंदनस्वामीनुं च्यवन कल्याणक. थाणामां आदिनाथ प्रभुना देरानी वर्षगांठ.
श्री धर्मनाथस्वामीनु च्यवन कल्याक. | श्री सुमतिनाथनो जन्मदिवस, श्री अभीनंदनस्वामीन ११ | श्री सुमतिनाथर्नु दिक्षा कल्याणक. [ मोक्ष कल्याण
श्री महावीरप्रभुने केवळज्ञान. क तथा वृद्धि| मुंबइ गोडीजीना देरानी वर्षगांठ. १ चंद्रजी महारा
श्री विमळनाथर्नु च्यवन क. जनी देहोत्सर्ग श्री अजीतनाथन च्यवन कल्याणक । तिथि. तथा क्षमा मुनिए जीनशतक उपर टीका लखी.
or morora veMARArosurv2MBA
| #EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE,
| भावनगर दादासाहेबना देरे श्री बीरप्रभुनी वर्षगांठ.
२४
[पंचक घ. ३८-२४ पछी बेठां.] सिद्धाचळनी वर्षगांठ, श्री श्रेयांसमभुतुं च्यवन क० | श्री मुनिसुतस्वामीनो जन्मदिवस.
श्री मुनि सुवृतनुं मोक्ष कल्याणक.
पंचक घ. २-४४ सुधी छे. श्री शांतिनाथनो जन्म तथा मोक्ष क. श्री शांतिनाथ प्रभुनुं दिक्षा कल्याणक.
३०
३१

Page #36

जेठ.
तिथि.|
वार.
तारीख.
पो .
जुन मास बेठो १९१६, रोहिणी.
Jorarmirrur 2 0.
6
Mor mor ur 9
0
श्री धर्मनाथनु मोक्षकल्याणक, मुंबइ पायधुनी चिंताम
णीना देरानी वर्षगांठ.
श्री आत्मारामजी महाराजनो गुजरानवालामां देहोत्सर्ग. श्री वासुपुज्य च्यवन कल्याणक, [१९५३] मुंबइ श्री ऋषभदेवना देरानी वर्षगांठ. श्री सुपार्श्वनाथनो जन्मदिवस तथा श्री सुपार्श्वनाथनुं
दिक्षाकल्याणक शुद १३
2 322221
a
पंचक घ.५९-२ पछी बेठा. श्री आदीनाथनुं च्यवन क.
0 9 vie
बुध
गुरु
आद्रा बेठा, केरी त्याग. श्री विमलनाथy मोक्षकल्याणक. | पंचक घ. २२-२ सुधी छे. श्री नमीनाथ, दिक्षाकल्या०
शुक्र
साम
मगळ
बुध
२८ । रोहिणी.
गुरु ०))। शुक्र
३०

Page #37

अषाड. | तिथि. वार. तारीख. |
जु. १ | जुलाइ मास बेठो सने १९१६
पवा.
or
साम
मंगळ
श्री महावीर प्रभुनुं च्यवनकल्याणक. अठाइ बेठी. श्री नेमनाथ प्रभुनु मोक्षकल्याणक,
FREE
sur 2 ..
गुरु
१३
शुक्र शनी
चौमाशी चौदश, वासुपूज्य स्वामीनुं मोक्षकल्याणक.
Error ur vo.com.msr9 ocmMAA
१५
१७ | श्री श्रेयांसनाथर्नु मोक्षक० पंचक घ. १९-२४ पछी छे.
मंगळ
बुध
दोढमास धर.
गह
शुक्र
शनी
श्री अनंतनाथनुं च्यवनक० पंचक घ.४१-२२ सुधी छे. श्री नमीनाथनो जन्मदिवस. श्री कुंथुनाथनुं च्यवन कल्याणक. रोहिणी.
Mrowroom

