Book Title: Tattvarthadhigam Sutra Part 02
Author(s): Bhavyadarshanvijay
Publisher: Shripalnagar Jain S M Derasar Trust
View full book text
________________ 243 सूर्व 19] . स्वोपभाष्य-टीकालङ्कृतम् जैनानां नास्त्येव मोक्ष इति / अत्रोच्यते-द्विविधः कर्मपरिपाकहेतुर्भगसपना वद्भिरुक्तः-स्थितिक्षयस्तपश्च / तत्र प्रणिधानादिगमनमन्तरेण कर्मक्षयः स्थितिक्षयात् / यथोक्तं (अ० 8, मू० 15-18)-" आदितस्तिमणामन्तरायस्य च त्रिंशत् सागरोपमकोटीकोट्यः परा स्थितिः, सप्ततिर्मोहनीयस्य, नामगोत्रयोविंशतिः त्रयस्त्रिंशव सागरोपमाण्यायुष्कस्य" इति च / स्फुटमिदं प्रणिधानमन्तरेण स्थितिक्षयात् कर्मविनाशः / तथा अपरं कर्मक्षपणार्थमहता दर्शितं तपो द्विविधम्-अभ्यन्तरं बाह्यं च / एकैकं चापि पइभेदम् / लोके परसमयेषु च यत् प्रथितं तत् तपो भवति बाह्यम् / अभ्यन्तरमप्रथितं कुशलजनेनैव तु ग्राह्यं तथैतदागोपालाङ्गनादिजनप्रसिद्धमशुभकर्मक्षपणकारीति / रात्रावभोजनं चैकभोजनं निष्प्रतिक्रियत्वं च रोमनखधारणं वृक्षमूलवीरासनादीनि अज्ञातपिण्डपातोत्थादप्रतिबद्धमटन __ मामरणात् / अदर्शनधावनचीवरधारणभूकाष्ठशय्याश्च इत्येवमादयः कायस्य तपोलक्षणम् " क्लेशा ननु प्रसह्यन्ते सर्वैरपि पापण्डिभिः / अतस्तपस्तद् भवति सिद्धं दुःखसहनार्थितालक्षणं सुखेऽनादरस्तपः कष्टं देहत्यागो वीर्योद्यमौ च विषयेष्वसङ्गत्वं स्वात्मवशीकरणं च / प्रियधर्माणां च वीर्यसञ्जननं कायक्लेशस्य गुणाः प्रभावना ध्यानदाढ्यं च / __ ततश्चैवं प्रमाणयतो मायामनवीयस्य 'आर्हतानामात्मसन्तापनाद्युपक्रमवितपसः सार्थकता " शेषवैयर्थ्यम्' (पृ० 242) इति लोकविरोधिनी प्रतिज्ञा / लोके त्वविगानतो. ऽनशनादितपः प्रसिद्धं कर्मक्षयकृत , तदपद्वानस्य परिस्फुट एव लोकविरोधः। तथा मध्यामादुपर्योदना दि न भोक्तव्यं बुभुक्षितेनापि / रात्रौ च कालोपस्थायिभिक्षुदर्शननिमित्तगर्भपातादीनां च दर्शनान्न भोक्तव्यं इति / कालविशेषाश्रयणेन नीरुजस्यापि अशनप्रतिषेध उक्तो. वृक्षमूलासेवित्वनिष्प्रतिक्रियत्वादि च कायक्लेशलक्षणं तपः स्वागमेऽभ्युपेतमिति / अतस्तपोऽकिश्चित्करमित्यागमविरोधः / तथा सर्वज्ञप्रणीतागमानुसारिलोचमौण्ड्यातापनोदिकः कायक्लेशः प्रतिविशिष्टेष्टफलः आगमचोदितत्वे सति कायक्लेशत्वाद् वृक्षमूलासेवित्वनिष्प्रतिक्रियादिवत् / अन्यजन्मकृतकर्मफलोपमोगित्वादिति यद्यन्यजन्मकृतं ददाति स्वतन्त्रसेवनोपभोक्तुः कश्चिद् व्यापारः, ततो द्रव्य-क्षेत्र-काल-भावनिरपेक्षत्वादसिद्धो हेतुः / नहि किश्चिदपि द्रव्यादिनिरपेक्षं फलमिष्टं जैनेन्द्रैर्येनं कर्मणां विपाकोपशमावात्मचेष्टापूर्वको, न तु यादृच्छिको / अतः कथं व्यर्थता लोचमौण्ड्यादिक्रियायास्तदुदयहेतुकायाः / / यथोक्तम् " यदि भाग्यं फलहेतु-ननु विफलो हेतुनाऽप्यनुपदेशः। न्याय्या पाचयति नृणा-मीहा पुण्यं हि सापेक्षम् // १॥-आर्या 1 दिकाय' इति - पाठः / 2 'यतः कर्म' इति ङ-पाठः / 3 ' यादृच्छिकादिवत् ' इति च-पाठः /

Page Navigation
1 ... 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392