Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
II SHREE VITRAAGAAYA NAMAH II
UPPANEINA
VIGAMEÏNA
DHUVEÏNA
सुयगडांग सुत्तं
SUYAGADĀNGA SŪTRA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
पंचम गणधर सिरि सुहम्मसामी विरइयं
सूयगडो
सुयगडांग सुत्तं
SUYAGADANGA SŪTRA
मूल पाठ Ardhamāgadhi Aphorisms
अंग आगम
२
2ND ANGA AGAMA
-
Bhagwan Mahāvīra's Precepts Sūtra First Composed By Fifth Gaṇadhara ŚRĪ SUDHARMA SWĀMĪ
Vallabhi Council (Synod) Chair DEVARDDHIGANI KṢAMASRAMANA
Published By
GLOBAL JAIN AAGAM MISSION
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
सूयगडो सुमनांग सुतं SUYAGADANGA SŪTRA
First eBook Edition (PDF)-2012
Source of Ardhamägadhi Aphorisms: GURUPRAN AAGAM BATRISI (Aagam Series) (Gujarati 2nd Edition, 2009)
Published on the Occasion of 100th Birth Anniversary of
SAURASHTRA KESHARI GURUDEV
PUJYA SHREE PRANLALJI M. S.
Text in "Mangal (Unicode)" Font
Published By:
GLOBAL JAIN AAGAM MISSION
C/o. Pawandham, Mahavir Nagar,
Kandivali (W), Mumbai - 400 067
Tel.: +91 92233 14335, e-mail: info@jainaagam.org
www.jainaagam.org / www.parasdham.org
Computer Source files can be made available for appropriate scholarly use, Please contact in writing at the email/phone contacts listed above.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Rashtra Sant Yug Diwakar Pujya Gurudev NamraMuni M.S. Inspired
GLOBAL JAIN AAGAM MISSION
Promoting Compassionate and Nonviolent Living
MISSION:
Global Jain Aagam Mission promotes the eternal truths of Jain Agama (precepts of Lord Mahāvīra) to build a compassionate and nonviolent lifestyle in the world. GOALS AND OBJECTIVES:
• Translate all Jain Agamas (scriptures) into English and other world languages • Make Agamas available in all electronic forms • Promote awareness of Āgama throughout the world • Educate and uphold Jain way of life using expertise of social media • Promote a compassionate and nonviolent lifestyle throughout the world • Encourage and promote research on Agamas to develop approaches to the world challenges
(ecology & environment, global warming, world peace, psychology, health, scientific principles,
etc.) • Hold periodic conventions to promote exchanges among world's scholars • Interface with interreligious organizations and other guiding institutions • Be a resource for information and referral • Work co-operatively with local, regional, national, and global organizations
TRANSLATION OF JAIN AAGAMAS INTO ENGLISH:
The Global Jain Aagam Mission has embarked on a project to translate and publish all Jain Agamas into English. The English translation of the Agama will help youth of today in India and abroad to learn and understand Lord Mahāvīra's preachings. The goal is to reach every household and every person in the world to impart the wisdom of the Agamas. In a non-sectarian way, this Mission will endeavor to deliver the Lord Mahāvīra's message to hearts of the people. The translated Agamas will be distributed to various libraries, universities and Jain institutions within our country and abroad. In addition, it will be made available on the Internet and in electronic forms of eBooks, etc. Many learned intellectuals from different countries and cultures have supported this project of translating the Agama's into English. The work is being performed in cities of Mumbai, Ahmedabad, Bangalore, Shravanbelgola, Delhi, Jaipur, Chennai, Kolkata, Banaras, Ladnu, Dubaii, and USA. In addition, this mission is receiving guidance and blessings from spiritual leaders of various religious traditions.
INVITATION TO PARTICIPATE: We invite scholars, spiritual aspirants and shrāvaks to join us in making this mission a success. Your contribution of knowledge, time, and money will be appreciated. Please contact by email at info@jainaagam.org or by phone to: Girish Shah at Tel. +91-92233-14335 or Gunvant Barvalia at Tel. +91-98202-15542
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र
Table of Content
विषय सचि
...........
पढमो सयखंधो पढमं अज्झयणं. समय..
पढमो उद्देसो. बीओ उद्देसो. तइओ उद्देसो.
चउत्थो उद्देसो.. बीअं अज्झयणं... वेयालीयं...
पढमो उद्देसो बीओ उद्देसो..
तइओ उद्देसो. तइअं अज्झयणं.. उवसग्ग परिण्णा..
पढमो उद्देसो. चउत्थं अज्झयणं........ इत्थि परिण्णा ..
पढमो उद्देसो
बीओ उद्देसो.. पंचमं अज्झयणं................. णरय विभति.
पढमो उद्देसो
बीओ उद्देसो.. छटुं अज्झयणं.
महावीरत्थई सत्तमं अज्झयणं...
कुसील परिभासियं..... अट्ठम अज्झयणं..
वीरियं णवमं अज्झयणं :.
धम्मो ...... दसमं अज्झयणं.
समाही.. एगारसमं अज्झयणं..
मग्गं .... बारसमं अज्झयणं.
समोसरणं.. तेरसमं अज्झयणं...
आहत्तहीयं... चउद्दसमं अज्झयणं. .............
..............
गंथो.
.............
...............
...........
पण्णरसमं अज्झयणं...
जमईए. सोलसमं अज्झयणं.
गाहा. पथमो सयखंधो समत्तो.. बीओ स्यखंधो........ पढमं अज्झयणं. पोंडरिए..
............... बीअं अज्झयणं..
किरियाठाण.. तइअं अज्झयणं.
आहार परिण्णा. चउत्थ अज्झयणं..
पच्चक्खाणकिरिया पंचमं अज्झयणं..
आयारस्यं. छ8 अज्झयणं.. ___ अद्दइज्जं .................... सत्तमं अज्झयणं. __णालंदइज्ज.... ॥ बीओ सुयखंधो समत्तो || ............. ॥ सुयगडं सत्तं समत्तं ॥......
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
R
13
६
१०
११
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
पढमो सुयखंधो
पढमं अज्झयणं
समय
पढमो उद्देसो
बुज्झिज्ज तिउट्टेज्जा, बंधणं परिजाणिया । किमाह बंधणं वीरो ? किं वा जाणं तिउट्टइ ॥
चित्तमंतमचित्तं वा, परिगिज्झ किसामिव । अण्णं वा अणुजाणाइ, एवं दुक्खा ण मुच्चइ ॥
सयं तिवाय पाणे, अदुवा अण्णेहिं घायए । हणंतं वाऽणुजाणाइ, वेरं वड्ढेइ अप्पणो ॥
जस्सिं कुल समुप्पण्णे, जेहिं वा संवसे णरे । ममाइ लुप्पइ बाले, अण्णमण्णेहिं मुच्छिए ॥
वित्तं सोयरिया चेव, सव्वमेयं ण ताणए । संखाए जीवियं चेव, कम्मुणा उतिउ ॥
एए गंथे विउक्कम्म, एगे समण - माहणा । याता विउस्सित्ता, सत्ता कामेहिं माणवा ॥
संति पंच महब्भूया, इहमेगेसिमाहिया | पुढवी आऊ तेऊ वा, वाऊ आगास पंचमा ॥
एते पंच महब्भूया, तेब्भो एगो त्ति आहिया । अह तेसिं विणासेणं, विणासो होइ देहिणो ॥
जहा य पुढवीथूभे, एगे णाणाहि दीसइ ।
एवं भो ! कसिणे लोए, विण्णु णाणाहि दीसइ ||
एवमेगे त्ति जंपंति, मंदा आरंभणिस्सिया । एगे किच्चा सयं पावं, तिव्वं दुक्खं णियच्छइ ॥
पत्तेयं कसिणे आया, जे बाला जे य पंडिया | संति पेच्चा ण ते संति, णत्थि सत्तोववाइया ॥
2
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो णत्थि पुण्णे व पावे वा, णत्थि लोए इतो परे । सरीरस्स विणासेणं, विणासो होइ देहिणो ||
कुव्वं च कारयं चेव, सव्वं कव्वं ण विज्जइ । एवं अकारओ अप्पा, एवं ते उ पगब्भिया ||
जे ते उ वाइणो एवं, लोए तेसिं कओ सिया । तमाओ ते तमं जंति, मंदा आरंभणिस्सिया ||
संति पंच महब्भूया, इहमेगेसिं आहिया । आयछट्ठा पुणो आहु, आया लोगे य सासए |
दुहओ ते ण विणस्संति, णो य उप्पज्जए असं | सव्वे वि सव्वहा भावा, णियतीभावमागया ||
पंच खंधे वयंतेगे, बाला उ खणजोइणो । अण्णो अणण्णो णेवाड यं च अहेउयं ||
पुढवी आऊ तेऊ य, तहा वाउ य एगओ । चत्तारि धाउणो रूवं, एवमाहंसु आवरे || अगारमावसंता वि, आरण्णा वा वि पव्वया । इमं दरिसणमावण्णा, सव्वदुक्खा विमुच्चइ || ते णावि संधिं णच्चाणं, ण ते धम्मविऊ जणा | जे ते उ वाइणो एवं, ण ते ओहंतराऽऽहिया ||
ते णावि संधिं णच्चाणं, ण ते धम्मविऊ जणा | जे ते उ वाइणो एवं, ण ते संसारपारगा ||
ते णावि संधिं णच्चाणं, ण ते धम्मविऊ जणा | जे ते उ वाइणो एवं, ण ते गब्भस्स पारगा ||
ते णावि संधिं णच्चाणं, ण ते धम्मविऊ जणा । जे ते उ वाइणो एवं, ण ते जम्मस्स पारगा ||
ते णावि संधिं णच्चाणं, ण ते धम्मविऊ जणा | जे ते उ वाइणो एवं, ण ते दुक्खस्स पारगा || ते णावि संधिं णच्चाणं, ण ते धम्मविऊ जया ।
जे ते उ वाइणो एवं, ण ते मारस्स पारगा | २६ णाणाविहाई दुक्खाइं, अणुभवंति पुणो पुणो ।
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
२७
13
७
९
१०
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
१ आघायं पुण एगेसिं, उववण्णा पुढो जिया । वेदयंति सुहं दुक्खं, अदुवा लुप्पंति ठाणओ ॥ 2 ण तं सयंकडं दुक्खं, कओ अण्णकडं च णं । सुहं वा जइ वा दुक्खं, सेहियं वा असेहियं ॥
११
संसारचक्कवालम्मि, वाहि-मच्चु-जराकुले ॥
उच्चावयाणि गच्छंता, गब्भमेस्संतऽणंतसो । णायपुत्ते महावीरे, एवमाह जिणोत्तमे ॥ त्ति बेमि ॥
॥ पढमो उद्देसो समत्तो ॥
बीओ उद्देसो
ण सयं कडं ण अण्णेहिं, वेदयंति पुढो जिया । संगइयं तं तहा तेसिं, इहमेगेसिमाहियं ॥
एवमेयाई जंपंता, बाला पंडियमाणियो । णिययाऽणिययं संतं, अयाणंता अबुद्धिया ॥
एवमेगे उ पासत्था, ते भुज्जो विप्पगब्भिया । एवं उवट्ठिया संता, ण ते दुक्खविमोक्खया ॥ जविणो मिगा जहा संता, परियाणेण वज्जिया । असंकियाई संकंति, संकियाइं असंकिणो ॥
परियाणियाणि संकंता, पासियाणि असंकिणो । अण्णाणभयसंविग्गा, संपलिंति तहिं तहिं ॥
अह तं पवेज्ज वज्झं, अहे वज्झस्स वा वए । मुच्चेज्ज पयपासाओ, तं तु मंदे ण देहइ ॥
अहियप्पाऽहियपण्णाणे, विसमंतेणुवागए । से बद्धे पयपासेहिं, तत्थ घायं णियच्छइ ॥
एवं तु समणा एगे, मिछाद्दिट्ठी अणारिया । असंकियाई संकंति, संकियाइं असंकिणो ॥
धम्मपण्णवणा जा सा, तं तु संकंति मूढगा । आरंभाई ण संकंति, अवियत्ता अकोविया ॥
4
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो सव्वप्पगं विउक्कस्सं, सव्वं णूमं विहणिया । अप्पत्तियं अकम्मंसे, एयमढें मिगे चुए ||
जे एयं णाभिजाणंति, मिच्छद्दिवी अणारिया । मिगा वा पासबद्धा ते, घायमेसंतऽणंतसो ||
माहणा समणा एगे, सव्वे णाणं सयं वए | सव्वलोगे वि जे पाणा, ण ते जाणंति किंचणं ॥
मिलक्खू अमिलक्खुस्स, जहा वुत्ताणुभासइ । ण हेउं से विजाणाइ, भासियं तऽणुभासइ ॥
एवमण्णाणिया णाणं, वयंता वि सयं सयं ।
णिच्छयत्थं ण जाणंति, मिलक्खु व्व अबोहिया ॥ १७ | अण्णाणियाणं वीमंसा, अण्णाणे णो णियच्छड़ ।
अप्पणो य परं णालं, कुतो अण्णेऽणुसासिउं ? || वणे मूढे जहा जंतु, मूढणेयाणुगामिए | दोवि एए अकोविया, तिव्वं सोयं णियच्छइ ॥ अंधो अंधं पहं णितो, दूरमद्धणुगच्छड़ । आवज्जे उप्पहं जंतु, अदुवा पंथाणुगामिए || एगमेवे णियागट्ठी, धम्ममाराहगा वयं । अदुवा अहम्ममावज्जे, ण ते सव्वज्जुयं वए || एवमेगे वियक्काहिं, णो अण्णं पज्जुवासिया । अप्पणो य वियक्काहिं, अयमंजू हि दुम्मइ || एवं तक्काए साहेंता, धम्माऽधम्मे अकोविया । दुक्खं ते णाइतुटूंति, सउणी पंजरं जहा || सयं सयं पसंसंता, गरहंता परं वइं ।
जे उ तत्थ विउस्संति, संसारं ते विउस्सिया || २४] अहावरं पुरक्खायं, किरियावाइदरिसणं ।
कम्मचिंतापणट्ठाणं, संसारस्स पवड्ढणं ॥ जाणं काएणऽणाउट्टी, अबुहो जं च हिंसइ ।
पुट्ठो संवदेइ परं, अवियत्तं खु सावज्जं || २६ | संतिमे तओ आयाणा, जेहिं कीरइ पावगं ।
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
२७
२८
२९
३०
३१
३२
२
४
७
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
अभिकम्मा य पेसा य, मणसा अणुजाणिया ॥
एते उ तओ आयाणा, जेहिं कीरइ पावगं । एवं भावविसोहीए, णिव्वाणमभिगच्छइ ॥
पुत्तं पिया समारंभ, आहारेज्जा असंजए । भुंजमाणो य मेहावी, कम्मुणा णोवलिप्पइ ॥
मणसा जे पउस्संति, चित्तं तेसिं ण विज्जइ । अणवज्जं अतहं तेसिं, ण ते संवुडचारिणो ॥
इच्चेयाहिं दिट्ठीहिं, सायागारवणिस्सिया । सरणं ति मण्णमाणा, सेवंति पावगं जणा ॥
जहा अस्साविणिं णावं, जाईअंधो दुरुहिया । इच्छइ पारमागंतुं, अंतरा य विसीयइ ॥
एवं
तु समणा एगे मिच्छाद्दिट्ठी अणारिया | संसारपारकंखी ते, संसारं अणुपरियहंति |त्ति बेमि॥
॥ बीओ उद्देसो समत्तो ॥
तइओ उद्देस
जं किंचि वि पूइकडं, सड्ढीमागंतुमीहियं । सहस्संतरियं भुंजे, दुपक्खं चेव सेवइ ॥ तमेव अवियाणंता, विसमंसि अकोविया | मच्छा वेसालिया चेव, उदगस्सऽभियागमे ॥२॥
उदगस्सऽप्पभावेणं, सुक्कंमि घातमिंति उ । ढंकेहि व कंकेहिं य, आमिसत्थेहिं ते दुही ॥३॥ एवं
'तु समणा एगे, वट्टमाणसुहेसिणो । मच्छा वेसालिया चेव, घायमेसंतिऽणंतसो ॥४॥
इणमण्णं तु अण्णाणं, इहमेगेसिमाहियं । देवउत्ते अयं लोए, बंभउते त्ति आवरे ॥
ईसरेण कडे लोए, पहाणाए तहावरे । जीवाऽजीवसमाउत्ते, सुह- दुक्खसमणि ॥
भुणाकडे लोए, इइ वुत्तं महेसिणा ।
6
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
९
८ माहणा समणा एगे, आह अंडकडे जगे । असो तत्तमकासी य, अयाणंता मुसं वए ॥
|१०
११
१२
१३
१४
१५
१६
१
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो
R
मारेण संथुया माया, तेण जोए असासए ||
सएहिं परियाएहिं लोयं, बूया कडे त्ति य । तत्तं ते वियाणंती ण, विणासि कयाइ वि ॥
अमणुण्णसमुप्पायं, दुक्खमेव वियाणिया । समुप्पायमयाणंता, कहं णाहिंति संवरं ॥
सुद्धे अपावए आया, इहमेगेसि आहियं । पुणो कीडा-पदोसेणं, से तत्थ अवरज्झइ ॥
इह संवुडे मुणी जाए, पच्छा होइ अपावए । वियडं व जहा भुज्जो, णीरयं सरयं तहा ॥
एयाणुवीए मेहावी, बंभचेरे ण ते वसे । पुढो पावाउया सव्वे, अक्खायारो सयं सयं ॥
सएसए उवट्ठाणे, सिद्धिमेव ण अण्णहा । अहो इहेव वसवत्ती, सव्वकामसमप्पिए ||
सिद्धा य तो अरोगा य, इहमेगेसिं आहियं । सिद्धिमेव पुराकाउं, सासए गढिया णरा ॥
असंवुडा अणाईयं, भमिहिंति पुणो पुणो । कप्पकालमुवज्जंति, ठाणा आसुर किव्विसिय ॥ त्ति बेमि
॥ तइओ उद्देसो समत्तो ॥
चउत्थो उद्देसो
एते जिया भो ! ण सरणं, बाला पंडियमाणिणो । हिच्चा णं पुव्वसंजोगं, सिया किच्चोवएसगा ॥
तं च भिक्खू परिण्णाय, विज्जं तेसु ण मुच्छए । अणुक्कसे अप्पलीणे, मज्झेण मुणि जावए ॥
सपरिग्गहा य सारंभा, इहमेगेसिमाहियं ।
7
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो अपरिग्गहे अणारंभे, भिक्ख ताणं परिव्वए ||
कडेसु घासमेसेज्जा, विऊ दत्तेसणं चरे । अगिद्धो विप्पमुक्को य, ओमाणं परिवज्जए || लोगावायं णिसामेज्जा, इहमेगेसिं आहियं । विवरीयपण्णसंभूयं, अण्णवुत्तं तयाणुगं | अणंते णिइए लोए, सासए ण विणस्सइ । अंतवं णिइए लोए, इति धीरोऽतिपासइ ||
ا
کی
अपरिमाणं वियाणाइ, इहमेगेसि आहियं । सव्वत्थ सपरिमाणं, इति धीरोऽतिपासइ ॥
जे केइ तसा पाणा, चिटुंति अदु थावरा | परियाए अत्थि से अंज, तेण ते तस-थावरा ||
उरालं जगओ जोग, विवज्जासं पलेंति य । सव्वे अक्कंत दुक्खा य, अओ सव्वे अहिंसिया ॥ एवं खु णाणिणो सारं, जं ण हिंसइ किंचणं । अहिंसा समयं चेव, एतावंतं वियाणिया | वुसिए य विगयगेही य, आयाणं संरक्खए | चरियाऽऽसण-सेज्जासु, भत्तपाणे य अंतसो || एतेहिं तिहिं ठाणेहिं, संजए सययं मुणी । उक्कसं जलणं णूमं, मज्झत्थं च विगिंचए || समिए उ सया साहू, पंचसंवरसंवुडे । सिएहिं असिए भिक्खू, आमोक्खाए परिवएज्जासि॥त्ति बेमि ||
॥ चउत्थो उद्देसो समत्तो ||
॥ पढमं अज्झयणं समत्तं ॥
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो बीअं अज्झयणं
वेयालीयं
पढमो उद्देसो
संबुज्झह किं ण बुज्झह, संबोही खलु पेच्च दुल्लहा । णो हूवणमंति राइओ, णो सुलभं पुणरावि जीवियं ॥ डहरा वुड्ढा य पासहा, गब्भत्था वि चयंति माणवा । सेणे जह वट्टयं हरे, एवं आउखयम्मि तुट्टइ ||
२
मायाहिं पियाहिं लुप्पइ, णो सुलहा सुगई मे पेच्चओ |
एयाइं भयाइं पेहिया, आरंभा विरमेज्ज सुव्वए || । जमिणं जगई पुढो जगा, कम्मेहिं लुप्पंति पाणिणो ।
सयमेव कडेहिं गाहइ, णो तस्स मुच्चे अपुट्ठवं || ५ देवा गंघव्व रक्खसा, असुरा भूमिचरा सिरीसिवा ।
राया णरसेहि-माहणा, ठाणा ते वि चयंति दुक्खिया || ६ कामेहि य संथवेहि य, गिद्धा कम्मसहा कालेण जंतवो ।
ताले जह बंधणच्चुए, एवं आउखयम्मि तुट्टइ ॥ जे यावि बहुस्सुए सिया, धम्मिय माहण भिक्खुए सिया । अभिणूमकडेहिं मुच्छिए, तिव्वं से कम्मेहिं किच्चइ ॥ अह पास विवेगमुट्ठिए, अवितिण्णे इह भासइ धुवं । णाहिसि आरं कओ परं, वेहासे कम्मेहिं किच्चइ || जइ वि य णिगिणे किसे चरे, जइ वि य भुजिय मासमंतसो | जे इह मायाइ मिज्जइ, आगंता गब्भायऽणंतसो ॥ पुरिसोरम पावकम्मुणा, पलियंतं मणुयाण जीवियं ।
सण्णा इह काममुच्छिया, मोहं जंति णरा असंवुडा || ११ | जययं विहराहि जोगवं, अणुपाणा पंथा दुरुत्तरा ।
अणुसासणमेव पक्कमे, वीरेहिं सम्मं पवेइयं || १२ विरया वीरा समुट्ठिया, कोहाकायरियाइपीसणा |
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
18
२
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
पाणे ण हणंति सव्वसो, पावाओ विरयाऽभिव्वुिड
विता अहमेव लुप्पड़, लुप्पंति लोगंसि पाणिणो । एवं सहिएऽहिपासए, अणिहे से पुट्ठोऽहियासए ||
धुणिया कुलियं व लेववं, किसए देहमणासणाइहिं । अविहिंसामेव पव्वए, अणुधम्मो मुणिणा पवेइओ ॥
सउणी जह पंसुगुंडिया, विहुणिय धंसयइ सियं रयं । एवं दविओवहाणवं, कम्मं खवइ तवस्सि माहणे ॥ उट्ठियमणगारमेसणं, समणं ठाणठियं तवस्सिणं । डहरा वुड्ढा य पत्थए, अवि सुस्से ण य तं लभे जणा ॥
जइ कालुणियाणि कासिया, जइ रोयंति व पुत्तकारणा । दवियं भिक्खुं समुट्ठियं, णो लब्भंति ण संठवित्त ||
जइ वि य कामेहिं लाविया, जइ णेज्जाहि णं बंधिरं घरं । जइ जीवियं णावकंखए, णो लब्भंति ण संठवित्त ॥
सेहंति य णं ममाइणो, माया पिया य सुया य भारिया । पोसाहि णे पासओ तुमं, लोयं परं पि जहाहि पोसणे ॥
अण्णे अण्णेहिं मुच्छिया, मोहं जंति णरा असंवुडा | विसमं विसमेहिं गाहिया, ते पावेहिं पुणो पगब्भिया ||
तम्हा दवि इक्ख पंडिए, पावाओ विरएऽभिणिव्वुडे । पणया वीरा महावीहिं, सिद्धिपहं णेयाउयं धुवं ॥
वेयालियमग्गमागओ, मण वयसा काएण संवुडो ।
चिच्चा वित्तं च णायओ, आरंभं च सुसंवुडे चरे ॥ त्ति बेमि ॥ ॥ पढमो उद्देसो समत्तो ॥
बीओ उद्देसो
तयसं व जहाइ से रयं इति संखाय मुणी ण मज्जइ । गोयण्णतरेण माहणे, अहऽसेयकरी अण्णेसिं इंखिणी ॥
जो परिभवइ परं जणं, संसारे परियत्तइ महं ।
अदु इंखिणिया उ पाविया, इति संखाय मुणी ण मज्जइ ॥
10
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
४
९
१०
११
१२
१३
१४
१५
१६
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो जे यावि अणायगे सिया, जे वि य पेसगपेसए सिया । जे मोणपयं उवट्ठिए, णो लज्जे समयं सया चरे ॥
सम अण्णयरम्मि संजमे, संसुद्धे समणे परिव्वए । जे आवकहा समाहिए, दविए कालमकासि पंडिए ॥ दूरं अणुपस्सिया मुणी, तीयं धम्ममणागयं तहा । पुट्ठे फरुसेहिं माहणे, अवि हण्णू समयंसि रीयइ ॥ पण्णसमत्ते सया जए, समया धम्ममुदाहरे मुणी । सुमे उ सया अलूस, णो कुज्झे णो माणि माहणे ॥ बहुजण णमणम्मि संवुडे, सव्वट्ठेहिं णरे अणिस्सिए । हर व सया अणाविले, धम्मं पाउरकासि कासवं ॥
बहवे पाणा पुढो सिया, पत्तेयं समयं समीहिया । जे मोणपयं उवट्ठिए, विरइं तत्थमकासि पंडिए ||
धम्मस्स य पारए मुणी, आरंभस्स य अंतए ठिए । सोयंति य णं ममाइणो, णो य लभंति णियं परिग्गहं ॥
इहलोग दुहावहं विऊ, परलोगे य दुहं दुहावहं । विद्धंसणधम्ममेव तं, इति विज्जं कोऽगारमावसे ॥
महयं परिगोव जाणिया, जा वि य वंदण-पूयणा इहं । सुमे सल्ले दुरुद्धरे, विउमंता पयहेज्ज संथवं ॥
एगे चरे ठाणमासणे, सयणे एगे समाहिए सिया । भिक्खू उवहाणवीरिए, वइगुत्ते अज्झप्पसंवुडे ॥
णो पीहे ण यावपंगुणे, दारं सुण्णघरस्स संजए । पुट्ठे ण उदाहरे वयं, ण समुच्छे णो संथरे तणं ॥ जत्थऽत्थमिए अणाउले, सम-विसमाणि मुणीsहियास । चरगा अदुवा विभेरवा, अदुवा तत्थ सिरीसिवा सिया ॥
तिरिया मणुया य दिव्वगा, उवसग्गा तिविहाऽहियासिया । लोमादीयं पि ण हरिसे, सुण्णागारगए महामणी ॥
णो अभिकंखेज्ज जीवियं, णो वि य पूयणपत्थए सिया । अब्भत्थमुर्वेति भेरवा, सुण्णागारगयस्स भिक्खु ॥
11
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
१७ उवणीयतरस्स ताइणो, भयमाणस्स विवित्तमासणं । सामाइयमाहु तस्स जं, जो अप्पाणं भए ण दंस || उसिणोदगतत्तभोइणो, धम्मट्ठियस्स मुणिस्स हीमओ । संसग्गि असाहु राइहिं, असाही उ तहागयस्स वि ॥ अहिगरणकडस्स भिक्खुणो, वयमाणस्स पसज्झ दारुणं । अट्ठे परिहायइ बहू, अहिगरणं ण करेज्ज पंडिए || सीओदगपडिदुगंछिणो, अपडिण्णस्स लवावसक्किणो । सामाइयमाहु तस्स जं, जो गिहिमत्तेऽसणं ण भुंजइ ॥
१८
१९
२०
२१
२२
२३
२४
२५
२६
२७
२८
२९
३०
ण य संखयमाहु जीवियं, तह वि य बालजणे पगब्भइ । बाले पावेहिं मिज्जइ, इति संखाय मुणी ण मज्जइ ॥
छंदेण पलेइमा पया, बहुमाया मोहेण पाउडा । वियडेण पलेइ माहणे, सीउण्हं वयसाऽहियासए ||
कुजए अपराजिए जहा, अक्खेहिं कुसलेहिं दीवयं । कडमेव गहाय णो कलिं, णो तीयं णो चेव दावरं ॥
एवं लोगंमि ताइणा, बुइए जे धम्मे अणुत्तरे । तं गिण्ह हियं उत्तमं, कडमिव सेसऽवहाय पंडिए ॥
उत्तर मणुयाण आहिया, गामधम्मा इति मे अणुस्सु । जंसी विरया समुट्ठिया, कासवस्स अणुधम्मचारिणो ॥
जे एयं चरंति आहियं णाएणं महया महेसिणा । उट्ठय ते समुट्ठिया, अण्णोण्णं सारेंति धम्मओ ||
मा पेह पुरा पणामए, अभिकखे उवहिं धुणित्तए । एहि णो णया, ते जाणंति समाहिमाहियं ॥
जे
णो काहिए होज्ज संजए, पासणिए ण य संपसारए । णच्चा धम्मं अणुत्तरं, कयकिरिए य ण यावि मम ॥
छण्णं च पसंस णो करे, ण य उक्कोस पगास माहणे । तेसिं सुविवेगमाहिए, पणया जेहिं सुझोसियं धुयं ॥
अणिहे सहिए सुसंवुडे, धम्मट्ठी उवहाणवीरिए ।
विहरेज्ज समाहिइंदिए, आयहियं खु दुहेण लब्भइ ॥
12
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
३१
३२
R
3
४
५
९
१०
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो
ण हि णूण पुरा अणुस्सुयं, अदुवा तं तह णो समुट्ठियं । मुणिणा सामाइयाहियं णाएण जगसव्वदंसिणा ॥
एवं मत्ता महंतरं, धम्ममिणं सहिया बहू जणा ।
गुरुणो छंदाणुवत्तगा, विरया तिण्ण महोघमाहियं ॥ त्ति बेमि ॥
॥ बीओ उद्देसो समत्तो ॥
तइओ उद्देसो
संवुडकम्मस्स भिक्खुणो, जं दुक्खं पुट्ठे अबोहिए ।
तं संजमओऽवचिज्जइ, मरणं हेच्च वयंति पंडिया ||
जे विण्णवणाहिऽझोसिया, संतिण्णेहि समं वियाहिया । तम्हा उड्ढं ति पासह, अदक्खू कामाई रोगवं ॥
अग्गं वणिएहिं आहियं, धारेंति राईणिया इहं । एवं परमा महव्वया, अक्खाया उ सराइभोयणा ॥
जे इह सायाणुगा णरा, अज्झोववण्णा कामेसु मुच्छिया । किवणेण समं पगब्भिया, ण वि जाणंति समाहिमाहियं ॥
वाहेण जहा व विच्छए, अबले होइ गवं पचोइए । से अंतसो अप्पथामए, णाइवहइ अबले विसीय ॥
एवं कामेसणं विऊ, अज्ज सुए पयहेज्ज संथवं । कामी कामे ण काम, लद्धे वा वि अलद्ध कण्हुइ ||
मा पच्छ असाहुया भवे, अच्चेहि अणुसास अप्पगं । अहियं च असाहु सोयइ, से थाइ परिदेवइ बहुं ॥
इह जीवियमेव पासह, तरुणए वाससयाउ तुट्टइ । इत्तरवासे व बुज्झह, गिद्धणरा कामेसु मुच्छिया ॥
जे इह आरंभणिस्सिया, आयदंड एगंत लूसगा । गंता ते पावलोगयं, चिररायं आसुरियं दिसं ॥
ण य संखयमाहु जीवियं, तह वि य बालजणे पगब्भइ । पच्चुप्पण्णेण कारियं, के दट्टु परलोगमागए ||
13
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
११ अदक्खुव दक्खुवाहियं, सद्दहसु अद्दक्खुदंसणा । हंदि हु सुणिरुद्धदंसणे, मोहणिज्जेण कडेण कम्
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंध
२२
॥
दुक्खी मोहे पुणो पुणो, णिव्विंदेज्ज सिलोग पूयणं । एवं सहिएऽहिपासए, आयतुलं पाणेहिं संजए ||
गारं पि य आवसे रे, अणुपुव्वं पाणेहिं संजए । समया सव्वत्थ सुव्वए, देवाणं गच्छे सलोगयं ॥
सोच्चा भगवाणुसासणं, सच्चे तत्थ करेज्जुवक्कमं । सव्वत्थ विणीयमच्छरे, उंछं भिक्खु विसुद्धमाहरे ||
सव्वं णच्चा अहिट्ठए, धम्मट्ठी उवहाणवीरिए । गुत्ते जुत्ते सयाजए, आय- परे परमायतट्ठिए ||
वित्तं पसवो य णाइओ, तं बाले सरणं ति मण्णइ । एते मम तेसिं वा अहं, णो ताणं सरणं च विज्जइ ॥
अब्भागमियम्मि वा दुहे, अहवोवक्कमिए भवंति । एगस्स गई य आगई, विउमंता सरणं ण मण्णइ ॥
सव्वे सयकम्मकप्पिया, अवियत्तेण दुहेण पाणिणो । हिंडंति भयाउला सढा, जाई-जरा-मरणेहिऽभिद्दुया || इणमेव खणं वियाणिया, णो सुलभं बोहिं च आहियं । एवं सहिएऽहिपासए, आह जिणो इणमेव सेसा ॥
अभविंसु पुरा वि भिक्खुवो, आएसा वि भवंति सुव्वया । एयाइं गुणाइं आहु ते, कासवस्स अणुधम्मचारिणो ॥
तिविहेण वि पाण मा हणे, आयहिए अणियाण संवुडे । एवं सिद्धा अणंतगा, संपइ जे य अणागयाऽवरे ॥
एवं से उदाहु अणुत्तरणाणी अणुत्तरदंसी अणुत्तरणाणदंसणधरे । अरहा णायपुत्ते भगवं वेसालिए वियाहिए ॥ त्ति बेमि ॥
॥ तइओ उद्देसो समत्तो ॥
॥ बीअं उज्झयणं समत्तं ॥
14
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो
तइअं अज्झयणं उवसग्ग परिण्णा
पढमो उद्देसो
१
सूरं मण्णइ अप्पाणं, जाव जेयं ण पस्सइ । जुज्झंतं दढधम्माणं, सिसुपालो व महारहं || पयाया सूरा रणसीसे, संगामम्मि उवट्ठिए । माया पुत्तं ण याणाइ, जेएण परिविच्छए || एवं सेहे वि अप्पुढे, भिक्खायरिया अकोविए | सूरं मण्णति अप्पाणं, जाव लूहं ण सेवइ || जया हेमंतमासम्मि, सीयं फसइ सवायगं । तत्थ मंदा विसीयंति, रज्जहीणा व खत्तिया || पुढे गिम्हाभितावेणं, विमणे सुप्पिवासिए । तत्थ मंदा विसीयंति, मच्छा अप्पोदए जहा || सया दत्तेसणा दुक्खं, जायणा दुप्पणोल्लिया । कम्मत्ता दुब्भगा चेव, इच्चाहंसु पुढो जणा || एते सद्दे अचायंता, गामेसु णगरेसु वा । तत्थ मंदा विसीयंति, संगामंसि व भीरुणो | अप्पेगे खुधियं भिक्खु, सुणी दंसइ लूसए | तत्थ मंदा विसीयंति, तेजपुट्ठा व पाणिणो ॥ अप्पेगे पडिभासंति, पडिपंथियमागया । पडियारगया एते, जे एते एवं जीविणो ||
अप्पगे वइं जुजंति, णगिणा पिंडोलगाऽहमा | मुंडा कंडूविणटुंगा, उज्जल्ला असमाहिया ||
एवं विप्पडिवण्णेगे, अप्पणा उ अजाणया । तमाओ ते तमं जंति, मंदा मोहेण पाउडा ||
१२ | पुट्ठो य दंस-मसएहिं, तणफासमचाइया ।
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो ण मे दिवे परे लोए, जइ परं मरणं सिया ||
संतत्ता केसलोएणं, बंभचेरपराजिया । तत्थ मंदा विसीयंति, मच्छा विट्ठा व केयणे ||
आयदंडसमायारा, मिच्छासंठियभावणा ।
हरिसप्पओसमावण्णा, केई लूसंतिऽणारिया || १५ | अप्पेगे पलियंतंसि, चारो चोरो त्ति सुव्वयं ।
बंधंति भिक्खुयं बाला, कसायवयणेहि य || तत्थ दंडेण संवीते, मुट्ठिणा अदु फलेण वा ।
णाईणं सरइ बाले, इत्थी वा कुद्धगामिणी || १७ | एते भो कसिणा फासा, फरुसा दुरहियासया |
हत्थी वा सरसंवीता, कीवाऽवसा गया गिहं || त्ति बेमि ||
॥ पढमं उद्देसो समत्तो ||
बीओ उद्देसो १] अहिमे सुहुमा संगा, भिक्खूणं जे दुरुत्तरा |
जत्थ एगे विसीयंति, ण चयंति जवित्तए || अप्पेगे णायओ दिस्स, रोयंति परिवारिया । पोस णे तात पुट्ठोऽसि, कस्स तात जहासि णे | पिया ते थेरओ तात ! ससा ते खुडिया इमा । भायरो ते सगा तात ! सोयरा किं जहासि णे ||
मायरं पियरं पोस, एवं लोगो भविस्सइ ।
एयं खु लोइयं तात ! जे पोसे पिउ-मायरं ||
उत्तरा महुरुल्लावा, पुत्ता ते तात ! खुड्डगा | भारिया ते णवा तात ! मा सा अण्णं जणं गमे ||
एहि तात घरं जामो, मा तं कम्मे सहा वयं । बीयं पि तात पासामो, जाम् ताव सयं गिहं ॥ गंतुं तात ! पुणाऽऽगच्छे ण तेणऽसमणो सिया । अकामगं परक्कमंतं, को ते वारेउमरिहइ ||