Page #38

१०
श्रावण.
तिथि. वार. | तारीख.
पर्वो. सुः सोम ३१ | कच्छी महीलासमाजनी स्थापना. (कल्याणक..
मंगळ अ.१ ओगष्ट मास बेठो स. १९१६ श्री सुमतिनाथy च्यवन
गुरु
or nor 9 vo
m * * 9
महीनानुं धर. श्री नेमनाथ प्रभुनो जन्म दिवस, श्री नेमनाथ प्रभुनुं दिक्षा कल्याणक. श्री पार्श्वनाथ प्रभुनुं मोक्ष कल्याणक. वीरपसली. मुंबइ मांडवी अनंतनाथना देरासरनी वर्ष
(गांठ. शुद १०
"
* * *
(घ.३९-२५ पछी बेठां. श्री मुनिसुतस्वामीनुं च्यवन कल्याणक, पंचक
मंगळ
r m our 9
: :
G
(पंचक घ. ०-३१ सुधी छे. (भोयवाडा चिंतामणी पार्श्वनाथना देरानी वर्षगांठ. पंदरनुं धर, श्री मुनि सुतस्वामीनुं च्यवन क०, मुंबई | श्री शांतिनाथनुं च्ववन क० तथा चंद्रप्रभुनुं मोक्ष क०
श्री सुपाश्वनाथनुं च्यवन कल्याणक. | रोहिणी.
अमदावाद खेतरपाळ पोळमां संभवनाथना देरानी वर्षगांठ | अठ्ठाइधर, पर्युषण पर्व बेठां. पाखी पर्व. कल्पधर.
MMMM.
ADMAR
E F ๕ * * * *

Page #39

तिथि
वर.
1107 or 9 vi
भादरवों. तारीख.
पर्वो. २९ ! महावीर जन्मोत्सव. ३०
तेलाधर. सप्टेम्बर मास बेठो. स. १९१६ संवत्सरी वार्षिक पर्व
पर्युषणनो छेल्लो दिवस, क्षमायाचना.
दुबळी आठम. श्रोसुविधिनाथर्नु मोक्ष कल्याणक. श्रीहिरसुरिनो देहोत्सर्ग १६५२
पंचक घ. ५९-२१ पछी बेठां.
丽羽师丽丽丽丽丽市府丽丽听师响市丽丽羽弼响市丽丽羽
पंचक घ. १९-३२ सुधी छे.
रोहिणी.
o r 9 08.3M.
वस्तुपाळ शेठनो स्वर्गवास १२९८
२७
| श्री नेमनाथ प्रभुने केवळज्ञान.
-

Page #40

आसो.
तथि.
वार.
शारीख. |
पों.
EE
| ओकटोबर मास बेठो १९१६
आयंवीलनी ओळी बेठी. अष्टापदजीनी ओळी बेठी. मांगरोळ जैन सभानो वार्षिक तिथि, विजयादशमी. पंचक घ. १९-३ पछो बेठां.
बुध
ramorror morr9 vom.
orrow
ओळी संपूर्ण, पंचक घ. ३८-१८ सुधी छे, श्री नमी
[नाथ प्रभुतुं च्यवन कल्याणक.
शुक्र
शनी
" or ur 9 022222225AMRAP
| रोहिणी.
श्री संभवनाथ प्रभुन केवळ कल्याणक,
सोम मंगळ
गुरु शुक्र
शनो रवी
सोम मंगळ बुध
श्री पद्मप्रभुनो जन्मदिवस तथा नेमनाथ प्रभुनु च्य. क. | धनतेरस, लक्ष्मीपूजन, श्री पद्मप्रभुनु दिक्षा कल्याणक.
रुपचोदश. दीवाळी महावीर नीर्वाण (पावापुरीमा मोक्ष क०) गौतम | स्वामीने केवळज्ञाग. वीर सं. २४४२ नुं वर्षे संपूर्ण..

