Book Title: Agam 11 Vipaka Sutra Satik Gujarati Anuvad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009044/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda (16) anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 16 mAM che... vipAkazruta, opapAtika - anuvAda-zreNInA sarjaka : 0 be Agama sUtro-saMpUrNa... -- vipAzruta-aMgama-11 ane muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa - - opapAtika-upAMgasUtra-1 Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha| navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 III Tel. 079-25508631 [16/1]. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [16] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 11-vipAkadazAMga gra anuvAda tathA TAnusArI vivecana ( kalama-14) 0 A bhAgamAM be Agamono samAveza karAyelo che. Agama-11 ane 12. aMgasUtra krama-11 ane upAMga sUtra krama-1. A AgamonA prAkRta nAmo anukrame vivA* jUtha ane vavAjhuM che. tene saMskRtamAM vipAzuta ane ApaghAta kahe che. vyavahAramAM te vipAkasUtra ane vivAI ke aupapAtika nAme paNa oLakhAya che. - vipAka-raMgasUtramAM be zrutaskaMdha che. baMne zruta-skaMdhamAM daza-daza adhyayano che, kula vIza adhyayano che. mukhyatve dharmakathAnuyogavALA A AgamamAM du:kha [azubha ane sukha [zubha vipAkane jaNAvela che. azubha karmanA vipAkamAM kiMcit dravyAnuyoga ane zubhakarmanA vipAkamAM kiMcit caraNakaraNAnuyoga samAviSTa che. uvavAI-upAMgasUtramAM koI zrutaskaMdha, adhyayana ke uddezA nathI, sUra-samUha ja che. A sUtra dharmakathAnuyoga rUpe prasiddha che. paNa temAM caraNakaraNAnuyoga ane dravyAnuyoga paNa jovA maLe che. A sUtranI vizeSatA e che ke - tenA vividha varNanono sAkSI pATha AgamomAM aneka sthAne jovA maLe che. jemake nahIM 3thags, nag afrNa Adi. * ahIM "vipAkazruta" zabdano zo artha che ? vipAka-puNya, pAparUpa karmaphaLa, tene pratipAdana karanAra zruta-Agama te vipAkazruta. A bAra garUpa pravacana puruSanuM agIyAramuM aMga che. A zAstramAM ziSTa siddhAMta paripAlanArthe maMgala-saMbaMdha-abhidheyaprayojana cAre kahevA joIe. temAM A zAstra ja samagra kalyANane karanAra sarvajJo zratapaNe celuM hovAthI bhAvamaMdIrUpa che, tethI svayaM maMgalarUpa che. tethI ahIM juduM maMgala batAvela nathI. zubhAzubha karmano vipAka te abhidheya che te zAstranA nAmathI ja jaNAI che. zrotAmAM rahela anaMtara prayojana karmanA vipAkanuM jJAna zAstranA nAmathI ja jaNAya che. kemake karmanA vipAkane jaNAvanAra zruta sAMbhaLavAthI ja zrotAne pAye karma vipAkanuM jJAna thAya che. paraMpara prayojana zrotAne mokSa prAptirUpa che, je Apta praNItatAthI spaSTa che. kemake AptapuruSo mokSanuM sAdhaka na hoya tevA zAstrane kahevAmAM utsAhita hotA nathI, tevI canAthI Avane hAni thAya che. graMthano upAyopeya saMbaMdha graMthanA nAmathI ja jaNAI Ave che te e ke - zAstra upAya rUpa che, karmavipAkanuM jJAna upeya che 5 zrataskaMdha-1, duHkhavipAka . - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - * sUtra-1 : te kALe, te samaye caMpA nAme nagarI hatI. varNavo. pUNabhadra caitya hatuM. te kALe samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya Arya sudhamAM aNagAra, jAtisaMpame hatA, vaNavo. caudapUna cAra jJAna sahita, 5oo aNagAro sAthe parIvarI pUvanupUrva yAvatu pUrNabhadra zailya yathApati vagaha laI yAvatu vicaratA hatA.. paradA nIkaLI, dhamane sAMbhaLI, avadhArI, je dizAmAMthI Avela te dizAmAM pAchA gayA. te kALe samaye Arya sudhamanA ziSya Arya jaMbU ANagAra, je sAta hAtha uMcA tathA gautamasvAmInI jema cAvatuM dhyAna rUpI koThAmAM rahI vicaratA hatA. tyAre Arya jaMbU aNagAre jAtAzraddha thaI cAvatu Arya sudhamAM aNagAra pAse AvI, traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne vaMdana-namaskAra karIne cAvatuM parphapAsatA A pramANe kahyuM - A baMne AgamonA mULagono pUrNa anuvAda to ahIM karelo ja che. te sAthe vivecana paNa che, je mATe ame "TIkAnusArI vivecana" zabada pasaMda karela che. temAM vRtti sAthe kvacit anya saMdarbhonI noMdha paNa che. vRttino anuvAda paNa che. A baMne AgamonI niyukti, bhAga, cUrNi hovAno ullekha amone maLela nathI. ame vRtinA anuvAdano je bhAga choDI dIdhela che. tyAM * x * x * AvI nizAnI mukela che. vRttikAranI paddhati mujaba ame "vivecana' zabda lakhyo che, paNa vRttimAM aneka sthAne zabdArthanI pracuratA ja jovA maLe che. keTaluMka vivaraNa sUtrArthamAM AvI ja jAya che, tethI vivecanamAM ame AvA zabdArtha ke vivaraNane choDI paNa dIdhela che. - [16/2] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda * vivecana-1 : te kALamAM, te samayamAM - x * kALa ane samayamAM zo bheda che? sAmAnya vartamAna avasarpiNInA cothA ArArUpa kALa, viziSTa, tenA eka dezabhUta te samaya. athavA te kALanA heturUpa, te samayanA heturUpa. jo ke te nagarI AvI hatI, tathA avasarpiNIkALa svabhAvathI te vastu svabhAvonI hAnI pAmatAM varNaka graMthokta rUpa, sudhamasviAmInA kALe tevI na hatI. varNana- zraddha, samRddha, timita Adi uvavAI mAphaka jANavuM. pUrNabhadra nAmanuM caitya hatuM. kApafspva - dvArA Ama sUcave che - Arya sudhamAM sthavira yathA pratirUpa avagraha grahIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. temAM je prakArathI sAdhu ucita rU5, te yathApatirUpa, te avagraha-Azraya, viharati-rahe che. * x * sajIgneha-sAta hAtha uMcA, naEI nayanasAthI taZI - jema bhagavatIsUtramAM gautamane varNavyA che, tema ahIM varNavavA. kyAM sudhI ? "dhyAnakoThagata" sudhI. te A pramANe * samacaturasa saMsthAna saMsthita, vajaRSabha nArAya saMghayaNI, suvarNanA kakaDAnI kasoTImAM karelI je rekhA, tenI jevA tathA kamaLanA garbha jevA gaura varNI. parAbhava na pamADI zakAya tevA tapavALA, karmarUpI vanane bALavAmAM agni jevA tejasvI tapavALA, tapane tapAvanAra jenA vaDe karmone tapAvIne, potAnA AtmAne sakhyapaNe tapAvanAra, ke je tapa bIjA karI zake nahIM, prazasta tapasvI, bhIma-ati kaTakArItA karIne pAse rahelA apasavvIne bhaya utpanna karavAthI pradhAna - ** ghara * pariSahAdi munA vinAzamAM nirdaya, bIjA vaDe AcarI na zakAya tevA guNavAna, ghora tapavALA, alAsatva prANI na AcarI zake tevA dAruNa brAhmacaryane vize rahenArA, pratikarmanA tyAgathI zarIranA tyAgI, zarIramAM saMkocelI hovAthI saMkSipta ane aneka yojana pramANa vastune bALavAmAM samartha hovAthI vipula tejovezyAviziSTa tapojanya labdhivALA, zuddhapRravI Asana tyAgIne aupagrahika niSadhA bhAve ubhaDaka Asane rahelA. adhomukha - uMce ke ticha dRSTi na sakhI nIcI daiSTi rAkhanArA. dhyAna koThamAM rahelA. saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA rahe che. nAta zraddha - vikSita arthanA zravaNanI IcchAvALA, jAtasaMzaya - nizcaya na thayela arthamAM zraddhAvALA, jAtakutuhala-zravaNa utsukatAvALA, pahelAM na hatI paNa have jene zravaNecchA utpanna thaI che tevA. e pramANe utpanna saMzaya, utpanna kutUhala. saMjAta zraddha-saMzaya-kutUhala, samutpanna zraddha-saMzaya-kutuhala. A pado che zabda prakaSiida vacana che. bIjA AcAryo A padono artha Ama kare che - jAtazraddha - prazna pUchavAnI IcchAvALA, zA mATe? jAtasaMzaya-saMzaya thayo mATe, zA mATe? jAtakutuhala-A traNa padathI avagraha kahyo. e rIte anya traNa traNa pado vaDe IhA, apAya, dhAraNA kahI. traNa vakhata jamaNA paDakhethI AraMbhI pradakSiNA karI. paryapAme che, pAse yAvatuM zabdathI zuzruSA-namaskAra karatA vinaya vaDe aMjali joDI, sanmukha rahIne paryApAse che. * sUtra-2 - he pUjyA jo zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat saMpAd dazamAM aMga prazna vyAkaraNano A artha kahyo, to he bhate agyAramAM vipAkamRtano zo artha kaho che ? tyAre Arya sudhamaei jaMbU aNagarane Ama kahyuM - he jaMbU zramaNa yAva4 saMpAta bhagavaMte agyAramAM aMga vipAkakRtanA be zrutaskaMdha kahA che - du:khavipaka ane sukhavipaka. he bhaMte ! zramaNa yAvat saMpAd 11mAM aMga vipAka mRtanA be zrutaskaMdha kahyA che, to pahelA zrutaskaMdha duHkhavipAkanA zramaNa yAvata saMpaNe keTalAM adhyayano kahyA che tyAre Arya sudhamaei jaMbU aNagArane kahyuM - he jaMbU dikara tIrthakara zramaNa bhagavaMta mahAvIre du:khavipAkanA daza adhyayano kahyA che. * vivecana-2 - du:khavipAka-pApakarmanA phaLa, du:khanA heturUpa hovAthI pApakarma, teno vipAka. A pahelo zrutaskaMdha che, bIjo sukhavipAka che. * sUtra-3 - - mRgApu, ujitaka, abhagna, zaTa, bRhaspatI, naMdI, uMbara, zauryadita, devadattA, aMjU [A daza mAdhyayano che.] * vivecana-3 : (1) mRgAga - A nAme rAjaputra vaktavyatAvALuM adhyayana, (2) ujhitasArthavAhaputra (3) abhana-vijaya cora senApatino puga, (4) zakaTa-sArthavAha putra, (5) bRhaspati-purohitapura, (6) naMdI-naMdIvardhana rAjakumAra, (7) uMbara-uMbaradad, sArthavAha puga, (8) saukidad-mAchImAra putra, (9) devadattA-gRhapati putrI, (10) aMjUsArthavAha putrI. che adhyayana-1-"mRgAputra" che -X - X - X - X - * sUtra-4 : bhate je Adikara tIrthakara yAvat sapAkhe duHkhavipAkanA daza adhyayano kahA che . x * to bhate pahelA duHkhavipAka adhyayanano zo artha kahyo che ? tyAre sudhamAM zaNagAre jaMbU aNagArane kahyuM - he jaMbU! te kALe, te samaye mRgAma nagara hatuM. vaNaka. te mRgagrAma nagaranI bahAra IzAna dizibhAgamAM caMdana pAdapa nAme udhAna hatuM. te sarvaRtuka hato. tyAM sudharmayakSanuM junuM, pUNabhadra jevuM vAyatana hatuM. te mRgagAma nagamAM vijya nAme kSatriya rAjA hato. te vijaya kSatriyane mRgA nAme ahIna rANI hatI. vaka. te vijaya kSatriyano putra ane mRgA rANIno Atmaja mRgAputra nAme putra hato. te tibaMdha, jAtisUka, jAtibadhira, jAtipaMgula, huMDa, vAyu vALo hato. te bALakanI hAtha, paga, kAna, AMkha, nAka na hatA. kevaLa tene te aMgopAMganI AkRti-madhya Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/4 22 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda AkArarUpa hato. pachI te mRgAdevI, te mRgAputra bALakane gopanIne bhUmi gharamAM gupta rIte bhojana-pAna vaDe poSatI rahe che. * vivecana-4 : maLI 31 - sarvaRtunA kula vaDe vyApta, naMdanavana sadeza ItyAdi udhAsavarNanA kahevuM. cirAdika-ghaNAM kALanuM banela Adi, jema uvavAImAM pUrNabhadra caitya che tema kahevuM. ahIna-pUrNa paMcendriya zarIra, ItyAdi varNana kahevuM. Atmaja-putra. jAti aMdha - janmathI aMdha, haMDa-sarva avayavanA pramANathI rahita. vAyavva-vAta prakRtivALo. AgaImeta * AkAra mAtra, ucita svarUpavALo nahIM. rahassa-khAnagI. * sUtra-5 : te magaNAma nagaramAM eka jatibaMdha puraNa raheto hato. te eka cakSuvALA parasa vaDe daMDa vaDe AgaLa kheMcAto-kheMcAto jato hato. tenA mastakanA keza phuTelA ane atyaMta vikharAyelA hatA. mAkhInA jhuMDa tenI pAchaLa baNabaNatA hatA. Avo te AMdha miyagAma nagaramAM ghera ghera dayA upajAvato AjIvikAne karato raheto hato.. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAvat padhAyAM. cAvatuM parvadA nIkaLI. tyAre te vijaya kSatriya A kathAnA ane pAmIne koNika rAjAnI jema nIkaLyo yAvatu paryApAsavA lAgyo. tyAre te jAti aMdha paraNe te moTA jana zabdane yAvata sAMbhaLIne, teNe kahyuM - devAnupiya! zuM Aje mRgagrAma nagare Indramahotsava che yAva4 badhAM jaI rahyA che. tyAre eka vastu para jAti aMdha parane kahyuM - he devAnupiyA Indramahotsava Adi nathI, yAvatuM te mATe loko jatAM nathI. paNa zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvatu padhAryA che, te kAraNe cAvavuM badhAM jaI rahyA che. tyAre te adhapuruSe te ekAkSI puruSane kahyuM - devAnupiya ! cAlo, ApaNe paNa bhagavaMta mahAvIranI pAse jaIne yAvatu paryApAsIe. tyAre te jAti AMdha puraSa AgaLa cAlatA puruSa vaDe lAkaDIthI doravAto bhagavata mahAvIra pAse Avyo, AvIne traNa vakhata jamaNethI pradakSiNA karI, karIne vaMdana-namana kayAM, cAvatuM paryApAsavA lAgyo. tyAre bhagavate te vijaya kSatriya ane paryadAne dharma kaho. parSadA rAvata pAchI gaI. vijaya rAja paNa gayo. * vivecana-5 - ku-skRTitavALanA saMcayathI vikharAyela keza. haDAhaDa-ati, mastaka jenuM te. machiyA-mAkhI, caTakarapradhAna-vistarato evo, pahaka-samUha. athavA mAkhInA vaMdano je prahakara, tenA vaDe mArgamAM gamata kasato. prAyaH melavALI vastumAM ja mAkhI. anugamana kare che. kAluNavaDiyA - karuNavRttithI, viliMkakhemANe - AjIvikA karato. * * * nAva samosafy - pUvanupUrvI cAlatA, prAmAnugrAma vicaratA ItyAdi. mA moTo janazabda-kolAhalAdi. temAM janamUha-cakAdi AkAra. samUha, teno zabda, bolaavyakta dhvani. ma - Indra mahotsava, cAvat zabdathI - chaMda, rudrAdi mahotsava athavA ughAna yAtrA. jemAM ghaNAM ugra, bhogAdi loko eka dizAmAM ja mukha karIne cAlatA hoya. vRttikAra zrInuM pachInuM lakhANa sUpamAM pratyakSa ja noMdhAyeluM che. he devAnupriya ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAvat padhAryA che, ahIM saMpAta che, Aja mRgagrAma nagaranA mRgavana udhAnamAM yathA pratirUpa avagraha svIkArI, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM rahyA che. bhagavaMte upadeza Apyo - x - je rIte jIvo baMdhAya che Adi. jAti baMdhajanmathI ja aMdha, te cAnA upaghAtathI paNa thAya, tethI kahe che - utpanna aMdhaAraMbhathI ja cakSu na hoya tevo kuliMga aMga svarUpa. * sUtra-6 - te kALe samaye bhagavaMtanA mukhya ziSya indrabhUti aNagAra yAvat vicaratA hatA. pachI te gautamasvAmIe te jAtyaMdha puruSane joyo. jaIne jAtazraddha yAva4 kahyuM - bhagavAna ! koI puruSa jAtyaMdha, jItyadharUSa hoya ? hA hoya. - * bhagavana ! te puruSa jAtiaMdha, jAtidharUpa kevI rIte che ? he gautama ! A ja mRgAma nagamAM vijayIkSatriyano yujha, mRgAdevIno Atmaja evo mRgApu nAme bALaka jAtiaMdha, jAtidharUpa che, te bALakane avayavo nathI yAvat AkRti mAtra che. mRgAdevI cAvatuM tenuM pAlana kare che. tyAre gautamasvAmIe zramaNa bhagavad mahAvIrane vaMdana-namana kayAM, karIne kahyuM - he bhagavan ! ApanI AjJA pAmIne mRgAputra bALakane jovA Iccha chuM - - - he devAnupiya! sukha upaje tema karo. tyAre gautamasvAmI bhagavaMtanI AjJA pAmIne haSTa tuSTa thaI bhagavata pArothI nIkaLyA, nIkaLIne tvarita cAvatu Iyasimiti zodhatA mRgagrAma nagare AvyA, AvIne mRgAma nagara madhyethI mRgAdevIne ghera AvyA. tyAre mRgAdevI gautamasvAmIne AvatA joIne. hasTa-tuSTa thaI cAvatuM bolI - devAnupiya! ApanA AgamananuM prayojana zuM che ? te jaNAvo. tyAre gautamasvAmIe mRgAdevIne kahyuM - he devAnupiyA ! huM tamArA pune jovAne kadI Avelo chuM. tyAre mRgAdevIe mRgApuma bALakanI pachI janmelA cAre putrone savaliMkAra vibhUSita kayAM, karIne gautamasvAmInA page lagADyA pachI kahyuM - bhagavad ! A mArA cAra putro, tame juo. tyAre gautamasvAmIe mRgAdevIne kahyuM - devAnupiyA! huM tamArA A putrone jovA jaldI nathI Avyo. tamAro je moTo putra mRgAputra' je jAti aMdha, jAti aMdharUpa che, jene tame chupI rIte bhoMyarAmAM rAkhIne guptapaNe bhojana-pAna vaDe Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/6 pAlana-poSaNa karo cho, tene jovA Avyo chuM. tyAre te mRgAdevIe gautamasvAmIne pUchyuM - he gautama! te koNa evA tathArUpa jJAnI ke tapavI che? jeNe Apane mArA A rahatyika arthane zIghrapaNe kahyo, jethI tame A arthane jANo cho? tyAre gautamasvAmIe mRgAdevIne kahyuM - he devAnupiya! mArA dharmAcArya zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, jenAthI huM A vRttAMta jANuM chuM. mRgAdevI, gautamasvAmI sAthe A vAta karatI hatI teTalAmAM mRgAputra bALakanI bhojanaveLA thaI gaI. tyAre mRgAdevIe gautamasvAmIne kahyuM bhaMta! Apa ahIM ja ubhA raho. jethI huM tamane mRgAputra bALaka batAvuM. ema kahI bhojanapAna gRhe gaI, jaIne vastra parAvartana karyAM, karIne kASThanI gADI grahaNa karI, karIne vipula azana-pAna-khAdima-vAdima bharyA. bharIne te kASThanI gADIne kheMcatI khecatI gautamasvAmI pAse AvI, pachI gautamasvAmIne kahyuM tame Avo, mArI pAchaLa cAlo, huM tamane mRgAputra bALaka batAvuM. - 23 tyArapachI gautamasvAmI mRgAdevInI pAchaLa cAlyA. tyAre te mRgAdevI kASThanI gADIne kheMcatA kheMcatA bhUmigRhe AvyA, AvIne catuSTapaTa vastra vaDe mukha bAMdhyu, mukha bAMdhatA gautamasvAmIne kahyuM, tame paNa bhagavan ! muhapati vaDe mukhane bAMdho tyAre gautama svAmIe paNa mukhane bAMdhyu. pachI mRgAdevIe avaLu mukha rAkhI bhUmigRhanA dvAra ughADyA. temAMthI je gaMdha nIkaLI, te sarpanuM mRtaka, sarpanuM klevara yAvat tenAthI paNa aniSTatara evA prakAre gaMdha hatI. tyAre te mRgAputra bALaka te vipula azana-pAna-khAdima-svAdimanI gaMdhathI abhibhUta thaIne te vipula azana, pAna AdimAM mUrchita thaI te vipula azanAdine, temAM besIne AhAra karyo, AhAra karIne jaldIthI te AhAra vidhvaMsa thayo, pachI te paru-lohIpaNe parINamyo, te paru-lohIno AhAra karyo. tyArapachI gautamasvAmI, te mRgAputra bALakane joIne AvA prakAre saMkalpa utpanna thayo aho! A bALaka purANA-duSTa rIte AcarelA, duppatikAMta azubha pApakRt karmonA pApaka phaLa-vRtti vizeSane anubhavato rahyo che. meM naraka ke nArakIne pratyakSa joyA nathI paNa A puruSa naka pratirUpa vedanA veThe che. ema vicArI mRgAdevIne pUchIne mRgAdevInA gherathI nIkaLe che, nIkaLIne mRgA grAma nagaranI madhyethI nIkaLIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. AvIne bhagavaMtane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, vaMdana-namana karIne pUchyuM - huM ApanI AjJA pAmIne mRgagrAma nagaranI madhyethI pravezIne mRgAdevInA ghera gayo tyAM te mRgAdevI mane Avato joyo, joIne harSita thaI ItyAdi badhuM yAvat paru-lohIne AhAre che sudhI kahevuM. tyArapachI mane Avo manogata saMkalpa thayo ke aho ! A bALaka tenA jUnA karmone vaza yAvat rahelo che. - - viSAka aMgasUtra-saTIka anuvAda * vivecana-6 : Rtuvi - mananI sthiratAthI anvarita. cAvat zabdathI A pramANe - acapaLa, asaMbhAMta, yugapramANa aMtane pralokatI dRSTine AgaLa rAkhI cAle che. acapaLa - kAyAnI capaLatAnA abhAve, asaMbhrAMta-bhramarahita, yuga-cUpa pramANa bhUmibhAga. ciM - IryA, gamana - teno mArga. 