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो जं किंचि अणगं तात ! तं पि सव्वं समीकयं । हिरण्णं ववहाराई, तं पि दाहामु ते वयं || इच्चेव णं सुसेहंति, कालुणिय समुट्ठिया विबद्धो णाइसंगेहि, ततोऽगारं पहावइ ॥ जहा रुक्खं वणे जायं, मालुया पडिबंधइ । एवं णं पडिबंधति, णायओ असमाहिणा || विबद्धो णाइसंगेहि, हत्थी वा वि णवग्गहे । पिट्ठओ परिसप्पंति, सूईगो व्व अदूरगा || एते संगा मणुस्साणं, पायाला व अतारिमा । कीवा जत्थ य कीसंति, णाइसंगेहिं मुच्छिया || तं च भिक्खु परिण्णाय, सव्वे संगा महासवा । जीवियं णाभिकंखेज्जा, सोच्चा धम्ममणुत्तरं || अहिमे संति आवट्टा, कासवेण पवेइया । बुद्धा जत्थावसप्पंति, सीयंति अबुहा जहिं ॥ रायाणो रायमच्चा य, माहणा अदुव खत्तिया । णिमंतयंति भोगेहि, भिक्खुयं साहुजीविणं || हत्थऽस्स-रह-जाणेहिं, विहारगमणेहि य । भुंज भोगे इमे सग्घे, महरिसी पूजयामु तं | वत्थगंधमलंकार, इत्थीओ सयणाणि य ।
भुंजाहिमाई भोगाई, आउसो पूजयामु तं || १८ जो तुमे णियमो चिण्णो, भिक्ख्भावम्मि सव्वया ।
अगारमावसंतस्स, सव्वो संविज्जए तहा || चिरं दूइज्जमाणस्स, दोसो दाणिं कुओ तव ? इच्चेव णं णिमंतेंति, णीवारेण व सूयरं ||
चोइया भिक्खायरियाए, अचयंता जवित्तए । तत्थ मंदा विसीयंति, उज्जाणंसि व दुब्बला ||
अचयंता व लूहेण, उवहाणेण तज्जिया | तत्थ मंदा विसीयंति, पंकसि व जरग्गवा ||
17
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो २२ | एवं णिमंतणं लटुं, मुच्छिया गिद्ध इत्थीसु । अज्झोववण्णा कामेहिं, चोइज्जंता गया गिहं || त्ति बेमि ||
॥ बीओ उद्देसो समत्तो ||
।
तइओ उद्देसो जहा संगामकालम्मि, पिट्ठओ भीरु पेहइ । वलयं गहणं णूमं, को जाणेइ पराजयं ? || मुहुत्ताणं मुहुत्तस्स, मुहुत्तो होइ तारिसो | पराजियाऽवसप्पामो, इति भीरु उवेहइ || ३रु एवं तु समणा एगे, अबलं णच्चाण अप्पगं । अणागयं भयं दिस्स, अवकप्पंतिमं सुयं || को जाणइ विओवायं, इत्थीओ उदगाओ वा । चोइज्जंता पवक्खामो, ण णे अत्थि पकप्पियं ॥
इच्चेवं पडिलेहति, वलयाइ पडिलेहिणो । वितिगिच्छ समावण्णा, पंथाणं व अकोविया ॥
६ जे उ संगामकालम्मि, णाया सूरपुरंगमा ।
ने, किं परं मरणं सिया || ७ एवं समुट्ठिए भिक्खू, वोसिज्जाऽगारबंधणं ।
आरंभ तिरियं कटु, अत्तत्ताए परिव्वए || ८] तमेगे परिभासंति, भिक्खुयं साहुजीविणं ।
जे एवं परिभासंति, अंतए ते समाहिए || संबद्धसमकप्पा हु, अण्णमण्णेसु मुच्छिया । पिंडवायं गिलाणस्स, जं सारेह दलाह य || एवं तुब्भे सरागत्था, अण्णमण्णमणुव्वसा | णट्ठसप्पहसब्भावा, संसारस्स अपारगा || अह ते परिभासेज्जा, भिक्खू मोक्खविसारए | एवं तुब्भे पभासेंता, दुपक्खं चेव सेवहा ॥
णाऽभिहडं ति य । तं च बीओदगं भोच्चा, तमुद्देसादि जं कडं ||
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो लित्ता तिव्वाभितावेण, उज्झिया असमाहिया । णाइकंडूइयं सेयं, अरुयस्सावरज्झइ || तत्तेण अणुसिहा ते, अपडिण्णेण जाणया । ण एस णियए मग्गे, असमिक्खा वई किई ||
एरिसा जा वई एसा, अग्गवेणुव्व करिसिया | गिहिणो अभिहडं सेयं, भुंजिउं ण उ भिक्खुणो || धम्मपण्णवणा जा सा, सारंभाण विसोहिया । ण उ एयाहिं दिट्ठीहिं, पुव्वमासि पग्गप्पियं ॥ सव्वाहिं अणुजुत्तीहिं, अचयंता जवित्तए । तओ वायं णिराकिच्चा, ते भुज्जो वि पगब्भिया || रागदोसाभिभूयप्पा, मिच्छत्तेण अभिडुया । अक्कोसे सरणं जंति, टंकणा इव पव्वयं ||
बहुगुणप्पगप्पाइं, कुज्जा अत्तसमाहिए । जेणऽण्णे ण विरुज्झेज्जा, तेण तं तं समायरे ||
इमं च धम्ममादाय, कासवेण पवेइयं ।
कुज्जा भिक्खू गिलाणस्स, अगिलाए समाहिए || २१ | संखाय पेसलं धम्म, दिद्विमं परिणिव्वुडे ।
उवसग्गे णियामित्ता, आमोक्खाए परिव्वएज्जासि || त्ति बेमि ||
॥ तइओ उद्देसो समत्तो ||
चउत्थो उद्देसो
तत्त तवोधणा । उदएण सिद्धिमावण्णा, तत्थ मंदे विसीयइ ॥ अभुंजिया णमी वेदेही, रामगुत्ते य भुजिया । बाहुए उदगं भोच्चा, तहा णारायणे रिसी ||
२
आसिले देविले चेव, दीवायण महारिसी । पारासरे दगं भोच्चा, बीयाणि हरियाणि य ||
एते पुट्विं महापुरिसा, आहिया इह सम्मया | भोच्चा बीओदगं सिद्धा, इति मेयमणुस्सुयं ||
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
५
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो तत्थ मंदा विसीयंति, वाहछिण्णा व गद्दभा । पिट्ठओ परिसप्पंति, पीढसप्पी व संभमे ||
इहमेगे उ भासंति, सायं सायेण विज्जइ । जे तत्थ आरियं मग्गं, परमं च समाहियं ॥ मा एयं अवमण्णंता, अप्पेणं लुम्पहा बहुं । एयस्स अमोक्खाए, अयोहारिव्व जूरह || पाणाइवाए वढ्ता, मुसावाए असंजया । अदिण्णादाणे वढंता, मेहुणे य परिग्गहे || एवमेगे उ पासत्था, पण्णवेंति अणारिया । इत्थीवसं गया बाला, जिणसासणपरम्मुहा ॥ जहा गंडं पिलागं वा, परिपीलेज्ज मुहुत्तगं | एवं विण्णवणित्थीसु, दोसो तत्थ कुओ सिया || जहा मंधादए णाम, थिमियं भुंजइ दगं ।
एवं विण्णवणित्थीसु, दोसो तत्थ कुओ सिया || १२ | जहा विहंगमा पिंगा, थिमियं भुंजइ दगं ।
एवं विण्णवणित्थीसु, दोसो तत्थ कुओ सिया ? || एवमेगे उ पासत्था, मिच्छादिट्ठी अणारिया ।
अज्झोववण्णा कामेहि, पूयणा इव तरुणए || १४ | अणागयमपस्संता, पच्चप्पण्णगवेसगा ।
ते पच्छा परितप्पंति, खीणे आउम्मि जोव्वणे ||
जेहिं काले परक्कंतं, ण पच्छा परितप्पए । ते धीरा बंधणुमुक्का, णावकंखंति जीवियं || जहा णई वेयरणी, दुत्तरा इह सम्मया । एवं लोगंसि णारिओ, दुत्तरा अमईमया | जेहिं णारीण संजोगा, पूयणा पिट्ठओ कया । सव्वमेयं णिराकिच्चा, ते ठिया सुसमाहिए || एते ओघं तरिस्संति, समुदं व ववहारिणो । जत्थ पाणा विसण्णासी, किच्चंति सयकम्मुणा ||
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो तं च भिक्खू परिण्णाय, सुव्वए समिए चरे ।
मुसावायं विवज्जेज्जा अदिण्णादाणं च वोसिरे ॥ २० | उड्ढमहे तिरियं वा, जे केई तस थावरा ।
सव्वत्थ विरई कुज्जा, संति णिव्वाणमाहियं || इमं च धम्ममादाय, कासवेण पवेइयं । कुज्जा भिक्खू गिलाणस्स, अगिलाए समाहिए || संखाय पेसलं धम्म, दिहिमं परिणिव्वुडे । उवसग्गे णियामित्ता, आमोक्खाए परिव्वएज्जासि || त्ति बेमि ||
|| चउत्थो उद्देसो समत्तो ||
॥ तइयं उज्झयणं समत्तं ॥
चउत्थं अज्झयणं
इत्थि परिण्णा
पढमो उद्देसो
१
जे मायरं च पियरं च, विप्पजहाय पव्वसंजोगं । एगे सहिए चरिस्सामि, आरयमेहुणे विवित्तेसु || सुहुमेण तं परक्कम्म, छण्णपएण इत्थिओ मंदा । उवायं पि ताओ जाणंति, जह लिस्संति भिक्खुणो एगे || पासे भिसं णिसीयंति, अभिक्खणं पोसवत्थं परिहिंति । कायं अहे वि दंसेंति, बाहमुट्ठ कक्खमणुवज्जे ॥
सयणासणेहिं जोगेहिं, इत्थीओ एगया णिमंतेंति । एयाणि चेव से जाणे, पासाणि विरूवरूवाणि ||
णो तासु चक्खु संधेज्जा, णो वि य साहसं समभिजाणे । णो सहियं पि विहरेज्जा, एवमप्पा सुरक्खिओ होइ ॥
आमंतिय ओसवियं वा, भिक्खं आयसा णिमंतेति । एयाणि चेव से जाणे, सदाणि विरूवरूवाणि ॥
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
७
८
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो मणबंधणेहिं णेगेहिं, कलुणविणीयमुवगसित्ताणं । अदु मंजुलाइं भासंति, आणवयंति भिण्णकहाहिं ॥ सीहं जहा व कुणिमेणं, णिब्भयमेगचरं ति पासेणं । एवित्थिया उ बंधति, संवुडं एगइयमणगारं ॥ अह तत्थ पुणो णमयंति, रहकारो व णेमि आणुपुव्वीए । बद्धे मिए व पासेणं, फंदंते वि ण मुच्चइ ताहे ॥
प्पड़ पच्छा, भोच्चा पायसं व विसमिस्सं । एवं विवेगमायाए, संवासो ण विकप्पइ दविए ||
तम्हा 3 वज्जए इत्थी, विसलित्तं व कंटगं णच्चा । ओए कुलाणि वसवत्ती, आघाए ण से वि णिग्गंथे |
जे एयं उंछं अणुगिद्धा, अण्णयरा हु ते कुसीलाणं । सुतवस्सिए वि से भिक्खू, णो विहरे सह णमित्थीसु ॥ अवि धूयराहिं सुण्हाहिं, धाईहिं अदुव दासीहिं । महतीहिं वा कुमारीहिं, संथवं से ण कुज्जा अणगारे ॥ अदु णाइणं व सुहिणं वा, अप्पियं दटुं एगया होइ ।
गिद्धा सत्ता कामेह, रक्खण पोसणे मणुस्सोऽसि || १५ | समणं पि दहृदासीणं, तत्थ वि ताव एगे कुप्पंति ।
अदुवा भोयणेहिं णत्थेहिं, इत्थीदोसं संकिणो होति || कुव्वंति संथवं ताहिं, पब्भट्ठा समाहिजोगेहिं । तम्हा समणा ण समेति, आयहियाए सण्णिसेज्जाओ ॥ बहवे गिहाइं अवहट्टु, मिस्सीभावं पत्थुया एगे । धुवमग्गमेव पवयंति, वायावीरियं कुसीलाणं ॥ सुद्धं रवइ परिसाए, अह रहस्सम्मि दुक्कडं करेइ । जाणंति य णं तहाविउ, माइल्ले महासढेऽयं ति ॥ सयं दुक्कडं च ण वयइ, आइट्ठो वि पकत्थइ बाले ।
वेयाणुवीइ मा कासी, चोइज्जतो गिलाइ से भुज्जो || २० | उसिया वि इत्थिपोसेसु, पुरिसा इत्थिवेयखेयण्णा ।
पण्णासमण्णिया वेगे, णारीणं वसं उवकसंति || २१ | अवि हत्थपायछेदाए, अदुवा वद्धमंस उक्कंते ।
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
२२
२३
२४
२५
२६
२७
२८
२९
३०
३१
१
R
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो अवि तेयसाऽभितावणाइं, तच्छिय खारसिंचणाइं च ॥
अदु कण्ण णासियाछेज्जं, कंठच्छेयणं तितिक्खति । इति एत्थ पावसंतत्ता, ण य बेंति पुणो ण काहिंति ॥ सुयमेयमेवमेगेसिं, इत्थीवेदे वि हु सुअक्खायं । एवं पिता वदित्ताणं, अदुवा कम्मुणा अवकरेंति ॥
अण्णं मणेण चिंतेंति, अण्णं वायाइ कम्मुणा अण्णं । तम्हा ण सद्दहे भिक्खू, बहुमायाओ इत्थिओ णच्चा ॥
जुवती समणं बूया, विचित्तलंकारवत्थगाणि परिहेत्ता । विरया चरिस्स हं लूहं, धम्ममाइक्ख णे भयंतारो ॥
अदु साविया पवाएणं, अहमंसि साहम्मिणी समणाणं । कुम्भे जहा उवज्जोई, संवासे विऊ विसीएज्जा |
जउकुम्भे जोइमुवगूढे, आसुभितत्ते णासमुवयाइ । एवित्थियाहिं अणगारा, संवासेण णासमुवयंति ॥
कुव्वंति पावगं कम्मं, पुट्ठा वेगे एवमाहंसु । णोहं करेमि पावं ति, अंकेसाइणी ममेस त्ति ॥
बालस्स मंदयं बीयं, जं च कडं अवजाणइ भुज्जो । दुगुणं करेइ से पावं, पूयणकामो विसण्णेसी ॥ संलोकणिज्जमणगारं, आयगयं णिमंतणेणाऽऽहं वत्थं व ताइ ! पायं वा, अण्णं पाणगं पडिग्गाहे ॥
।
णीवारमेयं बुज्झेज्जा, णो इच्छे अगारमागंतुं । बद्धे विसयपासेहिं, मोहमावज्जइ पुणो मंदे ॥ त्ति बेमि ॥
॥ पढमो उद्देसो समत्तो ॥
बीओ उद्देसो
ओए सया ण रज्जेज्जा, भोगकामी पुणो विरज्जेज्जा | भोगे समणाणं सुणेह, जह भुंजंति भिक्खुणो एगे ॥
अह तं तु भेदमावण्णं, मुच्छियं भिक्खुं काममइवट्टं । पलिभिंदियाण तो पच्छा, पादुद्धट्टु मुद्धिं पहणंति ॥
23
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
३
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो जइ केसियाए मए भिक्खू, णो विहरे सह णमित्थीए । केसाणि वि हं लुचिस्सं, णण्णत्थ मए चरिज्जासि || अह णं से होइ उवलद्धो, तो पेसति तहाभूएहिं । अलाउच्छेदं पेहेहि, वग्गुफलाइं आहराहि त्ति || दारुणि सागपागाए, पज्जोओ वा भविस्सइ राओ । पायाणि य मे रयावेहि, एहि य ता मे पढेि उम्मद्दे ॥ वत्थाणि य मे पडिलेहेहि, अण्णपाणं च आहराहि त्ति । गंधं च रओहरणं च, कासवगं च समणुजाणाहि || अदु अंजणिं अलंकारं, कुक्कययं च मे पयच्छाहि । लोद्धं च लोद्धकुसुमं च, वेणुपलासियं च गुलियं च ॥ कुटुं अगरं तगरुं च, संपिटुं समं उसीरेण | तेल्लं मुहं भिलिंजाए, वेणुफलाइं सण्णिहाणाए | णंदिचुण्णगाइं पाहराहि, छत्तोवाहणं च जाणाहि । सत्थं च सूवच्छेयाए, आणीलं च वत्थयं रयावेहि || सुफणिं च सागपागाए, आमलगाइं दगाहरणं च । तिलगकरणिमंजणसलागं, प्रिंसु मे विहूणयं विजाणाहि ॥ संडासगं च फणिहं च, सीहलिपासगं च आणाहि । आयंसगं पयच्छाहि, दंतपक्खालणं पवेसाहि || पूयफलं तंबोलं च, सूईसुत्तगं च जाणाहि । कोसं च मोयमेहाए, सुप्पुक्खलगं च खारगालणं च ॥ चंदालगं च करगं च, वच्चघरगं च आउसो ! खणाहि । सरपायगं च जायाए, गोरहगं च सामणेराए ||
घडिगं च सडिंडिमयं च, चेलगोलं कुमारभूयाए | वासं समभियावण्णं, आवसहं च जाण भत्तं च ||
आसंदियं च णवसुत्तं, पाउल्लाइं संकमट्ठाए ।
अदु पुत्तदोहलढाए, आणप्पा हवंति दासा वा || १६ | जाए फले समुप्पण्णे, गेण्हसु वा णं अहवा जहाहि ।
अह पुत्तपोसिणो एगे, भारवहा हवंति उट्टा वा |
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो राओ वि उठ्ठिया संता, दारगं संठवेंति धाई वा । सुहिरीमणा वि ते संता, वत्थधुवा हवंति हंसा वा || एवं बहुहिं कयपुव्वं, भोगत्थाए जेऽभियावण्णा | दासे मिए व पेस्से वा, पसुभूए वा से ण वा केइ ॥ एयं खु तासु विण्णप्पं, संथवं संवासं च वज्जेज्जा । तज्जाइया इमे कामा, वज्जकरा य एवमक्खाया || एवं भयं ण सेयाए, इति से अप्पगं णिरुंभित्ता । णो इत्थिं णो पसुं भिक्खू, णो सयंपाणिणा णिलिज्जेज्जा | सुविसुद्धलेस्से मेहावी, परकिरियं च वज्जए णाणी । मणसा वयसा कायेणं, सव्वफाससहे अणगारे || इच्चेवमाहु से वीरे, धुयरए धुयमोहे से भिक्खू । तम्हा अज्झत्थविसुद्धे, सुविमुक्के आमोक्खाए परिव्वएज्जासि ||
-त्ति बेमि ॥
|| बीओ उद्देसो समत्तो ||
॥ चउत्थं अज्झयणं समत्तं ॥
पंचमं अज्झयणं णरय विभति
पढमो उद्देसो
१] पुच्छिंसु हं केवलियं महेसिं, कहऽभितावा णरगा पुरत्था ।
अजाणओ मे मुणि बूहि जाणं, कहं णु बाला णरगं उर्वति || 7 एवं मए पुढे महाणुभागे, इणमब्बवी कासवे आसुपण्णे |
पवेदइस्सं दुहमट्ठदुग्गं, आदीणियं दुक्कडियं पुरत्था ॥ ३ जे केइ बाला इह जीवियट्ठी, पावाई कम्माई करेंति रुद्दा ।
ते घोररूवे तिमिसंधयारे, तिव्वाभितावे णरए पडंति || ४] तिव्वं तसे पाणिणो थावरे य, जे हिंसइ आयसुहं पडुच्च ।
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो जे लूसए होइ अदत्तहारी, ण सिक्खइ सेयवियस्स किंचि || पागब्भि पाणे बहुणं तिवाई, अणिव्वुडे घायमुवेइ बाले ।
णिहो णिसं गच्छइ अंतकाले, अहो सिरं कट्ट उवेइ दुग्गं || ६ हण छिंदह भिंदह णं दहेह, सद्दे सुणेत्ता परहम्मियाणं ।
ते णारगा ऊ भयभिण्णसण्णा, कंखंति कं णाम दिसं वयामो || 5 इंगालरासिं जलियं सजोइं, तत्तोवमं भूमि अणुक्कमंता ।
ते डज्झमाणा कलुणं थणंति, अरहस्सरा तत्थ चिरदिईया || ८ जइ ते सुया वेयरणीऽभिदुग्गा, णिसिओ जहा खुर इव तिक्खसोया
तरंति ते वेयरणिं भिदुग्गं, उसुचोइया सत्तिसु हम्ममाणा || ९ कीलेहिं विज्झंति असाहकम्मा, णावं उर्वते सइविप्पहूणा ।
अण्णे तु सूलाहिं, तिसूलियाहिं, दीहाहिं विभ्रूण अहे करेंति || १० | केसिं च बंधित्तु गले सिलाओ, उदगंसि बोलेंति महालयंसि ।
, लोलेंति पच्चंति य तत्थ अण्णे || ११ | असूरियं णाम महाभितावं, अंधतमं दुप्पतरं महंतं ।
उड्ढं अहे य तिरियं दिसासु, समाहिओ जत्थऽगणी झियाइ ॥ जंसि गुहाए जलणेऽतियट्टे, अजाणओ डज्झइ लुत्तपण्णे । सया य कलुणं पुण घम्मठाणं, गाढोवणीयं अइदुक्खधम्म || चत्तारि अगणीओ सभारभित्ता, जहिं कूरकम्माऽभितवेंति बालं । ते तत्थ चिटुंतऽभितप्पमाणा, मच्छा व जीवंतुवजोइपत्ता || संतच्छणं णाम महाभितावं, ते णारगा जत्थ असाहुकम्मा । हत्थेहि पाएहि य बंधिऊणं, फलगं व तच्छंति कुहाडहत्था | रुहिरे पुणो वच्चसमुस्सियंगे, भिण्णुत्तमंगे परियत्तयंता । पयंति णं णेरइए फुरंते, सजीवमच्छे व अयोकवल्ले || णो चेव ते तत्थ मसीभवंति, ण मिज्जइ तिव्वभिवेयणाए |
तमाणुभागं अणुवेदयंता, दुक्खंति दुक्खी इह दुक्कडेणं || १७ तहिं च ते लोलणसंपगाढे, गाढं सुतत्तं अगणिं वयंति ।
ण तत्थ सायं लहइऽभिदुग्गे, अरहियाभितावा तहवि तवेंति ॥
26
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो से सुच्चइ णगरवहे व सद्दे, दुहोवणीयाणि पयाणि तत्थ । उदिण्णकम्माण उदिण्णकम्मा, पुणो पुणो ते सरहं दुहेति || पाणेहि णं पाव विओजयंति, तं भे पवक्खामि जहातहेणं ।
दंडेहिं तत्था सरयंति बाला, सव्वेहिं दंडेहिं पुराकएहिं ॥ २० ते हम्ममाणा णरए पडंति, पुण्णे दुरुवस्स महब्भितावे ।
ते तत्थ चिट्ठति दुरूवभक्खी, तुटूंति कम्मोवगया किमीहिं || सया कसिणं पुण घम्मठाणं, गाढोवणीयं अइदुक्खधम्म ।
अंदूसु पक्खिप्प विहत्तु देहं, वेहेण सीसं सेऽभितावयंति || २२ | छिंदंति बालस्स खुरेण णक्कं, उट्टे वि छिंदंति दुवे वि कण्णे ।
जिब्भं विणिक्कस्स विहत्थिमेत्तं, तिक्खाहिं सलाहिं भितावयंति ॥
ते तिप्पमाणा तलसंपुडं व, राइंदियं जत्थ थणंति बाला | गलंति ते सोणियपूयमंसं, पज्जोइया खारपइद्धियंगा || जड़ ते सुया लोहियपूयपाई, बालागणीतेयगुणा परेणं ।
कुम्भी महंताहियपोरुसीया, समूसिया लोहियपूयपुण्णा ॥ २५ | पक्खिप्प तासु पययंति बाले, अदृस्सरं ते कलुणं रसंते ।
तण्हाइया ते तउ तंबतत्तं, पज्जिज्जमाणाऽदृतरं रसंति || अप्पेण अप्पं इह वंचइत्ता, भवाहमे पव्वसते सहस्से । चिट्ठति तत्था बहुकूरकम्मा, जहा कडे कम्म तहा सि भारे || समज्जिणित्ता कलुसं अणज्जा, इटेहिं कंतेहि य विप्पहूणा | ते दुब्भिगंधे कसिणे य फासे, कम्मोवगा कुणिमे आवसंति ||
|| पढमो उद्देसो समत्तो ||
बीओ उद्देसो
|१| अहावरं सासयदुक्खधम्म, तं भे पवक्खामि जहातहेणं ।
बाला जहा दुक्कडकम्मकारी, वेदेति कम्माई पुरेकडाइं ॥ २] हत्थेहिं पाएहि य बंधिऊणं, उदरं विकत्तंति खुरासिएहिं ।
गिण्हित्तु बालस्स विहण्ण देहं, वद्धं थिरं पिट्ठओ उद्धरंति ||
27
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो ३ बाहू पकत्तंति य मूलओ से, थूलं वियासं मुहे आडहति ।
रहंसि जुत्तं सरयंति बालं, आरुस्स विज्झंति तुदेण पिढे || अयं व तत्तं जलियं सजोइं, तओवमं भूमिमणुक्कमंता ।
ते डज्झमाणा कलुणं थणंति, उसुचोड्या तत्तजुगेसु जुत्ता || 5 बाला बला भूमिमणुक्कमंता, पविज्जलं लोहपहं व तत्तं |
जंसीऽभिदुग्गंसि पवज्जमाणा, पेसे व दंडेहिं पुरा करेंति ॥ ते संपगाढंसि पवज्जमाणा, सिलाहिं हम्मंतिऽभिपातिणीहिं । संतावणी णाम चिरद्विईया, संतप्पड़ जत्थ असाहुकम्मा | कंदूसु पक्खिप्प पयंति बालं, ततो विडड्ढा पुण उप्पयंति ।
ते उड्ढकाएहिं पखज्जमाणा, अवरेहिं खज्जंति सणप्फएहिं || ८ समूसियं णाम विधूमठाणं, जं सोयतत्ता कलुणं थणंति ।
अहो सिरं कट्टु विगत्तिऊणं, अयं व सत्थेहिं समोसवेंति ॥ समूसिया तत्थ विसूणियंगा, पक्खीहिं खज्जंति अयोमुहेहिं । संजीवणी णाम चिरदिईया, जंसी पया हम्मइ पावचेया || तिक्खाहिं सूलाहिं भितावयंति, वसोगयं सावययं व लद्धं । ते सूलविद्धा कलुणं थणंति, एगंतदुक्खं दुहओ गिलाणा | सया जलं ठाण णाम महंतं, जंसी जलंतो अगणी अकट्ठो । चिट्ठति बद्धा बहकरकम्मा, अरहस्सरा केइ चिरद्विईया || चिया महंतीउ समारभित्ता, छुब्भंति ते तं कलुणं रसंतं ।
आवदृइ तत्थ असाहुकम्मा, सप्पी जहा पडियं जोइमज्झे ॥ १३ सया कसिणं पुण घम्मठाणं, गाढोवणीयं अइदुक्खधम्म ।
हत्थेहिं पाएहि य बंधिऊणं, सत्तुं व दंडेहि समारभंति ॥ भंजंति बालस्स वहेण पुट्ठी, सीसं पि भिंदंति अयोघणेहिं ।
ते भिण्णदेहा फलगं व तच्छा, तत्ताहिं आराहिं णियोजयंति ॥ १५ | अभिमुंजिया रुद्द असाहकम्मा उसुचोइया हत्यिवहं वहति ।।
एगं दुरुहित्तु दुए तओ वा, आरुस्स विज्झंति ककाणओ से || १६ | बाला बला भूमि मणुक्कमंता, पविज्जलं कंटइलं महंतं ।
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो विबद्ध तप्पेहिं विवण्णचित्ते, समीरिया कोवलिं करेंति ॥ वेयालिए णाम महाभितावे, एगायते पव्वयमंतलिक्खे ।
हम्मति तत्था बहुकूरकम्मा, परं सहस्साण मुहुत्तगाणं ॥ १८ संबाहिया दुक्कडिणो थणंति, अहो य राओ परितप्पमाणा ।
___एगंतकूडे णरए महंते, कूडेण तत्था विसमे हता उ || १९ भंजंति णं पुव्वमरी सरोसं, समुग्गरे ते मुसले गहेउं ।
ते भिण्णदेहा रुहिरं वमंता, ओमुद्धगा धरणितले पडंति ॥ अणासिया णाम महासियाला, पागब्भिणो तत्थ सयासकोवा | खज्जंति तत्था बहुकूरकम्मा, अदूरया संकलियाहिं बद्धा || सयाजला णाम णई भिदुग्गा, पविज्जला लोहविलीणतत्ता । जंसी भिदुग्गंसि पवज्जमाणा, एगायताऽणुक्कमणं करेंति ॥ एयाई फासाइं फुसंति बालं, णिरंतरं तत्थ चिरहिईयं । ण हम्ममाणस्स उ होइ ताणं, एगो सयं पच्चणुहोइ दुक्खं ॥ जं जारिसं पुव्वमकासि कम्म, तमेव आगच्छइ संपराए । एगंतदुक्खं भवमज्जिणित्ता, वेदेति दुक्खी तमणंतदुक्खं || एयाणि सोच्चा णरगाणि धीरे, ण हिंसइ कं च णं सव्वलोए | एगंतदिही अपरिग्गहे उ, बुज्झिज्ज लोगस्स वसं ण गच्छे ॥ एवं तिरिक्खे मणुयासुरेसुं, चतुरंतऽणंतं तयणुव्विवागं । स सव्वमेयं इति वेदयित्ता कंखेज्ज कालं धुवमायरेज्जा |त्ति बेमि॥
|| बीओ उद्देसो समत्तो ||
॥ पंचमं अज्झयणं समत्तं ||
छटुं अज्झयणं महावीरत्थुई
१
पच्छिंस णं समणा माहणा य, अगारिणो य परतित्थिया य ।
29
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
३
७
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो से केइ णेगंतहियं धम्ममाहू, अणेलिसं साहसमिक्खयाए || कहं च णाणं कहं दंसणं से, सीलं कहं णायसुयस्स आसी । जाणासि णं भिक्खु जहातहेणं, अहासुयं बूहि जहा णिसंतं || खेयण्णए से कुसले महेसी, अणंतणाणी य अणंतदंसी । जसंसिणो चक्खुपहे ठियस्स, जाणाहि धम्मं च धिइं च पेहि ॥ उड्ढं अहे य तिरियं दिसासु, तसा य जे थावर जे य पाणा | से णिच्चणिच्चेहि समिक्ख पण्णे, दीवे व धम्म समियं उदाह || से सव्वदंसी अभिभूय णाणी, णिरामगंधे धिइमं ठियप्पा । अणुत्तरे सव्वजगंसि विज्जं, गंथा अतीते अभए अणाऊ || से भूइपण्णे अणिएयचारी, ओहंतरे धीरे अणंतचक्खू । अणुत्तरं तप्पड़ सूरिए वा, वइरोयणिंदे व तमं पगासे || अणुत्तरं धम्ममिणं जिणाणं, णेया मुणी कासवे आसुपण्णे । इंदे व देवाण महाणुभावे, सहस्सणेया दिवि णं विसिढे || से पण्णया अक्खय सागरे वा, महोदही वा वि अणंतपारे । अणाइले वा अकसायि मुक्के, सक्के व देवाहिवई जुइमं ॥ से वीरिएणं पडिपुण्णवीरिए, सुदंसणे वा णगसव्वसेटे । सुरालए वा वि मुदागरे से, विरायएऽणेगगुणोववेए || सयं सहस्साण उ जोयणाणं, तिकंडगे पंडगवेजयंते । से जोयणे णवणवइ सहस्से, उड्ढुस्सिए हेढ सहस्समेगं || पुढे णभे चिट्ठइ भूमिए ठिए, जं सूरिया अणुपरियट्टयंति । से हेमवण्णे बहणंदणे य, जंसि रई वेदयंति महिंदा || से पव्वए सद्दमहप्पगासे, विरायइ कंचणमट्ठवण्णे । अणुत्तरे गिरिसु य पव्वदुग्गे, गिरिवरे से जलिए व भोमे || महीइ मज्झम्मि ठिए णगिंदे, पण्णायते सूरिय सुद्धलेस्से । एवं सिरीए उ स भूरिवण्णे, मणोरमे जोयइ अच्चिमाली |
सुदंसणस्सेस जसो गिरिस्स, पवुच्चइ महतो पव्वयस्स । एतोवमे समणे णायपुत्ते, जाइ-जसो-दंसण-णाणसीले ॥
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
२३
२४
२५
२६
२७
२८
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो गिरीवरे वा णिसहायताणं, रुयगे व सेट्ठे वलयायताणं । तओवमे से जगभूइपणे, मुणीण मज्झे तमुदाहु पणे ॥
अणुत्तरं धम्ममुईरइत्ता, अणुत्तरं झाणवरं झियाइ । सुसुक्कसुक्कं अपगंडसुक्कं संखिंदु एगंतवदातसुक्कं ॥ अणुत्तरग्गं परमं महेसी, असेसकम्मं स विसोहइत्ता । सिद्धिं गइं साइमणंत पत्ते, णाणेण सीलेण य दंसणेण ॥
रुक्खेसु णाए जह सामली वा, जंसी रइं वेदयंती सुवण्णा । वणेसु य णंदणमाहु सेट्ठे, णाणेण सीलेण य भूइपणे ॥
थणियं व सद्दाण अणुत्तरे उ, चंदो व ताराण महाणुभावे । गंधेसु य चंदणमाहु सेट्ठे, एवं मुणीणं अपडिण्णमाहु ||
जहा सयंभू उदहीण सेट्ठे, णागेसु वा धरणिंदमाहु सेट्ठे । खोओदए वा रसवेजयंते, तवोवहाणे मुणिवेजयंते ॥
हत्थीसु एरावणमाहु णाए, सीहो मियाणं सलिलाण गंगा । पक्खीसु वा गरुले वेणुदेवो, णिव्वाणवादीणिह णायपुत्ते ॥
जोहेसु णाए जह वीससेणे, पुप्फेसु वा जह अरविंदमहु । खत्तीण सेट्ठे जह दंतवक्के, इसीण सेट्ठे तह वद्धमाणे ॥
दाणाण सेट्ठ अभयप्पयाणं, सच्चेसु या अणवज्जं वयंति । तवेसु या उत्तमबंभचेरं, लोगुत्तमे समणे णायपुत्ते ॥
ठिईण सेट्ठा लवसत्तमा वा सभा सुहम्मा व सभाण सेट्ठा । णिव्वाणसेट्ठा जह सव्वधम्मा, ण णायपुत्ता परमत्थि णाणी ॥
पुढोवमे धुणइ विगयगेही, ण सण्णिहिं कुव्वइ आपणे । तरि समुद्दे व महाभवोघं, अभयंकरे वीरे अनंतचक्खू ॥
कोहं च माणं च तहेव मायं, लोभं चउत्थं अज्झत्थदोसा | याणिवंता अरहा महेसी, ण कुव्वइ पावं ण कारवेइ ॥ किरियाकिरियं वेणइयाणुवायं अण्णाणियाणं पडियच्च ठाणं से सव्ववायं इति वेयइत्ता, उवट्ठिए संजम दीहरायं ॥
से वारिया इत्थि सराइभत्तं, उवहाणवं दुक्खखयट्ठयाए । लोगं विदित्ता आरं परं च सव्वं पभू वारिय सव्ववारं ॥
31
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
२९
२
3
४
५
६
18
|१०
११
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
सोच्चा य धम्मं अरहंतभासियं समाहियं अट्ठपओवसुद्धं ।
तं सद्दहंता य जणा अणाऊ, इंदा व देवाहिव आगमिस्संति ॥ त्ति बेमि ॥
सत्तमं अज्झयणं
कुसील परिभासियं
पुढवी य आऊ अगणी य वाऊ, तणरुक्खबीया य तसा य पाणा |
जे अंडया जे य जराउ पाणा, संसेयया जे रसयाभिहाणा ॥
एयाइं कायाइं पवेइयाइं, एएस जाण पडिलेह सायं । एएहिं कायेहि य आयदंडे, एएस या विप्परियासुविंति ॥
जाईपहं अणुपरियट्टमाणे, तसथावरेहिं विणिघायमेइ । से जाइ-जाइं बहूकूरकम्मे, जं कुव्वइ मिज्जइ तेण बाले ॥
अस्सिं च लोए अदुवा परत्था, सयग्गसो वा तह अण्णा वा । संसारमावण्ण परं परं ते, बंधंति वेयंति य दुणियाइं ॥
जे मायरं च पियरं च हिच्चा, समणव्वए अगणिं समारभेज्जा । अहाहु से लोए कुसीलधम्मे, भूयाइं जे हिंसइ आयसाते ॥
उज्जालओ पाण तिवायएज्जा, णिव्वावओ अगणिं तिवायइज्जा । तम्हा उ मेहावी समिक्ख धम्मं, ण पंडिए अगणिं समारभेज्जा ॥
पुढवी वि जीवा आउ वि जीवा, पाणा य संपाइम संपयंति । संसेइया कट्ठसमस्सिया य, एते दहे अगणिं समारभंते ॥ हरियाणि भूयाणि विलंबगाणि, आहारदेहाइं पुढो सियाइं । जे छिंदइ आयसुहं पडुच्च, पागब्भि पाणे बहुणं तिवाई ॥
जाइं च वुड्ड्द्धं च विणासयंते, बीयाइ अस्संजय आयदंडे । अहाहु से लोए अणज्जधम्मे, बीयाइ जे हिंसइ आयसाते ॥ गब्भाइ मिज्जंति बुयाऽबुयाणा, णरा परे पंचसिहा कुमारा । जुवाणगा मज्झिम थेरगा य, चयंति ते आउक्खए पलीणा ॥
संबुज्झहा जंतवो माणुसत्तं, दडुं भयं बालिसेणं अलंभो । एतदुक्खे जरिए व लोए, सकम्मुणा विप्परियासुवेइ ॥
32
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
१७
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो १२ इहेगे मूढा पवयंति मोक्खं, आहारसंपज्जणवज्जणेणं ।
एगे य सीओदगसेवणेणं, हुएण एगे पवयंति मोक्खं ॥ पाओसिणाणादिसु णत्थि मोक्खो, खारस्स लोणस्स अणासएणं । ते मज्ज मंसं लसुणं च भोच्चा, अण्णत्थ वासं परिकप्पयंति ॥ उदगेण जे सिद्धिमुदाहरंति, सायं च पायं उदगं फुसंता । उदगस्स फासेण सिया य सिद्धि, सिज्झिंसु पाणा बहवे दगंसि | मच्छा य कुम्मा य सिरीसिवा य, मग्गू य उद्दा दगरक्खसा य ।
अट्ठाणमेयं कुसला वयंति, उदगेण जे सिद्धिमुदाहरंति ॥ १६ | उदगं जई कम्ममलं हरेज्जा, एवं सुहं इच्छामेत्तमेव ।
अंधं व णेयारमणुस्सरित्ता, पाणाणि चेवं विणिहंति मंदा || पावाइं कम्माइं पकुव्वओ हि, सीओदगं तु जइ तं हरेज्जा । सिझिंसु एगे दगसत्तघाती, मुसं वयंते जलसिद्धिमाहु ॥ हुतेण जे सिद्धिमुदाहरंति, सायं च पायं अगणिं फुसंता | एवं सिया सिद्धि हवेज्ज तम्हा, अगणिं फुसंताण कुकम्मिणं पि || अपरिक्ख दिढ ण हु एव सिद्धी, एहिँति ते घायमबुज्झमाणा | भूएहिं जाण पडिलेह सायं, विज्जं गहाय तस थावरेहिं ॥ थणंति लुप्पंति तसंति कम्मी, पुढो जगा परिसंखाय भिक्खू ।
तम्हा विऊ विरए आयगुत्ते, दहूं तसे य पडिसाहरेज्जा | २१ जे धम्मलद्धं विणिहाय भुंजे, वियडेण साह य जे सिणाइ ।
जे धोवइ लूसयइ व वत्थं, अहाहु से णागणियस्स दूरे ॥ २२ कम्मं परिण्णाय दगंसि धीरे, वियडेण जीवेज्ज य आदिमोक्खं
से बीय-कंदाई अभुंजमाणे, विरए सिणाणादिसु इत्थियासु || २३ | जे मायरं पियरं च हिच्चा, गारं तहा पुत्त पसुं धणं च ।
कुलाई जे धावइ साउगाई, अहाहु से सामणियस्स दूरे ॥ कुलाई जे धावइ साउगाई, आघाइ धम्मं उदराणुगिद्धे ।
अहाहु से आयरियाण सयंसे, जे लावएज्जा असणस्स हेउं | २५ णिक्खम्म दीणे परभोयणम्मि, मुहमंगलीए उदराणुगिद्धे ।
णीवारगिद्धे व महावराहे, अदूरए एहिइ घायमेव ||
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो २६ अण्णस्स पाणस्सिहलोइयस्स, अणुप्पियं भासइ सेवमाणे । पासत्थयं चेव कुसीलयं च णिस्सारिए होइ जहा पुलाए ॥
२७
२८
२९
३०
[
3
४
अण्णायपिंडेणऽहियासएज्जा, णो पूयणं तवसा आवहेज्जा । सद्देहिं रूवेहिं असज्जमाणे, सव्वेहिं कामेहिं विणीय गेहिं ॥ सव्वाइं संगाई अइच्च धीरे, सव्वाइं दुक्खाइं तितिक्खमाणे । अखिले अगिद्धे अणिएयचारी, अभयंकरे भिक्खू अणाविलप्पा ॥
