Book Title: Vadnagar no Nagar Jain Sangh Author(s): Amrutlal M Bhojak Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_ View full book textPage 5
________________ વડનગરનો નાગર જૈન સંધ : ૮૧ નથી, છતાં સ્થવિરભગવાન શ્રી સ્થૂલભદ્રજી તથા શ્રમણુભગવાન મહાવીરની બત્રીસમી પાટે વિક્રમના આઠમા શતકમાં થયેલા આચાર્યશ્રી યશોદેવસૂરિ નાગરબ્રાહ્મણ હતા તેથી નાગરગચ્છના આદ્યાચાર્ય પૂર્વાવસ્થામાં કદાચ બ્રાહ્મણકુળના હોય એવું અનુમાન કરવાની સહજ લાલચ થાય છે. નાગરગચ્છનો પ્રારંભ ક્યારે થયો? અને તેના આદ્યાચાર્ય કોણ હતા? તે મારી જાણમાં નથી, છતાં વિક્રમ સંવત ૧૧૧૮ના પ્રતિમાલેખમાં નાગરગચ્છનું નામ મળે છે તેથી તેનો પ્રારંભ વિક્રમના ખારમા શતક પહેલાંનો નિશ્ચિત થાય છે. નાગરગચ્છના ઉલ્લેખવાળા વિક્રમસંવત ૧૨૯૩૧૦, ૧૩૮૭૧૧, ૧૩૯૪૧૨, તથા ૧૪૫૭૧૭ ના પ્રતિમાલેખો પણ મળે છે. મુનિરાજ શ્રી દર્શનવિજયજીસંકલિત જૈન પરંપરાનો તિહાસ ભા૦ ૨'ના ૭૧૨માં પૃષ્ઠમાં “ નાગરગચ્છનું ખીજું નામ વાનગરગચ્છ હતું. મેત્રાણા એ મધ્યકાળમાં નાગરગચ્છનું જૈનતીર્થ હતું. ” એમ જણાવેલું છે. સાથે સાથે નાગરગચ્છના ઉલ્લેખવાળા વિ॰ સં૦ ૧૩૦૯ ના શિલાલેખનો નિર્દેશ પણ તે જ પૃષ્ઠમાં કર્યાં છે. ટૂંકમાં એટલું જ જણાવવાનું કે શ્વેતાંબર જૈન પરંપરાના અનેક પ્રાચીન ગચ્છોની ગણનામાં નાગરગચ્છ પણ હતો. "" જૈનધર્માનુયાચી નાગવંશ-નાગરજ્ઞાતિ : પ્રાચીન શિલાલેખો તથા પ્રતિમાલેખો જોતાં જણાય છે કે પ્રાચીન સમયમાં જૈનધર્માનુયાયી નાગરવણિકવંશ-જ્ઞાતિનો મોટો વર્ગ શ્વેતાંબર અને દિગંબર પરંપરામાં હતો. શ્વેતાંબર પરંપરાના નાગરગચ્છના પ્રારંભમાં નાગરવંશીય ઉપાસકો નાગરગચ્છ તરફ ઢળેલા હોય તે સહજ વસ્તુ છે. આમ છતાં ગુચ્છ અને જ્ઞાતિના મમત્વમાં સંડોવાયેલા એસમજ દષ્ટિરાગી વર્ગથી અતિરિક્ત કોઈ પણ ગુચ્છના સમજદાર ઉપાસક વર્ગનો પ્રત્યેક ગચ્છના મુનિઓ, સધર્મીઓ અને ધર્મસ્થાનો પ્રત્યે અભિન્ન ભક્તિભાવ હોય જ તે સમજી લેવું જોઇ એ. વિક્રમના તેરમા શતકથી સોળમા શતક સુધીના ગાળામાં જેમ જેમ નાગરગચ્છીય મુનિવર્ગની સંખ્યાનો ઉત્તરોત્તર હાસ થતો આવ્યો તેમ તેમ નાગર ઉપાસકો જુદા જુદા ગુચ્છોના આચાર્યોથી પ્રભાવિત થઈ ને તે તે