Tattvarthadhigam Sutra Part 02

Author(s): Bhavyadarshanvijay
Publisher: Shripalnagar Jain S M Derasar Trust

Page 335

310 तत्त्वार्थाधिगमसूत्रम् [ अध्यायः 10 नान्येन बोधितः / स विविधः-तीर्थकरोहतांतीर्थकरनामकर्मोदयभात्। तथा परः प्रत्येकबुद्धसिद्धः प्रत्येकमेकमात्मानं प्रति केनचिनिमित्तेन सञ्जातजातिस्मरणाद् वल्कलचीरिप्रभृतयः करकरण्डवादयश्च प्रत्येकबुद्धाः / बुद्धबोधितोऽपि द्विविधः / बुद्धेन-ज्ञातसिद्धान्तेन विदितसंसारस्वभावेन बोधितो बुद्धबोधितः। परबोधकः परस्मायुपदेशं ददाति / अपरः पुनः स्वस्मै इष्ट-हित स्वेष्टं तत्करणशीलः स्वेष्टकारी, न परस्मै युगपदुपदिशति किञ्चिदिति चतु र्थो विकल्पः। एते चत्वारोऽपि विकल्पा विकल्पद्वयमनुप्रविशन्ति / तत्र चतुर्विकल्पानां द्वयेजतर्भाव / स्वयम्बुद्धसिद्ध तीर्थकरः प्रत्येकबुद्धश्च बुद्धबोधितसिद्धे परबोधकः स्वेष्टकारी चेति // भा०-ज्ञानम् / अत्र प्रत्युत्पन्नभावप्रज्ञापनीयस्य केवली सिध्यति। पूर्वभावप्रज्ञापनीयो दिविधः-अनन्तरपश्चात्कृतिकश्व परम्परपश्चात्कृतिकश्च अव्यञ्जितेच व्यञ्जिते च / अव्यश्चिते दाभ्यां ज्ञानाभ्यां सिध्यति / त्रिभिश्चतुभिरिति / व्यञ्जिते द्वाभ्यां मति-श्रुताभ्याम् , त्रिभिर्मति-श्रुता-ऽवधिभिः मति-श्रुत-मनःपर्यायैर्वा, चतुभिति-श्रुता-ऽवधि-मन:पर्यायैरिति॥ टी०-ज्ञानमिति / अत्रापि तावेव द्वौ नयौ / तत्र वर्तमानकालग्राहिणः केवलज्ञानवान् सिध्यति / इतरोऽपि द्विविधः। तत्रानन्तरं कदाचित् किञ्चित् ज्ञानं भवति परम्परपश्चात्कृतिकस्य / अव्यञ्जिते व्यञ्जिते चेति चत्वारो विकल्पाः। तत्राव्यञ्जिते द्वे त्रीणि चत्वारि वा ज्ञानानि पश्चात्कृतानि / व्यञ्जिते मते मति-श्रुतवान् मति-श्रुता-ऽवधिमान् मति-श्रुतमनःपर्यायवान् वा मति-श्रुता-ऽवधि-मनःपर्यायवान् सिध्यतीति // भा०–अवगाहना / कः कस्यां शरीरावगाहनायां वर्तमानः सिध्यति / अवगाहना द्विविधा-उत्कृष्टा जघन्या च / उत्कृष्टा पश्चधनुःशतानि धनु:पृथक्त्वेनाभ्यधिकानि / जघन्याः सप्त रत्नयोऽगुलपृथक्त्वहीनाः। एतासु शरीरावगाहनासु सिध्यति पूर्वभावप्रज्ञापनीयस्य / अप्रत्युत्पन्नभावप्रज्ञापनीयस्य तु एतास्वेव यथास्वं त्रिभागहीनासु सिध्यति // टी०-अवगाहनेति / आत्मनः शरीरेऽवगाहः-अनुप्रवेशः। सङ्कोचविकासधर्मत्वादात्मनस्तच्छरीरं किंप्रमाणमिति चिन्त्यतेऽवगाहना चरमशरीरे। साऽवगाहना द्विधाउत्कृष्टा जघन्या च। तत्रोत्कृष्टा पश्च धनुःशतानि धनुःपृथक्त्वेनाभ्यधिकानि, १'परस्मायुगपदिशति ' इति च-ज-पाठः। 2 'पृथक्त्वेन हीनाः ' इति घ-पाठः।