Page #41

खुश जाहेरात.
कर्ण रोग नाशक तेल ।
इस दवा से कानों का बहरापन, पीव का बहना, जलन होना, सनसनाहट, खुट २ होना सब दूर होते हैं | को० 1 ) एकदर्जन 2ll) डा० अ० खांसी का क्षार ।
इस से खुश्क या तर खांसी स्वांस कफ आदि सब दूर होते हैं । १ शी० ।।) गोली दस्त बन्द करने की ।
इससे सब कार का अतीसार दस्तों का होना बंद होता है । की० ॥ ) ६० ५) रु०
दवा तिजारी की ।
यह तिजारी की तो शर्तिया दवा है ही पर इस से चौथिया इकतरा जाड़े का ज्वर भी जाता रहता है. की० ॥ ) डा०|) सप्ततिक्त बटिकी ।
इस से फसली ज्वर आदि सब ज्वर यकृत् तिल्ली रोग समूल नष्ट होते हैं और ज्वर की संसार में इस से बढ़ कर दवा नहीं है. की ० ॥ ) डा०|) दर्जन ५) ritract बालकों की ॥
इस गोली को रोजीना बालकों को खिलाते रहने से बालक के पास कोई भी रोग नहीं आता है। हाजमा बढ़ाती है और भूंख खूब खुल कर लगती है तथा बालक हृष्ट पुष्ट होजाता है. और खूब दूध पोने लगता है. प्रत्येक गृहस्थ को एक शोशी अवश्य पास रखना चाहिये। फी० ॥ ) डा० ।) दवा सफेद दागों की ।
शरीर में जो सफेद २ चकते होते हैं, वह एक तरह का कोढ़ होता है हमारी दवा से यह समूल नष्ट होजाता है. की० फी सी १) डा० ।) प्रदरान्तक चूर्ण |
इस दवा से स्त्रियों का श्वेत तथा लाल प्रदर फौरन दूर हो जाता है, और

Page #42

૧૪
शरीर रुष्टपुष्ट होकर मन में प्रसन्नता रहती है । की ३० रोज के वास्ते १) डां० ख०)
चूर्ण हाजमा दस्तावर । चार मासे शामको खालेने से सवेरे दस्त खुलकर होता है शरीर हलका हो जाता है और भूख खुलकर लगती है। की || डिब्बा डां०।)
अमृतवल्ली कषाय ।
(अर्थात दवा खून खराब की। इससे खून खराबी से उत्पन्न हुए शरीर में घाव लाल काले चकते सुई सी छिदना देहका रंग बिगड़ना और आतश आदि से बिगड़े हुए खून को शुद्धकर शरीर को कान्तिमान बना देता है । कुष्ठ और खुजली को भी दूर करता है। यह अमृत के समान गुणदायक स्वदेशी सालसा है. फी डिब्बा १) डां०।)
दवा बालकों के ज्वर खांसीकी । इससे बालकों के ज्वर खांसी आदि रोग फौरन दूर होते हैं । यह बालकों के लिये सैंकड़ो वार को आजमूदा रामबाण सम लाभदायक हुक्मी दवा है। फी शी० ।। डॉ० अ०
खुजली नाशक तैल । इस तेलके लगाने से खाज और खुजली आदि चमड़ी के रोग फौरन दूर होते हैं। फी शीशी ।)
नई ईजाद ! नई ईजाद !!!
बाल उड़ाने का साबुन । इस साबुन को बालों पर लगाने से वगैर तकलीफ के दो तीन मीन ट में बाल साफ उड़कर चमडी साफ चिकनी और कोमल होजाती है । की. फो टिकिया का वक्स 1) तीन टिकिया छः टिकिया ११) बारह टि०२।)
भोजन सुधार । यह एक अनोखी ही वस्तु है । स्वाद का स्वाद है दवा की दवा है । दाल साग आदि में डालकर खाने से बड़ी ही लज्जत आती है और भोजन स्वादिष्ट होजाता है । चूर्णकी तरह खाने से पेट की तमाम बीमारियां दूर होती हैं । यहो पानीमें डालकर खाने से चटनी का काम देता है । परदेश में बड़े काम की चीज है। को० फी डिब्बा ।) तीन डिब्बा ॥