६
भारस्स जाता मुणि भुंजएज्जा, कंखेज्ज पावस्स विवेग भिक्खू दुक्खेण पुट्ठे धुमाइएज्जा, संगामसीसे व परं दमेज्जा ॥
अवि हम्ममाणे फलगावतट्ठी, समागमं कखइ अंतगस्स । णिद्धूय कम्मं ण पवंचुवेइ, अक्खक्खए वा सगडं ॥ ति बेमि ॥
| सत्तमं उज्झयणं समत्तं ॥
२ कम्ममेगे पवेदेंति, अकम्मं वा वि सुव्वया ।
एएहिं दोहिं ठाणेहिं, जेहिं दिस्संति मच्चिया ॥
अट्ठमं अज्झयणं
वीरियं
दुहा चेयं सुक्खायं, वीरियं ति पवच्चइ |
किं
णु वीरस्स वीरत्तं, केण वीरो त्ति वुच्चइ ॥
पमायं कम्ममाहंसु, अप्पमायं तहाऽवरं । तब्भावादेसओ वा वि, बालं पंडियमेव वा ॥
सत्थमेगे सुसिक्खंति, अइवायाय पाणिणं । एगे मंते अहिज्जंति, पाणभूयविहेडिणो ॥
माइ कट्टु मायाओ, कामभोगे समारभे । हंता छेत्ता पकत्तित्ता, आयसायाणुगामिणो ॥
मणसा वयसा चेव, कायसा चेव अंतसो । आरओ परओ यावि, दुहा वि य असंजया ॥
वेराइं कुव्वइ वेरी, तओ वेरेहिं रज्जइ ।
34
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो पावोवगा य आरंभा, दुक्खफासा य अंतसो || संपरायं णियच्छंति, अत्तदुक्कडकारिणो । राग दोसस्सिया बाला, पावं कुव्वंति ते बहुं ॥ एयं सकम्मवीरियं, बालाणं तु पवेइयं । एत्तो अकम्मवीरियं पंडियाणं सुणेह मे || दविए बंधणुम्मुक्के, सव्वओ छिण्णबंधणे । पणोल्ल पावगं कम्म, सल्लं कंतइ अंतसो || णेयाउयं सुयक्खायं, उवादाय समीहए |
भुज्जो भुज्जो दुहावासं, असुहत्तं तहा तहा ॥ १२ / ठाणी विविहठाणाणि, चइस्संति ण संसओ ।
अणियते अयं वासे, णायएहिं सुहीहि य ॥ एवमादाय मेहावी, अप्पणो गिद्धिमुद्धरे । आरियं उवसंपज्जे सव्वधम्ममकोवियं ॥ सहसम्मुइए णच्चा, धम्मसारं सुणेत्तु वा । समुवट्ठिए अणगारे, पच्चक्खायपावए || जं किंचुवक्कम जाणे, आउक्खेमस्स अप्पणो । तस्सेव अंतरा खिप्पं, सिक्खं सिक्खेज्ज पंडिए || जहा कुम्मे सअंगाई, सए देहे समाहरे | एवं पावाइं मेहावी, अज्झप्पेण समाहरे ||
साहरे हत्थ-पाए य, मणं सव्वेंदियाणि य । पावगं च परिणामं भासादोसं च तारिसं ||
अणु माणं च मायं च, तं परिण्णाय पंडिए | सायागारवणिहुए, उवसंतेऽणिहे चरे ॥ पाणे य णाइवाएज्जा, अदिण्णं पि य णाइए | साइयं ण मुसं बूया, एस धम्मे वुसीमओ ॥ अइक्कम ति वायाए, मणसा वि ण पत्थए । सव्वओ संवुडे दंते, आयाणं सुसमाहरे ॥
कडं च कज्जमाणं च, आगमेस्सं च पावगं |
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो सव्वं तं णाणुजाणंति, आयगुत्ता जिइंदिया | २२ | जे याऽबुद्धा महाभागा, वीरा असम्मत्तदंसिणो |
असुद्धं तेसिं परक्कंतं, सफलं होइ सव्वसो || जे य बुद्धा महाभागा, वीरा सम्मत्तदंसिणो | सुद्धं तेसिं परक्कंतं, अफलं होइ सव्वसो || तेसि पि तवो सुद्धो, णिक्खंता जे महाकुला । जं णेवण्णे वियाणंति, ण सिलोगं पवेयए || अप्पपिंडासि पाणासि, अप्पं भासेज्ज सुव्वए | खंतेऽभिणिव्वुडे दंते, वीतगेही सया जए || झाणजोगं समाहटु, कायं विउसेज्ज सव्वसो | तितिक्खं परमं णच्चा, आमोक्खाए परिव्वएज्जासि || त्ति बेमि ||
॥ अट्ठम अज्झयणं समत्तं ||
णवमं अज्झयणं
धम्मो
कयरे धम्मे अक्खाए, माहणेण मईमया । अंजू धम्मं अहातच्चं, जिणाणं तं सुणेह मे ||
माहणा खत्तिया वेस्सा, चंडाला अदु बोक्कसा | एसिया वेसिया सुद्दा, जे य आरंभणिस्सिया || परिग्गहे णिविट्ठाणं, वेरं तेसिं पवड्ढइ । आरंभसंभिया कामा, ण ते दुक्खविमोयगा || आघायकिच्चमाहेउं, णायओ विसएसियो । अण्णे हरंति तं वित्तं, कम्मी कम्मेहं किच्चइ ॥ माया पिया ण्हुसा भाया, भज्जा पुत्ता य ओरसा । णालं ते तव ताणाए, लुप्पंतस्स सकम्मुणा || एयमद्वं सपेहाए, परमट्ठाणुगामियं ।
५
६
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो णिम्ममो णिरहंकारो, चरे भिक्खू जिणाहियं ॥ चिच्चा वित्तं च पुत्ते य, णायओ य परिग्गहं । चिच्चाण अंतगं सोयं, णिरवेक्खो परिव्वए ||
पुढवी आऊ अगणि वाऊ, तण रुक्ख सबीयगा | अंडया पोय-जराऊ-रस-संसेय-उब्भिया ॥
एतेहिं छहिं काएहिं, तं विज्जं परिजाणिया । मणसा कायवक्केणं, णारंभी ण परिग्गही ॥
मुसावायं बहिद्धं च, उग्गहं च अजाइयं । सत्थादाणाइं लोगंसि, तं विज्जं परिजाणिया | पलिउंचणं भयणं च, थंडिल्लुस्सयणाणि य । धूणाऽऽदाणाइं लोगंसि, तं विज्जं परिजाणिया ||
धोयणं रयणं चेव, वत्थीकम्म विरेयणं ।
वमणंजण पलिमंथं, तं विज्जं परिजाणिया |
गंध मल्ल सिणाणं च, दंतपक्खालणं तहा । परिग्गहित्थि कम्मं च, तं विज्जं परिजाणिया |
उद्देसियं कीयगडं, पामिच्चं चेव आहडं । पूई अणेसणिज्जं च, तं विज्जं परिजाणिया || आसूणिमक्खिरागं च, गिद्धुवघायकम्मगं | उच्छोलणं च कक्कं च, तं विज्जं परिजाणिया |
संपसारी कयकिरिए, पसिणायतणाणि य । सागारियपिंडं च, तं विज्जं परिजाणिया ||
अट्ठावयं ण सिक्खेज्जा, वेहाईयं च णो वए । हत्थकम्मं विवायं च, तं विज्जं परिजाणिया ||
पाणहाओ य छत्तं च, णालियं वालवीयणं । परकिरियं अण्णमण्णं च, तं विज्जं परिजाणिया ||
उच्चारं पासवणं हरिएसु ण करे मुणी । वियडेण वा वि साहय़, णायमेज्ज कयाइ वि ॥
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
२०
२१
२२
२३
२४
२५
२६
२७
२८
३०
३१
३२
३३
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
परमत्ते अण्णपाणं च ण भुंजेज्जा कयाइ वि । परवत्थमचेलो वि, तं विज्जं परिजाणिया ॥
आसंदी पलियंके य, णिसिज्जं च गिहंतरे । संपुच्छणं च सरणं च तं विज्जं परिजाणिया ॥
जसं कित्तिं सिलोगं च जा य वंदणपूयणा । सव्वलोयंसि जे कामा, तं विज्जं परिजाणिया ||
जेणेहं णिव्वहे भिक्खू, अण्ण-पाणं तहाविहं । अणुप्पदाणमण्णेसिं, तं विज्जं परिजाणिया ॥
एवं
णिग्गंथे, महावीरे महामणी ।
अणंतणाणदंसी से, धम्मं देसितवं सुयं ॥
भासमाणो ण भासेज्जा, णेव वंफेज्ज मम्मयं । माइट्ठाणं विवज्जेज्जा, अणुवीई वियागरे ॥
२९ णण्णत्थ अंतराएणं, परगेहे ण णिसीयए । गामकुमारियं किड्डं, णाइवेलं हसे मुणी ॥ अणुस्सुओ उरालेसु, जयमाणो परिव्वए । चरियाए अप्पमत्तो, पुट्ठो तत्थऽहियासए ॥
तत्थिमा तइया भासा, जं वइत्ताऽणुतप्पड़ । जं छण्णं तं ण वत्तव्वं, एसा आणा णियंठिया ॥
होलावायं सहीवायं, गोयावायं च णो वए । तुमं तुमं ति अमणुण्णं, सव्वसो तं ण वत्तए ||
अकुसीले सया भिक्खू, णेव संसग्गियं भए । सुहरूवा तत्थुवस्सगा, पडिबुज्झेज्ज ते विऊ ॥
हम्ममाणो ण कुप्पेज्जा, वुच्चमाणो ण संजले । सुमो अहियासेज्जा, ण य कोलाहलं करे ॥
लद्धे कामे ण पत्थेज्जा, विवेगे एव माहिए । आरियाइं सुसिक्खेज्जा, बुद्धाणं अंतिए सया ॥ सुस्सूसमाणो उवासेज्जा, सुप्पण्णं सुतवस्सियं । वीरा जे अत्तपण्णेसी, धिइंमंता जिइंदिया ||
38
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो ३४ गिहे दीवमपासंता, पुरिसादाणिया णरा |
ते वीरा बंधणुम्मुक्का, णावकंखंति जीवियं || अगिद्धे सद्द-फासेसु, आरंभेसु अणिस्सिए । सव्वेयं समयातीतं, जमेयं लवियं बहुं ॥ अइमाणं च मायं च, तं परिण्णाय पंडिए | गारवाणि य सव्वाणि, णिव्वाणं संधए मुणि | त्ति बेमि ||
|| णवमं उज्झयणं समत्तं ॥
दसमं अज्झयणं
समाही
१
आघं मईमं अणुवीइ धम्मं, अंजू समाहिं तमिणं सुणेह । अपडिण्ण भिक्खू उ समाहिपत्ते, अणियाणभूए सुपरिव्वएज्जा || उड्ढं अहे य तिरियं दिसासु, तसा य जे थावर जे य पाणा | हत्थेहिं पाएहि य संजमित्ता, अदिण्णमण्णेसु य णो गहेज्जा || सुअक्खायधम्मे वितिगिच्छतिण्णे, लाढे चरे आयतुले पयासु । आयं ण कुज्जा इह जीवियट्ठी, चयं ण कुज्जा सुतवस्सि भिक्खू ॥ सव्विंदियाभिणिव्वुडे पयासु, चरे मुणी सव्वओ विप्पमुक्के । पासाहि पाणे य पुढो वि सत्ते, दुक्खेण अट्टे परितप्पमाणे || एतेसु बाले य पकुव्वमाणे, आवट्टइ कम्मसु पावएसु । अइवायओ कीरइ पावकम्म, णिउंजमाणे उ करेइ कम्मं ॥ आदीणवित्ती वि करेइ पावं, मंता तु एगंतसमाहिमाहु । बुद्धे समाही य रए विवेगे, पाणाइवाया विरए ठियप्पा || सव्वं जगं तू समयाणुपेही, पियमप्पियं कस्सइ णो करेज्जा । उहाय दीणे उ पुणो विसण्णे, संपूयणं चेव सिलोयकामी || आहाकडं चेव णिकाममीणे, णिकामचारी य विसण्णमेसी । इत्थीसु सत्ते य पुढो य बाले, परिग्गहं चेव पकुव्वमाणे || वेराणुगिद्धे णिचयं करेइ, इतो चुए से दुहमट्ठदुग्गं ।
७
९
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
१०
११
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
२३
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो तम्हा उ मेहावि समिक्ख धम्मं, चरे मुणी सव्वओ विप्पक्के ॥
आयं ण कुज्जा इह जीवियट्ठी, असज्जमाणो य परिव्वज्जा । णिसम्मभासी य विणीय गिद्धि, हिंसण्णियं वा ण कहं करेज्जा |
आहाकडं वा ण णिकामएज्जा, णिकामयंते य ण संथवेज्जा । धुणे उरालं अणुवेहमाणे, चिच्चाण सोयं अणवेक्खमाणे ॥ एगत्तमेयं अभिपत्थरज्जा, एवं पमोक्खो ण मुसं ति पास । एसप्पमोक्खो अमुसे वरे वि, अकोहणे सच्चरए तवस्सी ॥
इत्थीसु या आरय मेहुणाओ, परिग्गहं चेव अकुव्वमाणे । उच्चावएसु विसएसु ताई, णिस्संसयं भिक्खू समाहिपते ॥
अरइं रइं च अभिभूय भिक्खू, तणाइफासं तह सीयफासं । उण्हं च दंसं चऽहियासएज्जा, सुब्भिं च दुब्भिं च तितिक्खएज्जा |
गुत्तो वईय समाहिपत्ते, लेसं समाहट्टु परिव्वज्जा | गिहं ण छाए ण वि छावएज्जा, सम्मिस्सिभावं पजहे पयासु ॥
जे केइ लोगंसि अकिरिय आया, अण्णेण पुट्ठा धुमादिति । आरंभसत्ता गढिया य लोए, धम्मं ण याणंति विमोक्खहेउं ॥
पुढो य छंदा इह माणवा उ, किरियाकिरियं च पुढो यवायं । जायस्स बालस्स पकुव्व देहं पवड्ढइ वेरमसंजयस्स ॥
आउक्खयं चेव अबुज्झमाणे, ममाइ से साहसकारि मंदे | अहो य राओ परितप्पमाणे, अट्ठेसु मूढे अजरामरे व्व ॥
जहाय वित्तं पसवो य सव्वे, जे बांधवा जे य पिया य मित्ता | लालप्पड़ से वि य एइ मोहं, अण्णे जणा तं सि हरंति वित्तं ॥
सीहं जहा खुड्डमिगा चरंता, दूरे चरंति परिसंकमणा । एवं
तु मेहावी समिक्ख धम्मं, दूरेण पावं परिवज्जएज्जा | संबुज्झमाणे उ णरे मईमं, पावाओ अप्पाण णिवट्टएज्जा । हिंसप्पसूयाइं दुहाइं मंता, वेराणुबंधीणि महब्भयाणि ॥
या मुणि अत्तगामी, णिव्वाणमेयं कसिणं समाहिं । सयं ण कुज्जा ण वि कारवेज्जा, करंतमण्णं पि य णाणुजाणे ॥ सुद्धे सिया जाए ण दूसएज्जा, अमुच्छिए ण य अज्झोववण्णे ।
40
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
२४
१
13
४
19
६
७
18
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो इमं विमुक्के ण य पूयणट्ठी, ण सिलोयकामी य परिव्वज्जा ॥
णिक्खम्म गेहाउ णिरावकंखी, कायं विओसेज्ज णियाणछिण्णे । णो जीवियं णो मरणाभिकंखी, चरेज्ज भिक्खू वलया विमुक्के
॥ दसमं उज्झयणं समत्तं ॥
एगारसमं अज्झयणं
मग्गं
करे मग्गे अक्खाए, माहणेण मईमया । जं मग्गं उज्जु पावित्ता, ओहं तरइ दुत्तरं ॥ तं मग्गं अणुत्तरं सुद्धं, सव्वदुक्खविमोक्खणं । जाणासि णं जहा भिक्खू, तं णे बूहि महामुणी ॥
जइ णे केइ पुच्छिज्जा, देवा अदुव माणुसा । तेसिं तु कयरं मग्गं, आइक्खेज्ज कहाहि णे ॥
जइ वो केइ पुच्छिज्जा, देवा अदुव माणुसा तेसिमं पडिसाहेज्जा, मग्गसारं सुणेह मे ॥
अणुपुव्वेण महाघोरं, कासवेण पवेइयं । जमादाय इओ पुव्वं, समुद्दे व ववहारिणो ॥
अतरिंसु तरंतेगे, तरिस्संति अणागया । तं सोच्चा पडिवक्खामि, जंतवो तं सुणेह मे ॥
पुढवी जीवा पुढो सत्ता, आउजीवा तहाऽगणी । वाउजीवा पुढो सत्ता, तण रुक्ख सबीयगा ॥
अहावरा तसा पाणा, एवं छक्काय आहिया । एतावए जीवकाए, णावरे कोइ विज्जइ ॥
सव्वाहिं अणुजुत्तीहिं, मइमं पडिलेहिया । सव्वे अकंतदुक्खा य, अओ सव्वे ण हिंसया ॥
41
॥ त्ति बेमि ॥
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो १० एयं खु णाणिणो सारं, जंण हिंसइ कंचणं ।
अहिंसा समयं चेव, एयावंतं विजाणिया ॥
उड्ढे अहे तिरियं च, जे केइ तस-थावरा | सव्वत्थ विरई कुज्जा, संति णिव्वाणमाहियं || पभू दोसे णिराकिच्चा, ण विरुज्झेज्ज केणइ । मणसा वयसा चेव, कायसा चेव अंतसो || संवुडे से महापण्णे, धीरे दत्तेसणं चरे । एसणासमिए णिच्चं, वज्जयंते अणेसणं ॥ भूयाइं च समारंभ, समुद्दिस्स य जं कडं । तारिसं तु ण गेण्हेज्जा, अण्णपाणं सुसंजए || पूकम्मं ण सेवेज्जा, एस धम्मे वुसीमओ । जं किंचि अभिसंकेज्जा, सव्वसो तं ण कप्पए | हणंतं णाणुजाणेज्जा, आयगुत्ते जिइंदिए । ठाणाई संति सड्ढीणं, गामेसु णगरेसु वा । तहा गिरं समारब्भ, अत्थि पुण्णं ति णो वए | अहवा णत्थि पुण्णं ति, एवमेयं महब्भयं || दाणट्ठयाए जे पाणा, हम्मति तस-थावरा । तेसिं सारक्खणढाए, तम्हा अत्थि त्ति णो वए ||
जेसिं तं उवकप्पेंति, अण्ण-पाणं तहाविहं । तेसिं लाभंतरायं ति, तम्हा णत्थि त्ति णो वए ||
जे य दाणं पसंसंति, वहमिच्छंति पाणिणं । जे य णं पडिसेहंति, वित्तिच्छेयं करेंति ते ॥
दुहओ वि जे ण भासंति, अत्थि वा णत्थि वा पुणो । आयं रयस्स हिच्चाणं, णिव्वाणं पाउणंति ते || णिव्वाणपरमं बुद्धा, णक्खत्ताणं व चंदिमा ।
तम्हा सया जए दंते, णिव्वाणं संधए मुणी ॥ २३ | वुज्झमाणाण पाणाणं, किच्चंताण सकम्मुणा ।
आघाइ साहु तं दीवं, पइढेसा पवुच्चइ ||
स
42
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो २४ | आयगुत्ते सया दंते, छिण्णसोए अणासवे |
जे धम्मं सुद्धमक्खाइ, पडिपुण्णमणेलिसं || तमेव अवियाणंता, अबुद्धा बुद्धमाणिणो । बुद्धा मो त्ति य मण्णंता, अंतए ते समाहिए || ते य बीओदगं चेव, तमुद्दिस्सा य जं कडं । भोच्चा झाणं झियायंति, अखेयण्णा असमाहिया ॥
जहा ढंका य कंका य, कुलला मग्गुका सिही । मच्छेसणं झियायंति, झाणं ते कलुसाधमं | एवं तु समणा एगे, मिच्छद्दिहि अणारिया ।
विसएसणं झियायंति, कंका वा कलुसाहमा || २९ | सुद्धं मग्गं विराहित्ता, इहमेगे उ दुम्मई ।
उम्मग्गगया दुक्खं, घायमेसंति ते तहा || जहा आसाविणिं णावं, जाइअंधे दुहिया । इच्छइ पारमागंतु, अंतरा य विसीयइ || एवं तु समणा एगे, मिच्छद्दिट्ठि अणारिया । सोयं कसिणमावण्णा, आगंतारो महब्भयं |
इमं च धम्ममादाय, कासवेण पवेइयं । तरे सोयं महाघोरं, अत्तत्ताए परिव्वए | विरए गामधम्मेहं, जे केइ जगई जगा | तेसिं अत्तुवमायाए, थामं कुव्वं परिव्वए || अइमाणं च मायं च, तं परिणाय पंडिए | सव्वमेयं णिराकिच्चा, णिव्वाणं संधए मुणी || संधए साहधम्मं च, पावं धम्म णिराकरे ।
उवहाणवीरिए भिक्खू, कोहं माणं ण पत्थए | ३६ | जे य बुद्धा अइक्कंता, जे य बुद्धा अणागया ।
संति तेसिं पइट्ठाणं, भूयाणं जगई जहा || अह णं वयमावण्णं, फासा उच्चावया फुसे ।
ण तेसु विणिहण्णेज्जा, वारणेव महागिरी || ३८ संवुडे से महापण्णे, धीरे दत्तेसणं चरे ।
43
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
१
४
19
८
18
१०
११
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो
णिव्वुडे कालमाकंखी, एवं केवलिणो मयं ॥ त्ति बेमि ॥
|| एगारसमं उज्झयणं समत्तं ॥
बारसमं अज्झयणं
समोसरणं
चत्तारि समोसरणाणिमाणि, पावाउया जाई पुढो वयंति । किरियं अकिरियं विणयं ति तइयं, अण्णाणमाहंसु चउत्थमेव ॥
अण्णाणिया ता कुसला वि संता, असंथुया णो वितिगिच्छतिण्णा अकोविया आहु अकोविएहिं, अणाणुवीईति मुसं वयंति ॥ सच्चं असच्चं इति चिंतयंता, असाहु साहु त्ति उदाहरंता । जेमे जणा वेणइया अणेगे, पुट्ठा वि भावं विणइंसु णाम ||
अणोवसंखा इति ते उदाहु, अट्ठे स ओभासइ अम्ह एवं । लवावसकी य अणागएहिं णो किरियमाहंसु अकिरियवाई ॥ सम्मिस्सभावं च गिरा गहीए, से मुम्मुई होइ अणाणुवाई | इमं दुपक्खं इममेगपक्खं, आहंसु छलायतणं च कम्मं ॥ ते एवमक्खंति अबुज्झमाणा, विरूवरूवाणि अकिरियवाई । मायइत्ता बहवे मणूसा, भमंति संसारमणोवदग्गं ॥
लोए ॥
णाइच्चो उदेइ ण अत्थमेइ, ण चंदिमा वड्ढइ हायइ वा । सलिला ण संदति ण वंति वाया, वंझे णियत्ते कसिणे हु जहाहि अंधे सह जोइणा वि, रुवाइं णो पस्सइ हीणणेत्ते । संतंपि ते एवमकिरियवाई, किरियं ण पस्संति णिरुद्धपण्णा ॥
संवच्छरं सुविणं लक्खणं च णिमित्त देहं उप्पाइयं च । अट्ठगमेयं बहवे अहित्ता, लोगंसि जाणंति अणागयाई ॥
के णिमित्ता तहिया भवंति, केसिंचि तं विप्पडिएइ णाणं । ते विज्जभावं अणहिज्जमाणा, आहंसु विज्जापलिमोक्खमेव ॥ ते एवमक्खति समिच्च लोगं, तहा तहा समणा माहणा य ।
44
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२
१३
१४
१५
१६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
सुयगडांग सूत्र पढमो सुयखंधो सयंकडं णण्णकडं च दुक्खं, आहंसु विज्जाचरणं पोक्खं ॥
ते
चक्खु लोगंसीह णायगा उ, मग्गाणुसासंति हियं पयाणं । तहा तहा सासयमाहु लोए, जंसी पया माणव ! संपगाढा ॥
जे रक्खसा वा जमलोइया वा, जे वा सुरा गंधव्वा य काया । आगासगामी य पुढोसिया ते पुणो पुणो विप्परियार्वेति ॥
जमाहु ओहं सलिलं अपारगं, जाणाहि णं भवगहणं दुमोक्खं । जंसी विसण्णा विसयंगणाहिं, दुहओ वि लोगं अणुसंचरंति ॥
ण कम्मुणा कम्म खवेंति बाला, अकम्मुणा उ कम्म खवेंति धीरा मेहाविणो लोभमयावतीता, संतोसिणो णो पकरेंति पावं ॥
ते तीय-उप्पण्ण-मणागयाई, लोगस्स जाणंति तहागयाइं । णेयारो अण्णेसिं अणण्णणेया, बुद्धा हु ते अंता भवं ॥
ते णेव कुव्वंति ण कारवेंति, भूताभिसंकाए दुगुंछमाणा । सया जया विप्पणमंति धीरा, विण्णत्तिवीरा य भवंति एगे ॥
डहरे य पाणे वुड्ढे य पाणे, ते आयओ पासइ सव्वलोए । उवेहइ लोगमिणं महंतं, बुद्धेऽप्पमत्तेसु परिव्वएज्जा |
जे आओ परओ वावि णच्चा, अलमप्पणो होइ अलं परेसिं । तं जोइभूयं च सयाआवसेज्जा, जे पाउकुज्जा अणुवी धम्मं ॥
अत्ताण जो जाणइ जो य लोगं, गई च जो जाणइ णागइं च । जो सासयं जाणइ असासयं च जाई च मरणं चयणोववायं ॥
अहो वि सत्ताण विउट्टणं च, जो आसवं जाणइ संवरं च । दुक्खं च जो जाणइ णिज्जरं च, सो भासिउमरिहइ किरियवायं ॥
सद्देसु रूवेसु असज्जमाणे, गंधेसु रसेसु अदुस्समाणे ।
णो जीवियं णो मरणाभिकंखी, आयाणगुत्ते वलयाविमुक्के ॥ -त्ति बेमि । ॥ बारसमं उज्झयणं समत्तं ॥
तेरसमं अज्झयणं
45
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो
आहत्तहीयं
१
३
आहत्तहीयं तु पवेदइस्सं, णाणप्पगारं पुरिसस्स जातं । सतो य धम्मं असतो असीलं, संतिं असंतिं करिस्सामि पाउं | अहो य राओ य समुट्ठिएहि, तहागएहिं पडिलब्भ धम्म । समाहिमाघायमझोसयंता, सत्थारमेव फरुसं वयंति || विसोहियं ते अणुकाहयंते, जे आत्तभावेण वियागरेज्जा । अट्ठाणिए होइ बहूगुणाणं, जे णाणसंकाए मुसं वएज्जा || जे यावि पुट्ठा पलिउंचयंति, आयाणमढें खलु वंचयंति । असाहुणो ते इह साहुमाणी, मायण्णि एसिति अणंतघायं ॥ जे कोहणे होइ जगट्ठभासी, विओसियं जे उ उदीरएज्जा | अंधे व से दंडपहं गहाय, अविओसिए घासइ पावकम्मी ॥
|
जे विग्गहीए अण्णायभासी, ण से समे होइ अझंझपत्ते । ओवायकारी य हिरीमणे य, एगतंदिट्ठी य अमाइरूवे || से पेसले सुहुमे पुरिसजाए, जच्चण्णिए चेव सुउज्जुयारे ।
बहु पि अणुसासिए जे तहच्चा, समे हु से होइ अझंझपत्ते || |८| जे यावि अप्पं वसुमं ति मंता, संखाय वायं अपरिक्ख कुज्जा ।
तवेण वा हं सहिए त्ति मंता, अण्णं जणं पस्सइ बिंबभूयं || एगंतकूडेण उ से पलेइ, ण विज्जइ मोणपयंसि गोत्ते । जे माणणटेणं विउक्कसेज्जा, वसुमण्णतरेण अबुज्झमाणे || जे माहणे खत्तिय जाइए वा, तहगपुत्ते तह लेच्छई वा । जे पव्वइए परदत्तभोई, गोत्ते ण जे थब्भइ माणबद्धे ॥ ण तस्स जाई व कुलं व ताणं, णण्णत्थ विज्जा-चरणं सुचिण्णं
णिक्खम्म जे सेवइऽगारिकम्मं, ण से पारए होइ विमोयणाए || १२ णिक्किंचणे भिक्खू सुलूहजीवी, जे गारवं होइ सिलोगगामी ।
आजीवमेयं तु अबुज्झमाणे, पुणो पुणो विप्परियासुवेइ || १३ जे भासवं भिक्खु सुसाहुवादी, पडिहाणवं होइ विसारए य ।
आगाढपण्णे सुविभाविअप्पा, अण्णं जणं पण्णया परिभवेज्जा ||
46
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो १४ | एवं ण से होइ समाहिपत्ते, जे पण्णवं भिक्खु विउक्कसेज्जा ।
अहवा वि जे लाभमयावलित्ते, अण्णं जणं खिंसइ बालपण्णे || १५ | पण्णामयं चेव तवोमयं च, णिण्णामए गोयमयं च भिक्खू ।
आजीवगं चेव चउत्थमाहू, से पंडिए उत्तमपोग्गले से || १६ | एयाई मयाई विगिंच धीरा, ण ताणि सेवंति सुधीरधम्मा ।
ते सव्वगोत्तावगया महेसी, उच्च अगोत्तं च गई वयंति ||
भिक्खू मुयच्चे तह दिधम्मे, गामं च णगरं च अणुप्पविस्सा |
से एसणं जाणमणेसणं च, अण्णस्स पाणस्स अणाणुगिद्धे || १८ | अरइं रइं च अभिभूय भिक्खू, बहुजणे वा तह एगचारी ।
एगंतमोणेण वियागरेज्जा, एगस्स जंतो गइरागई य || सयं समेच्चा अदुवा वि सोच्चा, भासेज्ज धम्म हिययं पयाणं । जे गरहिया सणियाणप्पओगा, ण ताणि सेवंति सुधीरधम्मा ॥ केसिंचि तक्काइ अबुज्झभावं खुदं पि गच्छेज्ज असद्दहाणे |
आउस्स कालाइयारं वघाए, लद्धाणुमाणे य परेसु अट्टे || २१ कम्मं च छंदं च विंगिंच धीरे, विणएज्ज उ सव्वओ आयभावं ।
रूवेहिं लुप्पंति भयावहेहिं, विज्जं गहाय तसथावरेहि || ण पूयणं चेव सिलोगकामी, पियमप्पियं कस्सवि णो करेज्जा ।
सव्वे अणद्वे परिवज्जयंते, अणाउले या अकसाइ भिक्खू ॥ २३ | आहत्तहियं समुपेहमाणे, सव्वेहिं पाणेहिं णिहाय दंडं । णो जीवियं णो मरणाभिकंखी, परिव्वएज्जा वलयाविमुक्के || त्ति बेमि ||
॥ तेरसमं उज्झयणं समत्तं ॥
चउद्दसमं अज्झयणं
गंथो
|१| गंथं विहाय इह सिक्खमाणो, उट्ठाय सुबंभचेरं वसेज्जा ।
ओवायकारी विणयं सुसिक्खे, जे छेय विप्पमायं ण कुज्जा |
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
२
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो जहा दियापोतमपत्तजायं, सावासगा पविउं मण्णमाणं । तमचाइयं तरुणमपत्तजायं, ढंकाइ अव्वत्तगमं हरेज्जा |
(का
|
|
एवं तु सेहं पि अपुट्ठधम्म, णिस्सारियं वुसिमं मण्णमाणा | दियस्स छावं व अपत्तजायं, हरिंसु णं पावधम्मा अणेगे || ओसाणमिच्छे मणुए समाहिं, अणोसिए णंतकरेति णच्चा | ओभासमाणे दवियस्स वित्तं, ण णिक्कसे बहिया आसपण्णे ॥ जे ठाणओ य सयणासणे य, परक्कमे यावि सुसाहुजुत्ते । समिईसु गुत्तीसु य आयपण्णे, वियागरंते य पुढो वएज्जा || सद्दाणि सोच्चा अदु भेरवाणि, अणासवे तेसु परिव्वएज्जा । णिदं च भिक्खू ण पमाय कुज्जा, कहंकहं वा वितिगिच्छतिण्णे | डहरेण वुड्ढेणऽणुसासिए उ, राइणिएणावि समव्वएणं । सम्म तयं थिरओ णाभिगच्छे, णिज्जंतए वा वि अपारए से ||
६
विउट्ठिएणं समयाणुसिढे डहरेण वुड्ढेण उ चोइए य ।
अच्चुट्ठियाए घडदासिए वा, अगारिणं वा समयाणुसिट्टे || ९ ण तेसु कुज्झे ण य पव्वहेज्जा, ण यावि किंचि फरुसं वएज्जा ।
तहा करिस्संति पडिस्सुणेज्जा, सेयं खु मेयं ण पमाय कुज्जा || १० वणंसि मूढस्स जहा अमूढा, मग्गाणुसासंति हियं पयाणं ।
तेणेव मज्झं इणमेव सेयं, जं मे बुहा समणुसासयंति ||
अह तेण मूढेण अमूढगस्स, कायव्व पूया सविसेसजुत्ता | ___एओवमं तत्थ उदाहु वीरे, अणुगम्म अत्थं उवणेइ सम्मं ॥ १२ | णेया जहा अंधकारंसि राओ, मग्गं ण जाणाइ अपस्समाणे ।
से सूरियस्स अब्भुग्गमेणं, मग्गं विजाणाइ पगासियंसि || १३ | एवं तु सेहे वि अपुट्ठधम्मे, धम्मं ण जाणाइ अबुज्झमाणे ।
से कोविए जिणवयणेण पच्छा, सूरोदए पासइ चक्खुणेव || १४ | उड्ढं अहे य तिरियं दिसासु, तसा य जे थावर जे य पाणा |
सया जए तेसु परिव्वएज्जा, मणप्पओसं अविकंपमाणे || १५, कालेण पुच्छे समियं पयासु, आइक्खमाणो दवियस्स वित्तं ।
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
२३
२४
२५
२६
२७
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो
तं सोयकारी य पुढो पवेसे, संखा इमं केवलियं समाहिं ॥
अस्सिं सुठिच्चा तिविहेण तायी, एएस या संति
ते एवमक्खंति तिलोगदंसी, ण भुज्जमेयंतु पमायसंगं ॥
णिसम्म से भिक्खु समीहियद्वं, पडिभाणवं होइ विसारए य । आयाणमट्ठी वोदाण मोणं, उवेच्च सुद्धेण उवेइ मोक्खं ॥
संखाय धम्मं च वियागरेंति, बुद्धा ह् ते अंतकरा भवंति । ते पारगा दोण्ह वि मोयणाए, संसोधितं पण्हमुदाहरति ॥
छाणो विलूसएज्जा, माणं ण सेवेज्ज पगासणं च । ण यावि पण्णे परिहास कुज्जा, ण याssसियावाय वियागरेज्जा ॥
भूयाभिसंकाए दुगुंछमाणो ण णिव्वहे मंतपण गोयं ।
णो
ण किंचि मिच्छे मणुए पयासु, असाहुधम्माणि ण संवएज्जा | हासं पिणो संधइ पावधम्मे, ओए तहियं फरुसं वियाणे । तुच्छए णो विकत्थएज्जा, अणाइले या अकसाई भिक्खू || संकेज्ज याऽसंकितभाव भिक्खू, विभज्जवायं च वियागरेज्जा | भासादुगं धम्म-समुट्ठितेहिं वियागरेज्जा समयाssसुपणे ॥ अणुगच्छमाणे वितहं विजाणे, तहा तहा साहु अक्कणं । ण कत्थई भास विहिंसएज्जा, णिरुद्धगं वा वि ण दीहएज्जा ॥ समालवेज्जा पडिपुण्णभासी, णिसामिया समिया अट्ठदंसी । आणाए सुद्धं वयणं भिउंजे, अभिसंधए पावविवेग भिक्खू ॥ अहाबुइयाइं सुसिक्खएज्जा, जएज्ज या णाइवेलं वज्जा । से दिट्ठिमं दिट्ठि ण लूसएज्जा, से जाणइ भासिउं तं समाहिं ॥ अलूसए णो पच्छण्णभासी, णो सुत्तमत्थं च करेज्ज ताई । सत्थारभत्ती अणुवीइ वायं, सुयं च सम्मं पडिवायएज्जा ॥
से सुद्धसुत्ते उवहाणवं च, धम्मं च जे विंदइ तत्थ तत्थ । आदेज्जवक्के कुसले वियत्ते, से अरिहइ भासिउं तं समाहिं ॥ ॥ चउद्दसमं उज्झयणं समत्तं ॥
49
॥ त्ति बेमि ॥
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो पण्णरसमं अज्झयणं
जमईए
जमतीयं पडुप्पण्णं, आगमिस्सं च णायओ | सव्वं मण्णइ तं ताई, दंसणावरणंतए ||
अंतए वितिगिच्छाए, से जाणइ अणेलिसं | अणेलिसस्स अक्खाया, ण से होइ तहिं तहिं ||
तहिं तहिं सुयक्खायं, से य सच्चे सुआहिए ।
सया सच्चेण संपण्णे, मेत्तिं भूएहिं कप्पए || छ भूएहिं ण विरुज्झेज्जा, एस धम्मे वुसीमओ ।
वुसीमं जगं परिण्णाय, अस्सिं जीवियभावणा ॥ भावणाजोगसुद्धप्पा, जले णावा व आहिया । णावा व तीरसंपण्णा, सव्वदुक्खा तिउट्टइ | तिउइ उ मेहावी, जाणं लोगंसि पावगं । तुटुंति पावकम्माणि, णवं कम्ममकुव्वओ || अकुव्वओ णवं णत्थि, कम्मं णाम विजाणइ । विण्णाय से महावीरे, जेण जाई ण मिज्जइ || ण मिज्जइ महावीरे, जस्स णत्थि पुरेकडं ।
वाउव्व जालमच्चेइ, पिया लोगंसि इत्थिओ | ९ इथिओ जे ण सेवंति, आदिमोक्खा हु ते जणा |
ते जणा बंधणुम्मुक्का, णावकंखंति जीवियं ॥ १० जीवियं पिडओ किच्चा, अंतं पावंति कम्मणा ।
कम्मुणा सम्मुहीभूया, जे मग्गमणुसासइ || अणुसासणं पुढो पाणी, वसुमं पूयणासए । अणासए जए दंते, दढे आरयमेहुणे || णीवारे व ण लीएज्जा, छिण्णसोए अणाविले । अणाइले सया दंते, संधिं पत्ते अणेलिसं ॥
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
१३ अणेलिसस्स खेयण्णे, ण विरुज्ेझज्ज केइ । मणसा वयसा चेव, कायसा चेव चक्खुमं ॥
१४
१५
| १६
१७
१८
१९
२०
२१
२२
२३
२४
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुयखंधो
२५
से हु चक्खू मणुस्साणं, जे कंखाए य अंतए । अंतेण खुरो वहइ, चक्कं अंतेण लोदृइ ॥
अंताणि धीरा सेवंति, तेण अंतकरा इहं । इह माणुस्सए ठाणे, धम्माराहिउं णरा ॥
णिट्ठियट्ठा व देवा वा, उत्तरीए इमं सुयं । सुयं च मेयमेगेसिं, अमणुस्सेसु णो तहा ॥
अंतं करेंति दुक्खाणं, इहमेगेसिं आहियं । आघायं पुण एगेसिं, दुल्लहेऽयं समुस्सए || इओ विद्धंसमाणस्स, पुणो संबोहि दुल्लहा । दुल्लहाओ तहच्चाओ जे धम्मट्ठे वियागरे ॥
जे धम्मं सुद्धमक्खंति, पडिपुण्णमणेलिसं । अणेलिसस्स जं ठाणं, तस्स जम्मकहा कओ ॥
कओ कयाइ मेहावी, उप्पज्जंति तहागया । तहागया य अपडिण्णा, चक्खु लोगस्सऽणुत्तरा ॥
अणुत्तरे य ठाणे से, कासवेण पवेइए ।
जं किच्चा णिव्वुडा एगे, णिट्ठे पावंति पंडिया ||
पंडिए वीरियं लद्धुं, णिग्घायाय पवत्तगं । धुणे पुव्वकडं कम्मं, णवं चाविण कुव्वइ ॥
ण कुव्वइ महावीरे, अणुपुव्वकडं रयं । रसा सम्महीभूता, कम्मं हेच्चाण जं मयं ॥ जं मयं सव्वसाहूणं, तं मयं सल्लगत्तणं । साहइत्ताण तं तिण्णा, देवा वा अभविंसु ते ॥
अभविंसु पुरा वीरा, आगमिस्सा वि सुव्वया । दुण्णिबोहस्स मग्गस्स, अंतं पाउकरा तिण्णे ॥ त्ति बेमि ॥
॥ पण्णरसमं उज्झयणं समत्तं ॥
51
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
13
18
सुयगडांग सूत्र - पढमो सुखंधो सोलसमं अज्झयणं
गाहा
अहाह भगवं- एवं से दंते दविए वोसट्टकाए त्ति वच्चे- माहणे त्ति वा समणे त्ति वा, भिक्खू त्ति वा, णिग्गंथे त्ति वा ।
पडिआह- भंते ! कहं णु दंते दविए वोसट्ठकाए त्ति वच्चे- माहणे त्ति वा समणे त्ति वा भिक्खू त्ति वा णिग्गंथे त्ति वा ? तं णो बूहि महामणी !