ગચ્છને અનુસર્યાં હશે. મેં મારા અતિપરિમિત અન્વેષણમાં જે પ્રતિમાલેખો જોયા તેમાં નાગરજ્ઞાતિના ઉપાસકોએ કરાવેલી જિનપ્રતિમાઓની જુદા જુદા ગચ્છના૧૪ આચાર્યોએ પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાના ઉલ્લેખો મળ્યા છે. ટૂંકમાં પાછળના સમયમાં નાગર ઉપાસકો જુદા જુદા ગચ્છોમાં વહેંચાઈ ગયા હશે. હીરસૌભાગ્યકાવ્યના ચોથા સર્ગના ૩૧મા પદ્યની વૃત્તિમાં શ્રી સ્થૂલભદ્રજીને નાગરબ્રાહ્મણ જણાવ્યા છે. આ ઉપરાંત જુઓ શ્રી મોહનલાલ દલીચંદ દેશાઈ લિખિત “ જૈન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ ”, પૃ૦ ૩૭, ८. अजनि रजनिजानिर्नागर ब्राह्मणानां विपुलकुलपयोधी श्रीयशोदेवसूरिः । प्रवरचरणचारी भारतीकण्ठनिष्काभरणविरुदधारी शासनोद्योतकारी ॥ (શ્રીયશોવિજય ગ્રન્થમાલાપ્રકાશિત શ્રીમુનિસુંદરસૂરિચિત્ત ગુર્વ્યવલી, પદ્મ ૪૩) ૯ જુઓ મુનિરાજશ્રી જયન્તવિજયજીસંપાદિત “ અર્બુદાચલપ્રદક્ષિણા‰નલેખસંદોહ (આબૂ ભા૦ ૫) '' લેખાંક-૩૯૭, ૧૦ જુઓ ઉપાધ્યાયશ્રી વિનયસાગરસંપાદિત ‘‘ પ્રતિષ્ઠાલેખસંગ્રહ ' લેખાંક-૫૭, ૧૧. જુઓ આચાર્યશ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિસંપાદિત “ જૈનધાતુપ્રતિમાલેખસંગ્રહ ભા૦ ૧” લેખાંક–૧૨૩૭, ૧૨ જઓ આચાર્યશ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિસંપાદિત “ જૈનધાતુપ્રતિમાલેખસંગ્રહ ભા૦ ૨ ” લેખાંક-૧૩. અહીં નાગરજ્ઞાતિ શબ્દ પણ મળે છે. જઓ શ્રી અગરચંદ્રજી નાહટા-શ્રી બૈંવરલાલજી નાહટા-સંપાદિત “ બીકાનેર જૈનલેખસંગ્રહ '' લેખાંક-૫૭૯, તપાગચ્છ : જુઓ શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિસંપાદિત · જૈનધાતુપ્રતિમાલેખસંગ્રહ ભા॰ ૧' લેખાંક ૬૪૦ (સંવત ૧૫૬૦), અને લેખાંક ૧૪૩૯ (સં૦ ૧૫૭૨), તથા મુનિરાજ શ્રી વિશાલવિય∞સંપાદિત ‘ રાધનપુરપ્રતિમાલેખસંદો ' લેખાંક ૩૨૪ (સં૦ ૧૫૬૪). અચલગચ્છ : જુઓ શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરિસંપાદિત ‘જૈનધાતુપ્રતિમાલેખસંગ્રહ ભા૦ ૧' લેખાંક ૩૦૬ (સં૦ ૧૫૦૯) તથા શ્રી અગરચંદજી નાહટા-શ્રી બૈંવરલાલજી નાહટાસંપાદિત બીકાનેર જૈન લેખસંગ્રહ' લેખાંક ૨૩૪૩ (સં૦ ૧૫૩૧), સુશ્ર્ચઃ ૧૩ ૧૪ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