Page #43

ताम्बूल रंजन। यह पवित्र वस्तुओं के योगसे सुगंधित और गुणकारी बनाया है। पान के साथ खानेमें लज्जत आती है । और मुंहको दुर्गन्ध दांतों की कमजोरी दिल दिमाग की कमजोरी को दूर कर चित्त प्रसन्न करता है । कीमत फी शीशो 1) तीन शीशी ॥८)
चन्द्रकला । ( गौरे और खूबसूरत होनेकी दवा) इस के लगाने से चेहरे को खूबसूरती बढ़ती है और गुलाबी छटा दमकने लगती है ! खूशबू निकलने लगता है और चेहरे को स्याही, मुहांसे, छोप, झुर्रियां, फोडा फुसी, खुजली, मुंह का फटना दूर हो जाता है ! की० फी सीसी ॥) तीन सी०१।)
चन्द्रामृत ।
( अनेक रोगोंकी एक दवा ) यह बादो, बदहजमो, दस्त, के, खांसी, दमा, सिरदर्द, जुखाम, आंखका दर्द, दांत वा डाढका दर्द, कर्गरोग, दाइ, खुजलो, खाज, हैजा, सूजन, गठियावात, लकवा, कमजोरी, अशक्ति, नामदर्दी, जहरी डंक, प्लोहा, अण्डवृद्धि, प्रदररोग, सर्दी, ववासोर, मुंहके छाले, प्रमेह रक्त शुद्ध जलना ताप (बुखार ) नहरुआ, हिचकी, दुर्गन्धि, खटमल आदि प्रायः सब रोगों का पूरा २ इलाज है। गृहस्थों को एक शीशी अवश्य पास रखनी चाहिये । कीमत अमोर गरीब सबके लिये कम रक्खी है । खाने लगाने की तीव दवा के साथ मोलती है की फी शीशी ॥ ) तीन सीसी २)
दवा सुजाक की। इस से सब तरह का नया या पुराना सुजाक बहुत जल्द आराम हो जाता है । को०१)
दवा आतश की। इससे कठीनसे कठीन आतस ( गर्मी ) आराम हो जाती है, कोइ हानि नहीं होती । की०१)
दवा ववासीर की। इससे खूनी और बादी दोनों तरह की ववासीर अच्छी हो जाती है। की०१)

Page #44

૧૬
दवा तिल्ली की ।
I
इससे कठिन से कठिन तिल्ली लरक कछुइया अच्छी हो जाती है । की ० १ ) कल्याण वटिका |
इससे स्वप्नदोष और सब तरहका धातुविकार अच्छा होजाता है । की० १) दवा कुष्ठ की ।
यह खाने लगाने की दो दवाइयां हैं कुष्ठ को बहुत जल्दी आराम करती है । की ० १ )
दवा पीनस की ।
नाकका स्वर बिगडना खुशबू न आना आदि पीनस की बीगारी इस से अच्छी होती है । की ० १ )
नयनसुधा अञ्जन ।
इससे आंखका जाला धुन्ध फुली माडा आदि सब अच्छे होते हैं। की० ॥) ग्रहणी कपाट रस |
इससे सब तरहकी नई पुरानी संग्रहणी आराम हो जाती है । की० १ ) दवा पशुलीके दर्द की ।
1
इससे पशुलीका दर्द लगाते ही बहुत जल्दी आराम हो जाता है । की ० 1) दवा आई आंख की ।
इससे आई हुई आंख का दई लाली आदि फौरन आराम होती है । की ० ।) दवा पेट दर्द की ।
इससे सब तरहका पेटका दर्द (शूल) फौरन आराम हो जाता है की oil) कृमि नाशक वटी ।
इससे पेटमें जो छोटे २ कीडे पड जाते हैं वह दूर होकर कृमिरोग नाश होजाता है । की ० ||)
1
कोकिल कंठ वटिका ।
इससे किसी कारण से बैठ गया हो वह साफ होकर आवाज साफ हो जाती है । की ० । )
I

Page #45

दाद का मरहम । यों तो बाजार में दाद की दवाइयां कई तरह की हैं पर उन में किसी न किसी तरहका नुक्स जरूर पाया जाता है, परन्तु हमारी इस दवा से किसी तरह की तकलीफ नहीं होती और न बूरी बू आती है तथा दाद के दादा को तगादा कर भगाती है । की डि० ।) पवित्र असली २० वर्षका आजमूदा सैकडों प्रशंसापत्र प्राप्त.
__ नमक सुलेमानी।
फायदा न करे तो दाम वापस. ये हैजा बदहजमी पेचिश शूल वायु रोग पेटका दर्द बरबट में रामवाण सम है, गठिया बात खांसी दमा नापी व स्त्रियों के मासिकधर्म की खराबी में जादू का असर देता है जिगर व पेट की सब खराबीयों को दूर करके पाचनशक्तिको बढाता है । दाम फी शीशी ।।) डा० ख० ।) तीन शी० ११) डा०) छः शो० २॥) डा० ॥) बारह शी० ५) डाकखर्च ॥)
नयनामृत सुरमा । इसके लगाने से आंखों का जाला धुन्ध फुली नेत्रों से पानोका बहना नजले का उतरना आंखों की सुखी परवर आदि नेत्रों के सर्व रोग दूर हो जाते हैं और चस्मे का लगाना छुट जाता है और गो तक नेत्रोंकी ज्योति कम नहीं होतो और रोज लगाने से आंखों में ठ'
आंखें नहीं पकती हैं की० फो शीशी १) डा० अ०
असली 3 इस मशहूर दवा की अधिक प्रः पर वर्षों से यह असली अर्क कपूर हैन
और परमोत्तम गुणकारी हजारों वार । इये कीमत फी शीशी।) आना

