________________
18. QUOTATIONS AND REFERENORS
451 The rise of Candragupta to power, though resourceless, through the efforts of a good minister is mentioned in a traditional verse (śruti) cited by Somadeva (3.242). तथाच श्रुतिः
दुर्योधनः समर्थोऽपि दुर्मत्री प्रलयं गतः । राज्यमेकशरोऽप्याप सन्मत्री चन्द्रगुप्तकः ॥ The tradition is also mentioned by Somadeva in his Nitivākyāmặta 10. 4, wherein Visnugupta or Canakya is referred to by name : तथा चानुश्रूयते विष्णुगुप्तानुग्रहादनधिकृतोऽपि किल चन्द्रगुप्तः साम्राज्यपदमवापेति ।. The anonymous commentary on the above work quotes a verse from Sukra which contains the same allusion, urhala (orsala?) apparently referring to Candragupta. तथा च शुक्रः
___महामात्यं वरो राजा निर्विकल्पं करोति यः । एकशोऽपि महीं लेभे हीनोऽपि वृहलो यथा ॥ Somadeva says in the course of a discussion in Yasastilaka 3. 86:
पुष्पैरपि न योद्धयं किं पुनर्निशितैः शरैः । तामवस्थां गतानां तु न विद्यः किं भविष्यति । He says also in Nitivāryāmrta 32. 30 : पुष्पयुद्धमपि नीतिवेदिनो नेच्छन्ति किं पुनः शस्त्रयुद्धम् । The anonymous commentary cites here the following verse from Vidura. तथा च विदुरः
पुष्पैरपि न योद्धष्यं किं पुनर्निशितैः शरैः। उपाय......पूर्व तस्माद्युद्धं समाचरेत् ॥ The verse is not found in the Viduraniti incorporated in Viramitrodaya ( Rūjanitiprakäsa). There is, however, no doubt that the verse adapted by Somadeva is an old one. Sriharsa's Naisadhacarita 4.81 refers to the idea thus :
अहह नीतिरवाप्तभया ततो न कुसुमैरपि विग्रह मिच्छति । Narayana in his commentary quotes the line पुष्पैरपि न योद्धव्यं etc. and adds : इति
नीतिः.
The following verse is quoted in Yasastilaka, Book III, without mentioning the source. तथा चोक्तं शास्त्रान्तरे
चारो यस्य विचारश्च राज्ञो नास्तीक्षणद्वयम् । तस्यान्धदुग्धवद्राज्य मनिमार्जारगोचरम् ॥
A reference to the Nitisāstras in general occurs in Book I : नीतिशास्त्ररिव प्रकाशितशमयोगतीर्थोद्योगैः. The Tirthas are the eighteen agencies with whose help a king governs the state. Srutasāgara says-उक्कं च-'सेनापतिर्गणको राजश्रेष्ठी दण्डाधिपो मन्त्री महत्तरो बलवत्तारश्चत्वारो वर्णाश्चतुराबल पुरोहितोऽमात्यो महामात्यश्चेत्यष्टादश राज्ञा तीर्था भवन्ति।'.
SMRTI WORKS
A considerable number of Smrti citations occurs in Yasastilaka, but most of them are from Manu as shown below. Manu 3. 267-271 on the offer. ing of various kinds of meat in the Śrāddha rites is quoted in Book IV.
तिलैची हियवैर्मारैरद्भिर्मूलफलेन च । दत्तेन मासं प्रीयन्ते विधिवत् पितरो नृणाम् ॥ द्वौ मासौ मत्स्यमांसेन त्रीन् मासान् हारिणेन च । औरभ्रेगाथ चतुरः शाकुनेनैव पश्च वै॥ षण्मासाश्यागमांसेन पार्षवेन हि सप्त वै । अष्टावेणस्य मांसेन रौरवेण नवैव तु॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