60 - harSita, saMtuSTa, AnaMdita. A zabdo ekAryaka che. hava-jaldIthI. jAyA cAvi hotthA - thayA. vatyapariyaTTa - vastra parivartana. me nAnAmaC - te A pramANe. mitte Adi - gAyanuM ke zvAnanuM mRtaka. - x - aniSTata-ati aniSTa gaMdha, yAvat zabdathI akAMtatara, apiyatara, amanojJatara, amaNAmatara. A zabdo ekArthaka che. murchita Adi - grathita, vRddha, adhyupanna, A paNa ekArthaka zabdo che. aAsthit A ciMtita, kalpita, prArthita, manogata saMkalpa. ekAryaka che. 24 purAporALAis - jaraTha, karkazarUpa, pUrvakALe, prANAtipAtAdi duzruti hetu, duSpaDikkata - duHzabda abhAva arthamAM che, tenAthI prAyazcitta svIkAra Adi vaDe vipAkone dUra na karyA. azubha-asukha hetu, pAvANAM-pApa, duSTa svabhAva. kammANuM - jJAnAvaraNa Adi. * sUtraka : bhagavan ! te puruSa pUrvabhave koNa hato ? tenuM nAma ke gotra zuM hatA ? kayA gAma ke nagaramAM, zuM ApIne ke bhogavIne, zuM AcarIne ? pUrvanA kevA karmothI yAvat vicare che ? . he gautama ! ema saMbodhIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautamasvAmIne A pramANe kahyuM - he gautama ! te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpanA bharatamAM zatadvAra nAme nagara hatuM. je Rddha-stimita hatuM. te zatadvAra nagaramAM dhanapati nAme rAjA hato. te zatadvAra nagaranI kaMIka samIpe dakSiNa-pazcima dizA bhAgamAM vijayavardhamAna nAme kheTaka hatuM, te Rddha-timitAdi hatuM. te vijaya vardhamAna kheTakanI pAchaLa bIjA 500 gAmo hatA. vijayavardhamAna kheTakamAM ikkaI nAme rASTrakUTa hato. te dhArmika yAvat duSAnaMda hato. 500 gAmano adhipati thaI yAvat pAlana karato raheto hato. te vijayavardhamAna eTakanA 500 gAmone ghaNAM kara, bhAra, vRddhi, utkoTa, parAbhava, deya, bhedha, kuMta, vaMchapoSa, AdIpana, paMthakoTTa vaDe pIDA karato, dharmarahita karato tarjanA-tADanA-nirdhana karato * karato raheto hato. tyArapachI te IkkAI rASTrakUTa vijayavardhamAna kheTakanA ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, zreSThI, sArthavAhone tathA bIjA paNa ghaNAM grAmyapuruSone ghaNAM kAryo - kAraNomAM, rahasya-nizcaya-vyavahAromAM sAMbhaLavA chatAM "na sAMbhaLyuM" kaheto, na sAMbhaLyA chatAM "sAMbhaLyu" ema kaheto e pramANe jovAmAM - bolavAmAM - levAmAM - jANavAmAM karato hato. tyAre te IkkAI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda rASTrakaTane AvA karmamAM, AvI pradhAnatAmAM, AvI vidhAmAM, evA AcaraNamAM ghaNAM pApakarmone ane kalahaheturUpa pApakarmone upArjano vicarato hato. tyArapachI te IkkAI rASTrakUTane anya koI divase zarIramAM eka sAthe soLa rogAtaka utpanna thayA. te A pramANe - * vivecana-7 : pUrvabhave koNa hato ? nAma zuM hatuM ? gotra-kuLa zuM hatuM ? purA - pUrvenA dakSiNa, dupatikAMta, azubha pApakarmonA pApaka phaLa-vRtti vizeSane anubhavato vicare che ? jovaIT3 - gautamane AmaMtrIne. Rddhitimita-nirbhaya. vaNao - nagara varNanA kahevuM, te uvavAIva. sAmaMta-bahu dUra ke najIka nahIM. kheDa-dhULIyA prAkAvALuM. riddha-traddha, timita, samRddha jANavuM. Abhoga - vistAra, rASTrakUTa-maMDalopajIvi rAjaniyogika. adhArmika-jAvat zabdathI A pramANe jANavuM - aghamanuga-zruta cAstrinA abhAvane anusastAra, AvuM kaI rIte ? agharmiSTaadharma ja jene vallabha ke pUjita che te athavA atizayathI adharmI-dharmavajita, tethI ja adhamapivAyI - adharmanA pratipAdaka athavA A "avidhamAnadharma'' che evI prasiddhivALo. tathA adharma pralokyati - upAdeyarUpe jANe che. tethI ja adharmaparaMjanaadharmarAgI, tethI ja adharmasamudAyAnsamAcArIvALo. tethI adharma vaDe - hiMsAdi vaDe vRti-AjIvikAne karato, du:zIla-zubha svabhAvathI hIna, durvata-vaMtarahita, duutyAnaMdasAdhu darzanAdithI khuza nahIM. AvaLe - adhipatikarma, yAvat zabdathI-porevacca athavuM agresarava, svAmitva-nAyakatva, bhatRtva-poSakatva, mahArakatva-uttamatva, Azvarasya-jenuM senApatitva AjJApradhAna che tene niyogika vaDe karato, svayaM pALato evo. : kSetrAdi Azrita rAjaya dravya. bharehi-tenI ja pracuratAthI, viddhi-kuTuMbIne vitaraNa dhAnyanA bamaNAdinuM grahaNa, kvacit vRtti vaDe, temAM rAjAnA AdezakArInI jIvikA. ukkoDa-lAMca, parAbhaya-parAbhava vaDe. dejjardaya dravya-vyAja vaDe, bheja-mArAmArI Adi aparAdhane AzrIne te gAmanA manuSyo upara daMDanuM dravya naMkhAya, tathA pratyeka kaNabI pAse juduM juduM daMDa dravya ugharAve, tevA bhedha vaDe, tenA vaDe kuMta - "ATaluM dhana tAre mane ApavuM' e zarate niyogikane amuka deza ApI te ghana levuM. laMchaposa-cora vizeSane poSavA te. AlIvaNa - lokone vyAkuLa karIne luMTavAne prAmAdikane saLagAvavA vaDe. paMthako-sArcagAta, uvIlamANa-pIDA karato. vihammamANasva AcArathI bhraSTa karato, tajamANa-tarjanA karato, "mArI amuka vastu tuM Apato nathI" tuM yAda rAkhaje, ema kahI DarAvato. tAlemANa-cAbuka ane thappaDo vaDe mArato. niddhaNa-nirdhana. talavara- rAjaprasAdavALA rAjotthAsanika, mADaMbika-maDaMbanA adhipati, maDaMLasaMniveza vizeSa, jenA be yojanamAM prAmAdi niveza avidhamAna hoya. * * kajakArya, prayojanamAM aniutra, kAraNa - sAdhavAnA prayojana viSayabhUtamAM je maMgAdi vyavahAra, temAM maMga-paliocana, guhya-rahasya, nizcaya-vastunirNaya, vyavahAra-vivAda. thaH - A vyApAra, eyapahANa - emAM ja rahela, eyavijja-A ja vidhA-vijJAna, - X* pAvakasma-azubha, jJAnAvaraNAdi kali kalusa - kalaha hetu malIna sama. jamaNasamaga-eka sAthe. - x - * sUtra-8 : zAsa, khAMsI, javara, dAha, kukSizuLa, bhagaMdara, masA, ajIrNa, netrazULa, mastaka zULa, aruci, nepIDA, karNapIDA, kharaja, jalodara, koDha. * vivecana-8 : yonizULa e apapATha che, anyatra ahIM kukSizULa che. bhagaMdala-bhagaMdara, akAraaarocaka, udara-jalodara. * sUtra-6 : tyArapachI te IkkAI rASTrakUTe 16-rogAtaMkathI abhibhUta thaIne kauTuMbika paraSone bolAvIne kahyuM - he devAnupiyo ! tame jAo, vijaya vardhamAna kheTakanA zRMgATaka, mika, catuka, catvara, mahApatha, pathamAM moTA-moTA zabdoNI ughoSaNA karatA-karatA A pramANe ko - devAnapiya! ahIM IAI rAkaTanA zarIramAM 16-rogAtako utpanna thayA che, te A - zvAsa, khAMsI yAvata koDha. he devAnapiyo ! je koI vaidha-vaidhaputra, jJAyaka-jJAyakaputra, cikitsaka-cikitsakapux, je ikkAI rASTrakUTanA te 16-rogAtakamAMno eka paNa rogAtakane zamAvI de, tene ikkAI rASTrakUTa vipula arthasaMpadA Apaze. bIjI-trIjI vakhata A udghoSaNA karIne mArI A AjJA mane pAchI soMpo. tyAre te kauTuMbika puraSoe yAvatu AjJA pAchI soMpI. tyAre te vijaya vardhamAna kheTakamAM A AvA prakAranI ughoSaNA sAMbhaLI, samajIne ghaNAM vaidha Adi cha e hAthamAM zAkoza laIne pota-potAnA gharathI nIkaLyA, nIkaLIne vijaya vardhamAna kheTaka madhye thaIne ikkAI rASTrakUTanA ghera AvyA, AvIne IkkAI raSTikUTanA zarIrane tapAsIne, te roganuM nidAna pUchyuM, pUchIne ikkAI rASTrakUTane ghaNAM ampaMgana, urvatanA, nehapAna, vamana, virecana, advAvaNa, apAna, anuvAsanA, vastikarma, nirodha, sirovedha, takSaNa, prakSaNa, zirovasti, tarpaNa, puTapAka, chAla, mUla, kaMda, jha, puSpa, phaLa, bIja, zilikA, gulikA, auSadha ane bheja vaDe - te soLa rogAnaMkamAMthI ekapaNa rogAnaMkane samAvavA prayatna karyo, paNa temAMnA ekane paNa zamAvavA samartha na thayA. tyAre te ghai vaidho, vaidhapo Adi jyAre soLamAMnA eka paNa rogakartakane upazamAvI na zakyA tyAre zrAMta, tAMta, paritAMta thaIne je dizAmAMthI AvyA hatA, te ja dizAmAM pAchA gayA. tyArapachI IjjAI rAkaTa, vaidha vagare che e niSedha karyo, tenA paricArakoe paNa teno tyAga karyo, te auSadha ane bheja karavAthI paNa kheda pAmyo, soLa rogAnaMkothI parAbhava pAmelo te rAjaya, rASTra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda 1/1/9 cAva4 aMtaHpuramAM mUrSita, rAjya ane rASTrano AsvAda-prArthanA-IcchA-abhilASA karato, Ad-du:khard-quid thaI 50 varSanuM utkRSTa Ayu pALI kALamAse kALa karIne A ratanapabhAmRedImAM utkRSTa sAgaropamanI sthitivALA nArIone vize nAskIpaNe utpanna thayo. tyArapachI tyAMthI anaMtara rAvIne A mRgagrAma nagaramAM vijaya kSatriyanI mRgAdevInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. tyAre te magAdevInA zarIramAM ujjavaLa yAvatu javalaMta vedanA utpanna thaI, jyArathI mRgAputra dAraka mRgAdevInI kuHImAM garbhapaNe utpanna thayo che, tyArathI mRgAdevI vijayarAjAne aniSTa, AkAMta, apiya, amanojJa, amaNAma thaI che. tyArapachI te mRgAdevIe anya koI divase madhyarAtrie kuTuMba jAgarikAthI jagatA A AvA prakArano manogata saMkalpa utpanna thayo - e pramANe huM vijaya kSatriyane pUrve ISTa Adi, zreyA, vizvasanIyA, anumatI hatI. jyArathI mArI kukSimAM A garbha garbhapaNe utpanna thayo che, tyArathI huM vijaya kSatriyane aniSTa yAvatu amanojJa thaI chuM. vijaya kSatriya mArA nAma ke gomane paNa grahaNa karavA IcchatA nathI. to mArI sAme jotuM ke bhogapabhoga to kyAMthI ja hoya ? tethI mare nize A gana ghai garbhaittana-untana-gAlana-maraNa vaDe zAtanA Adine yogya che. A pramANe vicAra karyo. vicArIne ghaNAM ja khArA, kaDavA, tUrA Adi gabhazAtana auSadhane khAtI ane pItI te gabhatuM zAtanA Adi karavAne IcchavA lAgI, paNa te garbhanuM zantana-pAtana-galana-maraNa na thayuM. tyAre teNI zAMta, tAMta, paritAMta, akAmita, parAdhIna thaI duHkhe duHkhe garbhane vahevA lAgI. te bALaka garbhamAM hato tyAre ja tene ATha nADI zarIramAM ane ATha nADI zarIranI bahAra vahetI hatI, ATha parane ane ATha lohIne vahAvatI hatI. bhaLe nADI kAnanA chidramAM banne AMkhamAM, baLe nAkamAM, baLe dhamanImAM vAraMvAra pazu-lohIne jharatI hatI. bALaka garbhamAM hato tyArathI ja agnika nAme vyAdhi pragaTelo, tethI te bALaka je kaMI khAto, te turaMta vivaMsa pAmato hato ane paru tA lohIpaNe pariNamato hato. te paNa te ane lohI khAI jato. -- . pachI te mRgAdevIe. anya koI divase nava mAsa patipUrNa thatA bALakane janma Apyo, je jAtiya yAvatu AkRti mama hato. tyAre te mRgAdevI te bALakane huMDa ane aMdharUpa jue che. joIne bhayabhIta Adi thaIne badhAbIne bolAve che. badhIne kahyuM - he devAnupiyA! tame A bALakane ekAMta ukaraDAmAM pheMkI do. tyArapachI te badhAtrIe mRgAdevIne 'tahatti' kahI A ane vIkAya. svIkArIne vijaya kSatriya pAse AvI, AvIne be hAtha joDI, Ama kahyuM - he svAmI ! mRgAdevIe nava mAsa pUrNa thatAM yAvatu AkRti mAtra che. pachI te mRgAdevI, te huMDa ane aMdharUpane joIne bhayabhIta, trasta, udvigna, saMtabhaya thaIne mane bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiya! tuM ja, ane A bALakane ekAMtamAM ukaraDAmAM pheMkI do. to he svAmI ! AjJA Apo ke A bALakane ekAMtamAM ukaraDAmAM pheMka ke nahIM? tyAre te vijaya kSatriya, te badhI pAse A vAta sAMbhaLI, te rIte ja saMbhAta thaI ubho thayo, thaIne mRgAdevI pAse Avyo. AvIne mRgAdevIne kahyuM - he devAnupiyA ! A tAro pahelo garbha che, je tuM ane ekAMta ukaraDAmAM pheMkIza, to tArI prajA sthira thaze nahIM to huM A bALakane gupta rIte bhoMyarAmAM koI na jANe tema bhojana-pAna vaDe pAlanapoSaNa karatI vicara, to tArI prA sthira thaze, tyAre mRgAdevIe vijayakSatriyanI A vAtane 'tahatti' kahI vinaya vaDe svIkArI, svIkArIne te bALakane gupta rIte bhoyarAmAM koI na jANe tema bhojana-pAna vaDe pAlana karatI rahI. he gautama mRgAputra bALaka pUrva kALakRta ciraMtana yAvatu kamane anubhavatA vicare che. * vivecana-9 : vina - vaidha zAstra ane cikitsAmAM kuzaLa, jJAyaka-kevaLa zArakuzaLa, tegicchiA -cikitsA mAga kuzaLa, anya saMpayA-arcadAna. satyakosa-neraNI Adi zA peTI. avadhaNa-DAma daIne, avahANa -tenA dravya vaDe saMskArela jaLa, anuvAsanA-gudA dvArA jaTharamAM tela praveza karavo, vathikama-caviTana prayogathI mastakAdimAM sneha pUraNa athavA gudAmAM varyAdi kSepaNa, nisaha-anuvAsa, sirAvehanADI vedha, taRNa-charI AdithI tvacAne pAtaLI karavI. pacchaNa-apa cAmaDI kApavI, zirobasti-mAthAmAM carmakozathI tela puravA vaDe. *xx * tapaNA-snehAdithI zarIra puTa karavuM, paDapAga-pAka vizeSa niSpanna auSadhi vizeSa, challI-rohiNI Adi, zilikAkirAta, tikataka Adi, guliyA-dravyavaTikA, ityAdi - 4 - saMta-dehakhedathI zrAMta, taMta-manathI kheda, paritAMta-ubhayathI kheda pAmela. rAjya Adi yAvat zabdathI koza, koThAgAra, vAhana. mUrNita-gracita Adi kAryaka che. Ad-manathI du:khita, Adi zabdo ekAryaka che, aniSTa-kAMta Adi kArthaka che. puvarad - zanino pUrvabhAga, avarad-zanino pazcima bhAga, te rUpa je kALA samaya. kuTuMba jAgariyA - kuTuMba ciMtA. ajhalziya-AtmaviSayaka, ciMtiya-smRtirUpa, kapiya-buddhi vaDe vyavasthApita, palviya-prArthanArUpa, manogata-manamAM rahela, bahAra prakAzita, saMkalA-paryAloca. pg Adi pAMca ekArthaka zabdo che. dhikka-yeya, vesANiya-vizvasanIya, anumaya-viparIta mAnyatA hovA chatAM pachIcI mAnI le che. nAma-pAribhASikI saMjJA, gogaAnvaciMkI saMjJA. ma - garbha, zAtanA-pADI devA mATe TukaDA karavA/ thavA. pADaNa-pAtanA, je upAyathI khaMDa garbha paDe, gAlaNa-dravIbhUta thaI kSare. mAraNa-maraNa hetu. * * akAmiya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1/9 3o vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda adhyayanano A artha kahyo che, te kahuM kahuM chuM. * vivecana-10 : - maraNa avasare, sAgaropama - sAgaropama sthitika tairayikapaNe. gati , paMcendriya jAti, kulakoTinA yonipramukha - yoni dvAraka. joNi vihANaMsiyoni bhedo, khalIla maci-AkAzamAM rahela chinna taTanI upara rahelI mATI. * * * 3muF nAva * bAlyabhAva choDIne, vijJAna pariNata thayA pachI yauvana prApta thatAM - buddhi pariNAma prApta te vijJAna pariNata. naMtare vAva vatta - anAra zarIra tyajIne ke cyavana karIne dRDhapatiDAvatuM - uvavAI sUtramAM dRDhapatijJa bhavya vaNavela che, tema Ane paNa kahevo. - tevI ja vaktavatA kahevI, dRDhapratijJa mAphaka kalA grahaNa karI, pradjayA laI cAvat mokSe jaze. auta - kRtakRtya thaze. bhosmate-kevaLajJAna vaDe sakala jANavAlAyaka jANaze. mokSyati-sarvakarma mukta thaze. parinirvAsthati - sarva karma kRta saMtAparahita thaze. sava du:khono aMta karaze. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-1-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa nirabhilASa, asayaMvaza-pataMtra, nAlI-nADI, zisa. agaMtapavaha - zarIramAM ja lohI Adi rAve che. bAhiwvaha-zarIranI bahAra paTu Adi kSare. juve - be parune vahetI, be lohIne vahetI. nnatakAnanA chidra Adi. jAti aMdhathI jAtimuka Adi paNa levuM. huMDa-jenA zarIranA avayava avyavasthita che te. aMdhArava-aMdha-AkRti. bhIta zabdathI basa, udvigna, saMjAtabhaya levuM. vAyatra be hAtha joDI, mastake aMjali karIne. - x* saMbaMta-utsuka, paya-prajA, saMtati - x ". purA-pUrvakALe karela. purANa-dIrdhakALanA, cAvathI duzciNa, dupatikrAMta levuM. * sUtra-10 - bhagavan! mRgAputra ahIMthI kALamAse kALa karIne kyAM jaze? kyAM upajaze? gautamAM te ra6-dI ramAya pALIne kALamANe kALa karI A ja jaMbUdvIpanA bharatanA vaitAgirinI taLeTImAM sIMhakuLamAM sIharUpe janmaze. te sIMha tyAM dhArmika yAvata sAhasika thaI ghaNAM pApane yAvatuM bhegA karaze. karIne kALamANe kALa karIne A ranapabhA pratImAM utkRSTa sAgaropamasthitimAM cAvatu upajaze. tyAMthI anaMtara uddhatIne sarIsarpamAM upajaze. tyAM kALa karIne bIjI pRdImAM utkRSTa traNa sAgaropama sthitivALo thaze. tyAMthI udbhavata pakSImAM upajaze. tyAM marIne trIjI pRthvImAM sAta sAgaropama sthiti thaze. tyAMthI sahamAM. pachI cothI, tyAMthI uSNamAM, tyAMthI pAMcamI, pachI A, pachI chaThThI, tyAMthI manuSya, pachI sAtamI nArakImAM. tyAMthI cyavIne A jalacarapaMcendriya tiyaya yonimAM masya, kAcabo, grAha, magara, saMmArAdi sADA bAra lAkha pati kulakoTi pramukha kahI che, temAM eka eka yonimAM aneka lAkhanAra utpanna thaze. tyAMthI udbhavatane catupada uraparisarpa, bhujaparisarSa, becaramAM, cAra-praNabe IndriyamAM, vanaspatimAM, kaDavA vRkSamAM, kaDA rasavALI vanaspatimAM, vAyukAyateukAya-akAyamAM aneka lAkha vakhata janmo-maraze. tyAMthI nIkaLI anaMtara supatiSThapumAM vRSabhapaNe thaze. te bAlyAvasthA mUkI cAvatuM yauvanane pAmaze. koI vakhate pahelI varSA RtumAM gaMgA mahAnadIne kAMThe bhekhaDa khaNatAM, bhekhaDa paDavAthI mRtyu pAmI, supatiSThapuramAM zreSThInA kuLamAM putra thaze. tyAM bAlyabhAvathI mukata thaI cAvatuM yauvana pAmIne tayArUma sthavira pAse dharma sAMbhaLI, samajI, muDa thaI, gRhavAsa choDI aNagArika dIkSA leze. te tyAM aNagAra thaze, Iyasimita cAvatuM lAcArI. te tyAM ghaNAM varSa grAmapayayi pALI, AlocanA-pratikramaNa karI, kALamAse kALa karI saudharmakalo devapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara vIne mahAvideha kSetramAM je aya kuLo che, tyAM jamaze. deautijJanI jema vakatavyatA kahevI, kaLA zIkhIne vAvatu siddha thaze. he jaMbu bramaNa bhagavata mahAvIra sAva4 sapad du:khavipAkanA pahelA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/11 . adhyayana-2-uljhataka che -- -- -- x - x - x - x 31 * sUtra-11 : bhaMte ! jo zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat duHkhavipAkanA pahelA adhyayanano A artha kahyo che, to bIjAno yAvat zo artha kahyo che ? tyAre sudharmA aNagAre jaMbu aNagArane A pramANe kahyuM - he jaMbU ! te kALe, te samaye vANijyagrAma nAme Rddha-iimata-rasamRddha nagara hatuM. te vANijyagrAmanI uttara-pUrva dizAmAM dUtipalAza nAme ughAna hatuM, temAM sudharma cakSanuM sakSayatana hatuM. te vANijyagrAmamAM mitta nAme rAjA hato. tene zrI nAme rANI hatI. te vANijyagrAmamAM kAmadhvajA nAme gaNikA hatI, je ahIMna yAvat surUpA, 72-kalAmAM nipuNA, 64-gaNikAguNa yukatA, 29 vizeSomAM krIDA karanArI, 21-ratiguNapradhAna, 32-puruSopacAra kuzalA, nava gupta aMgo jAgRta thayelI, 18-dezI bhASA vizAradA, zrRMgAranA AgAra sama, suMdara vezavALI, gIta-rati-gaMdharva-nRtya kuzalA, saMgatagata suMdarastana dhvajA uMcI karelI, hajAranA mUlyanI prApta, rAjA dvArA chatra-cAmararUpI vALa vyaMjanikA arpita, karNItha vaDe gamanAgamana karatI, bIjI ghaNI hajAro gaNikAnuM Adhipatya karatI vicaratI hatI. * vivecana-11 : arzIna - ahIna pUrNa paMcendriya zarIrI, lakSaNa-vyaMjana, guNayukta, mAnaunmAna-pramANathI pratipUrNa, sujAta, sarvAMgasuMdarI hatI. temAM lakSaNa-svastikA, vyaMjana-maSI, tilakAdi, guNa-saubhAgyAdi - 4 - lekhathI zakuna paryanta 72 kaLA paMDitA, A kaLA prAyaH puruSone abhyAsa yogya ane strIone jANavA yogya che. gIta-nRtyAdi 64-kaLA, je vizeSathI paNya strIjanane ucita 64 vijJAnayukta che te. athavA vAtsyAyane kahela AliMganAdi ATha vastu, te pratyekanA ATha bheda, e rIte 64-thAya. - X - 32 puruSopacAra kAmazAstramAM prasiddha che. be kAna, be AMkha, be ghrANa, eka jIbha, eka tvacA, eka mana e nava aMga supta hoya che, paNa cauvana vaDe paTutAthI prApta thAya che. tathA - 4 - zrRMgArasavizeSanA gRha jevI, suMdara vezavALI, gIta ane rati evA gAMdhava, nRtyamAM kuzalA. saMvAya - saMgatagata, bhaNita, vihita, vilAsa, salalita, saMlApa nipuNa yuktopacAra kuzala. temAM saMgata-ucita, salalita-prasannatAyukta je saMlApa, temAM nipuNa, upacAra-vyavahAra, temAM kuzaLa. suMthaLa - suMdara stana, jaghana, vadana, hAtha, paga, nayana, lAvaNya, vilAsathI yukta. - 4 - jhasiyAya - uMcI karelI jayapatAkA. vivinnaItta - rAjAe prasAdarUpe Apela chatra, cAmara rUpa vIMjhaNo, zILavAyA - karNIratha-vAhana, tenA vaDe janArI, holthahatI. devattra - Adhipatya, purovartitva, poSakatva, svAmItva, mahattaratva-bAkInI vezyAnI tulanAe mahattama, AjJezvara-AjJA pradhAna je senAnAyaka te paNuM. kAremANA 32 viSAka aMgasUtra-saTIka anuvAda karatI-bIjA pAse karAvatI, pote pALatI evI. * sUtra-12 : te vANijyagrAmamAM vijayamitra nAme Adya sArthavAha vasato hato. tene subhadrA nAme ahIMna patnI hatI. te vijayamitrano putra ane subhadrA bhAryAno Atmaja ujhitaka nAme ahIMna yAvat surUpa putra hato. - te kALe te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA, paryAdA nIkaLI, rAjA paNa koNika mAphaka nIkaLyo, bhagavaMte dharma kahyo, paryAdA pAchI gaI, rAjA paNa pAcho gayo. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA paTTaziSya IndrabhUti aNagAra yAvat chaTTha-cha vaDe jema bhagavatImAM kahyuM tema yAvat vANijyagrAme AvyA. ucca-nIcAdimAM bhikSArthe bhramaNa karatAM rAjamArge pasAra thayA. tyAM ghaNAM hAthI ... saddhi-baddha-varmita-guDiya-uppIlita-kacchavALA, ghaMTa bAMdhelA, vividha maNi-ratnajaiveyaka-uttara kacuka vizeSathI zaNagArelA hAthI hatA. te dhvaja-patAkA vaDe zobhita, mastake pAMca pAMca zikharo laTakAvelA hatA. te hAthIo upara Ayudha ane praharaNa grahaNa karelA mahAvato beThA hatA. tyAM ghaNAM azvo joyA, je saddha-baddha-varmita-guDita hatA, temanA zarIranA rakSaNArthe pAkhara nAmaka upakaraNo bAMdhelA hatA uttara uMcuka upakaraNo bAMdhelA hatA. mukhamAM cokaDA hatA, tenAthI nIcenA hoTha bhayaMkara lAgatA hatA. cAmara-darpaNathI kaTibhAga zobhato hato. tenI upara Ayudha ane praharaNa grahaNa karelA asavAro hatA. bIjA paNa tyAM ghaNAM puruSo joyA. te paNa sannaddha-baddha-varmita-kavA hatA. dhanuSarUpI paTTikA upara pratyaMcA caDAvela hatI, kaMThe caiveyaka paherela, nirmaLa zreSTha cinhapara bAMdhela hato. Ayudha ane praharaNo temaNe grahaNa karelA. te puruSonI madhye rahela puruSane joyo, jene avaLA mukhe bAMdhelo, nAka-kAna kApelA, zarIra cIkAzavALuM karela, vadhya hovAthI be hAtha kaTideze bAMdhelA, kaMThamAM rAtA kaNeranI mALA paherAvelI, geru cUrNathI zarIra raMgeluM hatuM. te vadhya prANaprIya talatala chedAto, alpa mAMsanA TukaDA khavaDAvAto hato. te pApI, seMkaDo cAbukothI pahAra karAto, aneka nara-nArIthI parIvarelo, core-cauTe phUTelA Dhola vaDe ghoSaNA karAto hato. A AvA prakAranI ghoSaNA teNe sAMbhaLI - he loko ! A udbhuitaka bALaka upara koI rAjA ke rAjaputre aparAdha karyo nathI, paNa tenA potAnA karelA karmo ja aparAdhI che. * vivecana-12 : ddIna - ahIna pUrNa paMcendriya. - x - indrabhUti-gautama gotranA aNagAra, saMkSipta vipula tejolezyAvALA. bhagavatI sUtramAM kahyA mujaba niraMtara chaTTha-chaThThu tapokarma vaDe Atmo bhAvita karatA vicare che. tyAre bhagavaMta gautame chaTThanA pAraNe Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/12 33 pahelI parisimAM sajhAya karI, bIjAmAM dhyAna karyuM. trIjImAM atvarita, acapala, asaMbhrAMtapaNe muhapati pratilekhI, bhAjana-vastronuM paDilehaNa karyuM, bhAjana pramArjI, laI, bhagavaMta pAse AvyA, bhagavaMtane vAMdI-namI-chanA pAraNe bhikSArthe javAnI jA mAMgI ItyAdi - 4 - saMnaddha-batara bAMdhelA, varma-cAmaDInA rakSaNa mATe upakaraNa bAMdhya, guDAmoTa zarIra rakSaka vizeSa. upIliya kaccha-gADhatara uro baMdhana bAMdhya, uddAmiya ghaTalaTakatA ghaMTa bAMdhyA. zaiveyaka-DokanuM AbharaNa, uttakaMcuka-zarIra rakSaka vizeSa avamUla-mukhe bAMdhela cokaDuM, - x * x * tethI ja paDikapriya-bakhtara Adi sAmagrI yukta, jhaya-garuDAdi vajA, patAkA-cinharahita patAkA, Amalaka-zekhaka, ArUDhAhAthI upara besela mahAvata. gahirAudauharaNA - Ayudha ane praharaNa grahaNa karelA. kaMTha-gaLu, guNa-kaMThasUra, mallarAma-puSpamALA, cuguMDicagAya-naiki cUrNa vaDe coLela zarIra. yunnaya-saMgad, bajha-vadhya, prANa-ucchavAsAdi kAgaNimaMsa-nAnA mAsakhaMDa, pAva-pApI, kharnara-cAbuka - 4 - * sUga-13 : tyArapachI gautamasvAmIe te puruSane joIne, Avo manogata saMkalpa thayo ke - A puraSa cAvatu nakApatirUpa vedanA vede che, ema vicArI vANijyagrAma nagaramAM ucca-nIca-madhyama kuLamAM yAvatuM bhramaNa karatA, yathAvayapti sAmudAnika bhikSA grahaNa karIne vANijyagrAma nagaranI madhyethI nIkaLI yAvatu gaurI dekhADI. bhagavaMtane vAMdI-namIne A pramANe pUchayuM - he bhagavAna ! huM ApanI anujJA pAmIne vANijyagrAma nagaramAM yAvatuM pUrvavat kahevuM. bhagavAna ! te puruSa pUrvabhavamAM koNa hato ? yAvatu anubhavato vicare che ? :- he gautama! te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM hastinApura nAme RddhimAna nagara hatuM tyAM sunaMda nAme mahAna rAjA hato. te nagaranA bahumadhyadeza bhAgamAM eka moTo gomaMDapa hato, je aneka seMkaDo staMbha upara rahelo ane prAsAdIya Adi hato. tyAM ghaNAM anAtha-nAtha pazuo, nagaranI gAyo-baLado-vAcharaDA-pADAsAMDho rahetA hatA. temane mATe puSkaLa ghAsa ane pANI hatA, tethI teo nirbhaya-nirupasa-sukhe sukhe rahetA. te nagaramAM bhIma nAme kUTagrahI hato, je adhArmika yAvata duutyAnaMda hato. te bhIma kuTagAhanI utpala nAme ahIna panI hatI. utpala kuTagAhiNI koI divase garbhiNI thaI.. teNIne traNa mAsa paripUrNa thatAM AvA dohada utpanna thayA. te mAtAo dhanya che ityAdi yAvata teNInA janma ane jIvitanuM sAruM phaLa prApta thayuM che, jeo nagaranA ghaNAM sanAthanAtha pazuonA cAvatuM vRbhonA udhasa, stana, vRSaNa, puccha, kakuda, vadha, kAna, AMkha, nAka, jIbha, hoMTha, kaMbala, [A avayavo] [16/3] 34 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda pakAvelA, taLelA, zekea, vaya sukAI gayelA, teno lavaNAdithI saMskAra karyo hoya, te sAthe surA, madhu, meka, jAti, sIdhu, prasane AsvAdanI, viravAdanI, bhogavatI, bhAga pADatI dohadane paripUrNa kare che. to huM paNa ghaNAM nagaranA pazu yAvat paripUrNa karuM ema vicArI, te dohada paripUrNa na thA zuka, budhdha, nimafsa, avaruNA, varuNazarIra, nisteja, dIna-vimana vadanavALI, pAMDuraka mukhavALI, nIcA namelA nayanavadanakamalA, yathocita puSya-vA-gaMdha-mALA-AlaMkAra-AhArane na bhogavatI, hatheLImAM masaLelI kamaLanI mALAnI jema karamAyelI yAvatuM ciMtA kare che. A avasare bhIma kUTazAha, upalA kUTAhiNI pAse Avyo. AvIne ciMtAmana yAvata joI, joine kahyuM - he devAsupiyA! tuM kema apahata manavALI ane ciMtAmAM cho ? tyAre te upalA bhAyaei bhIma phUTagAhane kahyuM- devAnupiyA mane traNa mAsa pUrNa thatAM dohada utpanna thayo che ke - te mAtAo dhanya che, je ghaNAM pazuonA udhasa ItyAdine surAdi sAthe AravAdanI aAdi dohadane pUrNa kare che. paNa huM te dohadane pUrNa karI zakI nahIM hovAthI yAvatuM ciMtAmana chuM. tyAre te bhIma phUTagrAhe, utpalAne kahyuM - devAnupiyA! tuM ciMtAmanA na thA. huM evuM kaMIka karIza, jethI tArA dohado saMhApta thaze. teNIne ISTAdi vANI vaDe yAvatuM AzvAsita karI. pachI te bhImakUTagAha AdhAmikALa samayamAM ekalo, bIjAnI sahAya rahita, bacra bAMdhI pAvatu praharaNa laI potAnA gharathI nIkaLyo, nIkaLIne hastinApura nagaranI madhyethI gomaMDapa pAse Avyo, ghaNAM ja nagaranA pazu yAvatuM vRSabhomAMnA keTalAMkanI uMgha chede che cAvatu keTalAMkanI kaMbala chede che, keTalAMkanA anya anya aMgopAMgane vikala kayAM, karIne potAne ghera Avyo. AvIne te utpalA phUTagrAhiNIne ApyA. tyArapachI te utpalA, te ghaNAM gomAMsane pakAvI, madirAdinuM AsavAdana karatI, te dohalA pUrNa kare che. tyArapachI te upalA phUTazAhInA dohada saMpUrNa thayA * saMmAnita thayA - vinita thayA - lucchinna thayA - saMpanna thayA, tethI te garbhane sukhe sukhe vahana kare che. teNIe anya koI divase nava mAsa paripUrNa thatAM eka bALakane janma Apyo. * vivecana-13 : a0i3 - Atmagata, kathita-bhedavALo athavA kalika-uyita. ciMtitamRtirUpa, prArthita-bhagavaMtane prArthanArUpa, manogata-aprakAzita saMkalpa-vikalpa. A puruSa pUrvanA, dIrdhakALanA dRzcirNa, dupratikAMta, azubha pApa karmonA pApI phaLa vizeSane anubhavato vicAre che ItyAdi, pahelA adhyayanavatu. ddhanabhavanAdi vaDe vRddhine pAmela, timita-bhayavarjita, samRddha-ghanAdi yukta. mavi - mahA himavaMta * malaya-mera-mahendrasAra, arthAta mahAhimavaMta parvata jevo pradhAna pasAva prAsAdIya-manane prasannatA hetu, darzanIya-jene jotA AMkho thAke nahIM, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/2/13 35 abhirUpa-abhimatarUpa, pratirUpa. balIvarda-khasI karAyela baLada, pakiA-nAnI bheMsa ke gAya ke sAMDha. kUDagAhakapaTa vaDe jIvone pakaDanAra. adhArmika-dharma vaDe AcaraNa ke vyavahAra na karanAra. yAvat zabdathI - adharmAnuga-pApalokane anusaranAra, adharmiSTa-dharmarahita, adharma bhASaNazIla athavA adhArmika rUpe prasiddha, bIjAnA doSone jovAnA svabhAvavALo te adharmapralokI. hiMsAdimAM anurAgavALo te adharmaparaMjana, adharmarUpa samAcAravALo. adharmathI AjIvikA karanAro. dussIla-duSTazIla, vratarahita, asaMtoSazIla. mIna - ahIna pUrNa paMcendriya zarIrI, Apannasata-garbhamAM jIvanuM AvavuM. ammayA-mAtA, yAvat zabdathI te mAtA punyazALI che, kRtArtha che, kRtalakSaNa che ItyAdi. sUtra-14 : te bALaka janmatAnI sAthe moTA moTA zabdothI ghoSa karato, visa zabda karato, bUmo pADavA lAgyo. te bALakanI bumo Adi zabdo sAMbhaLI, samajI hastinApura nagaranA ghaNAM nagarapazu yAvat vRSabho bhayabhIta thayA, udvigna thayA, sarve dizAmAM bhAgI gayA. tyAre tenA mAtApitAe A pramANe nAma pADyuM - amAro A bALaka janmatA ja moTA moTA zabdothI cIso pADavA lAgyo - x - te sAMbhaLIne - 4 - nagaranA pazu Adi bhayabhIta thaIne cAre dizAmAM bhAgI gayA, tethI amArA A bALakanuM nAma gotrAsa thAo. pachI gotrAsa bALaka bALabhAva choDI, yuvAna thayo. pachI koI divase te bhImakUTagrAha maraNa pAmyo. tyArapachI te gaumAsa ghaNAM mitra, jJAti, nijaka, svajana saMbaMdhi parijana sAthe parIvarIne roto-kaMdana karato - vilApa karato, bhIma phUTagrAhanuM nIharaNa karyuM, karIne ghaNAM laukika mRtaka kRtyo karyA. pachI sunaMda rAjAe gotrAsane anya koI dine svayaM ja phUTagrAhIpaNe sthApyo. pachI gogArA phUTagrAha adhArmika yAvartI duzyatyAnaMda thaI gayo. pachI te pratidina ardharAtri kALa samaye ekalo, advitIya, bakhtarakavA bAMdhI sAvat Ayudha-paharaNa laIne potAnA gherathI nIkaLato, gomaMDaLe Avato. AvIne ghaNAM nagara pazuo je sanAtha-anAtha hoya yAvat temane aMgarahita karato hato. pachI potAne ghera AvIne te ghaNAM gomAMsane pakAvIne sUrA, madhAdi sAthe AsvAdato, vivAdato yAvat vicarato hato. tyAra pachI te gotrAsakUDagrAha Avo pApakarmI, AvA vijJAna ane AcAravALo thaI atyaMta pApakarmane upArjana karIne 500 varSanuM Ayu pALIne Artta-duHkhAI thaI kALamAse kALa karI, bIjI pRthvImAM utkRSTa traNa sAgaropama sthitika vairayikamAM nairayikapaNe utpanna thayo. * vivecana-14 : bhayabhIta thayo, ahIM trasta, trasita, saMjAtabhaya kahevuM. bhayotkarSa pratipAdana 36 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda karatA A ekArthika zabdo che. savvao-sarvadizAmAM, samaMta-vidizAmAM. vipalAItyabhAgI gayA. - 4 - tahayA cithI-moTo citkAra. Arasita-rADo pADato hato. sosya-avadhArIne. - x - Artta-ArtadhyAna, durghaTa-duHkhe nivArya, upagata-prApta. * sUtra-15 : tyArapachI te vijayamitra sArthavAhanI subhadrA nAme patnI jAtaniMdukA hatI. tenA utpanna thayelA putro vinAza pAmatA hatA. pachI gotrAsa phUTagrAha bIjI pRthvIthI atyaMtara udghardIne A ja vANijya grAma nagaramAM vijayamitra sArthavAhanI subhadrA patnInI kukSimAM yugapaNe upajyo. pachI te subhadrA sAryavAhI anya koI divase nava mAsa bahupatipUrNa thatA bALakane janma Apyo. tyArapachI te subhadrA sArthavAhIe te putra utpanna thatAM turaMta ekAMte ukaraDAmAM pheMkAvyo, pheMkAvIne pachI bIjIvAra grahaNa karAvyo. karAvIne anukrame tene saMrakSI-saMgopatI-saMvardhana karatI hatI. tyArapachI te bALakanA mAtApitAe sthitipatitA karI, caMdra-sUryanA darzana, jAgarikAne mahA Rddhi-satkAra samudAya kare che. tyArapachI te bALakanA mAtApitAe agiyArame divase nivRtta thatAM, bAramo divasa prApta thatAM A AvA prakAranuM gauNa ane guNaniSpanna nAma karyuM, jyArathI amAro A bALaka janmyo, tyAre ekAMte ukaraDAmAM tyAga karelo, te kAraNe A putranuM nAma ujijhataka ho. pachI umruitaka bALaka pAMca dhAtrIoe grahaNa karyo. te A - kSIradhAmI, majjanadhAmI, maMDanadhAtrI, krIDApanadhAtrI, aMkadhAtrI. sarve dRDhapatijJanI jema kahevuM yAvat nighiAta parvatanI guphAmAM rahelA caMpakanA vRkSanI jema sukhe sukhe vicaravA lAgyo. tyArapachI te vijayamitra sArthavAha anya koI divase gaNima, dhami, meya, pAricheMdha e cAra prakAranA bhAMDa grahIne lavaNasamudramAM vahANa vaDe vepAra karavA gayA. temanuM vahANa lavaNasamudramAM bhAMgI gayuM, sArabhUta bhAMDa bUDI gayA. te atrANa, zaraNa thaI maraNa pAmyo. pachI vijayamitra sArthavAhane je ghaNAM Izvaratalavara-mAlika-kauTuMbika-imsa-zreSThI-sArthavAhoe jyAre lavaNarAmudramAM vahANa bhAMgI gayuM yAvat maraNa pAmyo, jANyuM tyAre hastanikSepa tathA bAhya bhAMDasArane laIne ekAMtamAM cAlyA gayA. pachI subhadrA sArthavAhIe vijaya sArthavAhane - x - mRtyu pAmyo jANI, patinA viyoganA moTA zokathI atI pIDA pAmIne teNI kuhADAthI kapAyela caMpakalatAnI mAphaka dhasa karatI jamIne paDI gaI. pachI muhUrtAvAra pachI sAvadhAna thaI ghaNAM mitro sAthe yAvat parivarI rudana-kUdana-vilApa karatI vijayamitra sArthavAhanA laukika mRtaka kArya kare che, pachI subhadrA sArthavAhI koI divase lavaNasamudramAM javuM - lakSmI vinAza-vahANa vinAza pati maraNane ciMtavatI mRtyu pAmI. - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/ra/15 38 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda * vivecana-15 : kaTothI saMrakSaNa karatI, vaAcchAdana ane garbhagRhamAM rAkhIne saMgopana karatI. *** sthiti patitA - kuLa kramathI Avela putra-janma kriyA, caMda-sUrya darzanabIjA divasano utsava, paThI jAgaraNa karyu gauNano artha apadhAna paNa thAya, tethI guNaniSajJa kahyuM. uvavAImAM karela daitrapatinA varNana mujaba badhuM ahIM paNa kahevuM. kALadharma-maraNa. * x nibaMbUDI gayA. - x * hatyaniva-thApaNa mUkela dravya, bAhira bhaMDasAra-hastavikSepa sivAyanuM sAra mAMDa * x * x * tene harI le che. pasuNiyatA-kuhADAthI chedela. mitra yAvat zabdathI jJAti Adi. jJAti-samAnajAtinA. nijaka-kAkA Adi, saMbaMdhI-zvazUrapakSanA, royamANI-AMsu muktA, kaMdamANI-kaMda karatA, vilavamANI - Artasvara karatI. * sUtra-16 : tyArapachI nagara ArakSakoe subhadrA sArthavAhIne mRtyu pAmelI jANIne ujiwtakane tenA potAnA gharamAMthI kADhI mUkyo, kADhI mUkIne te ghara bIjAne ApI dIdhuM. tyArapachI te ujhitaka potAnA gherathI kADhI mukAyelo vANijyagrAma nagaramAM zRMgATaka yAvatuM mAgamAM jugAranA sthAnomAM, vezayAgRhomAM, madirApAnagRhomAM sukhe sukhe moTo thayo. tyArapachI te ujhitaka anapaghaTTaka, anivArita, svacchaMda mati, aivicArI, madhamAM Asakata corI-dhuta-vezyA Asakata thaI gayo. pachI te anya koI dine kAmadaqja gaNikA sAthe Asakta thayo. kAmadevajI gaNikA sAthe vipula, udAra, mAnuSI, bhogapabhoga bhogavato rahyo. te vakhate te vijayamika rAjAnI zrI nAmanI rANIne koI divase yonizULa utpanna thayuM, tethI te rAjI zrIdevI sAthe udara roga mAnuSI bhogopabhoga bhogavato vicaravAne asamartha thayo. tyArapachI te vijayamitra rAjae koI divase ujiwtakane kAmadadja gaNikAnA gherathI kADhI mUkyo, kADhI mUkIne kAmadhuna gaNikAne AMtapuramAM rAkhI, rAkhIne kAmag% sAthe udara bhoga bhogavato rahyo. tyAre te ucchitaka kAmaLA gaNikAnA gherathI kADhI mUkAtA, kAmadavAmAM mUrSita, vRddha, grathita, ati Asakata thavAthI bIje kyAMya smRti rati dhRti na pAmavAthI teNIne vize ja citta-mana-leyA-adhyavasAnavALo thaIne taMdathopayutatadarpitakaraNa-dNInI bhAvanA bhAvato, kAmadaqjAnA ghaNAM aMtara-chiddha-vivarane zodhato vicare che. tyArapachI te ujiwtaka anya koI dine kAmaMA gaNikAnA tarAne pAmyo. teNInA gharamAM gupta rIte pravezyo, pravezIne kAmadavA sAthe udAra mAnI bhogopabhoga bhogavato vicAravA lAgyo. A tarapha mijha rAja nAna karI cAvatuM prAyazcitta karI, savaliMkAra vibhUSita thaI, manuSyarUpI vApurA vaDe vyApta thaI kAmadhajAne ghera Avyo, AvIne tyAM uuitakane kAmadadja gaNikA sAthe udAra bhoga bhogavato cAvatu rahelo joyo, joIne krodhita thaI, kapALe traNa valIvALI bhRkuTI caDAvIne, uuitakane potAnA sevako pAse pakaDAvyo, pakaDAvIne muddhi-DhIMcaNa-koNInA prahAra vaDe tenA zarIrane bhAMgI nakhAvya, mathita karAvyuM, karAvIne avakoTaka baMdhana karAvyuM pachI A rIte karAvIne vadha karavAnI AjJA ApI. he gautama ! A rIte ujhilaka jUnA purANA kamane yAvatu anubhavato vicarI rahyo che. * vivecana-16 : maLoTTA - baLapUrvaka hAtha pakaDIne tenI pravRttithI rokavo. anivAriyaniSedhaka rahita, tethI ja sajIMdagaI - svachaMda mativALo. tethI ja saIwyAra anivAritapaNe pharanAro. vesadArapasaMgI-vezyA ane strI pasaMgI ke vezyArUpa strI prasaMgI. bhogabhogAi-je bhogavAya te bhoga-paribhoga, bhoga-zabdAdi, bhogabhogamanojJa zabdAdi. mucchita-mUrzita, doSomAM paNa guNanA AropaNathI mUDha. tethI bIjA koIpaNa vastumAM suI-smaraNa, I-Asakita, dhiI-dhRti, citasvAcya, avidamANe - na pAmato. tazcite-teNImAM ja citta - bhAvamanavALo, tammaNa-dravyamanane AzrIne vizeSa upayogavALo, talesa-veNImAM rahela azubha Atma pariNAma vizeSa lesyA-kRNAdi dravya janita Abha pariNAma. tadayvasANa - bhoga kriyA prayatna vizeSa, tadaDhovauttatenI prAptimAM upayogavALo, tayadheiyakaraNa - teNImAM ja arpita IndriyavALo, tababhAvaNAbhAvita-kAmadaqjAnI ciMtAmAM vAsita. aMtara , rAjagamana aMtara, chidra-rAjaparivAra alpa hoya te, vivara-bAkInA loko na hoya, paDijAgaramANa-zodhato. -- VgI cAvatuM zabdathI - balikarma karIne, tautuka-maMgala-prAyazcita karIne, majusa varipavitta - manuSya vApurA mRgabaMdhana mAphaka parivarelA, tenA vaDe Asurata-zIgha krodha vaDe vimohinuM cavA asurasvatuM kopathI dAruNapaNe bolanAra, ruTa-roSavALo, kuviya-manathI kopavALo, caMDikkio -dAruNarUpa, misimisImANa-krodha jvALAthI baLato, -x- avakoTaka-Dokane pAchaLanA bhAge laI jaIne bAMdhavI. purAporaNa - duzcirNa, dupratikAMta levuM. * sUtra-17 - bhagavan! uMtikadIraka ahIMthI kALa mATe kALa karIne kyAM jaze? kyAM utpanna thaze ? - - he gautama! ujhitaka dIka 25-varSanuM pama Ayu pALIne Aje ja traNa bhAga divasa bAkI haze tyAre zULI vaDe bhedaIne kALamANe kALa karI A ranapabhA pRthvImAM nairavikapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara uddhatIne A ja jaMbudvIpa dvIpanA bharatakSetramAM saiAya parvatanI taLeTImAM vAnara kuLamAM vAnararUpe upajaze. te tyAM bAlyabhAvathI mukata thaIne tiryaracanA kAmabhogomAM mUrSita, vRddha, grathita, ati Asakana thaIne unna thatA-sthatA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1// vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda vAnaranA bALakone mArI nAMkhavA mAMDaze. AvA pApakarmavALo, AvA karma karavAmAM tatpaTa, AvA ja vijJAnavALo, AvA ja AcAravALo te kALamANe kALa karIne A ja jaMbUdvIpa dvIpamAM bharatamAM IndrapuranagaramAM gaNikAnA kuLamAM paNa utpanna thaze. tyArapachI te dArakanA mAtApitA tenA jamatAM ja vardhitaka-khasI karaze, tene napuMsaka karma zIkhavADaze. te bALakanA mAtApitAe bAra divasa vItyA pachI AvuM A prakAranuM nAma karaze * piyasena nAme napuMsaka thAo. tyArapachI piyona napuMsaka bAlyabhAvathI mukata thaI. yauvanane anakame pAmI, vijJAna pariNata thatAM rUpayauvana ane lAvazyavALo tathA utkRSTa, utkRSTa zarIrI thaze. tyArapachI te piyasena napuMsaka Indrapura naganA ghaNAM rAja, Izara cAva4 AvA badhAM lokonA hadayanI zUnyatAne karanArA, nilavaNa, paNahavaNa, vazIkaraNa, abhiyoga vaDe abhiyogika karanArA ghaNAM vidhA prayoga vaDe, ma ane sUryanA prayoga vaDe vaza karIne manuSya saMbaMdhI udara kAmabhoga bhogavato vicaraze. tyArapachI te piyasena napuMsaka AvA pApakama/dithI ghaNAM ja pApakamAM ekaThA karIne-1ra-vanuM pamANu pALIne maraNa samaye maraNa pAmIne A ratanapabhA pRthvImAM nairamikapaNe upajaze. tyAMthI sarisapafmAM saMsamAmAM yAvatuM pahelA Adhyayana mAphaka cAvatu sarve naka kahevI. tyAMthI udvatane A ja jaMbUdvIpamAM bharatamAM caMpanagarIma pADo thaze. koI divase te tyAM goSThika vaDe mArI naMkhAro.. te ja caMpA nagarInA zreSThIkuLamAM purumapaNe janmaze. te tyAM bAlyabhAvathI mukta thaI, tathA5 avira pAse kevala bodhi aNagAra thaI, saumakalpa ItyAdi pahelA Adhyayana mujaba mokSe jaze. * vivecana-17 - vAtapellaya-vAMdasanuM bacyuM. *x * vaddhahiMti-khasI karaze. ukTri-karSavAna. * x* vighA, maMtra, cUrNa prayoga vaDe, kevA prakAranA ? hadayophApana-zUnyacivatAkAka, tivaNa-adezyatA kAka, kaI rIte? bIjAnA dhananuM haraNa karIne pachI jAhera na kare. pahavaNa-bIjA manuSyone AnaMda upajAvanAra, vasIkaraNa-dzyatAkAraka, abhiyoga-pasvazatA, abhiyoga be prakAre - dravyayI ane bhAvathI. temAM auSadhacUrNano yoga te dravya, vidyA ane maMtra te bhAva abhiyoga. abhitogita-vaza karIne. nikSepa kahevo * he jaMbU ! zramaNa bhagavaMta mahAvIre du:khavipAkanA bIjA adhyayanano A artha kahyo, te huM kahuM chuM. 8 adhyayana-3-abhagnasena che > X - X - X - X = x - * sUtra-18 - trIjAno ullopa he jaMbU te kALe samaye pusmitAla nAme RddhivALuM nagara hatuM. te pumitAla nagaranI uttara pUrva dizAmAM "amoghadarzana" uMdhAnA hatuM. temAM amoghadarza yAnuM yAyatana hatuM. te puspitAlamAM mahAbala nAme rAja hato. te nagaranA uttapUrva dizA bhAgamAM dezane cheDe eka aTavI hatI. aTavImAM sAlA aTavI nAme coranI pallI hatI. te corapa<Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/18 42 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda haNa-vinAza karo, chidhi-be bhAga karo, bhinda-kuMta AdithI bheda karo, A pramANe bIjAne preraNA karI prANIne haNanAra. - x - lohiyapANI - jIvono vinAza karI lohIthI lAla thayela hAtha jenA che te. bahunagaranigayajasa - ghaNAM nagaromAM phelAyela yaza. asilakripaDhamamala-khaga latAmAM pradhAna yoddho. Ahevacca-adhipati karma, cAvat zabdathI agresaratva, bhatRtva Adi kahevuM. * sUtra-19 : tyAre te cora senApati, ghaNAM coro, pAradAriko, graMthibhedako, saMdhi chedako, varakhaMDa dhArako tathA bIjI paNa ghaNAM chedI-bhedIne bahISkRta karAyelA mATe kaDaMga samAna hato. pachI te vijaya corasenApati parimatAla nagaranA uttarapUrvIya janapadanA ghai gAmanagarano ghAtaka, gAya aAdinA grahaNa vaDe, baMdigrahaNa vaDe, paMcako ane khAtara pADanAra vaDe pIDA karato-karato, nAza karato-pharato, tarjanA-tADanA karato, sthAna-dhana-dhAnya rahita karato vicarato hato. mahAbala rAjAnA kalya-Ayane vAraMvAra laI leto. - te vijaya cora senApatine kaMdazrI nAme patnI hatI, te ahIna pUrNa paMcendriAdi hatI. te vijaya corano putra ane aMdazIno Atmaja abhinona nAme putra hato. te ahIna pUrNa paMcendriyazarIra, vijJAna pariNata, anukrame yauvanane pAmyo. kALe samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra pumitAla nagare padhAyAM, padA nIkaLI, rAja nIkaLyo, bhagavaMte dharma kahyo, paradA ane rAja pAchA gayA. -- te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA mukhya ziSya gautama yAvatuM rAjamArge cAlyA. tyAM ghaNAM hAthI joyA, ghaNAM ghoDA ane bannara-kavacAdi paherelA puruSo joyA. te puruSonI madhye eka puruSane joyo. te AvakoTaka baMdhane bAMdhelo yAvata uoSaNA karAvAto hato. pachI te prayane rAjapuraSoe pahelAM catvare besADyo-bhesADIne tenI sanmukha tenA ATha kAkAone mAravA lAgyA, mArIne cAbukanA prahArathI tADana karatAM karatAM karuNA upaje te puruSane mAMsanA TukaDA khavaDAvavA lAgyA, pachI lohIrUpI jaLa pAvA lAgyA. tyArapachI bIjI cAre ATha kAkI ke laghumAtAne, mAravA lAgyA, e pramANe mIza catvare ATha moTA kAkAne, cothA catvare ATha mahAmAtAne, pAMcame putrone, ke putrIone, sAtame jamAIone, AThame