Page #46

केशबिहार तैल |
हमने यह तेल अपने आयुर्वेदीय ग्रन्थों को मथन कर अत्यन्त सुगन्धित और लाभदायक बनाया है । इसके लगाने से बालों का गिरना, शिर घूमना मस्तकी निर्बलता, हमेशा दर्द, धातु दौर्बल्य, शुक्र दोष कमजोरी, राजयदमा इनको दूर कर बालों की जड़ें मजबूत करता शिर में ठंडक पहुंचाता आंखों की ज्योति बढाता और मानसिक रोगों को लाभ पहुंचाता है फी शी० ॥1) दर्जन ५) डा० अ० नारायण तैल |
इस तैल से गठिया पक्षाघात बात का दर्द व सर्दी से उत्पन्न हुए सब प्रकार के दर्द फौरन आराम होते हैं फी शीशी १) डा० ।) शिर दर्द नाशक तेल |
इस तैल को शिर में लगाने से शिर का दर्द चाहें किसी तरह का हो फौरन दूर होजाता है और आधाशीशी कनपटी का दर्द दूर हो जाता है कीमत फी शीशी ।) एक दर्जन २|1)
अद्भुत हुलास ।
1
इससे शिर दर्द जुकाम आदि बहुत जल्द आराम हो जाता है । की० ।) दवा मुंह के छालों की ।
इससे सब तरह के छाले आराम हो जाते हैं। की० 1)
मरहम |
रारात
इस से सब तरह के घाव ( जखम ) आराम हो जाते हैं । की० ।) कोमलक |
इस से फटे हुए
होकर मुलायम हो जाते है की ० 1)
रसायन ।
(क्सीर दवा है। कीमत १ )
चूर्ण |
1
बढती है और स्मरणशक्ति तेज होती मीलनेका पत्ता-
चंद्रसेन जैन वैद्य.
श्रम - इटावह. U.P.