इति विरएसव्वपावकम्मेहिं पेज्ज-दोस- कलह-अब्भक्खाण-पेसुण्ण- परपरिवाय अरइरइमायामोस मिच्छादंसणसल्ल विरए समिए सहिए सया जए णो कुज्झे णो माणी माहणे ति वच्चे ।
एत्थ वि समणे अणिस्सिए अणियाणे आयाणं च अइवायं च मुसावायं च बहिद्धं च कोहं च माणं च मायं च लोभं च पेज्जं च दोसं च इच्चेवं जओ जओ आयाणातो अप्पणो पदोसहेउं ओ ओ आयाणाओ पुव्वं पडिविरए सिया दंते दविए वोसटुकाए 'समणे' त्ति वच्चे ।
एत्थ वि भिक्खू अणुण्णए विणीए णामए दंते दविए वोसटुकाए संविधुणीय विरूवरूवे परीसहोवसग्गे अज्झप्पजोगसुद्धादाणे उवट्ठिए ठियप्पा संखाए परदत्तभोई भिक्खु त्ति वच्चे ।
एत्थ वि णिग्गंथे एगे एगविऊ बुद्धे संछिण्णसोए सुसंजए सुसमिए सुसामाइए आयवायपत्ते य विऊ दुहओ वि सोयपलिच्छिण्णे णो पूया- सक्कार-लाभट्ठी, धम्मट्ठी धम्मविऊ णियागपडिवण्णे समियं चरे दंते दविए वोसकाए णिग्गंथे त्ति वच्चे । से एवमेव जाणह जमहं भयंतारो । त्ति बेमि ।
॥ सोलसमं उज्झयणं समत्तं ॥
पथमो सुयखंधो समत्तो
52
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
L&
3
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
बीओ सुखंधो
पढमं अज्झयणं
पोंडरिए
सुयं मे आउसं तेणं भगवया ए वमक्खायं- इह खलु पोंडरीए णामं अज्झयणे, तस्स णं अयमट्ठे पण्णत्ते- से जहाणामए पुक्खरणी सिया बहुउदगा बहुसेया बहु-पुक्खला लद्धट्ठा पुंडरीगिणी पासाईया दरिसणीया अभिरुवा पडिरूवा ।
तीसे णं पुक्खरणीए तत्थ तत्थ देसे तहिं तहिं बहवे पउमवरपोंडरीया बुझ्या अणुपुव्वुट्ठिया उसिया रुइला वण्णमंता गंधमंता रसमंता फासमंता पासाईया दरिसणीया अभिरुवा पडिरुवा ।
तीसे णं पुक्खरणीए बहुमज्झदेसभाए एगे महं पउमवरपोंडरीए बुइए अणुपुव्वुट्ठिए ऊसिए रुइले वण्णमंते गंधमंते रसमंते फासमंते पासाईए दरिसणिए अभिरूवे पडिरूवे ।
सव्वावंतिं च णं तीसे पुक्खरणीए तत्थ-तत्थ, देसे-देसे, तहिं तहिं बहवे पउमवर-पोंडरीया बुझ्या अणुपुव्वुट्ठिया जाव पडिरूवा । सव्वावंतिं च णं तीसे पुक्खरणीए बहुमज्झसभाए गेहं पउमवरपोंडरीए बुइए अणुपुव्वुट्ठिए जाव पडिरूवे ।
अह पुरिसे पुरत्थिमाओ दिसाओ आगम्म तं पुक्खरणिं, तीसे पुक्खरणीए तीरे ठिच्चा पासइ तं महं एगं पठमवरपोंडरीयं अणुपुव्वुट्ठियं ऊसियं रुइलं वण्णमंतं जाव पडिरूवं ।
तए णं से पुरिसे एवं वयासी- अहमंसि पुरिसे देस कालण्णे खेयण्णे कुसले पंडिए वियत्ते मेहावी अबाले मग्गणे मग्गविऊ मग्गस्स गइ परक्कमण्णू, अहमेयं पउमवरपोंडरीय उण्णिक्खिस्सामि त्ति वच्चा से पुरिसे अभिक्कमे तं पुक्खरणिं, जावं जावं चणं अभिक्कमेइ तावं तावं च णं महंते उदए, महंते सेए, पहीणे तीरं, अप्पत्ते पउमवरपोंडरीयं, णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा पुक्खरणीए सेयंसि विसण्णे । पढमे पुरिसज्जाए ।
अहावरे दोच्चे पुरिसज्जाए - अह पुरिसे दक्खिणाओ दिसाओ आगम्म तं पुक्खरणिं, तीसे पुक्खरिणीए तीरे ठिच्चा पासइ तं महं एगं पउमवरपोंडरीयं अणुपुव्वुट्ठियं जाव पडिरूवं, तं च एत्थ एगं पुरिसजायं पासइ पहीणे तीरं, अपत्ते पउमवरपोंडरीयं, णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा पुक्खरणीए सेयंसि विसण्णं ।
तणं से पुरिसे तं पुरिसं एवं वयासी- अहो णं इमे पुरिसे अदेसकालण्णे अखेयण्णे अकुसले अपंडिए अवियत्ते अमेहावी बाले णो मग्गण्णे णो मग्गविऊ णो मग्गस्स गइ परक्कमण्णू । जं णं एस पुरिसे अहं देसकालणे अहं खेयण्णे कुसले जाव पउमवरपोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामि, णो य खलु एयं पउमवरपोंडरीयं एवं उण्णिक्खेयव्वं जहा णं एस पुरिसे मण्णे ।
53
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
or
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो अहमंसि पुरिसे देसकालण्णे खेयण्णे कुसले पंडिए वियत्ते मेहावी अबाले मग्गण्णे मग्गविऊ मग्गस्स गइ परक्कमण्णू, अहमेयं पउमवरपोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामि त्ति वच्चा से परिसे अभिक्कमे तं पुक्खरणिं | जावं जावं च णं अभिक्कमेइ तावं तावं च णं महंते उदए महंते सेए, पहीणे तीरं, अप्पत्ते पउमवरपोंडरीयं, णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा पुक्खरणीए सेयंसि विसण्णे। दोच्चे पुरिसजाए । अहावरे तच्चे पुरिसजाए-अह पुरिसे पच्चत्थिमाओ दिसाओ आगम्म तं पुक्खरणिं, तीसे पुक्खरिणीए तीरे ठिच्चा पासइ तं महं एगं पउमवरपोंडरीयं अणुपुवुढ़ियं जाव पडिरूवं, ते तत्थ दोण्णि पुरिसजाए पासइ, पहीणे तीरं, अप्पत्ते पउमवरपोंडरीयं, णो हव्वाए णो पाराए जाव सेयंसि विसण्णे । तए णं से पुरिसे एवं वयासी- अहो णं इमे पुरिसा अदेसकालण्णा अखेयण्णा असला अपंडिया अवियत्ता अमेहावी बाला णो मग्गण्णा णो मग्गविऊ णो मग्गस्स गइ परक्कमण्ण, जं णं एते परिसा एवं मण्णे अम्हे तं पउमवरपोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामो, णो य खल एयं पउमवरपोंडरीयं एवं उण्णिखेयव्वं जहा णं एए पुरिसा मण्णे । अहमंसि पुरिसे देसकालण्णे खेयण्णे कुसले पंडिए वियत्ते मेहावी अबाले मग्गण्णे मग्गविऊ मग्गस्स गइ परक्कमण्णू, अहमेयं पउमवरपोंडरीय उण्णिक्खिस्सामि त्ति वच्चा से पुरिसे अभिक्कमेइ तं पुक्खरणिं, जावं जावं च णं अभिक्कमेइ तावं तावं च णं महंते उदए, महंते सेए जाव सेयंसि विसण्णे । तच्चे पुरिसजाए | अहावरे चउत्थे पुरिसजाए- अह पुरिसे उत्तराओ दिसाओ आगम्म तं पुक्खरणिं, तीसे पुक्खरणीए तीरे ठिच्चा पासइ तं महं एगं पउमवरपोंडरीयं अणुपुव्वुट्ठियं जाव पडिरूवं । ते तत्थ तिण्णि पुरिसजाए पासइ पहीणे तीरं अप्पत्ते जाव सेयंसि विसण्णे। तए णं से पुरिसे एवं वयासी- अहो णं इमे पुरिसा अदेसकालण्णा अखेयण्णा जाव णो मग्गस्स गड़ परक्कमण्ण, जणं एते परिसा एवं मण्णे- अम्हे एयं पउमवर- पोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामो, णो खलु एयं पउमवरपोंडरीयं एवं उण्णिक्खेयव्वं जहा णं एते पुरिसा मण्णे। अहमंसि पुरिसे देसकालण्णे खेयण्णे जाव मग्गस्स गइ परक्कमण्णू, अहमेयं पउमवरपोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामि त्ति वच्चा से पुरिसे अभिक्कमे तं पुक्खरणिं, जावं जावं च णं अभिक्कमेइ तावं-तावं च णं महंते उदए, महंते सेए जाव विसण्णे। चउत्थे पुरिसजाए | अह भिक्खू लूहे तीरट्ठी देसकालण्णे खेयण्णे कुसले पंडिए वियत्ते मेहावी अबाले मग्गण्णे मग्गविऊ मग्गस्स गइ परक्कमण्णू अण्णयरीओ दिसाओ अणुदिसाओ वा आगम्म तं पुक्खरणिं; तीसे पोक्खरणीए तीरे ठिच्चा पासइ तं महं पउमवरपोंडरीयं जाव पडिरूवं, ते तत्थ चत्तारि पुरिसजाए पासइ पहीणे तीरं, अप्पत्ते जाव सेयंसि विसण्णे | तए णं से भिक्खू एवं वयासी- अहो णं इमे पुरिसा अदेसकालण्णा अखेयण्णा जाव णो मग्गस्स गइ परक्कमण्णू । जं णं एते पुरिसा एवं मण्णे- अम्हे एयं परमवर पोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामो, णो य खलु एयं पउमवरपोंडरीयं एवं उण्णिक्खेयव्वं जहा णं एते पुरिसा
|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
18
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
मणे, अहमंसि भिक्खू लूहे तीरट्ठी देसकालण्णे खेयण्णे जाव मग्गस्स गइ परक्कमण्णू, अहमेयं पठमवर-पोंडरीयं उण्णिक्खिस्सामि त्ति वच्चा से भिक्खू णो अभिक्कमे तं पुक्खरणिं, तीसे पुक्खरणीए तीरं ठिच्चा सद्दं कुज्जा- उप्पयाहि खलु भो पउमवरपोंडरीया ! उप्पयाहि । अह से उप्पइए पउमवरपोंडरीए ।
किट्टिए णाए समणाउसो ! अट्ठे पुण से जाणियव्वे भवइ ।
भंते ! त्ति णिग्गंथा य णिग्गंथीओ य समणं भगवं महावीरं वंदंति णमंसंति, वंदित्ता नमंसित्ता एवं वयासी- किट्टिए णाए समणाउसो ! अट्ठे पुण से ण जाणामो ।
समणाउसो ! त्ति समणे भगवं महावीरे ते य बहवे णिग्गंथा य णिग्गंथीओ य आमंतेत्ता एवं वयासी-हंता समणाउसो ! आइक्खामि विभावेमि किट्टेमि पवेदेमि सअहं सहेउं सणिमित्तं भुज्जो - भुज्जो उवदंसेमि ।
से बेमि- लोयं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! सा पुक्खरणी बुइया, कम्मं च खलु म अप्पाहट्टु समणाउसो ! से उदए बुइए । कामभोगे य खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! से से बुइए । जण-जाणवयं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! ते बहवे पउमवरपोंडरीया बुइया । रायाणं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! से एगे महं पउमवरपोंडरीयं बुइए । अण्णउत्थिया य खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! ते चत्तारि पुरिसजाया बुइया । धम्मं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो! से भिक्खू बुइए । धम्मतित्थं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! से तीरे बुइए । धम्मकहं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! से सद्दे बुइए । णिव्वाणं च खलु मए अप्पाहट्टु समणाउसो ! से उप्पाए बुइए, एवमेयं च खलुं मए अप्पाहट्टु समणाउसो! से एवमेयं बुझ्यं ।
इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संति एगइया मणुस्सा भवंति अणुपुव्वेण लोगं उववण्णा, तं जहा- आरिया वेगे, अणारिया वेगे उच्चागोया वेगे णीयागोया वेगे, कायमंता वेगे, हस्समंता वेगे, सुवण्णा वेगे, दुवण्णा वेगे, सुरूवा वेगे दुरूवा वेगे |
तेसिं च णं महं एगे राया भवइ - महाहिमवंतमलयमंदरमहिंदसारे जाव अच्चंत - विसुद्ध - रायकुलवंसप्पसूए णिरंतररायलक्खणविराइयंगमंगे बहुजण बहुमाणपूइए सव्वगुणसमिद्धे खत्तिए मुदिए मुद्धाभिसित्ते माउपिउसुजाए दयपत्ते सीमंकरे सीमंधरे खेमंकरे खेमंधरे मणुस्सिंदे जणवयपिया जणवयपुरोहिए सेउकरे केउकरे णरपवरे पुरिसवरे पुरिससीहे पुरिसआसीविसे पुरिसवरपोंडरीए पुरिसवरगंधहत्थी अड्ढे दित्ते वित्ते वित्थण्णविउल-भवणसयणासण- जाण- वाहणाइण्णे बहुधण- बहुजायरूव- रयए आओग-पओगसंपत्ते विच्छड्डियपउरभत्त-पाणे बहुदासी-दास- गो-महिस-गवेलगप्पभूए पडिपुण्णकोस-कोट्ठागाराउधागा बलवं दुब्बलपच्चामित्ते ओहयकंटयं णिहयकंटयं मलियकंटयं उद्धियकंटयं अकंटयं ओहयसत्तू णिहयसत्तू मलियसत्तू उद्धसत्तू णिज्जिय- सत्तू पराइयसत्तू ववगयदुब्भिक्खमारिभयविप्पमुक्कं रायवण्णओ जहा उववाइए जाव पसंतडिंबडमरं रज्जं पसासेमाणे विहरइ ।
55
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
१२
१३
१४
१५
१६
१७
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुखंधो
तस्स णं रण्णो परिसा भवइ उग्गा उग्गपुत्ता, भोगा भोगपुत्ता, इक्खागा इक्खागपुत्ता, णाया णायपुत्ता, कोरव्वा कोरव्वपुत्ता, भट्टा भट्टपुत्ता, माहणा माहणपुत्ता, लेच्छई लेच्छई पुत्ता, पसत्थारो पसत्थपुत्ता, सेणावई सेणावईपुत्ता ।
तेसिं च णं एगइए सड्ढी भवइ, कामं तं समणा य माहणा य संपहारिंसु गमणाए । तत्थ अण्णयरेणं धम्मेणं पण्णत्तारो वयं इमेणं धम्मेणं पण्णवइस्सामो, से एवमायाणह भयंतारो ! जहा मे एस धम् सुयक्खाए सुपण्णत्ते भवइ ।
तं जहा- उड्ढं पायतला, अहे केसग्गमत्थगा तिरियं तयपरियंते जीवे । एस आयापज्जवे कसिणे। एस जीवे जीवइ, एस मए णो जीवइ । सरीरे धरमाणे धरइ, विणट्ठम्मि य णो धरइ, एतं जीवियं भवइ, आदहणाए परेहिं णिज्जइ, अगणिझामिए सरीरे कवोयवण्णाणि अट्ठीणि भवंति, आसदीपंचमा पुरिसा गामं पच्चागच्छंति । एवं असंते असंविज्जमणे ।
जेसिं तं सुयक्खायं भवइ- अण्णो भवइ जीवो, अण्णं सरीरं । तम्हा ते एवं णो विप्पडिवेदेंतिअयमाउसो ! आया दीहे इ वा हस्से इ वा परिमंडले इ वा वट्टे इ वा तसे इ वा चउरंसे इ वा छलंसे इ वा अट्ठसे इ वा आयते इ वा किण्हे इ वा णीले इ वा लोहिए इ वा हालिद्दे इ वा सुक्किले इ वा सुब्भिगंधे इ वा दुब्भिगंधे इ वा तित्ते इ वा कडुए इ वा कसाए इ वा अंबिले इ वा महुरे इ वा । कक्खडे इ वा मउए इ वा गरुए इ वा लहुए इ वा सिए इ वा उसिणे इ वाणिद्धे इ वा लुक्खे इ वा । एवं असंते असंविज्जमणे ।
जेसिं तं सुक्खायं भवइ- अण्णो जीवो अण्णं सरीरं, तम्हा ते णो एवं उवलभंति- से जाणामा केइ पुरिसे कोसीओ असिं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा- अयमाउसो ! असी, अयं कोसी । एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेइ- अयमाउसो ! आया, अयं सरीरे ।
से जहाणामए केइ पुरिसे मुंजाओ इसीयं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा- अयमाउसो ! मुंजो, अयं इसीया। एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारो-अयमाउसो! आया अयं सरीरे ।
से हाणामए केइ पुरिसे मंसाओ अट्ठि अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा- अयमाउसो ! मंसे, अयं अट्ठी । एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारो - अयमाउसो ! आया, अयं सरीरे ।
से जहाणामए केइ पुरिसे करतलाओ आमलकं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा-अयमाउसो ! करतले, अयं आमलए । एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारोअयमाउसो ! आया, अयं सरीरे ।
से जहाणामए केइ पुरिसे दहीओ णवणीयं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा - अयमाउसो ! णवणीयं, अयं दही । एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारो- अयमाउसो ! आया, अयं सरीरे ।
56
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो १८ | से जहाणामए केइ पुरिसे तिलेहिंतो तेल्लं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा- अयमाउसो ! तेल्ले,
अयं पिण्णाए । एवामेव पत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारो- अयमाउसो ! आया, अयं सरीरे । से जहाणामए केइ पुरिसे इक्खूओ खोयरसं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा-अयमाउसो ! खोयरसे, अयं छोए । एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारो-अयमाउसो ! आया, अयं सरीरे । से जहाणामए केइ पुरिसे अरणीओ अग्गिं अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेज्जा- अयमाउसो ! अरणी, अयं अग्गी | एवामेव णत्थि केइ पुरिसे अभिणिव्वट्टित्ताणं उवदंसेत्तारो- अयमाउसो ! आया, अयं सरीरे । एवं असतो असंविज्जमाणे । जेसिं तं सुयक्खायं भवइ तं जहा- अण्णो जीवो अण्णं सरीरं, तम्हा तं मिच्छा । से हंता हणह खणह छणह [छिंदह] दहह पयह आलुपह विलुपह सहसक्कारेह विपरामुसह, एत्तावताव जीवे, णत्थि परलोए | ते णो एवं विप्पडिवेदेति, तं जहा- किरिया इ वा अकिरिया इ वा सुक्कडे इ वा दुक्कडे इ वा कल्लाणे इ वा पावए इ वा साहू इ वा असाहू इ वा सिद्धि इ वा असिद्धि इ वा णिरए इ वा अणिरए इ वा । एवं ते विरूवरूवेहि कम्मसमारंभेहिं विरूवरूवाई कामभोगाई समारंभंति भोयणाए | एवं एगे पागब्भिया णिक्खम्म मामगं धम्मं पण्णवेति । तं सद्दहमाणा तं पत्तियमाणा तं रोएमाणा साहु सुयक्खाए समणे ति वा माहणे ति वा | कामं खलु आउसो ! तुमं पूययामो, तं जहा- असणेण वा पाणेण वा खाइमेण साइमेण वा वत्थेण वा पडिग्गहेण वा कंबलेण वा पायपुंछणेण वा । तत्थेगे पूयणाए समाउटिंसु, तत्थेगे पूयणाए णिगायइंसु । पुव्वामेव तेसिं णायं भवइ- समणा भविस्सामो अणगारा अकिंचणा अपुत्ता अपसू परदत्तभोई भिक्खूणो, पावं कम्मं णो करिस्सामो समुट्ठाए । ते अप्पणा अप्पडिविरया भवति । सयमाइयंति, अण्णे वि आइयावेंति, अण्णं पि आइयंतं समणुजाणंति । एवामेव ते इत्थिकामभोगेहिं मुच्छिया गिद्धा गढिया अज्झोववण्णा लुद्धा रागदोसवसट्टा । ते णो अप्पाणं समुच्छेनैति, णो परं समुच्छेदेंति, णो अण्णाइं पाणाइं भूयाइं जीवाइं सत्ताइं समुच्छेदेति । पहीणा पुव्वसंजोगं, आरियं मग्गं असंपत्ता, इति ते णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा कामभोगेस् विसण्णा । इति पढमे पुरिसज्जाए तज्जीवतस्सरीरिए आहिए | अहावरे दोच्चे पुरिसजाए पंचमहब्भूइए त्ति आहिज्जइ- इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति अणुपुव्वेणं लोयं उववण्णा, तं जहा- आरिया वेगे एवं जाव दुरूवा वेगे । तेसिं च णं महं एगे राया भवइ महया; एवं चेव णिरवसेसं जाव सेणावइपुत्ता | तेसिं च णं एगइए सड्ढी भवइ, कामं तं समणा य माहणा पहारिंसु गमणाए। तत्थ अण्णयरेणं धम्मेणं पण्णत्तारो वयमिमेणं पण्णवइस्सामो, से एवमायाणह भयंतारो ! जहा मे एस धम्मे सुअक्खाए सुपण्णत्ते भवइ ।
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
२५
२६
२७
२८
३०
३१
३२
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
इह खलु पंच महब्भूया जेहिं णो विज्जइ किरिया इ वा अकिरिया इ वा सुकडे इ वा दुक्क इ वा कल्लाणे इ वा पावए इ वा साहू इ वा असाहू इ वा सिद्धि इ वा असिद्धि इ वा णिरए इ वा अणिरए इ वा अवि यंतसो तणमायमवि ।
|३३
तं च पदुद्देसेणं [पिहुद्देसेणं] पुढोभूयसमवायं जाणेज्जा, तं जहा- पुढवी एगे महब्भू, दोच्चे महब्भूए, तेऊ तच्चे महब्भूए, वाऊ चउत्थे महब्भूए, आगासे पंचमे महब्भूए । इच्चेए पंच महब्भूया अणिम्मिया अणिम्माविया अकडा णो कित्तिमा णो कडगा अणाइया अणिहणा अवंझा अपुरोहिया सतंता सासया ।
२९ अहावरे तच्चे पुरिसजाए ईसरकारणिए त्ति आहिज्जइ । इह खलु पाइणं वा जाव संतेगइया मणुस्सा भवंति अणुपुव्वेणं लोयं उववण्णा, तं जहा- आरिया वेगे जाव तेसिं च णं महंते एगे राया भवइ जाव सेणावइपुत्ता । तेसिं च णं एगइए सड्ढी भवइ, कामं तं समणा य माहणा य पहारिंसु गमणाए जाव जहा मे एस धम्मे सुअक्खाए सुपण्णत्ते भवइ ।
आयछट्ठा पुण एगे एवमाहु- सतो णत्थि विणासो, असतो णत्थि संभवो । एतावताव जीवकाए, एतावताव अत्थिकाए, एतावताव सव्वलोए, एयं मुहं लोगस्स करणयाए, अवियंतसो तमामवि ।
से किणं किणावेमाणे, हणं घायमाणे, पयं पयावेमाणे, अवि अंतसो पुरिसमवि विक्किणित्ता घायइत्ता, एत्थ वि जाणाहि णत्थि एत्थ दोसो ।
ते णो एयं विप्पडिवेदेंति, तं जहा- किरिया इ वा जाव अणिरए इ वा । एवामेव ते विरूवरूवेहिं कम्मसमारंभेहिं विरूवरूवाइं कामभोगाई समारंभइ भोयणाए । एवामेव ते अणारिया विप्पडिवण्णा तं सद्दहमाणा तं पत्तियमाणा जाव इति ते णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा कामभोगेसु विसण्णा ।
दोच्चे पुरिसज्जाए पंचमहब्भूइए त्ति आहिए ।
इह खलु धम्मा पुरिसादीया पुरिसोत्तरिया पुरिसप्पणीया पुरिससंभूया पुरिस - पज्जोइया पुरिसमभिसमण्णागया पुरिसमेव अभिभूय चिट्ठति ।
से जहाणामए गंडे सिया सरीरे जाए सरीरे संवुड्ढे सरीरे अभिसमण्णागए सरीरमेव अभिभूय चिट्ठइ । एवामेव धम्मा वि पुरिसादिया जाव पुरिसमेव अभिभूय चिट्ठति ।
से जहाणामए अरइयं [अरई] सिया सरीरे जाया, सरीरे संवुड्ढा, सरीरे अभिसमण्णाग सरीरमेव अभिभूय चिट्ठइ । एवामेव धम्मा पुरिसादिया जाव पुरिस- मेव अभिभूय चिट्ठेति ।
पुढवि
से जहाणामए वम्मिए सिया पुढविजाए पु ुढविसंवुड्ढे पुढविअभिसमण्णा अभिभूय चिट्ठइ । एवामेव धम्मा वि पुरिसादिया जाव अभिभूय चिट्ठति ।
से जहाणामए रुक्खे सिया पुढविजाए पुढविसंवुड्ढे पुढविअभिसमण्णागए पुढविमेव अभिभू चिट्ठइ । एवामेव धम्मा वि पुरिसादिया जाव अभिभूय चिट्ठति ।
58
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
३४
३५
३६
३७
३८
३९
४०
४१
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
से जहाणामए पुक्खरणी सिया पुढविजाया जाव पुढविमेव अभिभूय चिट्ठति । एवामेव धम्मा वि पुरिसादिया जाव पुरिसमेव अभिभूय चिट्ठति ।
से जहाणामए उदगपुक्खले सिया उदगजाए जाव उदगमेव अभिभूय चिट्ठति। एवामेव धम्मा वि जाव पुरिसमेव अभिभूय चिट्ठति ।
से हाणाम उदगबुब्बुए सिया उदगजाए जाव उदगमेव अभिभूय चिट्ठति । एवामेव धम्मा वि पुरिसादिया जाव पुरिसमेव अभिभूय चिट्ठेति ।
जं पि य इमं समणाणं णिग्गंथाणं उद्दिट्ठे पणीयं विअंजियं दुवालसंगं गणिपिडगं, तं जहाआयारो जाव दिट्ठिवाओ, सव्वमेयं मिच्छा, ण एयं तहियं, ण एयं आहत्तहियं । इमं सच्चं, इमं तहियं, इमं आहतहियं, ते एवं सण्णं कुव्वंति, ते एवं सण्णं संठवेंति, ते एवं सण्णं सोवट्ठवयंति, तमेवं ते तज्जाइयं दुक्खं णाइउट्टंति सउणी पंजरं जहा ।
ते णो एयं विप्पडिवेदेंति तं जहा- किरिया इ वा जाव अणिरए त्ति वा । एवं ते विरूवरूवेहिं कम्मसमारंभेहिं विरूवरूवाइं कामभोगाई समारंभइ भोयणाए । एवामेव ते अणारिया विप्पडिवण्णा, तं सद्दहमाणा जाव इति ते णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा कामभोगेसु विसण्णा । तच्चे पुरिसज्जाए इस्सरकारणिए त्ति आहिए ।
अहावरे चउत्थे पुरिसजाए णियतिवाइए त्ति आहिज्जइ । इह खलु पाईणं वा तहेव जाव सेणावइपुत्ता वा; तेसिं च णं एगइए सड्ढी भवइ, कामं तं समणा य माहणा संपहारिंसु गमणाए जाव जहा मे एस धम्मे सुअक्खाए सुपण्णत्ते भवइ ।
इह खलु दुवे पुरिसा भवंति - एगे पुरिसे किरियमाइक्खड़, एगे पुरिसे णोकिरियमाइक्खइ । जे य पुरिसे किरियमाइक्खड़, जे य पुरिसे णोकिरिय- माइक्खड़, दो वि ते पुरिसा तुल्ला एगट्ठा
कारणमावण्णा ।
बाले
पुण एवं विप्पडिवेदेइ कारणमावण्णे, तं जहा- जो अहमंसि दुक्खामि वा सोयामि वा जूरामि वा तिप्पामि वा पिड्डामि वा परितप्पामि वा अहं तमकासी, परो वा जं दुक्खइ वा सोयइ वा जूरइ वा तिप्पइ वा पिड्डइ वा परितप्पड़ वा परो एयमकासि, एवं से बाले सकारणं वापरकारणं वा एवं विप्पडिवेदेइ कारणमावणे ।
मेहावी पुण एवं विप्पडिवेदेइ कारणमावण्णे- अहमंसि दुक्खामि वा सोयामि वा जूरामि वा तिप्पामि वा पिड्डामि वा परितप्पामि वा णो अहमेतमकासि परो वा जं दुक्खड़ वा जाव परितप्पड़ वा णो परो एयमकासि । एवं से मेहावी सकारणं वा परकारणं वा एवं विप्पडिवेदेइ कारणमावणे |
से बेमि- पाईणं वा जाव जे तसथावरा पाणा ते एवं संघायमावज्जंति, ते एवं विपरियायमावज्जंति, ते एवं विवेगमावज्जंति, ते एवं विहाणमागच्छंति, ते एवं संगइयंति । उवेहाए णो एयं विप्पडिवेदेंति, तं जहा - किरिया इ वा जाव णिरए इ वा अणिरए इ वा । एवं ते विरूवरूवेहिं कम्मसमारंभेहिं विरूवरूवाइं कामभोगाई समारभंति भोयणाए । एवामेव ते
59
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
४२
४३
४४
४५
४६
सुयगडांग सूत्र- बीओ सुयखंधो
अणारिया विप्पडिवण्णा तं सद्दहमाणा जाव इति ते णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा कामभोगेसु विसण्णा ।
चउत्थे पुरिसजाए णियतिवाइए त्ति आहिए ।
इच्चेए चत्तारि पुरिसजाया णाणापण्णा णाणाछंदा णाणासीला णाणादिट्ठी णाणारुई णाणारंभा णाणाअज्झवसाणसंजुत्ता पहीणपुव्वसंजोगा आरियं मग्गं असंपत्ता, इति ते णो हव्वाए णो पाराए, अंतरा कामभोगेसु विसण्णा ।
से बेमि पाईण वा जाव संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा- आरिया वेगे अणारिया वेगे, उच्चागोया वेगे णीयागोया वेगे, कायमंता वेगे हस्समंता वेगे, सुवण्णा वेगे दुवण्णा वेगे, सुरूवा वेगे दुरूवा वेगे । तेसिं च णं खेत्तवत्थूणि परिग्गहियाणि भवंति, तं जहा-अप्पतरा वा भुज्जतरा वा । तेसिं च णं जण जाणवयाइं परिग्गहियाइं भवंति, तं जहा- अप्पतरा वा भुज्जतरा वा; तहप्पगारेहिं कुलेहिं आगम्म अभिभूय एगे भिक्खायरियाए समुट्ठिया । सतो वा वि एगे णायओ य उवगरणं च विप्पजहाय भिक्खायरियाए समुट्ठिया; असतो वा वि एगे णायओ वा अणायओ य उवगरणं च विप्पजहाय भिक्खायरियाए समुट्ठिया भवंति ।
जे ते सतो वा असतो वा णायओ अणायओ य उवगरणं च विप्पजहाय भिक्खायरियाए समुट्ठिया । पुव्वामेव तेहिं णायं भवइ, तं जहा - इह खलु पुरिसे अण्णमण्णं ममट्ठाए एवं विप्पडिवेदेइ, तं जहा- खेत्तं मे, वत्थु मे, हिरण्णं मे, सुवण्णं मे, धणं मे, धण्णं मे, कंसं मे, दूसं मे, विउल-धण-कणग-रयण-मणि-मोत्तिय संख-सिल-प्पवाल-रत्त-रयण-संतसार-सावएज्जं मे, सद्दा मे, रूवा मे, गंधा मे, रसा मे, फासा मे । एते खलु मे कामभोगा, अहमवि एतेसिं ।
से मेहावी पुव्वामेव अप्पणा एवं समभिजाणेज्जा, तं जहा - इह खलु मम अण्णयरे दुक्खे रोगायंके समुप्पज्जेज्जा- अणिट्ठे अकंते अप्पिए असुभे, अमणुण्णे अमणामे, दुक्खे णो सुहे, से हंता भयंतारो कामभोगा ! इमं मम अण्णयरं दुक्खं रोगायकं परियाइयह- अणिट्टं अकंतं अप्पियं असुभं अमणुण्णं अमणामं, दुक्खं णो सुहं, जेणाहं दुक्खामि वा सोयामि वा झूरामि वा तिप्पामि वा पिड्डामि वा परितप्पामि वा; इमाओ ते अण्णयराओ दुक्खाओ रोगायंकाओ पडिमोयह अणिट्ठाओ जाव अमणामाओ, दुक्खाओ णो सुहाओ । एवामेव णो लद्धपुव्वं भवइ । इह खलु कामभोगा णो ताणाए वा सरणाए वा पुरिसे वा एगया पुव्विं कामभोगे विप्पजहइ, कामभोगा वा एगया पुव्विं पुरिसं विप्पजहंति, अण्णे खलु कामभोगा, अण्णो अहमंसि; से किमंग पुण वयं अण्णमण्णेहिं कामभोगेहिं मुच्छामो ? इति संखाए णं वयं कामभोगे विप्पजहिस्सामो ।
से हावी जाणेज्जा बाहिरंगमेतं, इणमेव उवणीयतरागं, तं जहा- माया मे, पिया मे, भाया मे, भज्जा मे, भगिणि मे, पुत्ता मे, धूया मे, णत्ता मे, सुण्हा मे, पेसा मे, सहा मे, सयणसंगंथ- संथुया मे, एए खलु आयओ, अहमवि एतेसिं ।
60
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो ४७ से मेहावी पुव्वामेव अप्पणा एवं समभिजाणेज्जा- इह खलु मम अण्णयरे दुक्खे रोगायंके
समुप्पज्जेज्जा-अणिढे जाव दुक्खे णो सुहे, से हंता भयंतारो णायओ ! इमं मम अण्णयरं दुक्खं रोगायक परियाइयह- अणिटुं जाव णो सुहं, माहं दुक्खामि वा जाव परितप्पामि वा, इमाओ मे अण्णयराओ दुक्खाओ रोगायंकाओ पडिमोयह अणिट्ठाओ जाव णो सुहाओ । एवमेव णो लद्धपुव्वं भवइ । तेसिं वा वि भयंताराणं मम णाययाणं अण्णयरे दुक्खे रोगायके समुप्पजेज्जा अणिढे जाव णो सुहे, से हंता अहमेतेसिं भयंताराणं णागयाणं इमं अण्णतरं दुक्खं रोगायकं परियाइयामिअणिढे जाव णो सुहं, मा मे दुक्खंतु वा जाव परितप्पंतु वा, इमाओ णं अण्णयराओ दुक्खाओ रोगायंकाओ परिमोएमि अणिट्ठाओ जाव णो सुहाओ। एवामेव णो लद्धपुव्वं भवइ ।। अण्णस्स दुक्खं अण्णो णो परियाइयइ, अण्णेण कडं कम्म अण्णो णो पडिसंवेदेइ, पत्तेयं जायइ, पत्तेयं मरइ, पत्तेयं चयइ, पत्तेयं उववज्जइ, पत्तेयं झंझा, पत्तेयं सण्णा, पत्तेयं मण्णा, एवं विण्णू वेयणा इति खलु णाइसंजोगा णो ताणाए वा णो सरणाए वा, पुरिसो वा एगया पुच्विं णाइसंयोगे विप्पजहइ, णाइसंयोगा वा एगया पुव्विं पुरिसं विप्पजहंति, अण्णे खलु णाइसंयोगा अण्णो अहमंसि, से किमंग पुण वयं अण्णमण्णेहिं णाइसंयोगेहिं मुच्छामो ?