putravadhUne, navame pautrone, dazame paumIne, agyArame pautrInI patione, bAme pogonI panIone, teme phuvAone, caudame phoIone, paMdarame mAsAone, soLame mAsIone, sAtame mAmIone, aDhArame cacre bAkInA mitra-jJAti-nijakasvajana-saMbaMdhI-parijanone, tenI samakSa mAratA hatA, mArIne cAbukanA prahArathI tADana karatA karatA karuNAspada te puruSane mAMsanA TukaDA khavaDAve che, lohIrUpI wel vlasiddi edi. * vivecana-19 : viva - gajavA vagere kApanAra, saMdhi chedaka-bhiMtanA sAMdhAne chedanAra, khaMDapaTTa-aparipUrNa vastra paherelA, madha-dhutAdi vyasanamAM abhibhUta hovAthI pUrNa vastro prApta na thavAthI, te khaMDa-pa-gArI Adi athavA dhUrta ke anyAyavyavahArI. chinnabhinnabAhirahiya-hAtha Adi chedIne, nAka Adi bhedIne, nagarathI bahAra karAyelA athavA svaAcArathI bhraSTa thaI viziSTa loka bahivartI. ahiya-grAmAdi dAhakavacI ahid. kuDaMga-vAMsanI jhADI samAna. mAusiyApaIya-mAsA, mAusiyA-mAsI, mAsiyA-mAmI. jJAti-samAna jAtIya, nijaka-svajana, mAmAnA dIkarA Adi, saMbaMdhI-sasaro, zALA Adi, parijana-dAsadAsAdi. * sUtra-20 : tyAre te gautamasvAmIe te puruSane joyo, joIne A AvA prakAre AdhyAtmika, pArthita vicAra Avyo. cAvat pUrvavat nIkaLyA, ema kahyuM - bhagavAna ! huM ApanI AjJAthI ItyAdi pUvava4 cAvatu A puraSa pUrvabhave koNa hato? Adi.. he gautama ! te kALe samaye A jaMbUdvIpa dvIpanA bharatakSetramAM purimatAla nAme nagara hatuM. tyAM uditodita nAme mahAna rAjA hato. te pumitAlamAM niNaya nAme IMDAno vepArI hato. te A cAva4 aparibhUta, AdhArmika yAvat duutyAnaMda hato. te nirNaya kavaNike ghaNAM paraSone dainika vetana ane bhojana ApIne rAkhelA, jeo haMmezAM kodALIo ane TopalA Adine grahaNa karatA hatA. purimatAla nagaranI cotarapha ghaNAM kAgaDI-ghuvaDa-kabUtarI-TIMToDIbagalI-masUrInukaDInA uMDAne tathA bIjI paNa ghaNAM jalacarasthalacara-khecaranA laMDane grahaNa karatAM, karIne vAMsanA TopalA bharatA, bharIne nirNaya aMDavaNika pAse AvatA, AvIne tene TopalA ApatA. tyAre te nirNaya aMDavaNike bIjI ghaNAM paraSone dainika vetana ane bhojanAdithI ghaNAM kAgaDInA cAvatu kukaDInA iMDAne tathA bIjA paNa ghaNAM jalacarasthalacara-khecarAdinA iMDAne tavA, kavallI, kaMDuka, bhajanaka ane aMgArAmAM taLatA-saeNkatA-pakAvatA hatA. e rIte taLIne-bhaMjIne-sekIne rAjamAmiAM-madhyamAM uso vecavA vaDe AjIvikA jatA vicaratA hatA. te nirNaya aMDavaNika pote paNa ghaw kAgaDI yAvana kukaDInA iMDA ke je rAMdhela-taLela-bhujela hatA, tenI sAthe surA Adine AhAdato, vivAdano vicarato hato. tyAre te nirNaya aMDavaNika A pApakarmathI ghaNAM ja pApakarmI upArjana karIne 1ooo vAtuM paramANu pALIne mRtyu avasare marIne trIjI narakamAM utkRSTa sAta sAgaropama sthitika nairayikamAM nAkapaNe utpanna thayo. * vivecana-20 :matte dipta vichardita-vipula bhojana-pAna ItyAdi levuM. didbhaIbhadveyaNa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/20 44 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda temAM smRti-dravyAdi, bhakta-ghI, dhAnyAdi te rUpa vetana-mUlya Apato. kallAkalipratidina, kuddAlikA-kodALI. patyikApiTaka-vAMsano Topalo - x * tavaka-tavo, taLavAnuM vAsaNa. kavalIgoLa Adi pakAvavAnuM vAsaNa. kavalI-goLa Adi pakAvavAnuM vAsaNa. kaMDu-roTalA Adi pakAvavAnuM vAsaNa, bhajjaNa-pANI pakAvavAnuM bhAjana, taliMti-taLavuM, bharjatimuMjavuM, soliti-bhAtanI jema rAMdhavuM, aMtarAvaNa-rAjamArga madhyanI dukAna, aMDarapaNiya-iMDA vecIne. * sUtra-21 - te tyAMthI uddhatane anaMtara A ja zAlATavI cora pallImAM vijaya cora senApatinI skaMdazrI panInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. pachI aMdazIne anya koI dine traNa mAsa pratipurNa thatAM A AvA svarUpano dohada utpanna thayo. te mAtAo dhanya che, je ghaNAM mitra-jJAti-nijaka-svajana-saMbaMdhI-parijana mahilAo tathA bIjI paNa cora mahilA sAthe parIvarI, snAna karI, bhalikama karI rAvatuM prAyazcitta karI, savaliMkAra vibhUSita thaI, vipula Azana-pAna-khAdimasvAdima ane surAne AsvAdadI, vivAdadI rahe che. bhojana karyA pachI ucita sthAne AvI puruSaveza laI, sahaddha-baddha yAvat praharasa-Ayudha grahaNa karIne, DhAlane hAthamAM laI, khagane myAnamukta karI, bANanA bhAthAne khabhe laTakAvI, dhanuSa upara pratyaMcA caDAvI, bhANane uMcA karI, mALAne lAMbI karI athavA viziSTa praharaNane ullAsita karI, jaMghAe ghugharA laTakAvI, zIgha vAjiMtra vagaDAvI, moTA moTA utkRSTa yAvatu samudra rava vaDe yukata evA karatI zAlATavI corapallInI sarva dizA-vidizAmAM jatI-jatI, pharatI-pharatI potAnA dohada pUrNa kare che. tethI jo huM paNa yAvatuM dohada pUrNa karuM ema vicArI te dohada pUrNa na thavAthI cAvatuM ciMtAmagna banI. tyAre te vijaya cora senApati skaMdazrIne upahata cAvata joI, joIne kahyuM ke - he devAnupiyA! tuM kema upahad yAvatuM ciMtAmagna che ? tyAre kaMdazrIe vijayane kahyuM - he devAnupiya! e pramANe mane traNa mAsa paripUrNa thatA cAvatu huM ciMtAmana chuM. tyAre vijayayora senApatie chaMdazInI pAse A artha sAMbhaLIne yAvat samajIne kaMdazrIne Ama kahyuM - he devAnupiyA! tane sukha upaje tema kara A vacana sAMbhaLIne, pachI te kaMdazrI, vijaya cora senApatinI anujJA pAmIne harSita, saMtuSTa thaI, ghaNI mitra cAvatu bIjI paNa cora mahilA sAthe parIvarIne, MIna yAvat vibhUSita thaI, vipula AzanAdi ane surAne AsvAdatI, visvAdatI vicare che. bhojana karyA pachI ucita sthAne AvIne, puruSaveza laI, saddhabaddha thaI cAvatuM pharatI-pharatI dohadane pUrNa kare che. tyArapachI te kaMdathI dohaalsaMpUrNa, saMmAnita, vinIta, cutacchinna, saMpanna thavAthI garbhane sukha-sukhe vahana kare che. tyArapachI te kaMdazrI cora senApatiNIe nava mAsa bahu pratipUrNa thatA bALakane janma Apyo. tyAre te vijaya cora senApatie te bALakano mahA RddhisakArapUrvaka daza rAtrinI sthitipatitA kare che. pachI te vijaya corasenApati te bALakanA [janmanA agyArame divase vipula AzanAdi taiyAra karAvI, mitrajJAti ne AmaMtre che. AmaMtrIne yAvatuM te ja mitra-jJAti pAse Ama kahe che - je kAraNe amAro bALaka garbhamAM Avyo tyAre A AvA prakAranA dohada utpanna thayelA, te kAraNathI amArA bALakanuM bhagnasena nAma thAo. pachI abhagnasena kumAra pAMca dhAtrIo vaDe cAvatuM moTo thAya che. * vivecana-21 : niva"nuttarata - bhojana karIne, bhojana pachI ucita sthAne AvyA. nevasthijja-veza dharIne, satra-taMe - baddhavarmita kavacavALA, sarAsaNapaTTikA bAMdhIne, veyaka paherIne, vimalavara cihna paTTa bAMdhI, Ayudha-praharaNa laIne. bhariya-hastapAza, kaliha-sphaTika, nikka-myAnathI bahAra kADhela, asI-khaga, sAgata-pAchalanA bhAge bAMdhatA khaMbhe Avela. sajIva-dhanuSa Aropita pratyaMcA, dhanU-kodaMDaka, samukhita sara-nirmane mATe kADhela bANa, dAma-pAzaka vizeSa, dAha-lAMbA vAMsaDA upara bAMdhela dAMtaraDArUpa, osAriya-laMbAvela. * x * x * mahniA - AnaMda mahAdhvani, siMhanAda, varNavyastatA rahita dhvani, kalakala-vyakta vacana che rUpa je sva. samudvabhUyaMpiva-gagana maMDalamAM vyApta samudra garjanA mAphaka. * x * x - = rohatnaSi dohada pUrNa na thatAM zuka, bhukhI, avalagna ItyAdi thaI. "ArtadhyAnopagata thaI" sudhI kahevuM. tene je skaMdazrIne upahata manasaMkalpavALI, jamIna tarapha dRSTi karela ArtadhyAna yukta thaI ciMtita thayelI joI. ItyAdi - x - traddhi-vastra, suvarNAdi saMpatti, sakArA-pUjA vizeSa, teno samudAya. dazarataMThiIpaDiyaM-daza rAtri sudhI kulakamANata putra janmAnuSThAna. * sUtra-22 - tyArapachI te bhagnasenakumAra bAlabhAvathI mukta thayo. ATha kanyA sAthe lagna thayA, cAvatu AThano dAyo maLyo. uparI prAsAdamAM bhoga bhogavato vicare che. pachI te vijaya cora senApati koI divase mRtyu pAmyo. pachI te abhanasena kumAra pao0 coro sAthe parIvarIne rudana-kaMdana-vilApa karato vijaya cora senApatinuM mahA Rhiddha sakAranA samudayathI nIharaNa karyuM karIne ghaNAM laukika mRtakAryo karyA. karIne keTaloka kALa jatAM azokavALA thayA. tyArapachI te Saoo coroe koI divase abhanasena kumArane zAlATavI corapallImAM moTA-moTA cora senApatipaNe abhiSeka karyo. pachI te anasenakumAra cora senApati thayo. te dhArmika yAva4 nIkaTanI nagarIne Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 1/3/22 45 luMTavA lAgyo. tyArapachI te dezanA loko abhanasena cora senApatie ghaNAM gAmono ghAta karavAthI, tApa pAmIne, ekabIjAne bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnapiyo nize abhanasena corasenApati pumitAla nagaranI uttare rahelA dezane, ghaNAM gAmanA ghAta vaDe cAvatuM nidhana karato vicare che. tethI nize he devAnupiyo ! pumitAlanagaramAM jaI ApaNe mahAbala sajAne A vRttAMta jaNAvavo zreyaskara che. ne tyArapachI te janapada puraSoe A vRttAMtane paspara svIkAryo, svIkArIne mahAI, mahAI, mahAha, rAjAuM prAbhRtane grahaNa karyuM karIne pumitAla nagare AvyA, mahAbala rAjA pAse AvyA, AvIne mahAbala rAjAne te mahA yAvatuM prAbhRta dharyuM. be hAthanI AMjali karI mahAbala rajAne A pramANe kahyuM - nize he svAmI zAlATavI corapallImAM abhaZrona cora senApati rahe che, te amane ghaNAM gAmonA ghAta vaDe yAvatuM nidhana karato vicare che. to he svAmI ! ame Ichie chIe ke - tamArI bAhunI chAyAmAM grahaNa karAyelA ame bhaya ane upasarga rahita sukhe sukhe rahIe. Ama kahI, rAjAne page paDI, be hAtha joDI mahAnala rAjAne A vRttAMta vijJapta karyo tyAre te mahAbala rAjAe te jAnapada puruSo pAse A artha sAMbhaLI, vadhArI ati krodhita thaI yAvata dhamadhamatA traNa vaLI-vALI bhRkuTIne kapALamAM caDAvI daMDanAyakane bolAvyo, bolAvIne kahyuM - he devAnupiyA tuM ja, sAlATavI corapallIno nAza kara nAza karIne bhagnasena cora senApatine jIvato pakaDa, pakaDIne mArI pAse lAva tyAre te daMDanAyake "tahati" kahI, te vAta svIkArI. pachI te ghaNAM puro sAthe saddha mahaddha thaI cAvatu Ayudho sAthe temanI sAthe parIvarIne hAthamAM pAza ane DhAla laI yAvatu zIgha vAgatA vAjiMtro vagADAtA, moTA cAvatuM utkRSTa zabda vAva4 karatA purimatAla nagaranI vaccovaccethI nIkaLe che, nIkaLIne zAlATavI coTapalIe javA nIkaLyA. tyAre te abhanasena cora senApatinA cAra puro A vRttAMtane vaNIne zAlATavI corapallImAM abhanarona pAse AvyA, AvIne be hAtha joDI yAvatuM Ama kahyuM - he devAnupiya! purimatAlanagaramAM mahAbala rAjAe moTA subhaTonA samUha sahita daMDanAyakane AjJA karI che ke - he devAnupiyo ! tame jAo ane zAlATavI corapallIno vinAza karo, anasena cora senApatine jIvato grahaNa karo. grahaNa karIne mArI pAse lAvo. tethI te daMDanAyaka moTA subhaTonA samUha sahita zAlATavI corapallI AvavA nIkaLela che. tyAre te abhagnone corasenApati te cAra puro pAse A vRttAMta sAMbhaLI, samajIne 500 corone bolAvyA, bolAvI Ama kahyuM - he devAnupiyo! vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda nize pusmitAla nagare mahAnala cAvata (daMDanAyaka) javAne nIkaLyo che, te AvI rahyo che. tyAre bhagnarone te pao0 corone kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe te daMDanAyakane zAtA aTavI corapalI prApta thatAM pahelAM mArgamAM ja pratiSedha karavo zreya che. tyAre te pano coroe abhagnasenanI vAta 'tahatti' kahI svIkArI. tyArapachI te abhanona cora senApati vipula azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAve che, karAvIne 500 coro sAthe snAna yAvatuM prAyazcitta karI bhojana maMDapamAM te vipula zanAdine surA sAthe AvavAdita Adi karatA vicare che bhojana karyA pachI ucita sthAne AvIne Acamana karI, mukhazuddhi karI, ati pavitra thaI pao0 coro sAthe Addhacarma upara besIne saddha-baddha thaI cAvatuM praharaNa grahaNa karI, hAthamAM pAza grahaNa karI cAvat zabdo sAthe madayAla kALasamaye zAlATavI corapallIthI nIkaLe che. nIkaLIne viSama-du-gahanamAM rahI, bhojana-pANI grahaNa karIne te daMDanAyakanI rAha joto ja rahyo. tyArapachI te daMDanAyaka abhagnasena cora senApati pAse Avyo, AvIne abhanasena corasenApati sAthe yuddha karavA lAgyo. pachI Abhanasena cora senApatie te daMDanAyakane jaldIthI hata-mathita yAvata patiSedha karyo. tyAre te daMDanAyaka abhinasena cora senApati vaDe hata-mathita-pratiSepita thatA tejabaLa-vIrya-puruSAkAra parAma rahita thayo. tethI AdhAraNIya che, ema jANIne pumitAla nagare mahAbala rAjA pAse Avyo, AvIne be hAtha joDIne A pramANe kahyuM - he svAmI ! nize abhagnasena cora senApati viSama-6-gahanamAM rahIne, bhojana-wNIne grahaNa karIne rahyo che. koIpaNa ati moTA aa-hAthI-govAtha sainyathI ema caturaMga sainyathI paNa sAkSAta grahaNa karI zake tema nathI. tethI zAma-bheda-upapadAna vaDe vizvAsa pamADIne vaza karavA lAyaka che. vaLI je tenA atyaMtara ziSya samAna tathA mitra, jJAti, nijaka, svajana, saMbaMdhI, parijanane vipula dhana-kanaka-rana-uttama sArabhUta dhana vaDe bheda pAmaze. te abhasena cora senApatine paNa vAraMvAra mahAI-mahAI-mahAI prAbhRta mokalI Abhanona cora senApatine vizvAsa pamADAze. * vivecana-22 : makavANA - tyAre te agnisenanA mAtApitAe agnisenane zobhana tithi-karaNa-nakSatra-muhUrtamAM ATha kanyAo sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. tenA mAtApitAe A AvuM prItidAna ApyuM. ATha-ATha parimANavALuM dAya-dAna, te A - ATha kauTi hiraNya, ATha koTi savarNa, ATha preSaNakArI, ItyAdi kAne vipula dhana-dhAnya-kanaka-ratna-maNi-motI-zaMkha-zilA-pravAla-raktaratna ItyAdi. ofNa muMnara - te abhagnasenakumAra uparI zreSTha prAsAde rahI, phUTa vAgatA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/22 48 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda mRdaMga, zreSTha taraNIyukta mIzabaddha nATaka, gavAtA gIto, sahita vipula mAnuSI kAmabhoga anubhavato vicare che. mahArca-mahAprayojana, mahAI-bahumUca, mahAI-mahAnane yogya. - - daMDadaMDanAyaka. jIvagAha-jIvato, bhaDacaDagara-yoddhAsamUha. mammaIta-haratapAza. * x - viSama-uMcAnIcA, durga-dupraveza, gahana-vRkSothI DhaMkAyela. saMpalagna-yuddha karavAnuM zarU karyuM. viSafa0 hata-sainyanA haNAvAthI, mathita-mAnanA mathanathI, pravaravIra-subhaTa, ghAtita-vinAzita, jenI cihnayukta dhajAo paDI gaI. vipaDileha-bhAgI gayA. umathaTE * tevA sthAna hita, abala-zArIrabala rahita, vIriya-jIvavIrya rahita, purisakkArapakkama-pauruSa abhimAnathI nipAdita svaprayojana parAkrama rahita. adhAraNijadhAraNa karavAnuM ke rahevAne azakya. - - uraMureNa-sAkSAt. sAmapremotpAdaka vacana, bheda-paraspara avizvAsa upajAvavo, upapradAna-abhimata arthe dAna. abhitaragAsIsagabhama-nIkaTanA maMtrI vagere. kevA ? ziSya jevA - ziSyanI bhAMti thAya tevA, vinitapaNAnI ziSyatulya. athavA mastakanA kavayano bhrama ke zarIrarakSavathI zIrSabhama. * * * * * sUtra-23 : tyArapachI te mahAbala rAjAe anya koI divase pumitAla nagamAM eka moTI mahAti mahAlikA kUTAkArazALA karAvI. te aneka zata staMbha upara rahelI, prAsAdIya, darzanIya hatI. pachI mahAbala rAjAe anya koI dine parimatAla nagare zuka rahita cAvata daza divasano pramoda-mahotsavanI ghoSaNA karAvI, pachI kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - he devAnupiyo . tame zAlATavI corapallImAM jAo, tyAM tame abhanasena cora senApatine be hAtha joDIne kaho - he devAnupiyA nikke pumitAla nagare mahAbala sA utsuka yAvata daza divasano mahotsava ghoSita karAvela che. to he devAnupiya ! tamAre mATe vipula rAzanAdi, puSpa-vastra-mALA-alaMkAra zIgha ahIM mokalIe ke tame jAte ja tyAM Avazo ? tyAre kauTuMbika puruSoe mahAbala rAjAnI AjJAne be hAtha joDI yAvatuM svIkArI, svIkArIne pumitAla nagarathI nIkaLyA. pachI bahu lAMbA nahIM evA mArgamAM sukhethI vasatA ane bhojanAdi karatA zAlATavI corapallIe AvyA. tyAM Abhanasena cora senApatine be hAtha joDIne Ama kahyuM - he devAnupiyA purimatAla nagare mahAbala rAjAe zuka sahita mahotsava jAhera karyo che to cAvatuM tame jAte ja Avazo ? tyAre abhanasena cora senApatie kahyuM - he devAnupiyo ! huM jAte ja pumitAla nagare AvIza. te kauTuMbika puruSono satkAra karI vidAya ApI. - tyArapachI te abhanarona cora senApati, ghaNAM mitrothI yAvata parivRtta thaIne nAna karI cAvatuM prAyazcitta karI, savaliMkAra vibhUSita thaI zAlATavI corapalIthI nIkaLyo. nIkaLIne purimatAla nagare mahAbala rAjA pAse Avyo, AvIne be hAtha joDI, mahAbala rAjAne jaya-vijayathI vadhAvyA, vadhArIne mahAtha sAvat bhaTaNuM dharyuM. tyAre mahAbala rAjAe abhinasenanA te mahAI bhaTaNAne yAvatuM svIkAryuM. teno satkAra, sanmAna karI vidAya ApIne kUTAgArazALAmAM rahevAnuM sthAna AvyuM. tyArapachI Abhanarona, mahAbala rAjA pAsethI vidAya pAmIne kUTAgAra zALAe Avyo. pachI mahAbala rAjAe kauTuMbika puraSone bolAvIne kahyuM - ' he devAnupiyo ! tame jAo, vipula Azana-pAna-khAdima-svAdima taiyAra karAvo. te vipula AzanAdi ane surAne tathA ghaNAM ja puSpagaMdha-mALA-ahaMkArane abhanasena cora senApatinI kUTAgArazALAmAM laI jAo. kauTuMbika puruSo hAtha joDI yAvatuM laI gayA. tyAre te abhanarona ghaNAM mitra, jJAti sAthe parIvarI snAna karI rAvatuM savaliMkAra vibhUSita thaI, te vipula AzanAdi ane surAne AsvAdita karato pramAdI thaI vicAravA lAgyo. - tyArapachI mahAbala rAjAe kauTuMbika puraSone bolAvyA, bolAvIne kahyuM - he devAnupiyo ! tame jaIne purimAla nagaranA dvArone baMdha karo ane abhagnasenane jIvato pakaDIne mArI pAse lAvo. tyAre te kauTuMbika puruSoe be hAtha joDI yAvana svIkAra karyo svIkArIne parimatAla nagaranA dvAro baMdha karyA. agnisena cora senApatine jIvato pakaDIne mahAbala rAjA pAse lAvyA. tyAre mahAbala rAjAe abhinasena cora senApatine A vidhAnathI vadha karavAnI AjJA karI. he gautama! A rIte abhanona cora senApati junApurANA [potAnA kamoMthI] yAvatuM vicAre che. * - bhagavat ! abhagnasena maraNa avasare marIne kayAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? he gautama! te 38 - varSanuM paramANu pALIne Aje traNa bhAga zeSa divasa bAkI rahetA zULIe bhedaiIne kALa mAse kALa karIne ranapabhA pRtrImAM utkRSTa sthitika nairamikapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara uddhatvane, e pramANe prathama adayayanavatuM tenuM saMsAra paribhramaNa jANavuM. cAvatu narakamAMthI uddhatI vANArasI nagarImAM sUkapaNe utpanna thaze. te tyAM sUkApaNAmAM jIvitathI rahita thaIne te ja vANArasI nagarImAM zreSThI kuLamAM pappaNe janmaze. te tyAM bAhya bhAvathI mukata thaI, prathama adhyayanavat aMta karaze. nikSepa kahevo. * vivecana-23 : mahatI-prazasta, atimahAlikA-mahA moTI, kUTa-sparvatanA zikharanA jevA AkAravALI evI zALA. aneka zata staMbha upara rahelI, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa, vyAkhyA pUrvavat. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/23 usDakka-zulkarahita cAvat zabdathI kSetra-pazu AdinA rAjAne devAnA kararahita. abhaDavesa-kauTuMbika gharomAM rAjAnA subhaTono praveza nahIM. daMDa-nigraha, tenAthI nivRtta, kudaMDima-asamyag nigrahaothI rahita, je mahotsava. adharima-RNadravya mApha, adhAraNIya-devAdAra rahita, anudbhUta-AnurUpeNa vagADavA mATe utkSapta, anudbhUta-vagADavA mATe vAdaka vaDe na tyajAyela mRdaMga. amilAyamalladAma-amlAnapuNyamALA, nADaIjjakalita-nATaka pAtro vaDe yukta. vAlAcarAnucarita-prekSAkArI vaDe sevAyela. - 4 - plA4i - yathA yogya. - X - 49 nAIvigiDha-atyaMta dIrgha, ahvANa-pracANaka, mArga. basahipAyarAsa-vAsika prAtaHbhojana. - X - zaMkA-jyAM tIrthaMkara vicare te dezamAM paracIza ke bAra yojana sudhI tIrthaMkaranA atizayathI vairAdi anartho na thAya - 4 - to bhagavaMta mahAvIra purimatAlamAM hatA tyAre abhagna senano vRttAMta kema thayo ? - - - A sarve artha-anartha prANInA potAnA karelA karmathI ja utpanna thAya che te karma sopakrama ane nirupakrama be bhede che. temAM sopakrama karma ja jina atizayathI zAMta thAya, paNa nirUpakrama karma to avazya phaLarUpe vedavA ja paDe. - x - te jinaatizayathI zAMta na thAya. 16/4 muni dIparatnasAgare karela adhyayana-3-no TIkAsahita anuvAda pUrNa Cho viSAka aMgasUtra-saTIka anuvAda ae adhyayana-4-zakaTa' -- x -- * - * -- * - * sUtra-24 H cothA adhyayanano upa kahevo. he jaMbU! te kALe, te samaye sAhaMjaNI nAme nagarI hatI, te Rddha-nirbhaya-samRddha hatI. te sAhaMjaNInI bahAra uttara-pUrva dizi bhAgamAM devaramaNa nAme udhAna hatuM. temAM amogha yakSanuM purAtanAM cakSAyatana hatuM. te sAhaMjaNImAM mahAcaMdra nAme mahA rAjA hato. tene surona nAme sAmabheda-daMDa vaDe nigraha karavAmAM kuzaLa amAtya hato. sudarzanA nAme gaNikA hatI. te sAhaMjaNI nagarImAM subhadra nAme ADhya sArthavAha raheto hato. tene subhadrA nAme ahIna pUrNa paMcendriya patnI hatI. te subhadrano putra ane bhadrAno Atmaja evo zakaTa nAme ahIna putra hato. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA. parmA ane rAjA nIkaLyA, bhagavaMte dharma kahyo, paryAdA pAchI gaI. te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya yAvat rAjamArge pravezyA. tyAM ghaNAM hAthI, ghoDA, puruSo hatA. te puruSo madhye eka strI sahita puruSane joyo. tene voTaka baMdhane bAMdhela, nAka-kAna kApela, yAvat udghoSaNA karAvAtI hatI. gautamasvAmIne pUrvavat vicAra, yAvat bhagavaMte uttara Apyo. he gautama ! te kALe, te samaye A ja jaMbudvIpa dvIpamAM bharatakSetramAM chagalapura nAme nagara hatuM. tyAM siMhagiri nAme mahAna rAjA hato te nagaramAM chaNika nAme kasAI raheto hato. te RddhimAna, dhArmika yAvat dutyAnaMda hato. te chaNika kasAI ghaNAM bakarA, gheTA, rojha, baLada, sasalA, sUkara, pAya, siMha, haraNa, mora ane pADAne seMkaDo-hajAronI saMkhyAmAM vADAmAM bAMdhI rAkhato hato. bIjA paNa tyAM ghaNAM puruSo dainika vetana ane bhojanathI ghaNAM bakarA yAvat pADAnuM rakSaNa ane pAlana karatA hatA. bIjA paNa ghaNAM puruSo bakarA Adine yAvat gharamAM ruMdhelA-rAkhatA hatA. bIjA paNa ghaNAM puruSo dainika vetana ane bhojanathI (rAkhelA je) seMkaDo-hajAro bakarA Adine mArI nAMkhatA hatA, tenA mAMsane charI AdithI kApIne kakaDA karatA hatA, karIne chaNika kasAIne ApatA hatA. bIjA paNa ghaNAM puruSo te ghaNAM bakarA yAvat pADAnA mAMsane tavAkavallI-kaMdUka-bharjanaka-aMgArAmAM taLatA-bhujatA-pakAvatA ane rAjamArgamAM AjIvikAne karatA rahetA hatA. te chaNika kasAI pote paNa ghaNAM bakarA yAvat bheMsanA mAMsane pakAvI-taLI-bhujIne surA sAthe AsvAdato vicarato hato. tyAre te chaNika kasAI, A karmothI ghaNAM ja malina pApakarmone upArjita karI 700 varSanuM parama Ayu pALIne maraNa avasare mRtyu pAmI sauthI nADImAM utkRSTa daza sAgaropama sthitika vairayikapaNe upajyo. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/4/24 * vivecana-24 : bhagavana ! jo ItyAdi cothA adhyayano uopa * prastAvanA kahevI. te A - je zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvatu du:khavipAkanA trIjA adhyayanano A artha kahyo che. to cothA adhyanano zo artha kahyo che ? jatA mahA himavaMta, mahAt malaya, meru giri mahendrasAra ItyAdi rAjA varNana jANavuM. nAma : temAM sAma-priyavacana, bheda-nAyaka ane sevakanA citamAM bheda karavo, daMDa-zarIra ane dhananuM haraNa, upapradAna-abhimata arthe dAna. A nItiothI je supayukta che tethI ja nayomAM vividha prakArone jANe che, ItyAdi amAtya varNana jANavuM. * sUtra-25 : tyAre subhaddha sArthavAhanI patnI bhadrA yAvatu jAtaniMdukA hatI. janmatAjanmatA bALako vinAza pAmatA hatA. tyAre te chamika kasAIno jIva cothI pRthavIthI anaMtara uddhatIne A ja sAhaMjaNI nagarImAM subhadra sAviAhanI bhadrA nAme patnInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. pachI koI divase bhadrA sAthavANIe purA nava mAse ma pasavyo. te bALakane janmatAM ja tenA mAtApitAe gADAnI nIce sthApyo, pharI grahaNa karAvI, anukrame saMrakSaNa, saMgopana, saMvardhana karatA uMtikanI jema kahevuM. yAvatuM A bALaka janmatAM ja zakaTa-gADAM nIce sthApelo, tethI A bALakanuM nAma zakaTa thAo. bAkI badhuM ujhitaka mAphaka jANavuM. subhadra lavaNasamudramAM mRtyu pAmyo, mAtra paNa mRtyu pAmI. te paNa potAnA gherathI kADhI mukAyo. tyAre zakya bALaka potAnA gherathI kADhI mukAyelo zRMgATaka AdimAM pUrvavata cAvatuM sudarzanA gaNikA sAthe lubdha thayo. tyArapachI susena amAtye te zakaTane koI divase sudarzanA gaNikAnA gherathI kADhI mUkyo ane sudarzanA gaNikAne potAnA gharamAM strIrUpe sthApI. pachI sudarzanA gaNikA sAthe udara evA mAnuSI kAmabhoga bhogavato rahyo. - tyArapachI te zakaTa sudarzanAnA gharathI kADhI mUkAyelo evo, bIje kyAMya mRti-rati-vRti na pAmatAM, koI divase guptapaNe sudanAnA ghera pravezyo, pravezIne sudarzana sAthe udAra kAmabhoga bhogavato vicaravA lAgyo. A tapha susena amAtya nAna yAvat vibhUSA karI manuSyarUpI vApurA sAthe sudarzanA gaNikAne ghera Avyo, AvIne zakaTane sudarzanA gaNikA sAthe udAra kAmabhoga. bhogavato joyo, joIne ati krodhita thaI yAvatu dhamadhamato kapALamAM zivalI caDAvI zakaTane paramo pAse pakaDAvyo. pakaDAvIne lAkaDI, mukI AdithI cAvatuM mathita karyo, AvakoTaka baMdhane bAMdhyo. bAMdhIne mahAcaMdra rAja pAse Avyo. AvIne be hAtha joDI yAvatu pramANe kahyuM - he svAmI ! e pramANe zakaTe mArA aMtaHpuramAM pravezarUpa aparAdha karyo che. vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre mahAcaMdra rAjAe surANa amAtyane kahyuM - he devAnupiyA tame ja zakaTano daMDa karo. tyAre suleNa amAtye mahAcaMdra rAjAnI anujJA pAmIne zakaTane ane saddhazanA gaNikAne AvA prakAre vadha karavAnI AjJA ApI. he gautama ! e pramANe zakaTaEAka pUrva janmanA jUnAM pApakarmano anubhava karato vicare che. * vivecana-25 - navo subhadra sArthavAha lavaNasamudramAM mRtyu pAmyo. * sUtra-26 - bhagadg/ zakaTa mRtyu pAmIne kyAM gayo? kyAM utpanna thayo? he gItamAM zakaTa daka-parSa paramANu pADIne Aje ja vibhAga divasa zeSa bAkI rahetA, eka moTI loDhAnI tapAvelI anivasima strInI pratimAne AliMgana karAvAyelo maraNa samaye maraNa pAmIne ranapabhA pRedImAM nairakipaNe utpanna thaze. te tyAMthI anaMtara udvatane rAjagRhanagaramAM mAtaMgakuLamAM yugalapaNe janma leze. tyAre te bALakanA mAtApitA bAra divasa purA thatAM A AnuM guNasaMpaER nAma karaze - amArA putranuM nAma zakaTa ane putrInuM nAma sudanA thAo. pachI zaphTa bALaka, bAlyabhAvathI mukata thaI yauvanane pAmaze. tyAre te sadanA putrI paNa bAlyabhAva choDI anukrame yauvanane pAmaze, teNI rUpa-gauvana ane vAvaNayathI utkRSTA, utkRSTa zarIrI thaze. tyAre te zakaTa, sudaniAnA rUpa-cauvana ane lAvaNyathI mUrNita thaI sudarzana sAthe udara bhoga bhogavaze. tyArapachI zakaTa anya koI divase svayaM ja kUTagrAhIpaNAMne svIkArIne raheze. tyArapachI te zakaTa kUTagraha thaze, AdhArmika cAvata duutyAnaMda thaze. A [azubha kamoM vaDe ghaNuM ja pApakarmane upArjita karIne, kALamAse kALa karIne A ratanapabhA pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thaze. te ja pramANe teno saMsAra yAvat sAtamI pRthvI sudhI che. te tyAMthI anaMtara udvatane nANArasI nagarImAM matsyapaNe upajaze. te tyAM mAchImAra vaDe vadha pAmIne te ja vaNArasI nagarImAM zreSThInA kuLamAM putrapaNe utpanna thaze. tyAre te samakita pAmI, pratibodha pAmI dIkSA grahaNa karI, saudhamakaze deva thaze. tyAMthI cyavI mahAvideha kSetramAM dIkSA laI, siddhi pAmaze. nipA dukhavipAkanA cothA adhyayanano A artha kahyo. * vivecana-26 - amara loDhAnI, tad - dkha, samajoIbhUya-agni samAna. avayAsAviyaAliMgita. nIvaUTTe - yauvana pAmIne, bhoga samartha thayo. * X - X - tikSepa-he jaMbU ! zramaNa bhagavaMta mahAvIre cothA adhyayanano A artha kahyo che. muni dIparatnasAgare karelA adhyayana-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/pa/ra8 pas chuM adhyayana-5-"bRhaspatidatta" che -x -x -x -x -x -x - - sUga ? pAMcamAM adhyayanano uopa kahevo. he jaMbU! nize te kALe, te samaye kauzAMbI nAme Rddha, nirbhaya, nagarI hatI. tenI bahAra caMdrodNa uMdhAna hatuM. tyAM zetabha4 yAnuM yajJAyatana hatuM. te kauzAMbI nagarImAM zatAnIka nAme mahAna rAjA hato, mRgAvatI nAme rANI hatI. te zatAnIkano putra ane mRgAdevIno Atmaja udAyana nAme ahIna paMcendriyakumAra hato, te yuvarAja hato. te udAyana kumArane pakAvatI nAme [panI] saNI hatI. te zatAnIka rAjAno somadatta nAme vedAdine bhaNela purohita hato. te somadattanI vasudanA nAme panI hatI. te somadattano putra ane vasudattAno Atmaja bRhatidad nAme ahIna pUrNa paMcendriya bALaka hato. te kALe, te samaye bhagavana mahAvIra padhAryA. te kALe, te samaye gautamasvAmI pUrvavat yAvat rAjamArga nIkaLyA. pUrvavat hAthI, ghoDA, puruSo madhya eka pAne joyo. gautame pUrvavat vicAryuM, pUrvavat prazna karyo. bhagavaMta tene uttara Ape che. he gautamAM nize te kALe, te samaye A ja jaMbUDhIpadvIpamAM bharatomAM sarvatobhadra nAme Rddha-timita-samRddha nagara hatuM. tyAM jitay rAja hato. te rAjane mahezvaradatta nAme purohita hato. je RgavedAdimAM yAvatuM vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda upAjIne uooo varSanuM pama Ayu pALIne, mRtyu avasare mRtyu pAmI pAMcamI nakamAM utkRSTa sAgaropama skitika nakamAM unna thayo. te tyAMnI anaMtara udvatIne A ja kauzAMbI nagarImAM somadatta purohitanI vasudattA patnInA puvpaNe utpanna thayo che. te bALakanA mAtApitAe bAra divasa purA thatAM A AvA svarUpanuM nAma karyuM. je kAraNe amAro A bALaka somadatta purohitano putra ane vasudattAno Atmaja che, tethI amArA putranuM nAma bRhaspatidatta thAo. pachI te bALaka pAMca dhaNI vaDe vRddhi pAmyo. tyArapachI te bRhaspatidatta bAlyabhAvathI mukata thaI, yauvana vaya pAmyo, vijJAna pariSata thayo. te udAyanakumArano piya bAlamitra thayo. kemake teo sAthe janmyA, sAye vRddhi pAmyA, sAthe dhULamAM melA hatA. koI divase zatAnIka rAja mRtyu pAmyo. tyArapachI udAyanakumAre ghaNAM rAja, Izara cAvatuM sAviAha Adi sAthe parIvarIne rudana-kaMdana-vilApa karatAM zatAnIka rAjAnuM mahA Rddhi, sakAranA samudayathI nIharaNa karyuM. ghaNAM laukika mRtaka kArya karad. tyArapachI ghaNAM rAjA, Izara cAvatuM sAviAhe udAyana kumAne mahAna rAjAbhiSekathI siMcita karyo. tyAre te udAyanakumAra mahInuM rAjI thayo. tyAre te bRhaspatidad, idAyana rAjAnuM purohitakarma karato sarve sthAnomAM, sarve bhUmikAmAM ane aMta:puramAM IcchA mujaba gamanAgamana karanAro thayo. tyArapachI te bRhaspati parohita udAyana cAnA aMtApu veLAe-aveLAe, kALa-kALa, sanimAMvikAlamAM praveza karato hato. koI divase pastvatI rANI sAthe saMpalana thaIne pastvatI rANI sAthe udAra kAmabhoga bhogavato vicaravA lAgyo. A tarapha udayana rAja nAna karI yAvatu vibhUSita thaI pajhAvatI devI pAse Avyo. bRhaspati ta purohitane pAvatI rANI sAthe udAra kAmamoga bhogavato joIne ati krodhita thaI, kapALamAM zivalI karI, bhRkuTI caDAvI bRhatidattane puro pAse pakaDAvI dIdho yAvatu AvA prakAre vAnI AjJA ApI. he gautamAM A pramANe viSe bRhaspatidatta jUnA-purANA kamaoNne yAvatuM bhogave che. bhagavanA bRhaspatidatta ahIMthI mRtyu pAmIne kayAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautamAM bRhaspati purohita 64-varSanuM parama Ayu pALIne Aje vibhAga divasa zeSa rahetA zuLI vaDe bhedAI mRtyu avasare mRtyu pAmI, A ranapabhA pRthvImAM unna thaze. te ja rIte sAte pRvImAM utpanna thavArUpa saMsAra kahevo. tyAMthI hastinApura nagaramAM mRgapaNe ujJa thaze. te tyAM vAsuki vaDe haNAIne tyAM hastinApura nagaramAM zreSThI kuLamAM paNe unna thaI, bodhi pAmI, saudharma kaye upajI, mahAvidaDha moNe jo. nipa kahevo. - vivecana-28 : thanA - bhojana, zayanAdi kALamAM. aveLA-avasara sahita, kALa-trIjA ane pahelA prahanI AdimAM, akALa-madayAlAdimAM, rAo-rAtrimAM, viyAla-saMdhyAmAM. kuzAla hato.. tyArapachI mahezvaradatta purohita jitazatru rAjAnA rAjya, ane sainyanI vRddhi nimitte haMmezA eka-eka zahANama * giyaputra - vaizyaputra ane zuddha putrane pakaDAvato hato. pakaDAvIne temanA jIvatAnA ja hRdayanA mAMsane grahaNa karato ane jitamunI zAMtine mATe homa karato. tyAre te mahezvaradatta purohita AThama, caudaze be-brAhmaNa, kSatriya, vaiya, zA bALakane, cAra mAse yAcAra brAhmaNa dinA bALakane, cha maNe ATha-ATha bALakane, varase soLa-soLa bALakone tathA jyAre jyAre jitanu rAjAne junA sainya sAthe yuddhano prasaMga Avato tyAre te mahezaradatta purohita 108-108 brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zuddha bALakone paro pAse pakaDAve che. pakaDAvIne temanA avatAnA ja hadayamAMthI mAMsanI peelIo kaDhAvato hato. kaDhAvIne jitazatru rAjAnI zAMti nimitte homa karato hato. tethI te anusainya zIghapaNe nAza pAmatuM hatuM athavA chinnabhinna thaIne nAzI jatuM hatuM. * vivecana-8 - ripera - Rgvada, yajurveda Adi. viDIva : hadayanA mAMsapiMDa. * sUtra-28 :tyArapachI te mahezvaradatta purohita ukta zubhakarma vaDe ghaNAM ja pApakarmone Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V6/ra9 adhyayana-6-"naMdivardhana" niMdipeNa che -x -x -x -x x * sUtra-29 ? chaThThA adhyayanano ullopa kahevo. he jaMbU! te kALe, te samaye mathurA nAme nagarI hatI. bhaMDIra udhAna, sudazani yanuM yAyatana hatuM. tyAM zrIdAma rAja, baMdhuNI saNI, naMdIvani kumAra ahIna yuvarAja zrI dAmano subaMdhu nAme zAmadaMDa nItijJa amAtya hato. subaMdhu amAtyano bahumiputra nAme ahIna bALaka hato. te zIdAma rAjano mi nAme alaMkArika-vANaMda hato. zrIdAma rAjAnuM AzaryakArI ane bahuvidha alaMkAki karma karato, sarva sthAnomAM, sarva bhUmikAmAM ane aMtaHpuramAM IcchitapaNe vicarato hato. te kALe, te samaye svAmI padhAyAM, parSadA nIkaLI, rAja paNa nIkaLyo, cAvatuM parvadA pAchI gaI. * * te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIranA mukhya ziSya gautama yAvatuM rAjamArge nIkaLyA. pUrvavata hAthI, ghoDA, puruSo joyA. te puruSo madhya eka puruSane beyo cAvavuM te nara-nAri vaDe parIvato hato. tyArapachI te puruSane rAjapuraSoe cauTAmAM tapAvelA loDhAnA anivarSa siMhAsane besADyo.. tyArapachI po mathe rahela te paraNane loDhAnA ghaNAM kaLazothI tapAvI ani sama vaNavALA karI, keTalAMkamAM tAMbAno, keTalAMkamAM taravAno, keTalAkamAM sIsano sa bharyo. keTalAMkamAM ukALelA pANI bhaya, keTalAMkamAM kSAra sahita ukALelA tela bhaya, tenA vaDe moTA-moTA rAjyAbhiSeke karIne abhiSeka karyo. bhArapacI tapta lohamama ani jyotiSarUSa loDhAnI sAkSasI vaDe laIne hAra paherAvyo, pachI adhahAra yAvatu paha, mugaTa paherAvyA. gautamane pUrvavat vicAra Avyo rAva4 uttara Apyo. he gautama nize, te kALe te samaye A ja jaMbudvIpanA bharatakSetramAM sIhapura nAme wddha nagara hatuM. te sIMhapuranagaramAM sIharatha nAme rAjA hato. te sIMha rAzane dulyoMdhana nAme cAgapAlakanA AvA svarUpanA kedakhAnAnA upakaraNo hada * ghaNI lohakuMDIo hatI. keTalIka tAMbAnA, keTalIka taravAnA, keTalIka zIzAnA sI bharI hatI. keTalIka ukALolA pANIthI, keTalIka kSAra ane telathI bharelI hatI. te badhI kuMDIo anikAya upara ukaLatI ja rahelI hatI. te duryodhana cApAlakane ghaNAM mATInA kuMDA hatA, temAM keTalAMka azamUkI, keTalAMka harimUvI, keTalIka gomUkavI, keTalIka bheMsamULI, keTalIka uMTanA mUtrathI, keTalIka bakarAnA mUDathI, keTalIka gheTAnA mUDathI bharelI hatI, e rIte saMpUrNa bharelI hatI. te duryodhana cArmA pAlaka pAse ghaNAM hastAMduka hatA, dAduka, heDo, vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda nigaDa, sAMkonA ghaNA puMja ane nIkaro tenI pAse hatA. te duyoMdhana cArmA pAlakanI pAse ghaNI vesulatA, vaitalatA, AMbalInI soTI, komaLa cama cAbuka, carma soTI, vaTavRkSAdi chAlanI soTIo vagerenA ghaNAM puMja ane tira rahelA hatA. te duryodhana pAse ghaNI zilA, lAkaDI, mugaro, kanagaronA paMja ane niko hatA. ** te duryodhana pAse ghaNI tAMto, varu, camanI dorI tathA vALa, sutaranA gharaDAnA ghaNAM pUMja ane nikara hatA. te duryodhananI pAse ghaNAM asipatra, karax, surax, kalaMbacIra patronA puMja ane nikara hatA. * * tenI pAse ghaNAM loDhanA khIlA, vezazalAkA, caTTA, allapalanA puMja ane nikara hatA. te duryodhananI pAse ghaNI soyo, DabhaNo, koTillonA puMja ane niko hatA. ** tenI pAse ghaNAM zo-pracchanaka, piunla, kuhADA, nakhachedaka, darbhatRNanA jo ane niko rahetA hatA. - tyAre te duryodhana cAragapAla sIratha rAjAnA ghaNAM cora, pAradArika, graMthibhedaka, rAja apakArI, RNadhAraka, bhAlaghAtaka, vizvAsaghAtI, jugArI ane ghatadine pakSo pAse pakaDAvato, pakaDAvIne temane cattA paDato, loDhAnA daMDathI temanA mukhane phADato, pachI keTalAMkane tapelA tAMbAno, keTalAMkane varuono e pramANe sIsAno sa pIvaDAvato, ukaLatuM pANI, kSAratela pIvaDAvato, temaja keTalAMkano A badhAM vaDe abhiSeka karato hato.. keTalAMkane cA pADIne ghoDAnuM mUtra pIvaDAvato. keTalAMkane hAthInuM mUx cAvatuM gheTAnuM mUsa pIvaDAvato hato. * * keTalAMkane uMdhA mukhe pADIne saDasaDa zabadathI vamana karAvato, keTalAMkanA mastake te ja mUna kuMDa mUkato, keTalAMkane dbaMdhane bAMdhato, keTalAMkane pAdaodhaMdhane, e rIte heDa baMdhane, nigaDa baMdhane bAMdhato hato. keTalAMkanA aMgane saMkocI-maraDIne bAMdhato-hato. keTalAMkane sAMkaLa baMdhane bAMdhato, keTalAMkanA hAtha chedato yAvat zothI vidArato hato. keTAlaMkane vesulatAthI yAvatuM vaTavRkSAdinI chAlanI soTI marAvato hato. keTalAMkane cA pADI, tenI chAtI upara zilA mUkAvato, tenA upara moTuM lAkaDuM mUkAvI, tene puro pAse kaMpAvato hato. keTalAMkane tAMto vaDe yAvata sutaranA doraDA vaDe hAtha-paga baMdhAvato, baMdhAvIne kuvAmAM uMdhe mastake laTakAvI, DUbADI pANI pIvaDAvato. keTalAMkane khaga vaDe vAva4 kalaMbacIrathI chedAvato hato, pachI temAM kSaratela vaDe svaMgana karAvato. * * keTalAMkanA kapALamAM, kaMThamAM, koNImAM, DhIMcaNamAM, ganI pIMDImAM loDhAnA ane vAMsanA khIlA ThokAvato, vIchInA aAMkaDA khosAvato. * * keTalAMkanA hAtha ke paganI AMgaLIomAM soyone, Dabhanakone muLathI ThokAvato, pachI tenA vaDe bhUmine khaNAvato. keTalAMkanA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/6/29 zastra yAvat nakha chedanI vaDe aMgane chedAvato, pachI tene DAbha-kuza-Ardra vAdharI vaDe baMdhAvato, baMdhAvIne taDakAmAM tapAvato, sukelI cAmaDI cIrAvato. 