Page #47

આ માસમાં નવા દાખલ થયેલા માનવતા સભાસદો. | ૧ શેઠ કુચંદ મૂળચંદ પટણી, મુંબઈ, બી. વ. લાઈફ મેમ્બર, ૨ વકીલ નંદલાલ લલુભાઈ વડોદરા. બી. વ. લાઈફ મેમ્બર.. ૩ પારેખ દૂર્લલાદાસ કલ્યાણજી મુંબઈ, બી. વ. લાJક મેમ્બર, ૪ ઝવેરી મણીલલ ઉત્તમચંદ મુંબઈ. બી, વ, લાઈફ મેમ્બર.. ૫ શેઠ મગનલાલ લાલચંદ ભાવનગર. ૫. વ. વાર્ષિક મેમ્બર, કે માસ્તર રવચંદ માવજી જામનગર. ૫. વ. વાષક મેમ્બર.
विविध पूजा संग्रह (શ્રીમદ્ વિજ્યાનો' સરિ ( આત્મારામજી મહારાજ તથા અનિરાજ શ્રી
વહેભાવિન્યજી મહારાજ વિરચિત ચૌદ પૂજાના સાશાહ) મહોપકારી શ્રીમદ્દ વિજયાનંદ સુરીશ્વર રચિત પૂજાઓ કે જેને માટે સંગીતના ગ્રોફેસરા અને પૂજાના જાણકાર રસિકા તેમની રચનાના સંબંધમાં અનેક વિધ પ્રશંસા કરે છે, તે પાંચ પજાઓ તથા તેમને પગલે ચાલતા પ્રસિદ્ધ વક્તા શ્રીમાળ્યુનિરાજ શ્રી વલ્લભાયણ મહારાજની બનાવેલી ટ પૂજા જે વર્તમાન સમયને અનુસરતા રાગરાગણીથી ભરપુર હોઈ આશ્ચર્થક છે. ગયા અને તેની પહેલાના વર્ષ માં મુંબઈ નગરીમાં તેઓશ્રીના ચાતુર્માસ દરમ્યાન તેઓની છેલ્લી બનાવેલી શ્રી ૫°ચપરમેષ્ઠિની પૂજા મુંબઈની જૈન પ્રજાએ વારંવાર ભણાવી, સાંભળી તેની અપૂર્વ રસિકતા જાણી અપૂર્વ આનંદ અનેકવાર લીધેલ છે અને તેની ઉપયોગિતા, કૃતિની રસિકતા એક્કમતે સિદ્ધ થઈ ચુકી છે, તેની વારંવાર માગણી થવાથી ઉક્ત બુંને મહાત્મા એની કૃતિની તમામ પૂજાએ સાથે છપાવી છે. પૂજા શોધવામાં મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિન્યજી મહારાજે કૃપા કરેલી હોવાથી તદન શુદ્ધ છપાયેલ છે.
ઉંચા ઈગ્લીશ લેજ કોગળા ઉપર સુંદર શાસ્ત્રી માટા ટાઈપમાં નિર્ણયસાગર ગેરસમાં છપાવી તેનું એટલું બધુ' સુંદર બાઈક્કીંગ કરાવવામાં આવેલ છે કે તે નેતાં તરતજ ગ્રહ છે. કરવાની ઈચ્છા થાય. જેને માટે ઘણા મોટા ખેચ કરવામાં આવેલ છે, જે શુમારે ત્રીના કારમાં સવાચારસે પાનાના દળદાર ગ્રંથ છતાં તેના બહોળા પ્રચાર થવા માટે મુક્કલથી લણી ઓછી કિંમતે એટલે માત્ર રૂા. ૯=૮= @ આઠ ( પેસ્ટેજ જુદુ’) ની કિંમત રાખવામાં આવેલ છે માત્ર જુજ ના બાકી છે, જેથી નીચેના સરનામેથી જલદી મંગાવો,
શ્રી જેને આત્માનંદ સભા- ભાવનગર
આ સભાનું જ્ઞાનોદ્ધાર ખાતું અને હાલમાં છપાતા
ઉપયોગી ગ્રંથો. તેમાં થતા જતા સંખ્યાબંધ વધારા
માગધી-સંસ્કૃત મૂળ અવસૂરિ ટીકાના ગુ. ૧ “ સત્તરીસય ઠાણ સટી ” શા. ચુનીલાલ ખુબચંદ પાટણવાળા તરWી. ર “ સિદ્ધ પ્રાલત સટી* * પ્રાંતિજવાળા શેઠ કરમચંદની બીજી સ્ત્રીના સ્મરણાર્થે.
હા. શેઠ મગનલાલ કરમચંદ તરાયી.