इति संखाए णं वयं णाइसंजोगे विप्पजहिस्सामो । ४९ से मेहावी जाणेज्जा बाहिरगमेतं; इणमेव उवणीयतरागं, तं जहा- हत्था मे, पाया मे, बाहा मे,
उरू मे, उदरं मे, सीसं मे, सीलं मे, आउ मे, बलं मे, वण्णो मे, तया मे, छाया मे, सोयं मे, चक्खू मे, घाणं मे, जिब्भा मे, फासा मे, ममाति । जंसि वयाओ परिजूरइ तं जहा- आऊओ बलाओ वण्णाओ तयाओ छायाओ सोयाओ जाव फासाओ, सुसंधिता संधी विसंधी भवइ, वलितरंगे गाए भवइ, किण्हा केसा पलिया भवंति, जं पि य इमं सरीरगं उरालं आहारोवचियं एयं पि य मे अणुपुव्वेणं विप्पजहियव्वं भविस्सइ । एयं संखाए से भिक्खू भिक्खायरियाए समुट्ठिए दुहओ लोगं जाणेज्जा, तं जहा- जीवा चेव अजीवा चेव, तसा चेव थावरा चेव । इह खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा | संतेगइया समण-माहणा सारंभा सपरिग्गहा- जे इमे तस-थावरा पाणा ते सयं समारंभंति, अण्णेण वि समारंभावेंति, अण्णं पि समारंभंतं समणुजाणंति । इह खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समण-माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा, जे इमे कामभोगा सचित्ता वा अचित्ता वा ते सयं चेव परिगिण्हंति, अण्णेण वि परिगिण्हावेंति, अण्णं पि परिगिण्हतं समजाणंति । इह खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समण-माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा, अहं खलु अणारंभे अपरिग्गहे । जे खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समण-माहणा वि सारंभा सपरिग्गहा, एएसिं चेव णिस्साए बंभचेरं चरिस्सामो, कस्स णं तं हेउं ? जहा पुव्वं तहा अवरं, जहा अवरं तहा पुव्वं । अंजू चेते अणुवरया अणुवट्ठिया पुणरवि तारिसगा चेव |
७०
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
५२
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो जे खलु गारत्था सारंभा सपरिग्गहा, संतेगइया समण-माहणा सारंभा सपरिग्गहा, दुहओ पावाई इति संखाए दोहिं वि अंतेहिं अदिस्समाणे इति भिक्खू रीएज्जा | से बेमि- पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा एवं से परिण्णायकम्मे, एवं से विवेगकम्मे, एवं से वियंतकारए भवतीति मक्खायं ।
तत्थ खल भगवया छज्जीवणिकाय हेऊ पण्णत्ता, तं जहा- पढविकाइया जाव तसकाइया । से जहाणामए मम अस्सायं दंडेण वा अट्ठीण वा मुट्ठीण वा लेलुणा वा कवालेणं वा आउट्टिज्जमाणस्स वा हम्ममाणस्स वा तज्जिज्जमाणस्स वा ताडिज्जमाणस्स वा परिताविज्जमाणस्स वा किलामिज्जमाणस्स वा उद्दविज्ज-माणस्स वा जाव लोमुक्खणणमायमवि हिंसाकरं दुक्खं भयं पडिसंवेदेमि, इच्चेवं जाण सव्वे पाणा जाव सत्ता दंडेण वा जाव कवालेण वा आउट्टिज्जमाणा वा हम्ममाणा वा तज्जिज्जमाणा वा ताडिज्जमाणा वा परियाविज्जमाणा वा किलामिज्जमाणा वा उद्दविज्जमाणा वा जाव लोमुक्खणणमायमवि हिंसाकरं दुक्खं भयं पडिसंवेदेति। एवं णच्चा सव्वे पाणा जाव सव्वे सत्ता ण हंतव्वा, ण अज्जावेयव्वा, ण परिघेत्तव्वा, ण परियावेयव्वा, ण उद्दवेयव्वा । से बेमि- जे य अईया जे य पडुपण्णा जे य आगमेस्सा अरहंता भगवंतो सव्वे ते एवमाइक्खंति, एवं भासेंति, एवं पण्णवेंति, एवं परुति-सव्वे पाणा जाव सव्वे सत्ता ण हंतव्वा, ण अज्झावेयव्वा, ण परिघेतव्वा, ण परियावेयव्वा, ण उद्दवेयव्वा, एस धम्मे धुवे णिइए सासए, समेच्च लोगं खेयण्णेहिं पवेइए । एवं से भिक्खू विरए पाणाइवायाओ जाव विरए परिग्गहाओ । णो दंतपक्खालणेणं दंते पक्खालेज्जा, णो अंजणं, णो वमणं, णो धूमं णो धूमणेत्तं पि आविए |
६
से भिक्खू अकिरिए अलूसए अकोहे अमाणे अमाए अलोभे उवसंते परिणिव्वुडे। णो आसंसं पुरओ करेज्जा- इमेण मे दिटेण वा सुएण वा मुएण वा विण्णाएण वा इमेण वा सुचरिय तवणियम-बंभचेरवासेणं इमेण वा जायामायावृत्तिएणं धम्मेणं इओ चुए पेच्चा देवे सिया कामभोगाण वसवत्ती, सिद्धे वा अदुक्खमसुभे, एत्थ वि सिया, एत्थ वि णो सिया । से भिक्खू सद्देहिं अमुच्छिए, रूवेहिं अमुच्छिए, गंधेहिं अमुच्छिए, रसेहिं अमुच्छिए, फासेहिं अमुच्छिए, विरए कोहाओ माणाओ मायाओ लोभाओ पेज्जाओ दोसाओ कलहाओ अब्भक्खाणाओ पेसुण्णाओ परपरिवायाओ अरइरईओ मायामोसाओ मिच्छादसणसल्लाओ, इति से महया आयाणाओ उवसंते उवट्ठिए पडिविरए । से भिक्खू जे इमे तस-थावरा पाणा भवंति ते णो सयं समारंभइ, णेव अण्णेहिं समारंभावेइ,
अण्णे समारभंते वि ण समणुजाणइ, इति से महया आयाणाओ उवसंते उवट्ठिए पडिविरए | १९ / से भिक्खू जे इमे कामभोगा सचित्ता वा अचित्ता वा ते णो सयं परिगिण्हइ, णेव अण्णेण
परिगिण्हावेइ, अण्णं परिगिण्हतं पि ण समाजाणइ, इति से महया आयाणाओ उवसंते उवट्ठिए पडिविरए ।
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
६०
६१
६२
६३
६४
६५
६६
६७
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
सेभिक्खू जंपि य इमं संपराइयं कम्मं कज्जइ णो तं सयं करेइ, णेव अण्णेणं कारवेइ, अण्णं पि करेंतं णाणुजाण, इति से महया आयाणाओ उवसंते उवट्ठिए पडिविरए ।
से भिक्खू जं पुण जाणेज्जा असणं वा पाणं वा खाइमं वा साइमं वा अस्सिं पडियाए एगं साहम्मियं समुद्दिस्स पाणाइं भूयाइं जीवाइं सत्ताइं समारब्भ समुद्दिस्स कीयं पामिच्चं अच्छेजं अणिसिट्टं अभिहडं आहट्टु उद्देसिय चेइयं तं णो सयं भुंजइ, णो अण्णेणं भुंजावेइ, अण्णं प भुंजंतं ण समणुजाणइ, इति से महया आदाणाओ उवसंते उवट्ठिए पडिविरए ।
से भिक्खु अह पुण एवं जाणेज्जा, तं जहा- विज्जइ तेसिं परक्कमे जस्सट्ठाए चेइयं सिया, तं जहा- अप्पणो से पुत्ताणं, धूयाणं, सुण्हाणं, धाईणं, णाईणं, राईणं, दासाणं, दासीणं कम्मकराणं, कम्मकरीणं, आएसाए, पुढो पहेणाए, सामासाए, पायरासाए, सण्णिहिसंण्णिचओ कज्जइ, इहमेगेसिं माणवाणं भोयणाए । तत्थ भिक्खू परकड- परणिट्ठियं उग्गमुप्पायणेसणासुद्धं सत्थाईयं सत्थपरिणामियं अविहिंसियं एसियं वेसियं सामुदाणियं [पण्णमसणं] छण्णमण्णं कारणट्ठा पमाणजुत्तं अक्खोवंजण वणलेवणभूयं संजमजायामायावत्तियं बिलमिव पण्णगभूणं अप्पाणेणं आहारं आहारेज्जा, तं जहा- अण्णं अण्णकाले, पाणं पाणकाले, वत्थं वत्थकाले, लेणं लेणकाले, सयणं सयणकाले ।
से भिक्खू मायण्णे अण्णयरिं दिसं वा अणुदिसं वा पडिवण्णे धम्मं आइक्खे, विभए, किट्टे; उवट्ठिएसु वा अणुवट्ठिएसु वा सुस्सूसमाणेसु पवेयए । संतिं विरतिं उवसमं णिव्वाणं सोयवियं अज्जवियं मद्दवियं लाघवियं अणइवाइयं सव्वेसिं पाणाणं सव्वसिं भूयाणं सव्वेसिं जीवाणं सव्वेसिं सत्ताणं अणुवी किट्ट धम्मं ।
धम्मं ट्टिमाणे णो अण्णस्स हे धम्मं आइक्खेज्जा, णो पाणस्स हेउ धम्मं आइक्खेज्जा, णो वत्थस्स हे धम्मं आइक्खेज्जा, णो लेणस्स हेउं धम्मं आइक्खेज्जा, णो सयणस्स हेउं धम्मं आइक्खेज्जा, णो अण्णेसिं विरूवरूवाणं कामभोगाणं हेउं धम्ममाइक्खेज्जा, अगिलाए धम्ममाइक्खेज्जा, णण्णत्थ कम्म- णिज्जरट्ठयाए धम्मं
आइक्खेज्जा ।
इह खलु तस्स भिक्खुस्स अंतियं धम्मं सोच्चा णिसम्म उट्ठाय वीरा अस्सिं धम्मे समुट्ठिया, जे तस्स भिक्खुस्स अंतियं धम्मं सोच्चा णिसम्म सम्मं उट्ठाणेणं उट्ठाय वीरा अस्सिं धम्मे समुट्ठिया, ते एवं सव्वोवगया, ते एवं सव्वोवरया, त एवं सव्वोवसंता, ते एवं सव्वत्ताए परिणिव्वुडे त्ति बेमि ।
एवं से भिक्खू धम्मट्ठी धम्मविऊ णियागपडिवण्णे, से जहेयं बुइयं, अदुवा पत्ते पउमवरपोंडरीयं अदुवा अपत्ते पउमवरपोंडरीयं ।
एवं से भिक्खू परिण्णायकम्मे परिण्णायसंगे परिण्णायगिहवासे उवसंते समिए सहिए सया जए । से एयं वयणिज्जे तं जहा - समणे ति वा माहणे ति वा खंते ति वा दंते ति वा गुत्ते तिवात् ति वा इसी ति वा मुणी ति वा कई ति वा विदूति वा भिक्खू ति वा लूहे ति वा तीरट्ठी ति वा चरणकरणपारविउ त्ति बेमि।
63
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो ॥ पढमं अज्झयणं समत्तं ॥
बीअं अज्झयणं
किरियाठाण
सुयं मे आउसं तेणं भगवया एवमक्खायं-इह खलु किरियाठाणे णाम अज्झयणे, तस्स णं अयमद्वे- इह खलु संजूहेणं दुवे ठाणा एवमाहिज्जंति, तं जहा- धम्मे चेव, अधम्मे चेव, उवसंते चेव अणुवसंते चेव । तत्थ णं जे से पढमस्स ठाणस्स अधम्मपक्खस्स विभंगे तस्स णं अयमद्वे- इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा- आरिया वेगे, अणारिया वेगे, उच्चागोया वेगे, णीयागोया वेगे, कायमंता वेगे, हस्समंता वेगे, सुवण्णा वेगे, दुवण्णा वेगे, सुरूवा वगे, दुरूवा वेगे | तेसिं च णं इमं एयारूवं दंडसमादाणं संपेहाए, तं जहा- णेरइएसु तिरिक्ख- जोणिएसु माणुसेसु देवेसु जे यावण्णे तहप्पगारा पाणा विण्णू वेयणं वेयंति । तेसि पि य णं इमाइं तेरस किरियाठाणाइं भवंतीति मक्खायं, तंजहा- अट्ठादंडे अणट्ठादंडे, हिंसादंडे, अकम्हादंडे, दिद्विविपरियासियादंडे, मोसवत्तिए, अदिण्णादाणवत्तिए, अज्झत्थवत्तिए, माणवत्तिए, मित्तदोसवत्तिए, मायावत्तिए, लोभवत्तिए, इरियावहिए | पढमे दंडसमादाणे अट्ठादंडवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे आयहेडं वा णायहेउं वा अगारहेउं वा परिवारहेउं वा मित्तहेउं वा णागहेउं वा भूयहेउं वा जक्खहेउं वा तं दंडं तसथावरेहिं पाणेहिं सयमेव णिसिरइ, अण्णेण वि णिसिरावेइ, अण्णं पि णिसिरंतं समणुजाणइ, एवं खु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । पढमे दंडसमादाणे अट्ठादंडवत्तिए त्ति आहिए | अहावरे दोच्चे दंडसमादाणे अणट्ठादंडवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे जे इमे तसा पाणा भवंति ते णो अच्चाए णो अजिणाए णो मंसाए णो सोणियाए णो हिययाए णो पित्ताए णो वसाए णो पिच्छाए णो पुच्छाए णो बालाए णो सिंगाए णो विसाणाए णो दंताए णो दाढाए णो णहाए णो ण्हारुणिए णो अट्ठीए णो अद्विमिंजाए, णो हिंसिंस मे त्ति, णो हिंसंति मे त्ति, णो हिंसिस्संति मे त्ति, णो पुत्त-पोसणयाए णो पसुपोसणयाए णो अगारपरिवूहणयाए णो समण-माहणवत्तणाहेङ, णो तस्स सरीरगस्स किंचि विपरियाइत्ता भवइ, से हंता छेत्ता भेत्ता लुंपइत्ता विलुपइत्ता उद्दवइत्ता उज्झिउं बाले वेरस्स आभागी भवइ, अणट्ठादंडे। से जहाणामए केइ पुरिसे जे इमे थावरा पाणा भवंति, तं जहा- इक्कडा इ वा कडिणा इ वा जंतुगा इ वा परगा इ वा मोरका इ वा तणा इ वा कुसा इ वा कुच्छगा इ वा पव्वगा ति वा
64
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो पलालए इ वा, ते णो पुत्तपोसणयाए णो पसुपोसणयाए णो अगारपोसणयाए णो समणमाहणपोसणयाए, णो तस्स सरीरगस्स किं चि वि परियाइत्ता भवइ, से हंता छेत्ता भेत्ता लुंपइत्ता विलुपइत्ता उज्झिउं बाले वेरस्स आभागी भवइ, अणट्ठादंडे | से जहाणामए केइ पुरिसे कच्छंसि वा दहंसि वा उदगंसि वा दवियंसि वा वलयंसि व णूमंसि वा गहणंसि वा गहणविदुग्गंसि वा वणंसि वा वणविदुग्गंसि वा पव्वयंसि वा पव्वयविदुग्गंसि वा तणाइं ऊसविय ऊसविय सयमेव अगणिकायं णिसिरइ, अण्णेण वि अगणिकायं णिसिरावेइ, अण्णं पि अगणिकायं णिसिरंतं समणुजाणइ-अणट्ठादंडे । एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । दोच्चे दंडसमादाणे अणट्ठादंडवत्तिए त्ति आहिए | अहावरे तच्चे दंडसमादाणे हिंसादंडवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ परिसे ममं वा ममि वा अण्णं वा अण्णियं वा हिंसिंसु वा हिंसंति हिंसिस्संति वा तं दंडं तस-थावरेहिं पाणेहि सयमेव णिसिरइ, अण्णेण वि णिसिरावेइ, अण्णं पि णिसिरंतं समणुजाणइ-हिंसादंडे । एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ। तच्चे दंडसमादाणे हिंसादंडवत्तिए त्ति आहिए। अहावरे चउत्थे दंडसमादाणे अकम्हा दंडवत्तिए आहिज्जइ | से जहाणामए केइ पुरिसे कच्छंसि वा जाव पव्वयविदुग्गंसि वा मियवित्तिए मियसंकप्पे मियणिहाणे मियवहाए गंता एते मिय ति काउं अण्णयरस्स मियस्स वहाए उसु आयामेत्ता णं णिसिरेज्जा, से मियं वहिस्सामि त्ति कट्ट तित्तिरं वा वट्टगं वा चडगं वा लावगं वा कवोयगं वा कविं वा कविंजलं वा विधित्ता भवइ; इति खलु से अण्णस्स अट्ठाए अण्णं फुसए-अकम्हादंडे | से जहाणामए केइ पुरिसे सालीणि वा वीहीणि वा कोद्दवाणि वा कंगूणि वा परगाणि वा रालाणि वा णिलिज्जमाणे अण्णयरस्स तणस्स वहाए सत्थं णिसिरेज्जा, से सामगं तणगं कुमुदगं वीहिऊसियं कलेसुयं तणं छिंदिस्सामि त्ति कट्ट सालिं वा वीहिं वा कोद्दवं वा कंगुं वा परगं वा रालयं वा छिदित्ता भवइ, इति खलु से अण्णस्स अट्ठाए अण्णं फुसइ-अकम्हादंडे । एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । चउत्थे दंडसमादाणे अकम्हादंडवत्तिए त्ति आहिए । अहावरे पंचमे दंडसमादाणे दिट्ठीविपरियासियादंडे त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे माईहिं वा पिईहिं वा भाईहिं वा भगिणीहिं वा भज्जाहिं वा पुत्तेहिं वा धूयाहिं वा सुण्हाहिं वा सद्धिं संवसमाणे मित्तं अमित्तमिति मण्णमाणे मित्ते हयपुव्वे भवइ दिट्ठीविप्परियासियादंडे | से जहाणामए वा केइ पुरिसे गामघायंसि वा णगरघायंसि वा खेडघायंसि कब्बडघायंसि मडंबघायंसि वा दोणमुहघायंसि वा पट्टणघायंसि वा आसमघायंसि वा सण्णिवेसघायंसि वा णिगमघायंसि वा रायहाणिघायंसि वा अतेणं तेणमिति मण्णमाणे अतेणे हयपव्वे भवइ, दिट्ठीविपरियासियादंडे, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । पंचमे दंडसमादाणे दिट्ठीविप्परियासियादंडे त्ति आहिए |
65
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र बीओ सुयखंधो
११ अहावरे छट्ठे किरयाठाणे मोसवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे आयहेउं वा
णायहेउं वा अगारहेउं वा परिवारहेउं वा सयमेव मुसं वयइ, अण्णेण वि मुसं वयावेइ, मुसं वयंतं पि अण्णं समणुजाणइ, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । छट्ठे किरियाठाणे मोसवत्तिए त्ति आहिए ।
१२
१३
१४
अहावरे सत्तमे किरियाठाणे अदिण्णादाणवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे आयउ वा जाव परिवारहेडं वा सयमेव अदिण्णं आदियइ, अण्णेणं अदिण्णं आदियावेइ, अदिण्णं आदियंतं अण्णं समणुजाणइ, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । सत्तमे किरियाठाणे आदिण्णादाणवत्तिए त्ति आहिए ।
अहावरे अट्ठमे किरियाठाणे अज्झत्थिए त्ति आहिज्जइ । जहाणामए केइ पुरिसे, से णत्थि णं केइ किंचि विसंवादेइ, सयमेव हीणे दीणे दुट्ठे दुम्मणे ओहयमणसंकपे चिंतासोगसागरसंपविट्ठे करयलपल्हत्थमुहे अट्टज्झाणोवगए भूमिगयदिट्ठीए झियाइ, तस्स णं अज्झत्थिया असंसइया चत्तारि ठाणा एवमाहिज्जंति, तं जहा- कोहे माणे माया लोभे, अज्झत्थमेव कोह- माण- माया-लोहा, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । अट्ठमे किरियाठाणे अज्झत्थिए त्ति आहिए ।
अहावरे णवमे किरियाठाणे माणवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे जाइमएण वा कुलमण वा बलमएण वा रुवमएण वा तवमएण वा सुयमएण वा लाभमएण वा इस्सरियमएण वा पण्णमएण वा अण्णयरेण वा मयट्ठाणेणं मत्ते समाणे परं हीलेइ णिंदेइ खिंसइ गरहइ परिभवइ अवमण्णइ, इत्तरिए अयं, अहमंसि पुण विसिट्ठजाइकुलबलाइगुणोववे एवं अप्पाणं समुक्कसे, देहा चुए कम्मबिए अवसे पयाइ, तं जहा- गब्भाओ गब्भं, जम्माओ जम्मं, माराओ मारं, णरगाओ णरगं, चंडे थद्धे चवले माणी यावि भवइ, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ, णवमे किरियाठाणे माणवत्तिए त्ति आहिए ।
१५ अहावरे दसमे किरियाठाणे मित्तदोसवत्तिए त्ति आहिज्जइ । से जहाणामए केइ पुरिसे माईहिं वा पिईहिं वा भाईहिं वा भगिणीहिं वा भज्जाहिं वा धूयाहिं वा पुत्तेहिं वा सुण्हाहिं वा सद्धिं संवसमाणे तेसिं अण्णयरंसि अहालहुगंसि अवराहंसि सयमेव गरुयं दंडं णिवत्तेइ, तं जहा- सीओदग-वियडंसि वा कायं उबोडित्ता भवइ; उसिणोदगवियडेण वा कायं ओसिंचित्ता भवइ; अगणिकाएण वा कार्य उद्दहित्ता भवइ; जोत्तेण वा वेत्तेण वा णेत्तेण वा तयाए वा कसेण वा छिवाए वा लयाए वा अण्णयरेण वा दवरएण पासाइं उद्दालित्ता भवइ; दंडेण वा अट्ठीण वा मुट्ठीण वा लेलुणा वा कवालेण वा कार्य आउट्टित्ता भवइ । तहप्पगारे पुरिसजाए संवसमाणे दुम्मणा भवंति, पवसमाणे सुमणा भवंति, तहप्पगारे पुरिसजाए दंडपासी, दंडगुरुए, दंडपुरक्कडे, अहिए इमंसि लोगंसि, अहिए परंसि लोगंसि, संजलणे, कोहणे, पिट्ठिमंसि यावि भवइ, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जं त्ति आहिज्जइ । दसमे किरियाठाणे मित्तदोसवत्तिए त्ति आहिए ।
66
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
१६
१७
१८
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
अहावरे एक्कारसमे किरियाठाणे मायावत्तिए त्ति आहिज्जइ । जे इमे भवंति गूढायारा तमोकसिया उलूगपत्तलहुया, पव्वयगुरुया, ते आरिया वि संता अणारियाओ भासाओ पउंजंति, अण्णहा संतं अप्पाणं अण्णा मण्णंति, अण्णं पुट्ठा अण्णं वागरेंति, अण्णं आइक्खियव्वं अण्णं आइक्खंति ।
से जहाणामए केइ पुरिसे अंतोसल्ले तं सल्लं णो सयं णिहरड़, णो अण्णेण णिहरावेइ णो पडिविद्धंसेइ एवमेव णिण्हवेइ, अविउट्टमाणे अंतो- अंतोरियाई [झियाइ], एवमेव माई मायं कट्टु णो आलोएइ णो पडिक्कमइ णो जिंदइ णो गरिहइ णो विउट्टइ णो विसोहेइ णो अकरणया अब्भुट्ठेइ णो अहारिहं तवोकम्मं पायच्छित्तं पडिवज्जइ, माई अस्सिं लोए पच्चायाइ, माई परंसि लोए पुणो-पुणो पच्चायाइ, जिंदइ, गरिहइ, पसंसइ, णिच्चरइ, ण णियदृइ, णिसिरियं दंड छाएइ, माई असमाहडसुहलेस्से यावि भवइ, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जं त्ति आहिज्जइ । एक्कारसमे किरियाठाणे मायावत्तिए त्ति आहिए ।
अहावरे बारसमे किरियाठाणे लोभवत्तिए त्ति आहिज्जइ, तं जहा- जे इमे भवंति आरण्णिया आवसहिया गामंतिया कण्हुईरहस्सिया, णो बहुसंजया, णो बहुपडिविरया सव्वपाण- भूय- जीवसत्तेहिं; ते सच्चामोसाइं एवं विउंजंति- अहं ण हंतव्वो अण्णे हंतव्वा, अहं ण अज्जावेयव्वो अण्णे अज्जावेयव्वा, अहं ण परिघेत्तव्वो अण्णे परिघेत्तव्वा, अहं ण परितावेयव्वो अ परितावेयव्वा, अहं ण उद्दवेयव्वो अण्णे उद्दवेयव्वा, एवामेव ते इत्थिकामेहिं मुच्छिया गिद्धा गढिया अज्झोववण्णा जाव वासाई चउपंचमाई छद्दसमाई अप्पयरो वा भुज्जयरो वा भुंजित्तु भोगभोगाइं कालमासे काल किच्चा अण्णयरेसु आसुरिएसु किव्विसिएस ठाणेसु उववत्तारो भवंति, तओ विप्पमुच्चमाणा भुज्जो - भुज्जो एलमूयत्ताए [तमूयत्ताए जाइमूयत्ताए ] पच्चायंति, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावज्जे त्ति आहिज्जइ । दुवालसमे किरियाठाणे लोभवत्तिए त्ति आहिए ।
इच्चेयाइं दुवालस किरियाठाणाइं दविएणं समणेणं वा माहणेण वा सम्मं सुपरिजाणियव्वाइं
भवइ ।
अहावरे तेरसमे किरियाठाणे इरियावहिए त्ति आहिज्जइ, इह खलु अत्तत्ताए संवुडस्स अणगारस्स इरियासमियस्स भासासमियस्स सणास मयस्स आयाणभंडमत्तणिक्खेवणासमियस्स उच्चार- पासवण खेल-सिंघाण जल्ल-पारिट्ठावणियासमियस्स मणसमियस्स वइसमियस्स कायसमियस्स मणगुत्तस्स वइगुत्तस्स कायगुत्तस्स [गुत्तस्स] गुत्तिंदियस्स गुत्तबंभयारिस्स आउत्तं गच्छमाणस्स आउत्तं चिट्ठमाणस्स आउत्तं णिसीयमाणस्स आउत्तं तुयट्टमाणस्स आउत्त भुंजमाणस्स आउत्तं भासमाणस्स आउत्तं वत्थं पडिग्गहं कंबलं पायपुंछणं गिण्हमाणस्स वा णिक्खिवमाणस्स वा जाव चक्खुपम्ह- णिवायमवि अत्थि वेमाया सुहुमा किरिया इरियावहिया णामं कज्जइ, सा पढमसमए बद्धा पुट्ठा, बिईयसमए वेइया, तइयसमए णिज्जिण्णा, सा बद्धा पुट्ठा उदीरिया वेड्या णिज्जिण्णा सेकाले अकम्मा यावि भवइ । एवं खलु तप्पत्तियं असावज्जे त्ति आहिज्जइ ।तेरसमे किरियाठाणे इरियावहि त्ति आहिए ।
67
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो से बेमि- जे य अईया जे य पडुप्पण्णा जे य आगमिस्सा अरहंता भगवंतो सव्वे ते एयाई चेव तेरस किरियाठाणाई भासिंस वा भासेंति वा भासिस्संति वा पण्णविंस वा पण्णवेंति वा पण्णविस्संति वा, एवं चेव तेरसमं किरियाठाणं सेविंसु वा सेवंति सेविस्संति वा |
१९
विजयविभंगमाइक्खिस्सामि ।
इह खलु णाणापण्णाणं णाणाछंदाणं णाणासीलाणं णाणादिट्ठीणं णाणारुइणं णाणारंभाणं णाणाज्झवसाणसंजुत्ताणं णाणाविहं पावसुयज्झयणं एवं भवइ, तं जहा- १भोम्म २ उप्पायं ३ सुविणं ४ अंतलिक्ख ५ अंगं ६ सरं ७ लक्खणं ८ वंजणं ९ इत्थिलक्खणं १० पुरिसलक्खणं ११ हयलक्खणं १२ गयलक्खणं १३ गोणलक्खणं १४ मेंढलक्खणं १५ कुक्कुडलक्खणं १६ तित्तिरलक्खणं १७ वट्टगलक्खण १८ लावगलक्खणं १९ चक्कलक्खणं २० छत्तलक्खणं २१ चम्मलक्खणं २२ दंडलक्खणं २३ असिलक्खणं २४ मणिलक्खणं २५ कागिणिलक्खणं २६ सुभगाकरं २७ दुब्भगाकरं २८ गब्भकरं २९ मोहणकरं ३० आहव्वणिं ३१ पागसासणिं ३२ दव्वहोमं ३३ खत्तियविज्ज ३४ चंदचरियं ३५ सूरचरियं ३६ सुक्कचरियं ३७ बहस्सइचरियं ३८ उक्कापायं ३९ दिसादाहं ४० मियचक्कं ४१ वायसपरिमंडलं ४२ पंसुवुद्घि ४३ केसवुद्धिं ४४ मंसवुद्धिं ४५ रुहिरवुद्धिं ४६ वेतालिं ४७ अद्धवेतालिं ४८ ओसोवणिं ४९ तालुग्घाडणिं ५० सोवागिं ५१ साबरिं ५२ दामिलिं ५३ कालिंगि ५४ गोरिं ५५ गंधारिं ५६ ओवयणिं ५७ उप्पयणिं ५८ जंभणिं ५९ थंभणिं ६० लेसणिं ६१ आमयकरणिं ६२ विसल्लकरणिं ६३ पक्कमणिं ६४ अंतद्धाणिं ६५ आयमणिं । एवमाइयाओ विज्जाओ अण्णस्स हेउं पउंजंति, पाणस्स हेर्ड पउंजंति, वत्थस्स हेउं पउंजंति, लेणस्स हेउं पउंजंति, सयणस्स हेउं पउंजंति, अण्णेसिं वा विरूवरूवाणं कामभोगाण हे पउंजंति, तेरिच्छं ते विज्जं सेवंति, ते अणारिया विप्पडिवण्णा ते कालमासे कालं किच्चा अण्णयरेसु आसुरिएसु किव्विसिएस ठाणेसु उववत्तारो भवंति, तओ वि विप्पमुच्चमाणा भुज्जो एलमूयत्ताए तमंधयाए पच्चायति । से एगइओ आयहेउं वा णायहेउं वा सयणहेउ वा अगारहेउं वा परिवारहेउं वा णायगं वा सहवासियं वा णिस्साए, अदुवा अणुगामिए, अदुवा उवचरए, अदुवा पाडिपहिए, अदुवा संधिच्छेयए, अदुवा गंठिच्छेयए, अदुवा ओरब्भिए, अदुवा सोयरिए, अदुवा वागुरिए, अदुवा साउणिए, अदुवा मच्छिए, अदुवा गोवालए, अदुवा गोघायए, अदुवा सोवणिए, अदुवा
सोवणियंतिए । २१ से एगइओ अणुगामियभावं पंडिसंधाय तमेव अणुगामियाणुगमियं हंता छेत्ता भेत्ता लुंपइत्ता
विलुपइत्ता उद्दवइत्ता आहारं आहारेइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ। से एगइओ उवचरगभावं पडिसंधाय तमेव उवचरिय-उवचरिय हंता छेत्ता भेत्ता लुंपइत्ता विलुपइत्ता उद्दवइत्ता आहारं आहारेइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ।
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
२३
२४
२५
२६
२७
२८
२९
३०
३१
३२
३३
३४
३५
३६
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
से एगइओ पाडिपहियभावं पडिसंधाय तमेव पडिपहे ठिच्चा हंता छेत्ता भेत्ता लुंपइत्ता विलुंपइत्ता उद्दवइत्ता आहारं आहारेइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ संधिच्छेदगभावं पडसंधाय तमेव संधिं छेत्ता भेत्ता जाव इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ गंठिच्छेदगभावं पडिसंधाय तमेव गंठिं छेत्ता भेत्ता जाव इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ ओरब्भियभावं पडिसंधाय उरब्भं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खइत्ता भवइ । एसो अभिलावा सव्वत्थ ।
से एगइओ सोयरियभावं पडिसंधाय महिसं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खाइ भवइ ।
से एगइओ वागुरियभावं पडिसंधाय मियं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ साउणियभावं पडिसंधाय सउणि वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खइत्ता भवइ ।
से एगइओ मच्छियभावं पडिसंधाय मच्छं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खइत्ता भवइ ।
से एगइओ गोपालगभावं पडिसंधाय तमेव गोणं वा परिजविय परिजविय हंता जाव उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ गोघायगभावं पडिसंधाय गोणं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खाइ भवइ ।
से एगइओ सोवणियभावं पडिसंधाय सुणगं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ सोवणियंतियभावं पडिसंधाय मणुस्सं वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव आहा आहारेइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ परिसामज्झाओ उट्ठित्ता अहमेयं हणामि त्ति कट्टु तित्तिर वा वट्टगं वा लावगं कवोयगं वा कविं वा कविजल वा अण्णयरं वा तसं पाणं हंता जाव उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ केणइ आदाणेणं विरुद्धे समाणे अदुवा खलदाणेणं, अदुवा सुरा - थालएणं, गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा सयमेव अगणिकाएणं सस्साइं झामेइ, अण्णेण वि अगणिकाएणं सस्साइं झामावेइ, अगणिकाएणं सस्साइं झामेंतं पि अण्णं समणुजाणइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
69
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
३७
३८
३९
४०
४१
४२
४३
४४
४५
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
