Tithi Prakashan Hakikat ane Itihas

Author(s): Bhuvanchandra
Publisher: Harshpushpamrut Jain Granthmala

Page 9

પાક્ષિક અનુષ્ઠાન સાથે વિરોધ ન આવતા ણમાં આવતી તિથિઓ વૃદ્ધિ પામે ત્યારે હોય તે ચતુર્દશીએ કરવું અથવા યથારૂચિ આગલી અને આગલીની આગલી તિની પ્રતિપદાએ પણ કરવું. પાક્ષિક પ્રતિકમણ, વૃદ્ધિ ગણવાની બાબતમાં આચાર્ય શ્રી એ તિથિનિયત અવઠાન છે. તેમાં મુખ્ય સાગરાનન્દસૂરિજીએ જે પ્રમાણે અને શાસ્ત્રો તિથિ ટિપણુ પ્રમાણે આવતી દયિકી રજુ કર્યો છે તેનું પ્રામાણ્ય અને શાસ્ત્રત્વ ચતુર્દશી છે, જે થિી પૂર્ણિમા અમાવાસ્યાનો અનિદ્ધ જ રહે છે. છતવ્યવહારના બળથી અય હાય તે પણ, પાક્ષિક આરાધન મુખ્ય એવી તે સિદ્ધ થાય છે એમ જે કહેતા હોય, તે ચતુદશીએ કરવું, અને ક્ષીણ તિથિ સંબંધી જીત વ્યવહારની સાબીતી માટે જે ચાર અભિગ્રહરૂપ તપ વગેરે રૂચિ પ્રમાણે તેની અંશે લેવા જોઈએ, તે અધુરા રહેતા પહેલાં કે પછી આરાધવું. એ હવાથી છતવ્યવહાર પણ અસિદ્ધ રહે છે. પ્રમાણે ભાદ્રપદની સુદ ચતુર્થીના ક્ષયે સાંવ. આ પ્રમાણે અષ્ટમીની વૃદ્ધિ હોય, ત્યારે
રિક પ્રતિક્રમણ, તેની પૂર્વની તૃતીયામાં બીજી અષ્ટમી, ચતુર્દશીની વૃદ્ધિ હોય ત્યારે ચતુર્થી તિથિને સ્થાપીને કરવું. ભાદ્રપદની બીજી ચતુર્દશી, પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યા સુદ પંચમીનું પ્રધાન પર્વતિથિપણું જ બે દિવસે હોય ત્યારે બીજી પૂર્ણિમા અને રહ્યું નથી, તેથી તેનો ક્ષય થાય ત્યારે, તેમાં બીજી અમાવાસ્યા, ભાદ્રપદની સુદ ચતુર્થીની કરવાનો તપ વગેરે અભિગ્રહ યથારૂચિ
યથાર િવૃદ્ધિ દેય ત્યારે બીજી ચતુર્થ જ ગ્રહણ પહેલાં કે પછી કરો. સાંવત્સરિક સાથે
કરવી. ભાદ્રપદ સુદ પાંચમનું તે પ્રધાન વિરોધ ન આવતા હોય ભાદ્રપદ સુદ
પર્વતિથિપણે જ ચહ્યું ગયું છે, એમ અમે ચતુથી એ પણ કરવો. ભાદ્રપદ સુદ પંચમીના
આગળ અનૂકવાર કહી ગયા છીએ. વૃધ્ધિ ક્ષયના કારણે તૃતીયાનો ક્ષય શાસ્ત્રોથી
પામલી તિથિને પલે દિવસ અધિક માસની સિદ્ધ થતે નથી. કલ્યાણકે વગેરે પણ સિદ્ધાં.
પેઠે નપુંસક છે તેથી તે આરાધના માટે ગ્નમાં કહેલી તિથિએ જ કરવાનાં હોઈ તે ઉપચ ગી નથી જ, તિથિને ઉપગ ન વિષયમાં પણ આજ નિયમ લાગુ પાડ. કરાય તે તેને માટે શાસ્ત્રમાં કયાંય કશ આ અર્થ સ્વીકારતાં જે પર્વ અને અપર્વ. પ્રાયશ્ચિત્ત જોવામાં આવતું નથી. તેથી તિથિના તિથિઓનો સંકર વગેરે અને આરાધનાને તેવા અનુપગમાં દોષ જેવું કાંઈ નથી. સંકર વગેરે દે છે આચાર્ય શ્રી સાગરાનન્દ- ૫. તિથિઓની વૃદ્ધિ અને ક્ષયના સૂરિજી કરે છે, તે દોષ શામાં જણાતા વિષયમાં, તિથિઓને ફેરફાર કરવાનું નથી તેથી, અને એવા દો થાય ત્યારે - આચાઇ શ્રી સાગરાનન્દસૂરિજીએ શાસ્ત્રપ્રાયશ્ચિત્ત કરવાનું વિધાન નહિ હોવાથી, તે સિદ્ધ તરીકે જે રજુ કર્યું છે તેને તપાગચ્છના દેષ રૂપ નથી જ.
શાસ્ત્રો અનુમત થતાં નથી જ. આ વિષયમાં ૪. “1ઢ T તથોત્તર' એ શાસ્ત્રને તેમણે રજુ કરેલ જીતવ્યવહાર પણ શાસ્ત્રથી આ અર્થ છે :- ટિપ્પણમાં તિથિની વૃદ્ધિ સિધ્ધ થતા નથી. જણાય ત્યારે આરાધના વગેરે માટે પાછલી ૬. સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ એ તિથિ એટલે બીજી તિથિ સ્વીકારવી. વૃદ્ધિ પામેલી નિયત આરાધના છે. તે દિપણુ પ્રમાણે તિથિ બે વાર ઉદયને સ્પર્શે છે એટલે આવતી ભાદ્રપદ સુદ ચતુથીએ આ રધવી. (તેમની કઈને ઔદયિક ગણવી એવો સંદેહ પૂ. શ્રી કાલકાચા કેઈ રાજાની વિનંતિને થએ છતે “વો વાર્યા તથોત્તર' એવા નિયમ માન આપીને, ભાદ્રપદ સુદ પંચમીએ નિયત
મારા શ સ વડે પછીની તિથિનું જ થએલા તે દેશના ઈન્દ્રમહોત્સવ સાથે દવિકપણું નકકી થાય છે. લૌકિક ટિપ- વિરેાધ ન થાય તે માટે અને ષષ્ટીએ
છે