Page #48
3 ( રત્નશેખરી કથા " શા. હીરાચંદ ગહેલચંદની દીકરી બેન પશીબાઈ પાટણવાળા ત. 4 * દાનપ્રદીપ " શા. મુળજી ધરમશી તથા દુલભજી ધરમશી પોરબંદરવાળા ત. 5 88 મહાવીર ચરિત્ર " શ્રી શા, જીવરાજ મતીચંદ તથા પ્રેમજી ધરમશી પોરબંદરવાળા | નેમીચંદ્રસૂરી કૃત, તરફથી શા. મુળજી ધરમશીના સ્મરણાર્થે. 6 ( સંધ સિત્તરી સ્ટીક ? - શા. કલ્યાણજી ખુશાલ વેરાવળવાળા તરફથી. 17 6 ષટ્રસ્થાન પ્ર—સટીક " શા. પ્રેમજી નાગરદાસની માતુશ્રી બાઈ રળીયાત બાઈ | માંગરોળવાળા તરફથી.. 8 86 ચૈત્યવંદન મહાભાષ્ય '' શા. ઝુલચંદ વેલજી માંગરોળવાળા તરફથી. 9 96 સુમુખાદિમિત્ર ચતુષ્ક કથા " શા. ઉત્તમચંદ હીરજી પ્રભાસપાટણવાળા તરફથી. 106 ષડાવશ્યક વૃત્તિ નમિશા કૃત " શા. હરખચંદ મકનજી પ્રભાસપાટણવાળા તરફથી. 1111 પેથડ ઝાંઝડ પ્રબંધ’’(અમૃતસાગર)શા, મેહનદાસ વસનજી પારઅંદરવાળા તરફથી. 12' પ્રતિક્રમણ ગર્ભ હેતુ '' શા. મનસુખભાઈ લલ્લુભાઈ પેથાપુરવાળા તરફથી. 1316 સસ્તારક પ્રકીર્ણ સટીક " શા. ધરમશી ગોવીંદજી માંગરોળવાળા તરફથી. 14 શ્રાવકધમ વિધિ પ્રકરણટીક'' શા. જમનાદાસ મારારજી માંગરેાળવાળા તરફથી. 15" પ્રાચીન ચારકર્મ ગ્રંથટીકાસાથે’ શેઠ પ્રેમચંદ ઝવેરચ દ પાટણવાળા તરફથી, 26 " ધર્મ પરિક્ષા શ્રીજિનમંડન ગણીકૃત” એ શ્રાવિકાઓ તરફથી. 17 સમાચારી સટીક શ્રીમદ્દ યશા- શા, લલુભાઈ ખુબચંદની વિધવા એન મેનાબાઈ પાટણ | વિજયજી ઉપાધ્યાયજી કૃત” વાળા તરફથી. 1816 પંચ નિગ્રંથી સાવચૂરિ " 19 પર્ય”ત આરાધના સાવચૂરિ " 20* પ્રજ્ઞાપના તૃતીયપદ સંગ્રહની સાવચૂરિ. " 216 બંધાદય સત્તા પ્રકરણ સાવચુરિ ** રર 68 પંચ સંગ્રહ ? શેઠ રતનજી વીરજી ભાવનગરવાળા તરફથી. 2368 શ્રાદ્ધ વિધિ " શેઠ જીવણભાઈ જેચંદ ગાવાવાળા. 246 ષદશન સમુચ્ચય ' 256 શ્રી ઉત્તરા ધ્યયન સુત્ર' - બાબુ સાહેબ ચુનીલાલ પન્નાલાલજી મુંબઈવાળા - શ્રીમદ્દ ભાવવિજ્યજી ગણીકૃત ટીકા. તરફથી. 266 ખૂહત સંધયણી શ્રી જિનભદ્રગણી. ક્ષમા શ્રમણ કૃત " એક સભા તરફથી. ર૭“ કુમારપાળ મહાકાવ્ય '' શા. મગનચંદ ઉમેદચંદની વિધવા બાઈ. ચંદન પાટણ વાળા તરફથી. 281 ક્ષેત્ર સમાસટીકા' શેઠ અમૃતલાલ છગનલાલ ભાવનગરવાળા તરફથી. 291 કુવલયમાલા (સંસ્કૃત ) ? 306 વિજયચંદ્ર કેવળી ચરિત્ર પાટણ નિવાસી બાઈ રૂક્ષમણી તરફથી. 31" વિજ્ઞપ્તિ ત્રિવેણી " ( અપૂર્વ ઇતીહાસિક ગ્રંથ ) એકલા ભાષાતરના છપાતા ગ્રંથા. 32 ‘શ્રાદ્ધગુણ વિવરણ ' ( ભાષાંતર ) વારા હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદ ભાવનગરવાળા તરWી. 331 બંધ, નિગાદ, પુદગલ પરમાણુ છત્રીશિ ( મૂળ સાથે ભાષાંતર ) એક શ્રાવિકા તરફથી, 34 ચંપકમાળા ચરિત્ર' (અપૂર્વ ગ્રંથ ) ખાસ સ્ત્રીઓને વાંચવા લાયક (ભાષાંતર ) - ઉપર મુજબના 2 થે તૈયાર થાય છે. બીજા ગ્રંથાની ચેજના થાય છે, જેના નામે હવે પછી સિદ્ધ કરવામાં આવશે. - For Private And Personal Use Only