से एगइओ केणइ आयाणेणं विरुद्धे समाणे अदुवा खलदाणेणं अदुवा सुरा- थालएणं, गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा उट्टाणं वा गोणाणं वा घोडगाणं वा गद्यभाणं वा सयमेव घूराओ कप्पेइ, अण्णेण वि कप्पावेइ, कप्पंतं पि अण्णं समणुजाण, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ केणइ आदाणेणं विरुद्धे समाणे, अदुवा खलदाणेणं, अदुवा सुरा- थालएणं गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा उट्टसालाओ वा गोणसालाणो वा घोडग- सालाओ वा गद्दभसालाओ वा कंटगबोंदियाए परिपेहित्ता सयमेव अगणिकाएणं झामेइ, अण्णेण वि झामावेइ, झामेतं प अण्णं समणुजाणइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ केणइ आयाणेणं विरुद्धे समाणे, अदुवा खलदाणेणं, अदुवा सुरा- थालएणं, गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा कुडलं वा गुणं वा मणिं वा मोत्तियं वा सयमेव अवहरड़, अण्णेण वि अवहरावेइ, अवहरंतं पि अण्णं समणुजाणइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ केइ आयाणेणं विरुद्धे समाणे, समणाण वा माहणाण वा दंडगं वा छत्तगं भंडगं वा मत्तगं लट्ठिगं वा भिसिगं वा चेलगं वा चिलिमिलिगं वा चम्मगं वा चम्मच्छेयणगं वा चम्मकोसियं वा सयमेव अवहरइ जाव समणुजाणइ इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ णो वितिगिंछइ, तं जहा- गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा सयमेव अगणिकाएणं ओसहीओ झामेइ जाव अण्णं पि झामेंतं समणुजाणइ । इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ णो वितिगिंछइ - गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा उट्टाण वा गोणाण वा घोडगाण वा गद्दभाण वा सयमेव घूराओ कप्पेइ, अण्णेण वि कप्पावेइ, अण्णं पि कप्पंतं समणुजाणइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगइओ णो वितिगिंछइ - गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा उट्टसालाओ वा जाव गद्दभसालाओ वा कंटकबोंदियाए पडिपेहित्ता सयमेव अगणिकाएणं झामेइ जाव समणुजाणइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगतिओ णो वितिगिंछ - गाहावईण वा गाहावइपुत्ताण वा कुंडलं वा जाव मणिं वा मोत्तियं वा सयमेव अवहरइ जाव समणुजाणइ, इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
से एगतिओ णो वितिगिंछइ- समणाण वा माहणाण वा छत्तग वा दंडगं वा जाव चम्मच्छेयणगं वा चम्मकोसियं वा सयमेव अवहरइ जाव समणुजाणइ । इति से महया पावेहिं कम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ ।
70
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो से एगइओ समणं वा माहणं वा दिस्सा णाणाविहेहिं पावकम्मेहिं अत्ताणं उवक्खाइत्ता भवइ, अदुवा णं अच्छराए आफालित्ता भवइ, अदुवा णं फरुसं वदित्ता भवइ, कालेण वि से अणुपविट्ठस्स असणं वा पाणं खाइमं वा साइमं वा णो दवावेत्ता भवइ; जे इमे भवंतिवोण्णमंता भारक्कंता अलसगा वसलगा किवणगा समणगा ते इणमेव जीवितं धिज्जीवियं संपडिबहेंति, णाडं ते पारलोइयस्स अस्स किंचि वि सिलिस्संति, ते दक्खंति ते सोयंति ते जूरंति ते तिप्पति ते पितॄति ते परितप्पति ते दुक्खण-सोयण-जूरण-तिप्पण-पिट्टण-परितप्पणवह- बंधणपरिकिलेसाओ अपडि-विरया भवंति; ते महया आरंभसमारंभेण विरूवरूवेहिं पावकम्मकिच्चेहिं उरालाई माणुस्सगाई भोगभोगाई भुंजित्तारो भवंति, तं जहा- अण्णं अण्णकाले, पाणं पाणकाले, वत्थं वत्थकाले, लेणं लेणकाले, सयणं सयणकाले, सपव्वावरं च णं ण्हाए कयवलिकम्मे कयकोउयमंगलपायच्छित्ते सिरसा पहाए कंठेमालाकडे आविद्धमणिसुवण्णे कप्पिय-मालामउली पडिबद्धसरीरे वग्घारियसोणिसुत्तग- मल्ल-दामकलावे अहयवत्थपरिहिए चंदणोक्खित्तगायसरीरे महइ महालियाए कूडागारसालाए महइमहालयंसि सीहासणंसि इत्थीगुम्मसंपरिवुडे, सव्वराइएणं जोइणा झियायमाणेणं महयाहयनट्ट-गीय-वाइय-तंती-तल-ताल-तुडिय-घण-मुइंगपडुप्पवाइय- रवेणं उरालाई माणुस्सागाइं भोगभोगाइं भुंजमाणे विहरइ । तस्स णं एगमवि आणवेमाणस्स जाव चत्तारि पंच जणा अवुत्ता चेव अब्भुढेंति, भण देवाणुप्पिया ! किं करेमो ? किं आहारेमो ? किं उवणेमो ? किं उवट्ठावेमो ! किं भे हिय इच्छियं ? किं भे आसगस्स सयइ ? तमेव पासित्ता अणारिया एवं वयंति- देवे खलु अयं पुरिसे, देवसिणाए खलु अयं पुरिसे देवजीवणिज्जे खलु अयं पुरिसे ! अण्णे वि य णं उवजीवंति। तमेव पासित्ता आरिया वयंतिअभिक्कंतकूरकम्मे खलु अयं पुरिसे अइधूएअइआयरक्खे दाहिणगामिए णेरइए कण्हपक्खिए आगमिस्साणं दुल्लहबोहिए यावि भविसस्इ। इच्चेयस्स ठाणस्स उठ्ठिया वेगे अभिगिज्झंति, अणुट्ठिया वेगे अभिगिज्झंति, अभिझंझाउरा अभिगिज्झंति । एस ठाणे अणारिए अकेवले अप्पडिपुण्णे अणेयाउए असंसुद्धे असल्लगत्तणे असिद्धिमग्गे अमुत्तिमग्गे अणिव्वाणमग्गे अणिज्जाणमग्गे असव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतमिच्छे असाहू । एस खलु पढमस्स ठाणस्स अधम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिए | अहावरे दोच्चस्स ठाणस्स धम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिज्जइ- इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा- आरिया वेगे, अणारिया वेगे, उच्चागोया वेगे, णीयागोया वेगे, कायमंता वेगे, हस्समंता वेगे, सुवण्णा वेगे, दुवण्णा वेगे, सुरूवा वेगे, दुरूवा वेगे, तेसिं च णं खेत्तवत्थूणि परिग्गहियाणि भवंति, एसो आलावगो तहा णेयव्वो जहा पोंडरीए जाव सव्वोवसंता सव्वत्ताए परिनिव्वुडे त्ति बेमि | एस ठाणे आरिए केवले जाव सव्व- दुक्खप्पहीणमग्गे एगंतसम्मे साहू । दोच्चस्स ठाणस्स धम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिए ।
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो अहावरे तच्चस्स ठाणस्स मिस्सगस्स विभंगे एवमाहिज्जइ- जे इमे भवंति आरण्णिया आवसहिया गामणियंतिया कण्हुइरहस्सिया जाव तओ विप्पमुच्चमाणा भुज्जो एलमयत्ताए पच्चायंति, एस ठाणे अणारिए अकेवले जाव असव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतमिच्छे असाहू । एस खलु तच्चस्स ठाणस्स मिस्सगस्स विभंगे एवमाहिए । अहावरे पढमस्स ठाणस्स अधम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिज्जइ- इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति महिच्छा महारंभा महापरिग्गहा अधम्मिया अधम्माणुया अधम्मिट्ठा अधम्मक्खाई अधम्मजीविणो अधम्म- पलोइणो अधम्मपलज्जणा अधम्मसीलसमुदायारा अधम्मेण चेव वित्तिं कप्पेमाणा विहरति ।। हण छिंद भिंद विगत्तगा लोहियपाणी चंडा रुद्दा खुद्दा साहस्सिया उक्कंचण- वंचण-मायाणियडि-कूड-कवड- साइसंपओगबहुला दुस्सीला दुव्वया दुप्पडियाणंदा असाहू । सव्वाओ पाणाइवायाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए जाव सव्वाओ परिग्गहाओ अप्पडिविरया जावज्जीवए, सव्वाओ कोहाओ जाव मिच्छादसण-सल्लाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वाओ णहाणुम्मद्दण-वण्णग-विलेवण-सद्द-फरिस-रस-रूव-गंध मल्लालंकाराओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वओ सगडरह-जाण-जुग्ग-गिल्लि-थिल्लि-सीया- संदमाणिया-सयणासण-जाणवाहण-भोग-भोयण-पवित्थरविहीओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वाओ कय-विक्कय-मासअद्धमास- रूवगसंववहाराओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वाओ हिरण्ण-सुवण्ण- धण-मणिमोत्तियं-संख-सिल-प्पवालाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए सव्वाओ कुडतुलकुडमाणाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वाओ आरंभसमारंभाओ अप्पडिविरया जावजीवाए, सव्वाओ करण-कारावणाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वाओ पयण-पयावणाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, सव्वाओ कुट्टण-पिट्टण-तज्जण-ताडणवह-बंधपरिकिलेसाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, जे यावण्णे तहप्पगारा सावज्जा अबोहिया कम्मंता परपाणपरियावणकरा जे अणारिएहिं कज्जति ततो वि अप्पडिविरया जावज्जीवाए । से जहाणामए केइ पुरिसे कल-मसूर-तिल-मुग्ग-मास-णिप्फाव-कुलत्थ-आलिसंदगपलिमंथगमादिएहिं अजए कूरे मिच्छादंडं पउंजइ, एवामेव तहप्पगारे पुरिसजाए तित्तिर-वट्टगलावग-कवोय-कविंजल-मिय-महिस-वराह-गाह-गोह-कुम्म-सरीसिवमादिएहिं अजए कूरे मिच्छादंडं पउंजइ।
जा वि य से बाहिरिया परिसा भवइ, तं जहा- दासे इ वा पेसे इ वा भयए इ वा भाइल्ले इ वा कम्मकरए इ वा भोगपुरिसे इ वा तेसि पि य णं अण्णरंसि अहालसगंसि अवराहसि सयमेव गरुयं दंडं निव्वत्तेइ, तं जहा- इमं दंडेह, इमं मुंडेह, इमं तज्जेह, इमं तालेह, इमं अंदुयबंधणं करेह, इमं णियलबंधणं करेह, इमं हडिबंधणं करेह, इमं चारगबंधणं करेह, इम णियलजुयलसंकोडियमोडियं करेह, इमं हत्थच्छिण्णयं करेह, इमं पायच्छिण्णयं करेह, इम कण्णच्छिण्णयं करेह, इमं णक्कच्छिण्णयं करेह, इमं ओहच्छिण्णयं करेह, इमं सीसच्छिण्णयं करेह, इमं मुहच्छिण्णयं करेह, इमं वेयवहियं करेह, इमं अंगवहियं करेह, इमं फोडियपयं करेह, इमं णयणुप्पाडियं करेह, इमं दसणुप्पाडियं करेह, इमं वसणुप्पाडियं करेह,
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो जिब्भुप्पाडियं करेह, इमं ओलंबियं करेह, इमं घंसियं करेह, इमं घोलियं करेह, इमं सूलाइयं करेह, इमं सूलाभिण्णयं करेह, इमं खारवत्तियं करेह, इमं वज्झवत्तियं करेह, इम सीहपुच्छियगं करेह, इमं वसहपुच्छियगं इमं कडग्गिदड्ढयं करेह, इमं कागणिमंसखावितयं करेह, इमं भत्तपाणनिरुद्धयं करेह, इमं जावज्जीवं वहबंधणं करेह, इमं अण्णतरेणं असुभेणं कुमारेणं मारेह । जा वि य से अभिंतरिया परिसा भवइ, तं जहा- माया इ वा पिया इ वा भाया इ वा भगिणी इ वा भज्जा इ वा पुत्ता इ वा धूया इ वा सुण्हा इ वा, तेसि पि य णं अण्णयरंसि अहालहुसगंसि अवराहसि सयमेव गरुयं दंड णिव्वत्तेइ, तं जहा- सीओदगवियइंसि उबोलेत्ता भवइ, एवं जहा मित्तदोसवत्तिए जाव अहिए परंसि लोगंसि । ते दुक्खंति सोयंति जूरंति तिप्पंति पितॄति परितप्पंति । ते दुक्खण-सोयण-जूरण-तिप्पण-पिट्टण-परितप्पण-वह बंधणपरिकिलेसाओ अपडिविरया भवंति ।। एवामेव ते इत्थिकामेहं मुच्छिया गिद्धा गढिया अज्झोववण्णा जाव वासाइं चउपंचमाइं छ।समाई वा अप्पतरो वा भुज्जतरो वा कालं भुंजित्तु भोगभोगाइं पसवित्तु वेरायतणाई संचिणित्ता बहूई कूराणि कम्माइं उस्सण्णाइं संभारकडेण कम्मुणा- से जहाणामए अयगोले इ वा सेलगोले इ वा उदगंसि पक्खित्ते समाणे उदगतलमइवइत्ता अहे धरणितलपइट्ठाणे भवइ, एवामेव तहप्पगारे पुरिसजाए वज्जबहुले धुयबहले [धुण्णबहले] पंकबहुले वेरबहुले अप्पत्तियबहुले दंभबहुले णियडिबहुले साइबहुले अयसबहुले उस्सण्णं तसपाणघाई कालमासे कालं किच्चा धरणितल- मइवइत्ता अहे णरगतलपइट्ठाणे भवइ । ते णं णरया अंतो वट्टा बाहिं चउरंसा अहे खुरप्पसंठाणसंठिया णिच्चंधयारतमसा ववगय-गहचंद-सूर-णक्खत्त-जोइसपहा मेद-वसा-मंस-रुहिर-पूयपडल-चिक्खल्ल-लित्ताणुलेवणतला असुई वीसा परमदुब्भिगंधा काऊअगणिवण्णाभा कक्खडफासा दुरहियासा असुभा णरगा, असुभा णरएसु वेयणाओ, णो चेव णं णरएसु णेरड्या णिद्दायंति वा पयलायति वा सइं रइं वा धिइं वा मई वा उवलभंते, ते णं तत्थ उज्जलं विउलं पगाढं कडुयं कक्कसं चंडं दुक्खं दुग्गं तिव्वं दुरहियासं णेरइय वेयणं पच्चणुभवमाणा विहरंति । से जहाणामए रुक्खे सिया पव्वयग्गे जाए मूले छिण्णे अग्गे गरुए जओ णिण्णं जओ विसमं जओ दुग्गं तओ पवडइ, एवामेव तहप्पगारे परिसजाए गब्भाओ गब्भ, जम्माओ जम्म, माराओ मारं, णरगाओ णरगं, दुक्खाओ दुक्खं, दाहिणगामिए णेरइए कण्हपक्खिए आगमिस्साणं दुल्लभबोहिए यावि भवइ । एस ठाणे अणारिए अकेवले जाव असव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतमिच्छे असाहू। पढमस्स ठाणस्स अधम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिए | अहावरे दोच्चस्स ठाणस्स धम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिज्जइ इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहीणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा- अणारंभा अपरिग्गहा धम्मिया धम्माणुगा धम्मिट्ठा जाव धम्मेणं चेव वित्तिं कप्पेमाणा विहरंति, सुसीला सुव्वया सुप्पडियाणंदा सुसाहू सव्वाओ पाणाइवायाओ पडिविरया जावज्जीवाए जाव जे यावण्णे
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
५५
५६
५७
५८
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
तहप्पगारा सावज्जा अबोहिया कम्मंता परपाणपरियावणकरा कज्जंति ततो वि पडिविरया जावज्जीवा ।
से जहाणामए अणगारा भगवंतो इरियासमिया भासासमिया एसणासमिया आयाणभंडमत्तणिक्खेवणासमिया उच्चार- पासवण - खेल - जल्ल-सिंघाण पारिट्ठावणिया समिया मणसमिया वइसमिया कायसमिया मणगुत्ता वइगुत्ता कायगुत्ता गुत्ता गुत्तिदिंया गुत्तबंभयारी अकोहा अमाणा अमाया अलोभा संता पसंता उवसंता परिणिव्वुडा अणासवा अगंथा छिण्णसोया णिरुवलेवा कंसपाई व मुक्कतोया, संखो इव णिरंगणा, जीवो इव अप्पडिहयगई, गगणतलं पि व णिरालंबणा, वायुरिव अपडिबद्धा सारदसलिलं व सुद्धहियया, पुक्खरपत्तं व णिरुवलेवा, कुम्मो इव गुत्तिंदिया, विहग इव विप्पमुक्का, खग्गविसाणं व एगजाया, भारंडपक्खीव अप्पमत्ता, कुंजरो इव सोंडीरा, वसभो इव जायत्थामा, सीहो इ दुद्धरिसा, मंदरो इव अप्पकंपा, सागरो इव गंभीरा, चंदो इव सोमलेसा, सूरो इव दित्ततेया, जच्चकणगं व जायरूवा, वसुंधरा इव सव्वफासविसहा, सुहुयहुयासणो विव तेयसा जलता ।
णत्थि णं तेसिं भगवंताणं कत्थवि पडिबंधे भवइ, से य पडिबंधे चउव्विहे पण्णत्ते, तं जहा अंडए इ वा पोयए इ वा उग्गहे इ वा पग्गहे इ वा, जण्णं जण्णं दिसं इच्छंति तण्णं तण्णं दिसं अप्पडिबद्धा सुइभूया लहुभूया अणुप्पग्गंथा संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणा विहरंति । तेसिं णं भगवंताणं इमा एयारूवा जायामायावित्ती भवइ, तं जहा- चउत्थे भत्ते, छट्टे भत्ते, अट्ठमे भत्ते, दसमे भत्ते, दुवालसमे भत्ते, चोद्दसमे भत्ते सोलसभत्ते, अद्धमासिए भत्ते, मासिए भत्ते, दोमासिए भत्ते, तेमासिए भत्ते, चउम्मासिए भत्ते, पंचमासिए भत्ते, छम्मासिए भत्ते । अदुत्तरं च णं उक्खित्तचरगा णिक्खित्तचरगा उक्खित्तणिक्खित्तचरगा अंतचरगा पंतचरगा लूहचरगा सामुदाणचरगा संसट्ठचरगा असंसट्ठचरगा तज्जायसंसट्ठचरगा दिट्ठलाभिया अदिट्ठलाभिया पुट्ठलाभिया अपुट्ठलाभिया भिक्खलाभिया अभिक्खलाभिया अण्णायचरगा अण्णगिलायचरगा उवणिहिया संखादत्तिया परिमियपिंडवाड्या सुद्धेसणिया अंताहारा पंताहारा अरसाहारा विरसाहारा लूहाहारा तुच्छाहारा अंतजीवी पंतजीवी पुरिमड्ढिया आयंबिलिया णिव्विगइया अमज्ज-मंसासिणो णो णिकामरसभोई ठाणाइया पडिमट्ठाइया णेसज्जिया वीरासणिया दंडायतिया लगंडसाईणो अवाउडा अकंडुया अणिडुहा धुयकेस-मंसु-रोमणहा सव्वगाय-पडिकम्मविप्पमुक्का चिट्ठति ।
ते णं एएणं विहारेणं विहरमाणा बहूइं वासाइं सामण्णपरियागं पाउणंति, बहूइं वासाइं सामण्णपरियागं पाउणित्ता आबाहंसि उप्पण्णंसि वा अणुप्पण्णंसि वा बहूइं भत्ताई पच्चक्खाइंति, बहूइं भत्ताइं पच्चक्खित्ता बहूइं भत्ताइं अणसणाए छेदेंति, छेदित्ता जस्सट्ठाए कीरइ णग्गभावे मुंडभावे अण्हाणगे अदंतवणगे अछत्तए अणोवाहणए भूमिसेज्जा फलगसेज्जा कट्ठसेज्जा केसलोए बंभचेरवासे परघरपवेसे लद्धावलद्धं माणावमाणणाओ हीलणाओ निंदणाओ खिसणाओ गरहणाओ तज्जणाओ तालणाओ उच्चावया गामकंटगा बावीसं परीसहोवसग्गा अहियासिज्जंति तमट्ठे आराहेंति, तमट्ठे आराहेत्ता चरमेहिं उस्सासणिस्सासेहिं अणंतं अणुत्तरं णिव्वाघायं णिरावरणं कसिणं पडिपुण्णं केवलवरणाण- दंसणं समुप्पाडेंति, तओ पच्छा सिज्झंति बुज्झंति मुच्चंति परिणिव्वायंति सव्वदुक्खाणं अंतं करेंति ।
74
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
५९
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो एगच्चाए पुण एगे भयंतारो भवंति, अवरे पुण पुव्वकम्मावसेसेणं कालमासे कालं किच्चा अण्णयरेसु देवलोएसु देवत्ताए उववत्तारो भवंति, तं जहा- महिढिएसु महज्जुइएसु महापरक्कमेसु महाजसेसु महब्बलेसु महाणुभावेसु महासोक्खेसु, ते णं तत्थ देवा भवंति महिड्ढिया महज्जुइया जाव महासोक्खा हारविराइयवच्छा कडग-तुडियथंभियभुया अंगय कुंडलमट्ठगंडयल - कण्णपीढधारी विचित्तहत्थाभरणा विचित्त - मालामउलिमउडा कल्लाणगपवरवत्थपरिहिया कल्लाणगपवरमल्लाणु-लेवणधरा भासुरबोंदी पलंबवणमालधरा दिव्वेणं रूवेणं दिव्वेणं वण्णेणं दिव्वेणं गंधेणं दिव्वेणं फासेणं दिव्वेणं संघाएणं दिव्वेणं संठाणेणं दिव्वाए इड्ढीए दिव्वाए जुईए दिव्वाए पभाए दिव्वाए छायाए दिव्वाए अच्चीए दिव्वेणं तेएणं दिव्वाए लेसाए दस दिसाओ उज्जोवेमाणा पभासेमाणा; गडकल्लाणा ठिइकल्लाणा आगमेसि-भद्दया यावि भवंति, एस ठाणे आरिए जाव सव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतसम्मे सुसाहू । दोच्चस्स ठाणस्स धम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिए | अहावरे तच्चस्स ठाणस्स मीसगस्स विभंगे एवमाहिज्जइ- इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहाअप्पिच्छा अप्पारंभा अप्पपरिग्गहा धम्मिया धम्माणुया जाव धम्मेणं चेव वित्तिं कप्पेमाणा विहरेंति । सुसीला सुव्वया सुप्पडियाणंदा साहू । एगच्चाओ पाणाइवायाओ पडिविरया जावज्जीवाए एगच्चाओ अप्पडिविरया जाव जेयावण्णे तहप्पगारा सावज्जा अबोहिया कम्मंता परपाण-परियावणकरा कज्जति ततो वि एगच्चाओ पडिविरया एगच्चाओ अप्पडिविरया । से जहाणामए समणोवासगा भवंति-अभिगयजीवाजीवा उवलद्धपुण्णपावा आसव-संवर- वेयणणिज्जर-किरिया-अहिगरण-बंध-मोक्खक्सला असहेज्ज-देवासुर-णाग-सुवण्ण-जक्ख-रक्खसकिण्णर-किंपरिस-गरुल-गंधव्व-महोरगाइएहिं देवगणेहिं णिग्गंथाओ पावयणाओ अणइक्कमणिज्जा इणमो णिग्गंथे पावयणे णिस्संकिया णिक्कंखिया णिव्वितिगिंछा लद्धट्ठा गहियट्ठा पुच्छियट्ठा विणिच्छियट्ठा अभिगयट्ठा अट्ठिमिंजपेम्माणुरागरत्ता अयमाउसो णिग्गंथे पावयणे अटे, अयं परमटे, सेसे अणटे। ऊसियफलिहा अवंगुयदुवारा चियत्तंतेउरपरघरदारपवेसा चाउद्दसट्ठमुद्दिद्वपुण्ण-मासिणीसु पडिपुण्णं पोसहं सम्म अणुपालेमाणा समणे णिग्गथे फासुएसणिज्जेणं असण-पाण-खाइम-साइमेणं वत्थ-पडिग्गहकंबल-पायपुंछणेणं ओसहभेसज्जेणं-पीढफलग-सेज्जासंथारएणं पडिलाभेमाणा बहूहिँ सीलव्वयगुण-वेरमण-पच्चक्खाण-पोसहोववासेहिं अहापरिग्गहिएहिं तवोकम्मेहिं अप्पाणं भावेमाणा विहरति । ते णं एयारूवेणं विहारेणं विहरमाणा बहूई वासाइं समणोवासगपरियागं पाउणंति, पाउणित्ता आबाहंसि उप्पण्णंसि वा अणुप्पण्णंसि वा बहूई भत्ताई पच्चक्खाइंति, बहूइं भत्ताई पच्चक्खाइत्ता बहूई भत्ताइं अणसणाए छेदेंति, बहूई भत्ताइं अणसणाए छेदित्ता आलोइयपडिक्कंता समाहिपत्ता कालमासे कालं किच्चा अण्णयरेसु देवलोएसु देवत्ताए उववत्तारो भवंति, तं जहा- महिड्ढिएसु महज्जुइएसु जाव महासोक्खेसु । सेसं तहेव जाव एस ठाणे आरिए जाव एगंतसम्मे साहू । तच्चस्स ठाणस्स मीसगस्स विभंगे एवमाहिए |
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो अविरइं पडुच्च बाले आहिज्जइ विरइं पडुच्च पंडिए आहिज्जइ, विरयाविरइं पडुच्च बालपंडिए आहिज्जइ, तत्थ णं जा सा सव्वओ अविरई एस ठाणे आरंभट्ठाणे-अणारिए जाव असव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतमिच्छे असाहू, तत्थ णं जा सा सव्वओ विरई एस ठाणे अणारंभट्ठाणे, एस ठाणे आरिए जाव सव्वदुक्ख-प्पहीणममग्गे एगतसम्मे साहू । तत्थ णं जा सा सव्वओ विरया-विरई एस ठाणे आरंभाणारंभट्ठाणे, एस ठाणे आरिए जाव सव्वदुक्खप्पहीणमग्गे एगंतसम्मे साहू । एवामेव समणुगम्ममाणा इमेहिं चेव दोहिं ठाणेहिं समोयरंति, तं जहा- धम्मे चेव अधम्मे चेव, उवसंते चेव अणुवसंते चेव । तत्थ णं णं जे से पढमस्स ठाणस्स अधम्मपक्खस्स विभंगे एवमाहिए, तस्स णं इमाइं तिण्णि तेवढाइं पावाउयसयाइं भवंतीति मक्खायाई, तं जहाकिरियावाईणं अकिरियावाईणं अण्णाणियवाईणं वेणइयवाईणं, ते वि णिव्वाणमाहंसु, ते वि मोक्खमाहंसु, ते वि लवंति सावगे, ते वि लवंति सावइत्तारो | ते सव्वे पावाउया आइगरा धम्माणं णाणापण्णा णाणाछंदा णाणासीला णाणादिट्ठी णाणारुई णाणारंभा णाणाज्झवसाणसंजुत्ता एगं महं मंडलिबंधं किच्चा सव्वे एगओ चिट्ठति, पुरिसे य सागणियाणं इंगालाणं पाइं बहुपडिपण्णं अयोमएणं संडासएणं गहाय ते सव्वे पावाउए आइगरे धम्माणं णाणापण्णे जाव णाणाज्झवसाण-संजुत्ते एवं वयासी- हं भो पावाउया आइगरा धम्माणं णाणापण्णा जाव णाणाज्झवसाण-संजुत्ता ! इमं ताव तुब्भे सागणियाणं इंगालाणं पाइं बहुपडिपुण्णं गहाय मुहत्तगं मुहुत्तगं पाणिणा धरेह, णो य हु संडासगं संसारियं कुज्जा, णो य हु अग्गिथंभणियं कुज्जा, णो य हु साहम्मियवेयावडियं कुज्जा, णो य हु परधम्मियवेयावडियं कुज्जा, उज्जुया णियागपडिवण्णा अमायं कुव्वमाणा पाणिं पसारेह, इति वुच्चा से पुरिसे तेसिं पावादुयाणं तं सागणियाणं इंगालाणं पाइं बहुपडिपुण्णं अओमएणं संडासएणं गहाय पाणिंसु णिसिरइ, तए णं ते पावाउया आइगरा धम्माणं णाणापण्णा जाव णाणाज्झवसाण- संजुत्ता पाणिं पडिसाहरेति, तए णं से पुरिसे ते सव्वे पावाउए आइगरे धम्माणं जाव णाणाअज्झवसाणसंजुत्ते एवं वयासी- हं भो पावाउया आइगरा धम्माणं जाव णाणाअज्झवसाणसंजुत्ता ! कम्हा णं तुब्भे पाणिं पडिसाहरह ? पाणी णो इज्झेज्जा ? दड्ढे किं भविस्सइ ? दुक्खं । दुक्खं ति मण्णमाणा पडिसाहरह ? एस तुला, एस पमाणे, एस समोसरणे, पत्तेयं तुला, पत्तेयं पमाणे, पत्तेयं समोसरणे | तत्थ णं समणा माहणा एवमाइक्खंति जाव एवं परूवेंति- सव्वे पाणा, सव्वे भूया, सव्वे जीवा, सव्वे सत्ता हंतव्वा अज्जावेयव्वा परिघेत्तव्वा परितावेयव्वा किलामेयव्वा उद्दवेयव्वा, ते आगंतु छेयाए ते आगंतु भेयाए, ते आगंतुं जाइ-जरा-मरण-जोणि-जम्मणसंसार-पुणब्भवगब्भवास-भवपवंच-कलंकलीभावभागिणो भविस्संति, ते बहूणं दंडणाणं बहूणं मुंडणाणं बहुणं तज्जणाणं बहणं तालणाणं बहणं अंबंधणाणं घोलणाणं माइमरणाणं पिइमरणाणं भाइमरणाणं भगिणीमरणाणं भज्जामरणाणं पुत्तमरणाणं धूयमरणाणं सुण्हामरणाणं दारिद्दाणं दोहग्गाणं अप्पिय-संवासाणं पियविप्पओगाणं बहूणं दुक्खदोमणस्साणं आभागिणो भविस्संति, अणाइयं
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो च णं अणवदग्गं दीहमद्धं चाउरंतसंसारकंतारं भुज्जो-भुज्जो अणुपरियट्टिस्संति ते णो सिज्झिस्संति णो बुज्झिस्संति जाव णो सव्वदुक्खाणं अंतं करिस्संति । [एस तुला, एस पमाणे, एस समोसरणे, पत्तेयं तुला, पत्तेयं पमाणे, पत्तेयं समोसरणे I] तत्थ णं जे ते समण-माहणा एवं आइक्खंति जाव परूवेंति- सव्वे पाणा सव्वे भूया सव्वे जीवा सव्वे सत्ता ण हंतव्वा ण अज्जावेयव्वा ण परिघेत्तव्वा ण परितावेयव्वा ण उद्दवेयव्वा, ते णो आगंतु छेयाए, ते णो आगंतु भेयाए, ते णो आगंतु जाइ-जरा-मरण-जोणिजम्मण-संसारपुणब्भव-गब्भवास-भवपवंचकलंकली-भावभागिणो भविस्संति, ते णो बहूणं दंडणाणं जाव णो
मणसाणं आभागिणो भविस्संति, अणाइयं च णं अणवदग्गं दीहमद्धं चाउरंतं संसारकंतारं भुज्जो-भुज्जो णो अणुपरियट्टिस्संति, ते सिज्झिस्संति जाव सव्वदुक्खाणं अंतं करिस्संति । इच्चेएहिं बारसहिं किरियाठाणेहिं वट्टमाणा जीवा णो सिज्झिंसु णो बुझिंसु जाव णो सव्वदुक्खाणं अंतं करेंसु वा करेंति वा करिस्संति वा । एयंसि चेव तेरसमे किरियाठाणे वट्टमाणा जीवा सिज्झिंसु बुझिंसु मुच्चिस परिणिव्वाइंसु सव्वदुक्खाणं अंतं करिस् वा करेंति वा करिस्संति वा । एवं से भिक्खू आयट्ठी आयहिए आयगुत्ते आयजोगी आयपरक्कमे आयरक्खिए आयाणुकंपए आयणिप्फेडए आयाणमेव पडिसाहरेज्जासि । त्ति बेमि |
|| बीअं अज्झयणं समत्तं ||
तइअं अज्झयणं आहार परिण्णा
१
२
सुयं मे आउसं तेणं भगवया एवमक्खायं- इह खलु आहारपरिण्णा णाम अज्झयणे, तस्स णं अयमढे- इह खलु पाईणं वा पडीणं वा उदीणं वा दाहिणं वा सव्वओ सव्वावंति लोगंसि चत्तारि बीयकाया एवमाहिज्जंति, तं जहा- अग्गबीया मूलबीया पोरबीया खंधबीया । तेसिं च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इह एगइया सत्ता पुढविजोणिया पुढवि- संभवा पुढविवक्कमा । तज्जोणिया तस्संभवा तव्वक्कमा कम्मोवगा कम्मणियाणेणं तत्थवक्कम्मा णाणाविहजोणियासु पुढवीसु रुक्खत्ताए विउद॒ति । ते जीवा तेसिं णाणाविहजोणियाणं पुढवीणं सिणेहमाहारेंति-ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं आउसरीरं तेउसरीरं वाउसरीरं वणस्सइसरीरं णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरं अचित्तं कुव्वंति, परिविद्धत्थं तं सरीरगं पुव्वाहारियं तयाहारियं विपरिणयं(विपरिणामिय) सारूवियकडं संतं सव्वप्पणत्ताए आहारेति।
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो अवरे वि य णं तेरि विजोणियाणं रुक्खाणं सरीरा णाणावण्णा णाणागंधा णाणारसा णाणाफासा णाणासंठाणसंठिया णाणाविह-सरीरपोग्गल-विउव्विया; ते जीवा कम्मोववण्णगा भवंतीति मक्खायं ।
क्खे
स्
