________________
- અતિશય અતિશય કારણ કરારે, નિમિસઅને ઉપાદાન પર સંપ્રદાન સંપ્રદાન કારણ પદભાવનારીરે, શરણાવ્યા અપાદાન ૭
અતિશય ઉત્કૃષ્ટપણે જે કારણ તે કરણ કારક છે. તેના બે ભેદ. છે. ઉપાદાન અને નિમિત્ત કારણો. ઉપાદાન તે આત્માનો સત્તાધર્મ , 3 અને નિમિત્ત કારણ તે અરિહેતાદિક અને કારણ પદનું ઉત્પર થવું તેથી ઉપાદાન અધિક કારણતા પામે તે કારણ પર્યાયનો લાભ તે આ
સંપ્રદાન છે. જે ઉપાદાન કારણમાં નવું નવું કારણ પર્યાય પામે તે હું ચોથું સંપ્રદાન છે.
નવા કાર્યપદનું ઉત્પન્ન થવું તે સંપ્રદાન અને પાછલા કારણ પર્યાયનો વ્યય થવો તે અપાદાન પાંચમું કારક છે. જીર્ણ કારણ પર્યાયનો નાશ અને નવા કારણતાનું નીપજવું તે કાર્યની નિષ્પત્તિ છે. ભવન ભવન વ્યય વિણુ કારજ નવિ હુવે રે, જિમ દૂષો ન ઘટત્વ; શુદ્ધાધાર શુદ્ધાદાર સ્વગુણનું દ્રવ્ય છે રે, સત્તાવાર સુતત્વ. ઓ. ૮
સંપ્રદાન અને અપાદાન તેમાં શી કારણતા છે? તેનો ઉત્તર આ કડીમાં આપે છે. છેનવા પર્યાયનું ઉત્પન્ન થવું અને પૂર્વ પર્યાયનો નાશ થવો તે વ્યય, એ $ થયા વિના કાર્ય નીપજે નહીં. દા.ત. માટીના પિંડ પર્યાયનો નાશ તે
ઘટ પર્યાયનો ઉત્પાદ એ રીતે કાર્યની ઉત્પત્તિ છે. તેમ સિદ્ધતા નિપજાવવા
માટે મિથ્યાત્વ પર્યાયનો વ્યય અને સમકિત પર્યાયનો ઉત્પાદ થવો 3 જોઇએ. પથ્થરમાંથી ઘડો ન થાય. તથાપિ કર્તા ચક્રાદિક વ્યાપાર કરે
તો પણ પથ્થરમાંથી ઘડો ન થાય. હું સ્વગુણ તે જ્ઞાનાદિક તેનો શુદ્ધ આધાર દ્રવ્ય પદાર્થ છે. જેમ કે હું જીવ દ્રવ્ય જ્ઞાન-દર્શન- ચારિત્ર-વીર્ય-અખંડતા-નિર્મળતા- કર્તૃતા- ૩
પારિણામિકતાદિ મૂળ ગુણનો આધાર જીવ દ્રવ્ય છે. એમ ધર્માસ્તિકાયાદિ નું | સર્વ દ્રવ્ય પોતપોતાના ગુણના આધાર છે. શુદ્ધ તત્ત્વને સત્તાનો આધાર
૧૩૪
વીર-રાજપથદર્શિની - ૨
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