53 tyArapachI te duryodhana cAkapAla AvA azubhakarma vaDe ghaNAM ja pApakarmanuM upArjana karIne 3100 varSanuM paramAyu pALIne maraNa avasare mRtyu pAmI chaThThI narakamAM utkRSTa bhAvIza sAgaropama sthitika vairakipaNe utpanna thayo. * vivecana-29 : vitta vakruSi - ghaNAM prakAre AzcaryabhUta, alaMkAriya karmI-kSukarma. savvaTThANazayyA, bhojana, maMtrasthAnAdi athavA zulka Adi AyasthAnamAM. savvabhUmiyA-prAsAda bhUmikA athavA sAtame mALe purA thatAM mahelamAM, athavA amAtyAdi sarve padomAM. dinna vicAra - rAjA dvArA anujJAta saMcaraNa ke vicaraNa. kalakala-cUrNAdi mizra jaLa. piNaddhati-paherAve che. kaI rIte ? loDhAnI sANasI vaDe. hAra-aDhAra saro, adbhuhAra-navasaro. cAvat zabdathI traNa sarohAra, pAlaMba, kaTIsUtrAdi paherAvyA. paTTa-lalATa AbharaNa, mugaTa-zekhaka. - - - te puruSane joIne gautamane prathama aArAnavat vikalpa thayo. jemake - meM naraka ke nairayika joyA nathI, paNa A puruSa naraka pratirUpa vedanA vede che cAvat zabdathI cayAparyApta bhojana-pAna grahaNa karIne bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. vAti - janmAMtaramAM A koNa hato ? gautame pUchyuM. bhagavaMta kahe che. rApAna - guptipAlaka. cAragakhaMDa-gupti upakaraNa. aMDUnikASThAdimaya baMdhana vizeSa, haDINa-khoTaka, puMja-sazikhara rAzi, nikara-rAzi mAtra. veNulatA-sthULa vaMzalatA, vetalatA-jalajavaMzalatA, ciMca-AMbalI, chiyANa-mRducarmakaza, kasa-cAmaDAnI lAThI - x - silA-zIlA, laula-lAkaDI, mugdha-mudgara - 4 - 4 - asi-khaDganA, karapata-krakacanA, khura-churAnA, kalaMbacI-zastravizeSa, kaDisakkara-vaMza salAkA, rAmyavAdharI, allapalla-vIMchInA pUMchanI AkRtivALA, DaMbhaNa-agnithI tapAvela lohazalAkA vaDe bIjAnA zarIre DAma devA, koTila-nAnA mudgara vizeSa pachANa-pracchanaka, pippala-nAnA kSurA, kuThAra-kuhADA, nakhachedaka-neraNI. ure aNahAra-RNa dhAraka, saMDapaTTa-dhUrta, pakhetI - pIvaDAve che, vapIDazekhara, mastake tenuM AropaNa, u5pIDA-vedanA - 4 - hatvacchinna hAtha-paga-nAkahoTha-jIbha-mastakanuM chedana kare che. satya svAdiya - khaDga vaDe vidAravuM. - X - sila dalAve - chAtI upara patthara rAkhe, tenA upara lAkaDu rAkhe, be puruSo vaDe lAkaDAnA baMne cheDe bese, lAkaDAne kaMpAve, jethI aparAdhInA hADakAM dabAve che. taMtI cAvat zabdathI vastra Adi kahevuM. agaDa-kUvo, ucUlayAlaga-mAthu nIce ane paga upara e rIte kUvAmAM utArI pANImAM DUbADe. parjoI pIvaDAve che - khavaDAve che ItyAdi laukikI bhASA kare che. avadhU-kRkATikA, khaluya-pAdamaNibaMdha, aliya bhaMjAveI - vIMchInA kAMTAne zarIramAM pravezAve che. sUI-soya, gaMbhaNa-soya pa vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda jevI loDhAnI khIlI, koTTilaka-mudgara, AoDAveI-praveza karAve che. bhUmiMkaMDuyAveI - AMgaLImAM praveza karAyela soya vaDe bhUmi khodAve che, mahA duHkha utpanna karAve che. darbha-samUla, kuza-nirmUla. * sUtra-30 : te duryodhana nakathI anaMtara uddhartIne A ja mathurA nagarImAM zrI dAma rAjAnI baMdhuzrI rANInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. pachI baMdhuzrIe nava mAsa paripUrNa thatA yAvat putrane janma Apyo. tyArapachI te bALakanA mAtApitAe bAra divasa vItyA pachI A AvA prakAranuM nAma karyuM. amArA putranuM naMdiSaNa nAma thAo. tyArapachI te naMdiSaNakumAra pAMcadhAtrIthI pAlana karAto yAvat moTo thayo. tyAre te naMdiSaNakumAra bAlyabhAvathI mukta thaI yAvat vicare che. yauvana pAmI, yuvarAja thayo. pachI te naMdiSakumAra rAjyamAM yAvat aMtaHpuramAM mUrchita thaI, zrIdAma rAjAne jIvitathI rahita karavAne tathA pote ja rAjyalakSmIne potAnI karavAne ane pAlana karato vicaravA Iche che. tyArapachI te naMdisenakumAra, zrIdAma rAjAnA ghaNAM AMtara, chidra, vivarane zodhato vicare che. tyArapachI naMdiSeNakumAra, zrIdAma rAjAnA aMtara Adi prApta na thatAM, anya koI divase cita alaMkAskine bolAve che, bolAvI A pramANe kahyuM - he devAnupriya ! tuM zrIdAma rAjAnA sarva sthAnomAM, sarvabhUmimAM ane aMtaHpuramAM svacchaMdapaNe vicarato ane zrIdAma rAjAnuM vAraMvAra alaMkArika karma karato vicare che. tethI he devAnupriya ! tuM zrIdAma rAjAnuM alaMkArika karma karatA, tenA gaLAmAM charA vaDe kApI nAMkhe to huM tane ardhuM rAjya ApuM, jethI tuM amArI sAthe udAra kAmabhoga bhogavato vicarIza. tyAre te citta alaMkArika, naMdiSaNa kumAranA A arthavALA vacanane svIkAryu. tyArapachI te citta alaMkArikane AvA svarUpano yAvat utpanna thayo jo mArA A kAryane zrIdAma rAjA jANaze, to huM nathI jANato ke mane kevA azubha kumaraNa vaDe mAraze ? Ama vicArI bhaya pAmelo te zrIdAma rAjA pAse gayo zrIdAma rAjAne gupta rIte be hAtha joDI A pramANe kahyuM - he svAmI ! nizce naMdiSeNa kumAra rAjyamAM yAvat mUrchita thaIne Apane jIvitathI rahita karavA Icche che, svayaM ja rAjyazrI karato . pALato vicaravA Icche che. - tyAre te zrIdAma rAjA citta alaMkArikanA A arthane sAMbhaLI, samajIne ati krodhita thaI yAvat bhRkuTI caDAvI, naMdISeNa kumArane sevako pAse pakaDAvyo. pachI A prakAre vadhanI AjJA ApI. he gautama ! te naMdISeNa AvuM duHkha anubhavI rahyo che. naMdisenakumAra ahIMthI cyavIne maraNa samaye marIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? he gautama ! naMdiSaNakumAra 60 varSanuM parama Ayu pALIne mRtyu Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda 1/6/30 avasare mRtyu pAmI, ratanapabhA pRthvImAM nArakapaNe utpanna thaze, sarva saMsAra te pramANe pUrvavata kahevo. tyAMthI cyavI hastinApura nagaramAM matsyapaNe upajaze. te tyAM mAchImArathI vadha karAIne tyAM ja zreSThIkuLamAM janmI, pachI dIkSA laI, saudharmakathe jaIne, pachI mahAvideha kSetramAM janma laI * x * siddha-buddha-mukata-parinivRtta thaI sarve du:khono aMta karaze.. he jaMbU! nikSepa kahevo tema huM kahuM chuM. * vivecana-30 : aMtara - avasara, fcha - aA parivArava, viraha-vijanava, nikSepa - nigamana. * x * fSa * bhagavaMta samIpe A vyatikara jANIne huM kahuM chuM. [iftva%i ofma kahe che, kathAmAM naMdiSeNa nAma che.) muni dIparatnasAgare karela adhyayana-6-no TIkA sahita anuvAda pUrNa che adhyayana-uMbaradatta" che. - X - X - X - X - X - X - sUma-31 - sAtamAM Adhyayanano ullepa kahevo... he jaMbU! te kALe, te samaye pADalakhaMDa nagara hatuM. tyAM vanakhaMDa nAme udhAna hatuM, uMbaradattanuM yakSAyatana hatuM. te nagaramAM siddhArtha rAjA hato. tyAM pADalasaMDa nagaramAM sAgarA nAme RddhimAna sArthavAha hato, tenI patnI gaMgadattA hatI. te sAgaradano putra ane gaMgadattAno Atmaja ubaradatta no ahIna yAvatu pAMcendriya zarIrI putra hato. te kALe, te samaye bhagavaMta padhAryA, yAvat padiA pAchI gaI. te kALe, te samaye gautamasvAmI pUrvavata paSlasaMDa nagare AvyA. pADalasaMDa nagaranA pUrva dvArethI pravezyA. tyAM eka puruSane joyo, tene kharaja, koDha, jalodara, bhagaMdara, artha, kAma ane zvAsano roga hato. soLa caDela hatA * tenA mukha, hAtha, paga sojAvALA hatA. tenA hAtha ane paganI AMgaLI, tathA kAna-nAka saDI gayA hatA. tenA zarIramAMthI sI ane ha vahetA hatA. tenA zarIramAM ghaNAM vaNo hatA. te ghaNonA mukhamAM kIDA khadabadatA hatA. tenAthI pIDAto hato. temAMthI para ane lohI vahetA hatA. tenA nAka-kAnamAMthI rasI nIkaLatA hatA. te vAraMvAra para-lohI - kRminA kogaLAnuM vamana karato hato. te kaSTakAraka, karuNA upajAve tevA, nIrasa zabdane bolato hato, mArgamAM mAkhIono moTo samUha tene anusarato hato, kezano samUha phUTelo hovAthI tenA mastakaparanA kezo atyaMta vikharAyelo hato. teNe khaMDita-phATela vaTa pahereluM hatuM, tenA hAthamAM kuTela hIbara ane kuTalo ghaDo hato, A rIte te puruSa ghera-ghera dehabalIe karIne AjIvikA karato pharato hato, tene [gautamasvAmIe joyo. tyAre gautamasvAmI ucca-nIca yAvatuM bhramaNa kare che yathApayati grahaNa kare che. pADalImaMDanI nIkaLIne bhagavaMta mahAvIra pAse AvI, bhojana-pAnA dekhAza, bhagavaMtanI anujJA pAmIne yAvata bilamAM sApa jAya tema AhAra kI saMyama-tApathI AtmAne bhAvatA rahyA. pachI te gautamasvAmI bIjA cha tapanA pAraNe pahelI porasImAM sajhAya karI yAvatuM pADalisaMDa nagaranA dakSiNa dvArethI pravezyA. te ja paNa joyo ke je araja Adino raoNgI hato, ItyAdi sarve pUrvavat yAva4 saMyama ane tapathI vicare che. tyArapachI gautamasvAmI trIjI vakhata chaOMnA pAraNe pUrvavat yAvatu pazcima dvArathI pravezatA te ja kharAdi vyAdhivALA puruSane joyo. cotha chaThThane pAraNe uttara dvArethI pravezatA tene ja jaIne gautamasvAmIne Avo vicAra utpanna thayo ke aho A puraNa potAnA pUrvanA jUnA upArjana karelA karmonuM phaLa bhogave che cAvat kahyuM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda 1//31 bhagavan! nize huM chanA pAraNe yAvatu bhrama karatA pADalasaMDa nagare pahoMcyo, pahoMcIne pADalIjhaMDanA pUrva dvArethI pravezyo, tyAM meM eka kharaja AdinA vyAdhivALam murane joyo cAtu bhikSAthI te AjIvikA karato hato. bIja chaThThanA pAraNe uttara dvArethI pravezatA te ja puraSane yAvatu AjIvikA karato rahelo joIne vicAra Avyo. pramANe pUrvabhava pUchatA, bhagavaMte uttara Apyo he gautama ! nize te kALe, te samaye A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vijayapura nAme nagara hatuM. te vijayapura nagare kanakaratha nAme ja hato. te kanaka rAjAne dhanavaMtarI nAme vaidha hato. te aSTAMga Ayurvedano pAThaka hato. te A pramANe - kumArabhRtya, zAlAkya, zalmahatya, kAyacikitsA, jaMgola, bhUtavidhA, rasAyaNa, vAjIkaraNa. te vaidha zivA -sukhahad-GUhasta hato. tyArapachI te dhanavaMtarI vaidha vijayapuramAM kanakaratha rAjAne, aMtaHpurane, bIjI paNa ghaNAM rAja, Izvara yAvatu sArthavAhanate tathA bIjA paNa durbaLa, plAna, vyAdhita, rogIne tathya anAtha ane sanAthane, zramaNa-brAhmaNa-bhikSukakAroTika-kApAlikane A sarve AturomAM keTalAMkane maccha-mAMsano upadeza Apato. keTalAMkane kAcabAnuM mAMsa, e pramANe grAha-magara-sumAra-bakarA-gheTA-rojhasuva-haraNa-sasalA-gAya-bheMsanuM mAMsa khAvAno, keTalAMkane titara-vartaka-kalApakapota-kukaDA-mayuranA mAsano, bIjI paNa ghaNAM jalacasthalaca-khecara AdinA mAMrAne khAvAno upadeza Apato hato. dhanavaMtarI vaidha paNa te ghaNAM matsya yAvatuM moranA mAMsane ane ghaNAM jalacaralaya-khecaranI mAMsane sekIne, taLIne, bhujIne surA Adi sAthe AsvAdato vicarato hato. tyArapachI te dhanavaMtarI vaidha AvA azubha karmothI ghaNAM pApakamane upArjita karI 3ra00 varSanuM parama Ayu pALIne kALa mAse kALa karI chaThThI narakamAM utkRSTa bAvIza sAgaropama sthitika nairayikapaNe utpanna thayo. tyAre gaMgadattA, je jAtaniA hatI. tenA bALako janmatAM ja maraNa pAmatA hatA. tyAre te gaMgadattA sAthanAhIe anya koI divase madhyarAtri kALa-samaye kuTuMba ciMtAthI jAgatI hatI. tyAre Avo vicAra uug thayo. nize huM sAgaradad sArthavAha sAthe ghaNAM varSothI udAra mAnuSI kAmabhogo bhogavatI vicara chuM paNa meM eka paNa bALaka ke bAlikAne janma Apyo nathI. te mAtAo dhanya che, punyavAna che, kRtAkRtalakSaNa che, te mAtAonA janma ane jIvitanuM phaLa prApta karela che, huM mAnuM chuM ke je mAtAonA potAnI kukSiNI utpanna thayelA bALako stanadudha luka, madhura vacana bolatA, mamna karatA, stanamULa kax deza bhAge sakatA, mudha hoya, vaLI komaLa kamaLanI upamAvALA hAtha vaDe tene grahaNa karI khoLAmAM besADe che tyAre te bALako madhura ullApane Ape che, maMjula zabdo bole che. [paNa] huM dhanya-ayuca-akRta punya chuM. AmAMnuM kaMI paNa na pAmI. mAre mATe zreyakara che ke yAvatuM sUrya jALavalyamAna thatAM sAgaradatta sAviAhane pUchIne ghaNAM puSpa-vA-gaMdha-mALA-alaMkAra laIne, ghaNAM mitrajJAti-nijaka-svajana-saMbaMdhi-parijana mahilAo sAthe pADalasaMs nagarathI nIkaLIne bahAra ubharadad yakSanA yakSAyatane jaIza. jaIne tyAM uMbaradasta yAnI mahA& "Arana karIne, DhIMcaNane pRdI para rAkhI, page paDI AvI mAnatA karuM - he devAnupiya ! je huM koI bALaka ke bAlikAne janma ApIza, to huM tamArA yAga, dAna, bhAga ane akSayanidhimAM vRddhi karIza. ema karIne mAre mAnatA mAnavI te kalyANakAraka che, A pramANe vicArI, bIje divase yAvat sUrya jALavavyamAna thayo tyAre sAgaradatta sArthavAha pAse AvI. AvIne sAgaradad sAvAne A pramANe kahyuM nize he devAnupiya! huM tamArI sAthe bhoga bhogavuM chuM cAvatu eka bALaka na pAmI. he devAnupiya ! tamArI AjJA pAmIne yAvata [uMbaradatta yakSanI mAnatA mAnavAne IcchuM chuM. tyAre sAgaradad gaMgadattAne kahyuM - he devAnupiyA! mAro paNa A ja manoratha che, tuM kayA upAyathI putra ke putrIne janma ApIza ? gaMgadattAne anujJA ApI. tyAre te gaMgadattA, sAgaradatta sArthavAhanI anujJA pAmIne ghaNAM puSa Adi laI yAvata mahilAo sAthe potAnA gherathI nIkaLI, nIkaLIne pADalasaMDa nagaranI vaccovaccethI nIkaLI. nIkaLIne puSkariNIe AvI. AvIne puSkariNInA kinAre ghaNAM puNA--gaMdha-mAlA-alaMkAra lAvIne puSkariNImAM utarI, utarIne jaLanAna karyuM. karIne jalakIDA karatI, snAna karI, kautuka-maMgala-prAyazcitta karI, bhInA paTazATakane paherIne puSkariNImAMthI bahAra AvI. te puSpAdi laIne uMbaradasta yajJanA yajJAyatane AvI, AvIne uMbaradasta yAne jotAM ja praNAma ka, karIne morapIMchI vaDe pramArjana karyuM, karIne jaLadhAra vaDe snAna karAvyuM. karAvIne bArIka vA vaDe gAtrayaSTine luMchI, pachI yakSane zveta vastra paherAvyA. mahAha puNA-vA-mALA-gaMdha-pUNa rohaNa karyuM karIne dhUpa uvekhyo. DhIMcaNathI page paDIne Ama kahyuM - devAnupiya! je huM bALaka ke bAlikAne janma ApIza, to yAvata mAnatA mAnI, mAnIne je dizAmAMthI AvelI, te dizAmAM pAchI gaI. tyArapachI te dhanavaMtarI vaidhano jIva te narakomAMthI anaMtara uddhatIne A ja jaMbudvIpamAM pADalasaMDa nagaramAM gaMgadattAnI kukSImAM putrapaNe utpanna thayo. tyArapachI te gaMgadattAne traNa mAsa bahu pratipUrNa thatAM AvA svarUpano dohada utpanna thayo - te mAtAo dhanya che yAvatu temanuM jIvita saphaLa che je vipula Azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAve che, karAvIne ghaNI strIo sAthe cAvatu parIvarIne te vipula AzanAdi ane surAne tathA puSpa Adine cAvatuM grahaNa karIne DesamaMDa nagaranI vaccovaccethI nIkaLe che, nIkaLIne puSkariNI jAya che. jaIne puSkariNImAM utare che, nAna yAvatuM prAyazcitta karI, te vipula Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3/31 63 azanAdi ghaNI mitra, jJAti yAvat strIo sAthe AvAdatI potAnA dohadane pUrNa kare che. A pramANe vicAryuM. vicArIne bIje divase yAvat sUrya jAjavalyamAn thatAM sAgaradatta pAse AvIne Ama kahyuM - te mAtAo dhanya che yAvat dohada pUrNa kare che to huM paNa yAvat tema IcchuM chuM. tyAre sAgaradatta sArthavAhe gaMgadattAne A vAta mATe anujJA ApI. tyAre te gaMgadattA sAgaradattanI anujJA pAmavAthI vipula azana, pAna, khAdima, svAdima taiyAra karAve che. te vipula azanAdi ane surA Adi tathA ghaNAM puSpAdi ekaThA karAve che. pachI sAvat nAna karI, balikarma karI ubharadattanA yakSAyatane yAvat dhUpa uvekhI, puSkariNIe jAya che. pachI te mitra yAvat mahilAo gaMgadattA sArthavAhIne savaliMkArathI vibhUSita kare che. tyArapachI gaMgadattA te mitra, jJAti bIjI paNa ghaNI nagara strIo sAthe te vipula azanAdi ane surAne AvAdatA dohadane pUrNa kare che, karIne je dizAmAMthI AvelI te dizAmAM pAchI jAya che. te gaMgadattA prazasta dohadavALI thaIne garbhane sukhe sukhe vahana kare che. pachI teNI nava mAsa bahu pratipUrNa thatA yAvat bALakane janma Ape che. sthitipatitA kare che yAvat je kAraNe A bALaka ubaradatta yakSanI mAnatAthI prApta thayo, tethI A bALakanuM uMbaradatta nAma thAo. pachI te uMbaradatta bALaka pAMca dhAtrI vaDe grahaNa thaI uchare che. tyArapachI sAgaradatta sArthavAha "vijayamitra"nI jema yAvat maraNa samaye maraNa pAmyo. gaMgadattA paNa maraNa pAmI, uMbaradatta utjhitakanI mAphaka gharamAMthI bahAra kADhI mUkAyo. tyArapachI uMbaradattane anya koI divase zarIramAM eka sAthe soLa rogatako utpanna thayA. te A - zvAsa, kAsa yAvat koTa. tyAre te uMbaradatta soLa rogAtAMkathI abhibhUta thaIne saDelA hAthavALo Adi thaIne yAvat vicare che. he gautama ! nizce A pramANe uMbaradatta tenA jUnA-purANA saMcita karmone yAvat anubhavato rahe che. bhagavan ! te uMbaradatta maraNa samaye marIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? gautama ! uMbaradatta 7ra-varSanuM parama Ayu pALIne maraNa avasare maraNa pAmI A ratnapabhA pRthvImAM nairayikapaNe upajaze. saMsAra bhramaNa pUrvavat. pachI hastinApuramAM kukaDA rUpe janmaze. goSThI dvArA vadha pAmI pUrvavat hastinApuramAM zreSThI kuLamAM upajaze. bodha pAmI, dIkSA laI saudharma kare jaI, mahAvidehe janmI, dIkSA laI siddha thaze. - vivecana-31 : sAtamAM adhyayanano ullepa kahevo. jja- kharajavALo. douyariya-jalodaski, bhagaMdaliya-bhagaMdaravALo, sogila-sojAvALo. thivithiviMta-A anukaraNa zabda che. vAmu vraNa mukhamAM kIDAo vaDe upara pIDA karAto. lAla-lALanA taMtu, - x - abhikSaNa-vAraMvAra. kaTTa-kalezahetuka, kaluNa-karuNotpAdaka, visara-virUpanI, kUcamANa-avyakta zabda karato. bAkI badhuM 64 viSAka aMgasUtra-saTIka anuvAda pahelA adhyayanavat. " x " pADa-pADalimaMDa nagarathI. paDiNa-nIkaLe che, bhagavaMta mahAvIra pAse jAya che, IryApathikI pratikrame che, bhojanapAna Aloce che, dekhADe che. - 4 - bilamAM sarpa praveze tenI jema rasarahitapaNe AhAra kare che. Ayurveda-vaidhakazAstra, kumArabhicca-bALakonA poSaNamAM sAruM zAstra - 4 - tannimitta vyAdhi upazamanArthe. salAga-zalAkA karma, tenuM pratipAdaka taMtra, te urdhvagata jaMtunA rogonA zravaNa-vadanAdi roganA upazamanArthe. sallahatta-zalyane haNIne uddharavuM tenuM pratipAdaka zAstra kAya tigicha-javarAdi roga grasta zarIranI cikitsA, madhyAMgamAM rahelA jvara, atIsArAdinA zamana mATenuM taMtra, jaMgola-viSaghAta kriyA nAmaka, sarpa ke kIDA AdithI DaselanA vinAzArthe vividha viSa saMyoga zamAvavA. bhAveja bhUtonA nigraha mATenI vidhA, deva-asura-gaMdharvAdithI pIDita cittanI zAMtikarma, balikaraNAdi vaDe grahonuM upazamana. rasAyaNa-amRta rasanI prApti, Ayu-meghAkara ane roganA apaharaNa mATenuM taMtra. vAjIkaraNa-zukranI vRddhi vaDe ghoDA jevo karavo tenuM - x - zAstra. sivahatya-Arogyakara hA. suhatya-prazastAkara ke sukhahetu hasta. laghuhatya-dakSahA. rAjA, Izvara cAvI talavara, mADaMbika, kauTuMbika, zreSThI. dubala-kRza, hInabala, gilANa-kSINa harSane zokajanita pIDA, vAhiya-vyAdhi, cirasthAyI kuSTha Adi athavA uSNa Adi vaDe abhibhUta. tethI rogika-saMjAta cirasthAyI jvarAdi doSa. AvuM kone hoya ? sanAya-svAmIvALA, aNAha-svAmI vagaranA, samaNa-gaikiAdi, bhikakhAga-te sivAyanA, karoDika-kApAlika, Aura-cikitsA na thayela. - X - niyagakucchisaMbhUta-potAnA saMtAno. - 4 - 4 - 4 - punna-putyarahita, akcapunna-avihitapunya athavA apunna-apUrNa manorathamAthI. etto-AvI bALa ceSTAo. - 4 - kallaM. yAvat zabdathI rAtri vItyA pachI prabhAta thatAM, vikasita je padma ane kamaLa jevA komaLa, nayanano unmeSa thato, lAla prabhAvALo sUrya teja vaDe jAjvalyamAna thato. x - yAga-pUjA ke yAtrA, dAya-dAna, bhAya-lAbhano aMza, ayanihidevano bhaMDAra, aNuvaqisTAmi-vRddhi pamADIza. ovAIya-mAnatA. uvAINittae-yAcanA karavAne, mAnatA mAnavAne. kautuka-mathI, puMDrakAdi. maMgala-dahIM, cokhA Adi. ullabhInI, paTa-prAvaraNa, sATaka-vastra. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-7-no TIkAsahita anuvAda pUrNa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jra che adhyayana-8-"zauryadatta" che - X -X - X - X - * sUga-3ra AThamA adayayanano uopa kahevo. ** he bhUA te kALe, te samaye zauryapura nagara, zaucavitasaka udhAna, zaurya yakSa, zauryadatta rAja hato te zauryapura nagaranI bahAra IzAnakhUNAmAM mAchImArono eka pADo-mahollo hato. tyAM samudradatta nAme atyaMdha raheto hato. te aArmika yAvatuM duutyAnaMda hato. te samudradattanI samudadi nAme ahIna paMcendriya zarIra paranI hatI. te samudradattano pxsamudradattAno Atmaja zauryadatta nAme ahIna yujha hato. kALe, te samaye svAmI padhAryA rAvata parSadha pAchI gaI. te kALe, te samaye gautamasvAmI rAvatuM zauryapura nagaranA ucca, nIca, madhyama kuLomAM yathA pati samudAna bhinna laIne zauryapurathI nIkaLyA. te mAchImAra mahollAnI kaMIka najIkathI pasAra thatA mahA-moTI manuSyaparSadAnI maNe jeyuM ke eka purUSa zuka, bhukhyo, nimasi, asthi-camathI maDhela hADakAnuM paMjara jevuM hatuM, hADakAM kaDakaDa karatA hada. teNe bhInuM vastra pahereluM. tenA gaLAmAM mAchalIno kAMTo lAgelo hato. tethI te kadakArI, karuNa, visvare AkraMda karato hato. vAraMvAra te paddha lohI ane kRminA kogaLA vamato hato, tevA yuvAne joyo, joIne gautamasvAmIne Avo vicAra thayo : A paNa jUnA kamanuM phaLa bhogave che. A pramANe vicArI bhagavaMta mahAvIra pAse yAvat pUrvabhava pUNyo yAvat bhagavate uttara Apyo - he gautama! te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpamAM bharavojhamAM naMdIpura nagara had mitra rAja hato, te mane zIvaka nAme soyo hato. te adhArmika yAvatuM duutyAnaMda hato. te zIvaka soIyAne ghaNAM machImAra, vAsuki, zAkunika dainika bhojanavetanI hatA. te roja ghaNAM nAnA matsya yAvatu patakAtipatAka masja, bakarA vAva4 pADA, titara rAvatuM morane jIvitathI rahita karIne pIcaka rasoI pAse lAvatA. bIja paNa ghaNAM titara cAvatuM morane pAMjarAmAM purIne rahetA hatA bIja paNa ghaNAM paraSo dainika bhojana-vetanathI ghaNAM titara yAvatuM morane mArI nAMkhIne zIvakane aApatA tyAre te zIyaka rasoIyo ghaNAM jalayara, sthalacara, becaranA mAMsane kApaNI vaDe kApI rAkhato, te A - sUma, goLa, dIdha, hRva kakaDA karI, hImamAM pakAvI, janma-dhama-vega vAyuthI pakAvI, kALA-hIMgaloka vaNavALa kI, chAsa-AmaLAnadrA-koTha-dADama-mInA rasathI mitra karI, pachI tene anie mUkI, tela AdithI taLIne, bhuMjIne, pakAvIne taiyAra karato hato. bIjA paNa ghaNAM matsya, mRga, tetaranA mAMsanA sa rAvatuM moranA mAMsanA sa tathA bIjuM vipula lInuM zaka Adi taiyAra karAvato hato, mitra rAjAnA bhojana samaye [16/5 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda laI jato. te zIyaka soIyo pote paNa ghaNA mAMsa Adi yAvatuM jalacara AdinA mAMsanA rasa, lIlA zAka e sarve zekelA, tolA, rAMdhelA hatA, te sarvanA bhojananI sAthe madirAnuM AsvAdana karato hato. tyAre te pIka soIyo, A zubha kathiI ghaNAM pApakarma upajIne 3300 varSanuM paramANu pauLIne mRtyu avasare marIne jhI narakamAM jJa thayo. * tyAre te samudradatA niMdu hatI. teNInA jamatA bALako ja nAza pAmatA hatA. gaMgadattAnI jema vicAryuM. pUchIne mAnatA mAnI, dohada thayo cAvatuM bALaka thayo. cAvatuM amAro A sau yajJanI mAnatAthI prApta thayo. tethI amArA A pumanuM zauryadatta nAma thAo. zauryadatta putra, paMca ghI vaDe pAlana karAto yAva4 bAlyabhAvathI mukata thaIne, vijJAna pati may I, yauvanane pAmyo. tyAre te samudradatta koi divase mRtyu pAmyo. pachI te zIdane ghaNAM mitrajJAti sAthe rudana karatAM samudradattanuM nIraNa karyuM. laukika mRtaka kAryo karyAM. koI divase varSa mAchImAno mahattaka thaIne viyA lAyo. tyAre