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता रुक्खजोणिया रुक्खसंभवा रुक्खवक्कमा तज्जोणिया तस्संभवा तव्वक्कमा कम्मोवगा कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा पुढवि- जोणिएहिं रुक्खेहिं रुक्खत्ताए विउटुंति । ते जीवा तेसिं पुढविजोणियाणं रुक्खाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेति पुढविसरीरं आउसरीरं तेउसरीरं वाउसरीरं वणस्सइसरीरं, णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरं अचित्तं कुव्वंति, परिविद्धत्थं तं सरीरगं पुव्वाहारियं तयाहारियं विपरिणयं सारूवियकडं संतं सव्वप्पणत्ताए आहारं आहारेति ।। अवरे वि य णं तेसिं रुक्खजोणियाणं रुक्खाणं सरीरा णाणावण्णा णाणागंधा णाणारसा णाणाफासा णाणासंठाणसंठिया णाणाविहसरीरपोग्गलविउव्विया; ते जीवा कम्मोववण्णगा भवंतीति मक्खायं । अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता रुक्खजोणिया रुक्खसंभवा रुक्खवक्कमा तज्जोणिया तस्संभवा तव्वक्कमा कम्मोवगा कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा रुक्ख- जोणि रुक्खत्ताए विउद्देति । ते जीवा तेसिं रुक्खजोणियाणं रुक्खाणं सिणेहमाहरेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं आउसरीरं तेउसरीरं वाउसरीरं वणस्सइसरीरं, णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरं अचित्तं कव्वंति परिविद्धत्थं तं सरीरगं पव्वाहारियं तयाहारियं विपरिणयं सारूवियकडं संतं सव्वप्पणत्ताए आहारं आहारेति। अवरे वि य णं तेसिं रुक्खजोणियाणं रुक्खाणं सरीरा णाणावण्णा जाव ते जीवा कम्मोववण्णगा भवंतीति मक्खायं । अहावरं परक्खायं-इहेगइया सत्ता रुक्खजोणिया रुक्खसंभवा रुक्खवक्कमा तज्जोणिया तस्संभवा तव्वक्कमा कम्मोवगा कम्मणियाणेणं तत्थवक्कम्मा रुक्ख-जोणिएस रुक्खेस् मूलत्ताए कंदत्ताए खंधत्ताए तयत्ताए सालत्ताए पवालत्ताए पत्तत्ताए पुप्फत्ताए फलत्ताए बीयत्ताए विउदृति, ते जीवा तेसिं रुक्खजोणियाणं रुक्खाणं सिणेह- माहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं आउसरीरं तेउसरीरं वाउसरीरं वणस्सइसरीरं, णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरं अचित्तं कुव्वंति, परिविद्धत्थं तं सरीरगं जाव सारूवियकडं संतं सव्वप्पणत्ताए आहारं आहारेंति। अवरे वि य णं तेसिं रुक्खजोणियाणं मूलाणं कंदाणं खंधाणं तयाणं सालाणं पवालाणं जाव बीयाणं सरीरा णाणावण्णा णाणागंधा जाव णाणाविहसरीरपोग्गलविउव्विया, ते जीवा कम्मोववण्णगा भवंतीति मक्खायं ।
७
अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता रुक्खजोणिया रुक्खसंभवा रुक्खवक्कमा तज्जोणिया तस्संभवा तव्वक्कमा कम्मोवगा कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा रुक्ख- जोणिएहिं रुक्खेहिं अज्झारुहत्ताए विउस॒ति । ते जीवा रुक्खजोणियाणं रुक्खाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव सारूवियकडं संतं सव्वप्पणाए आहारं आहारेंति, अवरे वि य णं तेसिं रुक्खजोणियाणं अज्झारुहाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं |
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
८
18
१०
११
| १२
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता अज्झारुहजोणिया अज्झारुहसंभवा जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा रुक्खजोणिएसु अज्झारुहेसु अज्झारुहत्ताए विउट्टंति, ते जीवा तेसिं रुक्खजोणियाणं अज्झारुहाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव सारुवियकडं संतं सव्वप्पणाए आहारं आहारेंति, अवरे वि य णं तेसिं अज्झारुहजोणियाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता अज्झारुहजोणिया अज्झारुहसंभवा जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा अज्झारुहजोणिएसु अज्झारुहेसु अज्झारुहत्ताए विउट्टंति, ते जीवा तेसिं अज्झारुहजोणियाणं अज्झारुहाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव सारूवियकडं संतं आहारे सव्वप्पणाए आहारेंति, अवरे वि य णं तेसिं अज्झारुहजोणियाणं अज्झारुहाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता अज्झारुहजोणिया अज्झारुहसंभवा जाव कम्म- णियाणेणं तत्थवक्कमा अज्झारुहजोणिएसु अज्झारुहेसु मूलत्ताए जाव बीयत्ताए विउट्टंति, ते जीवा तेसिं अज्झारुहजोणियाणं अज्झारुहाणं सिणेहमाहारेंति जाव अवरे वि य णं तेसिं अज्झारुहजोणियाणं मूलाणं जाव बीयाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता पुढविजोणिया पुढविसंभवा जाव णाणाविह जोणियासु पुढवीसु तणत्ताए विउट्टंति । ते जीवा तेसिं णाणाविहजोणियाणं पुढवीणं सिणेहमाहाति जाव ते जीवा कम्मोववण्णगा भवंतीति मक्खायं ।
एवं पुढविजोणिएसु तणेसु तणत्ताए विउट्टंति जाव मक्खायं । एवं तणजोणिएसु तणेसु तणत्ताए विउट्टंति जाव मक्खायं । एवं तणजोणिएसु तणेसु मूलत्ताए जाव बीयत्ताए विउट्टंति, ते जीवा जाव एवमक्खायं ।
एवं ओसहीण वि चत्तारि आलावगा । एवं हरियाण वि चत्तारि आलावगा।
अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता पुढविजोणिया पुढविसंभवा जाव कम्म-णियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहजोणियासु पुढवीसु आत्ता वायत्ताए कायत्ताए कुहणत्ताए कंदुकत्ताए उव्वेहणियत्ताए णिव्वेहणियत्ताए सच्छत्ताए छत्तगत्ताए वासाणियत्ताए कूरत्ताए विउट्टंति । ते जीवा तेसिं णाणाविहजोणियाणं पुढवीणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं पुढवि- जोणियाणं आयाणं जाव कूराणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं । एक्को चेव आलावगो, सेसा तिण्णि णत्थि ।
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता उदगजोणिया उदगसंभवा जाव कम्म-णियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहजोणिएसु उदसु रुक्खत्ताए विउट्टंति, जीवा तेसिं णाणाविहजोणियाणं उदगाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं उदगजोणियाणं रुक्खाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं, जहा पुढविजोणियाणं रुक्खाणं चत्तारि गमा । अज्झारुहाण वि तहेव, तणाणं, ओसहीणं, हरियाणं चत्तारि आलावगा भाणियव्वा एक्केक्के ।
79
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो अहावरं पुरक्खायं-इहेगइया सत्ता उदगजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहजोणिएसु उदगत्ताए अवगत्ताए पणगत्ताए सेवालत्ताए कलंबुगत्ताए हढत्ताए कसेरुयत्ताए कच्छभाणियत्ताए उप्पलत्ताए पउमत्ताए कुमुदत्ताए णलिणत्ताए सुभगत्ताए सोगंधियत्ताए पोंडरियत्ताए महापोंडरियत्ताए सयपत्तत्ताए सहस्सपत्तत्ताए एवं कल्हारत्ताए कोकणयत्ताए अरविंदत्ताए तामरसत्ताए भिसत्ताए भिसमणालत्ताए पक्खलत्ताए पुक्खलच्छिभगत्ताए विउद॒ति, ते जीवा तेसिं णाणाविहजोणियाणं उदगाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं उदगाणं जाव पुक्खलच्छिभगाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं, एक्को चेव आलावगो। अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता तहिं चेव पुढविजोणिएहिं रुक्खेहिं रुक्ख- जोणिएहिं रुक्खेहिं, रुक्खजोणिएहिं मूलेहिं जाव बीएहिं । रुक्खजोणिएहिं अज्झारुहेहिं, अज्झारुहजोणिएहिं अज्झारुहेहिं, अज्झारुहजोणिएहिं मूलेहिं जाव बीएहिं, पुढवि-जोणिएहिं तणेहिं, तणजोणिएहिं तेणेहिं तणजोणिएहिं मूलेहिं जाव बीएहिं। एवं ओसहीहिं तिण्णि आलावगा, एवं हरिएहिं वि तिण्णि आलावगा, पुढविजोणिएहिं आएहिं काएहिं जाव कूरेहिं, उदगजोणिएहिं रुक्खेहिं, रुक्खजोणिएहिं रुक्खेहिं, रुक्खजोणिएहिं मूलेहिं जाव बीएहिं, एवं अज्झारुहेहिं वि तिण्णि, तणेहिं वि तिण्णि आलावगा, ओसहीहिं वि तिण्णि, हरिएहिं वि तिण्णि, उदगजोणिएहिं उदएहिं अवएहिं जाव पुक्खलच्छिभगेहिं तसपाणत्ताए विउट्ठति । ते जीवा तेसिं पढविजोणियाणं उदगजोणियाणं रुक्खजोणियाणं अज्झारुह-जोणियाणं तणजोणियाणं ओसहिजोणियाणं हरियजोणियाणं रुक्खाणं अज्झारुहाणं तणाणं ओसहीणं हरियाणं मूलाणं जाव बीयाणं आयाणं कायाणं जाव पुक्खलच्छिभगाणं सिणेहमारेति । ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं रुक्ख-जोणियाणं अज्झारुहजोणियाणं तणजोणियाणं ओसहिजोणियाणं हरियजोणियाणं मूलजोणियाणं कंदजोणियाणं जाव बीयजोणियाणं आयजोणियाणं कायजोणियाणं जाव कूरजोणियाणं उदगजोणियाणं अवगजोणियाणं जाव पक्खलच्छिभगजोणियाणं तसपाणाणं सरीरा णाणाविण्णा जाव मक्खायं । अहावरं पुरक्खायं- णाणाविहाणं मणुस्साणं, तं जहा- कम्मभूमगाणं अकम्म-भूमगाणं अंतरदीवगाणं आरियाणं मिलक्खूणं, तेसिं च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इत्थीए पुरिसस्स य कम्मकडाए जोणीए एत्थ णं मेहणवत्तिए णामं संजोगे समुप्पज्जइ, ते दुहओ वि सिणेहं संचिणंति, तत्थ णं जीवा इत्थित्ताए पुरिसत्ताए णपुंसगत्ताए विउद॒ति, ते जीवा माउओयं पिउसुक्कं तदुभय संसटुं कलुस किब्बिसं तप्पढमयाए आहारमाहारेंति, तओ पच्छा जं से माया णाणाविहाओ रसवईओ आहारमाहारेइ, ततो एगदेसेणं ओयमाहारेति । अणुपुव्वेणं वुड्ढा पलिपागमणुपवण्णा तओ कायाओ अभिणिव्वट्टमाणा इत्थि वेगया जणयंति, पुरिसं वेगया जणयंति, णपुंसगं वेगया जणयंति । ते जीवा डहरा समाणा माउक्खीरं सप्पिं आहारेंति, आणुपुव्वेणं वुड्ढा ओयणं कुम्मासं तस-थावरे य पाणे, ते जीवा आहारेति पुढविसरीरं जाव
१५
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो सारूवियकडं संतं, अवरे वि य णं तेसिं णाणाविहाणं मणुस्साणं कम्मभूमगाणं अकम्मभूमगाणं अंतरदीवगाणं आरियाणं मिलक्खूणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं । अहावरं पुरक्खायं- णाणाविहाणं जलचरपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं, तं जहा- मच्छाणं जाव सुसुमाराणं, तेसिं च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इत्थीए पुरिसस्स य कम्मकडाए जोणिए तहेव जाव ततो एगदेसेणं ओयमाहारेंति अणुपुव्वेणं वुड्ढा पलिपाग- मणुपवण्णा तओ कायाओ अभिणिव्वद्रमाणा अंडं वेगया जणयंति. पोयं वेगया जणयंति. से अंडे उभिज्जमाणे इत्थिं वेगया जणयंति पुरिसं वेगया जणयंति णपुसगं वेगया जणयंति, ते जीवा डहरा समाणा माउसिणेहमाहारेंति, अणुपुव्वेणं वुड्ढा वणस्सइकायं तस थावरे य पाणे, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव आहारेंति, अवरे वि य णं तेसिं णाणाविहाणं जलचरपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं मच्छाणं जाव सुंसुमाराणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं। अहावरं पुरक्खायं- णाणाविहाणं चउप्पयथलचरपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं, तं जहा- एगखुराणं दुखुराणं गंडीपयाणं सणप्फयाणं, तेसिं च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इत्थीए पुरिसस्स य कम्मकडाए जोणिए जाव मेहणवत्तिए णामं संजोगे समुप्पज्जइ, ते दुहओ सिणेहं संचिणंति, संचिणित्ता तत्थ णं जीवा इत्थित्ताए पुरिसत्ताए णपुंसगत्ताए विउटुंति, ते जीवा माउओयं पिउसुक्कं एवं जहा मणुस्साणं जाव इत्थिं वेगया जणयंति, पुरिसं वेगया जणयंति, णपुंसगं वेगया जणयंति । ते जीवा डहरा समाणा माउक्खीरं सप्पिं आहारेंति, अणुपुव्वेण वुड्ढा वणस्सइकायं तसथावरे य पाणे, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव आहारेति । अवरे वि य णं तेसिं णाणाविहाणं चउप्पयथलचरपंचिंदिय तिरिक्खजोणियाणं एगखुराणं जाव सणप्फयाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं-णाणाविहाणं उरपरिसप्पथलयरपंचिंदियतिरिक्ख-जोणियाणं, तं जहा- अहीणं अयगराणं आसालियाणं, महोरगाणं । तेसिं च णं अहाबीएणं, अहावगासेणं इत्थीए पुरिसस्स जाव एत्थ णं मेहणे एवं तं चेव, णाणत्तं- अंडं वेगया जणयंति, पोयं वेगया जणयंति, से अंडे उब्भिज्जमाणे इत्थिं वेगया जणयंति, पुरिसं पि णपुंसगं पि वेगया जणयंति, ते जीवा डहरा समाणा वाउकायमाहारेंति अणुपुव्वेणं वुड्ढा वणस्सइकायं तस-थावरे य पाणे, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं णाणाविहाणं उरपरिसप्प-थलयरपंचिंदिय तिरिक्खजोणियाणं अहीणं जाव महोरगाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं- णाणाविहाणं भुयपरिसप्पथलयरपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं, तं जहा- गोहाणं णउलाणं सेहाणं सरडाणं सल्लाणं सरवाणं खाराणं घरकोडलियाणं विस्संभराणं मसगाणं मंगुसाणं पयलाइयाणं बिरालियाणं जोहाणं चाउप्पाइयाणं, तेसिं च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इत्थीए पुरिसस्स य जहा उरपरिसप्पाणं तहा भाणियव्वं जाव सारूवियकडं संतं, अवरे वि य णं तेसिं णाणाविहाणं भुयपरिसप्प- पंचिंदियथलयरतिरिक्खाणं तं चेव जाव गोहाणं जाव जोहाणं चाउप्पाइयाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं परक्खायं-णाणाविहाणं खहयरपंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं, तं जहा- चम्मपक्खीणं लोमपक्खीणं समुग्गपक्खीणं विततपक्खीणं । तेसिं च णं अहाबीएणं अहावगासेणं इत्थीए
81
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो जहा उरपरिसप्पाणं, णाणत्तं ते जीवा डहरा समाणा माउगायसिणेहं आहारेंति; अणुपव्वेणं वुड्ढा वणस्सइकायं तस-थावरे य पाणे, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं णाणाविहाणं खहयर- पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं चम्मपक्खीणं जाव विततपक्खीणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता णाणाविहजोणिया णाणविहसंभवा णाणा- विहवक्कमा तज्जोणिया तस्संभवा तव्वक्कमा कम्मोवगा कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहाणं तसथावराणं पोग्गलाणं सरीरेसु सचित्तेसु वा अचित्तेसु वा अणुसूयत्ताए विउद॒ति, ते जीवा तेसिं णाणाविहाणं तसथावराणं पाणाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं तस-थावरजोणियाणं अणुसूयाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं । एवं दुरूवसंभवत्ताए । एवं खुरद्गत्ताए । [अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता णाणाविहजोणिया जाव कम्मणिदाणेणं खुरद्गत्ताए वक्कमंति ।] अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता णाणाविहजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरेसु सचित्तेसु वा अचित्तेसु वा उदगत्ताए विउटुंति । तं सरीरगं वायसंसिद्धं वा वायसंगहियं वा वायपरिगयं उड्ढे वाएसु उड्ढंभागी भवइ, अहे वाए अहेभागी भवइ, तिरियं वाएस तिरियभागी भवइ, तं जहा- ओसा हिमए महिया करए हरतणए सुद्धोदए । ते जीवा तेसिं णाणा-विहाणं तस-थावराणं पाणाणं सिणेहमाहारेति । ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव आहारेंति । अवरे वि य णं तेसिं तस-थावर जोणियाणं उस्साणं जाव सुद्धोदगाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं । अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता उदगजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थ- वक्कमा तसथावरजोणिएसु उदएसु उदगत्ताए विउद॒ति, ते जीवा तेसिं तस-थावर- जोणियाणं उदगाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं तसथावरजोणियाणं उदगाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता उदगजोणियाणं जाव कम्मणियाणेणं तत्थ- वक्कमा उदगजोणिएसु उदएसु उदगत्ताए विउद॒ति, ते जीवा उदगजोणियाणं उदगाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं उदगजोणियाणं उदगाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं | अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता उदगजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थ- वक्कमा उदगजोणिएसु उदगेसु तसपाणत्ताए विउठेंति । ते जीवा तेसिं उदगजोणियाणं उदगाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव संतं । अवरे वि य णं तेसिं उदगजोणियाणं तसपाणाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं ।
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता णाणाविहजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरेस सचित्तेसु वा अचित्तेसु वा अगणिकायत्ताए विउद॒ति, ते जीवा तेसिं णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति
82
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो पुढविसरीरं जाव संतं, अवरे वि य णं तेसिं तस-थावरजोणियाणं अगणीणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं | सेसा तिण्णि आलावगा जहा उदगाणं ।
अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता णाणाविहजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरेसु सचित्तेसु वा अचित्तेसु वा वाउक्कायत्ताए विउदृति, जहा अगणीणं तहा भाणियव्वा चत्तारि गमा । अहावरं पुरक्खायं- इहेगइया सत्ता णाणाविहजोणिया जाव कम्मणियाणेणं तत्थवक्कमा णाणाविहाणं तस-थावराणं पाणाणं सरीरेसु सचित्तेसु वा अचित्तेसु वा पुढवित्ताए सक्करत्ताए वालुयत्ताए, इमाओ गाहाओ अणुगंतव्वाओपुढवी य सक्करा वालुया य, उवले सिला य लोणूसे । अय तउय तंब सीसग, रुप्प सुवण्णे य वइरे य ॥१॥ हरियाले हिंगुलए, मणोसिला सासगंजण पवाले । अब्भपडलब्भवालय, बायरकाए मणिविहाणा ॥२॥ गोमेज्जए य रुयगे, अंके फलिहे य लोहियक्खे य । मरगय मसारगल्ले, भुयमोयग इंदणीले य ॥३॥ चंदण गेरुय हंसगब्भे, पुलए सोगंधिए य बोधव्वे । चंदप्पह वेरुलिए, जलकंते सूरकंते य ॥४॥ एयाओ एएसु भाणियव्वाओ जाव सूरकंतत्ताए विउटुंति, ते जीवा तेसिं णाणाविहाणं तसथावराणं पाणाणं सिणेहमाहारेंति, ते जीवा आहारेंति पुढविसरीरं जाव आहारेंति, अवरे वि य णं तेसिं तस-थावरजोणियाणं पुढवीणं जाव सूरकंताणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खाया, सेसा तिण्णि आलावगा जहा उदगाणं ।
अहावरं पुरक्खायं- सव्वे पाणा, सव्वे भूया, सव्वे जीवा, सव्वे सत्ता णाणाविह- जोणिया णाणाविहसंभवा णाणाविहवक्कमा, सरीरजोणिया सरीरसंभवा सरीरवक्कमा, सरीराहारा कम्मोवगा कम्मणियाणा कम्मगइया कम्मठिइया कम्मणा चेव विप्परिया- सुर्वेति । से एवमायाणह, से एवमायाणित्ता आहारगुत्ते समिए सहिए सया जए | त्ति बेमि।
॥ तइयं अज्झयणं समत्तं ॥
चउत्थ अज्झयणं पच्चक्खाणकिरिया
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
२
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो सुयं मे आउसं तेणं भगवया एवमक्खायं-इह खलु पच्चक्खाणकिरिया णामज्झयणे, तस्स णं अयमढे- आया अपच्चक्खाणी यावि भवइ, आया अकिरिया- कुसले यावि भवइ, आया मिच्छासंठिए यावि भवइ, आया एगंतदंडे यावि भवइ, आया एगंतबाले यावि भवइ, आया
सत्ते यावि भवइ, आया अवियारमण-वयण-काय-वक्के यावि भवइ, आया अप्पडिहयअपच्चक्खायपावकम्मे यावि भवइ, एस खलु भगवया अक्खाए असंजए-अविरए अप्पडिहयपच्चक्खायपावकम्मे सकिरिए असंवुडे एगंतदंडे एगंतबाले एगंतसुत्ते । से बाले अवियारमण-वयण-काय-वक्के सुविणमवि ण पस्सइ, पावे य से कम्मे कज्जइ । तत्थ चोयए पण्णवर्ग एवं वयासी-असंतएणं मणेणं पावएणं असंतियाए वईए पावियाए असंतएणं काएणं पावएणं अहणंतस्स अमणक्खस्स अवियार मण-वयण-काय-वक्कस्स सुविणमवि अपस्सओ पावे कम्मे णो कज्जइ । कस्स णं तं हेउं ? चोयए एवं वयासी- अण्णयरेणं मणेणं पावएणं मणवत्तिए पावे कम्मे कज्जइ, अण्णयरीए वईए पावियाए वइवत्तिए पावे कम्मे कज्जइ, अण्णयरेणं कारणं पावएणं कायवत्तिए पावे कम्मे कज्जइ । हणंतस्स समणक्खस्स सवियार मण-वयण-काय-वक्कस्स सुविणमवि पासओ एवं गुणजाईयस्स पावे कम्मे कज्जइ। पुणरवि चोयए एवं वयासी-तत्थं णं जे ते एवामाहंस-असंतएणं मणेणं पावएणं, अंसंतियाए वईए पावियाए, असंतएणं काएणं पावएणं, अहणंतस्स अमणक्खस्स अवियारमण-वयणकाय-वक्कस्स सुविणमवि अपस्सओ पावे कम्मे कज्जइ, जे ते एवमाहंसु मिच्छा ते एवमाहंसु। तत्थ पण्णवए चोयगं एवं वयासी- जं मए पुव्वं वुत्तं असंतएणं मणेणं पावएणं असंतियाए वईए पावियाए, असंतएणं काएणं पावएणं, अहणंतस्स, अमणक्खस्स, अवियारमण-वयणकाय- वक्कस्स, सुविणमवि अपस्सओ पावे कम्मे कज्जइ, तं सम्मं | कस्स णं तं हेउं ? आयरिए आह-तत्थ खलु भगवया छज्जीवणिकायहेऊ पण्णत्ता, तं जहा- पुढविकाइया जाव तसकाइया। इच्चेएहिं छहिं जीवणिकाएहिं आया अप्पडिहयपच्चक्खायपावकम्मे णिच्चं पसढविओवायचित्तदंडे, तं जहा- पाणाइवाए जाव परिग्गहे, कोहे जाव मिच्छादसणसल्ले | आयरिए आह- तत्थ खलु भगवया वहए दिलुते पण्णत्ते- से जहाणामए वहए सिया गाहावइस्स वा गाहावइपत्तस्स वा रण्णो ।
वा खणं णिदाए पविसिस्सामि खणं लभ्रूण वहिस्सामि त्ति मणं संपहारेमाणे, से किं ण हु णाम से वहए तस्स वा गाहावइस्स, तस्स वा गाहावइपुत्तस्स, तस्स वा रण्णो, तस्स वा रायपुरिसस्स, खणं णिदाए पविसिस्सामि खणं लक्ष्ण वहिस्सामि त्ति मणं संपहारेमाणे दिया वा राओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूए मिच्छासंठिए णिच्चं पसढविओवायचित्तदंडे भवइ ? एवं वियागरेमाणे समियाए वियागरे ? चोयए- हंता भवइ ।
|
आयरिए आह- जहा से वहए तस्स वा गाहावइस्स, तस्स वा गाहावइपुत्तस्स, तस्स वा रण्णो, तस्स वा रायपुरिसस्स, खणं णिदाए पविसिस्सामि, खणं लभ्रूण वहिस्सामि त्ति मणं संपहारेमाणे दिया वा राओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूए मिच्छासंठिए णिच्चं
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
६
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो पसढविओवायचित्तदंडे एवामेव बाले वि सव्वेसिं पाणाणं जाव सव्वेसिं सत्ताणं दिया वा राओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूए मिच्छासंठिए णिच्चं पसढ-विओवाय-चित्तदंडे, तं जहा- पाणाइवाए जाव मिच्छादसणसल्ले, एवं खलु भगवया अक्खाए अस्संजए अविरए अप्पडिहयपच्चक्खायपावकम्मे सकिरिए असंवुडे एगंतदंडे एगंतबाले एगंतसुत्ते यावि भवइ, से बाले अवियार- मण-वयण-काय-वक्के सुविणमवि ण पस्सइ, पावे य से कम्मे कज्जइ । जहा से वहए तस्स वा गाहावइस्स वा जाव रायपुरिसस्स पत्तेयं-पत्तेय चित्त सामादाय दिया वा राओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूए मिच्छासंठिए णिच्चं पसढविओवायचित्तदंडे भवइ, एवामेव बाले सव्वेसिं पाणाणं जाव सव्वेसिं सत्ताणं पत्तेयं चित्त समादाय दिया वा राओ सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूए मिच्छासंठिए णिच्चं पसढविओवायचित्तदंडे भवइ । चोयए- णो इणडे समढे | इह खलु बहवे पाणा जे इमेणं सरीरसमुस्सएणं णो दिट्ठा वा सुया वा णाभिमया वा विण्णाया वा जेसिं णो पत्तेयं-पत्तेयं चित्त समादाय दिया वा राओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूए मिच्छासंठिए णिच्चं पसढ- विओवायचित्तदंडे, तं जहापाणाइवाए जाव मिच्छादसणसल्ले | आयरिए आह- तत्थ खलु भगवया दुवे दिहंता पण्णत्ता, तं जहा- सण्णिदिलुते य असण्णिदिद्वंते य । से किं तं सण्णिदिदंते ? सण्णिदिलुते- जे इमे सण्णिपंचिंदिया पज्जत्तगा । एएसिं णं छज्जीवणिकाए पडुच्च तं जहा- पुढविकायं जाव तसकायं, से एगइओ करेमि वि कारवेमि वि। णो चेव णं से पुढविकाएण किच्चं करेमि वि कारवेमि वि, तस्स णं से एवं भवइ- एवं खलु अहं पुढविकाएणं किच्च करेमि वि कारवेमि वि, णो चेव णं से एवं भवइ इमेण वा, इमेण वा से य तेणं पुढविकाएणं किच्चं करेइ वा कारवेइ वा, से य तओ पुढविकायाओ असंजयविरय-अपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे यावि भवइ । एवं जाव तसकाएत्ति भाणियव्वं, से एगइओ छहिं जीवणिकाएहिं किच्चं करेइ वि कारवेइ वि। तस्स णं एवं भवइ- एवं खलु छहिं जीवणिकाएहिं किच्चं करेमि वि कारवेमि वि । णो चेव णं से एवं भवइ- इमेहिं वा इमेहिं वा । से य तेहिं छहिं जीवणिकाएहिं किच्चं करेइ वि कारवेइ वि। से य तेहिं छहिं जीवणिकाएहिं असंजय अविरयअपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे, तं जहा- पाणाइवाए जाव मिच्छादसणसल्ले, एस खलु भगवया अक्खाए असंजए अविरए अपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे सुविणमवि अपस्सओ पावे य कम्मे कज्जइ । से तं सण्णिदिद्रुते। से किं तं असण्णिदिढते ? असण्णिदिढते- जे इमे असण्णिणो पाणा, तं जहा- पुढविकाइया जाव वणस्सइकाइया छट्ठा वेगइया तसा पाणा, जेसिं णो तक्का इ वा सण्णा इ वा पण्णा इ वा मणे इ वा वई इ वा सयं वा करणाए, अण्णेहिं वा कारवेत्तए करेंतं वा समणुजाणित्तए ते वि णं बाला सव्वेसिं पाणाणं जाव सत्ताणं दिया वा राओ वा सुत्ते वा जागरमाणे वा अमित्तभूया मिच्छासंठिया णिच्चं पसढविओवायचित्तदंडा, तं जहा- पाणाइवाए जाव मिच्छादसणसल्ले । इच्चेवं जाणे, णो चेव मण्णे णो चेव वई पाणाणं जाव सत्ताणं
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
|१०
११
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
दुक्खणयाए सोयणयाए जूरणयाए तिप्पणयाए पिट्टणयाए परितप्पणयाए ते दुक्खण-सोयण जाव परितप्पण-वहबंधण परिकिलेसाओ अप्पडिविरया भवंति । इति खलु ते असण्णिणो वि संता अहोणिसं पाणाइवाए उवक्खाइज्जंति जाव मिच्छादंसणसल्ले उवक्खाइज्जंति । सव्वजोणिया वि खलु सत्ता सण्णिणो हुच्चा असण्णिणो होंति, असण्णिणो हुच्चा सण्णिणो होंति, होच्चा सण्णी अदुवा असण्णी । तत्थ से अविविचित्ता अविधूणिया असमुच्छिया अणणुताविया असण्णिकायाओ सण्णिकायं संकमंति, सण्णिकायाओ वा असण्णिकायं संकमंति, सण्णिकायाओ वा सण्णिकायं संकमंति, असण्णिकायाओ वा असण्णिकायं संकमंति । जेएए सण्णी वा असण्णी वा सव्वे ते मिच्छायारा णिच्चं पसढविओवायचित्त- दंडा, तं जहापाणाइवाए जाव मिच्छादंसणसल्ले । एवं खलु भगवा अक्खाए - असंजए अविरए अप्पडिहयपच्चक्खायपावकम्मे सकिरिए असंवुडे एगंतदंडे एगंतबाले एगंतसुत्ते । से बाले अवियार-मण-वयण-काय वक्के, सुविणमवि ण पासइ, पावे य से कम्मे कज्जइ ।
चोयए पण्णवगं एवं वयासी-से किं कुव्वं ? किं कारवं ? कहं संजयविरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे भवइ ?
आयरिय आह- तत्थ खलु भगवया छज्जीवणिकाया हेऊ पण्णत्ता, तं जहा- पुढविकाइया जाव तसकाइया । से जहाणामए मम अस्सायं, दंडेण वा अट्ठीण वा मुट्ठीण वा लेलुणा वा कवालेण वा आतोडिज्जमाणस्स वा हम्ममाणस्स वा तज्जिज्ज माणस्स वा ताडिज्जमाणस्स वा परिताविज्जमाणस्स वा किलामिज्जमाणस्स वा उद्दविज्ज माणस वा जाव लोमुक्खणणमायमवि हिंसाकारगं दुक्खं भयं पडिसंवेदेमि, इच्चेवं जाण - सव्वे पाणा जाव सव्वे सत्ता दंडेण वा जाव कवालेण वा आतोडिज्जमाणा वा जाव उद्दविज्जमाणा वा जाव लोमुक्खणणमायमवि हिंसाकारगं दुक्खं भयं पडिसंवेदेंति ।
एवं णच्चा सव्वे पाणा जाव सव्वे सत्ता ण हंतव्वा जाव ण उद्दवेयव्वा, एस धम्मे धुवे णिइए सासए समिच्च लोगं खेयण्णेहिं पवेइए । एवं से भिक्खु विरए पाणाइवायाओ जाव मिच्छादंसणसल्लाओ । से भिक्खू णो दंतपक्खालणेणं दंते पक्खालेज्जा, णो अंजणं, णो वमणं, णो धूवणेत्तं पि आइए । से भिक्खू अकिरिए अलूसए अकोहे अमाणे अमाए अलोभे उवसंते परिणिव्वुडे ।
एस खलु भगवया अक्खाए संजयविरयपडिहयपच्चक्खायपावकम्मे अकिरिए संवुडे एगंतपंडिए यावि भवइ त्ति बेमि ।
॥ चउत्थं अज्झयणं समत्तं ॥
पंचमं अज्झयणं
आयारसुयं
86
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
0 आदाय बंभचेरं च, आसुपण्णे इमं वरं ।
R
13
४
८
९
१०
११
१२
१३
१४
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो
१५
अस्सं धम्मे अणायारं, णायरेज्ज कयाइ वि ॥
अणाइयं परिण्णाय, अणवदग्गे ति वा पुणो । सासयमसासए वा, इइ दिट्ठि ण धारए ||
एएहिं दोहिं ठाणेहिं, ववहारो ण विज्जइ । एहिं दोहिं ठाणेहिं, अणायारं तु जाणए ॥ समुच्छिज्जिहिंति सत्थारो, सव्वे पाणा अणेलिसा । गठिगा वा भविस्संति, सासयं ति य णो वए ॥
एएहिं दोहिं ठाणेहिं, ववहारो ण विज्जइ । एहिं दोहिं ठाणेहिं, अणायारं तु जाणए ॥
जे केइ खुड्डगा पाणा, अदुवा संति महालया । सरिसं तेहिं वेरं ति, असरिसं ति य णो वए ||
एएहिं दोहिं ठाणेहिं, ववहारो ण विज्जइ । एहिं दोहिं ठाणेहिं, अणायारं तु जाणए ||
अहाकडाइं भुंजंति, अण्णमणे सकम्णा । उवलित्ते ति जाणिज्जा, अणुवलित्ते त्ति वा ॥
एएहिं दोहिं ठाणेहिं, ववहारो ण विज्जइ । एएहिं दोहिं ठाणेहिं, अणायारं तुजाण ॥
जमिदं ओरालमाहारं, कम्मगं च तहेव य । सव्वत्थ वीरियं अत्थि, णत्थि सव्वत्थ वीरियं ॥
एएहिं दोहिं ठाणेहिं, ववहारो ण विज्जइ । एएहिं दोहिं ठाणेहिं, अणायारं तु जाणए ॥
णत्थि लोए अलोए वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि लोए अलोए वा, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि जीवा अजीवा वा, णेवं सण्णं णिवेस | अस्थि जीवा अजीवा वा, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि धम्मे अधम्मे वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि धम्मे अधम्मे वा, एवं सण्णं निवेस ||
णत्थि बंधे व मोक्खे वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि बंधे व मोक्खे वा, एवं सण्णं णिवेसए ||
87
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो १६ | णत्थि पुण्णे व पावे वा, णेवं सण्णं णिवेसए ।
अत्थि पुण्णे व पावे वा, एस सण्णं णिवेसए | णत्थि आसवे संवरे वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि आसवे संवरे वा, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि वेयणा णिज्जरा वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि वेयणा णिज्जरा वा, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि किरिया अकिरिया वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि किरिया अकिरिया वा, एवं सण्णं णिवेसए |
णत्थि कोहे व माणे वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि कोहे व माणे वा, एवं सण्णं णिवेसए |
णत्थि माया व लोभे वा, णेवं सण्णं णिवेसए | अत्थि माया व लोभे वा. एवं सण्णं णिवेसए |
णत्थि पेज्जे व दोसे वा, णेवं सण्णं णिवेसए | अत्थि पेज्जे व दोसे वा, एवं सण्णं णिवेसए |
णत्थि चाउरते संसारे, णेवं सण्णं णिवेसए | अत्थि चाउरते संसारे, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि देवो व देवी वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि देवो व देवी वा, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि सिद्धी असिद्धी वा, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि सिद्धी असिद्धी वा, एवं सण्णं णिवेसए |
णत्थि सिद्धी णियं ठाणं, णेवं सण्णं णिवेसए । अत्थि सिद्धी णियं ठाणं, एवं सण्णं णिवेसए ||
णत्थि साहू असाहू वा, णेवं सण्णं णिवेसए | अत्थि साहू असाहू वा, एवं सण्णं णिवेसए |
णत्थि कल्लाणे पावे वा, णेवं सण्णं णिवेसए | अत्थि कल्लाणे पावे वा. एवं सण्णं णिवेसए |
कल्लाणे पावए वा वि, ववहारो ण विज्जड़ ।
जं वेरं तं ण जाणंति, समणा बालपंडिया || ३० असेसं अक्खयं वा वि, सव्वदुक्खे त्ति वा पुणो ।
वज्झा पाणा अवज्झ त्ति, इति वायं ण णीसिरे || दीसंति समियायारा, भिक्खुणो साहुजीविणो ।
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो एए मिच्छोवजीवि त्ति, इइ दिद्धिं ण धारए || ३२ | दक्खिणाए पडिलंभो, अत्थि णत्थि त्ति वा पुणो ।
ण वियागरेज्ज मेहावी, संतिमग्गं च बूहए ॥ ३३ | इच्चेएहिं ठाणेहिं, जिणदिरोहिं संजए | धारयंते 3 अप्पाणं, आमोक्खाए परिव्वएज्जासि || -त्ति बेमि ||
|| पंचमं अज्झयणं समत्तं ॥
छटुं अज्झयणं
अद्दइज्जं
२
पुराकडं अद्द ! इमं सुणेह, एगंतयारी समणे पुरासी । से भिक्खुणो उवणेत्ता अणेगे, आइक्ख इण्डिं पुढो वित्थरेणं ॥ आजीविया पद्ववियाथिरेणं, समागओ गणओ भिक्खु मज्झे । आइक्खमाणो बहुजण्णमत्थं, ण संधयाइ अवरेण पुव्वं ॥२॥ एगंतमेव अद्वा वि इण्डिं, दो वण्णमण्णं ण समेंति जम्हा | पुव्विं च इण्डिं च अणागयं च, एगंतमेव पडिसंधयाइ ॥३॥ समेच्च लोगं तस-थावराणं, खेमंकरे समणे माहणे वा । आइक्खमाणो वि सहस्समज्झे, एगंतयं सारयइ तहच्चे || धम्मं कहतस्स उ णत्थि दोसो, खंतस्स दंतस्स जिइंदियस्स। भासा य दोसे य विवज्जगस्स, गुणे य भासा य णिसेवगस्स || महव्वए पंच अणुव्वए य, तहेव पंचासव संवरे य । विरइं इह सामणियम्मि पुण्णे, लवावसक्की समणे त्ति बेमि || सीओदगं सेवउ बीयकायं, आहायकम्मं तह इत्थियाओ । एगंतचारिस्सिह अम्ह धम्मे, तवस्सिणो णाभिसमेइ पावं || सीओदगं वा तह बीयकायं, आहायकम्मं तह इत्थियाओ । एयाइं जाणं पडिसेवमाणा, अगारिणो अस्समणा भवंति || सिया य बीओदग इत्थियाओ, पडिसेवमाणा समणा भवेत् । अगारिणो वि समणा भवंतु, सेवंति उ ते वि तहप्पगारं ॥ जे यावि बीओदगभोई भिक्खू, भिक्खं विहं जायइ जीवियट्ठी । ते णाइसंजोगमविप्पहाय, काओवगाणंतकरा भवंति ॥
89
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
पावाइण
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो इमं वयं तु तुम पाउकुव्वं, पावाइणो गरिहसि सव्व एव ।
किट्टयंता, सयं सयं दिदि करेंति पाउं || ते अण्णमण्णस्स वि गरहमाणा, अक्खंति उ समणा माहणा य । सतो य अत्थि असतो य णत्थि, गरहामो दिहिँ ण गरहामो किंचि || ण किंचि रूवेणभिधारयामो, स दिद्विमग्गं तु करेमो पाउं । मग्गे इमे किट्टिए आरिएहि उड्ढं अहे य तिरियं दिसासु, तसा य जे थावर जे य पाणा | भूयाभिसंकाए दुगुंछमाणे, णो गरहइ वुसिमं किंचि लोए || आगंतगारे आरामगारे, समणे उ भीए ण उवेइ वासं ।
दक्खा हु संती बहवे मणुस्सा, ऊणातिरित्ता य लवालवा य || १६ | मेहाविणो सिक्खिय बुद्धिमंता, सुत्तेहि अत्थेहि य णिच्छियण्णा ।
पुच्छिंसु मा णे अणगार अण्णे, इति संकमाणो ण उवेइ तत्थ ॥ णाकामकिच्चा ण य बालकिच्चा, रायाभिओगेण कुओ भएणं। वियागरेज्जा पसिणं ण वावि, सकामकिच्चेणिह आरियाणं || गंता व तत्था अदुवा अगंता, वियागरेज्जा समियासुपण्णे । अणारिया दंसणओ परित्ता, इड संकमाणो ण उवेड तत्थ || पण्णं जहा वणिए उदय अट्ठी, आयस्स हेउं पगरेइ संगं । तओवमे समणे णायपुत्ते, इच्चेव मे होइ मई वियक्का || णवं ण कुज्जा विहुणे पुराणं, चिच्चामई ताई य साह एवं । एतावता बंभवइ त्ति वुत्ते, तस्सोदयट्ठी समणे त्ति बेमि || समारभंते वणिया भूयगामं, परिग्गहं चेव ममायमाणा । ते णाइसंजोगमविप्पहाय, आयस्स हेउं पकरेंति संगं || वित्तेसिणो मेहणसंपगाढा, ते भोयणट्ठा वणिया वयंति । वयं तु कामेसु अज्झोववण्णा, अणारिया पेमरसेसु गिद्धा || आरंभगं चेव परिग्गहं च, अविउस्सिया णिस्सिय आयदंडा | तेसिं च से उदए जं वयासी, चउरंतणंताय दुहाय णेह || णेगंत णच्चंतिय तओदए से, वयंति ते दो वि गुणोदयंमि । से उदए साइमणंतपत्ते, तमुद्दयं साहयइ ताई णाई ॥ अहिंसयं सव्वपयाणुकंपी, धम्मे ठियं कम्मविवेगहेउं ।
तमायदंडेहिं समायरंता, आबोहिए ते पडिरूवमेयं ॥२५॥ २६ पिण्णागपिंडिमवि विद्धसूले, केई पएज्जा पुरिसे इमे त्ति ।
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो अलाउयं वावि कुमारग त्ति, स लिप्पड़ पाणिवहेण अम्हं | अहवा वि विडूण मिलक्खू सूले, पिण्णागबुद्धीए णरं पएज्जा ।
कुमारगं वा वि अलाउए त्ति, ण लिप्पड़ पाणिवहेण अम्हं || २८ पुरिसं च विद्रूण कुमारगं वा, सूलम्मि केई पए जायतेए ।
पिण्णागपिंडिं सतिमारुहेत्ता, बुद्धाण तं कप्पड़ पारणाए || सिणायगाणं तु दुवे सहस्से, जे भोयए णिइए भिक्खुयाणं । ते पुण्णखधं सुमहज्जिणित्ता, भवंति आरोप्प महंतसत्ता ॥ अजोगरूवं इह संजयाणं, पावं त् पाणाण पसज्झ काउं । अबोहिए दोण्ह वि तं असाहु, वयंति जे यावि पडिस्सुणंति ॥ उड्ढे अहे य तिरियं दिसासु, विण्णाय लिंगं तस-थावराणं । भूयाभिसंकाए दुगुंछमाणे, वए करेज्जा व कुओ विहत्थी | पुरिसे त्ति विण्णत्ति ण एवमत्थि, अणारिए से पुरिसे तहा ह । को संभवो पिण्णगपिंडियाए, वाया वि एसा बुड्या असच्चा || वायाभिओगेण जमावहेज्जा, णो तारिसं वायमुदाहरेज्जा ।
अट्ठाणमेयं वयणं गुणाणं, णो दिक्खिए बूयमुरालमेयं || ३४ | लद्धे अढे अहो एव तुब्भे, जीवाणुभागे सुविचिंतिए य ।
पुव्वं समुदं अवरं च पुढे, उलोइए पाणितले ट्ठिए वा ॥ ३५ | जीवाणुभागं सुविचिंतयंता, आहारिया अण्णविहीअ सोहिं ।
ण वियागरे छण्णपओपजीवी, एसोणुधम्मो इह संजयाणं || सिणायगाणं तु दुवे सहस्से, जे भोयए णितिए भिक्खुयाणं । असंजए लोहियपाणि से ऊ, णियच्छड़ गरहमिहेव लोए | थूलं उरब्भं इह मारियाणं, उद्दिभत्तं च पगप्पइत्ता ।
तं लोणतेल्लेण उवक्खडेत्ता, सपिप्पलीयं पकरेंति मंसं ॥ ३८ तं भुंजमाणा पिसियं पभूयं, ण लिप्पयामो वयं रएणं ।
इच्चेवमाहंसु अणज्जधम्मा, अणारिया बाल रसेसु गिद्धा || जे यावि भुंजंति तहप्पगारं, सेवंति पावमजाणमाणा । मणं ण एयं कुसला करेंति, वाया वि एसा बुइया उ मिच्छा ॥ सव्वेसिं जीवाण दयट्ठयाए, सावज्जदोसं परिवज्जयंता | तस्संकिणो इसिणो णायपुत्ता, उद्दिभत्तं परिवज्जयंति || भूयाभिसंकाए दुगुंछमाणा, सव्वेसिं पाणाणणिहाय दंडं । तम्हा ण भुंजंति तहप्पगारं, एसोणुधम्मो इह संजयाणं ॥
91
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो णिग्गंथधम्मम्मि इमं समाहिं, अस्सिं सुठिच्चा अणिहे चरेज्जा। बुद्धे मुणी सीलगुणोववेए इच्चत्थयं पाउणइ सिलोगं || सिणायगाणं तु दुवे सहस्से, जे भोयए णितिए माहणाणं ।
ते पुण्णखधं सुमहज्जणित्ता, भवंति देवा इइ वेयवाओ || ४४ | सिणायगाणं तु दुवे सहस्से, जे भोयए णितिए कुलालयाणं ।
से गच्छड़ लोलुवसंपगाढे, तिव्वाभितावी णरगाभिसेवी | ४५, दयावरं धम्म दुगुंछमाणो, वहावहं धम्मं पसंसमाणो ।
एगं पि जे भोययइ असीलं, णिहो णिसं जाइ कओ सुरेहिं ॥ दुहओ वि धम्मम्मि समुट्ठियामो, अस्सिं सुठिच्चा तह एसकाले । आयारसीले बुइएह णाणे, ण संपरायम्मि विसेसमत्थि || अव्वत्तरूवं परिसं महंतं, सणातणं अक्खयमव्वयं च । सव्वेसु भूएसु वि सव्वओ से, चंदोव्व ताराहिं समत्तरूवे || एवं ण मिज्जंति ण संसरंति, ण माहणा खत्तिय वेस पेसा । कीडा य पक्खी य सरीसिवा य, णरा य सव्वे तह देवलोगा | लोयं अयाणित्तिह केवलेणं, कहिंति जे धम्ममजाणमाणा । णासेंति अप्पाण परं च णट्ठा, संसार घोरम्मि अणोरपारे || लोयं विजाणंतिह केवलेणं, पण्णेण णाणेण समाहिजुत्ता । धम्म समत्तं च कहिंति जे उ, तारेंति अप्पाण परं च तिण्णा || जे गरहियं ठाणमिहावसंति, जे यावि लोए चरणोववेया । उदाहडं तं तु समं मईए, अहाउसो ! विप्परियासमेव ॥ संवच्छरेणावि य एगमेगं, बाणेण मारेउ महागयं त् । सेसाण जीवाण दयट्ठयाए, वासं वयं वित्तिं पकप्पयामो || संवच्छरेणावि य एगमेगं, पाणं हणंता अणियत्तदोसा । सेसाण जीवाण वहेण लग्गा, सिया य थोवं गिहिणो वि तम्हा || संवच्छरेणावि य एगमेगं, पाणं हणंते समणव्वएसु । आयाहिए से पुरिसे अणज्जे, ण तारिसा केवलिणो भवंति || बुद्धस्स आणाए इमं समाहिं, अस्सिं सुठिच्चा तिविहेण ताई । तरिउं समुदं व महाभवोघं आयाणवं धम्ममुदाहरेज्जासि ॥त्ति बेमि॥
॥ छ8 अज्झयणं समत्तं ॥
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो सत्तमं अज्झयणं
णालंदइज्जं
तेणं कालेणं तेणं समएणं रायगिहे णामं णयरे होत्था, रिद्धिस्थिमियसमिद्धे वण्णओ जाव पडिरूवे। तस्स णं रायगिहस्स णयरस्स बहिया उत्तरपुरत्थिमे दिसिभाए, एत्थ णं णालंदा णामं बाहिरिया होत्था अणेगभवणसयसण्णिविट्ठा जाव पडिरूवा । तत्थ णं णालंदाए बाहिरियाए लेवे णामं गाहावई होत्था, अड्ढे दित्ते वित्ते विच्छिण्ण-विउलभवण-सयणासण-जाण-वाहणाइण्णे बहुधण-बहुजायरूवरयए आओगपओग-संपउत्ते विच्छड्डियपउरभत्तपाणे बहुदासी-दास-गो-महिस-गवेलगप्पभूए बहुजणस्स अपरिभूए यावि होत्था । से णं लेवे गाहावई समणोवासए यावि होत्था-अभिगय- जीवाजीवे जाव विहरइ । तस्स णं लेवस्स गाहावइस्स णालंदाए बाहिरियाए बहिया उत्तरपुरत्थिमे दिसिभाए एत्थ णं सेसदविया णामं उदगसाला होत्था- अणेगखंभसयसण्णिविट्ठा पासाईया जाव पडिरूवा । तीसे णं सेसदवियाए उदगसालाए उत्तरपुरत्थिमे दिसीभाए, एत्थ णं हत्थिजामे णामं वणसंडे होत्था- किण्हे किण्होभासे, वण्णओ वणसंडस्स । तस्सिं च णं गिहपदेसंसि भगवं गोयमे विहरइ, भगवं च णं अहे आरामंसि। अहे णं उदए पेढालपुत्ते पासावच्चिज्जे णियंठे मेयज्जे गोत्तेणं जेणेव भगवं गोयमे तेणेव उवागच्छइ, उवागच्छित्ता भगवं गोयम एवं वयासी- आउसंतो गोयमा ! अत्थि खलु मे केइ पएसे पुच्छियव्वे, तं च मे आउसो ! अहासुयं अहादरिसियमेयं वियागरेहिं सवायं । भगवं गोयमे उदयं पेढालपुत्तं एवं वयासी- अवियाइं आउसो ! सोच्चा णिसम्म जाणिस्सामो । णिग्गंथा तुम्हाणं पवयणं पवयमाणा गाहावई समणोवासगं उवसंपण्णं एवं पच्चक्खावेंतिणण्णत्थ अभिओगेणं गाहावडचोरगहण- विमोक्खणयाए तसेहिं पाणेहिं णिहाय दंडं । एवं ण्हं पच्चक्खंताणं दुपच्चक्खायं भवइ, एवण्हं पच्चक्खावेमाणाणं दुपच्चक्खावियं भवइ । एवं ते परं पच्चक्खावेमाणा अइयरंति सयं पइण्णं । कस्स णं तं हे ? संसारिया खलु पाणा, थावरा वि पाणा तसत्ताए पच्चायंति, तसा वि पाणा थावरत्ताए पच्चायंति, थावरकायाओ विप्पमुच्चमाणा तसकायंसि उववज्जंति, तसकायाओ विप्पमुच्चमाणा थावरकायंसि उववज्जंति, तेसिं च णं थावरकायंसि उववण्णाणं ठाणमेयं घत्तं । एवं ण्हं पच्चक्खंताणं सुपच्चक्खायं भवइ, एवं ण्हं पच्चक्खावेमाणाणं सुपच्चक्खावियं भवइ । एवं ते परं पच्चक्खावेमाणा णाइयरंति सयं पइण्णं- णण्णत्थ अभिओगेणं गाहावईचोरगहणविमोक्खणयाए तसभूएहिं पाणेहिं णिहाय दंडं । एवमेयं सइ भासापरक्कमे विज्जमाणे जे ते कोहा वा जाव लोहा वा परं पच्चक्खाति, अयं पि से उवएसे णो णेयाउए भवइ, आउसो गोयमा ! तुब्भं पि एयं एवं रोयइ? सवायं भगवं गोयमे उदयं पेढालपुत्तं एवं वयासी- णो खलु आउसो उदगा! णो खलु अम्हं एयं एवं रोयइ, जे ते समणा वा माहणा वा एवमाइक्खंति जाव परुर्वेति । णो खलु ते समणा वा
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
९
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो णिग्गंथा वा समियाए भासं भासंति, अब्भाइक्खंति खलु ते समणे समणोवासए वा । जेहिं वि अण्णेहिं पाणेहिं भूएहिं जीवेहि सत्तेहिं संजमयंति ताणि वि ते अब्भाइक्खंति, कस्स णं तं हे ? संसारिया खल पाणा, तसा वि पाणा थावरत्ताए पच्चायंति, थावरा वि पाणा तसत्ताए पच्चायति तसकायाओ विप्पमुच्चमाणा थावरकायंसि उववज्जंति, थावरकायाओ विप्पमुच्चमाणा तसकायंसि उववज्जंति, तेसिं च णं तसकायंसि उववण्णाणं ठाणमेयं अघत्तं। सवायं उदय पेढालपुत्ते भगवं गोयमं एवं वयासी- कयरे खलु आउसंतो गोयमा ! तुब्भे वयह तसापाणा तसा आउमण्णहा ? सवायं भगवं गोयमे उदयं पेढालपुत्तं एवं वयासी- आउसंतो उदगा ! जे तुब्भे वयह तसभूया पाणा तसा, ते वयं वयामो तसा पाणा तसा, जे वयं वयामो तसा पाणा तसा, ते तुब्भे वयह तसभूया पाणा तसा, एते संति दुवे ठाणा तुल्ला एगट्ठा । किमाउसो ! इमे भे सुप्पणीयतराए भवइ- तसभूया पाणा तसा ? इमे भे दुप्पणीयतराए भवइ-तसा पाणा तसा? तओ एगमाउसो! पलिकोसह, एक्कं अभिणंदह, अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ । भगवं च णं उदाहु- संतेगइया मणुस्सा भवंति, तेसिं च णं एवं वुत्तपुव्वं भवइ- णो खलु वयं संचाएमो मुंडा भवित्ता अगाराओ अणगारियं पव्वइत्तए । वयं णं अणुपुव्वेणं गुत्तस्स लिसिस्सामो । ते एवं संखं सावेंति, ते एवं संखं ठवयंति, ते एवं संखं सोवढवयंति । णण्णत्थ अभिजोगेणं गाहावइचोरग्गहणविमोक्खणयाए तसेहिं पाणेहिं णिहाय दंडं, ते पि तेसिं कुसल मेव भवइ । तसा वि वुच्चंति तसा तससंभारकडेण कम्मुणा, णामं च णं अब्भुवगयं भवइ, तसाउयं च णं पलिक्खीणं भवइ, तसकायद्विइया ते तओ आउयं विप्पजहंति, ते तओ आउयं विप्पजहित्ता थावरत्ताए पच्चायति । थावरा वि वुच्चंति थावरा थावरसंभारकडेणं कम्मुणा, णामं च णं अब्भुवगयं भवइ, थावराउं च णं पलिक्खीणं भवइ, थावरकायद्विइया ते तओ आउयं विप्पजहंति, ते तओ आउयं विप्पजहित्ता भज्जो परलोइयत्ताए पच्चायंति, ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते चिरट्टिईया । सवायं उदए पेढालपुत्ते भगवं गोयम एवं वयासी- आउसंतो गोयमा ! णत्यि णं से केइ परियाए जण्णं समणोवासगस्स एगपाणाइवायविरए वि दंडे णिक्खित्ते, कस्स णं तं हेउ ? संसारिया खलु पाणा, थावरा वि पाणा तसत्ताए पच्चायंति, तसा वि पाणा थावरत्ताणं पच्चायंति, थावरकायाओ विप्पमुच्चमाणा सव्वे तसकायंसि उववज्जंति, तेसिं च णं थावरकायंसि उववण्णाणं ठाणमेयं घत्तं । सवायं भगवं गोयमे उदगं पेढालपुत्तं एवं वयासी- णो खलु आउसो ! [एवं] अम्हाणं वत्तव्वएणं, तुब्भं चेव अणुप्पवाएणं अत्थि णं से परियाए जं णं समणोवासगस्स सव्वपाणेहिं सव्वभूएहिं सव्वजीवेहिं सव्वसत्तेहिं दंडे णिक्खित्ते भवइ । कस्स णं तं हे ? संसारिया खलु पाणा, तसा वि पाणा थावरत्ताए पच्चायंति, थावरा वि पाणा तसत्ताए पच्चायंति, तसकायाओ विप्पमुच्चमाणा सव्वे थावरकायंसि उववज्जंति, थावरकायाओ विप्पमुच्चमाणा सव्वे तसकायंसि उवज्जंति, तेसिं च णं तसकायंसि उववण्णाणं ठाणमेयं अघत्तं । ते पाणा
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते चिरद्विइया, ते बहुयरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते अप्पयरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अपच्चक्खायं भवइ, से महया तसकायाओ उवसंतस्स उवढियस्स पडिविरयस्स जण्णं तुब्भे वा अण्णो वा एवं वयह- णत्थि णं से केइ परियाए जम्मि समणोवासगस्स एगपाणाए वि दंडे णिक्खित्ते । अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
भगवं च णं उदाहु- णियंठा खलु पुच्छियव्वा । आउसंतो णियंठा ! इह खलु संतेगइया मणुस्सा भवंति, तेसिं च णं एवं वुत्तपुव्वं भवइ-जे इमे मुंडे भवित्ता अगाराओ अणगारियं पव्वइया, एएसिं च णं आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते; जे इमे अगारमावसंति एएसि णं आमरणंताए दंडे णो णिक्खित्ते । केई च णं समणा जाव वासाइं चउपंचमाई छ।समाइं अप्पयरो वा भुज्जयरो वा देसं दूइज्जित्ता अगारं वएज्जा ? हंता वएज्जा | तस्स णं तं गारत्थं वहमाणस्स से पच्चक्खाणे भग्गे भवइ ? णेति । एवमेव समणोवासगस्स वि तसेहिं पाणेहिं दंडे णिक्खित्ते, थावरेहिं पाणेहिं दंडे णो णिक्खित्ते, तस्सं णं तं थावरकायं वहेमाणस्स से पच्चक्खाणे णो भग्गे भवइ, से एवं आयाणह णियंठा ! सेवमायाणियव्वं । भगवं च णं उदाहु- णियंठा खलु पुच्छियव्वा- आउसंतो णियंठा ! इह खलु गाहावइणो वा गाहावइपुत्ता वा तहप्पगारेहिं कुलेहिं आगम्म धम्मसवणवत्तियं उवसंकमज्जा ? हंता उवसंकमेज्जा । तेसिं च णं तहप्पगाराणं धम्मे आइक्खियव्वे ? हंता आइक्खियव्वे, किं ते तहप्पगारं धम्म सोच्चा णिसम्म एवं वएज्जा- इणमेव णिग्गंथं पावयणं सच्चं अणुत्तरं केवलियं पडिपण्णं णेयाउयं संसद्ध सल्लकत्तणं सिद्धिमग्गं मत्तिमग्गं णिज्जाणमग्गं णिव्वाणमग्गं अवितहं असंदिद्धं सव्वदुक्खप्प- हीणमग्गं, इत्थं ठिया जीवा सिज्झंति बुज्झंति मुच्चंति परिणिव्वायंति सव्वदुक्खाणं अंतं करेंति, तमाणाए तहा गच्छामो तहा चिट्ठामो तहा णिसीयामो तहा तुयट्टामो तहा भुंजामो तहा भासामो तहाब्भुढेमो तहा उट्ठाए उद्वेत्ता पाणाणं भूयाणं जीवाणं सत्ताणं संजमेणं संजममाणो त्ति वएज्जा ? हंता वएज्जा । किं ते तहप्पगारा कप्पंति पव्वावेत्तए ? हंता कप्पंति । किं ते तहप्पगारा कप्पंति मुंडावेत्तए ? हंता कप्पंति । किं ते तहप्पगारा कप्पंति सिक्खावेत्ताए ? हंता कप्पंति । किं ते तहप्पगारा कप्पति उवट्ठावेत्तए ? हंता कप्पंति | तेसिं च णं तहप्पगाराणं सव्वपाणेहिं जाव सव्वसत्तेहिं दंडे णिक्खित्ते ? हंता णिक्खित्ते । से णं एयारूवेणं विहारेणं विहरमाणा जाव वासाइं चउपंचमाइं छद्दसमाई वा अप्पयरो वा भुज्जयरो वा देसं दूइज्जित्ता अगारं वएज्जा ? हंता वएज्जा । तस्स णं सव्वपाणेहिं जाव सव्वसत्तेहिं दंडे णिक्खित्ते ? णेति। से जे से जीवे जस्स परेणं सव्वपाणेहिं जाव सव्वसत्तेहिं दंडे णो णिक्खित्ते, से जे से जीवे जस्स परेणं सव्वपाणेहिं जाव सव्वसत्तेहिं दंडे णो णिक्खित्ते, से जे से जीवे इदाणिं जस्स सव्वपाणेहि जाव सव्वसत्तेहिं दंडे णो णिक्खित्ते भवइ, परेणं अस्संजए आरेणं संजए, इयाणिं अस्संजए, अस्संजयस्स णं सव्वपाणेहिं जाव सव्व सत्तेहिं दंडे णो णिक्खित्ते भवइ, से एवमायाणह णियंठा! सेवमायाणियव्वं।
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो १५ | भगवं च णं उदाहु णियंठा खलु पुच्छियव्वा- आउसंतो णियंठा ! इह खलु परिव्वायया वा
परिव्वाइयाओ वा अण्णयरेहिंतो तित्थाययणेहिंतो आगम्म धम्म- सवणवत्तियं उवसंकज्जा? हंता उवसंकमज्जा । किं तेसिं तहप्पगाराणं धम्मे आइक्खियव्वे ? हंता आइक्खियव्वे । ते चेव जाव उवट्ठावेत्तए । किं ते तहप्पगारा कप्पंति संभंज्जित्तए ? हंता कप्पंति । ते णं एयारूवेणं विहारेणं विहरमाणा तहेव जाव अगारं वएज्जा । हंता वएज्जा | ते णं तहप्पगारा कप्पंति संभुज्जित्तए ? णो इणढे समढे, से जे से जीवे जे परेणं णो कप्पंति संभुज्जित्तए। से जे से जीवे जे आरेणं कप्पंति संभुज्जित्तए । से जे से जीवे जे इयाणिं णो कप्पंति संभुज्जित्तए, परेणं अस्समणे, आरेणं समणे, इयाणिं अस्समणे, अस्समणेणं सद्धिं णो कप्पंति समणाणं णिग्गंथाणं संभुज्जित्तए, सेवमायाणह णियंठा | से एवं आयाणियव्वं । भगवं च णं उदाहु- संतेगइया समणोवासगा भवंति, तेसिं च णं एवं वुत्तपुव्वं भवइ- णो खलु वयं संचाएमो मुंडा भवित्ता अगाराओ अणगारियं पव्वइत्तए, वयं णं चाउद्दसट्ठमुद्दिट्ठपुण्णमासिणीसु पडिपुण्णं पोसहं सम्मं अणुपालेमाणा विहरिस्सामो, थूलगं पाणाइवायं पच्चक्खाइस्सामो, एवं थूलगं मुसावायं थूलगं अदिण्णादाणं, थूलगं मेहुणं, थूलगं परिग्गहं पच्चक्खाइस्सामो, इच्छापरिमाणं करिस्सामो विहं तिविहेणं। मा खल मम अट्ठाए किंचि वि करेह वा कारावेह वा, तत्थ वि पच्चाइक्खिस्सामो, ते णं अभोच्चा अपिच्चा असिणाइत्ता आसंदीपेढियाओ पच्चोरुहित्ता, ते तह कालगया किं वत्तव्वं सिया ? सम्म कालगय त्ति वत्तव्वं सिया । ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते चिरहिइया, ते बहुतरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते अप्पयरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अपच्चक्खायं भवइ, से महया तसकायाओ उवसंतस्स उवट्टियस्स पडिविरयस्स जं णं तुब्भे वा अण्णो वा एवं वयह- णत्थि णं से केइ परियाए जंसि समणोवासगस्स एगपाणाए वि दंडे णिक्खित्ते । अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
भगवं च णं उदाह- संतेगइया समणोवासगा भवंति, तेसिं च णं एवं वुत्तपुव्वं भवइ- णो खलु वयं संचाएमो मुंडे भवित्ता आगाराओ जाव पव्वइत्तए, णो खलु वयं संचाएमो चाउद्दसट्टमुद्दिट्ठपुण्णमासिणीसु जाव अणुपालेमाणा विहरित्तए । वयं णं अपच्छिममारणंतियसलेहणाझूसणाझूसिया भत्तपाणपडियाइक्खिया कालं अणवकंखमाणा विहरिस्सामो, सव्वं पाणाइवायं पच्चक्खाइस्सामो जाव सव्वं परिग्गहं पच्चक्खाइस्सामो तिविहं तिविहेणं, मा खलु मम अह्राए किंचि वि जाव आसंदी- पेढियाओ पच्चोरुहित्ता ते तह कालगया किं वत्तव्वं सिया? सम्म कालगया त्ति वत्तव्वं सिया । ते पाणा वि वुच्चंति जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ।
भगवं च णं उदाहु-संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा- महिच्छा महारंभा महापरिग्गहा अहम्मिया जाव दुप्पडियाणंदा जाव सव्वाओ परिग्गहाओ अप्पडिविरया जावज्जीवाए, जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते भवइ; ते तओ आउगं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता भुज्जो सकम्ममादाय दोग्गइगामिणो भवंति। ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते चिरट्टिईया, ते बहुतरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो भवइ, ते अप्पयरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अपच्चक्खायं भवइ । से महया तसकायाओ उवसंतस्स उवट्ठियस्स पडिविरयस्स जं णं तुब्भे वा अण्णो वा एवं वयह- णत्थि णं केइ परियाए जंसि समणोवासगस्स एगपाणाए वि दंडे णिक्खित्ते । अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ । भगवं च णं उदाहु- संतेगइया मणुस्सा भवंति तं जहा- अणारंभा अपरिग्गहा धम्मिया धम्माणुया जाव सव्वाओ परिग्गहाओ पडिविरया जावज्जीवाए जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, ते तओ आउगं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता ते तओ भुज्जो सकम्ममादाय सोग्गइगामिणो भवंति, ते पाणा वि वुच्चंति जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ । भगवं च णं उदाहु- संतेगइया मणुस्सा भवंति, तं जहा- अप्पिच्छा अप्पारंभा अप्प- परिग्गहा धम्मिया धम्माणुया जाव एगच्चाओ परिग्गहाओ अप्पडिविरया जेहिं समणो- वासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, ते तओ आउयं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता भुज्जो सकम्ममादाए सोग्गइगामिणो भवंति, ते पाणा वि वुच्चंति जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ । भगवं च णं उदाह- संतेगइया मणस्सा भवंति, तं जहा- आरण्णिया आवसहिया गामणियंतिया कण्हुईरहस्सया जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते भवइ, ते णो बहुसंजया णो बहुपडिविरया सव्व पाण-भूय-जीव-सत्तेहिं, ते अप्पणा सच्चामोसाइं एवं विप्पडिवेदेति- अहं ण हंतव्वो अण्णे हंतव्वा जाव कालमासे कालं किच्चा अण्णयराइं आरियाई किव्विसियाइं जाव उववत्तारो भवंति, तओ विप्पमुच्चमाणा भुज्जो एलमयत्ताए तमोरूवत्ताए पच्चायंति, ते पाणा वि वुच्चंति जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ । भगवं च णं उदाह- संतेगइया पाणा दीहाउया जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते भवइ । ते पुव्वामेव कालं करेंत्ति, करेत्ता पारलोइयत्ताए पच्चायंति, ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते चिरहिईया, ते दीहाउया, ते बयरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ । भगवं च णं उदाहु- संतेगतिया पाणा समाउया जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते भवइ, ते सममेव कालं करेंति, करेत्ता पारलोइयत्ताए पच्चायंति, ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति ते, समाउया, ते बयरगा जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
२१
भगवं च णं
गइया पाणा अप्पाउया जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते भवइ, ते पुव्वामेव कालं करेंति, करेत्ता, पारलोइयत्ताए पच्चायति । ते पाणा वि वुच्चंति, ते तसा वि वुच्चंति, ते महाकाया, ते अप्पाउया, ते बहुयरगा पाणा जेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो भगवं च णं उदाहु- संतेगइया समणोवासगा भवंति, तेसिं च णं वुत्तपुव्वं भवइ- णो खलुं वयं संचाएमो मुंडा भवित्ता अगाराओ अणगारियं पव्वइत्तए, णो खलु वयं संचाइमो चाउद्दसट्ठमुद्दिट्ठपुण्णमासिणीसु पडिपुण्णं पोसहं अणुपालित्तए । णो खलु वयं संचाएमो अपच्छिम जाव विहरित्तए, वयं णं सामाइयं देसावगासियं पुरत्था पाईणं पडीणं दाहिणं उदीणं एत्तावताव सव्वपाणेहिं जाव सव्वसत्तेहिं दंडे णिक्खित्ते सव्वपाण-भूय-जीव-सत्तेहिं खेमंकरे अहमंसि ।
तत्थ आरेण जे तसा पाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते; ते ततो आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ आरेणं चेव जे तसा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, तेसु पच्चायंति, तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते पाणा वि वुच्चंति, जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।।
तत्थ आरेणं जे तसा पाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ आरेणं चेव जे थावरा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अणट्ठाए दंडे णिक्खित्ते, तेसु पच्चायति । तेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अणट्ठाए दंडे णिक्खित्ते, ते पाणा वि वुच्चंति, जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
तत्थ जे ते आरेणं तसा पाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ परेणं चेव जे तसा- थावरपाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते तेसु पच्चायंति, तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ। ते पाणा वि वुच्चंति जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
तत्थ जे ते आरेणं थावरा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अणट्ठाए दंडे णिक्खित्ते, ते ततो आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ आरेणं चेव जे तसा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, तेसु पच्चायंति, तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चखायं भवइ, ते पाणा वि वच्चति जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
तत्थ जे ते आरेणं थावरा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अणट्ठाए णिक्खित्ते, ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता ते तत्थ आरेणं चेव जे थावरा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अणट्ठाए दंडे णिक्खित्ते तेसु पच्चायति । तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवंति । ते पाणा वि जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ।
तत्थ जे ते आरेणं थावरा पाणा जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते अणट्ठाए णिक्खित्ते, ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ परेणं चेव जे तस-थावरा-पाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, तेसु पच्चायति । तेसु समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते पाणा वि जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो तत्थ जे ते परेणं तस-थावरा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ आरेणं जे तसा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, चायंति, तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते पाणा वि जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
तत्थ जे ते परेणं तस-थावरा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते; ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता तत्थ आरेणं जे थावरा पाणा, जेहिं समणोवासगस्स अट्ठाए दंडे अणिक्खित्ते, अणट्ठाए दंडे णिक्खित्ते तेसु पच्चायति । तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते पाणा वि जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ। तत्थ जे ते परेणं तसथावरा पाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते, ते तओ आउं विप्पजहंति, विप्पजहित्ता ते तत्थं परेणं चेव जे तस- थावरा पाणा जेहिं समणोवासगस्स आयाणसो आमरणंताए दंडे णिक्खित्ते तेस् पच्चायंति, तेहिं समणोवासगस्स सुपच्चक्खायं भवइ, ते पाणा वि जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ। भगवं च णं उदाहु- ण एयं भूयं ण एयं भव्वं ण एयं भविस्सं, जण्णं- तसा पाणा वोच्छिज्जिहिंति थावरा पाणा भविस्सइ, थावरा पाणा वोच्छिज्जिहिंति तसा पाणा भविस्संति, अव्वोच्छिण्णेहिं तस-थावरेहिं पाणेहिं जण्णं तुब्भे वा अण्णो वा एवं वयह- णत्थि णं से केइ परियाए जाव अयं पि भे उवएसे णो णेयाउए भवइ ।
भगवं च णं उदाहु- आउसंतो उदगा ! जे खलु- समणं वा माहणं वा परिभासइ, इति मण्णइ; आगमित्ता णाणं आगमित्ता दंसणं आगमित्ता चरित्तं पावाणं कम्माणं अकरणयाए से खलु परलोगपलिमंथत्ताए चिट्ठइ । जे खलु- समणं वा माहणं वा णो परिभासइ, इति मण्णइ; से आगमित्ता णाणं आगमित्ता दंसणं आगमित्ता चरित्तं पावाणं कम्माणं अकरणयाए से खल परलोगविसुद्धीए चिट्ठइ । तए णं से उदगे पेढालपुत्ते भगवं गोयमं अणाढायमाणे जामेव दिसं पाउब्भूए तामेव दिसं संपहारेत्थ गमणाए ।
भगवं च णं उदाहु- आउसंतो उदगा ! जे खलु तहारूवस्स समण्णस्स वा माहणस्स वा अंतिए एगमवि आरियं धम्मयं सुवयणं सोच्चा णिसम्म अप्पणो चेव सुहमाए पडिलेहाए अणुत्तरं जोगखेमपयं । लंभिए समाणे सो वि ताव तं आढाइ परिजाणइ वंदइ णमंसइ सक्कारेइ सम्माणेइ कल्लाणं मंगलं देवयं चेइयं पज्जुवासइ। तए णं से उदए पेढालपुत्ते भगवं गोयमं एवं वयासी- एएसि णं भंते ! पयाणं पुट्विं अण्णाणयाए असवणयाए अबोहीए अणभिगमेणं अदिवाणं असुयाणं अमुयाणं अविण्णायाणं अणिज्जूढाणं अव्वोगडाणं अव्वोच्छिण्णाणं अणिसट्ठाणं अणिवूढाणं अणुवहारियाणं एयमg णो सद्दहियं णो पत्तियं णो रोइयं, एएसि णं भंते ! पदाणं एण्णिं जाणयाए सवणयाए बोहीए जाव अवधारियाणं एयमद सद्दहामि पत्तियामि रोएमि एवमेयं जहा णं तुब्भे वदह ।
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
सुयगडांग सूत्र - बीओ सुयखंधो तए णं भगवं गोयमे उदगं पेढालपुत्तं एवं वयासी- सद्दहाहि णं अज्जो ! पत्तियाहि णं अज्जो ! रोएहि णं अज्जो ! एवमेयं जहा णं अम्हे वदामो | तए णं से उदए पेढालपुत्ते भगवं गोयम एवं वयासी- इच्छामि णं भंते ! तुब्भं अंतिए चाउज्जामाओ धम्माओ पंचमहव्वइयं सपडिक्कमणं धम्म उवसंपज्जित्ताणं विहरित्तए । तए णं भगवं गोयमे उदगं पेढालपुत्तं गहाय जेणेव समणे भगवं महावीरे तेणेव उवागच्छद । तए णं से उदए पेढालपुत्ते समणं भगवं महावीरं तिक्खुत्तो आयाहिणं पयाहिणं करेइ, तिक्खुत्तो आयाहिणं पयाहिणं करेत्ता वंदइ णमंसइ, वंदित्ता णमंसित्ता एवं वयासी- इच्छामि णं भंते ! तुब्भं अंतियं चाउज्जामाओ धम्माओ पंचमहव्वइयं सपडिक्कमणं धम्म उवसंपज्जित्ताणं विहरित्तए | अहासुहं देवाणुप्पिया ! मा पडिबंधं करेह । तए णं से उदए पेढालपुत्ते समणस्स भगवओ महावीरस्स अंतिए चाउज्जामाओ धम्मओ पंचमहव्वइयं सपडिक्कमणं धम्म उवसंपज्जित्ताणं विहरड़ ॥ त्ति बेमि ||
॥ सत्तमं अज्झयणं समत्तं || ॥ बीओ सुयखंधो समत्तो ॥ ॥ सुयगडं सुत्तं समत्तं ||
100
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Published By: GLOBAL JAIN AAGAM MISSION Pawandham, Mahavir Nagar, Kandivali (w), Mumbai - 400 067