te saupadad mAchImAra, azArmika kAva4 pAnada thayo. tyAre te Deltd ghaNAM pakSone dainika bhojana ane vetanathI rAkhelA, je roja vahANa vaDe yamunA mahAnadImAM pravezatA ane ghaNAM kahagAlana vaDe draha mathana-vahana-pavahaNa vaDe arthapula, paMcapula, matsyabaMgha, mastrapuccha, jaMbhA, tisisa, misisa, dhisarA, hillIsI, jhilIri, jALa, gala, phUTapAtha patinI mAchalI pakaDavAnI paLo vaDe, chAlabaMdAnasutarabaMdhana-vALabaMdhana vaDe ghaNAM nAnA masso yAvatu patAkAtipatAkA matsyone grahaNa karI, eka nAvamAM bharI, kAThe lAvIne masyakhala karatA, tene taDako ApatA. bIja paNa ghawl o tnika bhojana-vetanI ve taDakA dIdhelA masyone pakAvI, taLI, bhujIne rAjamArge AjIvikA karatA vicad ed. * * te zauryadatta pote paNa ghaNAM GNa matsya cAvatu patAkApatikone pakAvI, bhujIne surAdi sAthe AsvAdato raheto hato. tyAre te zauryadita mAchImAra anya koI divase te mAMsanA TukaDA kAvItaLI-bhujIne AhAra karatA masjakaMTaka gaLe lAgI gayo. tyAre te zauryadine mA vedanAthI abhibhUta thaIne kauTuMbika puraSone bolAvyA, bolAvIne kahyuM - he devAnupiyo : tame jAo, saupuiranA zRMgATaka yAvata mAmiAM moTA-moTA zabdothI ughoSaNA karAvatA kaho ke - he devAnupiyo zauyadattane marUnA kAMTo gaLAmAM bharAI gayo che, to je koI vaidha Adi sau mAchImAranA gaLAthI mAchalIno kAMTo kADhI Apaze, tene zauryadina vipula ayasaMpadA Apaze. tyAre te kauTuMbika paraSoe ukta udghoSaNA karAvI. tyAre te ghaNAM vaidha jAdi aAvI uddaghoSaNA karI sabhaLIne zaudittanA ghera AvyA. zaurya mAchImAra pAse AvI, ghaNI aupapAtikI di buddhi che Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda 18|3ra pariNAma pAmelA, teoe vamana-chadana-utpIDana-kavalayAha-zalyoddharaNavikaraNa vaDe saue chImA masjakaMTakane gaLAmAMthI kADhavAne Iryo paNa tene kADhavA ke vizodhi karavAmAM samartha na thayA tyAre te ghaNAM vaidhAdi jyAre zauryanA matsyakaTakane gaLAmAMthI kADhavA samartha na thayA tyAre thAkIne cAvatu je dizAmAMthI AvelA, te ja dizAmAM pAchA gayA. tyArapachI zauki machimara vaidhanA pratikArI kheda pAmyo, te du:kha vaDe moTo parAbhava pAmI, zuSka thaI yAvatuM vicare che. he gautamAM A rIte zauyadatta jUnA purANA kamoMva anubhavato vicare che. bhagavanA zaurya machImara ahIMcI marIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? gautama 90-varSanuM pamANu pALIne, mRtyu pAmI. ratanapabhA pRSImAM jaze, te pramANe sAte pRthvIno saMsara kahevo. pachI hastinApuramAM mAchalo thaze. tyAM mAchImAra dvArA hawiIne, tyAM ja zreSThIkuLamAM jamI, dI laI, saudharmabhe jaI, mahAvidehe janma laI, mokSe jo.. - vivecana-3ra : TcheSa - mAchImAra, sahama9 cAvatuM zadathI khavalamachA, vijhiDimacchA, halimachA ItyAdi patAkA sudhI kahevuM. matsyanA bhedone rUDhithI jANavA. age vAvathI bakarA, gheTA, rojha, suvara, mRga Adi. saNahakhaMDita * sUma khaMDa karAyela, va-vRta khaMDita, dIha-dII khaMDita, rahassahasva khaMDita. himapakka-zIta vaDe pakAvela. * x * mAsyapakka-vAyu vaDe pakAvela. * x * mahiDhANi-chAsa vaDe saMskArU, Amalasita-AmaLAnA rasa vaDe saMsRSTa. mudricAraNitadrAkSanA rasathI saMskRSTa * * * lalita-tela Adi vaDe agnimAM saMskArela, bhajiyaagni vaDe bhujita, soliya-zaLa vaDe pakAvela. maccharasa-masyanA mAMsano sa, eNijja-mRganuM mAMsa, * x * hariyANa-pagazAka * ciMta-mano utpatti kahevI. * x * gaMgadattA, te sAtamAM adhyayanamAM kahela. ApuchANa-patine pUchIne. * x - ovAIya-upayAyita. dohada-gaMgAdattAmAM kahyA mujaba kahevA. yogakriya-nAva. * x* dUda galana-draha madhye matsyAdi grahaNAyeM-bhramaNa ke pANIne kADhavuM te. hRda mayana-drahanA jaLanuM vRkSa zAkhA vaDe viloDana. hRdavahanajAte ja drahathI jaLanuM nIkaLavuM te. hRdapavahaNandrahanA jaLanuM prakRSTa vata. - x - vamaLa vamana, cha9Na-chadaMta, uvIlaNa-avapIDana kavalagrAha-gaLAnA kAMyane kADhavA mATe sthULa kavaLanuM grahaNa *x * zayoddharaNa-caMkha prayoga vaDe kAMTe kADhavo. vizAkaNa-auSaghanA sAmarthyathI. viyohilae-para Adi kADhavA. muni dIparatna sAgare karela adhyayana-8-no TIkAsahita anuvAda pUrNa chuM adhyayana-9-"bRhaspatidatta" divadattA che - x --x -x -x x xx * ga-33 - adhyayana-no ullopa kahevo. * he jaMbU te kALe, te samaye rohItaka nAma Rddha nagara hatuM. pRvIvataMsaka udhAna hatuM. dharaNa ane yajJAyatana hatuM. vaikAmaNa dad rAja, zrI rANI, punaMdikumAra yuvarAja hato. te rohItaka nagaramAM datta nAme aya gAthApati raheto hato, tene kRNajI nAme banI hatI. te dattanI putrI ane kRSNazI bhAyInI AtmA devadattA nAme pugI hatI. te ahIna yAvatuM utkRSTA, utkRSTa zarIra hatI. te kALe, te samaye svAmI padhAryA yAvata parSadA nIkaLI. te kALe, te samaye gautamasvAmI cha8 tapanA pAraNe pUrvavat yAvat rAjamArge padhAryA. hAthIghoDA-puraSane joyo. te puruSo madhya eka ne joi. teNI avakoTaka baMdhane bAMdhelI, kAna-nAka chedAyelA hatA yAvatu zuLa vaDe bhedAyelI joI. Avo vicAra thayo, pUrvavat yAvata karyuM - ii pUrvabhavamAM koNa hatI ? bhagavate kahyuM - he gautama! nize - te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpanA bharatomAM supatiSTha nAme kade nagara hatuM. tyAM maharona rAjA hato, tene dhAriNI Adi 10eo rANI atAumAM hatI. te mahAsena rAjAno putra, dhAraNI devIno Atmaja sIMhona nAme kamara hato. te ahIna yAvatu yuvarAja hato. tyAre te sIMhasena kumAranA mAtApitAe koI divase paoo uMcA prAsAdAvartasako karAvyA. tyArapachI te sIMhasenakumAne koI divase zayAmAM Adi paoo zreSTha rAjakanyAo sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. paoo-5oono dAyo Apyo. pachI sIMhasenakumAra zyAmA Adi pao0 devI sAthe uparI viddamAM cAvatuM vicAravA lAgyo. tyArapachI te mahasena rAja koI divase mRtyu pAmyo. nIharaNa karyuM, sIMhona mahAna rAjI thayo. pachI sIhona rAja cAmA rANImAM mUrzita Adi thayo. bAkInI rANIno Adara karato nathI, jANato nathI. e rIte Adara na karato, na jANato te vicarato hato. tyArapachI jaEUR rANIonI 49 dhAva mAtAe A vRttAMta jANIne vicAravA lAgI ke nice siMhasena rAja cAmA saNImAM mUrzitAdi thaI ApaNI putrIono Adara na karato, na to * * * viyare che. to ApaNe beyasara che ke ApaNe yAmA rANIne ani-viSa-zAstra prayogathI mArI nAMkhavI. A pramANe cAmA rANInA aMtara-chiddha-vivarone zodhatIzodhatI vicAravA lAgI. tyAre sAmA devIe A vRttAMta jANIne Ama kahyuM - he pAmI ! mArI 499 zaukayo ane tenI 499 mAtAo A vRttAMtane jANIne paraspara ema Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/33 69 = kahetI hatI ke - sIMhasena rAjA zyAmA rANImAM mUrchita thayo che, yAvat zodhatI vicare che. to na jANe mane kevA kumaraNa vaDe mAraze. ema vicArIne bhaya pAmI koSa gharamAM gaI, jaIne apahata manavALI thaI yAvat ciMtA karavA lAgI. tyAre te sIMhona rAjA A vRttAMta jANIne kopa gharamAM zyAmA rANI pAse Avyo, AvIne teNIne apahata manavALI yAvat joI, joIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyA ! tuM kema yAvat ciMtAmagna cho ? tyAre zyAmA rANIe, sIMhona rAjAne Ama kahetA sAMbhaLIne uSNa vacano vaDe sIMhasena rAjAne kahyuM - nizce hai svAmI ! mArI 498 sapatnI ane 499 mAtAo tamAro mArA upara rAga jANI, teoe paraspara kahyuM ke sIMhasena rAjA zyAmArANI upara mUrchita che - 4 - yAvat chidrAdi zodhatI rahI che, na jANe kaI rIte mAraze yAvat tethI ciMtAmAM chuM. tyAre sIMhona rAjAe zyAmA rANIne kahyuM - devAnupiyA ! tuM apahata yAvat ciMtAmagna na thA. huM tevI rIte yatna karIza ke jethI tArA zarIrane koIthI paNa AbAdhA, pabAdhA na thAya, ema kahI tene ISTa Adi vANI vaDe AzvAsita karI, tyArapachI tyAMthI nIkaLI, teNe kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - he devAnupiyo ! tame jAo ane supratiSTha nagaranI bahAra eka mahA chUTAgAra zAlA karAvo, je aneka staMbha sanniviSTa hoya, prAsAdIyAdi karAvo. pachI mArI AjJA pAchI Apo. - tyAre te kauTuMbika puruSoe be hAtha joDI yAvat AjJA svIkArIne supratiSTha nagaranI bahAra pazcima dizA bhAgamAM eka moTI phUTAgAra zALA cAvat karAvI, je aneka staMbha saMnirviSTa, prAsAdIyAdi hatI. pachI sIMhasena rAjA pAse AvIne temanI AjJA pAchI soMpI. tyAre sIMhona rAjAe koI divase 499 rANI ane 499 mAtAone AmaMtrI. pachI te 499 rANIo ane 499 mAtAone sIMhasena rAjAe AmaMtraNa apAtA, savaliMkAra vibhUSita thaI yathAvaibhava supratiSTha nagare sIMhasena rAjA pAse AvI. tyAre te sIMhona rAjAe 499 rANIo ane 499 mAtAone chUTAgAra zALAmAM AvAsa Apyo. tyArapachI sIMhasena rAjAe kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne kahyuM - devAnupiyo ! tame jAo ane vipula azanAdi lAvo tathA ghaNAM ja puSpagaMdha-vastra-mALA-alaMkArone phUTAgAra zALAmAM laI jAo. tyAre te kauTuMbika puruSo te pramANe laI gayA. tyAre te 499 rANIo ane 49 mAtAone savaliMkArathI vibhUSita karI. karIne te vipula azanAdi ane surA Adi AsvAdana vagere karatI, gaMdharva ane nATaka vaDe upagIta karAtI vicaravA lAgI. tyAre sIMhasena madhyarAtri kALa samaye ghaNAM puruSo sAthe saMparIvarIne phUTAgAra zALAe Avyo. AvIne phUTAgAra zALAnA dvAro baMdha karyA, phUTagara zALAne cotaraphathI agni saLagAvyo. tyAre 499 rANI, 499 dhAvamAtAo, sIMhasena rAjA vaDe vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda baLAtA rotI-kakaDatI trANa, azaraNa thaI mRtyu pAmI. tyAre sIMhasena rAjA AvA azubha karmAdithI ghaNAM pApakarmo upArjI 3400 varSanuM paramANu pALIne mRtyu avasare mRtyu pAmI chaThThI narakamAM utkRSTa bAvIza sAgaropama sthitimAM utpanna thayo. tyAMthI anaMtara udghardIne A rohItaka nagaramAM datta sAthevAhanI kRSNazrI nAmaka patnInI kukSimAM yuputrIpaNe utpanna thayo. tyArapachI kRSNazrIe nava mAsa purA thatA yAvat putrIne janma Apyo, je sukumAla, surUSA hatI. pachI te kanyAnA mAtApitAe bAra divasa vyatIta thatA vipula azanAdi taiyAra karAvI yAvat mitra jJAti nAmakaraNa karyuM. amArI A kanyAnuM devadattA nAma thAo. pAMca dhAtrI vaDe parigRhIta thaI yAvat ucharavA lAgI. kALakrame teNI bAlyabhAvathI mukta thaI, yauvana-rUpa-lAvaNya vaDe cAvat atI utkRSTA, utkRSTa zarIrI thaI. tyArapachI te devadattA kanyA koI divase snAna karI yAvat vibhUSita thaI ghaNI dAsI vaDe yAvatu parIvarIne uparI AkAzatalamAM suvarNanA daDA vaDe krIDA karatI rahelI. A tarapha vaizramaNa datta rAjA nAna yAvat vibhUSA karI azva upara besI, ghaNAM puruSo sAthe saMparIvarIne azva vAhanIkAe nIkaLelo hato tyAre datta gAthApatinA gharanI kaMIka sIpathI nIkaLyo. tyAre te vaizramaNa rAjAe yAvat jatA-jatA devadattA kanyAne uparI AkAzataLe suvarNanA daDA vaDe ramatI joI. devadattA kanyAnA yauvana ane lAvaNyathI yAvat vismIta thaIne kauTuMbika puruSone bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM he devAnupiyo ! A konI putrI che ?, tenuM nAma zuM che ? tyAre kauTuMbika puruSoe vaizramaNa rAjAne be hAtha joDIne kahyuM - he svAmI ! A datta sArthavAhanI putrI, kRSNazrInI AtmajA devadattA nAme rUpa-sauvana ane lAvaNyathI utkRSTa, utkRSTa zarIrI kanyA che. tyAre vaizramaNa rAjA azvavAhanikAthI pAcho pharIne aAMtara sthAnIya puruSone bolAvyA, bolAvIne kahyuM - he devAnupiyo ! tame jAo, dattanI putrI ane kRSNazrI bhAryAnI AtmajA devadattA kanyAne puSpanaMdI yuvarAjanI patnIrUpe mAMgo. tenA badalAmAM je zulka ApavAnuM hoya te Apajo. tyAre te atyaMtara sthAnIya puruSo vaizramaNa rAjAe Ama kahetA harSitasaMtuSTa thatA be hAtha joDI yAvat svIkArIne, nAna karI yAvat zuddha prAvezya vastro paherI, dattanA ghera AvyA. tyAre te datta sArthavAhe te puruSone AvatA joIne harSita-saMtuSTa thaIne AsanethI ubho thayo, ubho thaIne sAta-ATha pagalA sAme gayo. pachI Asane besavA nimaMtraNA karI, karIne te puruSo Azvata, vizvasta thaI, uttama sukhAsane beThA tyAre teNe temane A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! mane AjJA Apo. ApanA AvavAnuM zuM prayojana che ? tyAre rAjapuruSoe datta sArthavAhane kahyuM - devAnupriya ! ame tamArI putrI ane kRSNazrInI AtmajA devadattA kanyAnI puSpanaMdI yuvarAjanI patnIrUpe mAMgaNI 90 - Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/33 1 karIe chIe. he devAnupriya ! jo tame mAnatA ho ke A yogya che, pAtra che, zlAdhya che, saza saMyoga che to devadattAne puSpanaMdi yuvarAjane Apo. kaho ke ame tenuM zuM zulka ApIe ? tyAre datte atyaMtara sthAnIya puruSone kahyuM - devAnupiya ! vaizramaNa rAjA mArI putrI nimitte je anugraha kare che, te ja mAruM zulka che. pachI te sthAnIya puruSono vipula puru-vA-gaMdha-mALA-alaMkAra vaDe satkArI, sanmAnIne vidAya ApI. tyAre te puruSo vaizramaNa rAjA pAse AvyA, AvIne vaizramaNa rAjAne A arthanuM nivedana karyuM. tyArapachI datta gAthApatie koI divase zobhana tithi-kara-divasa-nakSatramuhUrtamAM vipula azanAdi taiyAra karAvyA, karAvIne mitra, jJAti AmaMtryA. snAna yAvartI prAyazcitta karI, uttama sukhAsane besI, te mitra Adi sAthe parIvarIne te vipula azanAdine AvAdita Adi karato rahyo. jamIne Acamana karyuM. pachI te mitra Adino vipula gaMdha-puSpa yAvat alaMkAra vaDe satkAra, sanmAna karyA. pachI devadattA kanyAne snAna karAvI, vibhUSita zarIrI karI, sahasa puruSavAhinI zIbikAmAM besADI, besADIne ghaNAM mitra yAvat sAthe parIvarI sarvaRddhi yAvat nAditarava sAthe rohIDa nagaranI madhye thaIne vaizramaNa rAjAne ghera vaizramaNa rAjA pAse AvI, be hAtha joDI yAvat vadhAve che, vadhAvIne vaizramaNa rAjA pAse devadattA kanyAne arpaNa karI. tyArapachI te vaizramaNa rAjA devadattA kanyAne prApta thayelI joI. joIne harSita-saMtuSTa thaI vipula azanAdine taiyAra karAvyA, karAvIne mitra, jJAti AmaMtre che yAvat satkArIne puSpanaMdI kumArane tathA devadattA kanyAne bAjoThe besADyA, besADIne cAMdI-sonAnA kaLazo vaDe snAna karAvyuM, karAvIne zreSTha vAdi paherAvyA. pachI agnino homa karyo. purUSanaMdI ane devadattAnuM pANigrahaNa karAvyuM. pachI vaizramaNa rAjA, puSpAnaMdIkumAra e devadattA kanyAne sarvaRddhi yAvat rava sAthe moTA Rddhi-satkAranA samudayathI pANigrahaNa karAvIne devadattAnA mAtA-pitA, mitra cAvat parijanone vipula azanAdithI tathA vastra, gaMdha, mALA, alaMkAra vaDe satkArI, sanmAnI yAvat vidAya ApI. - - tyArapachI punaMdIkumAra devadattA sAthe uparI prAsAdamAM, mRdaMganA avAja sAthe, nATyAdi bhaugopUrvaka rahe che. tyAre te vaizramaNa rAjA koI divase mRtyu pAmyo, tenI nIharaNa kriyA karI yAvat puSpanaMdI rAjA thayo. pachI puSpanaMdI rAjA zrIdevI mAtAnI bhaktithI pratidina zrIdevI pAse Ave che, AvIne zrIdevIne pAdavaMdana kare che, pachI zatapaka-sahasrapAka tela vaDe agana kare che. asthi-mAMsa-tvacA carma ane romane sukhakAraka saMbAdhanA vaDe saMbAdhana kare che, surabhi gaMdhacUrNathI uddhartana vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda kare che. traNa prakAranA jaLathI snAna karAve che. te A - uSNa, zIta ane gaMdha udaka vaDe. pachI vipula azanAdi khavaDAve che. zrIdevI snAna yAvat prAyazcitta karI bhojana kare che, pachI potAne sthAna AvIne bese che. tyArapachI rAjA pote snAna kare che, bhojana kare che, udAra mAnuSI kAmabhoga bhogavato vicare che. tyAre te devadattA rANIne koI divase madhyAratrie kuTuMba ciMtAthI jAgatI hatI tyAre A Avo vicAra utpanna thayo. - nizce puSpanaMdI rAjA zrIdevInI mAtRbhaktithI yAvat vicare che. to A vyAkSepathI huM puSpanaMdI rAjA sAthe udAra bhoga bhogavatI vicaravA samartha thatI nathI. to mAre mATe zreyaskara che ke 32 zrIdevIne agni-zastra-viSa-maMtra prayogathI mArI nAMkhuM. mArIne puSpanaMdI rAjA sAthe udAra bhoga bhogavatI viyaruM. A pramANe vicArIne zrIdevInA aMtara Adi zodhatI vicAre che. tyAre te zrIdevI koI divase madirApAna karI ekAMte zayyAmAM sukhe-sutI hatI. A tarapha devadattA rANI, zrIdevI mAtA pAse AvI, AvI zrIdevI madhapAna karI ekAMtamAM sukhe sutelA joyA - joIne dizAloka karyo. karIne bhojanagRhamAM AvI, AvIne lohadaMDa lIdho, lohadaMDane tapAvyo, tapIne agnijyotirUpa, kiMzukanA phUla samAna lAla thayo, tene sANasI vaDe grahaNa karyo. pachI zrIdevI pAse AvI. AvIne zrIdevInA apAna sthAnamAM daMDa nAMkhyo. tyAre zrIdevI moTA-moTA zabdothI bharADatI mRtyu pAmI. tyAre zrIdevInI dAsIe A barADavAnA zabdo sAMbhaLI, rAmajIne zrIdevI pAse AvI. devadattA rANIne tyAMthI pAchI pharatI joI. "hA-hA aho ! akArya thayuM' ema kahI, dana-kaMdana-vilApa karatI puSpanaMdI rAjA pAse AvIne rAjane kahyuM - he svAmI ! nizce, zrIdevIne devadattA rANIe akALe mArI nAMkhyA che. tyAre puSpanaMdI rAjAe te dAsI pAse A arthane sAMbhaLI, samajIne mahA mAtRzokathI sparza karAyelo evo kuhADA vaDe kapAyela caMpakavRkSanI jema dhar karato sarvAMgathI bhUmitale paDyo. tyAra pachI puSpanaMdI rAjA muhUrta mAtra pachI Azvasta, vizvasta thaIne ghaNAM rAjA, Izvara yAvat sArthavAha tathA mitra yAvat parijano sAthe rudanAdi karato, zrIdevI mAtAnuM mahARddhi satkArapUrvaka nIharaNa karyu, karIne ati krodhita Adi thaI devadattA rANIne puruSo vaDe pakaDAvI, te prakAre vadhya karavAnI AjJA ApI. he gautama ! A pramANe nizce te devadatA rANI potAA junA saMcita karmo anubhavatI rahI che. bhagavan ! devadattA ahIMthI mRtyu avasare mRtyu pAmIne kyAM jaze ? kAM upajaze ? gautama! 80 varSanuM paramAyu pALIne kALa mAse kALa karI, A ratnaprabhA pRthvImAM nairayikapaNe upajaze. tenuM saMsAra bhramaNa vanaspatikALa kahevuM. tyAMthI anaMtara uddhartIne gaMgapura nagare haMsapaNe utpanna thaze. te tyAM zAkunika Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/9/33 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda vaDe vadha karAtA te ja gaMgapura nagaramAM zreSThI kuLamAM utpanna thaI, bhaudhi pAmI, dIkSA laI, saudharme upajI, mahAvideha kSetre siddha thaze. * tema huM kahuM chuM. * vivecana-33 : abhUgayamUsiya- atyaMta ucca, prahasita-hasavAno AraMbha karela. maNikaNagaraNacita-maNi, suvarma, rano vaDe vicitra. "bhavana" mATe bhavana sUsa jovuM. paMcasayAo dAo - koTi hiraNya, koTi suvarNa AdithI preSaNakArikA sudhInA 500500 siMhasena kumAranA mAtApitAe ApyA. te teNe pratyeka potAnI patnIone ApyA. mahayA-mahA himavaMta mahA malaya, maMdarAcala ane mahendra jevo sArabhUta rAjA. thanAva cAvatuM zabdathI - apahata mana saMkalAvALI, bhUmi tarapha daSTi rAkhelI, mukhane hastakale rAkhI, ArtadhyAnopagata thaI. upheNa uNiya-kopa sahitanA ukhAvacana. vRittimAM noMdhela pachInA vAkyo sUtra mujaba che - X-X - X* dhatihAmiprayatna karIza. vADa - kaMIpaNa zarIrane AbAdhA- thoDI pIDA, prabAdhA-prakRSTa pIDA (nahIM thAya), pAsA - prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirU5. * * * * - ari - saMgata, patta - pAtra, sanAdafkana - glAdhya, sarasa - vara-vahuno ucita saMyoga. * * Athata * jaLa grahaNathI Acamana karyuM. cokSa-sikaLa lepAdine dUra karyo. zuM thayuM ? atyaMta pavitra thayA. #Ave sAvat zabdathI - balikarma karyuM kautuka-maMgala-prAyazcita karyA, sarvAlaMkArathI vibhUSita thayo. fmatta cAvat zabdathI nijaka, svajana, saMbaMdhI, parijana. * for Se yAvat zabdathI-sarvadhutyA-AbharaNAdi saMbaMdhI athavA ucita vastu ghaTanA lakSaNA sarva yukti vaDe. sarvabala-sarva sainya, sarva samudAya - paurajanonA mIlanathI, savadara-savoMcita kRtya-karaNarUpa. sarva vibhUti-sarva saMpadA, sava vibhUsAsamasta zobhA vaDe, savasaMbhama-pramodakRta utsukatAthI, sarva vAdhonA zabdonA mIlanathI je saMgata nAda-mahAt ghoSa. ukata vAddhayAdi alA paNa hoya, tethI kahe che - mahA Rddhi, mahAvuti, mahAbala, mahAsamudaya, mahA varaturiya yugapatuM vAdi vaDe. A ja vAtane vizeSathI kahe che - zaMkha, praNava, paTaha, bherI, jhallarI, kharamukhI, huDuka, mRdaMga, dubhinA nirdoSa ane nAda vaDe. sevApIya-cAMdI ane sonAnA. - X - X * kallAkali-roja roja, gaMghavakagaMdhayaNa. jimiyabhatattarANayAe - bhojana karyA pachI, svasthAne Avela. udAra-manojJA bhoga bhogavato rahyo. puvaratAvarata-pUrvarama ane pararasa, madhyarAtrie. Asurata - zIgha kopathI vimohita. ahIM cAra pada - su-udita zeSa, kuviya - pravRddha kopodaya, caMDikti - prakaTita raudra rUpa, misimisimANa-kopa agni vaDe dIpato. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-9no TIkA sahita anuvAda pUrNa che adhyayana-10-"uMbaradatta(aMjuzrI) zuM - X - X - X - X - X - X - * suga-34 - adhyayana-10-no ullepa kahevo. * * jaMbU! nize, te kALe samaye vartamAnapura nagara hatuM. vijayavardhamAna udhAna, mANibhadra yakSa, vijayamitra rAja. tyAM dhanadeva nAme Arya sAthavAha, tene priyaMgu nAme panI, jU nAme yAvat utkRSTa zarIrI Mii. bhagavaMta padhAryA. parSadA nIkaLI yAvatu pAchI gaI. te kALe te samaye gautama svAmI rAvata bhramaNa karatA yAvat vijayamitra rAjAnA gharanI azokavATikAnI kaMIka samIpathI pasAra thatA jue che ke - eka ru, zukabhukhI-nirmAsa-hADakAM kaDakaDa karatI - asthicarmathI vIMTAyela-bhInI sADI paherelIkaSTa kArI - karaNa-virUpa svare zabda karatI strIne joI. gautamasvAmIne pUrvavata vicAra Avyo yAvatuM kahyuM - bhagavat ! te strI pUrvabhave koNa hatI ? bhagavaMte kahyuM - he gautama! te kALe te samaye A jaMbudvIpanA bharatamAM Indrapura nagara hatuM. tyAM rAja Indradatta ane pravINI gaNikA hatI. te gaNikA IndrApuranagaranA ghaNAM rAjA, Izvara ItyAdine ghaNAM cUrNa prayogathI yAvata abhiyogathI udara mAnuNarAMbaMdhI kAmabhoga bhogavatI vicaratI hatI. tyAre te pRvIzrI, A azubha kamadithI ghaNAM kama upArjana karI, 35oo varSanuM paramANu pALI, mRtyu pAmI, chaThThI nakke utkRSTa naizvikapaNe upajI. tyAMthI uddhatIne A vartamAnapuramAM dhanadeva sArthavAhanI picaMgu patnInI kukSiAmAM pugIpaNe upajI. pachI piyue nava mAse putrI praNAvI. aMkI nAma rAkhyuM. bAkI badhuM devadattAvatu jANavuM. tyAre te vijaya rAja avAhanikAe vaizramaNadattanI jema nIkaLyo, te rIte AMjane joI. pharka e ke "tetalI" mAphaka potAnI bhAyaripe mAMgI cAvatuM aMjU sAthe uparI prasAda yAvatuM vicAre che. pachI aMjUrANIne koI divase yonizULa upanya. vijaya rAjAe kauTuMbika pakSone bolAvI kahyuM - - he devAnapiyo / jAo, vartamAnapuranA zRMgATakAdie yAvatuM ema kaho ke - jANIne yonizULa utpanna thayuM che. je koI vaidha Adi yAvat uddaghoSaNA karAvI. ghaNAM vaidha Adi A sAMbhaLI, samajIne vijaya rAja pAse AvyA. AvIne ghaNI autpAtikI Adi buddhi vaDe juderInA yonizULane upazAmita karavA . pariNAma pAmavA Icche che. paNa teo tene upazAnita karavAmAM samarthasaphaLa thayA nahIM tyArapachI te ghaNAM vaidha Adi, jyAre jUdevInA yonizaLane zAMta karavAmAM saphaLa na thayA, tyAre zAMta, tAMta, paritAMta thaI je dizAthI AvelA, te dizAmAM pAchA gayA. tyAre te jUdevI te vedanAthI parAbhUta thaI zuka, bhUkhI, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/10/34 nimati, kaSTakArI, karaNa, virapa vare vilApa ratI rahI. he gautama! nize, devI potAnA jUnA saMcita karmonA phaLane bhogavatI vicare che. bhagavAna ! jUdevI mRtyu pAmIne kyAM jaze ? kayI upajaze ? gautama ! aMjadevI 90 varanuM paramANu pALI, mRtyu pAmI, ratanapabhAmAM nairayikapaNe upajaze. saMsAra bhamaNa prathama aIyAnavatu jANavuM yAvatuM vanaspatikALa. tyAMthI cyavIne sarvatobhadra naksamAM morapaNe upajaze. zakunika vaDe vadha pAmI, te sarvatobhadra nagaramAM zreSThIkaLamAM putrapaNe upajaze. bAlyabhAvathI mukata thaI, tathArUpa sthaviro pAse bodha pAmI, dIkSA laI, saudharmakalpa upajaze. tyAMthI cyavIne - x * x - mahAvidehamAM pahelA adhyayanava4 mokSe jaze. jaMbu! bhagavata mahAvIra dukhavipakanA adayayana-10no A artha kahyo che. bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-34 - 'tetali'-nAyAdhammakahAmAM Avela "tetaliyuta' nAme amAtya, tenI kathA mujaba ahIM kahevuM. muni dIparatnasAgare karelA adhyayana-10-no TIkA sahita anuvAda pUrNa vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda * zrutaskaMdha-2-"sukhavipAka" . - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - * sUga-35,36 : [35] te kALe, te samaye rAjagRha nagare guNazIla caitye sudhamasviAmI padhAyAM. jaMbU aNagare yAvat paryApasanA karatAM pUchayuM - bhaMte! je zramaNa bhagavaMta mahAvIre cAvata du:khavipAkano A artha kahyo che, to te zramaNa bhagavaMte sukhavipAkano zo artha kahyo che ? tyAre sudhamasviAmIe jaMbU aNagArane kahyuM - he jaMbU! zramaNa yAvat saMpAtuM sukhavipAkanA daza adhyayano kA che. te - [36] subAhu, bhadranaMdI, sujAta, suvAsava, jinadAsa, dhanapati, mahAbala, bhadranaMdI, mahAcaMdra ane varadad. & adhyayana-1-"subAhu" - X - X - X - X - * sUtra-3 : bhad : je zramaNa bhagavaMta mahAvIre sukhavipAkanA daza adhyayano kahaa che, to bhate tenA - x - pahelA adhyayanano zo artha che ? tyAre sudhamasviAmIe jaMbU aNagArane kahyuM - he jaMbU! te kALe, te samaye hastIzISa nagara hatuM. te hastIzarSa nagaranI bahAra IzAnakoNamAM pupakaraMDaka udhAna hatuM, te sarvaRtuka hatuM. tyAM kRtavana mAlapiya yakSanuM divya yAkSAyatana hatuM. te nAma adANu rAja hato. te mahAna hato. te dInazaNa rAjAne dhAraNI adi hajAra rANI tapuramAM hatI. te dhAraNI saNI koI divase te tevA prakAranA vAsagRhamAM svapnamAM sIMhane joyo. "meghanI jema teno janma Adi kahevuM cAvatuM subAhukumAra bhoga samartha thayo jANyo. mAtApitAe ati uMcA paoo pAsAdAvataMsaka karAvyA. bhavana karAvyuM. mahAbala rAvatuM kahevuM. vizeSa e ke puwAmUlA Adi 5oo zreSTha rAjakanyA sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. pUrvavatu 500no dAyo, cAva4 uparI prAsAde yAvatuM vicare che. - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAyAM. pArSadA nIkaLI. koNikanI jema dInazaNu nIkaLyo. subAhu paNa jamAlI mAphaka A vaDe nIkaLyo cAvatu dharma kahyo. rAjA-pArSadA pAchA gayA. tyAre te subAhukumAra, bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI, hasTa-tuSTa thaI, utthAnathI uThIne yAvatuM kahyuM - bhagavat ! huM nigraMtha pravacananI zraddhA ruM chuM. Apa devAnapiyanI pAse jema ghaNAM rAja, Izcara (dIkSA le che cAva4 he devAnupiya! huM teima karavA samartha nathI, huM Apa devAnupiya pAse pAMca aNuvrata ane sAta zikSAtatika gRhIdharma svIkAravA IcchuM chuM. - - X - X - X - 4 zrutaskaMdha-1-pUrNa - 0 - 0 - 0 - Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/33 jema sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. - - tyAre te subAhue bhagavata pAse pAMca aNuvatika, sAta zikSaMtika gRhIdharma svIkAryo svIkArIne, sthArUDha thaI pAcho cAlyo gayo. te kALe samaye bhagavaMtanA jyeSTha ziSya IndrabhUtie cAvavuM kahyuM - aho bhagavana ! subAhukumAra ISTa-ISTarUpa, kAMtakAMta rUpa, piya-piyarUpa e rIte manojJa, maNAma, saumya, subhaga, priyadarzana ane sarUpa che. bhagavana! te subAhakumAra, ghaNAM lokone IsTa Adi ane saumya che. bhagavAna ! sAdhujanane paNa te ISTa Adi yAvata surUpa che. bhagavana! teNe A, AvI, udAra mAnuSI Rddhi zANI dha-prApta-abhisamanvAgata karI, athavA te purvabhave koNa hato ? - he gautama ! te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpa hIpanA bharatakSetramAM hastinApura nAme Bddha nagara hatuM. tyAM sumukha gAthApati raheto hato. te kALe, te samaye dharmaghoSa no jAtisaMpanna sthavira cAvatuM 5oo zramaNo sAthe saMparIvarIne, anukrame cAlatA, eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM hastinApura nagare, sahasamavana udhAnamAM AvyA, AvIne vApatirUpa avagraha grahaNa karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. - te kALe, te samaye dharmaghoSa sthaviranA ziSya sudattamuni udara yAvata vipula 93ii, mAsakSamaNano niraMtara tapa karavA vicaratA hatA. te sudatta munie mAsakSamaNane pAraNe pahelI posImAM sajhAya karI, gautamasvAmIvatuM badhuM kahevuM dhamadhodha sthavirane pUchIne sAva bhikSAbhramaNa karatA sumukha gAthApatinA ghera pravezyA. tyAre samukha gRhapati, sudatamunine AvatA joIne haSTatuSTa thaI, AsanethI ubho thayo, pAdapIThathI nIce utaryo, pAdukA kADhI, okazATika uttarAsaMga karyuM, sudattamuni tarapha sAta-ATha pagalAM sAme gayo. traNa vakhata dakSiNa pradakSiNa karI. vaMdana-namaskAra karyo, bhojanagRhamAM gayo. jaIne svahaste vipula zanapAnAdi vaDe huM pratilAlIza ema vicArI tuSTa thayo. tyArapachI te sumukha, gAthApatie tevI dravya-dAyaka-pratigrAhaka zuddhithI, vividha-zikaraNa zuddhi vaDe sudatta munine pratilAbhanA potAno saMsAra parimita karyo, manuSyanuM Ayu bAMdhyuM, tenA ghera A pAMca divyo pragaTa thayA - vasudhArAvRSTi, paMcavaNa yupono nipAta, va kSepa, AkAzamAM devadubhIno dhvani "ahodAne ahodAna" evI udghoSaNA. [te joIne...] hastinApuranA zRMgATaka yAvat mAgamAM ghaNAM loko ekabIjAne ema kahevA lAgyA - he devAnupiya! sumukha gAthApati dhanya che, sukRtapunya che, lakSaNa che, manuSyajanmanuM phaLa pAmyo che, sukRtArtha che. tethI karIne he devAnupiya! sumukha gAthApati dhanya che. tyArapachI te sumukha gAthApati ghaNAM seMkaDo varSanuM Ayu pALIne, kALamAse 38 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda kALa karIne A ja hastIzIrSa nagaramAM adIna-zatru rAjAnI dhAraNI devInI kukSiAmAM putrapaNe utpanna thayo che. pachI te dhAraNIdevI zayAmAM sutI-jAgatI calita nidrAvALI hatI, tyAre teNIe svapnamAM sahane joyo. bAkI pUrvavata. cAvatu uparI pAsAde vicare che. he gautama ! nize, subAhu vaDe A, AvA svarUpanI mAnuSI riddhi ladhaprApta-abhisamanvAgata karI che. bhagavad ! zuM subAhukumAra Apa devAnupiyAnI pAse muMDa thaIne, gharathI nIkaLI dIkSA levAne samartha che ? hA, samartha che. tyAre gautamasvAmIe bhagavaMtane vaMdana-namana karyuM. saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA rahyA. tyAre zramaNa bhagavata mahAvIra koI divase haktizISa nagaranA puHkaraDaka udhAnanA kRtavanamAyAnA yajJAyatanathI vihAra karyo karIne bahAranA janapadamAM vicare che. ** tyAre subAhakumAra zrAvaka thayo, te jIvAjIvano jJAtA thaI yAvatuM pratilAbhato vicare che. tyArapachI subAhukumAra koI divase caudazaAThama-pUnama-amAsamAM pauSadhazALAe Avyo. pauSadhazALA pramAjI. pachI uccAra-prasavaNa bhUmine paDIlehIne darbha-saMtAka pAtharyo, tenA upara besIne aThThamabhakta svIkAryo svIkArIne pauSadhazALAmAM pauSadhika thaIne akramabhakitaka pauSadhanuM pAlana karato rahyo. tyAre te subAhakumArane madhyarAtri kALa samaye dharma-jagarikAthI jAgatA Avo vicAra Avyo ke - te grAma, nagara yAvata sajiveza dhanya che, jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvatuM vicare che. te rAja, Izvara, talavara Adi dhanya che, je zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaI cAva4 dIkSA le che. te rAjA, IzcarAdi dhanya che, je bhagavaMta pAse pAMca aNuvrata cAvatuM gRhIdharma svIkAre che. te rAja, IzcarAdi dhanya che, je bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLe che. je te zramaNa bhagavaMta mahAvIra anukrame cAlatA, eka gAmathI bIje gAma cAlatA, eka gAmathI bIje gAma vicaratA, ahIM AvIne vAvatuM vicare to huM zramaNa bhagavaMta pAse muMDa thaI cAvatuM dIkSA lauM. tyAre bhagavaMte subAhakumAranA AvA AdhyAtmika vicArane yAvatu jANIne anukrame yAvatu vicaratA hatizISa nagaranA puSpaka udhAne kRtavanamAlapiya yakSanI cAyatane AvyA. AvIne yathApatiraNa avagraha grahaNa karI saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. parSadA nIkaLI. pachI te subAhu kumAra pUrvavatu nIkaLyo tene ane te moTI padAne dharma kahyo. parSadA, rAja pAchA gayA. tyAre subAhukumAre bhagavata pAse dharma sAMbhaLI, vaghArI, harSita-saMtuSTa thaI, meghakumAranI jema mAtA-pitAne pUchyuM. te pramANe nirdhAmaNAbhiSeka karyo yAvatu aNagara thayA. [kevA ?] Iyasimita yAvatu brahmacArI. tyArapachI te subhAhamuni bhagavaMtanA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikathI AraMbhIne agiyAra Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2/1/17 vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda aMgo bhaNayA. ghaNAM upavAsa, cha, akramAdi tapo vidhAnathI AtmAne bhAvatA, ghaNAM varSano grAmapayi pALIne, mAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne ArAdhI, anazana vaDe 6 bhakatono chedIne AlocanA-pratikramaNa karI, samAdhi pAmI, kALa karI, saudharmo deva thayA. te devalokathI Ayu-bhad-sthitino kSaya thatAM anaMtara cyavIne manuSya gati pAmIne, bodha pAmIne tatArUpa sthaviro pAse maMs eI rAvatu dIkSA leze.. tyAM ghaNAM varSo grAmazya pALIne, AlocanA-pratikramaNa karI, samAdhi pAmI, kALa karI rAnakumAra ko deva thaze. tyAMthI manuSyanyAMthI brahmaloke, tyAMthI manuSyamahAmuke, tyAMthI manuSya-Anata kahyuM, tyAMthI manuSya - AraNa kahyuM, tyAMthI manuSya-savathisiddha, tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetre yAvat Rddhimata kuLa utpanna thaI, DhapatijJanI jema mokSe jaze. he jaMbU bhagavaMta mahAvIre yAvata sukhavipAkanA prathama adhyayanano A artha kahyo che. * vivecana-39 : maLIe - sarvaRtuka yupa-kuLathI samRddha, ramya, naMdanavana samAna, prAsAdIya di. tArisagaMsi vAsamavayaMsi-rAjaloka ucita vAsagRha. naET nAyAdhammakahAnA pahelA adhyayana mujaba. mAtra akAla meghano dohada na kahevo. suvahulumAra - 32 kaLAmAM paMDita thayo, tenA nava supta aMgo jAgRta thayA - X - X * aDhAra dezIbhASA vizArada, bhoga samartha sAhasika, vikAsayArI thayo. - x - bhavana-eka bhavanA karAvyuM. prAsAda eTale potAnA laMbAI karatA bamaNI uMcAI hoya, bhavana-laMbAI apekSAe pAdona uMcu hoya. prAsAda, patnIo mATe ane bhavana kumAra mATe jANavuM. TI NEAta - bhagavatImAM kahela mahAbala kathana mujaba kahevuM. mAtra tyAM kamalazrI Adi che, ahIM puSacUlAdi kanyAo kahevI. paMDro yAmo - 500 koTI rU5 ItyAdi dAna. temAM subAhukumAra pratyeka mAyanei eka-eka hiraNyakoDI Adi Ape che. * * * * * * * vAsava - bagIza bhakti nibaddha athavA bagIza pAtra nibaddha. gavAtA, lAlita karAtA mAnuSI kAmabhogane anubhavato vicare che. vasUforNa - uvavAI sUtramAM koNika rAjA bhagavaMtane vAMdavAne nIkaLyo, tevuM varNana ahIM jANavuM. muvAda na namati - bhagavatI sUtramAM varNita jamAli-bhagavaMtane vAMdavAne stha vaDe nIkaLyo tema subAhu paNa nIkaLyo. yAvat zabdathI - bhagavaMta mahAvIranA chatrAtichatra, patAkAtipatAkA, vidhAcAraNa, zRMbhaka devonuM caDavuM-utaravuM joIne rathathI, nIce utaryo, ema jANavuM. - halka - atIharSita. saTTApa yAvat zabdathI-uThIne bhagavaMtane vaMdana-namanA karyuMkarIne - bhagavat nirNavya pravacananI zradhA ane pratIti karuM chuM. - x * ItyAdi * x + x - = yAvata zabdathI gautamagotrIya aNagAra ItyAdi jANavuM. - ISTa, phArva - ISTa svarUpa. saMta - kamanIya, vatad - kamanIya svarUpa. zobhana ane zobhana svabhAva, Ama hovA chatAM koI kamanA doSatI bIjAne prIti upajAvI zakatA nathI, tethI kahe che - fpraya eTale prema utpAdaka, piyarUpa-prItikAri svarUpa. AvuM lokarUDhithI paNa thAya, tethI kahe che, manorA - aMtaHsaMvedanathI zobhanapaNe jANe che. AvuM ekadA paNa thAya, tethI kahe che, maUTTA - manathI punaH punaH smaraNa karavo game te. A vAtano vistAra karatA kahyuM, sana - araudra, subhaga-vallabha, piyadaMsaNa-pemajanaka AkAra. surUpa-zobhana AkAra. ukata badhuM eka jana apekSAe paNa thAya, tethI kahe che - ghaNAM lokone paNa ITAdi hato. AvuM sAmAnya lokone AzrIne paNa hoya, tethI kahe che - sAdhujanane paNa ISTa Adi hato. - X - X - diUTIFddhi - kayA hetuthI upArjita, patta - prApta, upArjita karIne prAptine pAmyo, manasamannA - prApta thayA pachI kayA hetuthI bhogyatAne pAmyo. pUrvabhave koNa hato ? yAvat zabdathI nAma zuM hatuM ?, gotra zuM hatuM ? kayA gAma ke saMnivezano hato ?, zuM daIne ke bhogavIne ke AcarIne, kevA tathArUpa zramaNAdi pAse eka paNa Arya suvacana sAMbhaLI ke avadhArIne subAhue AvI Rddhi Adi prApta karI ? nA saMpanna cAvatuM zabdathI-kuLasaMpanna, baLasaMpa, vinaya-jJAna-darzanacAstrilajjA-lAghava saMpanna ItyAdi. nadI joyama bIjA adhyayanamAM dazavila gautamasvAmInI bhikSAcaryA mujaba jANavuM. - x - x - pratilAlIza mAnI harSita thayo kahevAthI pratilAlatA harSita thayo, pratilAvyA pachI paNa harSita thayo. dravyazuddha-prAzuka, grAhakazuddha - cAtriguNayukta, dAyakazuddha - dAyaIdi guNayukta. * * * * * mApha - sAmAnyathI kahe che. khAsaDuM - vizeSathI kahe che * * * * * paHvetiyukti vaDe bodha Ape che, paraveI-bhedathI kahe che * x * x - mafmAya fIvAnI - yAvat zabdathI-upalabdha punya-pApa ItyAdi, cayA pratigRhIta tapokamathI AtmAne bhAvita karatA vicAre che. - 4 - muni dIparatnasAgare karela | adhyayana-1-no TIkAsahita anuvAda pUrNa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipAka aMgasUtra-saTIka anuvAda ra|ra thI 10/38 thI 46 adhyayana-2 thI 10 che - X - X - X - X - * sUtra-38 aidhya-bhadranaMdi] : he jaMbU te kALe, te samaye RSabhapura nagara, subha karaMDaka udhAna, dhanya yA, dhanAvaha rAja, sarasvatI rANI, svapnadarzana, rAjAne kathana, putrajanma, bArAva, kalAgrahaNa, yauvana, pANigrahaNa, dAna, prAsAda subAhukumAranI jema bhoga varNana. vizeSa e ke - bhadranaMdi kumAra nAma, zrIdevI Adi paoo sAthe lagna. svAmI padhAryA, zrAvaka dharma svIkAra. pUrvabhava pRcchA. mahAvidehamAM puMDarIkiNI nagarI, vijaya kumAra, yugabAhu tIrthakarane tilAvyA. manuSyAmu bAMdhavuM, ahIM utpanna thavuM. bAkI subAhu mujaba cAvatuM mahAvideha kSetre siddha-buddha-muktaparinivRtta thaI sarve duHkhono aMta karaze. * sUtra-39 [adhya3-sujAta] : vIrapuranagara, manorama udhAna, tIrakRNamitra sajI, zrIdevI, sujAtakumAra, bhalazrI Adi paoo kanyA, svAmI padhAryA, pUrvabhavapRcchA, pukAra nagara, RSabhadeva gAthApati, puudad aNagArane pratilAbhyA. manuSyAmu bAMdhyuM, ahIM utpanna thayo cAvatuM mahAvidehai mokSe jaze. * sUga-4 [adhya04-suvAsa] : vijayapuranagara, naMdanavana, manorama udhAna, rokayA, vAsavadatta rAjA, kRNA saNI, suvAsavakumAra, bhadrA Adi 5oo kanyA cAva4 pUrvabhave kauzAMbI nagarI, dhanapAla rAja, vaizramaNa bhadra amagArane pratilAmyA yAvatu siddha thaze. * sUtra-41 [adhyapa-jinadAsI : saugaMdhikAnagarI, nIlAzoka udhAna, sukAla yasa, Apatieta rAja, sukanyA saNI, mahAcaMdrakumA, ahaMtApatnI, jinadAsa putra, tirthaMkara Agamana, jinadAsano pUrvabhavamadhyamikA nagarI, megharatha rAjA, sudharma aNagarane pratilAmyA yAvatuM siddha thaze. * sUga-42 [adhya6-vaizramaNa : kanakapura nagara, potAzoka udhAna, vIrabhadra yajJa, piyargava rAja, subhadrA rANI, vaizramaNakumAra yuvarAja, zrIdevI aAdi pa00 kanyA sAthe pANigrahaNa. tirinuM Agamana, dhanapati nAme yuvarAja putra cAvatu pUrvabhava, maNivayAnagarI, mitra rAja, saMbhUti vijaya ANagArane paDilA yAvat siddha thaze. * sUtra-43 [adhyaomahAbala] : mahApura nagara, rakatAzoka udhAna, tapAda yakSa, bala rAja, subhadrA rANI, mahAbalakumAra, katavati Adi paoo kanyA sAthe paNigrahaNa, tirthakTa Agamana yAvata pUrvabhava-maNipura nagara, nAgadatta gAthApati, Indrapura aNagArane dAna yAvat siddha. [16/6] * sUtra-44 [adhyao8-bhadranaMdI) : sughoSanagara, devaramaNa udhAna, vIrasena yakSa, arjuna rAi, taptavatI rANI, bhadranadI kumAra, zrIdevI Adi paoo kanyA yAvatu pUrvabhava * mahAghoSa nagara, dharmaghoSa gAthApati, dharmasIMha aNagArane pratibhAkhyA yAvat siddha thaze. * sUtra-4pa [adhya"mahAcaMdra] : caMpAnagarI, pUNabhaddha udhAna, pUrNabhadra yakSa, dattarAja, raphatavatI rANI, mahAyaMdra kumAra yuvarAja, zrIkAMtA Adi paoo kanyA, yAva4 pUrvabhava - tiviMchI nagarI, jidNa rAja, dharmavIrya aNagArane pratilAvyA yAvat siddha thaze. * sUtra-46 [adhya010-varadatta : dazamAM adhyayanano uopa kahevo. he jaMbU! nize, te kALe, te samaye sAketa nAme nagara hatuM, uttarakura udhAna, pAmika yakSa, mitranaMdI rAja, zrIkAMtA rANI, varadattakumAra, vaccenA Adi 500 saNI, tIrthakara Agamana, zrAvaka dharma svIkAra, pUrvabhava pRchA-manuSya Ayu bAMdhavuM, zatadvAra nagara, vimalavAhana rAja, dharuci aNagArane AvatA joyA, joIne pratikAtmatA manuSyAya bAMdhI ahIM utpanna thayo. bAkI badhuM subAhukumAravata jANavuM. ciMtA cAvatu patA , kAAMtarita yAva4 savathisiddha pachI mahAvideha kSetramAM DhapatijJa mAphaka cAvatuM siMha-buddha thaI yAvat sarva duHkhono aMta karaze. | he jaMbu zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvata saMpAtuM sukhavipAkanA dazamAM adhyayanano A artha kahyo che. bhagavAna ! te emAja che, emaja che muni dIparatnasAgare karela adhyayana-2 thI 10no anuvAda pUrNa thayo zrata devatAne namaskAra, vipAkakRtanA be zrutaskaMdho-du:khavipAka ane sukhavipAka. temAM du:vipAkanA daza adhyayano ekasarA che, daza divasomAM teno uddezo karAya che. e pramANe sukha vipAka paNa jANavo. bAkI 'AcAra' sUtra mujaba che. 11, vipAka aMga sUtra-TIkAsahita anuvAda pUrNa 45-AgamamAMno 11-aMgasUtra vibhAga pUrNa Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.